Propositio 1.
Datur compositio formalis inter Quantitatem & partes ipsius.

[...] Prop. 24. CUm enim locus & locatum sint unum quantitativè, prae­viè ad esse locatum & locum ad invicem, [...] Prop. 23. & quantitas sit ipsa unitas quâ partes continui [Page 2] quae non sunt actu, sunt inter sese in toto unitae, & quae sunt unum non sint plura, & quae non sunt plura non sint actu, fit, quantitatem esse ipsam u­nitatem eorum quae se habent ut locus & locatum, hoc est, partium in toto quanto. [...] Prop. 32. Cùm itaque in motu locali fiat divi­sio locati à loco, fit divisio in­ter quantitatem quae erat uni­tas loci & locati, & locum & locatum, quae erant unita: Quare, cùm unitas sit in iis quae dicuntur unum, neque possit esse localiter ab iis separatum, palàm est, compositionem formalem quantitatis ad partes esse realem, & quae per divi­sionem nata sit tolli, quod erat intentum.

Prop. II.
Datur Compositio Formalis in­ter Quantitatem & quantum.

[...] Axi­om. 5. CUm enim locatum non sit idem Ens quod locus, sunt duo Entia, seu duo entitativè & substantialiter, [...] Prop. 24. & unum quantitativè, & locatum muta­tur quantitativè per motum sed non substantialiter. Quare separatur seu dividitur loca­tum in motu à quantitate quam habebat, & conjungitur novae. Est itaque divisibili­tas realis inter locatum, hoc est, quantum, & quantitatem, quod erat intentum. Item, cùm [...] Prop. 22. per motum localem ali­quid acquirat majorem quan­titatem, aliud minorem, pa­làm est ea dividi à suis quanti­tatibus; & proinde, cùm non [Page 4] sit haec divisibilitas partium natarum occupare diversa loca, Def. 7. diversibilitas inter quantita­tem & quantum est realis, for­malis.

Prop. III.
Quantitas, prout Condistincta à quanto seu substantiâ, non est Ens.

Def. 3. CUm enim Ens sit quod habet esse, si quantitas (ut condistincta adversus substan­tiam) foret Ens, Substantia & quantitas forent duo Entia. Quare, [...] Prop. 23. cùm quantitas sit uni­tas & divisibilitas suarum par­tium, Prop. 1. & unitas, seu divisibili­tas cum partibus, faciat unum compositione, quantitas faci­at unum compositione cum semetipsâ, & erit divisibilis à seipsâ.

Prop. IV.
Datur compositio formalis in ipsâ substantiâ, prout condi­stincta est Quantitati.

Prop. 3. CUm enim quantitas non sit Ens, prout est condi­stincta contra substantiam, non est per se divisibilitas suì, sed substantiae seu subjecti cui in­est et de quo dicitur. Sub­stantia itaque ad divisionem quantitatis manet divisa, & per consequens, non una sed plures substantiae, Quare, Def. 4. cùm forma substantialis sit quâ sub­stantia sit substantia, necesse est priùs esse unam formam substantialem, &, pòst divisi­onem, plures. Manifestum ita­que est (cùm esse unam & plu­res sint opposita) formam quae erat una divisam esse à subje­cto [Page 6] in quo fuerat, & plures ei advenisse. Priùs itaque erat unum compositione ex subje­cto seu materiâ & formâ quae inerat, quod erat propositum.

Prop. V.
Substantia, praeviè ad quanti­tatem est, indivisibilis divisio­ne continuitatis.

Prop. 2. CUm enim intercedat compositio formalis in­ter quantum & quantitatem, & quod est quantum, eo ipso sit Ens, sequitur Ens esse prae­vium in quanto ad quantita­tem. [...] Prop. 3. Quare, cùm quantitas sit ipsa unitas partium continui nondum divisarum, manifest­um est talem unitatem non esse in quanto, seu substantiâ prae­viè ad quantitatem. Sed ubi non est unitas, non est divisi­bilitas, [Page 7] seu possibilitas ut tolla­tur unitas. Non est itaque in substantiâ, praeviè ad quantita­tem, divisibilitas continuitatis seu continui.

Prop. VI.
Materia prima, seu subjectum in compositione formali substan­tiae, quoad intrinseca nata est, eadem quoad propria, esse in pluribus substantiis seu sub pluribus formis.

Prop 4. CUm enim in divisione substantiae secundum propria, quae nascitur ex divi­sione corporis homogenei in partes quantitativas, materia habeat rationem subjecti dum unum fit plura, & per conse­quens sit communis terminis ex quo & ad quem, Prop. 5. neque sit divisibilis divisione continui, [Page 8] cùm sit aliquid substantiae ac­ceptae praeviè ad quantitatem, fit, materiam non dividi seu fi­eri plures, quoad intrinseca, per plurificationem substantiae, & per consequens esse eandem in substantiâ ex quâ factae sunt plures, & in ipsis pluribus factis. Est itaque eadem in pluribus substantiis, seu sub pluribus formis substantiali­bus.

Prop. VII.
Materia, seu subjectum composi­tionis formalis substantiae, quoad intrinseca, non est com­posita compositione formali in suis intrinsecis,

Def. 4. CUm enim forma substan­tiae seu substantialis sit, quae tribuat denominationem entis, & faciat substantiam ca­pacem [Page 9] existendi, materia au­tem, ut subjectum ipsius in­telligatur praeviè ad ipsam, pa­làm est ex propriis non habere actum aliquem, quo sit ens, hoc est, quo sit. Sed si foret com­positio formalis in intrinsecis materiae, foret actus & poten­tia, & actus futurus esset Def. 5. quo materia ex intrinsecis esset ens, hoc est, foret forma substanti­alis. Non itaque materiae ex propriis competit compositam esse compositione formali.

Prop. VIII.
Materia prima nata est, quoad propria, esse eadem in corpori­bus densis & raris.

Prop. 4. CUm enim materia sit sub­jectum commune, dum ex uno corpore naturali fit ali­ud, & [...] Prop. 1. contingat corpus rarum [Page 10] condensatione fieri aliud cor­pus naturale; & è contrà, cor­pus densum rarefactione fieri novum corpus naturale, conse­quens est esse potentiam ad formas utrasque, & entia utra­que per eas constituta, & per consequens in utrisque, secun­dum propria, seu secundum hanc potentialitatem reperiri.

Prop. IX.
Materia prima, quoad propria, est una & eadem in toto universo.

[...] Prop. 30. CUm enim quaecunque sunt in universo sint composita ex elementis, ele­menta verò per divisionem, & raritatis mutationē generentur & corrumpantur; Prop. 6. & 8. sive autem unâ sive alterâ viâ fiat, necesse sit materiam esse eandem. Mixta verò [...] Prop. 21. cùm non sint, nisi [Page 11] quaedam aggregata partium elementarium, necesse sit eis­dem modis generari & cor­rumpi, [...] Prop. 30. caetera verò corpora sint quaedam mixta; palàm fit, materiam primam in omnibus iis eandem esse, hoc est, in toto universo, cùm in hujusmodi mutationibus necesse sit esse eandem.

Prop. X.
Materia & forma non sunt actu distinctae in toto, sed ipsum totum secundum quod est plu­res virtutes reales realiter separabiles.

SI enim forent distinctae in ipso composito, verè for­ma esset non materia, & mate­ria non forma in ratione entis, & per consequens Def. 3. singulae so­r [...]nt subjecta existentiae simpli­citer [Page 12] dictae, seu propriè essent & compositum foret ex duo­bus entibus, neque verè unum ens sed duo, cùm unitas & pluralitas non simul consistant. Est itaque Forma corpus, qua­tenus est distinctum, seu quo distinguitur ab aliis, & quo est hoc quod est; Materia verò est idem corpus, quatenus con­venit cum aliis, seu quatenus est quo convenit cum aliis, & sustentat quod distinguitur ab aliis.

Prop. XI.
Non datur in rebus nisi una ma­teria prima, seu pura poten­tia.

SUnto enim plures, putà A. & B. & sint duo actus ad quos dicantur C. & D. Vel A. dicetur communiter ad C. [Page 13] & D. B. autem ad alterum tantùm, putà C. vel utraque potentia dicetur ad unicum actum, putà A. ad D. & B. ad C. Si A. dicitur ad utramvis indifferenter, palàm est A. esse potentiam magìs puram quàm B. cùm esse potentiam ad rati­onem actûs communem ad C. & D. sit limitabile per esse po­tentiam ad C. solum. Quare B. non habet tantum de puri­tate potentiae quantum A. & si sit minùs pura, eo ipso est mixta cum ratione actûs Def. 5. & non pura. Si verò A. & B. dicantur ad singula C. & D. cùm possit intelligi potentia ad rationem actûs communem ad C. & D. per eandem ratiocina­tionem neutra erit pura poten­tia. Non est itaque possibilis alia pura potentia quàm una sola.

Prop. XII.
Materia prima, secundum se con­siderata, est tota in toto universo, & tota in singulis partibus seu corporibus: Sed quoad exerci­tium potentiae seu effectum, est tota in toto Universo, sed divisa in partibus seu singulis corpo­ribus.

Prop. 11. CUm enim materia prima sit in toto Universo, & in singulis corporibus seu par­tibus ipsius, Prop. 5. & 7. sit autem ex pro­priis indivisibilis & secundum continuitatem, & secundum formalem divisionem, constans est eam esse, ut consideratur in se, totam in toto, & totam in singulis partibus. Rursus, cùm sustineat plura corpora, putà omnia quae sunt in universo, sint A, B, C, & palàm est quòd [Page 15] in A non sustineat nisi A, & in B, non nisi B, & sic in C; cla­rum ita (que) est, vim sustentati­vam, sive capacitatem vel po­tentialitatem materiei, etsi qua­si entitativè sit tota in A, non tamen quoad effectum & exer­citium ipsius esse totum in A, sed esse divisum per A, B, & C, & in illis tribus adaequatè con­tineri. Exercitium ita (que) & ef­fecta indivisibilis materiei sunt divisa & plura, & tota non nisi in omnibus partibus collectivè, in singulis verò una pars. Ex­ercitium ita (que) est totum in to­to, sed non totum in singulis partibus.

Prop. XIII.
Omne compositum ex potentiâ purâ & actu, seu ex materiâ & formâ, est quantum.

Prop. 11. CUm enim unica sit ma­teria prima, & Prop. 5. illa ex suis propriis indivisibilis divi­sione continui, & per conse­quens Prop. 12. tota in singulis quantis, hoc est, tota quanta, neque possibile sit idem esse quan­tum & non quantum, materia in nullo ente est in quo non sit quanta. Cùm itaque mate­ria non sit actu aliud quàm ipsum totum, ipsum totum ex materiâ & formâ erit quan­tum.

Prop. XIV.
Omne quantum est compositum ex materiâ primâ & formâ.

CUm enim omne quan­tum sit divisible, & Prop. 3. quantitas non sit ex sese Ens, & per consequens, Prop. 4. divisibilitas sui subjecti seu substantiae in quâ est, fit, omnem substan­tiam quantam esse divisibilem ct plurificabilem, & per con­sequens habere in sese potenti­am quâ possit esse plures & u­na, hoc est, quae possit esse sub pluribus actibus. Est itaque in omni substantiâ quantâ compositio ex actu & potentia.

Prop. XV.
Divisibilitas in actum & poten­tiam non est aequè propriè dicta atque divisibilitas in partes continui.

CUm enim divisio sit quâ plura fiunt ex uno, illa di­visio seu divisibilitas est pro­priè dicta, post quam partes manent verè plura, quod pa­làm est in divisione continui contingere, in quâ singulae partes sunt subjecta existentia. Prop. 3. & 10. Cùm itaque potentia & actus dicantur ad idem esse, & per consequens utraque separatim non sint capacia existentiae, & in compositione substantiali neutra pars separatim plerun­que sit capax existentiae, evi­dens est divisibilitatem & di­visionem in actum & potenti­am [Page 19] non aequè propriè dici, ac dicatur divisibilitas in partes continui.

Prop. XVI.
Continuum, secundum partes in­existentes, natum est agere & pati à se vel ab aliis.

CUm enim quantum con­tinuum non sit, nisi ipsae partes in potentia quae per divi­sionem fiunt actu; quando au­tem sunt actu natae sint agere & pati ab invicem, palàm est in toto eandem virtutem in iis es­se. Sed quoniam in toto actu nihil est actu nisi ipsum totum, Axio. 1. agere autem & pati non sint nisi existentium, palàm est has virtures non aliter esse in toto quàm ut totum per illas agar. Sit ita (que) totum A B, & partes ipsius A C, C B, & habebit in [Page 20] A C, virtutem agendi & in C B, virtutem patiendi: Clarum ita (que) est, quòd in virtute A C poterit agere, & ex virtute C B pati. Natum est ita (que) totum continuum, quantum ex vi continui est, agere & pati à se­metipso, &, à fortiori, in alia vel ab iis.

Prop. XVII.
Compositum compositione forma­li non est natum ex vi composi­tionis per unam partem agere in reliquam, vel pati secundum u­nam partem, & non secundum aliam ab aliis.

Axiom. 1. CUm enim agere vel pati sit existentium, Prop. 15. partes autem in compositione formali ex vi compositionis non sint tales ut resolutae habeant exi­stentias proprias, palàm est [Page 21] neque habere posse vim agendi & patiendi ex sese, ne (que) posse tribuere cam toti sed illam pri­mò & per se inesse toti, & non partibus nisi dum existunt in toto; Quarè ne (que) totum habe­re posse vim agendi secundum unam partem in aliam, aut pa­tiendi secundum alteram ab ipsâ.

Prop. XVIII.
In singulis substantiis sunt singu­lae formae substantiales.

Prop. 9. & 10. CUm enim materia ex sese sit in omnibus corpori­bus eadem, palàm est omnes formas substantiales esse in eâ­dem materiâ primâ. Quare, Prop. 17. cùm in substantia non sit es­sentialiter nisi forma & materia (prima siquidem forma dat esse simpliciter, hoc est, facit sub­stantiam) [Page 22] distinctio substantia­rum non est à materiâ sed tan­tum à formâ. Cùm ita (que) for­mae sit distinguere, si sint duae formae substantiales, utraque distinguet totum, & , per conse­quens, una faciet substantiam sibi propriam, seu quae sit sub­stantia, quia per ipsam est, & reliqua simpliciter, erunt ita (que) duae substantiae & non una sola.

Prop. XIX.
Si foret unicum corpus perfectè homogeneum, partes ipsius, quo­ad caetera pares, non forent situ distinctae.

ESto enim corpus quidem homogeneum A. duae par­tes ipsius caetera pares, videli­cet quantitate, figurâ, densita­te, &c, sed situ diversae B & C, [Page 23] Dico in parte B nihil esse quo diversificetur à parte C.

Cùm enim sint caetera pares, vel pars B potest intelligi in situ partis C, vel non potest. Si potest, jam B erit C, nam ne (que) situ, ne (que) alio quoquam erit di­versa. Si non potest, ergò jam est, praeter situm, aliquid pro­pter quod non possit intelligi in situ C contra suppositionem.

Prop. XX.
Si rerum natura foret unicum corpus perfectè homogeneum, non posset secundum partes ali­quas moveri.

CUm enim in corpore per­fectè homogeneo si mo­veatur secundum partes, non intelligeretur mutatio facta nisi secundum solum situm, partes autem secundum situm non [Page 24] sint distinctae, non potest intel­ligi quòd pars aliqua muter lo­cum, sed semper eaedem partes sint in eodem situ; non ita (que) potest intelligi motus lo­calis secundum partes.

Prop. XXI.
Si foret corpus substantialiter homogeneum, quantumvis par­tes ipsius forent accident aliter heterogeneae, non posset secun­dum partes moveri.

CUm enim varietas parti­um foret accidentalis, posset proprietas unius cujusli­bet in aliâ ejusdem magnitudi­nis reperiri. Manifestum ita (que) est, partem unam non esse ali­am à qualiber ejusdem magni­tudinis per vel propter varie­tatem talium accidentium. [Page 25] Prop. 19. Quare, cùm propter situm eti­am non sint distinctae, non est una aliqua pars quae possit si­tum mutare; non itaque posset hujusmodi corpus secundum partes motum intelligi.

Prop. XXII.
Corpora naturalia fluida, quae apparent esse homogenea, re­ipsâ sunt plena heterogeneis corpusculis undi (que) permixtis.

C Prop. 21. Um enim corpus homo­geneum non possit mo­veri secundum partes, quan­tumvis accidentaliter variatas; videamus autem illa moveri secundum partes, palàm est, non esse perfecte homogenea, sed, cùm dividitur homoge­neum, inter partes ipsius ingredi corpus aliquod heterogeneum.

Prop. XXIII.
Praeviè ad divisionem & motum localem, requisita sunt plura corpora essentialiter distincta, & per raritatem & densita­tem diversificata.

Prop. 21. CUm enim homogeneum corpus non possit mo­veri secundum partes, quan­tumvis accidentaliter variatas, quia non est vera distinctio partium, necesse est, aliquam distinctionem in substantiâ, praeviè ad divisionem reperiri, ut possit esse distinctio divi­dentis & divisibilis. Rursus, [...] Prop. 33. quia aequè divisibilia non sese divi­dunt, necesse est dividentia esse densa, divisibilia rara. Praeviè ita (que) ad divisionem &c.

Prop. XXIV.
Si sint duo quanta, alterum magìs alterum minùs densum, possibile est invenire tertium, quod, in quantitate aequali ei quam ambo faciant, habeat densitatem homogeneam aequi­valentem raritati & densitati utrius (que).

ESto enim corpus rarius A. & densius B. & sint in for­ma parallelopipedorum ha­bentium latitudines & profun­ditates aequales, & mobile C. actum ab virtute D. semper uniformiter quantum est ex vi virtutis D. dividat utrum (que) successivè, & sit tempus, in quo fit divisio, E. Accipiatur rursus corpus F. ejusdem quantitatis cum utro (que) A. & B. [Page 28] & in figurâ parallelopipedi aequalis latitudinis & profun­ditatis cum utroque parallelo­pipedo A. & B. simul sumptis, & dividatur à mobili C. acto à virtute D. uniformiter, & tempus, quo pertransit F. sit G. Et vel tempus G. est aequale tempori E. vel non. Si est, dico corpus F. esse corpus postulatum. Si non, fiat cor­pus H. aequale & simile corpori F. cujus gradus raritatis & den­sitatis sit ad gradum densitatis & raritatis corporis F. sicut tempus E. ad tempus G. & dico corpus H. esse corpus quaesitum.

[...] Pro. 19. Cùm enim virtus nata di­vider dati rari datam quanti­tatem in horà nata sit divi­dere duplam quantitatem medii duplo rarioris in horâ caeteris paribus, palàm [Page 29] est, reciproca esse tempora mo­tuum ejusdem corporis in aequalibus diversorum gradu­um raritatis mediis ad ipsos corundem spatiorum. Movea­tur ita (que) mobile C. à virtute D. per spatium H. in tempore K. & sicut est tempus K. ad tempus G. sic erit gradus de n­sitatis corporis F. ad corpus H. sed, cùm tota difficultas, motûs sit in gradibus divibilitatis medii caeteris paribus, & motus per A. B. factus sit in tempore E. motus quo (que) factus per F. sit in tempore G. patet, divi­sibilitatem, hoc est, gradum raritatlis & densitatis corporis F. ad divisibilitatem A. B. esse sicut E. ad G. Sed sic facta est raritas corporis H. ad corpus F. ergò raritas corporis H. est aequalis rari [...]tati duorum A. & B. quod erat intentum.

Prop. XXV.
Datur certus gradus raritatis & densitatis, in quo corpus ho­mogeneum aequali universo, secundum raritatem, & den­sitatem, aequivaleret omnibus gradibus rarorum & denso­rum qui sunt in rerū naturâ.

[...] Prop. 21. CUm enim universum sit finitum, & quanti finiti partes assignabiles sint finitae, corporum, secundum raritatem & densitatem, diversisicatorum multitudo est finita. Et quo­niam quae de minore multitu­dine asseruntur, possunt pro­portionaliter affirmari de majori; Esto numerus cor­porum variatorum, secundum gradus raritatis & densitatis, duodecim, sive sex paria, Prop. 24. & [Page 31] quia singulis paribus potest in­veniri tertium aequale & aequi­valens, data erunt tria aequalia & aequivalentia sex paribus. Et quia rursus duobus horum tri­um inveniri potest tertium aequale & aequivalens, & iter­um duobus reliquis unum aequale & aequivalens, evi­dens fit, hoc unum sex pari­bus, hoc est, toti universo esse aequivalens, secundum gradus rari & densi in ipsâ quantitate universi; quod erat propo­situm.

Prop. XXVI.
Corpora naturalia sunt simplici­ter rara, & densa, quatenus excedunt gradum raritatis & densitatis homogeneum in quantitate universi aequalem omnibus gradibus singulorum corporum.

Prop. 13. & 14. CUm enim omne quan­tum sit compositum ex materiâ & formâ, & omne compositum ex materiâ & for­mâ sit corpus, Prop. 11. & possibilis sit unica materia, Axiom. 2. incrementi autem quantitatis ex sese & suis proprijs nullus sit finis, fit, capacitatem materiei esse ad­aequatem infinitati quantitatis, sicut vas aequale dicitur liquori nato illud implere. Cúm (que) rursus evidens sit, [...] Prp. 21. Mundum [Page 33] esse finitum, evidens etiam est, mundum non esse rarissimum corporum, sed in certo gradu densitatis; Prop. 25. illo nempe, qui aequvalet raritati & densitati omnium singularium corpo­rum. Quare, cùm omnia sin­gularia non possint comparari nisi secundum regulam ad om­nia pertinentem, hoc est, re­spectu totius universi, palàm est, illa dici rara vel densa re-respectu gradûs ad ipsum uni­versum pertinentis, quod erat intentum.

Prop. XXVII.
Rarum et densum sunt primae differentiae quanti, ut sic.

CUm enim primum quod de quanto intelligitur, sit quantitatem esse in subjecto, [Page 34] Axio. 7. non possit autem intelligi quantitatem esse in subjecto, seu quantum esse, nisi determi­natè; inesse autem determinatè, sit esse in certo gradu rari vel densi, palàm est, raritatem & densitatem pertinere ad ipsam constitutionem quanti, &, per consequens, esse maximè inter­nas & essentiales differentias quae quanto, ut tali, competere possunt.

Prop. XXVIII.
Habere quantitatem, est de essen­tiâ corporis quod est Quan­tum.

CUm enim corpus quod est quantum seu compositum ex materiâ & formâ sit essen­tialiter Ens, Def. 3. & essentia entis sit esse subjectum aptum exi­stentiae [Page 35] [...] Axio. 7. & existenti esse deter­minatum & singulare, non in­differens ad hoc vel illud, & de quo potest plùs vel minùs accipi non sit determinatum, nisi determinarè tantùm ac­cipiatur; Prop. 13. omne autem compositum ex materiâ & formâ, natum sit esse quantum, &, per consequens, plùs aut minùs de tali substantiâ possit accipi, manifestum est, esse de essentiâ compositi hujusmodi, non solùm habere quantita­tem, sed quantitatem ipsius esse determinatam. Habere ita (que) quantitatem, & quanti­tatem esse determinatam, est de essentiâ omnis corporis quod est quantum; ut erat proposi­tum.

Prop. XXIX.
Siqua sunt corpora simplicia, hoc est, per puras Quanti dif­ferentias constituta, certa ra­ritas et densitas sunt differen­tiae essentiâles & constitutvae eorum.

Prop. 28. CUm enim habere quan­titatem sit de essentiá corporis, differentiae per se habendi quantitatem erunt es­sentiales, & constitutivae dif­ferentiae specierum corporis; Prop. 27. cùm ita (que) raritas & densitas sint primae differentiae quanti, erunt etiam primae & constitu­tivae differentiae specierum corporis ut corporis (hoc est Entium, per puras quanti dif­ferentias constitutorum) si quae tales sunt. Quare, cùm dif­ferentiae [Page 37] sint determinativae, &, per consequens, determinatae, clarum est, etsi contingat in hujusmodi ente esse plures gradus raritatis & densitatis, tamen unum certum gradum esse essentialem & constituti­vum ipsius:

Prop. XXX.
Nullum corpus est activum ex sese.

[...] Prop. 33. CUm enim quantum, ut tale, sit divisibile, rarum verò & densum esse magìs seu faciliùs, & minùs vel difficiliùs divisibile, haec autem omnia sint esse passiva, palàm est, cor­pus & species natas per proprias differentias ipsius non esse acti­vas. Quare, [...] Prop. 30. cùm caetera cor­pora, praeter ea quae his differen­tiis [Page 38] constituuntur, sint mixta seu composita ex his virtutibus simplicium manentibus, &, per consequens, non possint habere differentias substantiales, nisi ex his compositas, clarum est, non habere ex essentialibus suis esse activa; Nullum ita (que) cor­pus ex sese est activum.

Prop. XXXI.
Corpus est essenttialiter instru­mentum.

[...] Per plures prop. CUm enim evidens sit cor­pora omnia agere in sese invicem, [...] Prop. 3. & 4. neque possint ex suis propriisvel sese vel alia mutare & movere; Axio. 3. quod autem uni­versaliter & ex ordine naturae competit, non possit dubitari quin sit naturale, clarum est, naturale esse omni corpori ac­cipere ab alio operari. Axio. 4. Quare, [Page 39] cum operari sit finis existendi, &, per consequens, sit essentialis ordo corporis ad operationem, consequens est, essentialiter corpus esse subordinatum al­teri, & ipsius instrumentum; quod erat propositum.

Prop. XXXII.
Quaecun (que) sunt in Ente materi­ali praeter materiam, sunt de­terminationes materiae

CUm enim non possint esse entitates adjectitiae (fo­rent enim alia entia, & non in hoc ente quomodocun (que) con­juncta ponantur) erunt identifi­cata, &, per consequens, praedi­cabilia de ente, ut possit dici, hoc est illud; si autem possit dici hoc est illud, consequentur ad definitionem entis, seu ad quid res sit; &, per consequens, si [Page 40] non pertinent ad existentiam, consequentur vel ad genus vel ad differentiam. Si ad gene­ricam rationem puram, quae (que) nullam habeant differentiam, sint praedicata declarantia na­turam materiae, seu quid res sit ex vi materiae: sin ad differen­tiam pertinent, clarè sunt de­nominationes genericae alicujus notionis; quod erat intentum.

Prop. XXXIII.
Omnis operatio corporea vel est rarefactio vel condensatio, aut motus localis, vel ex his composita.

Prop. 32. CUm enim quaecun (que) sunt in ente materiali, sint ip­sius denominationes, Prop. 27. & pri­mae determinationes seu uni­versalissimae sint raritas & den­sitas, [...] Prop. densum verò impulsum [Page 41] dividat rarius, [...] Prop. 21. & moveat aliud ante se, [...] Prop. 22. in omni autem motu aliquid condensetur, [...] Prop. 23. & aliquid comprimatur, fit motus pro­prios rarorum & densorum, hoc est, Elementorum, esse divi­sionem seu motum localem, & rarefactionem & condensa­tionem. Quare, cum caetera sint mixta, [...] Prop. 21. & mixta elemen­torum vires retineant, palàm est, reliquas operationes cor­porum esse compositas ex rare­factione, condensatione, & divisione, seu motu locali, quod erat intentum.

Propositio 1.
Si detur Ens in cujus notione inclusa sit existentia, illud ens non potest non existere.

ESto enim Ens hujus­modi & dicatur A ex­istens. Et quando quidem ponitur ab negantibus propositionem posse non ex­istere, [Page 45] supponatur non ex­istere, & clarum est, dicendum esse, A existens non existit, seu A existit & non existit. Cùm ita (que) nihil possit simul esse & non esse, falsum est A ex­istens, seu ens in cujus notio­ne est existere, posse non ex­istere.

Prop. II.
Existentia non includitur in no­tione cujuslibet corporis quan­ti.

ESto enim corpus A. in cu­jus ratione dicatur esse in­clusa notio existentiae, [...] Pro. 13. & quia omne corpus est quantum, A erit divisibile. Dividatur ita (que) & fiant ex eo B. & C. & quia A. neque est B. neque C. jam A. non est. Erat ita (que) A cor­ruptibile, [Page 46] seu quod poterat non esse, Prop. 1. sed ejusmodi ens non in­cludit in suâ notione existenti­am. Existentia ita (que) non in­cluditur, &c.

Prop. III.
Requiritur vis causativa specia­lis ad conferendam existen­tiam corpori, praeter illam quae praecisè terminatur ad for­mam seu ens quantum.

Prop. 2. CUm enim corpus possit esse, & non esse, non est necessaria sequela à ratione cor­poris ad existentiam. Vis ita (que) causalis quae intelligitur termi­nari praecisè ad rationem cor­poris & non posse ultrà, non in­telligitur conferre illi existenti­am, &, per consequens, ulterior vis requiritur, sive distincta sive [Page 47] non distincta ad positionem existentiae,

Prop. IV.
Compositio existentiae cum quan­to non est compositio partium quantitativarum.

SI enim foret, existentia ha­beret partes quantitativas, [...] Prop. 20. & foret per se divisibilis, Prop. 2. &, per consequens corruptibilis, & quae poslet non esse, quod est impossibilius quàm illud in cujus ratione inest existentia posse non esse.

Prop. V.
Compositio existentiae cum quanto, est compositio realis formalis.

Prop. 3. CUm enim positio existen­tiae pendeat à virtute spe­ciali, praeter eam quae termina­tur ad quantum, virtus autem & causatio sint correlativae, ex­istentiae positio pendet à specia­li causatione. Sed effectus talis causationis est, existentiam esse conjunctam seu compositam cùm quanto; compositio itaque existentiae cum quan­to est effectus realis, &, per consequens, ipsa realis. [...] Def. 1. & 2. Estitaque existentia de nomi­natio intrinsecaquanto, seu prae­dicatum intrinsecum quanti, & Quantum subjectum ipsius, & compositio ex iis compositio [Page 49] formae & subjecti, seu compo­sitio formalis. Est itaque com­positio existentiae cum quanto compositio realis formalis: quod erat propositum.

Prop. VI.
Omnes denominationes intrinse­cae corporis quanti sunt prae­viae ad existentiam in genere causae materialis.

Prop. 2. CUm enim notio existen­tiae non includatur in notione corporis quanti, & [...] Axio. 7. nihil, quod est indetermina­tum, possit existere, palàm est, corpus quod est subjectum ex­istentiae esse completum in ra­tione corporis antequàm ex­istentia adveniat: sed quod est indeterminatum intrinsecè est adhuc incompletum & indif­ferens ad hoc quod est, acceptis [Page 50] determinationibus, non itaque est completum in ratione cor­poris & subjecti existentiae, neque existentia ei supervenit, nisi post praedictas determina­tiones. Cùm itaque determi­nationes faciant corpus sub­jectum existentiae formaliter essendo in corpore, palàm est, in genere causae materialis praevias esse ad existentiam.

Prop. VII.
Existentia non est propriè actus sed actualitas, seu actus actuum.

Prop. 6. CUm enim intrinsecae de­nominationes corporis sint eae per quas corpus dicitur actu secundum formas con­stituentes & integrantes illud in eo quod ipsum est, palàm est, determinationes intrinsecas [Page 51] esse propriè actus hujus corpo­ris, extrinsecas verò alterius alicujus cui sunt intrinsecae, & quod sequitur intrinsecas esse propriè actus. Omnes itaque determinationes intrinsecae corporis sunt omnes actus. Cùm itaque omnes intrinsecae determinationes sint quasi par­tes subjecti existentiae, clarum est, existentiam comparari ad eas velut formam omnibus su­pervenientem, & habere se ad omnes sicut singulae earum se habent ad subjecta sua, hoc est, habere quasi naturam actûs ad omnes actus, seu ad ipsam rationem actûs, ut de iis dicitur, & quod sequitur, esse actualitatem seu actum actu­um sic propriè dictorum.

Prop. VIII.
Tres sunt quasi partes ordinatè perficientes, seu ad perfectio­nem elevantes corpus, & non plures.

[...] Prop. 4. CUm enim materia prima insit composito, [...] Prop. 7. & non sit composita ex actu & poten­tiâ, [...] Def. 4. sed & actus primus qui ipsi inest constituat ens, seu substantiam, seu corpus, Prop. 6. corpo­ri autem constituto superveniat existentia, & hae tres partes sic se habeant ut materia sit sub­jectum formae, forma autem cum materrâ subjectum exi­stentiae, palàm est, in corpore tres esse quasi partes per quas educatur imperfectam substan­tiam. Cúm (que) rursus [...] Prop. 7. ex eo, quod materia non sit composita ex [Page 53] actu & potentiâ, non possit esse alia hujusmodi quasi pars sub­tus eam; [...] Def. 4. & quoniam primus actus solus est forma substan­tialis, & quasi pars substantiae, siquae autem sunt aliae, non per­tineant ad substantiam; ad sub­stantiam autem immediata sit existentia; & haec gradatio sit per potentiam & actum, hoc est, indeterminationem ad deter­minationem, existentia autem Axio. 1. cùm faciat ens alteram partem contradictionis, & contineat necessitatem essendi, dum est, nullam possit habere indeter­minationem seu potentialita­tem, sequitur non posse dari alium ulteriorem quasi ex­istentiae actum qui determinet indeterminationem ipsius. Tres sunt ita (que) &c.

Prop. IX.
Existentia est ipsum exerciti­um actuum omnium in sua subjecta & materiam pri­mam.

Axio. 2. CUm enim quod non ex­istit sit verè & propriè nihil, patet ipsam substantiam, nisi existat, non esse substanti­am, &, quod sequitur, idem sig­nificare substantiam esse, & sub­stantiā esse substantiam. Quare existentia est exercitium ipsius substantiae per exhibitionem, seu faciendo substantiae ratio­nem exerceri, Prop. 6. sed omnes de­terminations intrinsecae sub­stantiae, hoc est, omnes actus pertinent ad substantiam, omnes itaque exercentur ab existen­tiâ, sed exercitium earum est actuare sua subjecta, quae vel est ipsa materia vel continent [Page 55] eam. Quare omnes actus me­diatè vel immediatè actuant materiam primam, & exerci­tium earum est actuationem ipsam existere. Hoc itaque habent ab ipsâ existentiâ; ex­istentia ita (que) est exercitium, &c.

Prop. X.
Divisibilitas corporis in existen­tiam & quod est, minùs pro­pria est divisibilitate corporis in materiam primam & for­mam substantialem.

[...] Def. 8. CUm enim divisibilitas dicat potentialitatem ad esse plura, quò magis propria est pluralitas ex divisione resul­tans, eò magis propriè dicitur divisibilitas. Et ex divisione continui resultant verè plura, & sic divisibilitas continui est propriè divisibilitas, [...] Prop. 6. ex divi­sione autem actûs à potentiâ [Page 56] resultat ordinatè saltem unum scilicet subjectum etsi sub aliâ formâ; ex divisione autem ex­istentiae à subjecto resultat ex utrâ (que) parte nihil, Axio. 2. cùm sub­stantia non existens nihil sit, ne (que) possit existentia intelligi non in aliquo existens. Impro­priissimè itaque haec divisio dicitur divisio, & potentia ad eam divisibilitas.

Prop. XI.
Ens, quod habet existentiam in­clusam in suâ notione, non ha­bet causam existendi.

ESto enim ejusmodi ens, A. existens, & palam est sive existentia sit divisibilis ab A. siue non, saltem non esse divisibile ab A. existente. Quare vel A. existens est causa sibi ut sit A. existens, vel aliquod [Page 57] Agens extrinsecum. [...] Pro. 1. & 2. Sed cum idem indivisibiliter sum­ptum non agat in semetipsum, A. existens non agit in semet­ipsum, &, per consequens, non facit se esse A. existens. Sed neque A. agit in existentiam [...] Pro. 17. propter compositionem for­malem, sed neque ab alio po­test accipere existentiam, cùm illud quod accepturum est ex­istentiam sit A. existens; foret enim A. actu existens in poten­tiâ ad existentiam, seu nondum existens, hoc est, idem & distin­ctum, existentia ab existentiâ, seu existere ab existere.

Prop. XII.
Quod adaequatè tribuit existen­tiam alteri non accipit adae­quatè existentiam ab eo.

DIcatur enim A. dare existentiam B. adaequa­tè, [...] Def. 2. & quoniam causari B. est B. esse quia A. est, adaequata ratio existendi ipsi B. est quia A est. Dicatur modò B. adae­quatè dare esse ipsi A, & rursus B. esse, erit adaequata ratio ex­istendi ipsi A. Adaequata ergò ratio existendi A. est, quia ipsum A. est, [...] Prop. 2. hoc est, idem facit seip­sum esse, seu mutat se; Et B. esse est medium inter A. esse & A. & A. esse est prius & posterius semetipso.

Prop. XIII.
Si sint plura entia, quorum quae accipiunt esse ab alio, sunt adae­quatè ab ipso. Omnia illa non accipiunt esse ab alio.

SUnto enim in universo duntaxat tria entia A. B. & C. & B. quidem & C. habeant vel utraque ab A. vel alterum ab A. alterum, verbi gr. C. à B. adaequatè suas existentias, dico A. non accipere existentiam ab alio. Si enim accipit vel accipit ab utroque. B. & C. vel ab al­tero eorum, sed utrumlibet dicatur, accipit ab eo cui tribuit adaequatè existentiam, Prop. 12. quod est impossibile.

Prop. XIV.
Datur aliquod ens quod non ac­cipit existentiam ab alio, seu quod includat existentiam in suâ definitione.

CUm enim quod accipit ex­istentiam accipiat eam adaequatè vel ab uno vel a plu­ribus, esto A. quod accipit ex­istentiam adaequatè à B. vel à B. & C. B. autem vel B. & C. ab aliis: [...] Prop. 22. & quia entia sunt numerata, pervenietur ad unum vel plura à quibus B. sive B. & C. & omnia à quibus ipsa pen­dent habent existentiam adae­quaté. Prop. 12. Haec autem non possunt ab iis quae habent existentiam adaequatè ab ipsis recipere adae­quatè existentiam; confectum est itaque esse unum vel plura entia quae non habent causam extrinsecam existendi, &, per [Page 61] consequens, habent existentiam ex sese, seu ab & in suâ defini­tione. Et quoniam quae ac­cipiunt esse ab uno inadaequate, necessariò accipiant à pluribus existentiam adaequatè, fit non interesse an dicatur quae recipi­unt adaequatè, vel sive adae­quatè sive inadaequaté. Constans ergò est esse unum vel plura entia in mundo quae non ac­cipiant existentiam ab aliis.

Prop. XV.
Enti quod in notione suâ includit existentiam non est alia dif­ferentia ultima quàm ipsa ex­istentia.

Prop. 8. CUm enim non sint nisi tres quasi partes entis, potentia, actus, & existentia, Prop. 9. & existentia praesupponat po­tentiam & actum quando cum iis invenitur, & supervenit eis. [Page 62] Sed & differentia ultima prae­supponat & adveniat caeteris quae sunt in definitione entis; clarum est, non posse esse aliam differentiam ultimam entis essentialiter existentis quàm ipsam existentiam, respectu cujus caetera sunt subjecta, & quae sit nullius subjectum sed adveniat omnibus.

Prop. XVI.
Ratio entis non dicitur in eâdem significatione de ente habente in definitione existentiam, & de entibus per compositionem cum existentiâ.

CUm enim caetera entia sint entia, quia nata sunt habere existentiam, ens autem per de­finitionem existens, quia actu habet existentiam: quod autem tantummodo natum est esse al­bum [Page 63] vel calidum, vel existens, quantum est ex hoc non sit album, calidum, vel existens; quod autem est aliquod horum actu, verè ex vi hujus est al­bum &c. Axio. 3. Eadem autem vox non possit in eâdem significa­tione contradictoria signifi­care, palàm est, ens non dici in eâdem significatione de ente, per definitionem existente, & de caeteris.

Prop. XVII.
Si sint plura per definitionem existentia, genus omnibus ip­sis non est aliud quàm ipsa ex­istentia.

Prop. 16. CUm enim Ens, ut est genus entium compositorum ex eo quod est & existentiâ, non dicatur in eâdem significatione quâ Ens dicitur de existente [Page 64] per definitionem, clarum est, non posse esse commune genus horum entium. Sed omnia, de quibus Ens dicitur in eâdem significatione, sunt vel per defi­nitionem existentia, vel non per definitionem existentia: Genus ita (que) horum entium est [...] per definitionem existens; ex­istentia proinde est de ratione generis horum entium, sed non existentia composita cum po­tentiâ, sive ens, ut de reliquis dicitur: ergò existentia pura; quod erat intentum.

Prop. XVIII:
Datur unicum ens per definitio­nem existens.

SUnto siquidem duo entia per definitionem A. & B. & Prop. 17. quoniam genus eorum est [Page 65] pura existentia, & in notione existentiae non addito alio, non possit esse divisio seu hoc & non hoc; clarum est, notio­nem A. vel notionem B. vel utrius (que) esse differentes à noti­one purae existentiae, cùm sint differentes inter se. Esto ergò notio A. notio eadem quae pu­rae existentiae, notio verò B. dicatur esse diversa; non po­test autem sic esse diversa ut non contineat notionem purae existentiae, Prop. 17. sic enim notio purae existeniae non foret ei generi­ca: Ne (que) sic ut includat prae­terea notionem entis in poten­tiâ ad existentiam. Non est itaque ratio B. distincta à rati­one purae existentiae seu A. Non sunt itaque duo entia per definitionem existentia A. & B. Et eodem modo formaretur argumentatio, si utrum (que) A. & [Page 66] B. dicantur differre per notiones à notione purae existentiae. Da­tur itaque unicum Ens per defi­nitionem, & illud est primum Ens, reliqua ab ipso.

Prop. XIX.
Si dentur duae quasi partes entis quarum una sit praecisè poten­tia ad reliquam. Supponatur autem reliqua existere sine potentiâ, perfectio totius entis ex actu & potentiâ erit in actu subsistente.

[...] Def. 2. CUm enim potentia, ut po­tentia, includat non esse illud ad quod est potentia, id est, nullam perfectionem, sed sit duntaxat adjutorium ut illa perfectio existat, si perfectio illa ponatur non in alio existe­re ponitur in sese existere, sive [Page 67] habere in se & rationem suam & rationem adjutorii omnis necessarii ad hoc ut sit. Palàm itaque est, & rationem suae per­fectionis & rationem potentiae esse in tali actu, hoc est, per­fectionem totius entis ex actu & potentiâ.

Prop. XX.
Ens includit in se perfectionem omnium entium compositorum ex ente & existentiâ.

[...] Prop. 15. CUm enim in composito ex materiâ & formâ & existentiâ materia ex sese non sit in quo possit esse existentia, forma quoque sit debilis dispo­sitio ad existentiam sine mate­riâ, palàm est, utram (que) requiri ad constituendum in quo fit existentia. Prop. 9. Rursus, cùm ex­istentia [Page 68] sit ipsum exercitium omnium actuum in materiam primam, Axiom. 2. neque possit intelli­gi quicquam in illis esse per­fectionis, extrà vel ultrà quam exercentur, fit, quod sicut tota perfectio eorum est adaequatè ad hoc ut exerceatur, sic tota perfectio non est nisi ad consti­tuendum in quo sit existentia, Prop. 19. sed existentia subsistens habet virtutem eorum in quibus nata est inesse existentia; tota ita (que) perfectio entium existentium per compositionem cum ex­istentiâ est in ente existente per definitionem, seu existentiâ subsistente.

Prop. XXI.
Existentia non potest educi de po­tentiâ subjecti seu entis in quo est.

Prop. 9. CUm enim existentia sit exercitium omnium a­ctuum, est exercitium primariò & principaliter illius act ûs quo suum subjectum constituitur in ratione entis seu subjecti ex­sentiae. Def. 1. Educi autem de po­tentiâ subjecti significet actio­nem educentis de subjecto pen­dere ab ipso subjecto, &, per consequens, subjectum esse pri­us ingenere causae materiali ip­sâ actione, &, per consequens, antè quàm exerceatur ab ex­istentiâ, sustentare actionem; quod implicat contradictio­nem:

Prop. XXII.
Ens per compositionem cum ex­istentiâ non potest aliud Ens ex nihilo producere.

CUm enim ens per compo­sitionem cum existentiâ habeat existentiam in subjecto & dependentem ab eo; [...] Def. 2. agere autem sit esse [...] à quo, quia est quod est, aliud sit, & quod est ab ente composito cum ex­istentiâ sit ab eo quia habet esse dependens à subjecto, &, per consequens, non nisi per actio­nem dependentem à subjecto, fit non agere nisi per eductio­nem existentiae de subjecto, Prop. 21. quod est impossibile.

Prop. XXIII.
Ens primum quoad intrinseca sua est in actuali emanatione existentiae universali & ple­nariâ.

Prop. 9. CUm enim existentia sit exercitium omnium actuum subjecti in quo est, & hoc per exhibitionem suî, seu exercendo sese in illos, fit ex­istentiam subsistentem esse ex­ercitium existentiae in semet­ipsam. Prop. 20. Cúm (que) contineat in sese plenitudinem entis esse univer­sale & plenarium exercitium existentiae in semetipsam, Prop. 18. & quia nata est emanare existen­tiam absque determinatione ab extrinseco ex vi praecisè suae propriae plenitudinis, esse quo­ad intrinseca actu paratum & [Page 72] dispositum ad effundendam ex­istentiam in creatâ universali­ter & plenarié.

Prop. XXIV.
Quicquid non existit vel impos­sibile est vel incompossibile cum potiori.

Prop. 23. CUm enim ens primum, quantum est ex se, sit pa­ratum ad effundendam existen­tiam, necessum est, quicquid ab eo natum est fluere, actu existere quantum ex eo est. Quod ergò non sit quod non est, causatur ab aliquo extra ipsum, hoc est, eximpossibilitate effectùs, Prop. 20. cùm tota plenitudo entis sit in primo ente, &, per consequens, possit omne possibile. Quare, cùm impossibilitas sit in implica­tione contradictionis, seu entis [Page 73] & non entis, quicquid non est, implicat contradictionem, vel in essentiâ suâ, & est propriè nihil, vel in co-existentiâ diver­sorum entium, ut si quis petat in universo plus esse ignis vel aquae quàm consistat cum in­columitate universi.

Prop. XXV.
Ens primum non agit fortuitò, sed vel ex inclinatione natu­rae, vel ex necessitate entium creabilium.

Prop. 23. CUm enim ens primum ex inclinatione naturae fe­ratur ad communicandam ex­istentiam, quantum est commu­nicabilis; Prop. 24. & omne quod non est ex impossibilitate entium creatorum, habeat non esse, pa­làm est, ens primum nihil quasi [Page 74] casu & extra directionem vel suae naturae vel creaturarum operari.

Prop. XXVI.
Ens primum ex inclinatione suae naturae non agit nisi Entia.

Prop. 23. CUm enim ens primum operetur per exercitium existentiae ab existentiâ, fit na­turam, ex vi cujus agit, esse ipsam existentiam. Prop. 18. Cùm (que) operetur sine subjecto, neque possit intelligi actio in non ex­istente, fit existentiam quoque in producto per se terminare actionem primi Agentis. Quare, cùm existentia non possit in­telligi sine ente in creatis, fit per se terminum adaequatum esse ens. Et proprium modum agendi entis primi esse per ex­istentiam [Page 75] producere ens; Quare, ex inclinatione naturae ens primum non agit nisi Entia.

Prop. XVII.
Ens primum non agit nisi ea quae nata sunt subsistere in hoc or­dine naturae.

Prop. 26. CUm enim ex inclinatione suâ non agat nisi entia, Prop. 24. necessitas autem creaturae non determinet nisi ad ea quae na­ta sunt subsistere in hoc ordine naturae, imò impediat, & determinet ad alia non agenda, Prop. 20. ne (que) agat quicquam fortutiò, vel ex aliis motivis quàm his duobus; fit, Agens primum non agere nisi quae nata sunt subsistere in hoc ordine na­turae.

Prop. XXVIII.
Omnia & singula entia per com­positionem cum existentiâ im­mediatè procedunt ab ente primo.

Prop. 18. CUm enim ens per defini­tionem existens sit uni­cum, caetera omnia sunt Entia per compositionem cum ex­istentiâ Quare, Prop. 21. cùm existen­tia non possit educi de potentiâ subjecti, neque subjectum esse sine existentiâ, fit subjectum ejus non posse accipere esse nisi instantancè, eodem modo quo produceretur si nihil praexti­tisset. Prop. 22. Sic autem existens per compositionem cùm existentia non valet illud producere, con­sequens est itaque omnia & sin­gula entia per compositionem immediatè fluere ab Ente primo.

Prop. XXIX.
Agens, in quo effectus est tan­tummodò eminenter, agit de­pendenter à subjecto.

Axio. 4. CUm enim unumquod (que) Agens intendat intro­ducere formam suam secun­dum quam agit, & Agens, in quo effectus est tantummo­dò eminenter, agat secun­dum aliam formam quàm sit illa quam introducit in ef­fectum, palàm est, quòd non perficit intentionem suam, &, per consequens, quod im­pediatur ab aliquo, videlicet à subjecto in quo recipitur forma & actio; Cùm ita (que) subjectum non possit impedire effectum, nisi quatenus suscipit actionem praeviam ad effectum, clarum est, quòd Agens, in quo [Page 78] effectus est tantummodò emi­nenter, agat dependenter à sub­jecto, quod erat propositum.

Prop. XXX.
Entia per compositionem cum existentiâ singula & omnia cum ordine quem habent in essendo sunt formaliter in pri­mo Ente.

Prop. 28. CUm enim primum Ens agat immediatè singula & omnia, agat autem eodem modo, sive producat ex nihilo, sive aliud praecesserit; si autem producat ex nihilo, nullum sit impedimentum ex parte sub­jecti, neque etsi aliud praeces­serit aliquod erit impedimen­tum à subjecto, atque proinde semper introducit formam se­cundum quam agit, sed intro­ducit [Page 79] formas singulorum cum ordine quem habent in essen­do; Formae itaque singulorum, seu singula, cum omnibus suis limitationibus & conjunctioni­bus cum aliis sunt secundum formam secundum quam agit. Quare, cùm inesse formaliter non sit aliud quàm inesse cum omnibus singularitatibus & distinctionibus, patet, omnia caetera inesse formaliter in pri­mo Ente.

Prop. XXXI.
Quaecun (que) su t [...] in primo ente sunt de essentia ipsius.

Prop. 15. CUm enim ultima differen­tia Entis primi sit ipsa existentia, Prop. 6. & 9. existere autem, cùm sit actus seu exercitium omnium quae non sunt ipsum­met [Page 80] met esse, sit posterius ipsis om­nibus, &, per consequens, quae­cun (que) ponantur esse in primo Ente debeant supponi, hoc est, esse quodammodo priùs & magis in essentâ hujusmodi Entis quàm ipsa existentia, palàm est, omnia ei esse essen­tialia; quod erat intentum.

Prop. XXXII.
Essentiae caeterorum Entium sunt prius in primo Ente quàm in semetipsiis, & idealiter proce­dunt ab ipso.

CUm enim evidens sit ex­istentias particulares & participatas esse posteriores ip­sâ existentiâ à se subsistent & plenariâ, hoc est, primo Ente, Prop. 20. & essentias entium com­positorum cum existentiâ esso rdinatas essentialiter ad [Page 81] suas, hoc est, participatas ex­istentias, &, per consequens, finaliter ab iis, & posteriores illis, fit esse posteriores ipsâ existentiâ Entis primi, & om­nibus quae sunt in Ente primo. Quare, cùm caetera Entia sint formal ter in Ente primo & ab eo, fit, esse posteriora in semet­ipsis quàm in eo, & per­fectionem eorum conformari illis quae sunt in Ente primo, &, per consequens esse, ideali­ter ab eo; quod erat propo­situm.

Prop. XXXIII.
Essentia corporis naturalis est illa quae reddit illud partem Universi & instrumentum Naturae.

[...] Pro. 31. CUm enim corpus sit es­sentialiter instrumen­tum, etiam essentia ipsius, ut in primo Ente, est esse instru­mentum; Prop. 30. sed est in primo Ente cum connexione quam habet ad reliqua, hoc est, ad ipsum Mundum seu naturam rerum. Def. 4. Sed Naturam intel­ligimus esse per quam Mundus conservatur, quae (que) rectè di­rigit operationes singularium Entium, id est, cujus instru­menta sunt singularia entia. Essentia ita (que) corporis in Ente primo est, esse instrumentum [Page 83] Naturae & partem Mundi; cùm ita (que) essentia ipsius in se sit eadem quae est in primo Ente, illa essentia, &c.

Prop. XXXIV:
Ens incompossibile cum potiori, non habet perfectam & pro­priè dictam essentiam.

Axiom. 10. CUm enim perfecta con­tradicto non reperiatur nisi in subjecto existente, Prop. 24. & ens incompossibile cum potiori non possit habere consortium existentiae, nisi naturae ordo in rebus constitutis tollatur aut violetur; tolli autem aut violari ordinem universi repugnet ei necessitati quâ universum fi­xum est & stabilitum; Prop. 25. univer­sum autem fixum sit, quia pri­mum Ens non agit for­tuitò; [Page 84] palàm est, ens incom­possibile cum potiori non ha­bere ordinem ad existentiam, hoc est, essentiam, nisi ex con­sideratione abstractivâ & im­perfectâ primi Entis, videlicet, ut apprehenditur secundum unum praedicatum abstrahendi abaliis, &, per consequens, habet rationem imperfectam essentiae, & non propriè dictam, sicut quae aliquando existere nata sunt.

Propositio I.
Dantur in rebus species quaedam corporum ex partibus elemen­taribus compositorum, in quibus Elementa non sunt actu.

CUm enim ordo Mundisit determinatus, necesse est corpora activa & pas­siva esse in certâ quantitate, sic ut non possint esse in mino­ri, &, per consequens, Elementa [Page 89] non posse agere vel pati nisi sint in certâ magnitudine; quae autem non possunt agere & pati in dato ordine universi, non sunt partes uni­versi, [...] Pro. 30. cùm corpora sint essen­tialiter instrumenta. Quare, cùm in confiniis elementorum possint ex singulis elementis designari partes in quantulâ­cun (que) magnitudine, clarum est, accipi posse species quasdam corporum quorum singulae partes sint elementares, sed non activae singulatim, quae tamen conjunctae cum caeteris sint activae, &, per consequens, non habeant formas Elemen­torum, sed duntaxat formam compositi; quod erat propo­situm.

Prop. II.
Primò mixtum est Metaphysicè unum Ens, & habet unicam formam substantialem.

Prop. 1. CUm enim primò mixtum sit Ens ex partibus mini­mis purè raris & densis, & sin­gulis incapacibus actionis & passionis secundum ordinem rerum; [...] Pro. 33. Rursus, cùm illa sit cujus (que) Entis rigorosa & Me­taphysica essentia quam accipit per creationem seu generatio­nem à primo Ente, Prop. 17. primum autem ens nihil agat nisi qua­tenus est pars mundi, fit, cùm mixtum sit primò pars Mundi per rationem mixti, formam mixti esse essentialem & meta­physicam & primò acceptam ab Ente primo formam ipsius, &, [Page 91] per consequens, substantialem rigorosè & unicam in eo, & non supponi formas Elemen­torum in partibus.

Prop. III.
Primò mixtum est magis ens & perfectius quàm elementum.

CUm enim unitatis ratio sit tollere divisionem, si in eodem rigore unitatis tollitur major divisio, unitas eò perfe­ctior & major est. Cùm ita (que) unitas Elementi non tollat nisi divisionem secundum quanti­tatem vel secundum materiam & formam; unitas autem pri­mò-mixti praeterea tollat dif­ferentiam specierum quae natae sunt sequi varietatem raritatis & densitatis, Prop. 2. tollat autem hanc per unitatem rigorosè metaphysicam, & per unicam [Page 92] formam substantialem, clarum est, primò mixtum esse perfecti­us unum & Ens quàm sit Ele­mentum.

Prop. IV.
Animal, ut animal, est Metaphy­sicè unum ens habens unicam formam substanti lem.

Def. 1. CUm enim Animal existi­memus quod sentit & movet seipsum ex passione sensûs; Phan. 1. tum autem sensus tum motus quatenus Animalis à cerebro pendeat originaliter, palàm est, caecera omnia mem­bra cum cerebro conspirare ad actionem Animalis, quatenus animalis, &, per consequens totum Animal esse instrumen­tum natum ad actionem cere­bri, hoc est, ad unam actionem perficiendam. Phan. 2. Adde, quod [Page 93] extra compositum nullum animalis membrum retineat actionem vel passionem ani­malem; Quare, patet Animal, ut animal, esse unicum instru­mentum naturae. Quare, [...] Pro. 27. cùm primum ens emanet entia per compositionem essentiae cum existentiâ, quatenus sunt par­tes Mundi & instrumenta Na­turae, [...] Pro. 32. habeant autem essen­tiales rationes ad unitatem formae per conformitatem ad idaeas in primo Ente, conse­quum est, Animal esse rigorosè & perfectè unum Ens, [...] Pro. 18. & habere unicam formam sub­stantialem; quod erat propo­situm.

Prop. V.
Pura planta non est metaphysicè unum ens, sed multa mixta.

Phan 3. CUm enim partes ipsius non conspirent ad actio­nem alicujus unius membri, seu ad unam actionem, palàm est, non esse unum instrumen­tum naturae, [...] Pro. 33. &, quod sequi­tur, non esse unum Ens. Rur­sus, oùm partes ipsius separatae retineant easdem distinctas vir­tutes quas habebant in toto, clarum rursus est, formas sin­gulas esse in singulis partibus similaribus, &, per consequens, totum esse collectionem pluri­um mixtorum.

Prop. VI.
Forma substantialis Entis sunt omnes determinationes mate­riei, seu substantiae, quatenus constitunnt rationem parti­cularem Membri seu instru­menti naturae.

[...] Prop. 27. CUm enim Ens accipiat esse quatenus est mem­brum Mundi & instrumentum Naturae, Forma autem fit ad quam sequitur esse, clarum manet, formam substantialem entis cujus (que) esse rationem in­strumenti naturae quae est in eo. Palàm quo (que) aliunde est, quòd, quoniam instrumenti ratio ad operationem dicitur, operatio autem sequatur quod res est & sit conformis ipsi; [...] Pro. 32. res autem sit quod est per deter­minationes materiei primae seu [Page 96] substantiae, instrumenti ratio non possit esse aliud quàm dictae determinationes; non singulatim cùm quaelibet una limitetur ab aliis, sed prout conspirant & coëunt ad finem hujus instrumenti, seu ad faci­endum talis operationis princi­pium; quod erat intentum.

Prop. VII.
In omni ente corporeo divisibilis est ratio suppositi à naturâ.

Def. 2. CUm enim suppositum di­camus Rem naturae, Na­turam autem Rem, quatenus explicatur per definitionem; evidens autem sit determina­tiones, quae cum ordine & in­divisibilitate quadam integrant definitionem, esse praeterea considerabiles in ipsâ re, & [Page 97] singulatim & collectivè abstra­hendo à connexione & ordine, consequens est, notionem sup­positi aliam esse & plus inclu­dere quam notio naturae com­prehendat formaliter. Ulteriùs, [...] Prop. 13. cùm Elementa non sint con­tinuè multiplicata, sicut gradus raritatis & densitatis, clarum est, plures gradus raritatis & densitatis successivè in eodem elemento reperiri, quorū varie­tas cùm non possit ad essentiae rationem, quae est indivisibilis, nisi materialiter pertinere, va­riatio eorum sic variat supposi­tum, ut non tangat naturam seu essentiae rationem. Quare necesse est realem divisibili­tatem esse inter suppositum & naturam in Elementis. Et cùm mutatio rari & densi, quae non variat elementi ratio­nem si intercidat primò-mixto, [Page 98] non variet ipsius rationem, ut quae ex elementis, quae manent eadem, sit composita, ex pri­mò-mixtis verò sint compositae similares partes Animalium; conficitur, in omnibus cor­poribus variationem con­tingere in supposito & non in naturâ, &, per consequens, Me­taphysicè & reipsâ divisibilita­tem inter suppositum & Natu­ram intervenire.

Prop. VIII.
Si instrumentum aliquod sit fa­ctum ad plures operationes subordinatas, sic ut primò sit ad unam, ad reliquas autem propter illam, manente facul­tate ad primam, erit idem in­strumentum, etsi facultates ad caeteras, vel certè aliquas cae­terarum, deficiant.

[Page 99] CUm enim caeterae operati­ones vel purè consequan­tur ad primam, vel sint intentae, & quasi mediae ad primam, evi­dens est, rationem essentialem instrumenti adaequatè dici ad primam, &, per consequens, dum est instrumentum ad pri­mam, habere eandem ratio­nem essentialem integrè, etsi non derivatam integrè, seu ad omnia ad quae derivari nata est, hoc est, non in subjecto aequè perfectè disposito ad operationem primam. Cùm itaque Finis sufficienter habea­tur per hoc instrumentum, clarum est, instrumenti ad eundem finem, hoc est, ean­dem instrumenti rationem per­manere.

Prop. IX.
Animal potest esse idem in diver­sis quantitatibus, & quan­tumvis aliquibus membris sit mulilatum.

Axio. 2. CUm enim Animal ex in­trinsecâ intentione na­turae sit ens natum conservare semetipsum, ab intrinseco pri­ma operatio Animalis est mo­tus seu appetitus ad alimen­tum seu conservationem sui. Cùm itaque videamus Anima­lia hunc actum, & effectum ip­sius, hoc est conservationem suî in diversis quantitatibus, at (que) etiam sine aliquibus mem­bris, sufficienter perficere, cla­rum est, sub diversis quantita­tibus, & etiam trunca ali­quibus membris, rationem es­sentialem [Page 101] ejusdem Animalis retinere.

Prop. X.
Ulima Animalis differentia, seu in­dividualitas, est ordo ad illam actionem & eo modo peragen­dam quo nata est peragi ex vi omnium determinationum sub­stantiae quae sunt in supposito in primo instanti conceptionis, hoc est, dum habet primum actum sensationis in cerebro.

Def. 1. CUm enim animal vocemus Ens ex sensatione opera­tivum, sensatio autem passio sit à circumstanti naturâ in ce­rebro facta; non possit autem deesse Agens quàm primùm cerebrum est capax sensationis; fit, quàm primùm cerebrum est, esse primam sensationem. Cùm [Page 102] ita (que) cerebrum sit quasi pro­prium & principale membrum Animalis, ut Animalis, palàm est, non esse Animal, donec cerebrum sit cerebrum, &, quod sequitur, eam esse primam conceptionem Animalis quae terminatur ad primam sensa­tionem. Ulteriùs, [...] Prop. 32. cùm omnia accidentia intrinseca corpori non sint aliud quàm determi­nationes & modificationes ma­teriei & substantiae, omnes autem hae temperent ipsam substantiam, & reddant eam plùs vel minùs aptam ad in­tentum naturae, seu actionem propter quam natum est, patet, resultare ex his omnibus apti­tudinem indivisibilem hujus substantiae ad actionem, &, per consequens, aptitudinem ad certum & indivisibilem mo­dum perficiendi talem actio­nem; [Page 103] Quare essentialem & ul­timam rationem hujus instru­menti, seu individualitatem Animalis; quod erat inten­tum.

Prop. XI.
Inter corpora, solum Animal ex instituso Naturae natum est movere seipsum.

Axio. 3. CUm enim Natura det dis­positionem convenien­tem actioni quam intendit ab instrumento aliquo perfici; [...] Prop. 3. & 4. quod autem movetur, natum sit moveri ab alio, necesse est, si corpus aliquod moveatur à se, unam ejus partem moveri ab aliâ, &, si ex instituto Na­turae hoc fiat, virtutem alieta­tis & disjunctionis ab ipsâ naturâ tali corpori esse im­plantatam, [Page 104] hoc est, sic for­matum tale corpus ut sit spati­um flexile & libertas inter par­tem & partem, adeò ut una pars sine reliquâ & aliter quàm reliqua moveri possit. Phan. 3. Cùm ita (que) videamus hoc in solis Animalibus in quibus sic ad articulos composita sunt membra ut quasi extrinsecùs colligata, intrinsecus verò di­versa & dissepta sint, & libera ad motum stante reliquo membro, palàm est, solum Animal ex in­tentione naturae natum esse movere se. Quod autem vel Elementa, vel mixta homo­genea aut heterogenea, inter­dum per unam partem alterent vel moveant aliam per acci­dens, &, ex consequentibus, ad intentionem evenire.

Prop. XII.
Forma Animalis per se sic est in toto ut non sit in partibus.

Prop. 6. CUm enim forma sit ipsa substantia rei, seu ipsae determinationes substantiae, quatenus notio substantiae par­ticularis surgit ab ipsis; Def. 1. Notio autem Animae seu formae Ani­malis sit esse facultatē movendi semetipsum, neque talis facultas intelligi possit sine pluribus par­tibus quarum alia moveat, alia moveatur; Mainfestum est, non posse intelligi Animam nisi in toto quodam ex parte movente & aliâ motâ. Non ita (que) in singulis partibus potest inex­istere notio Animae, &, per consequens, Anima. Forma itaq, Animalis est absolutè in toto, non autem in singulis par­tibus.

Prop. XIII.
Forma elementorum & mixto­rum non sunt in singulis parti­bus subjectorum, ex necessitate naturae, sed non ex inten­tione.

Prop. 1. CUm enim minimae partes Elementorum quae in­tegrant primò-mixta, non sint ex sese activae vel passivae, & proinde non Entia ne (que) capacia specialis formae substantialis, palàm est, notionem formae mixti vel elementaris non pos­se attribui his partibus & inesse in ipsis. Hae ita (que) formae non sunt in singulis partibus suorum subjectorum. Sed ne (que) minùs manifestum est, non poni in de­finitione elementi vel mixti, quòd aliquae ipsorum partes [Page 107] sint incapaces formarū, quare hoc non institutum est ad ali­quam actionem à naturâ inten­tam, sed efficitur ex incapacita­te subjecti circa quod natura operatur, vel ex eo quod non stet cum perfectione naturae, & agentia & passiva adeò exigua existant; quod erat intentum.

Prop. XIV.
Quod ex intento naturae movet semetipsum, & hoc facit à corporis extrins [...]ci impulsu, est Animal.

[...] Pro. 28. CUm enim habere divisi­bilitatem, seu quantita­tem sit de ratione corporis, quod non est quantum non est corpus. Axio. 3. Cùm itaque actio corporis sit conformis naturae corporis, etiam actio corporis [Page 108] bilis, actio autem divisibilis non potest esse circa subjectum indivisibile; quodcun (que) igi­tur movetur à corpore ipsum quo (que) est corpus. Quare, si quid ad movendum sese ex in­stituto Naturae indiget impulsu ab extrinseco corpore, est cor­pus ex instituto Naturae natum ad se movendum, Prop. 11. hoc est, Animal; quod erat proposi­tum.

Prop. XV.
Animal, si moveat se causalitate Finali, est perfectius quàm si se moveat tantùm efficien­ter.

CUm enim in omni agente considerandum sit & quod possit agere, & quod procedat ab actu agendum, & [Page 109] virtus quâ potest agere consti­tuat illud in ratione causae ef­fectivae: Quod veròprocedat ad agendum, pertineat ad causam finalem; evidens (que) sit illud, quod facit Agens agere quod ex se potest, uti eo & movere illud, & per consequens, esse nobilius & perfectius eo, con­ficitur Animal quod movet semetipsum ad agendum fina­liter, hoc est, quod natum est applicare suam virtutem ef­fectivam ad movendum se, esse persectius eo cujus virtus movendi se applicatur ab alio ad actionem seu ad moven­dum se.

Prop. XVI.
Finis, secundum existentiam su­am quam habiturus est in re­bus, est actu in Animali movente sese causalitate fi­nali.

Prop. 15. CUm enim Animal movens sese causalitate finali ef­ficiat verè & physicè in semet-ipso applicationem virtutis suae efficientis, ad movendum se, clarum est, in ipso esse vim hoc faciendi. Quare, cùm virtus quae hoc facit sit bonitas finis, & bonitas Finis quae movet Agentem sit illa bonitas quam habet extra Animal in ipsis re­bus & suâ existentiâ in iis, ma­nifestum est, hanc bonitatem & existentiam esse in ipso Ani­mali, & habere in eo vim mo­vendi [Page 111] ipsum, & applicandi virtutem ipsius effectivam ad agendum & movendum ipsum Animal.

Prop. XVII.
Animal movens sese causalitate finali, non est purè corporeum & corpus.

[...] Prop. [...]. CUm enim evidens sit, ma­teriam esse ex sese im­perfectissimum gradum qui sit in substantiâ, Prop. 6. necesse est, de­terminationes ipsius esse qui­bus perficiatur in ratione sub­stantiae, & quae per complex­um ipsius integrent substanti­am. Quare, integra substantia, praesertim cum existentia sibi propria non potest esse deter­minatio corporis, ut corporis. Prop. 6. Cùm ergò Animal movens [Page 112] sese causalitate finali habeat finem, hoc est, aliud ens cum existentiâ sibi propriâ inex­istentem sibi, palàm est, sub­jectum impressionis talis non esse purè corpus, sed naturam per substantiam & existentiam determinabilem.

Prop. XVIII.
Homo compositus est ex corpore & spiritu, & est formaliter corpus, virtualiter spiritus.

[...] Phan. 5. CUm enim experimento constet Hominem mo­vere semetipsum causalitate finali, & impelli ad hoc à cor­poribus circumstantibus, Prop. 14. & 17. pa­làm est, & esse Animal, & non esse purum corpus. [...] Pro. 10. Cúm (que) partes veri compositi, seu entis verè unius, non possint esse actu, rursus confectum est, non esse duas substantias actu in [Page 113] homine. Confectum est itaque esse duas substantias virtute, & unam ex utra (que) tertiam actu. Ulteriùs, Def. 3. cùm substantia, quam spiritum dicimus, includat ex­clusionem materialitatis, [...] Prop. 13. & 14. corpus autem habeat materiam & quan­titatem, clarum est, hominem & esse formaliter corporeum, & non esse formaliter spiri­tum. Non tamen est illud cor­pus quod in separatione seu di­visione Animalis est mansurum, & non erit virtute spiritus, sed aliud cujus illud futura est pars per divisionem existens.

Prop. XIX.
Divisibilitas Hominis in corpus & spiritum est divisibilitas formalis.

Axio. 1. CUm enim unumquod (que) sit activum, quatenus est [Page 114] Ens; Phan. 5. Homo autem quatenus virtute est spiritus, agat se cau­salitate finali, Prop. 15. & causalitas finalis moveat efficietem, & sit potior illa; homo autem ut corpus non moveat sese nisi efficienter, palàm est, hominem esse perfectiorem & magis ens, quatenus est virtute spiritus, quàm quatenus est virtute cor­pus & Animal purum. Quare, cùm perfectio & entitas per­tineat ad formam, fit, rationem spiritus in homine esse maximè formalem partem quae sit in homine, & quod ammodo for­mam formae puri Animalis quam movet. Distinguitur ita (que) à materiâ tanquam for­ma, & divisibilis est ab illa sicut forma à materiâ & subjecto.

Prop. XX.
Si divisibilitas hominis in corpus & spiritum foret quanta con­tinui in partes, causalitas fina­lis non indigeret motione ab extrinseco corpore.

[...] Pro. 16. CUm enim una pars con­tinui agat in aliam, & patiatur ab eâsicut à substantiis distinctis, palàm est, spiritum quoque hominis, si parem ha­beret divisibilitatem à corpore, futurum ad eam, quoad actio­nem & passionem, quasi foret substantia absolutè distincta. Sed, si foret substantia penitus distincta, agere corpus non pos­set, in illum, [...] Prop. 7. cùm nullus posset esse contractus corporis ad ip­sum, [...] Pro. 27. neque corpus possit agere nisi per contactum, non [Page 116] ita (que) homo moveri ab extrin­seco ad causalitatem finalem, & per consequens non indige­ret tali motione.

Prop. XXI.
Causae actu causantis non solùm essentia sed ipsum actuale esse est, participatè in actione.

CUm enim actio vel sit in instanti vel in tempore, & si in instanti eo ipso requirat causam existere; si in tem­pore sit motus, & motus in continuâ successione, & con­tinua successio in perpetuâ no­vitate existentiae, palàm est, esse actionis semper actu existere à causa. [...]. Prop. 9. Quare, cùm existentia causae sit ipsum exercitium om­nium facultatum causae, patet, de ratione actionis esse actu ex­istere [Page 117] à causa existente. Ipsa itaque existentia causae est magis & formaliùs in actione quàm essentia, cùm sit exerci­tium facultatis jungens prin­cipium principiato, essentiam putà causae ipsi actioni.

Prop. XXII.
Objecta per sensus immediatè im­pressa homini secundum fa­cultatem spiritualem seu in­tellectum, sunt fixa in ipso, quia esse eorum factum est esse ipsius Hominis.

Prop. 21. CUm enim impressio per sensus facta sit motus ab objecto praesente & actu ope­rante tum in sensum tum per sensus in intellectum, evidens manet, Existentiam objecti non solùm esse participatè in ipso [Page 118] sensu, sed etiam in homine se­cundum intellectum. Prop. 19. Cum (que) divisibilitas hominis in corpus & spiritum, sive intellectum sit formalis, rursus clarum est, ex­istentiam impressionis in intel­lectu esse existentiam ipsius intellectûs, hoc est hominis, quatenùs est intellectus. Cûm ita (que) sentire sit percipere aliquid movere percipientem, & perci­pere existentiam moventis seu objecti esse existentiam suam, per hoc ita (que) cognoscit homo per sensationem objectum ex­istere quia scit esse suum, esse ipsum esse ipsius Agentis, seu objecti. Ergo, &c.

Prop. XXIII.
Objecta, quae insunt Homini per connexionem ad ea quae im­mediatè insunt per sensatio­nem, fixa sunt in intellectu, quia esse eorum est esse ipsius Hominis.

CUm enim objecta, quae in­sunt per connexionem ad objecta per sensationem in ex­istentia, insint per discurium, discursus autem non fiat nisi asserendo trium objectorum unum esse alterum quià utraque sint unum cum tertio, evidens est, unam esse existentiam trium objectorum prout sunt fixa in intellectu; Prop. 22. quare cum ex­istentia sensu perceptorum sit ipsa existentia hominis qua­tenus est mens seu intellectus, etiam caeterorum existentias [Page 120] esse eandem, & fixas in homine quatenus sunt illa.

Prop. XXIV.
Intellectus, seu Homo quatenus intellectus, est facultas ex­istendi, quod est quiae est; & caetera connexa, quia sunt aliquid ipsius Intelligentis.

CUm enim non possit Ho­mo percipere se moveri nisi eo ipso, & à priori percipiat se esse, palàm est, intellectum ipsius per prius esse facultatem percipiendi se esse, quàm per­cipiendi sensu cognita esse, hoc est, essendi quod ipsemet sit quā quod alia sint. Hominem ita (que) ipsumesse, immediatè & sine alio fit unum cum intellectu, &, per consequens, hominem esse, & intellectus sunt actus & poten­tia [Page 121] ad invicem, quomodo actus & potentia possunt intervenire in hoc casu, & intellectus fa­cultas essendi ipse Homo qua­tenus existens, per se & ex rati­one suâ; Et, per consequens, Homo ut existens, seu quia est, actus proprius ipsius, & per & propter quem caetera cum ipso connexa insunt intellectui. Er­go, &c,

Prop. XXV:
Quae connexa sunt alicui per sensus percepto, etsi forent actu infinita, possent simul consistere in Homine in in­tellectu.

Axio. 5. CUm enim quod requirit aliud existere ut ipsum existat, eo ipso sit natum co­existere ei; quae autem con­nexa sunt objecto vi sensùs in­inexistenti [Page 122] in intellectu per dis­cursum requirant omnia media connexionis simul existere, cúm connexio ab iis pendeat, clarum est consistere cum illo. Cúm ergo [...] Axio. 2. similia objecta (saltem in numeris & speciebus magnitudinis) nullum finem habeant, sequitur quotcun (que) sunt posse simul in intellectu inexistere.

Prop. XXVI.
Objecta quae non habent inter se connexionem, etsi infinita, nata sunt simul consistere in intellectu.

CUm enim objecta non propterea quia sunt con­nexa possent simul existere si ratione multitudinis repugna­rent coexistentiae, clarum est [Page 123] praeviè ad connexionem, neque ex parte intellectûs neque ex parte objecto­rum esse repugnantiam ad co-existentiam ipsorum in in­tellectu ratione multitudinis. Quare evidens est multitudi­nem ex sese non gravare intel­lectum. Cum itaque objecta disparata, & quae singula sensu sunt percepta, possint plura simul inesse, poterunt eodem jure etiam infinita.

Prop. XXVII.
Intellectus humanus in suo gene­re est absolute infinitus.

Prop. 25. & 26. CUm enim si non desint Agentia & causae ad im­primendum, non solum quae­cun (que), sunt in rebus, sed abso­lutè infinita objecta possint ab [Page 124] intellectu simul comprehendi, clarum est, infra suum modum recipiendi objecta, intellectum extendere se ad absolutam in­finitatem, &, per consequens, potentiam ipsius esse absolutè infinitam infra suum genus; quod erat propositum.

Prop. XXVIII.
Impressiones à sensibus mediatè vel immediatè in hominem factae, sunt formaliter mate­riales, sed potentiâ & virtute spirituales.

CUm enim sensus sint mate­riales sicut & cerebrum, [...] Pro. 32 clarum est, impressiones ab iis in cerebrum factas non posse esse aliud quàm determinati­ones quasdam cerebri, &, per consequens, sicut cerebrum est [Page 125] formaliter materiale, ità & im­pressiones. Prop. 17. & 8. Cúm (que) ex aliâ parte ex qualitate impressio­num constet ipsum cerebrum, seu hominem, esse virtute im­materialem, magis constat ip­sas impressiones esse virtute spirituales; quod erat intentum.

Prop. XXIX.
Intellectus in homine non est na­tus quicquam intelligere, nisi actu feriatur à sensu, mediatè, vel immediate.

CUm enim palàm sit orga­na cognitionum esse cor­pora, [...] Prop. 3. & 4. &, per consequens, non operari nisi impulsu alieno; Phan. 6. movens autem cerebrum vel sit sensus vel aliquid à sensu re­lictum seu memoria, nisi al­terum horum, hoc est, sensus [Page 126] mediatè vel immediatè mo­veat, non intelligit Homo, & hoc vocant Philosophi, nisi speculetur phantasmata.

Prop. XXX.
Cerebrum per diversas cognitio­nes accipit dispositiones mate­riales diversas.

Prop. 29. CUm enim sine novâ mo­tione cerebri homo nihil intelligat, novam autem motio­nem necessum sit novā impres­sionem corpoream in cerebro efficere, palàm est, ex singulis cognitionibus, cerebrum mane­re mutatum secundum disposi­tiones materiales, & per conse­quens faciliorem & fortiorem esse intellectionem aliquorum objectorū (eorum nempe quae saepiùs cogitantur) quàm alio­rum, [Page 127] sed & cerebrum esse ap­tum per cogitationem diverso­rum objectorum ad ea rursus cogitanda. Cúmque intel­lectus per connexionem dedu­catur ab uno objecto ad plura, necessum erit quasdam series objectorum seu corpicellorum ad cerebrum pertinentium & sese mutuò inducentium in ce­rebro esse ordinata, & similia plura, quae experientia docebit, ex his principiis oriri.

Prop. XXXI.
Et si in parte quatenus materiali impressio non faciat nisi par­ticipat [...]m & virtuale esse ob­jecti, tamen in spirituali vir­tute ponit ipsum esse rei for­maliter.

CUm enim objectum sit plerumque Ens constans [Page 128] & permanens, impressio verò motus, hoc est, successio aliqua participata de objecto clarū est, existentiā constantē objecti non esse in eâ formaliter, &, conse­quenter, neque in subjecto ip­sius quatenus est corporeum, sed illam virtutem ab objecto fluentem quae successioni ejus­modi est accommodata. Cùm ita (que) ex adverso (testante id nobis ipsâ mente nostrâ) evi­dens sit, nos cogitare de ob­jecto ipso formaliter, de eo enunciare quod sit in rebus & in discursibus & operationibus ab iis pendentibus id praesup­ponere, patet, in mente formali­ter inexistere ipsum esse objecti.

Prop. XXXII.
Homo, secundum intellectum, est virtus quaedam constans ex omnibus impressionibus spiri­tualibus, non includentibus contradictionem à principio vitae us (que) ad ejusdem exitum introductis.

Axio. 4. CUm enim necesse sit quod semel factum est manere donec causa aliqua in­ducens oppositam dispositio­nem in subjectum agat, sed nulla sit dispositio opposita in­existentiae substantiae alicujus in intellectu, cùm nulla fuerit in rebus oppositio; sint autem in intellectu ut erant in rebus quoad esse in loco & tempore, sed neque à parte intellectus sit aliqua repugnantia, Prop. 27. cùm ille vel infinitorum sit capax modò [Page 130] non ferant secum contradictio­nem, palàm fit, non posse esse causam introducentem disposi­tionem oppositam, & per con­sequens omnes impressiones non contradictivas, à primo or­tu Animae us (que) ad mortem in eam factas, manere in intel­lectu, seu Animâ, Prop. 24. & Animam esse virtutem quandam ex om­nibus integratam.

Propositio I.
Homo secundum intellectum, seu mens, est virtute substantia integra seu existens.

[...] Pro. 24. CUm enim fixio per sese hominis secun­dum mentem sit ad seipsum ut existentem, palàm est, mentem esse capacitatem ad Ens integrum, & non ad par­tem entis. [...] Pro. 17. Cúm (que) pars seu potentia entis sit capax, seu po­tentia ad actum, hoc est, ad [Page 133] aliam partem ejusdem entis, clarum fit, capacitatem intel­lectûs non esse capacitatem quae nata sit esse in parte, sed quae nata sit esse in ente integro, seu capaci existentiae, hoc est, existente. [...] Pro. 10. Quia tamen partes compositi formalis non sunt in eo actu, manet hanc substan­tiam esse tantummodò virtu­aliter in homine. Homo ergo, &c.

Prop. II.
Si dissolvatur compositum for­male hominis in corpus & spiritum, mens seu spiritus ex vi talis dissolutionis non interibit.

Prop. 1. CUm enim sit in homine, quatenus mens est, vir­tus substantiae integrae seu ex­istentis, clarum est, esse in eo, secundum mentem, capacitatem [Page 134] existentiae seu virtutē cui com­petit ex sese esse subjectum exi­stentiae. [...] Prop. 23. Cum ita (que) Ens per de­finitionem non deficiat dare ex­istentiam ubicunque non deest subjectum, clarum est existen­tiam fore in mente non ob­stante divisione à corpore. Non interibit itaque mens.

Prop. III.
Mens, seu Anima separata, semel existens non potest postmodum privari existentiâ.

[...] Pro. 23. CUm enim ex parte influ­entis non possit deficere existentia quamdiu in subjecto manet capacitas, non potest interire Ens nisi per divisionem subjecti ab Ente, hoc est, ca­pacitate existentiae, & per con­sequens non potest interire [Page 135] Anima semel existens nisi ca­pacitas existendi separetur ab eâ. Quare [...] Prop. 8. cùm in Ente non sit divisibilitas substantialis nisi in materiam primam & actum & existentiam in Ani­mâ vero separatâ non sit mate­ria, [...] Def. 1. forma autem sit ex sese ad quam sequitur existentia, clarū est, ab Animâ separatâ, hoc est purâ formâ, & ex propriis nata existere, non posse tolli ca­pacitatem existentiae, & per consequens, neque ipsam ex­istentiam.

Prop. IV.
Anima separata neque fit per creationem, ne (que) per conver­sionem, sed per puram divi­sionem.

Prop. 2. CUm enim accipiat ex­istentiam per corruptio­nem [Page 136] praeexistentis fit ex praeja­cente subjecto alterationis, &, per consequens, non ex nihilo. Rursus, cùm alteratio praece­dens sit clarè motus ad esse ca­davereum, hoc est, inducat dis­positiones contrarias Animae, & sit nullo modo major per­fectio Animae, palàm est, sub­stantiam▪ Animae non accipere esse sed magis non esse, quan­tum est ex vi causarum alte­rantium: sequitur itaque tales causas non aliud agere quàm ut eam dividant à corpore: qua­re, Anima purè per divisionem accipit existere separatè per existentiam quam virtualiter praehabebat.

Prop. V.
Corpus non recipit existentiam per se, sicut forma subsistens seu spiritus.

[...] Pro. 14. CUm enim corpus con­sistat ex materiâ & for­mâ, seu potentiâ & actu, ne­cesse est vim receptivam cor­poris esse potentiam, & quicquid recipitur in toto ratione ipsius recipi, & in formâ non esse vim receptivam, utpote condistin­ctâ à vi receptivâ. [...] Prop. 7. Cùm ita (que) existentia non insit toti nisi ra­tione formae, non recipitur nisi ratione ipsius: Non itaque re­cipitur quasi correspondens vir­tuti receptivae, sed quasi quid­dam pertinens & adhaerens ad formam quae est per se actus potentiae receptivae. Spiritus è diverso, seu forma subsistens, [Page 138] [...] Prop. 8. cum non habeat aliam vim re­ceptivam nisi ratione actûs, ha­bet immediatè & per se ordi­nem ad existentiam, quare reci­pit existentiam per se ut ex­istentiam.

Prop. VI.
Forma subsistens, seu spiritus est cognoscitivus suimetipsius.

Prop. 5. CUm enim ordo essentialis ipsius sit ad existentiam per se, & quatenus haec existen­tia est, [...] Prop. 7. sit autem existentia actuatio omnium quae in sub­jecto insunt, [...] Axi. 1. ne (que) possit in­telligi nisi actu hoc perficiens, Ordo formae subsistentis ad ex­istentiam est ad existentiam ut complexam cum subjecto, & per consequens etiam ad sub­stantiam cujus est existentia. [Page 139] Quare spiritus per ipsam rece­ptionem seu conjunctionem ex­istentiae fit mediante existentiâ conjunctâ suae essèntiae, sed non per modum partis, cùm idem non possit esse pars sui ipsius, quare per modum Entis ex­istentis, hoc est, alîus. Quare Def. 1. cùm cognoscere sit esse ali­quid per modum aliûs, palàm est, omnem spiritum cognos­cere suam substantiam eo ipso quod existit.

Prop. VII.
Anima separata in primâ separa­tione cognoscit omnia quae co­gnovit in corpore.

[...] Pro. 32. CUm enim omnes impres­siones, quae factae sunt in eam toto tempore vitae, con­flent ipsam, & per consequens [Page 140] maneant in eâ; Prop. 6. ipsa autem purè ex vi separationis cog­noscat semetipsam, quatenus conjuncta est existentiae suae, [...]Prop. 9. existentia autem sit actuatio ipsius secundum omnes vir­tutes quas invenit in illâ, fit, eam cognoscere sese secundum omnes has impressiones, Def. 1. quae cùm sint totidem objectorum existentiae in ipsâ, clarum manet, ipsa objecta eâdem cog­nitione in ipsâ cognosci.

Prop. VIII.
Anima separata est cognoscitiva omnium deducibilium ex cog­nitis in corpore.

Prop. 7. CUm enim maneant in Animâ separatâ virtutes quas habuit in corpore, habet vim comparativam & discursi­vam, [Page 141] & nata erit deducere ex praecognitis quaecun (que) sunt de­ducibilia ex iis. Prop. 7. Quare, cùm omnia quae cognovit in corpo­re sint cognita ipsi in primâ se­paratione, nata erit cognoscere etiam omnia quae sunt deduci­bilia ex iis.

Prop. IX.
Divisibilitas Animae separatae & cognitionis major est divi­sibilitate Animae ab existen­tiâ.

CUm enim divisibilitas A­nimae & cognitionis inte­gretur ex conjunctione Animae ad existentiam (quod enim non est, non est cognoscitivum) & Pro. 6. rursus existentiae ad Ani­mam ut cognoscatur, pàlam est divisibilitatem Animae à seip­sâ, [Page 142] ut cognitâ, esse quodam­modo duplam divisibilitatis Animae ab existentiâ, &, quod sequitur, majorem; ut est pro­positum.

Prop. X.
Cognitio suae essentiae est insepa­rabilis ab Animâ separatâ existente, caeterae cognitiones potuerunt non inexistere.

Prop. 6. CUm enim cognitio suae essentiae non sit aliud quàm illa conjunctio Animae ad existentiam quae est propria spirituum, palàm est, non pos­se intelligi Animam esse ex­istentem & non intelligere se­metipsam. Rursus, cùm aliqua objectorum cognitorum in corpore potuissent non esse in corpore cognito, clarum est, [Page 143] cognitionem ex eâ parte potu­isse fuisse defectuosam, quate­nus cognitio Animae separatae pendet ex impressionibus factis in corpore; quod erat propo­situm.

Prop. XI.
Spiritus est Ens perfectius quàm sit corpus.

[...] Pro. 9. CUm enim existentia sit exercitium actuum sibi subjectorum, [...] Prop. [...]. neque perfectio aliqua sit in iis quae non exer­centur, palàm est, in unoquo (que) eatenus esse perfectionem qua­tenus est existentia, & capa­citatem seu ordinem ad existentiam esse perfectio­nem rei quatenus praeintelli­gitur ad existentiam. Prop. 5. Cùm i­taque ordo quem habet spiri­tus [Page 144] ad existentiam, compara­tus ad ordinem quem habet corpus, sit quodammodo for­malis & per se; ordo autem corporis materialis & ratione partis, manet perfectiorem esse ordinem spiritûs quàm corpo­ris ad existentiam, hoc est, ra­tionem Entis in spiritu esse per­fectiorem quàm in corpore,

Prop. XII.
Spiritus habet virtutem effecti­vam.

[...] Def. 2. CUm enim illud dicatur ef­ficere seu agere cujus esse est tale ut aliud sit ex hoc quod ipsum Agens sit, patet existen­tiam Agentis esse illud ex quo Agens habet esse Agens, &, quod sequitur, quantò substan­tia est perfectior in existendo [Page 145] tantò esse perfectiorem in a­gendo, & mensuram virtutis effectivae esse ordinem seu pro­portionem ad existentiam, Pro. 11. Quare, cùm spiritus sit per­fectius Ens quàm corpus, ha­bere etiam perfectiorem vim effectivam & proportionatam suo modo existendi.

Prop. XIII.
Spiritus non est quantus seu con­tinuè divisibilis.

[...] Def. 3. CUm enim spiritus non sit corpus seu compositus ex potentiâ & actu substantiali, [...] Pro. 14. omne autem quantum sit ex iis compositum, palàm est, spi­ritum non esse quantum; quod erat intentum.

Prop. XIV.
Spiritus non est divisibilis in plu­res spiritus homogeneos, seu e­jusdem naturae.

[...] Def. 8. CUm enim divisio sit plu­rium ex uno productio, necesse est, spiritum ex quo fiunt plures per divisionem, ha­bere plus de substantiâ in toto quàm in potentiâ ad unam par­tium in quas est resolubilis, &, per consequens, esse majorem in toto quàm in parte, hoc est, esse quantum; Prop. 13. & non spiri­tum. Rursus, quia duae substan­tiae non sunt una, neque una duae, palàm est, in spiritu ex quo fiunt plures esse possibilita­tem ad plures formas seu ad esse plures, & actus diversos actuare hanc potentiam, prout [Page 147] est in uno spiritu, & prout est in pluribus, &, per consequens, spiritum talem, & faciendos ex eo esse compositos ex potentiâ & actu, [...] Pro. 18. contra naturam spi­ritûs.

Prop. XV.
Spiritus non sunt in loco propriè dicto, neque habent situm.

Pro. 13. CUm enim spiritus non ha­beat in sese quantitatem, [...] Pro. 18. & 19. esse autem in loco sit habe­re superficiem suam con­junctam superficiei corporis ambientis, clarum est, spiritum non esse hoc modo in loco. Def. 2. Et cùm situs in loco sit pro­pinquitas vel remotio ab alio per mediationem interposito­rum quantorum, non possit au­tem interponi quantitas nisi in­ter [Page 148] quanta, clarum fit, spiritum non esse remotum ab uno cor­pore, neque propinquiorem u­ni quàm alteri, quod erat in­tentum.

Prop. XVI.
Distantia localis non impedit spi­ritum, quin sit praesens quibus­libet corporibus, & cognitione & virtute, & operatione.

Prop. 8. CUm enim spiritus cog­noscat omnia quae con­nexa sunt cum essentiâ ipsius, corpora autem aliqua (putà ex quibus orta est) connexa sint cum Animâ separata. Prop. 15. Neque per situm habet remotionem ab aliquo, palàm fit, spiritum posse cognoscere corpora à se invicem cistantia, &, per con­sequens, esse praesentem secun­dum [Page 149] cognitionem corporibus quomodocun (que) distantibus si sint connexa cum eo. Pro. 12. Quare cùm virtus effecriva spiritûs sit ex vi cognitionis, seu ordinis per se ad existentiam, neque habeat situm, hoc est remotio­nem ab aliquo corpore, manet non impediri quin habeat vir­tutem operandi in corpora quomodolibet distantia quan­tum ex distantiâ pendet. Qua­re & possibile est operationem esse simultaneam in distantiâ quantum est ex eâ parte.

Prop. XVII.
Successio continua non potest esse in spiritu.

CUm enim successio con­tinua sit in infinitum divi­sibilis, vel erit successio par­tium [Page 150] Entis permanentis, sicut in motu locali, vel Entis quod sit essentialiter successivum. Manifestum autem est, si sit par­tium corporis permanentis sub­jectum successionis esse corpus vel corpora quanta; [...] Pro. 17. cùm divi­sibile non possit applicari indi­visibili &, per consequens, non esse in spiritu. Si autem partes sint Entis essentialiter succes­sivi, cùm ex eo quòd sit Ens successivum una pars necessa­riò non sit dum alia est; Essen­tia autem includat plures par­tes, evidens est, tale ens non posse existere sed includere contradictionem. Rursus, cùm duae partes non possint esse si­mul in subjecto indivisibili, successio, &, per conse­quens, continuitas consta­ret ex indvisibilibus, [...] Pro. 20. quod est contra naturam semper di­visibilis, [Page 151] cujus partes sunt divi­sibiles sine termino.

Prop. XVIII.
Operationes intrinsecae formae ab­stractae, quantum est ex parte subjecti, sunt indivisibiles.

Prop. 17. CUm enim natura spiritûs repugnet susceptioni suc­cessionis continuae, seu sine ter­mino divisibilis, clarum est, successionem operationum vel aliarum qualitatum (siqua est eis intrinseca) esse compositam ex indivisibilibus, &, per con­sequens, unicam simul esse in subjecto, & eam esse perfectam, utpote quae cedat alteri indivi­sibili & soli extiturae in sub­jecto. Singulae itaque bae sive qualitates sive operationes in­trinsecae indivisibiliter affici­unt [Page 152] Animam: Operationes i­taque ipsius sunt indivisibiles.

Prop. XIX.
Substantia corporea non est acti­va in spiritum.

[...] Pro. 33. CUm enim omnis actio corporeae substantiae vel sit divisio, vel rarefactio, vel condensatio, aut ex his compo­sita, palàm est, subjectum quod non est capax alicujus harum non posse esse subjectum ope­rationis corporis. [...] Prop. 8. & 23. Cùm ita (que) omnes hae actiones requirant divisibilitatem infinitam, cla­rum est, spiritum non esse capa­cem actionis corporeae, neque corpus esse activum in spiri­tum.

Prop. XX.
Operationes intrinsecae spirituum sunt absolute indivisibiles.

Prop. 19 CUm enim substantia cor­porea non sit activa in spiritum, manet solos spiritus agere posse in spiritum, & hoc non mediante corpore, tunc e­nim corpus foret immediatum Agens: Quare operatio spiri­tûs, tum ex parte Agentis, tum ex parte patientis, est à spiriti­bus, hoc est, Entibus indivisi­bilibus, &, per consequens, ipsa indivisibilis, secundum propri­etatem causarum.

Prop. XXI.
Operationes intrinsecae spirituum neque sunt longae neque breves, neque comparabiles in majori­tate successivis sine termino di­visibilibus.

Prop. 20. CUm enim sint indivisibi­les, clarum est, totas simul incipere & esse perfectas, Prop. 17. &, per consequens, nullam esse suc­cessionem partium per quas a­liae sint longiores, aliae brevio­res. Cúm (que) successio continua sit major quia longior, & mi­nor quia brevior, necesse autem sit quae comparantur simul, se­cundum aliquid quod in utro­que termino comparationis sit & utrique commune compa­rari, evidens fit, non posse ope­rationes has in majoritate & [Page 155] minoritate comparari cum suc­cessione continuâ, sed majori­tatem seu perfectionem amplio­rem quàm habet operatio spi­ritûs super operationem corpo­ris, consistere in eminentiâ su­pra totum genus in quantitate quâlibet.

Prop. XXII.
Spiritus cognoscit quid sit ipsi summum bonum, & quomodo circa illud sit gerendus.

Prop. 8. CUm enim spiritus cogno­scat omnia quae sunt con­nexa ipsi, sive quibus ipse sit con­nexus, palàm quoque sit, spiri­tum connexum esse iis quae sunt bona ipsi, maximè autem ei vel illis quae constituunt sum­mum bonum ipsius, & propter rationem Bonitatis, hoc est, con­venientiae [Page 156] ad ipsum, & propter causalitatem finalem, cùm ipse spiritus sit propter summum bonum, tanquam finem imme­diatum ipsius, manet evidens, spiritum cognoscere quid sibi sit summum bonum seu opti­mus aeternitatis status. Et quo­niam modus gerendi se circa summum bonum est connexus cum ipso spiritu & summo bo­no ipsius, necesse est, ut ipsum quo (que) cognoscat; ut est pro­positum.

Prop. XXIII.
Spiritus est volitivus.

CUm enim de Ente cognos­citivo, quando ex cogniti­one operatur extra se, dicamus quod velit agere, neque de a­liis entibus sic loquamur, ne­que [Page 157] de ipso nisi vel operetur, vel operaretur, nisi foret im­peditum, clarum est, nos per volitionem intelligere ultimam intrinsecam affectionem Entis cognoscitivi circa seu versùs o­perationem. Prop. 6. Cum itaque spi­ritus sit Ens cognoscitivum, Prop. 12. & habeat virtutem effectri­cem, Prop. 8. & cognoscat quomodo ea sit exercenda, clarum est in eo esse ultimam quandam affecti­onem circa seu versùs operati­onem, sive sit cognitio ipsa bo­nitatis quae est in Agendo, sive quaecun (que) alia affectio virtutis effectricis intrinseca ipsi spiri­tui, &, per consequens, esse in spiritu volitionem quâ se gerit circa bona cognita ex vi cogni­tionis conformiter ad eorum bonitatem. Est itaque spiritus volitivus.

Prop. XXIV.
Spiritus cognoscit quaecun (que) con­nexa sunt cum essentiâ suâ in primo instanti existentiae suae.

Prop. 20. CUm enim operationes spirituum sint indivisibi­les, clarum est, quòd incipiant esse totam simul, &, per conse­quens, in primo instanti spiritus ex vi prioris cognitionis est dis­positus ad sequentem: Axio. 1. Et quoniam positis causis ponitur effectus, eo ipso habet posteri­orem. Quare, cùm cognitiones sequentes non pendeant nisi à virtute spiritûs & cognitionibus requisitis, & illae actu sint posi­tae, quantum ad cognitionem objectorum connexorum cum essentiâ spiritûs, simul in pri­mo instanti cognoscit omnia [Page 159] connexa cum essentiâ suâ.

Prop. XXV.
Vehementia volitionis spiritûs est major vehementiâ volitio­nis humanae, quodammodo in­finitè ex parte scientiarum.

Prop. 8. CUm enim spiritus cog­noscat omnia quae perti­nent seu connectuntur cum ip­so, Prop. 24. &, hoc simul, Phan. 1. Homo au­tem pauca tantummodo, Phan. 2. sed & cognitio cujuslibet veritatis connexae cum alterâ confirmet & fortiorem reddat cognitio­nem veritatis cum illâ con­nexae, palàm est, proportionem volitionum ex vi scientiarum esse sicut proportionem cogni­torum, hoc est, sicut universi ad Ens particulare, hoc est, quodammodo infinitè [...] Prop. 26 cùm [Page 160] intellectus ex naturâ suâ sit ca­pax infinitorum simul.

Prop. XXVI.
Spiritus, in primo instanti sui esse est in ultimâ praeparatione ad agenda omnia quae per totam aeternitatem est acturus ex semetipso.

Prop. 8. CUm enim cognoscat per connexionemad substan­tiam suam omnia quae cum eâ connexa sunt, Agenda autem à semetipso ex necessitate con­nexa sint cum ipsius substantia; Prop. 24. manet ea ab ipso cognosci in primo instanti suae existen­tiae; & quoniam hujusmodi cognitiones sunt inter se con­nexae, haberi omnes in primo instanti existentiae suae; Prop. 23. quare, in eo instanti ex necessitate [Page 161] quoque est volitio exercendi hujusmodi operationes in de­bito tempore, hoc est, ultimam dispositionem ad ea omnia a­genda.

Prop. XXVII.
Si operatio successiva hominis non sit in minimâ sui parte ae­qualis operationi spiritûs, eti­amsi per durationem quantum­libet crescat, nunquam erit ae­qualis operationi spiritûs.

Prop. 21. CUm enim eminentia o­perationum spiritûs su­pra operationes successivas sit excedentia generis actuum spi­ritûs supra genus actuum suc­cessivorum; actus autem suc­cessivi quantumcun (que) per mul­tiplicationem partium succe­dentium majorescant, tamen [Page 162] nunquam excedant suum ge­nus, palàm est, excessum sem­per manere immutatum, & non magis esse comparandos in maximâ magnitudine quàm in minimâ, etsi si comparentur ad invicem major quantamlibet proportionem supra minorem possit acquirere sive acquisi­verit.

Prop. XXVIII.
Operationes mentis in homine, quantumcun (que) supponantur crscere, non sunt comparabi­les oprationibus formarum subsistentium.

[...] Prop. 28 CUm enim operationes Hominis sint actu mate­riales & subjectae legibus quan­titatis & loci; Prop. 16. operationes con­tra spirituum supra leges loci & quantitatis, patet, toto genere [Page 163] operationes spirituum excedere operationes mentis humanae, &, per consequens, etiamsi tota vis naturae corporeae conspi­raret ad faciendam unam im­pressionem in mentem huma­nam, vel ad spiritus formandos quibus volitio humana corro­boraretur, semper actus mentis essent materiales & subjectae legibus quantitatis▪ hoc est, in eodem genere, & ratione gene­ris inferiores actibus spirituum: ex quo sequitur non esse com­parabiles sed infinitè minùs efficaces & validas; quod erat propositum.

Prop. XXIX.
Operationes spirituum ex virtu­tis effectricis ratione excedunt infinitè operationes mentis humanae.

Prop. 12. CUm enim vis effectiva, quae est in spiritibus, pro­cedat ex ordine essentiae ad existentiam; Prop. 5. ordo autem es­sentiae ad existentiam quem habent spiritus comparatus ad ordinem essentiae ad existenti­am in corporibus inventus sit esse formalis & per se, palàm est, esse alterius rationis & ge­neris quàm sit ordo corporis ad existentiam, &, per conse­quens, vim quoque effectivam esse alterius generis & superio­rem. Quare, (ut supra deduct­um est) etsi sub suo genere [Page 165] infinitè crescat efficacia cor­porea seu mentis in corpore, non omninò appropinquat, ne­que comparabilis est, effica­ciae spiritus seu substantiae ab­stractae, & proinde inaestima­bilis est vehementia operatio­num spirituum ex vi effectricis potentiae.

Prop. XXIX.
Spiritus in primo instanti sui esse cognoscit primum Ens, & im­mensitatem Boni quae est in visione illius.

Pro. 6. & 8. CUm enim cognoscat es­sentiam suam, & eam non posse existere nisi per cau­sam quae nata sit res ex nihilo producere, & eam esse unicam, & continentem in sese indivisi­biliter totam plentitudinem [Page 166] Entis, & plentitudinem Entis esse adeo interioris ordinis ad eam ut ratio Entis non dica­tur de utraque in eâdem signi­ficatione, & non possideri illam nisi per visionem; clarum est spiritum in primo sui esse vide­re incomprehensibilem quan­dam immensitatem Boni esse in Visione primi Entis; quod erat propositum.

Prop. XXXI.
Visio primi Entis est ultimus finis, & Beatitudo cujuslibet substantiae spiritualis.

Pha. 2. CUm enim quò effecta plura, & perfect ùs cog­noscuntur, eò persectio causae magis penetretur, substantiae autem spiritales cùm non ha­beant nisi intellectum, & vo­luntatem; [Page 167] Prop. 23 & voluntas ex or­dine naturae conformiter ad intellectum operetur; Prop. 8. & in­tellectus sit cognoscitivus om­nium quae connexa, sunt cum existentiâ essentiae spiritû; [...] Pro. 18. & haec omnia sin [...] effecta primi Entis, & per consequens per­ficiant cognitionem de primo Ente, & reddant visionem ejus magis amabilem, & aestimabi­lem, & tota ordinatio naturae spirituum in his consistar; palàm est, totam dispositionem Naturae esse intrinse cè ordina­tam ad hoc ut spiritus concu­piscat Visionem primi Entis, & per consequens eam adipis­catur, cùm concupiscentia haec sit naturalis utpote ad quam totus naturae cursus seu ordo tendit. Est ita (que) Visio primi Entis summum bonum, Prop. 5. & finis omnium substantiarum spiritu­alium.

Prop: XXXII.
Substantia spiritualis, si sit ada­quatè secundum naturam dis­posita, est beata in primo sui esse.

[...] Pro. 30. & 31. CUm enim in primo sui esse cognoscat quae indu­cunt ad summum amorem visi­onis seu possessionis primi Entis; Prop. 23. & si disposita sit se­cundum naturam, Volitio ipsius sit conformis cognitioni, habe­bit in primo instanti sui esse ar­dentissimum & plenum amo­rem Visionis primi Entis. Qua­re crit ultimò disposita, quan­tum est ex suâ parte ad ipsam operationem Visionis primi Entis. [...] Pro. 18 Cùm itaque commu­nicatio primi Entis non possit deficere ex parte ipsius, palàm [Page 169] est ipsum effectum Visionis existere, & substantiam spi­ritualem esse compotem suae Beatitudinis, & finis naturalis; quod erat propositum.

Propositio I.
Ens primum est cognoscitivum, & volitivum, seu operativum ex cognitione.

[...] Prop. 2. CUm enim Ens primum non sit quantum, & quod sequitur, [...] Pro. 14 non compositum ex actu & poten­tiâ, [...] Def. 3. est immateriale & spiritus; [...] Pro. 6. & 23. ita (que) & cognoscitivum, & vo­litivum; [...] Pro. 18. Cúm (que) caetera ex­tra sese operetur maximè ope­rativum; [Page 173] & quia volitio est disposito operantis ex cogniti­one, est operativum ex cogni­tione.

Prop. II.
Ens primum est Gubernator U­niversi sive Deus.

[...] Pro. 8. CUm enim spiritus in pri­mo sui esse cognoscitivus sit omnium quae cum ipso sunt connexa, [...] Pro. 26. &, activus seu voli­tivus omnium operationum quae ab ipso solo pendent, [...] Prop. 1. Ens autem primum sit aeternum, [...] Pro. 18. & omnia ab ipso solo pende­ant, & fint connexa cum ipso, evidens fit Ens primum prae­scire, & praevelle ab omni aeternitate quaecun (que) futura in aeternum, & pariter esse ope­rativum eorum, hoc est, ponere [Page 174] causas omnium agendorum suis temporibus, & hoc adae­quatè. Def. 1. Quare cùm Guberna­torem dicamus eum qui ex cognitione, & potestate per alios agenda dirigit & efficit, Ens primum est Gubernator Mundi: Et quia Gubernatorem universi solemus Deum nomi­nare, Ens primum est Deus.

Prop. III.
Nihil extra Deum est amabile ab ipso.

^a CUm enim nihil fit amabi­le quod non sit bonum, neque bonum nisi habitum de­lectet habentem, & delectare habentem sit eum perficere, cum delectatio fit praecipuus actus cognoscentis, palàm est omne bonum esse intrinsecè [Page 175] perfectivum cognoscentis cui est bonum, sed nihil est intrin­secè perfectivum Dei, [...] Pro. 20. cùm in eo sit essentialiter omnis pleni­tudo Entis seu perfectionis, nihil itaque extra Deum est bonum & amabile Deo.

Prop. IV.
Deus creat caetera propter ipsa­met.

Prop. 4. CUm enim nihil extra De­um sit illi amabile, & na­tum perficere ipsum, clarum est, si solus Deus conside retur, indifferens esse, creata sint nec­ne: Axio. 1. Quare cùm Agens ex cognitione agat ex intentione boni, clarum est, Deum in cre­atione intendere bonum ipsarū creaturarum, seu creare illas, ut ipsis, non sibi, benè sit.

Prop. V.
Inter creata, aliqua creautur propter se; alia verò propter illa.

Prop. 4. Cum enim Deus producat creaturas propter ipsas; Axio 2. &, quod non meretur fieri, propter se, non mereatur ut a­liud fiat propter ipsum; clarum est, aliquid vel aliqua facta esse proper se, & non omnia pro­pter alia principaliter, Cúm (que) rursus evidens sit, non singula facta esse principaliter propter semetipsa, Pha. 1. cùm Naturae ordo habeat ut unum corrumpatur ad generandum aliud, palàm est aliqua propter semetipsa esse creata, alia verò propter ipsa:

Prop. VI.
Ens cognoscitivum, quod agit non secundum dict amen intellect ûs videntis quid sit agendum, habet in sese principium quod nat [...]m est esse oppositum ratio­ni.

[...] Pro. 12. CUm enim Enti cognsci­tivo, ut tali, virtus agen­di sit cognitio, non potest age­re adversus cognitionem suam, nisi moveatur à causâ fortiori quàm fit ipsa cognitio in ipso, quaeque impediat efficaciam cognitionis: sed quod impedit operationem alicujus causae fa­cit operationem incompossibi­lem cum operatione causae impeditae, & ubi operationes sunt oppositae, etiam principia sunt opposita, ergo principium [Page 179] impediendi rationem est oppo­situm rationi. Sed hoc prin­cipium vel est intrinsecum Enti cognoscitivo, & habetur intentum, vel quia facit Ens cognoscitivum agere adversus rationem movet aliquod prin­cipium ipsius adversus ratio­nem, est ita (que) in Ente cognos­citivo, &c.

Prop. VII.
Deus semper facit quod est opti­mum universitati creatura­rum.

[...] Pro. 31. CUm enim quicquid est in Deo sit illi essentiale, in­tellectus ipsius illi est essentia­lis, non potest itaque esse in Deo principium aliquod adversum rationi, & quod sequitur Deus semper operatur secundum [Page 180] dictamen intellectus, sed cùm non agat creaturas propter se, sed ut ipsis benè sit, semper facit quod sac it ex purâ inten­tione ut illis optimè sit. Cùm itaque tunc optimum sit crea­turis, quando totâ universitate rerum consideratâ optimum est quod fit, semper Deus ope­ratur quod est optimum uni­verso.

Prop. VIII.
Quoties Deus operatur in par­ticularem creaturam facit quod est optimum illi, nisi of­ficiat potiori bono.

^a CUm enim universitas cre­aturarum confletur exsin­gulis, optimè est toti univer­so, cum singulis quàm optimè, sit quantum possibile est; [Page 180] quando autem situs creaturae inter caeteras non permittit, ut quàm optimè fic huic nisi de­terius fit alteri, cujus bonum est majus bonum universi, clarum est, ex intentione agen­tis, quod est optimum univerfi­tati, faciendum esse minùs boni particulari ut universo meliùs sit. Nisi autē bonum praelatum faciat esse melius universo, me­lius foret universo ut particu­lari praetermissum bonum da­tum fuisset, in paritate enim nulla est actio.

Prop. IX.
Quod est creatum propter se, est imperibile secundum praesen­tem ordinem causarum.

Axio. 3. CUm enim bonum unicui­que sit quod est secun­dum naturam ipsius, Prop. 8. & Deus faciat optimum creaturae par­ticulari si non obstet majus bonum, & quod creatur prop­ter se, recipiat esse propter se, clarum est esse secundum natu­ram talis creaturae abstraben­do ab extrinsecis, habere esse ex merius suis, hoc est quia est talis naturae, itaque quamdiu est talis naturae. Axi. 2. Sed imper­fecta foret natura si non ad suos fines haberet sufficientia me­dia, tale itaque Ens semper conservabitur, seu est simplici­ter [Page 183] imperibile ex hoc ordine causarum.

Prop. X.
Corpus non est creabile propter se.

[...] Pro. 14. CUm enim omne quan­tum seu corpus sit, com­posit um ex materiâ & formà; [...] Pro. 12. & materia sit eadem in toto universo, & per consequens capax in singulis alterius for­mae quàm ejus quam habet, sed & quantum intrinsecè divi­sibile, Prop. 4. & divisibilitas sui sub­jecti, hoc est substantiae corpo­reae, fit quodlibet corpus ex intrinsecis suis tum substantiâ, tum quantitate esse natum inte­rire, & quod sequitur esse cau­sas activas in naturâ, per quas possit interire, Prop. 9. &, quod sequi­tur [Page 184] nullum corpus esse propter se creabile.

Prop. XI.
Motus ab indivisibile signato non potest extendi in infinitum.

ASsignato enim indivisibili putà B, si motus in infini­tum progrediatur erit divisibi­lis in infinitas partes aequales, si enim partes aequales non sint nisi finitae non constituent to­tum infinitum. Si verò sint partes aequales infinitae & ex­titurae, aliqua pars existet quae per infinitas, partes aequales distabit ab aequali parte inci­piente in signo B. Quare infini­tae partes aequales claudentur inter signum B. & illam par­tem, & existente illâ parte fi­nitus crit motus quidam ex in­finitis [Page 184] partibus aequalibus, Axio. 5. seu motus infinitus.

Prop. XII.
Universum corporeum consistens ex corporibus, & eorum mo­tibus non fuit creatum prop­ter se.

Prop. 11. & 10. CUm enim & motus inte­rituri sint, & ipsa corpo­ra interibilia, Prop. 9. &, quod est peri­bile non possit creari propter se, palàm est, mundum visibilem, sive corpora sola significet, sive cum suis motibus, non esse cre­abilem, & per consequens ne (que) creatum propter semetipsum.

Prop. XIII.
Finis universi corporei sunt Ani­ma separatae ex corporibus e­mergentes & causata.

Prop. 10. CUm enim neque partes corporaae Mundi folae; Prop. 12. neque motus ipsorum sint cre­abiles propter se, & per conse­quens non sint propter se, fit esse creatas propter aliud, & quod sequitur habere ulterio­rem finem propter quem sint. Quare cùm Entia creata vel sint corpora vel spiritus, finis uni­versi corporei erit aliquod ge­nus spirituum. Cùm ita (que) ne­cesse fit spiritus vel pendere à corporibus antequàm sint actu, vel nunquam pendere à corpo­ribus, [...] Pro. 1. cùm corpus non possit agere in spiritum actu existen­tem, [Page 186] patet, siqui sunt spiritus immeditatè▪ & sine concursu corporum à Deo conditi, Mundum non esse▪ conditum propter eos, cùm non habeat rationem medii, & utilis re­spectu eorum. Consequens ita­que est. Mundum factum esse propter spiritus è corporibus e­mergentes, & esse accipientes per illorum auxilium, cùm ipsae sint propter se utpote aeviternae & imperibiles, & corpora pro­pter hujusmodi spiritus non propter alios.

Prop. XIV.
Deus creavit caetera propter se­metipsum.

Prop. 31. CUm enim Beatitudo, seu finis ultimus spirituum sit videre Deum, hoc est conjungi [Page 187] illi, & frui illo, palàm est eos à Deo condiad ipso fruendū, hoc est ut ipse sit finis eorum, & illi propter eum ut finem. Pro. 13. Cúm (que) rursus universitas corporum facta sit propter spiritus, & fi­nem eorum, seu ut perducant eos ad Deum, clarum est etiam eos ultimatè factos esse propter Deum. Creavit ita (que) Deus cuncta propter semetipsum tan­quam rerum creatarum finem. Et quoniam videntes Deum eo ipso laudem, & gloriam dent nomini ipsius, etiam prpter gloriam suam omnia creavit Deus.

Prop. XV.
Mundus▪ seu Vniversum cor­poreum est instrumenum Creatoris ad educandis men­tes incorporatas ad Beatitudi­nem.

Prop. 13. CUm enim finis mundi, & creationis ipsius sint A­nimae separetae ex corporibus emergentes, [...] Pro. 31. & finis earum sit videre Deum, [...] Pro. 32. &, si sint adae­quatè secundum naturam dis­positae, hoc habeant in primo esse separationis, [...] Pro. 32 &, quod ha­bent in primo esse sequatur ex iis quae gesta sunt in corpore, clarum est, finem Mundi esse perficere animalia virtute spi­ritualia, sic ut in primo instanti separatationis Animae eorum sint Beatae; & per consequens [Page 189] motus qui sunt forma mundi, sunt ejusmodi ut partim talia Animalia faciant habere corpo­ra apta ad actus Animae seu cognitiones, partim ut cogni­tiones, & affectus introducant quibus Animalia secundum mentem disponantur ad Beati­tudinem, seu Visionem Beati­ficam.

Prop. XVI.
Mentes incorporatae pleraque ad Beatitudinem perveniunt.

[...] Axio. 4. CUm enim instrumentum sit propter actionem seu effectum propter quem fit, in­strumentum illud est substanti­aliter malum quòd substanti­am sui effectûs non est natum perficere. Quare, cùm Mundus sit instrumentum ad perducen­das [Page 190] mentes incorporatas ad Beatitudinem, nisi hoc efficiat, erit substantialiter malus; sub­stantia autem Beatificandi ge­nus humanum clarè est, ut tot particulares Animae beatificen­tur ut quae deficiant non sint sufficientes ad partem conside­rabilem totius multitudinis con­stituendam. Quare, neque in­teger, id est, finitus jam mundus, erit instrumentum substantia­liter bonum, nisi pleraque a­nimalia virtute spiritualia ad Beatitudinem pertingant. Pro. 1. Sed cùm Deus sit universaliter cog­noscitivus, & perfectus seu bonus, Prop. 4. & quae facit propter bonum creaturarum agat, cla­rum est, illum nihil, nedum Mundum, hoc est, adeò ingen­tem terminum operationis suae fecisse substantialiter malum. Est ita (que) Mundus substantiali­ter [Page 191] bonus, & plerae (que) mentes incoporatae ad Beatudinem per­tingunt.

Prop. XVII.
Deus gubernat Mundum per In­telligentias seu Angelos.

[...] Pro. 3. & 4. CUm enim quodcunque corpus vel quot cunque corpora, sive in quiete sive in motu posita, non possint inci­pere vel continuare motum sine extrinseco Agente, [...] Pro. 26. sed ne­que corpus extrinsecum pos­sit ea movere nisi ipsum etiam moveatur, fit necessarium esse Agens incorporeum ad hoc ut universum corporeum incipiat, & prosequatur motus suos. Sed hoc Agens incorporeum ne­que est Deus, [...] Pro. 26. qui nihil opera­tur nisi existentiam, & conse­quentia [Page 192] ad ipsam ex vi ipsius existentiae: Neque Anima separata quae non potest existe­re nisi post inceptum motum universi; Debet ita (que) esse spi­ritus aliquis à corporibus inde­pendens. Sed tales spiritus di­cimus Intelligentias vel Ange­los; At dare & continuare mo­tus qui in mundo sunt est gu­bernare mundum. Deus ergò gubernat mundum, per Intel­ligentias seu Angelos.

Prop. XVIII.
Natura Angelica est integrè cre­ata.

[...] Pro. 3. CUm enim Intelligentia sit creatura spiritualis, Prop. 9. est imperibilis, & ex meritis suis digna existere seu propter se creabilis; [...] Pro. 23 Quare, cùm Deus [Page 193] sit paratus infundere esse si à parte creaturae non sit defectus, quaelibet Intelligentia possibi­lis erit actu creata, hoc est, to­ta natura Angelica in omnibus suis suppositis, seu integrè est creata.

Prop. XIX.
Deus ad rectam gubernationem Mundi non indiget aliis in­strumentis quàm Intelligen­tiis, & corporibus.

Prop. 17. CUm enim [...]ae Intelligen­tiae pri [...]os motus effici­ant, palàm est esse activas cir­ca corpora, [...] Pro. 12. & quoniam effica­cia carum est superioris ratio­nis ad efficaciam corporum, consequens est, intelligentias posse per corpora agere quic­quid per ea agi natum est. [Page 194] [...] Pro. 25. Cùm (que) rursus intelligentiae in primo sui esse intelligant om­nia quae connexionem cum ip­sis habeant, &, per consequens, quid sibi sit agendum in totâ aeternitate, [...] Pro. 26. sint (que) in ultimâ dis­positione illud agendi in debi­tis circumstantiis, palàm est, positis intelligentiis, & corpo­ribus in quae & per quae agant, non requiri alia instrumenta ad quamlibet, hoc est, optimam administrationem mundi. De­us ita (que) &c.

Prop. XX.
Intelligentiae nonnunquam im­mutant ordinem pur orum cor­porum.

CUm enim clarum sit pura corpora ex primo situ, & motu in creatione collatis con­sequentiam [Page 195] quandam motu­um & effectuum trahere, ut si nihil extrinsecus adveniret nul­lus effectus non foret visus in ipsis principiis primò positis, hunc ordinem dicimus puro­rum corporum. Pro. 15. Sed quia A­nimalia▪ virtute spiritualia sunt finis Mundi, [...] Pro. 31. & 32. & finis eorum Visio Dei in futurâ vitâ ex hu­jus vitae actibus consequenda, Prop. 1 [...]. & eorum pleraque sint ad Beatitudinem perducenda, [...] Axi. 3. & secundum naturam sit ut purè ministerialia adaptentur ad ea quae habent rationem finis; con­clusum est, si bona gubernatio Animalium virtute spirituali­um hoc requirat, mutandum esse ordinem purorum corpo­rum. Quare, cùm evidens sit, genus humanum non posse connaturaliter perduci ad Bea­titudinem, nisi universalis quae­dam [Page 196] persuasio accommodandi hanc vitam ad futuram intro­ducatur in ipsam, & experien­tia tot millium annorum, quos duravit in maximâ parte mun­di, ordo purorum corporum de­monstret ex vi illius non pos­se introduci. Consequens est, non connaturaliter gubernari Mundum nisi aliquando mute­tur ordo purorum corporum. Quare, necesse est, intelligen­tiis nonnunquam immutare ordinem purorum corporum.

Prop. XXI.
Deus in gubernatione Mundi ni­hil immeditatè, & specialiter agit.

[...] Pro. 25. & 26. CUm enim Deus per crea­tionem, & conservatio­nem infundat intelligentiis, & cognitionem quid sit agendum ad rectam mundi gubernatio­nem, & volitionem id perfici­endi: Prop. 17. Et intelligentiae immis­so motu primo in corpora uni­versalem cursum naturae faci­ant, Pro. 20 & quando opus est ad ne­cessitatem Animalium virtute spiritualium eundem ordinem immutent, & nihil praeterea re­quiratur ad rectam gubernatio­nem Mundi, palàm est, Deo nihil reliquum esse praeter creationem & conservationem, [Page 198] hoc est nihil omnino de guber­natione, sed eam integrè com­missam esse creaturis non erra­turis à legibus divinis in crea­tione ipsis inditis.