Consultissimis Clarissimisque viris D. JACOBO FLAMINIO, Antiquissimae Civitatis
Edinburgi Consuli Honoratissimo, D.D.
Thomae Kennedo, Thomae Robertsono, Magno Princio, Carolo Moravio praetoribus, prudentiâ & aequitate celeberrimis: D.
Archibaldus Hami'tono AEdili vigilantissimo & aequissimo, D.
Iohanni Govano Quaestori integerrimo, Caeterisque Amplissimae Civitatis Senatoribus, Musarum nostrarum Patronis, & Mecaenatibus nostris aeternùm suspiciendis,
Theses hasce suas Philosophicas Athenaei
Edinburgensis, à Rege JACO BO Sexto fundati, Alumni, hác vice, ductu, & Praesidio
Gilberti Macmordaci Lauream meriti, in perpetuae gratitudinis tesseram dicant, consecrantque.
quas propugnabunt [...] die Julij 1682. in Auditorio publico praedicti Athenaei.
- Alexander Guthrie.
- Alexander Pollock.
- Alexander Weir.
- Andreas Ross.
- Archibaldus Hamilton.
- Carolus Chalmers.
- Carolus Maitland.
- David Brodie.
- David Harvie
- David Mushet.
- Franciscus Cunningham.
- Gabriel Alison.
- Gualterus Bell.
- Gualterus Pringle.
- Gualterus Scot.
- Gulielmus Colvil.
- Gulielmus Cleivland.
- Georgius Dudgeon.
- Gulielmus Hardie.
- Gulielmus Law.
- Gulielmus Scot.
- Gulielmus Sheils.
- Georgius Waddel.
- Gulielmus Walace.
- Jacobus Baillie.
- Jacobus Chalmers.
- Jacobus Fisher.
- Jacobus Inglis, maj.
- Jacobus Inglis, min.
- Jacobus Kelly.
- Jacobus Kincaid.
- Jacobus Oliphant.
- IOHANNES CARMICHAEL.
- Iohannes Christie.
- Iohannes Duff.
- Iohannes Flint.
- Iohannes Hay.
- Iohannes Hunter.
- Iohannes Miller.
- Iohannes Mouat.
- Iohannes Murray.
- IOHANNES PRINGLE.
- Johannes Watson
- Mattheus Wilson.
- Patricius Cook.
- Robertus Chalmers,
- Robertus Colvil.
- Robertus Muirhead.
- Robertus Nicolson.
- Robertus Scot.
- Thomas Kircadie.
- Thomas Swintoun.
- CUm Logica sit Ars bene utendi ratione in rerum cognitione acquirendâ tam ad sui ipsius quam aliorum institutionem; si eam rite sequamur, nihil ut quam tanquam verum admittemus, nisi quod certò & evidenter verum esse cognitum suerit: adec (que) omnem non solum praecipitantiam, sed etiam anticipationem in judicando vitabimus, nihil (que) amplius conclusione complectemur quam quod tam clarè at (que) distinctè nostrae rationi pateat, ut nullo modo possit a nobis in dublum revocari: singulas difficultates in tot partes dividemus, quot expedit ad illas commodius resolvendas; incipiendo a rebus simplicissimis, & cognitu facillimis, ut paulatim ad difficiliorum cognitionem ascendamus; & in mediis quaerendis, ac difficulcatum partibus percurrendis, tam perfectè singula enumerando, ut nihil omitti certi simus, quò claram, distinctam, bene ordinatam, & sufficientem, aut adaquatam (quantum sieri porest) cognitionem acquiramus.
- II. Idea five perceptio cujus nos sumus immediate conscil, falso a quibusdam adhibetur ad cum tantum conciplendi modum designandum, quem mens humana in se producit ex occasione imaginis in cerebro depictae, qui (que) idcirco imaginatio appellatur: complectitur enim non solummodò imaginationem, sed eti [...]m sensationem & intellectionem puram. Cum itaque omnis ideae immediatè conscij simus, non autem imaginis in cerebro depictae, vel cujusvis operationis sensitivae, nisi mediante intellectus perceptione; sequitur ideam rel cujusvis diversam esse, & omnino distinctam ab imagine ejusdem rei depictâ in cerebro, & ab omnialiâ operatione sensitivâ, seu moru organis sensuum ab objecto sensibill impresso, & inde ad cerebrum delato. Gravissime itaque errat Hobesius qui statuit omnem ratiocinationem pendere a verbis, verba ab imaginatione, imaginationem verò a motu organorum corporeorum: ac proinde animam nostram seu mentem nihil aliud esse, nisi motum quarundam partium corporis organici.
- III. Quod per ideam percipitur, dicitur ejus objectum, & in eâ repraesentativè contineri, vel tanquam res, vel modus, vel res modificats: unde dum ideas nostras accuratius consideramus, videmus quidem illas quatenus sunt quidam modi cogitandl, non multum a se mutuo differre; sed quatenus una unam rem, alia allam repraesentat esse valde diversas; & quo plus perfectionis objectivae in se continent, cò perfectiorem ipsarum causam seu objectum esse debere: quam inepti itaque sunt qui negant nos ullam Dei ideam habere; de illis enim tantum disputamus & attributa demonstramus quorum ideas habemus; de DEO autem demonstratur existentia necessaria & plurima alia attributa: & horum nihil ex hoc solo sono DEUS deduci potest, sed tantum ab idea Del quae nobis inest, q [...]mque huic voci conjunximus.
- IV. Modi cogitandi, quos universalia vocamus, siunt ex eo tantum, quòd I unâ & eâdem ideâ utamur ad omnia individua quae inter se similla sunt cogitanda; unde unum & idem nomen omnibus rebus per ideam istam repraesentatis imponimus, quod nomen est universale & apud Grammaticos appellativum vocatur, non enim res, sed solae ideae & voces sunt universales in repraesentando & significando, & secundum varias repraesentationes & significationes inter se distinguuntur, unde quinque universalia vulgò numerantur, genus, species, differentia, proprium, & accidens.
- V. In enunciationibus negativis five universalibus, five particularibus semper distribuitur praedicatum, non autem in affirmativis; sed in omnibus universalibus tam affirmativis quam negativis distribuitur subjectum, alioquin falsae crunt; si enim sit vel unum ex inferioribus subjecti, cui praedicatum non conveniat in universali affirmativâ: aut cui praedicatum non dislentiat in negativâ, non potest ista propositio esse vera.
- VI. Mens naturaliter fertur a paucis ad multa, a simplicibus ad composita, & a particularium notitiâ, ad universalium cognitionem: imo ex uno singulari, licebit universale colligere, quoties icilicet singulare illud experimur in nobis ipsis, & de connexione necessariâ inter subjectum & praedicatum certi [...]umus: ex hâc enim (cogito ergo sum) insero universalem, (omne cogitaos existit) quoniam universalls haec propositio non est mihi tam nota, quim singularis de me ipso formata: unde, quia unum aliquod individuum non est omne, seu non exhaurit omnem realitarem; sed simllia dari possunt, quam de uno scientiam habco ad alia extendere possum, at non ita amplam sed magis restrictam.
- VII. De nullâ re possumus esse certi quamdiu nescimus nos existere, ergo hoc enunciatum (Ego sum) debet esse per se notum & primum cognitum non quatenus constamus corpore, sed quatenus cogitamus, & quodcunque nobis aeque evidens est, quodque aeque clarè & distinctè ac hoc primum cognitum percipimus, omneque, quod cum hoc principio ita convenit, & ab hoc principio ita depender, ur si de to dubitare velimus, etiam de hoc principlo esset dubitandum, proverissimo habendnm est.
- VIII. Prout verl & boni cognitio clara est aut obscura, vel ignorantiâ obnubilata, sic etiam cogitationes quibus de illis judicamus, & in illa ferimur, sunt aut sponte determinatae, aut indifferences, & in neutram partem propendentes, unde libertas modo spontanea, modo indifferens dicitur: peccatum enim non daretur nisi indifferentia esset vel suisser: nam qui culpanda fecir, debuit allter se gerere, quam gessit; ergo saltem aliquando, aliquo respectu, & in aliquo statu indifferens suit. Talis autem indifferentia quae est ex ignorantiâ vel obscuritate est infimus libertatis gradus: si enim tam vivô & efficaci aequitatis sensu homines imbuti essent, ut ab insito virtutis principio semper agerent, nec ab honestatis viâ deflecterent, veram & heroicam participarent libertatem.
- IX. Ad metriopatheiam assequendam optimè consert virtus, quâ mens humana impressionibus animalibus, five passionibus corporeis ita dominatur, ut in singulis actionibus illud facile prosequatur quod absolute & simpliciter optimum est: Certum enim est, omnes tumultus, qui aliunde veniunt, nullam vim habere nocendi animae nostrae, modo sat is semper habeat apud se unde contenta sit, sed potius augere ejus laetitiam, eo quod observans se ab illis laedi non posse, id ei ad suam perfectionem cognoscendam inserviat: ut autem anima nostra ita contenta sit, nihil aliud incumbit, quam virtutem sectari: quicunque coim (ut optimè asserit Cartesius) ita vixit, ut conscientia sua exprobare ei nequear, ipsum unquam neglexisse ea facere quae meliora esse judicaverit, inde percipit satissactionem, quae tam potens est, ad cum soclicem reddendum, ut violentiores motus affectuum nunquam sat habeant virium ad turbandam tranguillitatem animae ipsius.
- X. Una est cujusque substantiae praecipua proprietas, quae ipsius naturam essentiamque constituit, & ad quam omnes aliae referantur: extensio in longum, latum & profundum substantiae corporeae naturam, & cogitatio, substantiae cogitantis naturam constituit: si ieaque attributa omnia cogitationis ab attributis extensionis accurate distinguamus, habebimus claras & distinctas ideas, unam substantiae cogitantis, & aliam substantiae corporeae, & has percipiemus a se mutuo realiter esse distinctas, quod unam absque alterâ clarè & distinctè intelligere possumus.
- XI. Cum itaque natura materiae, five corporis in universum spectati consistat in co, quod sit res extensa in longum, latum & profundum; sequitur in re non differre spatium, five locum internum & substantiam corpoream in co contentam, sed tantum in modo quo a nobis còncipi solent, eadem enim extensio constituit spatium & corpus. Scquitur etiam candem specie esse terrae coellque materiam; ut & spatium omni corpore vacuum esse plane fictiuum. Sequitur item corpora aliter quam per materiae subtilis in ipsorum poros ingressum & egressum rarefieri & condensari non posse: Ita scllicet ut rara corpora illa sint, inter quorum partes multa intervalla existunt, corporibus allis ropleta: & densiora reddantur, quod ipsorum partes ad invicem accedentes, intervalla ista imminuant, vel plane tollant: quod ultimum si quando contingat, tunc corpus tam densum evadit, ut repugnet ipsum densius reddi posse.
- XII. Motus ut vulgo sumitur nihil aliud est quam actio quâ corpus aliquod ex uno loco in alium migrat; est enim successiva corporis applicatio ad diversas partes corpotum immediatè tangentium: nullus itaque datur motus in inslanti: mo [...]ul sola contrariatur quies quae est continua applicatio ad easdem corporis tangentis partes: Cum itaque corpos allo modo se habeat, cum transfertur, & allo cum non transfertur sen quiescit, motus & quics nihil allud in eo sont, quam duo diversi modi: nec requiritur vacuum ut detur motus, ex co enim, quod loca omnia corporibus plena sint, semperque eaedem materiae partes aequalibus locis coaequentur, lequitur tantum nullum corpus moveri posse nisi ad modum Circuli, ita scilicet ut aliud aliquod corpus ex loco quem ingreditur expellat, hocque rursus aliud & aliud, usque ad ultimum, quod in locum a primo derelictum, codem temporis. momento, quo derelictus est, ingredi [...]ur.
- XIII. Corpus undiquâque cinctum corpusculis motis, ipsum aequali vi, versus omnes partes simul pellentibus, quamdiu nulla alia causa occurrit, in eodem loco immotum manebit: atque ex hâc aequali materiae circumstuentis pressurâ exsurgit corpotum durities in mutuâ juxta se partium quiete, & tali cohaesione, ut ab interfluente materiâ non interrumpantur, fed á circumfluente comprimantur.
- XIV. Non male statuic Cartesius tria Elementa, quae ad integritatem universi spectant, & mundum aspectabilem constituunt: Irimum, quod lumen emitrit, quod appellat materiam subtilem, ex quâ Sol & Stellae fixae constant. Secundum, quod lumen undiquâque transmittit, quod Globulos secundi Elementi vocat, ex quibus & interjectâ materiâ subtili, pellucidus aether constat. Tertium, quod lumen remittit; quia nec Lucidum, nec Luminosum, sed opacum est: ex quo nostra Terra, Cometae & Planetae componuntur. Lucidum sine Pellucido nil nisi ignis est, & Solem nil nisi ignem esse nativum ejus lumen demonstrat; idem de Stellis fixis dicendum est, cum per immensa spatia tam vividos emittant radios.
- XV. Ignis Coolestis non magis divlnus, vel immutabills est quam noster, nec etiam fine pabulo ful [...]it, vel semper idem manet; verùm fluminis instar perpetuò gignitur & fluir, attamen pabulum illius longè [...] pat á pabulo flammae seu ignis sublunaris; flamma enim quia constat materiâ fluidâ & mobili, assiduè hic supra terram á materia circumjacente dissipatur; atque ideo eget alimento, non ut eadem quae jam existit conservetur, sed tantum ut, dum ipsa extinguitur, semper alia in ejus locum substituatur: Solem non ita destruunt partes Coeli ei vicinae, quamvis nova semper materia in Solem ingrediatur, & alia ex eo elabatur, ignis enim purus alius, in locum abeuntis, continuò succedit.
- XVI. Quamvis sol fit Corpus fluidum celerrimo motu agitatum, est tamen densissimum, utpote undiquaque sui plenum, nihil alienum admittens ad replenda intervalla, quia nulla supersunt, ubi materia ita mobilis est, ut ea statim occupet, & simul ita divisibllis vel divisa, ut ad omnes angustias continuo se accommodet: ita fidus lucidum densissima at non durissima pars coeli esse possit.
- XVII. Caelum quod sidera interjacet, & ab invicem distinguie, non est durum & secundum partes immotum, quia fie non transmitteret Lumen: & multo minus se toto pellucidum, atque ipsummet Luminis subjectum ess;et: nam luminis vis in motu fita est, & motus iste varius est, uti varij in lumine radij qui seorsim agunt: alij radij sunt homogenei, qui aequalem patiuntur refractionem, & eundem colorem semper referunt: alij Heterogenei [...] aequallter refringibiles qui diversos referunt colores secundum varios refringibilitatis gradus, Ingeniosissimè enim probat Neutonus Mathematicus cantabrigieusis suis experimentis lumen constare ex aggregatione infinitorum propemodum radiorum, qui suâpte indole suum quisque colorem referant, retineantque secundum varios refringibilitatis gradûs: & radios ejusmodi dum promiscul in aperto aëre confunduntur, nullatenus discerni, fed Lumen aut candorem referre (quod etiam faciunt dum omnes debitâ proportione post separationem iterum uniuntur) in refractione vero per Prisma Crystallinum, singulos unius ab alijs alterius coloris secerni; & hoc modo secretos, sub proprio, & nativo colore apparere: Ita ut corpora sint rubra, aut flava, prout apta sunt reflectere aut transmittere radios solummodo rubros aut flavos. Haec Doctrina facile accommodari potest Hypothesi cartesiane, si consideremus Globulos secundi Elementi, esse inaequales, & pressiones Globulorum alias alijs esse fortiores, & inde diversimodè refringibiles, & aptas esse ad excitandas sensiones diversorum colorum: unde patet radios qui lucidiores pingunt colores, majus momentum, qui autem obscuriores, minus habere, hosque magis quam illos refringi.
- XVIII. Quo rectiores in terrae superficiem incidunt radij Solares, cò plures corum excipit terra, & ab ijs cum rectâ incidunt multo magis, quam cum obliquè incalescit: ex obliquâ enim incidentiâ non totam mo [...]us istius determinationem, sed solummodo partem sustinet, & impetus aut momenta mobilis in aliud corpus impacti sunt in eâdem ad se invicem, (caeteris paribus) proportione, in quâ sunt sinus angulorum incidentiae: multo itaque intentiorem oporter esse aestivum, quam hibernum calorem, quo enim propius ad Zenith alicujus loci Sol accedir, eo plures & fortiores emittir radios.
- XIX. Convenienter Phaenomenis hujus mundi aspectabilis, intra Regionem fixarum hoc ordine Corpernicus Orbes Planetarum disponir, Primus & stellis fixis proximus est Saturnus, tricorporeâ formâ gaudens, vel ex tribus stellis compositus, modo triceps, aliás procerus, aliàs rotundus, mox ovalis five cum ansulis & inauribus; ex observationibus Reitae Capucini Coloniensis sex stipatur Lateronibus;ex Hugenij autem& Cassini observationibus solummodo tribus quorum intimus quatuor diebus, tredecem horis, medius sexdecem d.remotissimus autem octuaginta d. circuitum suum circa Saturnum absolvit, qui revolutionem suam triginta sere Annis circa Solem perficit. Secundus & Saturno proximus est Jupiter, qui Annis sere duodecem cursum periodicum absolvit: quatuor habet satellites (quos Galilaeus primus eorum observator stellas Medicaeas appellat) quorum primus spatio unius diei & octodecem horarum: secundus spatio trium d. tredecem hor. octodecem min. tertius septem d. tribus hor. quinquaginta septem min. extimus denique sexdecem d. novem hor. octo min. revolutionem suám circa Iovem peragit. Reitanae observationes Iovis auiam adhuc quinque alils satellitibus magnitudine stellis Medicaeis multo superioribus auxerunt: quos tamen Gassendus fixas tantum suisle suspicatus est. Tertius & Jovi proximus sequitur Mars, qui proximè intra duos Annos periodum absolvit: in medio montem habet nigricantem, & cingulum rotundum ad iridem maxime accedens, sed paulo rubicundius, quod radicem montis illius circundat: asserit Reita Martem habere satellites quamvis ob motus ejus rapiditatem illos enumerare non potuit. Quarto loco succedit Terra, quae triplici motu gaudet, primus est diurnus, qui spatio viginti quatuor hor. ab occasu in ortum circa proprium axem absolvitur efficiens diem & noctem: secundus dicitur annuus, quo circa Solem spatio anni fertur, circulum eclipticam dictum describens: Tertius denique dicitur morus inclinationis, declinationisve & est lpsa de flexio axis relluris viginti tribus gradibus triginta min. a parallelismo cum axe eclipticae, unde oritur deversitas aestatis & hicmis in terrâ & axis terrae semper sibi ipsi & axi mundano parallelus maner. Luna tanquam pedissequa terram comitatur, & eodem tempore quo Terra & Luna circulum annuum peragrant, terra 365. vicibus circa proprium axem, & luna duodecies circa terram vertitur. Dum terra cum Lunâ per Zodiaci signa teruntur, per signa opposita Sol decurrere videtur. Quinto loco sequitur Venus revolutionem integram intra menses septem cum semisse secundum Gassendum absolvens, varijs phasibus apparet; conspicitur enim & corniculata & rotunda non secus quam si Luna quaedam Solaris esset. Sextum denique & Soli proximum locum Mercurius tenet circuitum omnium brevissimum circa Solem intra menses quam proxime tres absolvens, rarissime appare [...], occultatur enim plerumque radijs Solaribus. In medio hujus vorticis consistit Sol, qui circa proprium centrum gyrat unamque revolutionem intra viginti septem dies absolvit.
- XX. Ex Cassini observationibus constat Jovem novem hor. & Martem viginti tribus hor. motu quafi diurno circa sua centra serri: idem etiam judicatur de omnibus Planetis primarijs, quamvis conversionis periodus nobie incognita sit. Cum Mars, Jupiter & Saturnus cum reliquis planetis, corpora esse admodum opaca & crassa conspiciantur, propter has, aliasque observationes, non male judicant quidam illos proprijs atmosphaeris, allisque habitandi commoditatibus esse praeditos. Quod ingeniosissime adstruit nostras Cl. Burnetius in suâ Sacrâ Telluris Theoriâ cap. 10. lib. primi ubi asserit praterea, si macularum, quas in Venere, Marte, & Jove observarunt, tadem sit ratio, ac in Lunâ, erunt etiam Globi Terraquti, in statu praeter propter simili cum Lunâ & Terrâ, nec à causis forsan dissimilibus, &c.
- XXI. Martem, Jovem & Satur'num circa Solem ferri nemo adhuc dubitavit, ex Ipsis autem phasibus Mercurij & Veneris constat ipsos citra, ultraque Solem circultus suo [...] peragers; constat etiam Plane [...] moveri, non vsam sibi secando per materiam AEtheris, fed motu lpsius AEtheris circum [...]ehl: nem motus at [...] nuus terrae in eclipticâ praecipuè determinatur à consensu totius materiae circa Solem gyra [...]ris dire [...] autem ejus axis circa quem sit motus diurnus, pendet praecipuè á partibus caeli, á qui [...] m [...] pri [...]. Elementi versus Terrae Polos fluir.
EDINBƲRGI, Excudebat H [...]