MINIMA VIS POTEST MOvere maximum pondus.
TOlle resistendi vim, si vis tollere rerum
Difficiles motus. Nam sive moventibus addas,
Sive adimas aliquid motis, aequalia fient.
Res è sede sua rapidè submota moventi
Se magis obfirmat, verùm sileniùs illam
Moveris, invenies non tanta mole reniti.
Ergo resistendi facilè minuenda potestas,
Si motu celeri minùs, & propiore quieti
Paulatim moveas: nam tardo tardior, illo
Tardior esse potest, & multo tardior illo.
Sic infinitis poterit vis illa resistens
Diminui gradibus, nec vim superare valebit
Motticem minimam. Capis haec? Ad caetera pergo.
Si data vis levior motrix admittere majus
Augmentum sine fine queat, praegrandia tandem
Viribus aequabit, momentum nacta movebit.
At vis in vectes rotulasue recepta paratas
Auctior efficitur, vires
(que) acquirit eundo.
Libram scis fieri radijs aequalibus▪ aequant
Res nullae nisi sint aequali pondere libram.
In trutinis aliter, licet haud appenderis aequi-
Pondia, dum radius radio sit longior, aequi-
Libria comperies. Ostendam, concipe. Quantò
Grandius exiguo sumpsisti pondere pondus,
Majoris radium radius superare minoris
Debet tantundem. sic illa aequaliterambo
Pondera pendebunt, quamvis aequalia non sint.
Si terrae mo
[...]eat macilentus homuncio molem,
Quid dices? rides? equidem non ludo, movebit.
Vectis in extremo pendatur terra: Deinde
Sat prope ponatur staterae hipomoclion. audin?
Motricem vim pone datam, sint millia pondo.
Da terrae pondus, quantum vis ipse: dedisti?
In partes radium majorem diuide, done
[...]
Invenias toties radij brevioris in illo
Mensuram quoties numeratum in pondere grandi
Pondus habes levius. Levius tum pondus eidem
Appensum radio, moturum dico minori
Appensum radio terrae vix mobile pondus.
Haec si concipias quae sum de vecte locutus
Cognosces melius quod presens
[...] docebit.
Nonne rotas, axes, dentata
(que) tympana cernis?
Hae quatuor rotulae si centum millia pondo
Vilibrae vnius moveant quotcum
(que) libebit
Plures adde rotas, pondus quodcun
(que) movebis.
Ergo axis medio supremi intellige centrum
Staterae impositum▪ positum
(que) hypomoclionillic.
Staterae radius minor esto diameter axis,
Dimidium vectis transmissi longior esto,
Q
[...] decuplo maior decuplo maiora movebit
Pondera▪ tum verò, quia motis axibus ipsa
Circumscripta simul moveantur tympana, primum
Fertur ab axe suo moto nisi pondere librae
Vnius, pondus decies tam grande valentis.
Iam porrò perpende rotam quam sustinet axis
Proximus. In medio ponas hypomoclion, ac si
Efficeres trutinam velut antè: diameter axis
Sit brevior, rotulae sit semidiameter alter
Staterae radius maior porrectusad axis
Supremi dentes, quorum rota prima rotatur
Contactu, secum
(que) suum circummovet axem:
Nacta decem decies librarum pondus ab illo
Majori radio decupla ratione minorem
Vincenti radium, centum
(que) movere valebit.
Quantumcun
(que) voles numero crescente rotarum
Augetur vis prima movens ratione priori.
ERGO
Vim minimam gravium grandissima pondera rerum
Sic constet varijs posse movere modis.
1
10
100
1000
10000
100000
AVRIFICA ALCHYMIA NON est impostura.
SIc dat agens formam▪ formam facit esse, parando
Aptam materiam dispositam
(que) satis.
Propterea Chymicorem proprietatibus auri
Sufficit indutam disposuisse probè.
Hoc ars pr
[...]s
[...]abit. nam quamvis caeteranon sint
Cocta satis, non sint pura metalla satis,
Ignis habet vires quae sunt incocta coquend
[...],
Impurum fieri purius igne potest.
Ergo tam purum reddetur vt induat auri
Naturam plumbum subveniente foco.
Porrò metalla vides simul omnia, proprietates
Tantùm distinctas, participare, gradu.
Pondus habent, possunt ducifundi
(que), nitorem
Ostendunt, ignis vim tolerare valent.
Caetera distinguit graduum discrimen ab auro,
Naturâ nihilo convenient minus.
Nec tanti res est haec transmuta
[...]e laboris,
Principijs etenim sunt propiora suis.
Adde quód in primam, qua facta fuere, resolui
Materiam possunt artis & ignis ope.
Sulphur & argentum vivum sunt omnia, quidni
Ars ea componat cùm resoluta sient?
Di
[...] quid abest: ignis quaecun
(que) coquenda, libenter
Concoquit, & separat quae separanda putas.
Vis mineralis abest? sed adest quo
(que) vis mineralis.
Hanc vim (n
[...] valde fallor) elixir habet.
Ille lapis fiat purè. generabitur aurum.
Nam lapis aurific
[...] seminis instar erit.
Num mir aris aquas èlignis saxa creantes?
Quin clamas fraudes esse, subesse dolum?
Non potes▪ & cur non plumbum vertatur in aurum?
Alchymiâ vires suppeditante suas?
At credenda magis vicina metalla metallis,
Quàm lapides lignis, res manifesta nimis.
Pergimus hinc. Animal si fortè vel arte putrescat.
Diver sum specie gignere saepe solei.
Est animatarum maior perfectio rerum,
Quàm quibus haud animae mica minuta datur.
Ergo minor laus artis erit, si fecerit aurum.
Est animal multo res operosa magis.
Deni
(que) si quando vescaris carne bovinae,
Corporis & carnis pars erit illa tuae.
Intus agens, extra chymico respondet agenti.
An-non fiet opus par ab agente pari?
Ad
[...]o quòd obijciunt, Sciriproportio certa,
Et miscendorum mistio iusta nequit.
Non opus est minimum praecisè quaerere punctum.
Non sunt in certo pura metalla gradi
[...].
Addunt: Ille calor generans non igneus esset.
Caelestis potiùs debuit esse calor.
Esse calor poterit caelestis & igneus idem.
In speculis radios vrere non-ne vides?
Ast vterum proprium generanda metalla requirunt.
Auro igitur terrae viscera danda. nego.
Fortuitos sortita locos animalia nasci
Saepe solent vt ero quae caruere suo.
Hi
[...] ergo liceat. pergunt. Minor esse videtur
In consumendo quàm generando labor.
At purum nullis consumitur ignibus aurum.
Non igitur fiet. Me nihil ista movent.
Ad primum nequeunt quae sunt assata reduci.
Succum. tum falsum est quod posuere p
[...]iùs:
Et quod subsequitur: vi flammae absumitur aurum
Tarde, sed tandem, vel penetrantis aquae.
ERGO.
Alchymiam non esse dolum, non esse dolosam
Credere, me prohibent paucula, multa iubent.