SEMPER hoc fuit in om­nium Scelerati obij­ciunt semper fucos crimini­bus suis. nationum atque gentium more positum, iam inde ab vltimis du­ctum perditorum ciuiūtemporibus, vt si qui tur­piter contaminassent vi­tam, aut sceleribus se gra­uioribus obstrinxissent, ijdem, foedissimis fla­gitijs & sordibus suis, falsa virtutum & recte factorum nomina imponerent: tùm, vt viam contra vindictam omnem & dedecus certam atque facilem sibi munirent, tùm, vt conatus suos impios ceptaue scelerata, ad eos, quos [Page 2] optarant, exitus, liberius perferrent. Qui mos cum Perduelles in regendis flagi­ [...]ijs suis pernitiocissimi arti­tificis. in omnibus peccantibus periculosè ad­modum inualescit, tùm summo maximoue cum periculo retinetur in ijs, qui contra prin­cipum suorum Maiestatem, contra focos & a­ras, contrà ceremonias & religiones, & vt v­nò verbo complectar, contra dulcissimam pa­triam, inexpiabiles fraudes nefariè concepe­rint. Cuius quidem generis, recentibus ijs tē ­poribus, incredibilem quandam sementē tam in Anglia ipsa, quàm in Hybernia, fecerūt per­ditissimi Cōiuratio tam in Anglia quā Hybernia. latrones, ciues domestici, nati in gre­mio atque in visceribus eiusdem nobiscum communis patriae, qui tamen cum aliquot iam annos aduersus Augustissimam, Inunctam (que) Reginam suam Elizabetham, obseruanter se demisséque gessissent, subitò inopinatoue, malis ducibus & authoribus rapti, & tanquam turbine nescio quo ablati, primò iam anteà in Anglia, tum post item nuper in Hybernia, te­terrimè conspirarunt, contra omne fas atque nefas, in sacratissimam Principem suam, & cō munē patriam, sumptis armis, ductis in aciem copijs, expansis impiè signis & velis, aspersis omnis generis mendacijs, funestissimisue ha­bitis concionibus, quibus imperitam plebem, rerum nouarum cupidam, itemue in perni­tiem suam facile ruentem, ad partes sectamue [Page 3] suam, callidè & versutè, adiungerent. Licet (que) nihil sit notius, nihil expressius, nihilue testa­tius, quàm non solum consilia, sed & acta res (que) suas gestas omnes eo erupisse, vt deposita at (que) despoliata regno suo legitima haerede, & po­tentissima Principe, aliquem alium, quod in eorum votis iamdiu fuit, eiusdē loco & Prin­cipatui sceleratissimè sufficerēt, in quò ipso, nisi prudenter & expeditè tot tantisue sceleribus simul occursum fuisset, omnia iam iamue re­dundassent sanguine, pluresue fideles & in­nocentes ciues, iustissima in causa, indignissi­mè cecidissent: Deus tamen ipse ille Maiesta­tis suae perennis custos, victoriam pro summa clementia sua, tam facilem, tanquam insignem praebuit, vt puncto ferè temporis, omnia con­sopirentur. Rebelles fusi. Exemplum coelestis iustitiae, ad o­mnem posteritatem memorabile. In tam illu­stri igitur exemplo, ne quid seuerè nimis fie­ret, aliquot insignes praedonum capite mul­ctati, poenas iustas luerunt: nonnullis, quòd perfidiam suam cum gemitu profiterētur, tur­pissimam (que) coniurationem suam detexerent, vita est cum fortunis omnibus simul remissa. Reliqui verò, ijue ex principibus pauci, ela­psi ex Quidam rebeles transmari­na regna petīu acie, transmarina regna, & libera terri­toria petiuerunt, strumae ipsae, atque funera patriae suae teterrima. Vbi cum minus expedi­ret [Page 4] ijs, causam suam ita vt erat, profiteri, quod omnibus regibus, omnibus populis, cunctis (que) gentibus, ingratum sit ipsum defectionis & proditionis nomen, multa affinxerunt tetra & probrosa, quibus Regū nonnullorum, Princi­pū item, maximarū (que) ciuitatum aures imple­rent, pelli se à patrijs sedibus, à coniugibus & liberis ablegari, omnia sibi suisue eripi re­ligionis cultusue diuini causa. In primisue Rebelles ad iuēdos se re­ligionē prae­texunt. Pontifici Romano haec insusurrantur, vulga­tiore verbo Papae dicto, à quo in haec scelera primum impellebantur, omnia in se coniecta haec mala, quòd Sanctitatis illius partibus fauerent, quòd eius sectae adhaerescerent, quòd iu­risdictionem ipsius, authoritatem & regnum tuerentur. Cum tamen ante hanc conspiratio­nem, huius sectae nonnulli, maximéque ipsi Principes & authores coniurationis, eum vitae cursum tenerent, qua studiorum, qua morum, quà religionis forma, vt cum portentis illis Sardanapalo & Catilina vixisse potius fami­liariter, quàm inter probatos & incorruptos iusti regni ciues annumerandi viderentur. Quorum nihil attinet omnes nominari. Pau­cos igitur vt cursus orationis meae feret, bre­uiter intexam, ne omnia acerbè nimis insecta­ri aut collegisse videar. Trincipes coniuratorū Caro­lus Neuellius

Carolus Neuellius cū huius latrocinij prin­cipibus [Page 5] aufugit in transmarinas partes, ex no­bili Vesimerlan­densis Comes, & Thomas Stuclius Vestmerlandiensi familia Heros, cine­dus mollis, & per omnem vitam turpis deco­ctor, primum, in ipso sceleris sui apparatu iu­stissima Dei sententia transfixus, ereptis li­beris, qui familiae suae nomen & decus tue­rentur: itemue exeso nunc tandem vlceri­bus, sicut à familiaribus suis fertur, corru­pto & vitiato corpore, vt ne in inuidis qui­dem suis supersit nunc quisquam, qui pestem illi aut vindictam acerbiorem, optare velit. Magna reipub. labes, tam nobilem familiam, quae à Principibus suis anteà nunquam defe­cerat, ad tam probrosum exitū corruisse. Ela­bitur ex Hybernia, Thomas Stuclius, infame per totum orbem prodigium, bellua perfida potius, quàm homo, patriaeue suae indignissi­ma lues, primò fugiens ex Anglia, quod pirati­cam frequenter fecerat: tum autē Hyberniam relinquēs quod inexpiabilia quaedam & vere­cundis auribus, ne nominanda quidem susce­pisset: vter (que) Princeps seditionis author: domi alter: alter in Hybernia. Quae cū ita plana sint, ijs (que) veritatis notis & insignibus impressa, ni­hil vt corum negari possit, hoc est, ijs morum vitae (que) sordibus, non solū hos quos nominaui, vixisse, sed & reliquos horum scelerum, & re­bellionis affines, placuit tamen Pontifici Ro­mano, [Page 6] non eo impudētiae genere, quo isti per­diti sunt vsi, in arcem huius causae inuadere, ne corruptor fortassis publicae disciplinae reliquis videretur Christianis principibus esse, quod in Pontificali non poterat hac authoritate sine summo dedecore fieri, sed aliò delabens ver­sutè, vt sibi vifus est, nodum contexit genere ipso paulò turpiorem, locoue, quem sibi assu­mit, planè indignum. Inflat enim sine fuco tu­bam suam, excitat non solum perditos ciues, sed etiam innocentes & simplices animat, vt turpis huius instituti iter quam primum de­currant, hoc est, vt arma & tela confestim ca­piant, vt in Augustissimam Principem, & san­ctissimam patriam, transmarinis cohortibus impressionem faciant, simulue sine mora, vt ferro & igni vastent omnia. Quae vt maturiùs ad exitus suos expedirentur, diplomata quae­dam & Bullas aliquot annos iam anteà in om­nes Bulla Pontificia in Augu­stissimam An­gliae Reginam. horum regnorum partes transmiserat, vsi­tata fulmina, & tonitrua iurisdictionis suae, qui bus iniuriosissimè publicat & edicit, Augu­stissimam Principem nostram, eandem (que) in­unctam, & sacratam ex praepotentis Dei bene­ficentia, Reginam, cum multos iam annos, vt haeres legitima regalis huius solij, in eodē cō ­sedisset, regni tamē huius, & auitae haereditatis Reginā omnino non esse. Mandans idētidem [Page 7] in ijs Bullis, vna (que) execrationibus omnibus in­iūgens & praecipiens, vt omnes horū regnorū ciues à Principe sua deficerent, spreta & con­tempta omni obseruantia, ad quam, tam reli­gionis Sacramentis, & singularibus fidei spon­sionibus, quā nature iure & ipsis incunabulorū fascijs, obligarentur. Itém (que), non solum vtrius­que regni ciues omnes, qui in patrijs tectis do­mi viuerent, sine exceptione, ad flagitiosam hanc defectionem incitans, prodigioso hoc mandato, & plane Antichristiano, omnibus (que) legibus tam diuinis quam humanis repugnā ­te, nec cum pastoritio illo suo munere & offi­cio quoque modo consentiente: sed etiam in­cendens fecem illam profligatam, & trans ma­ria elapsam, quae in ipsa ciuilis huius belli flam­ma hinc se eripuerat, simulque quoscunque a­lios, qui siue anteá siue postea, patrias sedes tur­pibus de causis reliquerant, proditores, parri­cidas, veneficos, decoctores, literatos item quosdam domi factiosos, omniáque stoma­chantes, quod in publicis gimnasijs supra for­tunam & merita sua, extraordinarijs dignitati­bus non augerentur, exesos quosdam, fra­ctos, & laceros mercatores, quosdam i­tem, ad serendas lites ac contentiones eruditos, at in obsequio obseruantiáque erga Patriam & Principem suam admodum rebelles & insci­entes, [Page 8] qui tamen omnes dispertitis inter se of­ficijs, vt milites disposisi in speculis, sic ad o­mnes functiones & ministeria facinorum suo­rum In tuenda bul la rebellium solertia. solerter excubabant. Alijs, transmarinam vim impiè contrahentibus▪ quibusdam, pecu­niam ad alendam eandē vim parantibus: mul­tis, in Monarcharum & maximorum Regum autes futiles & fallaces sermones instillantibus quibus ad ferenda arma contra patriam, com­munem suorum parentem, inflammēt: aliquot etiā ad tollendā POTENTISSIMAM dome­sticas insidias stiuentibus: nonnullis, famosos libellos, quibus iam plena sunt omnia, sine in­termissione detexentibus, teterrimis descrip­tos verbis & venenosissimis conspersos men­dacijs. Quid quaeritis? vt simul complectar, o­mnibus huc vnà incumbentibus, Bullae vt illae sacratae, aqueis Bullis, à quibus mea quidem opinione nomen sumpserunt leuiores, merae nugae & quisquiliae, vim, locum & authorita­tem suam Pontificiam obtinerent.

His igitur stabilitis & fixis, cum adhuc ta­men nodi quidam interuenirent & impedi­menta, sic vt non posset maturè & facilè ad reliquum huius itineris decurri, quòd quidam transmarinorum Principum, pro summa pru­dentia & diuina iustitia sua, ad tam praecipitem támque cruentam causam minus adhuc pro­penderent, [Page 9] videte quaeso pro acumine homi­num inuidorum versutam solertiam, qui cum in vinetis suis ocium non possent ferre, Scolas Seminariae scolae institutae tanquam sedi­tionūnuirices erexerunt & Collegia hominum literatorum, quos nomine Seminarios, id est, tanquam Se­minatores dicebant, viros obfirmatos ad per­niciem, peruigiles ad explenda scelera sua & exercitatos, itémque in spargendis seditionum venenis mirificos artifices, quos eosdem, tan­quam in prouincias milites, sic in omnes tam Angliae quàm Hyberniae partes admodū cau­tè & diligenter dispertiuerunt: alios, expletos Sacerdotes: multos, minoris ordinis Semina­rios: quosdam etiam, excellentioris gradus Ie­suitas: omnes personatos, & à professa discipli­na sua, ne vestis fortasse aut apparatus prode­ret, se, de industria & ex composito immutan­tes, deletis ordinum suorum insignibus & tā ­quā abstractis infulis. Quibus tamē omnibus Seminariorum clādestinus accessus in reg­num vt plebē ad defectionē sollicitent. hoc fuit propositū, hoc institutum, vt tanquā agricolae diligentes & seminatores frugum grana sua, sic & isti Pontificis Romani feces & sordes spargerent, coeras sacratas, irreptitios Dei agnos, tanquam minorum gentiū Deos, mistica grana, sanctificata precatoria, super­stitiosam turpium rerum mercaturam & pue­rorum iocularia saepè à multis derisa: qua ta­men mercatura non solum vulgus inducerent [Page 10] in foedam, & anilem superstitionem, sed & ad probandas Bullas, caeteráque illa confirman­di Pontisicij iuris instrumenta attraherēt, qui­bus ipsis, extraordinariam & nimis petulantē vsurpatam authoritatem in Monarchas, Re­ges, & Principes, caeterás (que) potestates omnes, Pontifex Romanus confirmare solet. Quibus perniciocissimis inuentis, ita tamē perexiguo tempore, exulceratis quorundam conscientijs, profectum est, vt nisi pro summa prouidētia sua, Deus Opt. Max. confestim restitisset, pate­factis harum superstitionum ipsis fontibus, ne­cesse erat, non solum tumultus horribiles, & motus ciuiles insequi, sed & Christiani san­guinis riuos quosdam, caedésque infinitas, sine mora fieri. Quid enim apertius est, quàm tantū & tam perditū numerum, ijs inuētis allectum, & perductum eò, vt Chyrographa & instru­menta Romana probaret, non modo in ani­mis secretô & tectè, sed & in luce palam, reum proditionis tantique sceleris, iam iámque futu­rum? productis in aciem viribus suis, quibus superiores, si infestus casus fecisset, quid defu­turum putatis, vel sceleris vel crudelitatis, vt omnia, quod iamdiu in votis est, ad Romanū Pontificem impie transferrent?

Sūmus tamen & immortalis Deus, praepo­tens ille omnium rerum administator, cuius [Page 11] ditione ac numine, omnes Reges sedes suas & regna tuentur, & cuius vel leuissimo spiritu, proditiones & impij conatus omnes dissipātur suscepta in tutelā humilima ANCILLA sua, tam propter probatos mores, quàm quòd no­men Dei sui sacratum vero cultu in terris ho­noraret, duo illi dedit ad se muniendam praesi­dia, prudentiam, & authoritatem: illam, vt summotis insidijs sine mora, vigilanter se, & salutem suā defenderet: hanc, vt sumpta in ho­stes vindicta, in sua vita conseruanda regnare disceret. Itaque dimissis in intimas regni par­tes Seminarij se­ditionis satorei capti, & proditionis facti rei & ex veiustis regni legibus morte mulctati nuncijs, extraxit è latebris suis, certos sedi­tionis satores, quos perduxit ad tribunal, quod est omnium facinorū vltimum euerriculum, ibique iustis criminibus, & plena concione, ac­cusauit: non religionis, non conscientiae, non Pontificiae Monarchiae, quòd magis crebrò tamen quàm vere fertur, sed laesae Maiestatis, atque impiae proditionis, idque peruetustis sta­tutis & legibus, supra ducentos annos Eduardi tertij temporibus rogatis, cum non minus a­pud nos quàm in caeteris Christianis regnis Pōtificis Romani vigeret authoritas, vti in iu­diciorum & curiae formulis contrà hos reos perscriptis, luculentè continetur. Quibus iti­dem reis factis, atque conceptis iuratorum sa­cramentis legitimé condemnatis, veniámque [Page 12] criminum, quae aequissimis conditionibus, & ad perpetuam Augustissimae Reginae memò­riam delata est, praefractè recusantibus, quòd in desperatis institutis suis obfirmatiores es­sent, in custodias publicas à tribunali diuisi sunt, vt statis temporibus, & certis diebus mo­rerentur. Quod idem expletum est, sicut iudi­cum sententiae praescripserant. Sequebantur e­nim infestissimum Augustissimae & regni no­stri hostem, Phalaridem illum Romanum, qui non modo faces omnes huius ciuilis belli v­tro (que) in regno inflammauerat, sed & in Hyber­nia cohortes suas, stipendio & congiario, subsignis Romanis contra nos aluit, hostis vt nul­lus vrgere posset acerbiùs. Si qui tamen horū ab erroribus suis pedem retraxerant, is fuit Quibusdam condemnatis venia concessa excellentissimae Reginae animus, eáque mise­ricordia, vt poenam statim remitteret, nemi­némque mori cuperet, nisi qui obduratè ipse se abijceret.

Genus igitur huius sectae, quod & quale sit, etsi ex ijs, quae dixi, perspicitur, idem illud ta­men ex his, qui adhuc latent, & in intima trans marinorum regnorum viscera sese abdiderūt, vt & à periculo quàm longissimè abessent, & molirentur item aliquid securiùs, quod genus mali latè patet, pari in scelere, & fusius & li­quidius elucescet. Qui enim grandiores sunt [Page 13] in illis, & authoritate praestant, ij iuniorum Proditores transmarini seditiosos in regnum immistunt. nidos, cum pennis valent, excutiunt, man­dantque, vt in ditiones nostras confestim in­uolent, vt inchoata instituta teneant, hoc est, vt cōsopitas iā & in patriae gremio sepultas cōspi­rationes veteres renouent, omnia (que) perturbēt, ac misceant, vt Bullarum vires contra Princi­pem & patriam suam confirmentur, munian­tur, & pro omni facultate sua labantes iam re­colligantur. Qui itidem, si in ijs partibus com­prehensi, cogantur aliquando consiliorū suo­rum fontes ipsos aperire, tanquam agni sim­plices eodem relabuntur, tantum se affirman­tes attigisse negotij, quantum sibi à primori­bus suis, quorum sibi ab institutis & legibus non liceret propter conscientiae vim discedere, mandatum esset. Id autem ab ijs sibi negotium datum esse, vt spretis omnium Regum atque nationum mandatis & terroribus, irrepentem in haec regna, vt vocant, impietatem tollerent, vt collabentem religionem excitarent, vt er­rantis populi conscientias instruerent, corri­gerent, & quoad sibi visum esset, omnes in partes inflecterent. Genus responsi, vt videtis, simplex & apertum, cum flexus tamen varios habeat, nihilque sit à simplicitate alienius. Hic enim scopus, haec consiliorum suorum meta est, quod crebris & manifestis indicijs constat, [Page 14] multitudinem & plebem, cum qua cōferre au­dent, vt suis partibus adiungant, vt Romani Pontificis Bullis & authoritate nitantur, eique in omnibus sine exceptione parentes, ab omni in Principem patriámque fide & obseruantia solutos se & liberos statuant: ijsdémque eius­dem Pontificis priuilegijs & mandatis per­missum esse cuilibet ciui, liberè & sine vllo Transmarini proditores bel­lum tam externum quàm do­mesticum in­struunt. conscientiae aculeo, arma contra Augustissimā Principem, & sanctam Patriam ferre, cum à transmarinis socijs eò vocentur: itémque vi­res suas coniungere cum ijs, si qui sint fortassis, qui decreuerint in haec regna vim aut impetū facere: qua etiam spe, vulgi & multitudinis a­nimos iamdiu mirabiliter impleuerant. Per­spicuum sit igitur, ne omnia disserantur, omnia horum consilia & conatus eo dirigi, vt non solum externis nos armis ac telis oppugnent, qua tamen peste viginti quatuor annos, vel nō multò secus, regnum hoc, memorabili exem­plo, caruit, sed vt ciuile bellum etiam & do­mesticum inflamment, quo nihil miserius, ni­hil periculosius, non solum propter exitus eo­rum, qui sunt incerti, sed & propter vim, quae sine discrimine in omnes intentatur, vsqueeò, vt non magis victores quàm victi quicquam inueniant, quo se consolentur, aut in quo cum voluptate vlla acquiescant.

[Page 15] Quando igitur haec sunt illa vulnera Reipub. nostrae, quae necesse est fallaces hos spiritus & venenosas viperas insequi, si cursus daretur is, liberè vt correperent quo vellent, simulque acerbitatis suae virus sine periculo euomerent, vtcumque cum deprehenduntur, tanquam pe­riculosi hypocritae conatus suos religionis & pietatis vmbris obtegant, haec inquam, cum illa sint vulnera quibus confestim mederi necesseest, Monarcharum et regū munus praecipuum se­ditiones com­primere. expedit omnino, in primisque Reipub. conducit, vt omnes Reip. ordines sine morase expediant, in quo ipso, tam Augustissimam Reginam, proceres, caeterámque nobilitatem complector, quàm minores praesides & magi­stratus, quibus seperatim potestas a Rep. data est, vt pacem procurent in regnis & quietè viuatur, in quo genere, ita Principis nostrae tempora floruerunt, vt maiores suos omnes hac foelicitate multum vicerit. Quae cum ita sint, eò magis expedit, vt oborta nuper foeda tempestate, tanquam in publico incendio, sic omnes, sine exceptione, huc incumbant, huc vires suas omnes, vt quisque authoritate valet, sine mora conferant, vt nascentia haec mala, dum tempus fert, quibuscunque modis, & pro omni acuminis sui facultate supprimant, & desperatos hos tam perditorum latronum co­natus quàm primùm frangant, adhibitis non [Page 16] solum iuris & legum praesidijs, sed & exacua­tis etiam si necesse erit, mucronibus & gladijs, vt labes haec omnis & struma publica prorsus deleatur.

Nam illud quidem in Principe, quàm est honorificum, quanti officij, quantaeque cle­mentiae plenum, viuere in Repub. ciues per­multos, qui non solum in religionis cultusque diuini opinionibus, à publicatis per totam Britannicam Ecclesiam scitis & legibus, mul­tum Nemo sic ani­matus in pa­triam vt externis armis pa­ratè resistat, li­cet alienae sit religionis, in capitis iudicium vnquam vo­catus. discrepent, sed idem illud etiam vultu & oratione profitentur, qui tamen quod probati sint ciues & officiosi, sicue in Principem & in patriam animati, vt in ijs tuendis defenden­disue nullum periculum vel sumptum recu­sent suum, ne si contra Romanum Pontificem acies instruenda esset, haec à Principe Augu­stissima retributa merces illis est, vt non solū liberet eos ab omni horū scelerum suspicione, sed & vlterius permiserit, vt ex vetere mode­stia integre se & incorruptè gerentes, ab om­ni inquisitionis acerbitate liberi sint & soluti, sic vt nullus magistratuum in hoc infami pro­ditionis genere, negotium illis vllum vel mo­lestiam, aut velit, aut possit exhibere. Atque huius quidem generis aliquot sunt & altioris gradus & probatioris vitae, quàm fex illa fuit, in quam vis est nuper sumpta, perillustres om­nes, [Page 17] nec indigni, qui ad immortalem clemen­tissimae Reginae memoriam, huic etiam loco Exemplain­dulgentiae qua Regina An­gliae vsa est in quosdam regni sui subditos & viros prima­rios Pōtificiae religioni addi­ctos. certum ad numerum intexātur. Horum sum­mus & Princeps, tam propter gestos honores, quam propter reliquam vitam Nicholaus He­thus fuit, illustre modestiae prudentiaeue ex­emplar, vná (que) excellenter eruditus, & Reginae Mariae temporibus Eboracensis Archiepisco­pus, simulue in conscientiae Curia, quae apud nos, Cancellaria, vulgato verbo dicitur, quae honoratissimus item in Repub. magistratus est, Iudex summus. Demortua verò Regina Maria, cum praehensis Reipub. gubernaculis Augustissima Regina vt haeres regni proxima successerat, idem Hethus, quod esset probatis moribus, & in officio viueret, veteres magi­stratus gratiam, opes, & quicquid habuit prae­terea fortuiti boni, cum summo Principis fa­uore & studio retinuit, prorsus in religione differens, nec proptereà tamen, vel honore, vel fortunis comminutus. Qui tamen perexiguo post tempore, quod grauius fortassis commu­tationem temporum ferret, magistratus suos omnes, caeteraue illa honorum insignia ob­seruanter & gratè deposuit, nulla iniecta foris vi, quo nihil est clarius, sed sponte sua, vti in­notescit, & maxime liberé. Cui statim ab Au­gustissima, pro vetere clementiae suae more [Page 18] permissum est, vt in rusticatum & agros suos quos secundis in rebus coemerat, se subduce­ret, vel pro arbitratu suo, vt quouis aliò se transferret, vbi reliquam aetatem ex animi sen­tentia literato in ocio consumeret, quod illi erat solum viuere. In quibus itidem multam ad aetatem vixit, prudenter, obseruanter & offi­ciosé, non immemor earum laudum in quibus florente aetate viguerat. Discedens tandē de hac vita, testamentum perscripsit, agros illos lega­uit, & haeredes instituit, quibus item permis­missum est, vt ex Testamenti sententia liberé facileue eosdem possiderent: exemplum me­morabilis clementiae, summiue officij plenū, nec in omnibus Reginae Mariae temporibus pari exemplo aequatum.

Polus item erat Petriburgensis Pontifex summae modestiae vir & rarae grauitatis, qui pari vsus Principis beneficio, in pari obseruā ­tia, vitaeue innocentia, tanquam ex theatro, sic exijt è vita. Cutbertum Tonstallum, Dunel­mensem Pontificem non licet praetermittere, hominem grauem, summe (que) literatum, mul­tis (que) honorum insignibus tam foris, quàm do­mi clarum, qui functus aequo in principem of­ficio, matura aetate, multaue cum laude deces­sit. Plures supersunt huius gradus Pontifices Ioānes Vhitus & Ouinus Oglethorpius, ille Vin­toniensis, [Page 19] hic Carleliensis, vterque multi offi­cij & ingenuis moribus. Hic item ea obser­uantia, tamue ardenti in Principem studio fuit, vt inungendae consecrandae ue Maiesta­tis suae, tum, cum in templi Vestmonasteri­ensi coronata est, cura illi soli permissa sit & concessa. Thomas Thurlbius & Thomas Vat­sonus non omittendi, ille Eliensis, hic Lincol­niensis Pontifex, alter affabilior, alter moro­sior, idemue adhuc viuus. Fuit & in hoc nu­mero D. Turberuilius Exoniensis, ingenuus quidem magis quā literatus Pontifex, qui ad in flexam vixit aetatem in summa libertate, nec is magis quam ordinis sui omnes, è quibus ne­mo capitalis est vnquam criminis factus reus, licet contra recentes legitimeue rogatas leges monarchiam Romani Pontificis simul omnes propugnarent & defenderent. Ioannes Fecna­mus ijs adijciendus, Vestmonasteriensis Ab­bas, vir ad multos annos suauis & humanus. Aliquot etiam minorum graduum attexantur, Ioannes Boxolus Vindesoriēsis decanus, mo­destissimis & fuauissimis moribus, multisue literis tinctus. Paulinus itē Decanus Henricus Colus, vehemēs magis quam moderatus, vna (que) Tho. Rainoldus nō illiteratus sané Exoniēsis de canus. Omissis infinitis alijs, qui cū illustribus defuncti essent in Ecclesia suis muneribus & dignitatibus, multam (que) authoritatem collegis­sent, [Page 20] spreto item ab ijs per antegressam vitam omnem Romani Pontificis Principatu, quae profitendi forma in Mariano regno coepta est ab iis immutari, nullum tamen ijs est capitalis rei crimen obiectum, nec priuatis in rebus suis quicquam est imminutum, aut detractum. Ex­ceptis solum Ecclesiasticis functionibus atque dignitatibus, quas ex sancitis & promulgatis regni legibus obire recusarunt. Maxima item horum pars, nonnulliue alij, recepti in cer­torum Pontificum familias, gratis alebantur & copiosè, summoue cum ocio ac quietè a­nimi vixerunt, tam ad deuitandos sumptus, quam ad continuandum prioris vitae genus & formam. Nec ea his indulgentia & liberalitas crepta prius est, quàm Bullae Romanae coepe­runt publicum regni statum disturbare. Qui­bus, quoniam horum quidam acerbius se & paratius immiscuerant, quàm vel expediebat Reip. vel locis suis conueniebat, ad magis fir­ma & munita loca deportabantur, quo minus liceret tenebrionibus istis, & venenosis emis­sarijs pro more suo decurrere, hominibus fla­gitiosis & notis, simulue ad concitandos ci­uiles tumultus descriptis, & ad immittendas in Rempublicam faces & toedas conductis. De quibus sanè periculis, Bullae ipsae eam in­ijciunt suspicionem, vt planè dubitari pos­sit, quanta haec tandem cum misericordia fi­unt, [Page 21] cum non modo in horum quenquam, vis sit multa intētata, sed ne quaestio quidē capita­lis criminis vlla cuiquam obiecta, quo minus ad vltimas annorum metas perueniant, quas illis natura descripserit, si quidem obseruanter se gesserint, & in officio permanserint. Atque hoc in loco illud memorabile, nec obseruatio­ne Iidem & re­centes Ponti­ficiae Monar­chiae fa [...]tores, & accrrimi e­iusdem anteà hostes, vt ex varijs eorum scriptis lu [...]u­lentè patet. indignum, Principes horum, maioremue numerum, potentissimi Regis, Henrici octa­ui, eiusue filij Eduardi sexti temporibus, vel concionando, vel scribendo, vel legendo, vel arguendo, vulgus plebemue instruxisse, non solum vt contemnerent hanc Pontificiam au­thoritatem, & ab illo dedecore se subtrahe­rent, sed & detestarentur etiam eandem & plané execrarentur. Ad quam etiam opi­nionem sententiamue, cum voluntarijs sa­cramentis, sanctisue fidei suae sponsionibus, ipsi se crebrò obstrinxerant, tum inuictissimis ijs Regibus authores erant, vt erepto Pontifi­ci Romano hoc Principatus & praerogatiuae titulo, ipsi se in terris, proximè post Christum, Ecclesiae capita, scriptis & legibus suis, publica­rent. Quem item praerogatiuae titulum Au­gustissimam Principem nostram sibi assum­psisse, ab hoste impudenter & falsò obijcitur: vt ex Curiatis legibus liquet, quas Parlamētorū acta, vulgo dicimus, &, vt ab ipso regni ini­tio, [Page 22] in Maiestatis suae stilo, omissum esse con­stat. Quae vt liquidius intelligantur, ad eorum vos libros & sermones refero, quos scripserūt multis voluminibus, qui & nunc extant, tam latina, quam nostrate lingua publicati, ad per­petuum eorum dedecus, & perennem infamiā, non modo ob variam multiplicem (que) ipsorum in diuinis rebus inconstantiam, sed multò e­tiā magis, quod, quos ipsi erudierāt ad religio­nem, eos, acerbissimis poenis, grauissimisue tormentis mulctarunt, vt, quo praecipiēdo de­duxerant, inde, frangendo potius, quam in­flectendo, retraherent. O versutam & fallacem nocendi rationem, & ipsi in sanctum Spiritū peccato feré parem. Premulti ci­ues d [...]uitijs & patrimonijs po­tentes, & Pontificiam reli­gionē profitē ­tes capitalibus criminibus prorsus intacti

Nec illud est minus perspicuum, multos, non initiatos, hoc est, laici ordinis, vt vulgo loquimur, possessionibus & fundis perdiui­tes, domi etiam & in municipijs suis illustres, veneficijs nescio quibus ad Pontificias partes attractos esse, cum eorum tamen nemo, obtam robustam improbitatem, vel capitis, vel patrimonij, vel fortunarū periculum vllum ad­ierit. Quod satis est argumenti, non quaeri re­ligionis aut Pontificis causas, quibus puniren­tur rei, cum iam inde ab ipso Maiestatis suae a­ditu in regnū, his de causis nemo sit mortuus, licet ab aduersarijs secus multò publicetur. Cū [Page 23] non minus & illud constet etiam, huius ordi­nis nonnullos ad Pontificias partes ita se in­flexisse, Propter Pon­tisiciam Mo­narchiam ne­mo capitalis criminis fa­ctus reus. vt non recusent publice in conuenti­culis, & aperte affirmare, Ecclesiae totius, siue Principatum, siue Monarchiam, siue prima­tum, siue alio quouis nomine libet vti, vt nihil relinquatur erroris, vel suspitionis in ver­bo, soli Pontifici Romano, per totum terra­rum orbem, expresso Dei verbo attribui: illi­ue Ecclesiasticis in causis omnibus, iurisdi­dictionem Ecclesiasticam omnem soli per­missam esse: itemue Augustissimae Reginae minimè licere, in eos ciues, qui sunt ordinis Ecclesiastici, hoc est, qui sacris praesunt solem­nibus, quoquo modô, iurisdictionem suam Re­galem vt exerceat. Quae opiniones cum gra­uibus deuinciantur legum paenis, authoresue earum varijs mulctis implicent, nihil tamen durius in hos hactenus consultum est, neque quisquam, his de causis, vllo est vel laesae Maie­statis crimine, vel capitis periculo irretitus: vt perspicuè intelligi possit, si excutiantur crimi­na & iudicia eorum, qui nuper mortui sunt, & iure caesi, non eos cultus diuini, caeremonia­rum, aut religionis reos factos esse, etsi nomen hoc pro tribunali saepius vrgebant, vt genus accusationis immutarent, & ventos collige­rent multitudinis, sed hoc illis obiectum, in [Page 24] tentatum, & probatum esse, quod Pontificias Bullas, earumue sensum, animum, at (que) sen­tentiam, omni pro facultate sua, vbiuis defen­derent ac tuerentur.

Quorū hoc quidē primum & venenosissi­mum caput est, Augustissimam nostram prin­cipem, 4. Proditionis capita. regnorum suorum legitimā Reginam, 1 non esse: crimen lesae Maiestatis graue & lucu­lentum. Deinde ciues suos omnes, ab omni 2 obseruantia, obsequio, & fide aduersus Princi­pem suam solutos & liberatos esse: peccatum priori par & aequale. Itemue impunitatem 3 summam proponi ijs, qui à fide sua in Princi­pem defecerint: scelus laté patens & prioribus aequum. Postremo, Pontificis Romani hosti­lem 4 impressionem in Hyberniam, ab ijs esse probatam, ad eamue vim expediendam, co­hortem quendam suum delectum esse, Nico­laum Sanderum, scolarem perditum, & impro­bum ciuem, perfugam & patriae proditorem infestum, vnaue cum latronibus illis Roma­manis, arctissima societate coniunctum, Pon­tificio diplomate summa in gratia maxima (que), in authoritate positum esse, aliàs tanquàm in proregis, aliàs in legati, aliàs in quaestoris lo­co. Idem etiam paulo anté quam Hyberniam Pontificiae Bullae pro­pugnatio, vt à Sandero suscepta. peteret, in Monarchia sua gloriosé affirmat Pij Quinti faedam illam & pestiferam Bullam, [Page 25] ritè, iustè & legitime, in Augustissimam per­scriptam & intortam esse. Itemue eiusdem Bullae authoritate, Nicholaum Mortonum, la­cerum sacrificulum, & turpem conspiratorem, Roma demissum esse, in huius regni boreales partes, vt ad rebellionem excitaret plebem, & arma ciuilia moueret, quorum paulo post Ca­rolus Neuellius, praecipuus dux & sollicitator fuit.

Quibus positis & constitutis, aperté liquet, vtranque defectionem, tam Domi, quam in Hybernia, è Romanis esse Bullis natam. Quas quod tam perdite tuerentur quidam latrones, viresue quibus poterant modis, desperate eisdem afferrent, propterea proditionis, ex vetustis Reip. legibus, rei facti, solum propter has labes & crimina, & iure sunt condemnati, & iuste caesi: quod fraudes in Reginam & Rempub. tam foris quam domi turpiter con­traxissent, quod Pontificias Bullas, authori­tatemue sedis scelerate obuallassent, quod ci­ues à fide in Reginam & rempub. ad defectio­nes seditiones (que) flagitiose excitassent: submo­tis prorsus, vt saepe iam dictum est, religionis & diuini cultus criminibus & quaestionibus omnibus. Etsi nec illud inficiandum est, non raro hos, pro tribunali, & libenter in eum ser­mone delapsos, de religione & sacris, vt ali­quid [Page 26] aspergerent, eoue, vti paulo ante posui, pro omni vi sua incumberent, vt religionis, non laesae Maiestatis rei viderētur. A qùo pulsi dolo & inuento, proditionis criminibus, se­cūda concione, & perpetuis orationibus sunt accusati, itidemque ex iuratorum sacramentis condemnati, & ex iudicum sententijs morte mulctati. Atque ex hoc notare libet, quantum inter veros Augustissimae Reginae processus, & turpia aduersariorum mēdacia intersit, qui nihil magis inclament, quàm infinitos à nobis martyres trucidatos esse, quod in Christi fide & religione Catholica persisterent: cum liqui­dius multò illud constet, si martyres hos esse velint & statuant, Romani Pontificis potius, quàm Christi martyres fuisse: hoc praesertim fixo & posito, morti hos esse destinatos, quod Romano Pontifici, acerbissimo Reginae no­strae, & ditionum suarum omnium infestissi­mo hosti, adhaerescerent, eiusque Bullas, di­plomata, reliqua (que) instrumenta, hostilibus cō ­spersa & venenosis in Principē dolis, sangui­ne suo sanciēda censuerint. Istam (que) esse men­tem Luculentum argumentum propugnatores Bullae Pontifi­ciae, reos prodi­tionis esse. & sententiam eorum, qui tam praefractè & obduratè tuentur Pontificiā authoritatem ex verbis ipsius Bullae subtextis, & ex Sanderè testimonio constat perspicuè. Bulla sequitur eisdem verbis quibus est Romae descripta.

[Page 27] PIVS Quintus, Pontifex Maximus, de A­postolicae potestatis plenitudine, declarauit, Elizabetham, praetenso Regni iure, necnon omni & quocunque dominio, dignitate, priuile­gio (que) priuatam. Itém (que) Proceres, subditos & po­pulos dicti regni, ac caeteros omnes qui illi quo­modocunque iurauerunt, à iuramento huiusmodi ac omni fidelitatis debito, perpetuò absolutos.

Et quae in eandem sententiam sequuntur, multis sanè intextis minis & execrationibus, quibus inuoluerat vniuersos, si qui Maiesta­tis suae imperio, suisue legibus se subiecerant: vt vel hinc liquidò cōstet, Bullam illam Pon­tificiam, vnaue Sanderi legationem om­nem, apertam ex proposito instituisse ciuium defectionem. Qua de re ipsum, si placet, San­derum taedam illam totius incendij Hiberni­ci, his ipsis verbis in visibilis Ecclesie suae Mo­narchia loquentem audiamus.

Nicolai Mor­toni mysticae legatio susci­pitur, vt sedi­tiones borea­les concitaret. PIus Quintus, Pontifex Maximus, Anno Do­mini 1569. Reuerendum presbyterum Ni­colaum Mortonum Anglum in Angliam misit, vt certis illustribus viris, authoritate Apostolica denunciaret, Elizabetham, quae tunc rerum po­tiebatur, haereticam esse: ob eámque causam, om­ni Dominio & potestate excidisse, impunéque ab illis, velut Ethnicam haberi posse, nec eos il­lius legibus aut mandatis deinceps obedire cogi.

[Page 28] Ecce vobis legationem à Pontificis Roma­ni Sanctitate ad serendas seditiones ciuiles missam, legato deliro & lacero sacrificulo, cū arcu & fuscina tanquam Martis flamine. Cui hoc negotium datum est, vti saepe gloriari so­lebat, vt Northumbriensem & Vestmerlan­diēsem Herôes, primae illius defectionis prin­cipes, ad arma in patriam ferenda incitaret, in eoque, mea quidem opinione, hoc est etiam institutum, vt patriam hosti relinqueret diri­piendam. O foedam legationem! O scelerata religionis foedera! Progreditur etiam longius Sanderus, intexto legationis successu, cuius e­uentum, non dubito quin intimis sensibus multum exhorruerit. Ipsum legite Sanderum.

Qua denunciatione, multi nobiles viri addu­cti sunt, vt de fratribus liberandis cogitare au­derent. Ac sperabant illi quidem, Catholicos om­nes summis viribus affuturos esse: verùm, etsi aliter quàm illi expectabant res euenit, quia Ca­tholici omnes, nondum probè cognouerant, Eli­zabetham Hereticam esse declaratam: tamen laudanda illorum Nobilium consilia erant.

Facinus hoc quod Sanderus ita nobilitat, borealium ciuium est defectio. Nobiles ipsi, Northumbriensis & Vestmerlandiensis sunt Herôes. Omissus euentus, quod superati sunt hostes & perduelles, victoria, pro Dei summa [Page 29] clementia nostris tradita. Causa verò cur ho­stis sit fusus, ex eo maximè est nata, quod cer­tiores simul non sunt facti Catholici prodito­res, Reginam nostram haereticam, vt appel­lant, Romae denuntiatam esse. Qui docendi instruendique error, vt viribus interim & nu­mero fortiores, de reliquo, rebelles fierent, ar­tificiosè corrigitur, & expletur postea, immis­sis occultè in regni latebras, tot Iesuitarum & Seminariorum cohortibus, quorū hoc opus & negotium summum erat, vt omnibus, quibus­cum agere tuto liceret, inculcarent, Reginam eiectam ex Ecclesia, hereticam Romae habi­tam, ibidemque illi à sacris omnibus interdi­ctum. Supplementum, ad recolligendas amis­sas vires rebellium acutè excogitatum.

Licetque in hanc sententiam, & in haec ver­ba scripserit Sanderus, probabiliter tamen, vt̄ quidem arbitrantur, afferri potest, à necessariis & fautoribus Roberti Personij qui adhuc latet in latibulo suo, vt foedi aliquid expediat, & ab Edmundi Campiani familiaribus, qui extractus Vt Sanderus, sic Personus & Campianus eodem Bullae probandae cri­mine compre­henduntur. ex antro suo, tanquam personatus ganeo ve­ste nitens & olens vnguenta, deprehensis sce­leribus, nuper est mortuus, has fraudes & fla­gitiosas patriae proditiones, in Sanderi sola persona consistere, nec in alium quenquam quoquo modo transferēdas esse. Vt planū igi­tur [Page 30] fiat, his etiā duobus Iesuitis separatā quan­dam & propriam autoritatem datam esse, qua Bullam ipsam quàm possent diligentissimè stabilirent, suumque ad exitum, quantum in illis est, perferrent, exactis, facultatibus, & in­strumētis subtextis, quae occultata in vestibus comitis cuiusdam sui, cruebantur ex eisdem, paulo post Campiani mortem, elucescit, qui si­militer cū ea ipsa quaestione grauiter vrgere­tur, non multum ante mortis diem, admodum pernegabat, vt quantum huiusmodi pseudo­martyribus fidei tribuendum sit, ex rebus ge­stis & vitae moribus possit intelligi.

Plurime insequuntur aliae facultates postu­latae ab iis, quibus ampliore potestate donati sunt, quas nihil attinet hoc in loco attexere, [Page 31] tantum ca appendam quae in calce adiecta Pontificij rescripti summam continent his ip­sis verbis.

Has praedictas gratias, cōcessit summus Pon­tifex, Qua munitus authoritate in Angliam Campianus vene­rit. patri Roberto Personio, & Edmundo Campiano in Angliam profecturis, die 14. Aprilis. 1580. praesente patre Oliuerio Manarco assi­stente.

Ex quibus perspicuum fit, quem nuncium Campianus in regnum attulerit, quamue au­thoritatem à Pontifice ceperit interpretandae in Principem nostram Bullae, quantumcun­que haec mysteria reticenda censuerit, fortas­sis, ne disciplinae suae prima dogmata moricus prodidisse videretur. Cumue hoc vnà con­stet, duos illos Iesuitas, Personium & Campia­num, non solum à Pontifice coniunctim peti­uisse, vt ipse de Bulla ipsa quid sentiret expo­neret, sed adiunxisse etiam, ipsi vnà cum caete­ris Catholicis, quemadmodum explicari in Regiam Maiestatem eandem cuperent, vt pla­nius tamen fiat, quàm liberé & largé, Iesuitis, Seminarijs, & Catholicis omnibus permissum sit, tam in Principem ipsam, quam in ciues regni probatos interpretari, vtcunque haec dissimulent, ex Harti cuiusdam oratione, qui & ex eadem so cietate fuit, & cum Campiano addictus morti adhuc viuit, perspicué intelli­gitur, [Page 32] qui pridie Cal. Ianuar. interalia non­nulla ingenué & sponte sua, haec quae sequun­tur confessus est.

Bulla Pij Quinti in Regiam Maiestatem e­missa, Horti confes­sio de enterprtāda Pij quinti Bullam. ab huius regni Catholicis, pro firma, rata, & legitima habetur, suaque in vt permanet. & propterea per eandem cuiuis Reipub. ciui li­cet, vt à fide in Principem & Patriam, cum vo­let, desistat, licet in quibusdam, quae proprié ci­ues attingunt, immutetur nonnihil. Nam cum in ea Bulla praeceptum sit omnibus, sine excep­tione, ne quis eorum Reginae pareat, qua de Ecclesia eiecta & regno illi erepto, omnes o­bedienter illi parentes in easdem execrationis poenas cum Principe ipsa labuntur, quod vi­detur dupliciter ciui periculosum esse (nam si parent Principi, à Pontifice execratio imminet, si non parent, ab illa periculum nascitur, vt v­trinque ciuis irretitus sit) Pontifex igitur, hoc periculum Bullae sustulit, permisso, vt ciues om­nes liberé & impuné Principi pareant, restincté tamen, hoc (que) assumpto, vt hanc, cum velit, sen­tentiam reuocet.

In ijs igitur quae diximus, vt certi aliquid Omnes famo­sos libellos in Reginae & regni maiestatē mendacissimos esse. statuatur, ne in immensum crescat volumen, inter omnes tam foris quam domi constat, famosos illos & venenosos libellos, qui tot in [Page 33] linguis sunt perscripti, simulue conuitia illa, quae in Regum & nationum aures quotidie infunduntur, hoc est, infinitam multitudi­nem ciuium, ob religionem solam, verum­que Dei cultum, non propter proditiones, aut turpes conspirationes necatam esse, ex eodem vanitatis, & impudentiae fonte flux­isse, & ad defendenda haec proditionum sce­lera, liquido tendere. Vtque omnia luctuo­sius anté oculos proponantur, nomina suo­rum caesorum, numerumue libris suis in­texunt, Quantum dis­crimen inter hos panculos, & tam infini­tam Mariani regni siragem. qui coniecti in vnum cumulum, in viginti quinque integris annis, numerum sexagenarium vix attingunt. Obliti pror­sus, vel impié potius spernentes, Regi­nae Mariae temporibus, quae annos quinque vel paulo plus compleuerat, quam tetré, quamue crudeliter, seuitum sit, quantaque virorum, mulierum, puellarum, & adole­scentum, tam fame quam alijs tormentis, fa­cta sit strages, vt quadringentissimum nume­rum facile superarint: omissis ijs, qui in custo­dijs, & carceribus barbaré sunt trucidati. Quorum quidem viginti, ex Pontificibus, praesidibus, & magistratibus Ecclesiasticis tur­piter erant flammis cremati: mulierum item sexaginta: adolescentum, puerorum, quadra­ginta. Atque hoc in loco, illud nulla obli­uione [Page 34] sepeliendum, sed cum flagitiosissimae feritatis dedecore ad omnem posteritatem transmittendum, mulieri cuidam praegnanti in ignis pyro positae excidisse ex vtero infantu­lum, viuum, & spirantem, eumue carnificis cuiusdam cuspide confossum, & transfixum, in ignem denuo proiectum, & contortum, vnà cum miserrima matre exustum esse. Exe­crabilia crudelitatis exempla, & maximè ty­rannicis temporibus, nunquam exequata. At­que horum quidem iuniores qui tormenta illa pertulerunt, tam viri, quàm foeminae, quod non indignè à Christiano obseruandum est, nullam vnquam, siue in baptismo, siue in con­firmatione, religionem aliam professi sunt, neque auditu quidē aliam vllam perceperant, vel quoquo modo gustauerant, quàm hanc eandem, quam in igne & flammis testifican­tes, tanquam veri martyres, de vita discesse­runt. Rem magis in simplicitate Christiani a­nimi, non in eloquentiae nitore deplorandam, quam neces perpaucorum rebellium, qui ta­men ijdem si triginta expleuerunt annos, ean­dem, tam in baptismo, quam in reliqua aetate, religionem professi sunt & continuabant, quam nunc tam improbè tamue acerbé im­pugnant. Sunt & alia quaedam in quibus Ma­riani regni martyres, ab ijs vestris paululum [Page 35] discrepant. Etsi enim illi, in ijs religionum o­pinionibus perstiterunt, quas in baptismo profitebantur, & ad quas reliquam per aetatem suam instituebantur, morientes tamen nec Principis authoritatem oppugnabant, nec e­jusdem hostibus vnquam adhaeserunt, nec ci­uiles motus, conspirationes, vel arma moue­runt, nec seditionum semina spargebant, nec a Principis fide & obseruantia quenquam deduxerunt, quae quidem omnia contrariò fi­unt ab ijs, qui cum Pontificatu Romano, tan­quam satellites in ipsius fidem iurati, se cōiun­xerunt.

Quocirca, si aequis haec lancibus perpen­dantur, minimé dubium erit, quin omnes boni ciues iam anteà intelligant, si qui au­tem mobiliores sunt aut inconstantiores, nec prorsus tamen adhuc à seditiosis abducti, post­hac sint magis intellecturi, quam turpé sit, à vero Dei timore & cultu, ad quisquilias & fe­res superstitionis deduci. Nec verò illud, vt spero, dubium esse debet, qum omnes natio­nes & gentes, in primisue Imperatores, Re­ges & potestates omnes, qui stabilitis sibi Admonitio ad omnes trāsma­rinos Princi­pes. regnis & principatibus suis, siue per succes­sionem, siue per populi assensum, hoc per­specto & cognito quod est antè oculos, omnia nuper Reginam nostram eo animo suscepisse, [Page 36] vt se regnumue suum, contra vim & impetū tueretur, arma & ferrum hostibus extorque­ret, ciuiles conspirationes supprimeret, à per­ditis & domesticis latronibus excitatas: quin de Reginae nostrae rebus gestis, tanquam suis, iudicium ferentes, adiudicaturi sint, nec con­uenire quoquo modo Pontifici Romano, qui Diui Petri se in co Pontificatu haereditarium successorem nominat, siue producat fines suos longius, & totius sibi Christianae Ecclesiae mo­narchiam assumat, nec in Pontificiam vllam authoritatem, fastum hunc intollerabilem ca­dere, primum, vt per Bullas suas in rebellium fauorem perscriptas, cuiquā consecrato prin­cipi regnū cripiat, tū, vt ciues in Reges suos armet, vt ab impietatis & violatae iam fidei periculis eosdem statim liberet, vt fideles ciues, quod principibus suis pareant, de Ecclesia ex­turbet, & tanquam membra corrupta abscin­dat, postremò, vt ipse, in eos Principes, qui impetum nullum vnquam in illum fecerant, legiones & exercitus suos ducat, & in acie ex­ponat. Haec autem tragica si potestati huius tyranni permitterentur, tum & illa sequeren­tur confestim, vt nullum imperium, regnum, principatus, prouincia, vrbs, vel pagus etiam, à quoquam possessore diutius teneretur, quàm idem hic, homo terrenus, ossibus, neruis, & [Page 37] carne coniunctus, sedens tamen, vt intonat, in Petri Sella, tanquam Epicureus Deus, pro ar­bitratu suo, absque vllo diuino vel humano Pontificatus Romani Mo­narchia, nec per Christum nec Apostolos Petrum ans Paulum con­firmata. mandato, eadem censuerit ab ijsdem esse pos­sidenda. Quam authoritatem, Dominus Do­minorum, Dei viuentis filius Christus Iesus, solus redemptor & seruator noster, solumue Ecclesiae suae caput, dum humanitùs in terris viueret, vt liquet ex Scriptura, vnquam sibi as­sumpsit. Nec verò à Diui Petri, à quo locum & authoritatem suam deducit, scriptis, ritibus, vel consuetudinibus, eiusmodi quid expiscari licet: ne à Diuo Paulo quidē, qui tamē Gētium erat Apostolus, huiusmodi quid exempli pro­ferri potest. Sed contra potius multò, tam in Euangelij historia, & Apostolorum scriptis, rebusue gestis, quam in reliquis diuini verbi libris & partibus elucescit perspicuè, obseruā ­tiam fidemue aduersus legitimos Principes praeceptam semper esse, imprimisue in Re­ges nominatim, idue tam praecisé, vt nullus plané sit exceptus, sicut Paulus ad Romanos ipsos luculentis verbis exprimit. Omnis ani­ma Rom. 13. 1. sublimioribus potestatibus sit subdita. Cui praecepto, Diuus Chrysostomus Constanti­nopolitanus Pontifex, Apostolos, Prophetas, Euangelistas, Monachos & religiosos omnes deuincit sine exceptione, sententiae vero & [Page 38] opinionis Diui Petri à quo Pontifices Ro­mani authoritatem suam deriuant, quod po­test grauius testimonium, aut quae coniūctior interpretatio fieri, quam ipse verbis suis, tan­quam publico preconio, edicit. Proinde subie­cti 1. Pet. 2. 13. estote cuiuis humanae traditioni propter Do­minum, siue Regi, vt qui superemineat, siue prae­sidibus ab eo missis. A quibus Apostolorū prin­cipibus, inprimisue ex co, quod Christus perennis Dei filius, redemptor noster solus, & omnis veritatis fundamentum, eidem Pe­tro & socijs suis Apostolis diuinitùs inspi­rauit, Reges Gentium dominantur, vos au­tem Matt. 10. 25. Luc. 22. 25. non sic, perdiscant isti Pontifices odio­sissimi, hunc fastum, & insolentem iurisdi­ctionem, quam in Monarchas Reges & Principes vsurpant, pié deponere, simul­que pastoricio suo munere in pascendis oui­bus crebrius, & diligentius defungi: sicut Petro ipso ter in ictu oculi praeceptum est. Pasce oues meas, vnáque praecisè eidem pe­tro iniunctum, ne gladio quoquo modo vte­retur, vt ex illo loco perspicuè liquet, Conuerte gladium tuum in locum suum, seu mitte gladium Matt. 26. 52. tuum in vaginam.

Quae disciplinae & praeceptorum forma, multa secula post Christi & Apostolorum mortes & sepulturas, à multis Romanis Pon­tificibus [Page 39] pijs & sanctis retenta est, aucta, & cōmunita. Qui sacratam Christi doctrinam, piamque Apostolorum simplicitatem imitan­tes, vitam in ijs ipsis tuendis, tanquam marty­res pij, reliquerunt, plusque in Ecclesiam fru­ctus attulerunt, magisque fines eiusdem & ter­minos vel centum annis extenderunt, quam ij procerum illorum simplicium gloriosi po­steri, execrationibus, gladijs, & armis, vel quingentis annis prodesse potuerunt. Qui mos, à pijs illis Pontificibus retentus & con­tinuatus, ad Hildebrandi tempora viguit, Gregorium Hildebrandus primus mouet arma contra Imperatorem. septimum, qui anno 1074. vixerat, primusque tyrannicam hanc Pontificij loci in principes iurisdictionem, sibi arrogabat. In quam candem Pius Quintus recens ab hac aeta­te furiosè irruit, ab eius (que) exemplo Gregorius decimus tertius in eandem inuasit, vt exempli fortassis nescio quid relinqueret. Cum enim Gregorius septimus anno. 1074. vel non mul­tò secus, sumpserat sibi admodum insolenter, vt Henrico. 4. potentissimo tum Imperatori, Monarchiā & imperium eriperet, idem nunc, vt videtur, imitatur Gregorius decimus tertius, dum parat, & molitur quàm simillimam frau­dem, & vim, in Henrici. 8. potentissimi Re­gis heredem & filiam Elizabetham, Reginam nostram, & virginem, quae tamen proximè, [Page 40] & solum à Deo, regna sua, & ditiones tenet, iure, & conditione vt quam optima. Vt autem in hoc Henrici exemplo, principibus omni­bus, eorumue consiliarijs, perspicuè eluce­scat, quos eidem Henrico successus, pro clemē ­tia sua, Deus dederit, quantumque eundem, contra arrogantissimum Hildebrandum, adiu­uerit & auxerit, est in historia. Quo tempore, Hildebrandus, hoc est, Gregorius septimus, co­nabatur hanc Henrico maculam & iniuriam inurere, eumque de imperio deijcere, Rodol­phum eodem tempore fuisse quendam, per­honoratum & nobilem, Renfeldiensem, vt fertur, Herôem, qui ab eodem Hildebrando in­citatus, vt in imperium inuaderet, titulumque & nomen imperatorium vsurparet, idem, non multo post, victus ab Henrico isto Imperato­re, fusis & concisis copijs suis, abscissaque dex­tra Coelestis Dei iudicium con­tra Imperato­rem falso & iniustè à Pō ­tifice Romano institutum an­no. 1074. dū pugnaret acrius, quem casum peracer­bé tulerat, multaque in Pontifices quosdam quaestus esset, qui Pontificis Romani nomine, id illi consilij dederant, vt arma contra Hen­ricum legitimum suum Imperatorem ferret, adiecit in extremo, dextram quae perierat, ean­dem illam esse, qua imperatori suo inuiola­tam fidem & obseruantiam sposponderat, eo­ue, quod defecisset à fide sua, hanc in se vin­dictam, iustè ab immortali Deo repetitam es­se. [Page 41] Simulue in Italiae sinibus conuocato consilio publico, effecit idem Henricus, vt Gregorius, de Pontificatu suo totoque Pon­tificali Idem Hilde­brādas primus Gregorius. 7. de sede Pon­tificali deie­ctus per He▪ri­cum. 4. instrumento, deponeretur: ad exem­plum Othonis Imperatoris, qui Ioannem Ro­manum Pontificem, propter multas foeditates & crimina sua, Pontificatu suo paulò anteà eiecerat. Idemque consilium iam antea secu­tus est Imperator Henricus tertius, non mul­tum ab anno. 1047. deiectis perexiguo tem­pore, & omni Pontificia authoritate mulcta­tis, tribus Pontificibus Siluestro, Benedicto, & Gregorio sexto, quod auarè nimis, mundanis se negotijs immiscuerant, in Reges (que) & prin­cipes extraordinaria authoritate abuterentur. Multa possum exempla huic loco aspergere recentioris memoriae, vt Imperatoris ipsius Maiestati, & sacrati Imperij principibus, ex­pressis vestigijs elucescat, sicut Henrici quinti, sicut Frederici primi, sicut Frederici secundi, Henricus. 5. Fredericus. 1. Fredericus. 2. Ludouicus Bauaricus Impe­ratores. sicut Ludouici Bauarij, qui cum Imperatores omnes essent, & summis dignitatū titulis ex­cellerent, à Pontificia tamen hac sentina, non solū Bullis, & scitis suis venenosis, sed etiā ar­mis & ferro oppressi, & ad summas calamita­tes praecipitati, maximis sunt, in extremo, rui­nis inuoluti. Nonnullosue alios Christiani territorij, Reges & multos Potentes, per [Page 42] multa secula regijs è stirpibus natos, pari in­iuria persequentes, pares ad exitus perduxe­runt. Equibus ipsis intelligi debet, hanc im­mensam & infinitam tyrānidem Pontificum Romanorum, appetentium foedam in Reges & principes inuadendi, summamque in re­gnis & principatibus eripiendis, libidinem, ortam ètetra illa bellua Hildebrando, sine vl­la sacrorum testamentorum exemplo, manas­se postea latius, nec adhuc intra fines & termi­nos suos consistere. Exitus tamen horum & euētus, si quales fuerint, consideremus, & prae­teritis temporibus intelligemus execrabiles fuisse, & propterea nec dubitandum quidem esse, quin similes expectemus in futuris.

Quae cum ita sint, quam optabile est, si alij Christiani territorij Reges & principes, his ty­rannicis viribus laesi, aequum esse statuant, vt contra feros hos impetus, ipsi se, ditiones & regna sua tueantur, & in codem exemplo, eandem Reginae nostrae libertatē potestatem­que permittant, non modo licitis modistuen­di sui, sed & Imperatoriae etiam Maiestatis, caeterorum (que) sacrati Imperij principum, Re­gum item & nationum, praesidia, vires et opes implorandi, vt tam luctuosam causam, contra tantam barbaricm, coniunctis viribus defen­dant potius, quam vel deserendam à se, vel à [Page 43] Pontifice Romano impugnandam statuant. Quod exter­nis principi­bus in suis re­gnis licet, idē & Reginae Angliae in suis finibus. In primis (que) cum Regina sit inuncta, à ciuibus accepta, consecrata & coronata, ipsam tenens Regiam sedem, haeres magni & inuicti regis, regiū etiam nomen & sellā multos per annos teneat, ea (que) aequitate ciuibus populis & natio­nibus multis imperet, vt de coelo demissam si­bi ad regendum diuinam Principem existi­ment, & propterea eo cultu honorent, eaque in pace & obseruantia viuant, excepta tamen fece illa & sentina perpaucorum latronum, in quorū memoriā tam saepe incurro, qua etiam scabie & alia sunt regna infecta permulta, vt nihil videatur ad tam diuinā foelicitatem addi posse. Quod xxv. annos integros cōtinuatū, ac à transmarinis interim & hospitibus multis a­nimaduersum, eo (que) ipso paulò fit inter nos il­lustrius, sic vt maximi Christiani Reges nullā sibi factam iniuriam putent, si fortunae eorum cum eiusdem foelicitate comparentur, quidam etiam rectè secū actum existiment, si inferiore etiam in gradu collocentur: quid est, quid est inquam, cur omnes potestates Christianae non modo tuendū sibi in Regina nostra tā expres­sum diuini iudicij exemplū, sed & suspiciēdū quodāmodo & eximio quodā cultu veneran­dū sibi proponant? Licet (que) recentibus ijs tem­poribus permissum sit Pontificibus Romanis, [Page 44] tam ab Imperatore ipso, in regnis & ditioni­bus suis, quàm à Galliae & Hispaniae regibus, in suis vicissim finibus, vt extraordinariam hanc & barbaram planè iurisdictionem Pon­tificum, modū tenus & quandam ad formam, retineant. In quo tamen ipso, permulti Chri­stiani principes ab ijs Regibus hodie dissen­tiunt, quem item fastum, Gregorius Magnus, e­ius (que) ipsius sedi [...] Pontifex, & contempsit mul­tum, Pōtificatus v­niuersalis, ti­tulus, verus Antichristi praenuntius. & titulum ipsum, tāquam impium, plenū sceleris, certumque Antichristi praenuncium esse dixit: illud tamen, tam in ijs regnis quae paulò antè nominauimus, quam in nostro, caeterisque Christiani soli fere omnibus, ex­ploratissimum est, pervetustis legibus, insti­tutis, scitis & sanctionibus pragmaticis, tam in Hispania, quam in Gallia, hanc Pontificiam authoritatem nō modo crebro impugnatam, sed & radicitùs enulsam esse: campus magnus & largus, in quo Iuris periti omnium nationū liberè excurrant & ingenia sua multum exer­ceant.

Nec verò multum intererit, vt vt Pontificij iurisperiti, quos Canonistas appellamus, pro­pugnatores illius sedis acerrimi, de hoc gene­re toto Bullarum, execrationum, & reliqua hac siue mercatura, siue proluuiè statuant, aut que simplicium animis tonitrua ad confirmandas [Page 45] has nugas immittant, cum Imperatores vete­res, Reges & Potestates omnes, in ijs rebus, quae possessiones, haereditates, fundos vel iu­risdictionem minimam suam attingunt, licet caedem in litibus paruarum ciuitatum nonnū ­quam & pagorum, aut fortassis in disponen­dis Pontificatibus & Monasterijs versarentur, nihil tamen harum nugarum extimescebant vnquam, nec in tuendis bonis & fortunis suis, vnquam recusabant, contra hos Pontificios impetus, se, viresque suas libenter & facilè op­ponere, & sine labe conscientiae & sine status sui metu. Historia plena est exemplis, maxi­meque in hoc genere abundat Gallia. In no­stris item publicis tabulis apertum est, Reges & proceres regni nostri, cruentam hanc Pon­tificiam authoritatem, acerbissimis poenis, tam saepè, tam facilè, & tam fortiter, non solum deuinxisse, sed etiam repressisse, vt genere ipso poenae, quae siue peculatus, siue bonorum di­reptio & publicatio dicitur, quod cam habet vim vt rectè sic appellari possit, quod barbaro nomine Praemunire dicitur, omnes illae gre­ges comitatus Pontificij, praesules dico, anti­stites, & initiatos omnes, intimis in animis & sensibus suis exterrerētur, vt in recenti exem­plo Cardinalis Thomae Volseij liquido eluce­scit. Sed quid opus est vetustioribus, cum re­cente [Page 46] memoria, & hac aetate nostra constet, po­tentissimum Imperatorem Carolum quintum, Philippi Regis qui nunc viuit patrem, exerci­tus & signa sua conuexisse Romam, eamque fossa & vallo sepisse, & diripuisse in extremo, Roma direpta. spretis & neglectis Pontificijs Bullis & exe­crationibus omnibus, factis item captiuis Cle­mente ipso, qui erat Pontifex maximus, & è Captinus Pō ­tifex Roma­nus cum Car­dinalium Col­legio. 1527. Cardinalium comitatu triginta tribus, omni­bus in arce Adriana captis & in custodia mē ­ses septem retentis, donec facta pactione, ma­ximis & innumerabilibus summis ab Herôe Hugone Monstadiēse nobile Hispano, & Mar­chione Guastonense redempti, ad pristinam li­bertatem restituti sint. Clementi Pontifici ma­ximo redemptio. 400000. ducatorum au­reorum vel paulò potius supra illam sum­mam imposita. Cardinalibus, amplior ali­quanto iniecta pecuniae solutio. Cum ij etiam ipsi captiui, in eadem arce Adriana non multò antè obsiderentur à vicinis & eius territorij proximis Coloniensibus, eoue perducti, vt omnibus Coloniensium postulatis & manda­tis assentirentur. Quid de Gallorum Rege re­centis memoriae Henrico secundo claro & potente Henrici secū ­di Gallorum Regis in Ro­manum Pon­tificem edicta. 1550. principe sentiendum est, hui usce Regis Henrici qui nunc viuit patre? Num Bullas vel gladios Pōtificios extimuit? Cui orta cum [Page 47] Pontifice controuersia, quòd in quasdam im­munitates & libertates Regias pro more suo, Pōtifex inuaserat, non solum animosè & Re­giè Pontifici restitit, edictis, decretis & legibus multis in eam sententiam promulgatis, sed fru­ctus etiam Pontificios annuos, qui in Gallicis finibus colligebantur, inuito Ioue & Mercu­rio, admodum cōminuit. Quid Philippus Hi­spaniae Rex, qui nunc regnat, quo in Pontificē animo fuit tum, cum misso in Italiae fines exer­citu, quem Dux Albanensis eò cōportabat, de­populatis Dux Albanē ­sis Pontificem Romanum & vrbem Hispa­nicis copijs ob­sidet. agris, expilatis ciuibus, caesis item multis, deformatis hortis & pomarijs, exustis circa vrbem amoenis & delicatis aedificijs, va­stitatem quandam omnibus rebus afferret, vr­bem (que) ipsam vallo & fossa cingeret, nonne su­stulit omnē dubitandi locū, quàm nihili Pon­tificiam authoritatem, quam nihili quisquilias Romanas faceret? Nōne terroris plus incussit breui tēpore Pontifici, quam omnes Bullae & execrationes longo poterant repellere? Itidē (que) Pontifex Ro­manus à Re­gina Maria & Cardinale Polo oppugnatus. Maria Regina, Augustiss. principis nostrae nu­per defuncta soror, nonne idem exemplum in eūdem Pontificiū fastum secuta est? Quae cum intelligeret Pontificem Romanū in consobri­num suū Reginaldū Polū, Cardinalē, paulò in­fensiorem esse, ob eamque causam ad minuen­dam Poli authoritatem, & ad inurendam exi­stimationi [Page 48] illius maculam aliquam, Petôum quendam festiui ingenij fratrem obseruantem, in Cardinalium Collegium cooptasset, quem Cardinali Polo in hoc regno opponeret, & propterea vt omnia maturarentur ad exitum, nuncium cum purpureo galero & caeteris insi­gnibus nouae dignitatis Roma demiserat, vt ad Petôum quam primum transportarentur, quid tandem ijs caeremonijs, & tanto apparatu asse­cutus Pōtifex est? Nonne Regina facta de hoc apparatu certior, conuocatis statim Proceri­bus, consiliarijs & iudicibus, mandauit vt li­bri legum aperirentur, ex eis (que) quod maximè conduceret suae Maiestati & reipub. id vt sine mora expediretur? Quo facto transmisit Ca­letum, qui mandarent Romano nuncio, ne in regni fines accederet, neque Angliam versus è Caleto moueret pedē. Cardinalis Polus, cum omnia tamen adhuc stomacharetur Pontifex Romanus, ac nubes & tonitrua minitaretur, spretis omnino istis quisquilijs in sella sua qui­cuit. Petôus item pro more suo decurrit vrbis plateas sine galero de quo tam acerbe pugnatū Petôus frater mendicans. est, vt egens frater & quibus poterat stipem excutiens: animosa contra Pontificem in Re­gina impugnatio, ea (que) de tā abiecta galeri lite cum tanto Pontifice suscepta. In quo ipso, ma­ximū Regem Auum suum, Henricum 7. Regi­na [Page 49] imitata est, qui cum controuersiam quandā cum Pontifice alumineam haberet, nō minus prudenter obtinuit candem contra Pontificē, quàm constanter & grauiter retinuit. Vt facilè possit intelligi principes quosdam cum haec fe­rant Pontificia onera, vsque eò tamen & hoc Christiani principes nō ferūt Pontificē Ro­manum haere­ditates iua [...] inuertere, licet permittant a­liquādo in ci­ues suos au­thoritatem iu­risdictionis suae exercere. quidem in genere certosque ad vsus ferre, si quidem haec eadem vel prosint sibi regnisue suis, vel certè si nihil obsint. Eò vero si Pōtifi­cius fastus, vel auaritia processerit, vt vel in­fundos cuiusquā principis irruant, agros, terri­toria imminuant, vel seditiosos ciues in eosdē principes arment, vel quoque modo animent, tum quidē omnia illa insignia Pontificia, Bul­lae, execrationes, Ecclesiasticae sententiae, maxi­mé (que) solennia, vt appellamus, illa Anathema­tica, Petri claues, & duplici acie bipennis, nim­bique illi caliginosi omnes, qui Pontificia ful­mina & tonitrua minantur, haec inquā omnia, tantum ad tuendas Pontificias iniurias valēt, quantū in vnoquoque principe vel virium est, vel animi, hoc est, nō permissurum principem quenquam, quantū quidem in se est, quin hanc à se quàm longissime pellendam maculam, & labem esse statuat.

Nunc verò cum hic idem Pontifex pro fa­cultate & impetu suo omni conatus sit, quod innotescit omnibus, Reginā nostram è regnis [Page 50] suis deijcere, deturbare, ijsdē (que) iniuriosissimè spoliare, ciues ab illius fide & obseruantia ab­ducere, seditiones perditas in eisdē regnis spar­gere, item (que) incensis nostri populi animis, mi­litem suum tam armis, quàm reliquo militari instrumento omni instructum, in fines regni nostri immiserit, vt hostiles illius spiritus & impetus vndique elucescerent, poterit ne hic idē Gregorius, vel posteritatis suae quisquā, tam temerè sperare, vt Augustiss. Princeps confir­mata stabilitaque in Angliae & Hiberniae re­gnis, tot ijsdem regnis annos perfruens, quot quatuor simul Pontifices Romani vix cōple­uerint, tanto etiam ciuium studio, amore, viri­bus, ac fide cōmunita, nullam item superiorem potestatem ijs in regnis vllam agnoscens, nisi praepotētem solam aeterni Dei dextram, pote­rit ne, inquam, quisquam Pōtifex sperare, vt in Aequum est vt Regina no­stra Pontificiā vim sua item ve repellat. hac omniū rerum affluentia recuset vel timeat Regina nostra, hos conatus Pontificios, vel le­gibus suis, vel ferro etiam si erit opus, disturba­re ac euertere, eiusque milites qui possessiones & agros nostros populantur, vel gladio vel Martis alea trucidare, vel ciues suos qui à sua fide ad Pōtificiam defecerint, pro regni more ex publicis legibus mulctare? Nec verò illud dubium esse debet, vt vt hic Romanus Deus, summo in ocio & sacrata in sella sedens Ro­mae, [Page 51] triplici item corona redimitus, vel alius huius fastus & pompae procurator aut fautor quiuis, haec tam tetra & tam horribilia vllis in Christianis territorijs renouauerint, quin per­ennis Deus, omniū Regum Rex, quē Regina nostra simplici spiritu veroque cultu in ipsis a­nimi mentis (que) fibris veneratur, quenque tuto­rem & defensorē suum solū omnibus in causis suis agnoscit, cuius (que) leges vnà cum aeterno ae­terni filij sui euāgelio per vitam suam omnem tutabitur, omnia sit cumulatissimè allaturus, quae ad custodiendam conseruādam (que) charis­simā Ancillam & seruā suā Elizabethā contra terrores quoscun (que) necessaria fore videbuntur.

Cum (que) seditiosi quidā emissarij tubis suis Additamentū ad Pōtificium martyrum ca­talogum. in multorū aures falsò ac turpiter inflauerint, propter religionē quosdā ex nostris esse caesos, quos pro martyribus in historias suas intex­unt, ita possunt si libet, & ijs martyribus suis miserrimi nuper demortui Herôis Desmōdē ­sis, defectionis Hiberniae primi authoris, cor­pus truncatū & sine capite adiungere. Qui nu­per correpens per solitudines sine praesidio & ope, tanquam errans tenebrio, & in Hibernici coloni manus delapsus, pro sua vetere feri­tate Exitus Des­mōdensis Co­mitis. ab eodem trucidatur, amputato confe­stim ex gentis more capite. Mors tam perfi­do proditore, turpique sicario non indigna. [Page 52] At (que) hic cōmemorare libet, principes quidam huius conspirationis & cum Desmondense sceleratè confederati, quos ad exitus mortes (que) deuenerint, quibus (que) exēplis perierint. In pri­misque à Sandero ordiamur Pontificio in Hi­berniam legato, qui post multas illas prosperi­tates & prioris vitae splendores, tandē per Hi­berniae ferae nationis montes & iuga decurrēs, & in omnium rerum aegestate summa positus, afflatus ad extremum miserrimae phrenesis ve­neno, Exitus Nico­lai Sanderi. mētis expers moritur. Hunc quidem & in eodem exemplo paulum iam anteà praeces­serat Iacobus Fitzmauricius, perdito illo gladi­atore Stuclio solum excepto, primus Hiberni­cae defectionis author, & in Aula Romana provenefico, veteratore, & proditore impio notus qui à nobili adolescēte Hibernico, dum terri­torium patrium defenderet, quod exurere pro­ditor Exitus Iaco­bi Fitzmauri­cij. cupiebat, primo ictu interficitur. Nec o­mittendum mihi hic quartum huius societatis exemplum, Ioannes Desmondensis, detruncati iam anteà Herôis frater, cruentus & infidus proditor & singularis familiariū suorum per­cussor & homicida, qui tanquam lupus deprae­dans, inter nemora & montiū iuga apprehen­ditur, & pro nationis vsu trūcatur capite: abū ­danter Exitus Ioānis Desmōdensis. contra hos casus, vt sibi persuaserat & copiosè munitus, tam per Bullas Pōtificias, & [Page 53] cōsecratum Dei Agnum, quas à se nugas nun­quam dimiserat, quam armatus insigni annulo operosè & affabrè in palam eiusdē annuli in­texta gemma, ab ipso (que) Pōtificis, vt ferebatur, digito detracto, vt virtutis vires cumulatiùs augerētur: quae tamen omnia quā nihil ad pro­ducendā vitam afferāt, serò miser senserat. At (que) hi erant Hibernicorū proditorū fatales exitus, vt ne suspicio quidem vlla maneat, huius tam perditae societatis quenquā iam nunc superesse. Opus caeleste & ipso Dei numine solū dignū. Et quia rabulae isti artificiosi odorātur omnia, numerum vt illum suum horum martyrū cu­mulent, his poterunt, si velint, recentis exempli furiosum iuuenem Varuicensem, Someruilum quendā apponere, qui dum pararet Reginae in­sidias, mortē (que) per vim instrueret, cuius vitam semper aeternus tueatur & perennis Deus, in via & itinere deprehēditur, nec sceleris sui ab­nuit quicquā, eo (que) se fatetur perductū, cū spōte sua & perditis suorū cōsilijs, tū legendis famo­sis quibusdā libellis, nuper in Reginae Maiest. scelerate perscriptis & publicatis. Cuius hic horribilis exitus fuit, vt in summa desperatio­ne, cingulo ceruicibus deuincto, ipse se strāgu­laret. Exitus So­meruili. Luculentum Dei iudicium in eos, qui in eius vnctos vim & manus afferant. Sed vt ha­ctenus annos multos Reginae Maiestatē, idem [Page 54] Deus ab ijs casibus securam & liberam cōser­uauit, sic vt causae nihil supersit, quin protegēte Deo cum Rege Dauid canat, versus Psalmi. Ie­houa petra mea, propugnaculum meum, ac libe­rator meus, Deus fortis meus, rupes mea ad quem Psalm. 18. 3. me recipiam. Clipeus meus & cornu salutis meae.

Vt (que) cōtra inanes hos terrores & mera in­fantum iocularia Pōtificia fulmina, Bullas di­co, execrationes, & reliquas illas sordes, boniciues solatij plus gustēt, perspicuū sit omnibus, Prospera An­gliae tempora manentibus Romani Pon­tificis execra­tionibus. quod liberè liquet, iam inde ab eo tēpore, quo primum ad publica gubernacula princeps ac­cessit, ampliore & securiore in pace vixisse ci­ues, maiores ad numeros vires (que) eosdem excre uisse, morbis item oblanguisse minus, opibus & diuitijs firmiores fuisse, ipsum etiā terrae so­lum maiorem fructuum vim & copiam pepe­risse, copiam (que) omnium rerum ad nostrā vo­luntatē affluentium vberiorem fuisse multo (que) pleniorē, immissis quotidie in regnum & cō ­tinuatis Pōtificijs istis fulminibus, quàm iam anteà pervetustis illis & beatis tēporibus, cum Pontificiae comprecationes, sacrata libamina, indulgentiae, beatitudines, vtrun (que) durū verbū molliēdū tamen vsu, ad regnū hoc secundissi­mis votis & plenis velis perferrētur, vt planè sit sentiēdum, execrationes suas turpiter à se pro­fectas, in se sua (que) secūdo Dei numine reflexas [Page 55] esse: vna (que) de Augustiss. Elizabetha vt vatici­nari liceat, quod populo Israelitico de Balaa­mo in Deuteronomio dicitur. Noluit Iehouah Deus tuus auscultare Balaamo, sed conuertit tibi Iehouah Deus tuus maledictionē illam, in bene­dictionem Deut. 23. 5. tuam, apposita ratio est, eo quod di­ligeret te Iehouah Deus tuus.

Haec verò quae dicta sunt, cum eam vim in se & sententiam contineant, aequos vt iudices eo perducant, vt libenter & facilè sentiant haec omnia honestè, rectè, legitimè, & necessariò suscepta esse, quoniam tamen id potest fieri, vt nonnullis fortassis, qui legendis & credendis infamibus scriptis, vel in Pontificiam Monar­chiā nimis propendeant, vel pari errore in ve­teribus opinionibus persistāt, adhuc non sit fa­ctum satis, censui igitur, quantū res, & facultas mea ferant, omnia oculis subijcere, haec quae à Principe nuper sunt gesta, nec ob religionem, nec ob Pontificiā Monarchiā, nec ob Regiam suā authoritatē, sed ob foedissima laesae Maie­statis proditionis (que), crimina cepta, instituta, & ad exitum perducta esse, repetitis & in memo­riā reuocatis illis rationibus, quas in antegres­so Rationes qui­bus planum sit ob prodition­nes solum non ob religionem quenquā mor­ti addictum. orationis cursu strictim etiam decurrimus.

Primum igitur negari non potest, quin ali­quot per annos Regia Maiestas Pontificias has Bullas & execrationes tolleranter pertu­lerit, [Page 56] nulla in reos sumpta poena, quod eadem censeret commentitia esse quaedam, & vix di­gna lucubratione anicularum. Posteà verò, Prima ratio. cum coeptum est à quibusdam, propter hanc Principis lenitatem, eo in genere obfirmatius agi, de eisdem tanquam de nuncijs seu moni­toribus impendentium malorum statuit, si­mulue vetustas illas leges, & contra has feces antiquitùs praescriptas, contra barbaros hos motus opposuit. Secundò, cum viae ipsae Bul­larum Secunda ratio & huiusmodi scriptorum obsepiren­tur, aditusue difficiliores fierent, copiosè ta­men, sed tectè & secretò inferebantur in reg­num, arroganter (que) in ipsis valuis & ianuis Pa­latij Londinensis Pontificis quod est propter Diui Pauli templum in media vrbe situm, Bulla Pij quinti valuis Lon­dinensis Pon­tificis affixa. per calonem perditum tanquam per faecialem Pōtificiū sunt affixae. Quis igitur in tāto malo, hoc est publicè denunciatis, tàquam per foecia­lem inimicitijs, & indicto bello, quod item af­fectum est à ciue, in maxima regni vrbe, & in ipsa Reip. luce, durius ferat, si Princeps in tam perditum latronem, pro sceleris atrocitate poe­nam dignam sanciendam statuat. Atque hoc nimirum primum erat capitale crimen, in Primum sup­plicium ob Bullam constitutū quod propter Romanostumultus est animad­uersum, post initum regnum anno duodeci­mo, vel paulò longius. Tempus probandae [Page 57] patientiae in Principe aequo iudicij satis plenū.

Tertio, cum eripuisset se subitò Pontifex è sella sua Pontificali & puluinis purpuratis Tertia ratio. subiratior, & in regnum nostrum offensior, temeré (que) verba in arma transferret, cōtra Diui Bernardi praecepta & monita, qui ad huius Pontificis maiorum quendam scribens, malé cum Ecclesia tum agi diceret, cùm à verbo ad ferrum summus Pontifex descenderet, hoc est cum relicto pastoritio munere pascendi, prae­ceps rueret ad hostiles impetus inuadendi, quod expressis est verbis prohibitum, nobili­tatem (que) regni nostri & plebem ad perfidiam & conspirationes perditas sollicitasset, Datha­no & Abiramo aptius quam Romano Ponti­fici munus, ijsue ipsis sollicitationibus exci­tati Borealis re­bellio. mali ciues, summis pro viribus suis omnia expleuerant statim, quae malitiosissimè pote­rant in Principem suam indignissimeue ex­cogitare, metatis castris, atque explicatis in ordines & in aciem militibus, quis tandem sa­na mente & ingenio improbare poterit, si Re­gina, legitima Principis vtens authoritate, il­legitimos perditotum ciuium conuentus, co­natus, & hostiles impetus represserit, ijs (que) in principes authores sumptis poenis, quibus in patrimonijs Ecclesiasticis suis & Pontifex ipse pari in periculo suo vti solet, quo (que) intra pau­cos [Page 58] menses impellebatur & ipse feré descende­re. Haec verò si quis Princeps regnorum, di­tionum, & nationum possessor, tam tetro in genere tulerit, vt spoliari se à ciuibus malis patiatur, regnisue suis exui, minimé resistens, ac virtute & mente deficiens, quis tandem tam vecordis Principis vel commiseretur, aut quis non statueret potius eundem dignum, qui non solum corona & regno, sed vita etiam, spiritu, & capite, ob tandem vecordiam mulctaretur?

Quarto, cum fusis & deletis iam borealibus regni nostri hostibus, perspiceret adhuc etiam Quarta ratio. Regina, inueteratum hoc Pontificium odium altiores radices agere, quod huius sceleratae conspirationis affines, & reos omnes, qui fu­gientes castris isthuc transuolarent, reliquam­que regni nostri fecem omnem quacun (que) iam anteà causa elapsam, munificé & largiter ex­cepisset, eorumue permultos, veste & appa­ratu personatos, in vtrumque regnum remise­rit, vt ad seditiones allicerent & vrgerent ple­bem, ac vetera arma renouarent, statimue cohortes & copias emiserit ex Italiae finibus, quae transportarentur sumptibus suis in Hy­berniam, Impressio à Pontifice Ro­mano in Hy­berniam fa­cta. ne frustrà demisisse à se sollicitato­res illos perditos videretur, vbi eaedem copiae cum auxiliarijs quibusdā Hispanis coniunctae simul exponebantur, omni instrumento bel­lico [Page 59] instructissimae, & in marino sinu disposi­tae, quàm poterant cautissimè firmissime (que) se munierant, indicto sine mora in Principem nostram bello, & erectis Pontificijs signis, du­bitare ne iam poterit quisquam, etiamsi fa­ueat Pontificiae sectae eoue propendeat ni­mis, quid à Principe in tam luculento discri­mine fieri debeat? aut quid potius aliud consi­lij dederit, quàm vt insusurratoriam hanc fe­cem, occulté & periculosé per omnes regni partes grassantem, translatitio item apparatu & pene gladiatorio, non suo vestitam, quam primum apprehendat, vt eandem in custodias & carceres disponat, habitisue in eos quae­stionibus, vt ad confessionem criminum ma­turius perueniatur, reosue execrabilis prodi­tionis, tam confessionibus suis, quàm suorum testimonijs repertos, cur non iustis poenis de­uinciat, atque mulctet, ijs praesertim tempo­ribus, cum exercitus & arma Pontificia graui­ter Hyberniam infestarent, expectato etiam iam iamue ex Italia nouo supplemento, tam ad Angliam quàm ad Hyberniam vexan­dam & oppugnandam? Quibus periculis, vt maturè & suo tempore resisteretur, the­saurus infinitus impensus est, tam à Principe quàm à ciuibus, vt ab inito regno par à Prin­cipe summa ad nullos similes casus sit collata. [Page 60] Itaque, quà perennis Dei summa prouidentia, quà clementissimae Reginae diligentissima vi­gilantia factum est, vt conuicti per leges do­mestici proditores, iustas poenas luerent, vires­ue Pontificiae in Hybernia armis & viribus nostris cedentes, prorsus frangerentur, paucu­lis Copiae Pontifi­cis Romani in Hybernia de­uictae. exceptis praestantioris gradus & notae, eo (que) asseruatis misericordiae, quod & sectam illam foedam libenter desererent, & permultum poe­nituisset, quod ad tam turpem mercaturam, & ad tam sceleratos conuentus se demiserant.

Licétque ijs punctis argumentorum, qui rationi fortassis & acumini parere solent, qui­busdam persuaderi poterit, ritè legitimeue huc delapsam Reginam esse, primum vt in re­belles & proditores vi & armis vteretur, tum vt huius societatis affines & fautores omnes ijs poenis, quas praescripserant leges deuinci­ret, postremò, vt omnem illam Pontificiam sentinam in regna sua immissam, gladijs ac te­lis Obijcitur à Pontificijs qui caesi sunt ob proditio­nes, nudos scholares fu­isse & iner­mes. reprimeret: supersunt tamē & alij quidam, nimis arguté & praecise propendentes in Pon­tificatum, quibus adhuc minus, vt audio, satis­factum est, & stomachantes nonnihil, aliquot tanquam rebelles esse trucidatos, gregem sim­plicem & innocentem, & ipso vitae genere li­teras profitentem, vt sacerdotes quosdam, Se­minarios, Iesuitas, qui non venerunt in haec re­gna [Page 61] cum telis & armis, vt seditiosis auxilia ferrent. Ad quorum quidē subleuandam sim­plicitatem, admodum artificiosé & in hunc sensum videtur haec commiseratio induci, vt concesso fortassis, quod contrarias religionis opiniones sparsissent, quod contra leges pub­licas plebem instituissent, esse tamen poenas multas leuiores, quae potius in hos miseros, quàm capitales illae expromerentur, multo suisse optabilius. Quod quidem defendendi genus hanc habet vim, magis vt reprehendant salutarem puniendi seueritatem, quàm vt per­ditam illam fecem à sordibus suis liberet. Vt propiùs igitur accedam, atque vt pedem pedi magis opponam, hanc ab ijs lautis vel praefra­ctis potius fautoribus rationem exigo, si qui­dem sint ex illis qui rationem audiāt, quid tum conducat fieri, cum Princeps, possesso diu & stabilito in fide & pace regno, primum occul­tis insidijs, deinde in apertam vim erumpenti­bus pernitiosé infestetur, eaue à domesticis ciuibus labes sit suscepta, eos (que) impetus hostis transmarinus defendat, proditiones nuncijs & opimis promissis vt expleant scelera sua inci­tet, perfidiam & defectionem ciuium chyro­graphis suis confirmet, cum (que) hostis ille idem, huius flagitiosae cōspirationis author & Prin­ceps, ijs domesticis viribus suas etiam externas [Page 62] vires adiunxerit, regnumue turpiter ac foede vastauerit, nullum ne in hac lue ciuem, licet proditores opera & facultatibus suis adiuuet, licet hosti illo transmarino pro omni obser­uantia sua pareat, poena capitali mulctare licet, praeter solum illum, qui vim & arma intulerit in patriam? Nullusne ciuis licet sit transfuga, Multi sunt proditores qui non portant arma. licet sit explorator hostium, eo (que) artificio mul­ta in Principem machinetur puniendus est vt proditor, quod grassaretur sine telis & armis, deprehensus tamen vestitu alieno, vt magis Principi noceret, adiunctis etiam scriptis & literis ad hostes, in maximis itidem vrbibus, castris, & quibuscunque regni partibus in ipsa item Principis Aula petulanter obambulās, vt omnia quàm intimé perscrutaretur, quid hoc homine faciendum est? Nonne proditor aper­tus & in patriā sacrilegus? Quid? nullusne qui congiarium praebuerit, qui thesauris suis in Principem & patriam milites conduxerit, qui comeatus & ductus aquarum venenis corru­perit, qui naues & munimenta marina inflam­mauerit, qui portuum vada & fossarum altitu­dines perscrutetur, qui in murorū vallorum (que) vires, latitudines, altitudines, caeterosue illos Reip. neruos curiosius inquirat, nullúsne ho­rum, inquam, pro proditore censendus, quod cum telo non sit deprehēsus, nec vtatur armis? [Page 63] Equidem vt lis haec aliquando componatur, sic sentio, nihil ab humana & erudita ratione alienius esse, quàm non quenquam horum proteterrimo hoste habendum. Ad quod idē con­firmandū cum multa valent, & afferri possent, tum precipuum quendam redarguendi locum illud habet, quod explemēta sint haec omnia, & tā necessaria adiumēta, vt ijs adiunctis, facilè sit arma vel suscipere, vel deponere. Sin perseue­rent tamē, neminem esse hostē, neminē prodi­torē, nisi armatum, ne Iudas quidē ipse prodi­tor fuit, qui fraudē animi osculo falso texerat.

Nunc autem illud restare videtur, vt excu­tiamus eorum simplicium res gestas, qui fin­guntur Collatio toga­torum prodito­rum cū arma­tis proditori­bus. à quibusdam, solum vt literatos deli­quisse, id est, literas & doctrinam profitentes, eoue videri fortassis aliquo in genere peccas­se, sed totum illud magis in verbis atque in o­ratione poni, quam in ferendis armis vel ho­stibus adiuuandis consistere. Vt nullus igitur error maneat in verbo, quouis censeantur no­mine, vt sibi libuerit maximé, vel vt scholasti­ci, vel vt praeceptores, vel vt literati, vel vt Se­minarij, vel vt Sacerdotes, vel vt Iesuitae, vel vt fratres initiati, vel vt Pontificij, vel si quo ma­luerint alio vti nomine, de eo certamen nullū erit. Nihil enim illis vel nomen, vel vestis ob­fuit. At verò pruritus illae foedus, in spargēdis [Page 64] venenis in plebis animos, vt ad seditiones prae­cipites ru [...]rent, uimirum hic ille est, qui & e­iusdem criminis reos cosdem fecerit. In eorū personis hostile nihil consisei [...]: à praeceptis ta­men consilij ue corum, arma ciuilia & sum­pta & continuata sunt, illis (que) inuitis extorta. Ab hoc fonte, tanquam à Principe causa illud manat publicum dedecus, omnia rebellium proposita & constituta, eò solum excurrisse, vt Reginae coronam regnum (que) eriperent, vt ex Pontificijs Bullis perspicue cer [...]itur. Instru­menta verò efficiendi, & tanquam oportunita­tes agendi, ab ijs seditiosis seminatoribus pub­licarū rumarū, tanquā à medijs & adiuuātibus causis peti debent, vt ex occultis & misticis in­susurrationibus in plebis animos simulue ex perditis cum Pontifice reconciliationibus cō ­firmatur. Exitus verò horum scelerum & euē ­tus, bonorum sunt ciuium caedes: Inuadētium praeda, si quid valere possent, quod Deus auer­tet, est nobilium exhaeredatio, reliquorumue ciuium tam initiatorum quàm non initiato­rum nefaria direptio: eorum tamen ciuium di­co, qui subductis officij rationibus, tam sacra­to Det verbo, quam Sacramentis, religiosis sponsionibus, obseruantia & incunabilis suis, se obligatos sentiunt, sine vllius periculi excep­tione, vt Augustissimam Principem, cōiuges [Page 65] liberos, familias, & vno nomine patriam om­nem sartam tectam (que) à malis omnibus, quoad possint & pro facultate sua omni, conseruent. Nunc igitur hos excutiamus, imbelles & sim­plices, vt appellantur, siue literatos, sine toga­tos, sine Sacerdotes, vna (que) discamus ab ijs, eur patriam suum primo reliquerint? Deinde, cut cum ipsi, harum conspirationum ducibus, siue Romae sine alibi vspiam familiarissimè vixe­rint, ijsdem eriminibus infames, & vt luculen­tis vestigijs expressum est, totius sceleris rei respondeaut, cur occultis itineribus illapsi in regnum, in latebris se & latibulis versutè oc­cultent, immutatis nominibus, insignibus, & ipsa apparatus forma? Cur callidis & insidio­sis suts consilijs, turpibusue monitis plebem allexerint, vt Pontificios hos impetus, & nefa­rios conatus, tam praeteritos quam futuros, as­siduitate, studio & opera comprobarent, ea (que) omnia se pro legitimis & ratis habituros. Cur tot ciues alegibus patrijs, à fide & obseruantia in Principem, ad Pontificias partes traduxe­rint, cur acerbissimum Principis & regni ho­stem, quem (que) norantiam anteà Reginam no­stram sceleratis suis scriptis, quantum in illo fuit, exhaer dasse, ciues in eandem rebelles & sedetiosos incitasse, regnaue sua hostilem in modum, armis & ferro inuasisse, tam impiè [Page 66] defenderint? Item (que) à personatis istis & iner­mibus exploratoribus vlterius exquiratur, quid deprehensi de Pijquinti Bulla responde­rint, quae ita perscripta & publicata est, vt à Re­gina abiudicaret regnum, & ciues ab ea defi­cientes odiosissimis suis chyrographis, à vio­latae fidei periculo liberaret.

Primò, num senserint & necessariò parendū ijs Sex rationes quibus distin­guantur togati & scolares à proditoribus. Bullis esse, & ex earum authoritate à Prin­cipe quā primum deficiendum? Secundo, num Principem nostram censerent legitimā regni Reginam esse, contra, quā in ijs Bullis perscrip­turn est? Tertiò, num licuit Romano Pontifici ex iure & legibus diuinis, mandare Northum­briensi & Vestmerlandiensi Heroibus, primis borealis defectionis ducibus, caeteris (que) ciuibus qui eiusdem sceleris affines erant, vt armati in­uaderent patriam, eam (que) diriperent (quod si­mul est ab illis factum) vel Sandero, natiuo ciui, sed fero & perdito sacerdoti licité praeci­pere, vt sumptis armis vexaret & vastaret Hy­berniam? Quarto, num Romanus Pontifex siue domesticos nostri regni, siue externos a­liorum Principum ciues, à iureiurando, fide, & obseruantia in Principes suos, summa cum impunitate, liberare poterit? Quinto, num re­bellis ille Sacerdos Sanderus, & proditor non minus infamis, iamue in transmarinis regnis [Page 67] errās Bristoûs, rectè an secus Bullam hanc scri­ptis suis comprobarint? Postremò, quid faciē ­dum censerent, si vel Pontifex ipse, siue quis à Pontifice institutus itrumperet in regnum, vt idem diriperet, quibus se partibus adiungerēt, & quo bonorum ciuium animos inflectendos esse statuerent? Quibus irretiti quaestionibus, quae vti (que) veri & falsi certissima sunt fundamē ­ta, & fidem à perfidia perfacilé distinguunt, isti inermes & literati proditores, nihil quidem volebant simpliciter & apté respondere, quod in Rep. bene instituta ciues boni nunquam recusarent. Qui vt recusassent, pro more regni Trucid [...]urrei [...] laesam reg­ni Maiestatem non ob Dei re­ligionem. nostri, & ex legibus respondere, cum eo ipso iuste possent condemnari, non sunt tamen hu­ius pertinaciae facti rei, sed prioris vitae, tam fo­ris quàm domi in conspirationibus seditiosis consumpte, & in lucem pro tribunali extracti, tot sunt proditionis & tam foedis maculis con­spersi, vt in neminem quidem vel horum, quos recensui paulo antè, uel in Iudam ipsum, qui i­tē inermis erat, expressior vlla nota illustrio­ris sceleris possit quoquo modo imprimi. Nā personati isti, siue scholares, siue Sacerdotes, cū maximos vsus summas (que) familiaritates, se­ditiosis illis cum rebellibus foris contraxissent omnia (que) perdidicissent, quae in cursu horū sce­lerū tractanda & suscipiēda essent ex Pōtificijs [Page 68] mandatis, tum, cum armis plena essent omnia, id est, in ipsa ciuilis belli flamma, secretò & tecte relabuntur in regnum, vt Pontificij ex­ploratores, tanquam nuncij, qui ferrent & re­ferrent omnia, simulque plebis animos prae­parent, vt instructi essent semper & parati, ad coniungendas cum ijs vires, qui aliundè & fo­ris, ad inuadendum regnum essent immissi, in spargendis identidem superstitiosis fecibus minimè ociosi, vna (que) infundentes in omnium animos perditissimas contra Principem patriasque leges & iura, opiniones, inflammatis ad perniciosos conatus malorum ciuium ani­mis, omniumque omnes in partes inflexis & tentatis intimis sensibus, nihil vt ab ijs vel pro principe, vel in principem fraudis, praetermis­sum videretur. Postremò vt confecto volu­mine quodam, in quo nomina, vires, habita­tiones, & familias expressè perscriberent eorum, qui parati ad defectionem, cum transma­rinis impressionibus vires suas coniungerent. Nimirum haec seditionis acta, haec Pontificia seruitus, hoc iuuandorum proditorum tam acre studium cum foris tum domi cōtractum, haec inquam illa sunt, quae tetrae proditionis reos hos fecerunt, non volumina, non libelli, non praecum formulae, non feriae, non-Eccle­siae Romanae ceremoniae, non consecrata cae­ra, [Page 69] necè Pontificijs quisquilijs praeterea quid­libet, vt concludi rectè possit, ijs sicut teterri­mis proditoribus regnique hostibus, poenas capitales impositas esse, licet inermes, licet sine telis sint comprehensi, nec quoquam vnquam armati contra Principem processerint. I am verò, si hic Epilogus, & tam diligens praemis­sarum rationum repetitio, linguas, spiritus, & venenatas voces non constringat, nec ob­struat eorum, qui tam foedis opinionibus er­roribus (que) rapiuntur, vt sceleratas coniuratio­nes conspirationes (que) in Principem & patriam tueantur, armaque ciuilia comprobent, om­niū rerumpublicarum ipsum venenum, hos praepotentis Dei aeternis iudicijs asseruandos censo, vt exitiosum tamen ciuium genus, nec sibi magis, quam reipub. nostrae fatale, quippe cum oculos à luce, aures à veritate, à ratione mentem auerterint, vt rectè in cos diuinasse Psalmus videatur. Loquūtur mendacium, vene­num Psal. 58. 5. est illis simile veneno serpentis, sicuti aspidis surdae obturantis aurem suam.

Quin lapsus essem lōgius, nisi me retinuis­sem, vt piè igitur & Christianè concludatur, si infidi isti coniuratores & rebelles, vs (que) eò iam tandē comisereri velint sanctae patriae, vt pau­lulum ruminent secum, quàm frustra tumul­tus istos hostiles commouerint, quàm frustra [Page 70] prodierint in aciem, quàm frustra pilis & gla­dijs suis depugnauerint, vnaque quàm multi suorum varijs calamitatum generibus con­sumpti, ignominiosè perierint, quàm nulla coepta, consilia, instituta, vel proposita sua, ad eos exitus, quos sperarent, peruenerint, vt nihil supersit causae, quin optima cum ratione & quàm primum, à tam perdito furore desi­stant, & ab omni hac externa fraude pie se ac religiosè expient, sique petulantes illi Semina­rij, qui in tenebris errant & vagantur, pertimi­di semper & suspicantes omnia, in lucem velint & solem prodire, ad verum disciplinae scholarumque suarum vsum totos se immu­tantes, atque humiliter demisseque in Princi­pem & patriam se gerentes, omissis simul in­eptijs illis suis penè anilibus, item (que) si cohors illa tota Seminariorum, quae linguae, facultatis, & ingenij sui vires omues, multos iam annos eò contulerit, vt probra, conuitia & turpissi­ma mendacia, perscriptis libris in Augustissi­mam Principem, foedissimé depromeret, si haec inquam, retexta prioris vitae tela, ad cha­ritatem, obseruantiam, & fidem in Principem atque patriā restituat, non solum haec Chri­stiané & optabiliter ab illis fierent, sed nec du­bitandum quidemquoquo modo censeo, quin Augustissima, pro placabilitate mirifica & [Page 71] diuina clementia sua, non solum auidè sistat manus de reliquo, à ciuium fundendo sangui­ne, quo remedio impulsa est ad se conseruan­dam vti, sed & omne beneficētiae genus, quod quidem in bonos ciues à principe generosa & potente proficisci poterit, summa cum indul­gentia cumulatè sit & plenè collatura. Sin in prioris vitae inueterato odio sceleratè persti­terint, tum quidē vota facienda, vt continuato regno, & ad Dei timorem, verumque eiusdem cultum piè stabilito, quod diuinitus iam diu factum est, quàm longissimè eodem perfrua­tur Regina, tam ad frangendos horum perdi­torum flagitiosos impetus, cum domi tum fo­ris, quam ad tuendos conseruandosque bonos patriaeque amantes ciues, in eosque purè san­cté (que) ad veram Christi religionem instructos, summa in pace, & quàm diutissimè regnet.

Sexcenta possent alia colligi, ad quamplu­rima Augustissimae principis inuenta, & pu­blica munera exornāda, quae quū sancte à Ma­iestate eius, & ad communem regni discipli­nam prudenter sancirentur, horum tamen Se­minartorū infamibus libellis mirabiliter sunt foedata, & contagiosissimis turpificati animi signis inusta. Sed illa, vt nunc quidem est, mis­sa facio. Haec item quae fusius sunt dicta, vt acta Reginae nostrae, tāquam in bono lumine, tam [Page 72] for is quam domi proponerentur publicē, & vt testata expresse veritate, minus cum aduersa­rijs haberemus negotij, haec inquam, aequis iudicibus, quorum permaguum numerum, & perillustrem fidem esse spero, ad Augustissi­mae Reginae nostrae res gestas aperien­das, in eo tamen duntaxat genere de quo iam diximus, abun­danter, vt confido, & vberrime suf­ficient.