1. FAElix sit ingressus tuus ad omnia quae prudentissimè ne­gotiaris, sicut mihi fuit, cui hactenus pro me respondendi legitima occasio non suppe­tiit. Rumoribus enim inter mulierculas, & rerum, & Theologiae praesertim, igna­ros, ad me gravandum sparsis responsum instruere, jactura temporis visa est. Cùm hoc [Page 10] genus homines neque sint le­cturi neque ad sententiam fe­rendam idonei. Nunc, post­quam eò prorupit aemulorum mihi confidentia, ut in Ex­cell ^tiae tuae aures calumnias fuas inferre sint ausi, qui & de responsione judicando satis es, & cujus Authoritas apud prudentes praevalitura est, Non respondendi (ut ait Poeta) gloria visa levis. Propterea summae & exortis gratiae aesti­mo, quòd dignata sit Excell ^tia Tua mandare congressum, & coram exponere quid adver­sum me propositum fuerit, & humillimè supplico ut quae in defensionem meam offero pium & benignum aditum ad serenissimum judicium tuum [Page 11] reperiant; ut, si merear, inno­cens appaream; sin minùs, a­periantur mihi oculi ad viden­dum & corrigendum ea in quibus peccaverim. Utcum­que evenerit, Excell ^tiae Tuae me obligatissimum & obaera­tissimum & agnosco & prae­stare sum conaturus.

2. Accusatur primo loco doctrina mea Haereseos, neque apud vulgus Personae meae parcitur: Sed vetus dictum est, si accusasse sufficiat nemo inno­cens erit; scitum & illud, accu­sato alteram aurem servandam esse. Haec precor ab iis qui de tantâ causà pronunciare ido­nei sunt; Est enim suprema Theologiae facultas dogmati­bus Censuras figere, ad quas [Page 12] tamen apud nos promptissi­mi sunt qui imperitissimi.

3. Repono itaque huic ca­lumniae, quòd, si ulla sententia quam propono adversetur ali­cui authoritati constanter in Ecclesia Catholicâ pro infal­libili receptae, huic me renun­ciare paratum esse. Quae pro­fessio si virum Catholicum non praestet, nescio ego quid ultra desideretur. Ut apertiùs loquar, si de Sacrarum litera­rum testimoniis vel consensu Sanctorum agatur, nisi abun­davero prae adversariis; si de Conciliorum aut Summorum Pontificum dictatis inquira­tur, si quicquam disertè oppo­situm dictis meis afferatur ab iis decretum, causâ cadam: [Page 13] Tandem, si praxi Ecclesiae quoquam dogmate obviam iverim, eodem jure succum­bam. Vnum deprecor, ut, ubi Voces non me premunt, alie­na Interpretatio non me gra­vet. Ignoro enim cur non cui­libet Theologo jus sit expli­cationis etiam adversus plu­res ejusdem disciplinae so­cios.

4. Impetuosiùs occlamant Ecclesiasticam praxim, & cer­tam victoriam sibi spondent; Ignari quot praxes Ecclesia­sticae in desuetudinem & obli­vionem abierint. Ubi nunc in Baptismo Eucharistiae admi­nistratio Infantibus praeberi solitae? ubi trina immersio? ubi solennitates octiduanae in Pa­schate [Page 14] & Pentecoste tam vene­randae? Circa Eucharistiam quanta mutata sunt? Num Fideles manibus capiunt Sa­cram Hostiam? domi servant? in itineribus etiam maritimis secum deferunt? Num in pu­blicis solennitatibus Laici utrâque donantur specie? Ca­nonum poenitentialium solae umbrae & vestigia obscura supersunt. Oratio pro Sanctis defunctis intercidit: Decreta Apostolica de Sanguine & suffocato nusquam observan­tur. Quanta mutatio in Epi­scoporum electionibus, & Ju­diciorum Ecclesiasticorum ratione, in Vigiliis denique, ac Jejuniis? Haec si satis perpen­derent, non tantâ violentiâ [Page 15] Ecclesiasticam praxim tan­quam fidei Argumentum ven­ditarent. Sed haec quid ad me qui nulli modernae Praxi Ec­clesiasticae me oppono? Non enim quod omnes exercent statim Praxis Ecclesiasticae vim obtinet. Credunt omnes Columbam inventorem novi orbis; num propterea ad fidem Catholicam pertinet? Sic neque quae omnes agunt statim pra­xeos Ecclesiae dignationem in­duunt, sed ea sola quae ex in­stitutione Ecclesiasticâ sic aguntur. Si in Jure Canonico, si in Ritualibus & Caeremo­nialibus fundata sit aliqua Praxis, ea Ecclesiastica est, non quae ex Multitudinis servore concrevit.

[Page 16] 5. In nostrà autem causâ nulla horum mentio injicitur. Praxis nomen Consuetudinem & Morem sonat: Mos & Consuetudo Praecepti & Le­gis potestatem secum ferunt. Nemo tam absurdus fuit ut necessitatem aliquam aut co­actionem ulli praxi nobis ob­jectae affingeret. Tandem, quod caeteris onerosiùs est, ipsi Ecclesiae in os obloquuntur qui adversus me disserunt: Privilegia haec esse profitetur Ecclesia; hoc est, praeter con­suetudinem donata; Summi Pontifices Gratias sese conce­dere prae se ferunt cum ad haec descendunt; quae impugnan­tes me Praxes & Consuetudi­nes esse vel urgent vel nihil [Page 17] dicunt. Manifestè itaque op­ponunt sese Ecclesiae, neque quicquam Sanctum habent modo irae suae litent & satis­faciant.

6. Qui mitiùs in me insur­gunt, ajunt doctrinam meam non esse Haereticam, sed Hae­resi proximam. Ab his peto ut quid sit esse proximam Haeresi declarent; neque famam meam vocibus, in speciem quidem gravibus, sed re ipsa nihil significantibus, vexent. Fateor enim me ignarum prorsus quid haec Censura velit. Indivisibi­les enim sunt Veritates pariter & Falsitates, non per modum Quantitatis plùs vel minùs appropinquantes. Imo supre­mae veritates (si non omnes) [Page 18] proximae sunt falsitatibus eas hinc & inde obsidentibus. Veritas Mysterii supremi Sa­crosanctae Trinitatis nonne proximas habet hinc Trithei­tarum inde Sabellianorum Hae­reses? & Sacrosanctae Incarna­tionis Fides Eutychianorum & Nestorii profanas blasphe­mias? Adde, quòd si esse de fide sit esse revelatum, esse propin­quum fidei est esse paenè revela­tum; &, esse proximum Haeresi, oppositam veritatem esse poenè revelatum; cujus dicti quis potest esse sensus? Horum itaque Censorum dicti sui explicationem postulo, ante­quam quicquam ei defe­ram.

7. Ulteriùs adjiciunt de [Page 19] Philosophicis liberè disputari, de Theologicis nequaquam. Replico miram esse horum objicientium oblivionem. Videruntne aliquem Theo­logum qui Theologica non disputet? Aliquam Acade­miam in qua quaestiones Theo­logicae non agitentur? Aliáne est professio ipsius Theologiae Scholasticae, quàm ut à Patri­bus traditae Fidei mysteria, Naturae & principiorum Phi­losophicorum robore adver­sus Paganos & Haereticos pro­pugnent? conformiter ad ea exponant? & umbrosam Fi­dei certitudinem circumfusae Rationis lumine in solatium sidelium, quantum pote, illu­strent? Quomodo itaque non [Page 20] permittitur uni mihi, quod caeteris omnibus non licet modò, sed & pro summâ laude propositum est.

8. Sanè (inquiunt;) sed inter receptas sententias te continere debes, neque extra limites priorum Theologo­rum quicquam audendum. Audio, sed effati rationem expecto. Credúntne infallibi­les esse Theologorum disserta­tiones? Si non sunt, ergo, quantum liquet, possunt in utraque litigantium parte latere errores: non enim sicut veritas unica est sic errorum circa eam dissidentium unica est species. Si itaque ex utrâ­que parte est Error, per legem horum Censorum non tollen­dus [Page 21] est, neque discutienda nu­bes à Scholâ & tam insigni Ecclesiae portione. Non fuit certè hoc Molinae propositum cum gloriaretur se primum Scientiam mediam adinvenisse, quam ignoraverat Augustinus & praecedentium Theologo­rum tota cohors; quod tamen ipsius commentum quo ardo­re amplexa sit sequacium multitudo cum à Patribus S. Dominici Haereseos arguere­tur, tumultus Scholae non­dum sopiti latere non permit­tunt.

9. Attamen saltem, ubi Scholae tota moles in aliquam sententiam propendet, certae veritatis eam existimare con­venit, neque litem contra [Page 22] eam contestari. Verùm impri­mis recurrit eadem ratiocina­tio; quod vel Infallibilis sit hujusmodi Authoritas, vel non sit; si non sit, sententiam etiam omnium errorem in sese tegere continget; & impium erit negare Ecclefiae modum pro se ab Errore liberet. Si fit in Infallibilitate fundatum eorum arbitrium, quaeritur unde hoc constet? Aliâne quàm ipsorummet Authori­tate? Si aliâ, producatur; si enim dicatur suâ ipsorum, vortice in circulum jactamur, asserentes hanc authoritatem sibi testimonium praebere. Deinde, unde Certitudo ali­qua huic multitudini insi­det? Certe enim extra Fidem [Page 23] nullam agnoscunt Philoso­phantes nifi eam quae ex De­monstratione nascitur, quam eos profiteri nondum intellexi; si quisquam offerat, libentissi­mè agnoscam. Praeterea, Au­thoritatem Scholastici ultra rationem quam affert nil pol­lere receptum est. Si hoc de singulis statutum est, unde multitudini plus attribui po­test? Sed &, fi ipsos Doctores intueamur, non ipsimet sta­tuunt trium gravium Theolo­gorum judicia, probabilita­tem dicto eorum conciliare? si tamen quicquam intelligo, tres ad tot centurias compa­rati, non efficiunt quin Uni­versalitas ex adversâ parte constet. Imò plures existimant [Page 24] etiam unum aliquem qui no­dum accuratè evoluerit, sen­tentiae suae adversus Multitu­dinem Probabilis dogmatis virtutem inducere. Quid ergo peccavi ego, aut alius quis­piam qui maturè inspexerit difficultatem, si Rationis suae monita adversus Multitudinis nomen exaudierit? Quid quòd nomen Vniversitatis Doctorum vanum est? Quis enim vel centesimam partem eorum legit? Quis eorum qui non scripserunt sensa novit? quo­rum tamen & numerus & authoritas longè gravior est quàm prostantium librorum. Reipsâ itaque sub nomine Omnium intelligitur pauco­rum in Academiis dominan­tium, [Page 25] ex magnâ segete manī ­pulus.

10. Nondum quiescunt, sed & Imprudentiam objiciunt; hoc increpantes, quòd in re­gione à communione Eccle­siae Catholicae alienâ unum aut alterum libellum vulga­verim; inculcantes dissidia Catholicorum à fidei Adver­sariis improperari Ortho­doxis. Et quamvis is sim qui Prudentiae laudem nusquam mihi arrogem, vel labem op­positi vitii penitùs à me avertere laborem, tamen quanti intersit quod oppo­nunt in hâc causâ non compre­hendo. Videant enim libros Haereticorum, utrum bella circa gratiam efficacem & [Page 26] circa Iansenii nomen quae in Catholicis regionibus gerun­tur, non exprobrent? Si quid sub praelum venerit, non hilum refert hîccine an in viciniâ Orthodoxâ vitam acceperit. Exemplo sint Epi­stolae Gallicae, recenter non notae duntaxat, sed & verna­culâ donatae. Sed, nisi me conjectura fallat, expedit in hâc regione supra caeteras hujusmodi dogmatum publi­catio: Hoc enim ad Heterodo­xorum reductionem in capite requiritur, ut abscindantur supervacuae lites & nonnisi de necessariis belligeretur; hoc est, ut Doctorum senten­tiae, quae incertae & timidae sunt, pro traditâ à Christo [Page 27] & Apostolis Fide non propu­gnentur. Rursus, pollentiora ingenia, & quae potestatem in hebetiores occupaverunt, si quid credi percipiunt quasi crudo imperio, & de quo ne­que Ratio de rei veritate vel credulitatis necessitate reddi possit, irrident & summopere aversantur. His itaque prae­bendum est, quantum fieri potest, lac Rationis, seu con­formitas Dictatorum Fidei cum inferioribus disciplinis; quam demonstrare totius la­boris mei scopus est.

11. Tandem certamina quae sine his regulis ineuntur anci­pitia esse, & magis ex de­pugnantium sive acumine sive solertiâ & non rarò ex casu pendere, [Page 28] vel etiam ad inter­minabiles de vocibus lites de­volvi, experimur. Haec non eo proposito deduxi ut negem in Catholicis partibus vel utilia vel non accepta esse quae scripsi; Nam etiam ex iis applausus non infrequens us­que ad me resultavit. Pro Co­ronide addo, Necesse mihi fuisse vulgare ubi commora­bar, & ubi poteram expensis par esse, neque enim delectus mihi suppetebat.

12. Sequitur de Tempore insultus; scilicet non opor­tuisse nunc cum fervent in Ec­clefiâ nostrâ aliae dissensiones, novas addi. Regero, gratum futurum fuisse & grave hoc argumentum si caeteris dissen­sionibus [Page 29] metas fixissent; sed, ex quo tentatum est à Iesuitis in Castro Wisbechi arripi Im­perium in Clerum, non de. fuerunt ab iis fota & nutrita Ecclesiae nostrae mala. Neque eorum terminus ullis nostris conjecturis prospici potest. Vel non omninò itaque pro­palari haec doctrina debuit, vel non expectanda fuit alia rerum facies.

13. Incusor quoque, (ut novis etiam adversus nupera scripta mea calumniis occur­ram) tanquam Authoritati atque ipsi Personae Pontificiae injurius, dum illam imminue­re, hanc contemnere, libris meis recentioribus ausim. Ajo itaque, quòd si ostendi possit [Page 30] me de Authoritate Summi Pontificis, quatenùs Fide re­ceptâ & à Sancto Petro here­ditatâ (pro quâ mortem me libentissimè oppetiturum pro­fiteor) quicquam scripsisse quod eam elevet vel depri­mat, imo quòd eandem non firmet magis atque amplifi­cet; non quidem per fictam Extensionem ipsius ad actus quoslibet particulares, quod revera eam vilem facit, & Sacram ac paenè Divinam Officii illius universalitatem restringit potiùs ac coarctat, & individualitatis ac materiei foece indignissimè immergit; dumque interim solâ proba­bilitate innititur, & tamen ab adulatoribus (qui nihil in hâc [Page 31] re distingui patiuntur) cum solidâ illâ sacrâque confundi­tur, illam quoque in ambi­guitatem falsitatisque discri­men apud non intelligentes inducit; Sed, per verè Exten­sivam ad universalissimas Ec­clesiae actiones (dignum tam excelsissimo munere obje­ctum) vim; quae in Supremâ Majestatis sphaerâ & Potestatis amplitudine eam collocat suspendet ac sustinet; & per Intensivam (divinitùs nempe datam ac firmissimis Fidei & Scientiae Politices argumentis stabilitam) mandandi virtu­tem, unde fit ut eidem in minimo non obsequi, perni­ciosissimum imo damnabilis­simum foret.

[Page 32] 14. Praeterea, si convinci pos­sit me contra ejusdem Sanctae Sedis Authoritatem quatenùs ex Conciliorum Generalium Concessione & Ecclesiae Con­suetudine consensuque pen­det, quicquam in Scriptis meis molitum; id non­scriptum me velle profiteor, & palmam Adversariis cessu­rum.

15. Porrò, si, quoad caetera, vel non necessariò dicenda, vel non eo tempore ac Me­thodo quibus decuit; vel irreverenter omninò, vel, si dictorum sensus attendatur (de stylo enim litem non movebo) ad speciem irreve­rentiùs quàm res postulârit, imò quàm in pari occasione [Page 33] locuti sunt alii, etiam San­cti, & speciatim S. Bernardus, (l. 3 ^o ad Eng. c. 1 ^o & 2 ^o) locutum esse coarguar; culpam humil­limè agnoscam, & veniam de­precabor.

16. Hoc interim postulo (quod nemo sanus unquam denegavit) ut conveniat inter nos, posse labes in regimine vel in Supremam Curiam Sacrasque personas cadere; posse etiam ab adulantibus adeò extendi Pontificiam Po­testatem ut neque Regibus neque caeteris Episcopis sua jura relinquat, imò utrorum­que legitimam & à Deo con­stitutam Potestatem funditùs evertat: posse quoque, imo debere eum cui intima dictat [Page 34] conscientia se hoc videre, & spem habeat aliqualiter tam ingentia mala detegendi, at­que ita ab Ecclesiâ depellen­di, id pro virili quibus queat modis conari; posse denique contingere (quod etiam res est) quamplurimos viros cordatos & graves hoc idem dictum cupere & gaudere, dicturosque etiam ipsos nisi sibi timerent. Haec, uti con­cessu non sunt difficilia, ita, facile concedam ipse quoque me (hominem utpote fragi­lem) posse labi atque errare: Sicut autem (Veritatem ipsam testor) me solam veritatem sectari neque noto errori adhaerere mihi conscius sum; ita nihil prius aveo, quàm ut [Page 35] Theologi errores meos mihi ostendant; spondens me ad ostensos corrigendos, vel etiam retractandos, promptis­simum interea adservare ani­mum.

17. Ultimum quo me im­petunt telum est, hunc fuisse omnium Haereticorum pro­pagandi errores suos morem. Sed, in quo specialiter hic mos versetur, quatenus Theologo­rum consuetudini oppositus est, non evolvunt. Leve itaque est asserere quod utrisque commune est vitiosum esse quia Haereticorū est. Sed & ve­ri inane est quod de me dicti­tant. Quis enim Haereticorum Cyclopaediam Philosophiae & Theologiae priùs scripsit, quâ [Page 36] sese cancellis certis inscribe­ret, & sensum suum de cunctis Fidei partibus simul manife­staret? Non est hujusmodi Haeresûm origo; sed uni ali­cui articulo dentem primò imprimunt, deinde ad alios violandos necessitate sese de­fendendi coguntur. Rursus, Haeretici quaerunt quae vulgo & indoctis probata sunt, fa­cillima sectantur, Cathedras pro Scholis habent, Mulier­culas & Laicos constituunt Ecclesiasticorum dogmatum Judices. Hi mores ad me an Adversarios pertineant, qui rerum apud nos gestarum periti sunt Judices sunto.

18. Haec ad Excell ^iam Tuam breviter scripsisse ad crimina­tionum [Page 37] adversus me dilutio­nem fas fore spero; Naturâ imperante & Jure ut bonus appareat quilibet, donec op­positum probatum fuerit. E­vertant itaque aemuli mei hanc Apologiam, vel apud tantae Prudentiae & Justitiae virum sileant.