DECLARATIO Oliverii Cromwelli Praefecti Exercituum pro REPUB.
ET
Consilii sui
Militaris.
NOn est id praesens institutum nostrum, rem ab initio repetere, rationésque percensere, quibus moti & inducti, arma inprimis sumpsimus, vitamque nostram & quicquid uspiam charum fuit, huic Causae impendimus. Neque illud impraesentiarum agimus, quo varias & multiplices divinae Providentiae Dispensationes, per quas ducti fuimus, sigillatim recolamus; [Page 2] aut in memoriam revocemus, quoties nobis adstipulatus est Deus, & quàm luculenta benevolae suae acceptationis testimonia sinceris immerentium suorum servorum conatibus adhibuit; interea dum illi multis magnísque difficultatibus colluctabantur, tam belli, quàm domi inter curas & negotia trium Nationum. A Necessitate quandoque impulsi, quò melius eandem Causam, quam primùm asseruere, tuerentur, ad inusitata & extraordinaria provocare; quae omnia ex ante editis Declarationibus abundè satìs innotescant.
Postquam Deo visum esset, non modò Hiberniam recuperare, Scotiàmque insuper adjicere, verumetiam ad Wigorniam non sine singulari Numinis praesentiâ, & quadam Emphasi Providentiae Populi sui partes agere; unde non levis Pax in iis Nationibus sequuta erat, & Anglia perfectae quieti ieddita; Adeóque Parlamento pulcra sese obtulit occasio de Repub. bene merendi, tantíque sanguinis & sudoris, támque sumptuosae sementis vindemiam & messem populo retribuendi, justaeque libertatis tam in Civilibus quàm in Spiritualibus constabiliendae; quae quidem & officia, & promissa sua, & mirabilia, quae Deus pro iis operatus erat, jure meritóque postulabant. Non levis dolor viros cordatos, & beneaffectos insedit, dum indies animadverterent, quàm frigidè & lentè haec procederent; ideóque ad Exercitum contendebant, adjutrices ejus manus implorantes, quò meliùs in posterum eorum rebus consuleretur. At cùm Exercitus ad se iis immiscendum, quae ad Civilem Curiam propriissimè spectant, non nisi illibenter & invitò adigeretur; in hoc tandem [Page 3] consensum est, Excellentiam suam, caeterósque rei militaris praefectos, qui unà ex Ordine & Numero Parlamenti erant, exorandos esse, ut Parlamento suasores assisterent & hortatores eorum quae in Regimine depravata erant in melius collocandorum, utque Rei-pub. super Justitiae & Rectitudinis Basi firmandae unicê & strenuè incumberent. Quod cù à nobis factum esset, Consilia maturiùs inita fore sperantibus, nihil minus à Parlamento exspectavimus, quàm ut spe vanâ lactaremur. At post quam cum dolore persentisceremus, ab eo moras inutiliter necti, iterum renovavimus nostra desideria, supplicem libellum ultimo Augusti ei exhibentes, quem licèt id temporis in bonam partem ab iis accipi prae se ferebant, gratias hac de re nobis referentes, & Capitula rerum propositarum Delegatis à Domo suâ perpendenda transmittentes, nihil tamen indè memoratu dignum subsecutum est, néve talis factus est progressus, qui ullatenus testaretur se id seriò velle perficere quod rogabatur; quin è contra nostrorum postulatorum certa quaedam aversatio magìs magísque indies inter eos apparuit, non sine amarulentia & inimicitia contra Dei Populum subinde se prodentibus; quae usque adeò increverant, ut integerrimi illi viri & maximè honorandi, qui tam antè, quàm durante bello, pro Deo bonóque publico tam eminenter se totos devovissent, ad caetera inutiles in Parlamento facti essent, praeterquam unà cum prava Factione conveniendo, ad Autoritatem iis suâ praesentiâ conciliandam, quò meliùs suis commodis velificarentur, atque id effectum darent, cui prae reliquis studebant, nempe [Page 4] ut Summum Imperium indesinenter & perpetuò sibimet continuarent. Atque eundem in finem dicta Factio novae Populi Repraesentativae diu se opponere non destitit, donec coacta demum schedulam illam sive Billam in considerationem admittere, ut nunc astu eluderent quod priùs impedire non poterant, eâ hunc in finem utì fruíque apud se statuunt, nempe ut viri suorum simillimi locis in Domo vacuis succenturientur, adeóque suus ipsorum Consessus perpetuaretur. Quod quidem consilium nonnulli ex eorum praefervidis & promptioribus nequaquam occultabant, quinimo ad ei assentiendum alios pellicere satagebant; quódque ut effectum suum sortiretur, plurimae Petitiones in diversis Comitatibus ob Continuationem hujus Parlamenti ab eorum nonnullis, si non progenitae fuerint, erant saltem enutritae, iisdémque si non ortum, debent tamen incrementum.
Quò hisce malis obviàm iretur, Ductores Exercitûs plurimi ⟨ os⟩ cum nonnullis è Parlamento congressus impetrârunt, in commune deliberaturi, quâ commodissimâ ratione praeverterentur. At postquam omnes nostri conatus irriti facti essent & frustranei, Exercitui tandem pro comperto erat, sicut omnibus prudentibus & aequis rerum aestimatoribus manifestum esse confidunt, Parlamentum hoc per nonnullorum pravitatem & corruptelas, aliorum perversas suspiciones, plurimorum incuriam & negligentias, ea minimè praestiturum, quae Deus, Populúsque suus, totáque Natio ab eo multum diúque exspectârant; quinimo fore, ut haec Causa, cui plurimum benedixit Dominus, quámque suo suffragio saepius comprobavit, [Page 5] sub eorum manibus languesceret, & sensim expiraret; Vitáque, libertates, & solatia populi sui in inimicorum manus traderentur.
Quibus omnibus ab Exercitu, & Consultioribus Populi hujus Nationis seriò moestéque perpensis, & fusis ad Deum precibus ut sapientiam cordibus nostris inspiraret, gressúsque dirigeret, officii nostri esse duximus, qui tantum potentiae & praesentiae divinae unà nobiscum euntis experti sumus, efficaciora aliqua remedia perquirere, ad eam Causam tutandam, in qua boni & cordati viri hujus Reipub. tam diu colligati fuere, & ad Justitiam unà cum Pace in his Nationibus constabiliendam.
Post multas altercationes necessarium adjudicatum erat, & in hanc sententiam itum, quòd summa rerum & Autoritas suprema, ad viros bene notos, rimentes Dei, & spectatae integritatis, à Parlamento deferretur, Reipub. regimine pro tempore illorum fidei concredito; quae ratio expeditissima visa est, ad protegendum Dei populum, eíque vires addendas, ad Legem reformandam, & Justitiam unicuique ci [...]ra respectum administrandam. Atque indè spes affulgebat Populum posse Monarchiam oblivisci, atque intelligere quid è re sua foret in futuris Parlamentis eligendis, atque ità demum Regimen super verâ Basi firmaretur, absque periclitatione gloriosae hujus Causae, vel Exercituum Ope, qui in illius defensionis diutiùs alerentur.
Et cû adhuc immoti persisteremus, nulli operae parcentes, quò minùs ad extraordinaria recurratur, à viginti circiter è Parlamenti numero impetravimus, ut collationem nobiscum instituerent, quibuscum Necessitatem [Page 6] & aquitatem eorum quae à nobis proponebantur, liberè & amicè disceptavimus; & liquidò evicimus, ea fuisse, non Decretum illud five Actum, quod sub incude & prae manibus eorum tunc erat, quae maximè probabiliter tale quippiam erant productura, quod similitudinem aliquam & conformitatem illi Operi haberet, cujus fundamenta ipse Deus locavit, & adhuc in mundo exequitur.
Quae tamen cùm surdis auribus exciperentur, atque ex altera parte proponeretur consultissimum esse praesens hoc Parlamentum continuare, à quo bona omnia rationabiliter exspectari poterant, & cûm hoc vehementer urgeretur, plurimum hinc roboris nostrae sententiae accessit, quam priûs imbiberamus, id quod ab iis dictum erat non ex Amore Repraesentativae profluxisse, sed ut eam privatis suis rebus accommodarent, dum alios in absentium relictas provincias cooptando, Imperium sibimetipsis prorogarent, atque hunc in scopum consilia sua collimâsse.
Cum hac de re apertè cum iis ageretur, & disertis verbis responderetur, neque Nationem, nec Probitatis Causam, néve nosmetipsos talibus artificiis velle delusum iri; dies crastinus post meridiem alteri conventui datus est, quò melius utrinque satisfactum foret; pollicentibus iis è Parlamento, qui tunc aderant, eorum conatus minimè defuturos, nè interea temporis quicquam à Parlamento decerneretur, quod antedicta Proposita intercipere possit aut evacuare.
Nihilominus tamen Parlamentum proximo manè in praedicto suo Acto procudendo solito magìs festinabat, [Page] nemine omnium qui interfuere contranitente, quin & adjuvantibus nonnullis, ex eorum numero, qui nocte praecedente fidem suam nobis in contrarium obstrinxerant. Et nunc ad extrema suffragia ultimámque disquisitionem deventum erat, de isthoc Acto figendo & ratum faciendo, quo facto, omnia quae à nobis propofita erant incassùm essent, omnísque iis aditus ad justum in Parlamento examen praeclusus.
Ad quod antevertendum, omniáque quae exinde sequutura erant mala, unde periculum bonis omnibus, & huic gloriosae Causae imminebat; quae, metuendum erat, nè uno ictu succisa decumberet, atque hae Nationes novis motibus agitarentur, quo tempore hostes extranei suis occasionibus invigilant nostris infortuniis libenter fruituri, & nonnulli bella nobiscum actu gerunt; extremâ cogente Necessitate inviti admodum & reluctantes huic Parlamento finem imposuimus. Quod tamen, utì speramus, ex sincero corde fecimus, Causam hanc nostris Nominibus, vitae, familiis, rebúsque quantumvis clarissimis, anteferentes; certò nobiscum statuentes, Viros spectatae fidelitatis, & probitatis Reipub. gubernaculo admovere; credentes, sicut nemo sapiēns exspectat uvas è spinis decerpere, ità sperabunt boni hujusmodi viris ad regendum Electis & Evocatis, fore, ut fructus justae reformationis diu multúmque precibus petitae, Deo benedicente, suo tempore colligantur; in eorum omnium refrigerium, qui magnis votis haec suspirârunt.
Multò plura potuimus congerere, si id à nobis ageretur, aliis inspergendo labem, & malam Rei-pub. [Page] administrationem palàm Omnibus propinando, aequitatis & justitiae nomen Actionibus nostris comparare. Sed iis supersedentes, in hoc tantummodo desinemus, quòd sicut Necessitate & Providentiâ praeeuntibus, ad ea ducti fuimus, quae modò fecimus, ultra supráque cogitata nostra & desideria: ità quod reliquum est magni hujus Operis, in eo exequendo, totos nos Domino & coelesti suae benedictioni resignamus, & semper resignabimus; palàm profitentes, nos nè unum momentum posse consistere, ultra quàm ipse pedes nostros firmaverit: multò minùs ea de quibus adhuc mentio facta fuit, quorum messis in spe & herbâ viridi, absque illius ope & adminiculo posse perficere. Quocirca omnes & singulos publicè & solenniter obtestamur, ab iis id exspectantes, quòd sicut Dominum in eorum ruinam provocare nollent, ità illum exitum, ad quem ipse res deducturus est, praestolarentur: útque quietis & sedatis animis negotia sua pertractarent, in quibus obeundis Protectionem & Securitatem, per Dei assistentiam, iis pollicemur.
Quantum ad eos, qui timorem suum & Amorem erga Dei nomen profitentur, quandoquidem ut plurimum eorum gratiâ & justitiae causâ in his perpetrandis vitae nostrae pericula inivimus, ab iis petimus, ut apud Dominum nocte diéque pro nobis intercederent, quò ab eo gratiam obtineamus. Et cùm saepius Nominis ejus mentionem fecimus, nè vel tantillo dedecore illud afficiamus, quae res nos ad extremum everteret, & insignem pietatis professioni maculam affricaret.
Eos itaque hortamur, ut cum omni submissione animi, mansuetudine, justitiâ, charitate, ad seinvicem, & [Page] erga genus humanum, sese gererent; indè facturi ut ignorantia stultorum, eos falsi incusantium, obmutescat; utque penitùs cognoscerent, se ex his nuperis magnis & gloriosis Dispensationibus, in quibus Deus tam mirabiliter se conspiciendum dedit, tanta haec per sudorem & sanguinem filiorum suorum operatus, eò firmiûs teneri & obligari, ad vitam suam in sapientia & amore Christi ità ordinandam, ut dum viderint alii Christum, non verbo tenus magìs quàm reapse, iis inesse, honos & reverentia piae suorum professioni aliunde concilientur.
In animo nobis est, intra breve particulatim magìs & expressè monstrare fundamenta hujus facti, & copiosiùs exponere tam insignis mutationis & Actionis causas, quibus hac in chartula tantummodo digitum intendimus.
Atque ultimò declaramus, quòd omnes Judices, Vice-comites, Justiciarii pacis, Praetores, Ballivi, Commissionatus, & Commissarii, caeteríque civiles officiales, & Ministri publici quicunque intra hanc Rem-pub. vel aliquam ex ejus Ditionibus, in officiis & respectivis suis muneribus obeundis progrediantur; omnésque & singulae personae, cujuscunque gradûs fuerint, eandem iis obedientiam praestanto, quam durante Parlamento praestitere.