MEthodo debitâ Philosophantem firmi quiddam & inconcussi, fundamenti instar, ab ipso principio statuere decet, cui possit veritatum illos acervos imponere, qui foe­licius homines ad Coelos evehant, quàm Montes montibus impositi Gigantas olim extulisse perhibentur: Illud autem quod hic pro fundamento est statuendum, non solum verissimum esse debet, nempe id cui aliae veritates imponi possint, sed & ejus esse natu­rae, ut ex eo facile & promptè quamplurimae summi momenti veritates eliciantur.

II. Nos itaque Philosophiae nostrae specimen edituri pro primo principio & scientia­rum fundamento hoc promulgamus effatum, Illud omne existit à quo dependet aliud quid­dam quod existit: Id vero à quo aliud dependet, est id ipsum sine quo existente aliud existere non potest: Concesso enim quod id omne est à quo dependet aliud quod est, facile sequitur eum qui cogitat esse aliquem seu existere: Et hujus sequelae ratio non est alia, quam quod ea sit Cogitationis natura, ut dependeat ab eo qui supponitur cogitare h. e. ut nullo cogitante, nulla sit neque possit esse Cogitatio.

III. Quoniam verò illud existit, à quo aliud existens dependet, exstat igitur id à quo ego dependeo si modo ab aliquo dependeo, ego enim aliquis sum & existo: Illud autem à quo ego dependeo, siquidem ab aliquo dependere me deprehendam, Dei nomine in­signiatur: quare nihil aliud requiritur ut inveniatur Dei existentia, quam ut agnos­cam me dependere ab aliquo.

IV. Quod ut manifestum evadat ad meipsum contemplandum propius accedam; nem­pe planè perspicio me ejus esse naturae, ut sine quavis assignabili cogitatione existere possim, nullaque dari possit sine quâ non extiterim vel existam; unde sequitur me ab istis cogitationibus non dependere, h. e. me cujusvis cogitationis vacuum poste tamen existere.

V. Verum ubi pensiculatiùs mecum ipse reputo, quidnam mihi persuadeat me posse existere absque cogitatione quâvis datâ, facile adverto eam opinionem ex eo nasci, quod non possim non assentiri effato isti universaliter vero, id quod non dependet ab alio, existere posse absque illo alio: Quod tam verum est, ut terminis semel intellectis, non possit ab ullo negari, tamque egregii in Philosophiâ usûs est, ut ab eo plurima hactenus obscura lucem possint foenerari.

VI. Nam ex hoc principio deducitur, id quod à nullo alio dependet absque omni alio ex­istere posse; & cum id quod à nullo dependet quoad suam existentiam, omni tempore aequales existendi causas habuerit, h. e. nunquam extra se ullas, oportet ut semper ex­titerit, existatque; inveniendum itaque est an tale aliquid detur, quod à nullo dependeat? nempe facile advertimus impossibile esse ut entia omnia non existant: ideoque dispici­endum est an impossibilitatis hujus fundamentum, seu vis haec infinita annihilationi re­sistendi, conveniat unicuique, an potius uni tantum enti.

VII. Estque manifestum eam uni tantum rei insitam esse: Nam cum id quod ab alio non dependet possit existere sine illo existente, id est, possit existere eo tempore quo il­lud aliud non existit, sequitur id quod pendet ab alio posse aliquando non existere: quia autem distincta ejus sunt naturae ut eorum duo non possunt à se mutuo pendere, sequitur distinctorum alterum posse non existere; quod cum de summâ rerum distinctarum, unâ exceptâ (non enim possunt res omnes deficere) verum sit, patet impossibilitatem non existendi, seu vim infinitam resistendi annihilationi, sive Independentiam ab omni alio, rei cuidam ab omni alio distinctae convenire.

Assumpsimus, ea qua sunt distincta non esse à se mutuo dependentia; hoc est A. non de­pendere à B. & B. ab A, hoc ex eo ostenditur, quod datâ rei existentiâ, detur existentia ejus à quâ illa dependet, Ergo si ut A. dependet à B. ita B. dependeat ab A, ex datâ ex­istentiâ [...] A. dabitur existentia [...] B, & ex datâ [...] B, dabitur existentia [...] A; erunt­que adeo A & B. res una, seu erunt Metaphysicè aequales, hoc enim fundamentum est methodi rectè utendi ratione. Ex hisce concludimus.

1 ^mo non posse dari plures res independentes, ac proinde cum plures mei similes sint, me non esse independentem seu Deum.

2 ^do Corpus, sive rem ex partibus conflatam, non esse rem independentem; tum enim plura forent independentia quam unum.

3 ^tio Res omnes, unâ exceptâ, fuisse productas; illa dicatur Creator; hae Creaturae.

4 ^to Vim independentiae & omnium rerum productivam, seu Omnipotentiam, pro eadem esse habendam.

VIII. Ex positis & demonstratis inferre tutò possumus, vim independentiae esse simpli­cem & rei simplici solum convenire, adeoque Deum non esse corporeum: Et quod usum non exiguum in Philosophiâ habeat, vim dependentiae nullam habere rationem ad vim independentiae primam illam Creatoris proprietatem, è quâ nos omnes alias ejus proprietates colligimus: Nam cum vis independentiae necessariò sit unica, patet vim dependentiae non posse eòusque elevari, ut aequet vel excedat vim independentiae, adeoque vires hasce non esse homogeneas, & idcirco nullam inter se habere rationem; & cum vis rerum omnium productiva sit vis independentiae, patet nullam creaturam posse seipsam producere; Qua­re Impiisunt Jesuitae, quique cum his faciunt Semi-protestantes aliquot, qui Creaturas sui productivas esse posse affirmant, docentque dari posse creaturas quae creare alias possint idque in genere causae efficientis principalis.

IX. Porro evidens est vim independentiae seu Omnipotentiam, influxu vel impressu suo nihil amittere; vis enim quae ex eo impressu oritur est semper vis dependentiae, quae ad vim independentiae nullam habet Rationem; estque adeo vis diversi generis, ut nihil viri­um producentium retineat, quibus idcirco nihil in producendo decedere potuit. Hinc sequitur creaturas neque creare posse, neque perfectissimas evadere, secus aliquid virium independentiae seu producentium retinerent, adeoque viribus independentiae aliquid dece­deret, possetque divina Omnipotentia exhauriri, quod est impossibile; & facile est intel­lectu quod genus hominum demonstrationibus hisce impietatis arguatur.

X. Ex positis etiam concludimus, nullam esse Rationem inter mentem nostram, men­tisque cogitationes, cum mens ad eas se habeat, ut se habet vis independentiae ad vim de­pendentiae; adeoque mens non est actualis cogitatio, cum identitas sit ratio.

XI. Concludimus quoque, nulla Accidentia subsistere independenter ab eo, cujus sup­ponuntur esse accidentia; cum vis dependentiae nullâ elevatione, nulloque incremento, fieri possit vis independentiae: Unde refelluntur Jesuitae, omnesque Pontificii & spurii ali­quot Protestantes qui docent accidenti non convenire actualem inharentiam ut fidem faci­ant incredibili Transubstantiationis portento.

XII. Verum ut hanc speculationem, de viribus independentiae cum viribus dependen­tiae collatis, absolvamus; operae-pretium fuerit adnotare, quod licet unica sit vis absolu­ta independentiae, tamen plures sunt vires relativae independentiae: Nempe vis relativa independentiae inest & Menti nostrae & Corpori; Illi respectu cogitationum suarum, huic respectu Motuum: Animadversione tamen est dignissimum, quod id quod vi suae conditionis dependet ab A, non potest dependere a B, posito quod A & B sint distincta adeoque talia ut eorum unum possit esse absque altero: Nam cum habeat, ex Hypothesi vim dependentiae respectu A, si fingamus id ipsum dependere hoc instanti solum a B, jam existit vel existere potest absque isto A, adeoque non habet vim dependentiae ejus re­spectu, contra Hypothesin: Unde sequitur non posse attribui Creaturis Potentiam illam Obedientialem quae à Jesuitis conficta est, ut Terram Coelo possint miscere.

XIII. Supereste videtur ut Relationem Mentis nostrae ad corpora ostendamus, quod utaccu­ratè fiat, dicendum est quid nos Corporis nomine denotari velimus & postulemus: Nempe ad­vertimus Materiam, sive rem solidam & partes impenetrabiles habentem, nonsemper extitisse, sed à DEO productam esse & dependentem; Rem istam corporis nomine indigitamus, ejus partes impenetrabiles esse sic ostendimus: Nam si corporis Bipedalis partes duae pedales fin­gantur se mutuò penetrare, erit corpus Bipedale ex Hypothesi & non Bipedale, sed Pedale, quia tantum Pedali aequale. Unde refelluntur qui corporum Penetrabilitatem Orbi intule­runt, & corporum multilocationem adstruere sunt nequicquam conati; sic enim corpus pedale Bilocatum esset Pedale ex Hypothesi & Bipedale, quià Pedalibus duobus aequale.

XIV. Ex hisce etiam refellitur dogma Zenonis puncta indivisibilia astruentis; quippe quae partibus carent se mutuò facile possunt penetrare, cum si semel contigua fiant, neu­trius pars ulla extra ullam alterius partem consistit. At licet facile advertam partes solidi se mutuo penetrare non posse, tamen eâdem operâ adverto me corporis istius, de quo cogito, partes acie mentis meae penetrare, adeoque me corpori isti esse intimum, seu me partibus carere, neque quidquam solidi & impenetrabilis habere; ac proinde mentem non esse corpus exile, ut Impii quidam asserunt.

XV. Quamvis ergo ea omnia penetrem de quibus cogito, tamen observo me multa & vidisse, & audivisse, aliisque viis percepisse, eaque semper eodem ritu, & per actionem vel passionem cujusdam corporis determinati ad animum & cogitationem meam delata fu­isse, de quo corpore, ejusve sive actione, sive passione, nunquam non, saltem vigilans, cogi­tare sum assuetus, & idcirco corpus illud meum appello, meque ei unitum esse pronuncio.

XVI. Ex antedictis facile infertur corporis, quamvis minimi possibilis sine sine divisio, quae res Philosophastris quibusdam adeo incredibilis est visa, ut corpora ex rebus indivi­sibilibus componi, Geometriâ & Naturâ reclamantibus docuerint: quorum hominum sententiae demonstrationibus suffulti refragari tenemur.

XVII. Quia autem corpus est ab omni parte in infinitum divisibile, idcirco vere exi­stunt lineae & superficies eo sensu quo à Geometris usurpantur & adhibentur, cum à quo­cunque corpore eae omnes partes abradi possint, quae Rectitudinem, vel Planitiem Geo­metricis usibus inservientem, ullâ ratione videntur impedire.

XVIII. Ex his consequitur longè falli eos qui affirmant. 1 ^o. Objectum Matheseos non existere neque esse ens reale. 2 ^o. Ea quae sunt Mathematicè divisibilia non esse di­visibilia realiter. 3. Diagonalem Quadrati non esse realiter & Physicè majorem latere, sic enim quae distant plus quam quinque pedes cum dimidio, non distarent nisi quatuor pedes.

XIX. Divisibilitas corporis mobilitatem partium ejus infert; motus vero nobis est, Mutatio distantiae corporis ab aliquo trium punctorum non in directum jacentium: Nec differt haec Motûs definitio à Cartesianâ, nisi quod loco omnium corporum ambientium in Car­tesianâ adductorum, tria solum ad Motum determinandum sufficientia assumuntur.

XX. Motus alius est Absolutus, alius Relativus; hujus effectus sunt nulli, Phaenome­na quam plurima; Illius vero effectus sunt Impulsus in corpora Objecta, & vires receden­di ab axe Motûs circularis: Relativum autem ab Absoluto distinguere magnam Philoso­phiae Naturalis partem constituit.

XXI. Corporum se mutuò moventium Leges hae sunt generales. 1. Corpus omne perseverare in statu suo quiescendi, vel movendi uniformiter in directum, nisi quatenus à vi impressâ cogitur eum mu­tare. 2. Mutationem Motus esse proportionalem vi impressa, & fieri secundum lineam rectam quâ vis illa imprimitur. 3. Actioni corporis in corpus aqualem semper esse reactionem, eamque in contrariam partem dirigi.

XXII. Ex hisce paucissimis facile inveniuntur omnes leges Motûs in quocunque genere cor­porum à Recentioribus demonstratae: Unde redarguntur imperitiae impudentissimae qui as­erunt actiones Physicas non esse Geometricè expendendas: eodem Jure asserere potuissent veritatem in Philosophiâ Naturali non debere methodo rectâ & accuratâ investigari.

XXIII. Denique ex hisce consideratis, praesertim Lege tertiâ, invenitur vires corpo­rum imprimentes ad impressas non esse ut vires independentiae ad vires dependentiae; cum Imprimentes Rationem habeant ad impressas, & ad impressum & ictum minuantur, vel ali­quando prorsus tollantur: Quod iis quae se habent ut vires independentiae & dependentiae non potest evenire. [...]