[Page] ¶ Liber aggregationis seu liber secre to (rum) Alberti magni de virtutibus herba (rum) lapidum & anīmalium quorumd ¶ Li ber primus de viribus quarumd herba (rum)

sIcut vult ph̄s in pluribus locis. Oīs scientia de genere bono (rum) est. Verūtamē enīm operatio / aliquando bona / aliquan do mala prout scientia mutatur ad bonū & ad malum finem ad quem operatur Ex quo ꝯcluduntur duo / qucrū vnum & primum est. ꝙ sci entia magicalis non est mala. nam (que) per eius cogniti onem potest euitari malum & ꝓsequi bonum. Concludi tur etiam secundum / ꝙ ex quo effectus laudatur ꝓpter finem at (que) vituperatur / etiam finis scientie aliquando malus / puta quando nō crdinatur ad bonum vel ad vir tutem / Ex hoc sequitur ꝙ scientia vel operatio aliquan­do bona vel mala. Quia igitur magicalis scientia seu cognitio bona est ut presuppositum est / & mala aliquan tulum existit in speculatione rationū / & in speculatione naturalium secund ꝙ ab antiquis autori (bus) examinaui & ꝑcepi / into & egomet Albertus vt in pluribus veritatē inueni & veritatcm suppono quo ad aliqua ex Chyrādis libro / & libro Alcorat. Primo narrabo de quibusdam herbis / post de quibusd lapidibus & tercio de qbusdam anīmalibus & de virtutibus [...]orumdem

[Page]

¶ Prima herba apud caldeos vocatur Ireos / apud grecos Mantuchiol / apud latinos Elitropia Cuius in terpretacio dicitur ab elyos qd est sol & tropos cōuer­sio quia conuersa est ad solem Huius autem virtus mi­rabilis est quia si colligatur sole existente in leone in au­gusto & inuoluatur in laurifolio & simul addat (ur) dens l [...] pi. & feratur / nullus poterit contra ferentē habere vocē loquendi nīsi verba pacifica Et si ei aliq [...]id furetur. & in nocte sub capite suo ponat videbit furem. & ōnes eius cō ­diciones Et iterum si predicta ponatur in aliquo templo vbi sint mulieres qua (rum) cōnubiū parte sui frangatur nū (quam) poterunt exire de templo nisi deponatur Et hoc vltimum ꝓbatum est & verissimum

¶ Secunda herba vocatur a caldeis Hoyb / a grecis Olieribus. a latinis vel gallicis Vrtica nūcupatur hāc herbam tenens in man [...] cū millefolio securus est ab om nī metu. & ab omnī fantasmate. Et si id ponat (ur) cū succo semperuiue & vngātur manus & residuū ponatur in aqua & aquā intret vbi sunt pisces ad eius manus congrega [Page] buntur. & eciam ad piscelluīn Et si extrahatur statim re siliunt ad loca propria vbi erant prius

¶ Tercia herba a caldeis loromborot dicitur / a grecis allomot / a latinis virga pastoris Herbam hanc acci­pe & cum succo mandragore distempera & da cani vel alteri animali. & impregnabitur in suo genere. & habebit fetum ī suo genere De quo fetu si accipiatur dens maxil laris. & intingatur in cibo vel potu ōnes qui inde pota­būnt mox incipient bellum. Et cum volueris delere da ei succum amantile. i. valerie & fiet statim pax inter eos sicut prius

¶ Quarta herba a caldeis Aquilaris dicitur quia nasci tur tempore quo aquile faciunt nidos suos A grecis di citur Valis A latinis Celidonia Ista herba tēpore quo hyrundines faciunt nidos nascitur / quo eciam aquile Hanc herbam si quis cum corde talpe habuerit deuincet omnes hostes / omnes causas / & omnes lites remoue­bit Et si predicta ponatur super caput infirmi / si debet mori statim cantabit alta voce / si non lacrīmabit

¶ Quinta herba a Caldeis Iterisi dicitur / a grecis vorax / a latinis ꝓuentalis vel ꝓuinca Illa enim pul­uerisata cum vermibus terre circūuolutis & cum semper uius amorem inducit inter virum & vxorē si vtatur illo in cibarijs. Et si composicio isto (rum) cum aliquantulo sul­phuris ponatur in stagno vbi sunt pisces: omnes mori entur Et si ad os bubali ponatur statim ceepabit per mediū Et hoc exꝑtum est a modernīs. Si it [...]rū dicta cō [Page] fectio ponatur in igne statim ꝯuertitur in liuidū colorē

¶ Sexta herba a caldeis vocatur Breith̄ a grecis re tus / a latinis Nepta▪ Hanc herbam accipe & misce cū lapide inuento in nido vppupe auis / & frices ventrē ali­cuius anīmalis / et impregnabitur & habebit fetum in suo genere nigerrimum. Et si eis ponatur ad nares sta tim ad terram cadent velut mortui / post modicum ve­ro spacij curabuntur. Et si predictum ꝯpositum in va­se apum ponatur: nun (quam) fugien [...] sed ibi ꝯgregabunt (ur) a­pes. Et si apes submergantur & quasi moriantur / & in predicta confectione ponant (ur) post modicū temporis spa cium: vt per spacium vnius hore recuperabunt vitam. Nam & illud ꝓportionatur qualitati deperdite / & signū ad hoc est ꝙ si musce submerse in cineribus tepidis po­nantur post modicum spacium vitam recuperabunt

¶ Septima herba a caldeis Algeil. a grecis Oros. a latinis lingua canis nuncupatur. Hanc herbam cum corde ranicule & eius matrice pone vbi vis: & post mo dicum temporis congregabuntur omnes canes ville Et si predictum sub police pedis habueris / omnes canes ob mutescent nec poterunt latrare. Et si predictum ī col­lo alicꝰ canis posueris ita ꝙ nō possit ore attingere semꝑ vertetur in circuitu ad mod volubilis rote donec cadet in terram velut mortuꝰ. Et hoc est expertum nostro tē pore

¶ Octaua herba a Caldeis Mansela. a grecis Ven [Page] tosm: a latinis [...]el gallicis Iusquiaīnūs dicitur Hāc herbam accipe & misce cum realgalis & hermodatilis. & pone in cibo canis rabidi & statim peribit. Et si sucum eius cum supradictis posueris in cipho argenteo minutis sime frangetur. Et si supradictum cum sanguine lepo­ris iuuenīs ꝯmiscueris / & in pelle leporis consues: om­nes lepores congregabuntur ibi donec remotum fuerit.

¶ Nona herba a caldeis Ango / A grecis Amala. a latinis lilium vocatur. Si hanc herbam sole existente ī leonis signo colligeris & cum lauri succo commiscueris / deinde sub fimo tempore aliquo sucum illum posueris fiēt vermes: de quibus si fiat puluis & ponatur circa collum alicuius vel in vestimentis suis nun (quam) dormiet vel dormi re poterit quous (que) depositū fuerit: Et si predictū sub fi­mo posueris & de vermibus inde nascentibus aliquē vnxe ris: statim inducetur ad febrem. Et si predictum po­natur in vase aliquo vbi sit lac vacce. & cooperiatur de pelle alicu us vacce vnius coloris: onis vacce ammit­tent lac suum. & hoc maxime expertum est tempore no­stro a quibusd sortilatori [...]us

¶ Decima herba a caldeis dicitur Lūperax / A grecis Esiphena / a latinis vero viscus querci dicitur & crescit h [...]c herba in arb [...]ribus transforata arbore. Hec herba cum quadam alia herba que dicitur Martegon id est sul phium quemadmodum scribitur in lingua Theothonica omnes seras aperit. Et eciā si predictum compositum [Page] [...] [Page] [...] [Page] in ore alicuius ponatur & cogitetur de aliquo: si debet accidere cordi infigitur / si autem non de corde resilit. Sed si predictum ad arborem suspendatur cum ala hyrū dinis ibī ꝯgregabuntur aues bene per quin (que) miliaria. & hoc vltimum tpe meo est expertum

¶ Vndecima herba a caldeis Isiphilon dicitur / a gre­cis Orlegon / a latinis Centaurea vocatur: Hāc au tem herbam dicunt magi habere mīrabilem virtutem. Si enīm adiungatur cum sanguine vppupe femelle / & po natur cum oelo in lucerna: om̄s circundantes credent se esse magos: ita ꝙ vnus alteri credet ꝙ suum caput sit in celo & pedes in terra. Et si predictum ponatur in ig ne stellis lucentibus videbitur ꝙ stelle currant ad inuicē & debellent. Et si ite (rum) predictum cataplasma ponat (ur) ad nares alicuius pre timore quem habebit fugiet / & vehe menter Et hoc expertum est

¶ Duodecima herba a caldeis Colorio vel coloricon / a grecis clamior / a latinis Saluia communiter est no­men. Hec autem herba putrefacta sub fimo in vase vi­treo ꝓcreat quand vermem vel auem habentem caudā in modum merule: de cuius sanguine si tangatur aliqs in pectore āmittet sensum per quindenam & plus. Et si predictus serpens ꝯburatur: & ponatur [...]inis in igne / statim fiet histris tonitrui horribilis Et si predictꝰ pul­uis ponatur in lampade & accendatur: videbitur ꝙ tota domus serpentibus repl [...]atur. Et hoc est expertum a modernis

[Page] ¶ Terciadecima herbā a caldeis Olphanas / a grecis hiliorion / a latinis Verbena dicitur / hec autem herba vt referunt magi collecta sole existente in signo arīetis & coniecta cum grano peonīe vnius anni: caducos a ma­lo morbo curat. Et si ponatur in terra pingui post oc­to septimanas generabuntur v̄mes qui si aliquem tetige rint statim morietur. Et si predictum ponatur in colū ­bario: omnes columbe congregabuntur ibi. Et si pul­uis illo (rum) in sole ponatur videbitur ꝙ sol sit liuidus Si au­tem ponatur in loco vbi hoiēs habitant vel iactetur in­ter duos amantes / statim fit lis vel malitia inter eos

¶ Quartadecima herba a caldeis Celayos dicitur. A grecis Carifin. a latinis Melisophilos de qua Macer facit mentionem. Hec autem herba collecta viridis & coniecta cum suco cypressi vnius anni posita in pulmen to facit pulmentum videri plenū vermibus. Et deferē ­tem facit esse benignum & graciosum / & aduersarios de uincere. Et si predicta herba ligetur collo bouis sequet (ur) te quocun (que) ieris. Et si predicto suco corrigeam vnxe ris & de tertia parte sudoris hominis ruffi & de sub asel­lis statim cingens crepabit per medium

¶ Quintadecima herba a caldeis eglerisa. A grecis isā phinus. a latinis Rosa dicitur. Et est h [...]rba cuius flos est notissimus. accipe granum eius & granum sma pis & pedem mustele & hec suspende in arborcm / & de ce­tero [Page] non fructificabit. Et si predictum ponatur circa rethe congregabuntur ibi pisces. Et si magaris mortu um fuerit & in ꝯmixtione predicta ponatur per dimidiū diem licet tamen non aquetur recuperabit vitam. Et si puluis predictas ponatur in lampade postea accendatur omnes videbuntur nīgri ad modum sathane▪ Et si pul­uis predictus admisceatur cum oleo oliue & cum sulphu­re viuo & de hoc vngatur domus sole lucente: ipsa tota videbitur inflāmata

¶ Sextadecima herba a caldeis Cartulin▪ a grecis q ⁱn (que) folium. a latinis serpentina vocatur. Hec herba a­pud nos satis est nota. Hec autem herba cum folio tri folij inhumata generat serpentes rubeos & virides / de q̄ bus si fiat puluis & ponatur in lampade ardente videbi­tur ibi copia serpentum. & si sub capite alicuius ponat (ur) de cetero non somniabitur sibi

[...]Odus autem operandi oīm predictorum est ut effectus bonus fiat in planeta bono / & malus in malo. id est in horis & diebus eorum ¶ Virtutes her barum: vij. secundum Alexandrum imperatorem. et has quidem virtutes habuerunt ipse ab influentia plane­tarum. Contingit autem vnamquā (que) percipere virtutē suam a superioribus naturalibus

Hima herba Saturni que Affodillus dicitur Suc cus eius valet ad dolorem renum & tibiarū / et datur patien [...]ibus dolorem: radix eius cocta parum. [Page] Et demoniaci vel insīci ipsam deferunt in linteo mun do & liberantur / nec demonem in domo patitur esse. Et si ibideni fuerint ꝓducentes dentes pueri. & eam ferent si­ne dolore eos ꝓducāt. Et ē bonū vt homo deferat secū de nocte radicem: quia non timebit ne (que) ledetur ab alijs ¶ Herba secunda solis dicitur Poligonia vel Corrigio­la. Hec enim herba nomen suscepit a sole▪ nam est mul tum generans / sic enim & hec herba est multos faciens nodos. Hanc quid herbam alij appellauerunt Alcone / que est domus solis. Hec autem herba sauat passiones cordis & stomachi qui attingit hanc herbam / habet vir­tutem a signo suo. & plura. Si quis autem sucum bibe­rit facit cum multū coire. Et si quis deferat radicem eiꝰ curat passiones oculo (rum). Et si ante (quam) aliquā habuerit pas­sionem portauerit secum non superueniet ei passio oculo­rum. Iuuat etiam freneticos si eam secum deferūt in locis. i. in pectore. Iuuat eciam peripulmonicos et facit eis bonum anhelitum. Et facit etiā ad fluxū sangui nis mulie (rum)

¶ Herba tercia lune Chynostates dicit (ur) Su [...]us eiꝰ p (ur) gat exacerbationes stomachi / thoracis / & costareū q̄a on̄dit se esse herbam lune. Flos aūt huius herbe purgat splenes magnos & curat ipsos. q̄a ista crescit & decrescit sicut luna. Valet ad obtalmia. & facit acutū visum. Et valet contra sanguinem oculo (rum). Si radicem eius tritā ponis suꝑ oculū mirabiliter visum clarificat q̄a lumē ocu lo (rum) ꝓpinq̄tū misticum substantie lune Eciā ꝯfert. malū [Page] stomachū habentibus qui non possunt cibum digerere bi bendo succū eius. Amplius valet hn̄tibꝰ scrophulas.

¶ Herba quarta Martis Arnaglossa dicitur Radix hꝰ herbe valet dolori capitis mirifice: qm̄ opinatur ēē do mus martis aries qui est caput totius mundi. Valet e­ciam contra malas ꝯsuetudines testiculo (rum) & vlcera pu trida & sordida quia domus est scorpio. quia pars eius retinet sperma. i. semen qd venit contra testiculos. Valet eciam succꝰ eius de smtericis & emoptoicis et ad vitia emordida (rum) & stomaticis dum quis eum biberit.

¶ Herba quinta mercurij dicitur Pentafilon a quibus­dam pentadatilus / ab alijs sepe decliua / a quibusdam Calipentalo: Radix huiꝰ herbe sanat plagas & duriciē trita & emplastrata amplius scrophulas diluit velociter si sucus eius bibatur cum aqua. Sanat etiam farrin­gos & passiones pectoris seu dolores si sucus eius bibat (ur) Soluit etiam dentium dolores & si sucus eius in ore te­neātur: om̄s oris curat passiones. Et si quis secū defe rat opus dat & auxilium. amplius si quis vult a rege vel a principe petere aliquid copiam dat eloquentie / si se cum eam habeat & obtinebit quid voluerit. Valet etiā in lithiasi et disuria succus eius bibitus

¶ Herba sexta Iouis / dicitur Acharonia / a quibus­dam autem alijs Iusquiamus. Radix eius positꝰ su­per bubones eos dispergit & obseruat locum a phlegmo­ne. si quis autem eam portauerit ante (quam) passio ei super­ueniat nun (quam) bubonem habebit▪ Confert etiam radix eꝰ [Page] podagre dū ponitur trita suꝑ locū pacientis Et hec quid operatur virtute signo (rum) habenciū pedes vel habenciū as­pectum suꝑ pedes / & succus eius si bibatur cū melicrato confert doloribus epatis & ōnibus eius passionibus qm̄ iupiter tenet epar / similiter confert multum volentibꝰ coire & est vtilis vt eam deferāt secum volentes diligi a mulieribus / facit enim deferentes letos ac delectabiles

¶ Septima herba veneris dicitur pistereon / a quibusd hyerobora. i. herba columbaria & verbena Hadix huius herbe posita suꝑ collum sanat scrophulas & parocidas et bubones colli & staphilion. i. vrine distillacionē / & ismō si ponatur emplastrū & est comꝑatū passionibus istius lo ci Sanat eciam fūgas. i. scissuras & cōdilomata. i. du ricies que nascuntur in ano & emoroydas Si succus eiꝰ cum melle in aqua cocta bibatur subtiliat ea que sunt in pulmone & facit bonum anhelitum nam detinet pulmonē Valet eciā multum in frondisia. i. coitu quia succꝰ eiꝰ auget multum sperma cum quis vult coire addit ad desi derium eius / et maior virtꝰ ipsius herbe est. quia si quis eam portauerit est multum potens in coitu verumtamē non teneat aliquid aliud super se nisi istam herbam tan­tum Si quis ponat eam in domo vel vinea vel in terris habundanter habebit redditus / amplius radix ipsius va let omnibus illis qui volunt plantare vineas vel arbores. Et infantes portantes ipsam erunt bene disciplinati. et amātes doctrinā. & erūt leti & gaudiosi. Cōfert eciā posi­ta in purgacionibus / & repellit demones omnes

[Page] ¶ Predictas tamen herbas a. xxiii. die lune vs (que) ad trigesimum incipiendo collectionem ipsam leuare a mercurio ꝑ totam horam dierum & euellendo fac mentionē passionis et rei. s. noīa passionem vel rem ꝓpter quā ipsam colligis & ipsam accipe herbam / loca tamen ipsā super frumentum vel ordeum & ea vtere ad opus tuum postea

¶ Secundus liber Alberti est de virtutibus lapidum quorumd

cVm iam dictum sit de virtutibus herbarum quarumdem & de modo agendi / Nunc in pre senti capitulo dicend est de lapidibus ꝯseq̄n ter quibusdam & eo (rum) effectibꝰ & qliter possmt accipi mirabilium opera

¶ Si vis scire vtrum mulier tua sit casta. accipe lapi dem qui magnes vocatur / est autem ferruginei coloris & inuenitur in mari indico / & aliquando in partibꝰ the othonie in illa ꝓuincia que francia orientalis vocatur. Suppone ergo lapidem hunc capiti mulieris / si casta est ipsa maritum amplexabitur / Si autem non / statim ca dit a lecto. Ad hoc autem si lapis iste ponatur super carbones in quatuor angulis domus / dico tritus & suꝑ carbones sparsus: dormientes fugient edes & relinquēt totum & tunc possunt fures recipere totum qd volunt.

¶ Si vis fieri inuisibilis: accipe lapidem qui dicit (ur) ob talmius / & inuolue in folio lauri. Et dicitur lapis ob talmicus cuius color non nominatur / nam multo (rum) co­lorum. Et est hic talis virtutis ꝙ visus circūstancium execat vel abortat / & ideo vocatur pronius latronum Constantius autem pugno clauso reddebatur per eū in­uisibilis

¶ Si vis incitare tristicias / timores & fantasias ter­ribiles at (que) lites: accipe lapidem qui vocatur Onīx qui est nigri coloris & inuenitur melius gn̄s eius repletum albis venis / et venit de india in arabiam. Et si collo vel [Page] digito suspendatur excitat statim tristicias in homīe & errores. et etiam in somno excitat fantasias terribi­les & etiam lites Et hoc apud modernos est expertum. ¶ Si vis conburere manus alicuius sine igne. adhuc & fugare arteticam. accipe lapidem qui vocatur feripē damus qui est flaui coloris qui si suspendatur collo alicu ius curat arteticam. Et iterum si lapis iste fortiꝰ strī gatur statim adurit manum / & ideo leuiter & suauiter vult palpari

¶ Si vis accendere animum alicuins ad gaudia & eiꝰ ingeniū acuere / accipe lapidē qui Silonites vocatur et nascitur in gremio testudinis indico & esse variū dicitur albo / rubeo / purpureo (que) colore Alij dicūt hunc esse vi ridem & in ꝑsie ꝑtibꝰ inueniri / & dicunt eciā hunc cres­centē luna crescente & ecōuerso Et addūt ph̄i antiqui ꝙ si gustetur confert prescienciā quorūdā futuro (rum) si sub lingua ponatur precipue prima luna vna hora tantū ha­bet virtutē / ideo autē luna existente decima habet hanc virtutē in prima hora vel decima Modus autem ordinis ꝙ cū sit sub lingua si cogitetur de aliquo negocio vtrum debeat fieri an non Si fieri debet cordi tenaciter infigi­tur ita ꝙ auelli non potest Si autem non cor ab ipso re silit Fecerūt eciā philosophi ꝙ curat ptisicos ac debiles ¶ Si [...]is vt aqua buliens statim exeat manu īmissa ac­cipe lapidem qui Topacion vocat (ur) a Topalis insula vel quia auri similitudinē ꝓtendit Et sunt due spēs / vna est oīo similis auro & hec preciosior est Alia spēs est crocea [Page] magis tensibilis coloris (quam) sit [...]urum & hec est vilior Ex pertum autem est in nostro tempore ꝙ si in aqua bulien­te mittatur defluere facit ꝙ statim manu īmissa extrahi­tur Et hoc fecit vnus de fratribus nostris parisius Va let eciam contra emothoicam & stimaticam vel lunati­cam passionem

¶ Si vis excoriare cutim manuum tuarum vel alteriꝰ accipe lapidem qui vocatur Medo a inedorū regione / & sunt due species niger & viridis Dicitur ab antiquis phis & modernis ꝙ si lapis qui niger est frangatur & in aqua calida resolutum fuerit / & aliquis manꝰ snas lauerit sta tim excoriabuntꝰ Et si quis ex eo biberit: peribit vomē do statim omni cura remota & auxilio Dicunt ph̄i ꝙ va­let contra podagram & oculorum cecitatē / & ꝙ oculos lesos & debiles fouet

¶ Si vis vt aliquis non senciat dolorem nec crucie [...]ur accipe lapidem qui dicitur Mephites / a ciuitate que dici tur mephis Et est hic lapis talis virtutis vt dicit Aarō & Hermes ꝙ si teratur & aqua misceatur & detur pota­re illi qui deberet vri vel aliquos cruciatus pati: tantā inducit ille potus insensibilitatem ꝙ non senciat paciens penam ne (que) cruciatum

¶ Si vis ignem perpetuum & inextinguibilē facere / ac cipe lapidem qui dicitur Abaston / & est ferri coloris et (quam)plurimū in arabia reperitur Si enim lapis ille accenda tur nū (quam) poterit extingui eo ꝙ habet naturam lanug [...]nis que pluma salamādris vocat (ur) cū modico humidi vnctuosi [Page] pinguis inseparabilis est ab ipso / & id fouet ignem accē sum in eo

¶ Si vis denincere hostes accipe lapidem qui nūcupatur Adamas / & est coloris fulgentis / durissimus ita ꝙ nō potest frangi nisi sanguine hirci / & nascitur in arabia vel cipro Et si sinistro lateri alligetur valet contra hos­tes & insaniam & idomitas bestias & venenosas & feros homines & contra iurgias & rixas / & contra venena & incursus fantasmatū / & quidam vocant eum dyaman [...]ē ¶ Si vis cuncta pericula enitare / & vincere cūcta ter rena / & habere vires cordis Accipe lapidem qui Aga­tes dicitur / & est niger habens venas albas Est alius eiusd specīei similis colori albo / & nascit (ur) terciū genꝰ in certa īsula habēs venas nīgras: & id facit vincere peri cula & cōfert vires cordis & facit hominē potentem pla centem iocundum et iuuat contra aduersa.

¶ Si vis impetrare aliquid ab aliquo accipe lapidem qui Alectorius dicitur. et est lapis gallinatij vel galli. et est albus nitens vt cristallus. & extrahitur de ventricu so galli vel gallinacij post (quam) fuerit castratus vltra annū quartum Et vt quidam dicunt post annum extrahitur & melior est qui extrahitur de gallo decrepito Et ad quā titatem fabe / excitat venerem / gratum reddit et con­stātem. et sub Imgua acceptum sitim extinguit Et hoc vltimum tempore nostro expertum est et subtiliter ꝑcepi ¶ Si vis deuincere bestias & omina somnia interpreta re & de futuris prophetisare Accipe lapidem qui Esmondꝰ [Page] dicitur vel Asmadus / varij coloris est omne venenum extinguit & facit vincere aduersarios & prophetisacionē dat & interpretationem omnium somniorum & enigma­ta intelligere facit

¶ Si vis habere bonum intellectū in sensibus & nō posse fieri ebrius. accipe lapidem qui Amatistus dr̄ & ē pur­purei coloris / & melior nascitur in india & valet contra ebrietatē & bonū in scibilibꝰ dat intellectum

¶ Si vis deuincere hostes & fugere lites / accipe lapidē qui vocatur Berillus / et est pallidi coloris lucis trans­parentis vt limphe. fer tecum & vinces omnes lites et hostes fugabis / reddet (que) inimicum mitem / in moribꝰ efficacem reddit potestatem sicut dicit Aaron / eciam dat bonum intellectum in scibilibus

¶ Si vis diuinare de futur. s / accipe lapidem qui voca tur Celonites & est purpurei varij (que) coloris / & inuenit (ur) in corpore vel m corde testudinis Si quis autem hunc la pidem sub lingua gestauerit diuinabit & predicet futura verūtamen non habet virtutem nisi luna prima cum fue rīt accensa & crescens monoytes in vltimo descēdente / sic vult aaron de virtutibus lapidum & herbarum

¶ Si vis pacificare tempestates & flumina pertransire accipe lapidem qui voatur Corallus / & est rubeꝰ / aliꝰ (que) albus Et est expertum ꝙ statim restringit sangui­nem & portatus pellit stulticiam & perhibet sapientiam Et hoc a quibusdam tempore nostro expertum est Et va let contra tempestates & pericula fluuiorum

[Page] ¶ Si vis accendere ignem accipe cristallum & pone iux ta circulum solis. i. contra solem & appone iuxta aliquid conbustibile & statim lucente sole calido alliciet ignem & si cum melle potatus lac dabit

¶ Si vis acquirere sapientiam & fugere stulticiam. ac cipe lapidē qui vocatur Crisolitus & est lucide vīriditatis positus in auro pellit stultitiā & sapienciam confert

¶ Si vīs vt sol appareat sanguineus / accipe lapidē qui Elitropia dicitur / & est viridis similis quasi smaragdo & est respersus sanguineis guttis Hanc elitropiam appel lant nigromantici proprio nomine gēma babilonicū / ꝙ si vngatur succo herbe eiusd nominis / & in vas plenū aqua mittatur facit videri solem sangunieum sicut vide­tur eclipsis cuius causa est ꝙ totam aquā ebulire facit in nebulam que inspissando aerem impedit solem videri nisi quasi rubeum in spisso colore / post modicum recedit illa nebula rorando q̄si per guttas pluuie Oport [...]t autē ad hoc vt fiat ꝙ sit quoddam carmen sacrum cum qui­busdam carecteribus: & sicut accepti principes si diui­nando quedam predicant propter quod templorum ponti fices isto lapide maxime vtebantur in festis idolorum Eciam gestatum hoc reddit. hominem bone fame & inco lumē & longe vite Dicitur autē a ph̄is antiquis ꝙ vnctꝰ herba sui nominis vt prediximus polet virtute / & inueni tur pluries in ethiopia cipro & india

¶ Si vis refrigerare aquam bulientem que stat suꝑ ignē accipe lapidem qui Epistretes dicit (ur) qui in aqua oppositus [Page] oculo solis: radios igneos emittit. Et dicitur ab anti quis ph̄is & a modernis ꝙ si ponatur in aqua buliente sta tim cessabit ebulitio & post modicum refrigescet. Et est lapis rutilans & rubicundus

¶ Si vis effugere illusiones / omnes (que) fantasias / & om nes causas vincere. accipe lapidem qui Calcedonios di citur / & est pallidus / fuscus & aliquantulum obscurus Si hic perforatur & cum virtute lapidis qui Sinerip dici tur / collo suspendatur valet contra om̄s fantasticas il­lusiones & facit vincere om̄s causas contra aduersarics virtutes (que) corporis ꝯseruat. Et hoc vltimū expertū est moderno témpore

¶ Si vis esse gratus & placens hominibus / accipe lapi dem qui Celidonius dicitur / & ex eo est niger & ruffus & de ventre yrundinis extrahitur. Ruffus inuolutꝰ pā no lineo vel corio vitulino / sub smistra ascella portatus valet contra insaniem & autiquos morbos & languores. contra litargiricam passionem & contra epidimiā. Euax refert ꝙ iste lapis hoiēz facit facundum & gratum. & pla centem eum reddit. Niger autē valet ꝯtra ferrū & iras & ad finem incepti ꝓducit negotij. Et si inuoluitur in so l [...]is Celidonie dicit (ur) obfuscare visum & debent extrahi mē se Augusti & vt frequeuter duo in vna yrundine inueni­untur lapides

¶ Si vis esse victoriosus contra aduersarios. accipe lapidem qui dicitur Gargates & est diuersi coloris & di­cūt antiqui philosophi fore expertum in Alcide principe [Page] qui (quam) diu eum portauit semper habuit victoriain Et est lapis diuersi coloris sicut pellis capriole

¶ Si vis prescire futurum aliquod. accipe lapidem qui vocatur Gena / qui est sicut dens a bestia / & pone sub lingua t [...]a & sicut Aaron & antiqui philosophi dicunt (quam) diu sic tenueris semper dininando predices futura nec a­liquo modo errabis diuinando

¶ Si vis vt fiat vestis inconbustibilis. accipe lapidem dem qui Histinos appellatur. qui vt dicit Isidorus si­niilis est croco / & in partibus Hispanie inuenitur. Et iste lapis filabilis est ꝓpter ventositatem in ipso rarefac tā inxta gades herculis. & si de eo fiat vestis nullo mo do potest vri sed de igne nitet. Et huius speciei dicunt quid Carbunculum album

¶ Si vis gr̄am habere & honorem / accipe lapidem qui Tabrices vocatur / & est similis Cristallo. de hoc refe­runt antiqui philosophi vt euax & Aaron ꝙ eloquenciam / gr̄am prestat & honor [...]m. Et cum hoc dicitur ꝙ curat omnem Idropisim

¶ Si vis fugare fantasmata & stulticiam: accipe lapi­dem qui vocatur Crisolitus & est idem virtute cum Ar­tenico: vt dicit aaron. & euax in libro de naturis h [...]r barum & lapidum: In auro positus & gestatus fugat stulticiam / & fantasmata compellit. Sapientiam etiā ꝯferre perhibetur / & valet ꝯtra timorem

¶ Si vis iudicare cogitationes & opiniones alio (rum) Acci pelapidem qui vocatur Geratides & ē nigri coloris & te [Page] neatur in ore. Facit eciain gestāntē hisarē & gratio sum apud omnes

¶ Si vis habere victoriā & amiciciā. accipe lapidem q̄ vocatur Nichomai / & est idem ꝙ alabaustrum / & ē de genere marmorum & est albus nitens Et de hoc fiūt vn genta ad sepulchra mortuo (rum)

¶ Si vis vt homo dormiendo tibi dicat que fecit. Ac cipe lapidem qui vocatur Quirin / & inuenitur lapis iste in nīdo vppupe / & est lapis iste lapis ꝓdito (rum)

¶ Si volueris aliquid ab aliquo impetrare: accipe tecū lapidem qui vocatur Radianus / & est lapis nīger trans lucēs q̄ cū capita gallo (rum) dant (ur) comedere formicis inueīt (ur) post tꝑa multa in capite galli & ē idem ꝙ lapis tonatides

¶ Si vis facere ꝙ canes nec venatores possmt nocere alicui animali qd venatur: Pone coram ipso lapidem q̄ vocatur Liperius / & statim id ad lapidem curret. Hic enim lapis inuenitur in Libia & om̄s bestie currunt ad istum lapidem tan (quam) ad suum defensorem / ꝓhibet enī ne canes vel venatores noceant eis

¶ Si vis ꝯburere manus alicuius sine igne. accipe la­pidem qui vocatur Vnces quē prius diximus prīcipē apij quod est ignīs / & est vt ignis: hunc lapidem si q̄s strī git fortiter statim adurit manū velut ꝯburatur igne ma teriali qd est mirabile

¶ Si vis curare melancoliā vel quartanā i aliqūo accipe lapidē q̄ dr̄ lapis Lazuri / simulatur enī colori celesti / suut intus corpuscula aurea. Et est certum et expertum [Page] ꝙ curat melancolīam & quartanam

¶ Si vis acuere ālicuiꝰ ingeniū vel opes augere suas & eciam futura predicere: accipe lapidem qui smaragdus dicitur / & est mūdissimus translucēs & planus / vel fla uus est melior / & aufertur de nidis griffonum: & con fortat & conseruat Et gestatus facit hominem intellige re & memoriam bonam confert: auget opes deferentis Et si quis ponat sub lingua sua statim prophetabit

¶ Si vis facere Irim apparere / accipe lapidem qui vo catur iris / & est albus ad modum cristalli quadratus seu cornua habens Si iste lapis ponatur in radio solis statim reflectēdo facit apparere Irim in pariete vel in muro

¶ Si vis lapidem vnum qui nun (quam) calefiat / accipe lapi dem qui dicitur Balasia / & est habens grandinis figurā & colorem & duriciem habet adamantis Si lapis iste in igne ponatur fortissimo nun (quam) calefiet. & est causa quia habet poros ita constrictos ꝙ calor ingredi non potest corpus lapidis Dicit enim aaron & euax ꝙ lapis iste ges tatus mitigatiram luxuriam & ceteras alias calidas passiones

¶ Si vis scire vtrum vxor iaceat cū aliquo alio a mari to accipe galiates lapidem sic appellatum qui est idem cū catabre. & inuenitur in libia & britania / est (que) duplicis coloris. s. nigri & crocei & inuenitur glaucus tendens ad palliditatem. curat idropisim & fluentes dentes con firmat Et dicit Aui. ꝙ si lapis iste teratur & lauet (ur) siue [Page] lauatura detur alicui mulierīsi virgo non sit statim vrina bit▪ si virgo non

¶ Si vis hostes ac inimicos deuincere. accipe lapidem qui dicitur draconites ā capite draconis. & si de viuo lapis extrahatur valet contra oīa venena. & ferens eū nīsmistro brachio omnes hostes deuincet

¶ Si vis amorem generare inter aliqúos duos / acci­pe lapidem qui Echites dicitur. a quibusdam dicitur A­quileus. qr aquile ī nidis suis hos collocant / purpurei coloris est & inuenitur iuxta littora occiani & aliqn̄ ī per sia Et ī se semꝑ continet aliū lapidē qui ī ipso sonat qn̄ mouet (ur) Fert (ur) ab ātiquis ph̄is ꝙ hic lapis smistro brachio suspensus ꝯciliat amorē inter virum & vxorem / confert pregnantibus / aborsum impedit / periculū ꝑterritionis mitigat. & caducis dicitur valere Et sicut dicunt caldei si ī cibo sit venenū & lapis predictꝰ ponatur ī eo / ꝓhibet ne cibꝰ ille possit deglutiri / & si subtrahatur statim deglu tit (ur) hoc vltimū a quod fratrū nostro (rum) sensibiliter exa­minari vidi

¶ Si vis reddere hominē tutū / accipe lapidē q̄ Terpis­trites nūcupat (ur) / ī mari generatur / rutilās est & rubi­cundꝰ Et dicit (ur) ī libro Alchorat ꝙ si an̄ cor gestat (ur) ho­minē reddit tutū & om̄s ꝯpescit seditioēs Dicit (ur) eciā cō pescere locustas / volucres / nebulas / grādines ac tem pestatē a fructibꝰ terre Et est exꝑtum a phis modernis & a quibusd fratrū nostro (rum) ꝙ oppositꝰ radio solis radi­os igneos emittit Item si lapis iste in aquā bulientem [...] [Page] ponat (ur) stātim cessabit buliri & post modicum refrigescet

¶ Si vis vt perigrini pergant tuti. accipe lapidem qui Iacinctus vocatur. multon est colorum / viridis aūt est melior & habet venas rubeās & vuit in argento col­locari. & in lecturis quibusdam dicitur ꝙ eius sunt duo genera / aquaticus & saphirinus. Aquaticūs flauꝰ ē al­bescens. Saphirinus autem flanūs ꝓer lucēs valde. nihil habens aquositatis & hic est melior. Et de hoc scribit (ur) ī lecturis philosopho (rum) ꝙ digito vel collo gestatꝰ reddit ꝑi grinos tutos & gratos hospiti (bus). Et somnū ꝓuocat ꝓp­ter suā frigiditatē / & hoc ꝓprie habet saphirinus

¶ Si vis seruari a diuersis casibus & pestiferīs morsi (bus) Accipe lapidem qui Orithes vocat (ur) cuius tres sunt spēs vna nigra / alia viridis / tercia cuius altera ꝑs ē aspera altera plana & color eius quasi forrisamina est. sz viridis habet māculas albas. Hic lapis gestatus preseruat a diuersis casi (bus) & periculis mortis

¶ Si vis ꝯciliari pacē Accipe lapidē q̄ vocat (ur) saphirus q̄ venit ab oriente in indiam / & flauus ē melior q̄ non ē tam lucidus: pacem creat & ꝯcordiā / purum & deuotū ad deum animā efficit / animum ꝯfirmat in bonis & ho­minem refrigescere facit in interiori ardore

¶ Si vis curare vtiginem: accipe lapidem q̄ sanus vo­catur a sanua insula: mentem deferentis ꝯsolidat alliga tus manū ꝑturientis impedit ꝑtum & ipsum ꝯtinet in vē tre. iccirco ꝓhibetur ī re tali ne lapis iste mulierē tāgat

¶ In libro mineralium in Aaron & Euax multa simi­lia [Page] & alia inuenīes

¶ Modus autem agendi in his in hoc ꝯsistit vt ꝓeffec tu bono deferens sit mundus ab omni corporis pollutioē Explicit

¶ Videtur dicere Isidorus Limacam habere in capi­te lapidem nobilissime virtutis & est albi coloris quē qui tritum dederit bibere stranguriosis ꝑfectesoluit vrmani & breuiter sanat. Item soluit quartanam. Item tol lit Albuginem oculo (rum). Item si mulier pregnans eum portauerit super se: non ammittet fetum. Item valet ptisicis caro ipsarum cocta & ꝯmesta. Item puluis ip­sa (rum) vstarum cum corticibus ꝯfert ficubus. & cum aliqui bus granis piperis. s. ficubus & ꝯdilomatibus q̄ nas­cuntur in ano. Similiter ipse crude cum corticibus pi: state: rumpunt apostemata matura

¶ Liber tercius Alberti inagnī / & est de virtutibꝰ anīmalium quorumd

cVm superius dictum sit de quibusdam ef­fectibus causatis virtute lapidum quo­rumdam: & de eorum mirabili efficatia siue operatione. Nunc dicendum est in isto presenti capitulo de quibusdam effectibus causatis a quibusdam anīmalibus

[Page]

¶ Aquila auis satis nota est / a caldeis Atuorax dici­tur / a grecis Rimbicus Refert aaron & euax ꝙ mira bilein habet naturam siue virtutem / quia si eius cere­brum puluerisetur & cum succo cicute misceatur / ex hoc comedentes statim se capient per capillos nec se dimittēt donec acceptum portauerit Huius autem effectꝰ racio est: quia cerebrum illud calidissimum est ita ꝙ generat virtutem fantasticam obturando meatus per fimum

¶ Tasso est anīmal satis notum / a caldeis enīm voca­tur Arapa / a grecis vero Orgalo dicitur De hoc enīm dicit Aaron ꝙ si pedes eius ab aliquo ferantur nū (quam) vexa bitur sed semꝑ progredi appetet Item gestans p [...]des eiꝰ semꝑ vincet / & ab inimicis suis timebit Et dicit ꝙ dex­ter eiꝰ oculꝰ in corio lupi inuolutꝰ reddit homīnē plac [...]n tem: graciosum & benignū Et si ex predictis rebus fiat cibus uel puluis: in cibo alicui datus multum diligetur ab eo Hoc autem vltimū tempore nostro exꝑtū est Et si predicta confectio ponatur in fimo fiēt vermes venenosi de quibꝰ si aliquis comederit statim dormiet & nō poterit excitare donec suffumiget (ur) aristologia & mastice

[Page] ¶ Bubo est auis satis nota / que ā caldeis Magi dicit (ur) & a grecis Hysonus Huius auis mirabiles sunt virtu­tes Si enim cor eius cum dextro pede eius suꝑ dormien tē ponatur statim tibi dicet quicquid fecerit / & quicquid ab eo interrogaueris Et hoc a nostris fratribus exꝑtū est moderno tempore Et si hoc ite (rum) sibi ponat quis sub as cella: nullus canis ei latrabit sed obmutescet Et si con iūctio predicto (rum) cum ala sua suspendatur ad arborē aues congregabuntur ad arborem

¶ Hircus est bestia satis nota / a caldeis erbichi / a grecis maslai appellatur Si sanguis eius accipiatur tepi dus cum aceto & assenacionis succo & simul cū vitro bu liatur: reddit vitrum molle ad modū paste poterit (que) cō tra murum proici vel parietem non frāgetur Et si pre dictum compositum in vase ponatur & de hoc vngatur sacies: res mirabiles & horribiles apparebunt & videbit (ur) ei ꝙ debeat mori. et si predictum in igne ponat (ur) & si ib i sit aliquis caducus apposito lapide magnete statim cadet ad terram sieut mortuus / si ei detur aqua anguillarum ad potand statim curabitur

¶ Camelus est animal satis notū / a caldeis einm Cyboi / a grecis Iphim vocatur Si eiꝰ sanguis supra caput ponatur in pelle stellionis stellis lucentibus videbi tur ꝙ ille sit gigas & ꝙ eius caput sit in celo Et de hoc habetur in libro Alchorat ab hermete Et similiter si ex hoc aliquis comederit statim exibit de sensu. & si lucerna eius cum sanguine vncta accendatur: videbitur ꝙ om̄s [Page] homines circunstantes habeant caput cameli / dum ta­men non sit lumen extrinsecum alterius candele

¶ Lepus est anīmal satis notum / a caldeis Veterellū A grecis vero Onolosam nuncupatur Huiꝰ virtus mi­rabilis refertur. dicit enim euax & aaron ꝙ pedes eius iūcti cum lapide alias capite merule: mouent hoīez ad audaciam ita ꝙ non timet mortē Et si sinistro brachio allig [...]tur perget quo voluerit & tutus redibit abs (que) peri­culo Et si cani detur ad comedendum cum corde muste­le: de cetero non vociferabit / eciam si interficietur

¶ Experiolus est anīmal satīs notum Vnguis eius si cō buratur & consolidetur et detur in cibo alicui equo non co medet per triduum Et si predictum ponatur cum aliquan tulo trebentim: erit lucidum / & secundo fiet quasi nu­bes Et sanguis si proiciatur in aquam aliquantulum fiet tonitruum horribile

¶ Leo est animal satis notum / a caldeis Aalamus vocatur. a grecis Beruch̄ Si ex eius pelle siant corri­gie precinctus ex illis non timebit hostes Et si de eius carnibus quis comederit & de eius aqua biberit per tres dies: curabitur a febre quartana Et si eius oculus sub ascella ponatur vel portetur: omnes bestie inclmato ca pite versus ima terga fuge dabunt

¶ Foca est enīm piscis satis notus / a caldeis Daula­bur nuncupatur / a grecis einm labor dicitur siue appella tur Hic piscis est diuerse nature Si enim lingua eius ac cipiatur & eciam cum aliquantulo de corde eius in [Page] aqua ponatur. pro certo congregabuntur ibi pisces Et si sub ascella portaueris nullus in iudicio contra te victo riam habere poterit: sed iudicem benignum et suanem habebis

¶ Anguilla est piscis satis notus Huius autem prout vult euax et aaron mirabiles sunt virtutes Si enim mo riatur defectu aque / corpore integro remanente / & ac­cipiatur acet [...] fo [...]te / et misceatur sanguine vulturis. & ponatur sub fimo in aliquo loco: oēs quotquot fuerint recuperabunt vitam sicut prius habuerunt Et vermis eius anguille extrahatur & in predicta confectione pona tur per mensem vnum: vermis mutabitur in anguillam nīgerrimam: de qua si quis comederit morietur

¶ Mustella est anīmal satis notum Si cor huius anī ­malis comedatur adhuc eo palpitante / facit scire futura & si de corde cum oculis & lingua canīs aliquis comedat statim amittet vocem

¶ Vppupa est auis satis nota / a caldis Eori dicta / & a grecis Ison Oculi eius gestati faciunt hominē graci osum Et si oculi eius ferantur c [...]ram pectore. omnes eius inimici pacificabuntur Et si caput eius in bursā tu am habueris non poteris decipi ab aliquo mercatore Hoc autem expertum est a fratribus nostris hodie

¶ Pellicanus est auis satis nota. a caldeis Voltri nū cupatur / a grecis vero Iphilati vocatur Huius enim auis virtus mirabilis est Si enim eius pulli interficiāt (ur) dum tamen cor ipso (rum) pullorū non frangatur & de eius̄ [Page] sanguine [...]ccipiatur & tepidus in ore pullorum ponatur statim sumunt vitam sicut prius Si suspendatur ad col lum alicuiꝰ auis semper volabitdo nec cadet mortua Et si dexter eius pes sub fimo callido ponatur post tres men ses ex humore & calore quē auis habet generabitur viua & mouebit se Et hoc testatur hermes in libro alchorat & plinius

¶ Coruus est auis satis nota / & eius virtus mirabilis vt refert euax & aaron Si enim oua eius coquantur et iterum in nido ponantur statim coruus procedit ad ma re rubrum in quad insula vbi est aldoricus vel alodrius sepultus & affert lapidem quo tangit oua sua & statī fiūt cruda sicut prius erant. mirabile ē oua cocta suscitare Si autem lapis iste supponatur in ānulo supponendo sibi folium lauri & tāgatur vinctus cathenis vel ianua clau sa statim soluetur vinctus & aperitur ianua Et si lapis iste ponatur in ore dat intellectum ōnīum auium / vnus autem lapis est indicus quia in India reperitur secun­dum quosd & aliquādo in mari rubro / varij coloris est & facit omnes iras obliuisci sicut supra diximus de eod lapide

¶ Miluus est auis satis nota / a caldeis Bisicꝰ / a gre cis Molos dicitur Si caput eius accipiatur & feratur ante pectus dat amorem & graciam ōnium hominum et mulie (rum) Et si suspendatur ad collum galline / nū (quam) cessabit decurrere donec deponat illud Et si eiꝰ sanguine inunga tur crista galli de cetero non cantabit In genibus eiꝰ [Page] niuenitur quidam lapis si inspitiatur subtiliter qui si pona tur in cibo duorum inimicorum fient amici & erit opti­ma pax inter eos

¶ Turtur est auis satis nota / & a caldeis dicitur Mu lon a grecis Pilax. Si cor huius auis feratur in corio lupi nun (quam) de cetero habebit ferens appetitum luxuriandi. Et si coreius conburatur & supra oua alicuius auis po­natur nun (quam) de cetero cx eis potest geuerari fetus. Et si pedes eius suspendantur ad arborem de cetero nō fructifi cabit. Et si eius sanguis cum aqua talpe decocte vnga tur locus pilosus & equus cadent nigri capilli

¶ Talpa est animal satis notum. Huius animalis vir tus mirabilis est vt refertur a philosophis. Si pes [...]ius inuoluatur in folio lauri & ponatur in aure equi: ipse fu giet pre timore. Et si in nido alicuius auis pouatur nū ­ (quam) ex ouis illis exibit fetus. Et si talpas fugere volue­ris pone eam in vlla & sulphur viuum accensum & ibi cō ­nenient om̄s alie talpe: & aqua decoctionis ipīus deal­bat equum nigrum

¶ Merula est auis satis nota / & est eius virtus mira bilis quia si penne ale dextre eius suspendantur in medio domus cum filo rubeo ꝙ nun (quam) fuerit in vsu: nullus po­terit dormire in illa domo donec deponatur. Et si cor eꝰ ponatur sub capite dormientis & ab eo queratur om̄ia di cet q̄ fecerit alta voce. Et iterum si in aqua putei pona tur cum sanguine vppupe & ꝯmisceatur: postea vngātur inde temꝑa alicuīus statim infirmabitur vs (que) ad mortem

[Page] [...]Odus agendi omnīum predicto (rum) vt effectus bonus sit: & vtilis est ꝙ fiat sub planeta beni­uolo: vt Ioue & venere. Et in malo effectu sub plane ta maliuolo: vt Saturuo & Marte. Et hoc est. s▪ diebus eo (rum) & horis suis. Si quis autem hoc recte fece­rit ꝓculdubio veritatē & vtilitatē & maxmam efficaciā inueniet in predictis: sicut sepius vna cum nostris fra tribus tꝑbus nostris sum expertus & vidi. Consideret hic igitur qui predicto (rum) copiam inueniet possidere vel do­minium / efficatiam & virtutem vtrum se habeant ī ef­fectu bono seu sui ꝯtrario: ꝙ bona sub beniuolo planeta experiautur / & mala sub maliuolo: & inuenīet qd dictā est. nam si in suis contrarijs fierent vt bonus effectus īn signo maliuolo vel econtra: im [...]ediretur virtus & ef­fectus eius ꝓpter suum ꝯtrariū: & sic bona & vera vili penderentur Videmus enīm (quam)plurimos falli in certis ac veris qui si signorum vel temporum qualitates agnosce­rent & custodirent in supradictis voluntatem ꝯsequeren tur & effectum

¶ Expliciunt secrcta aliqua Alberti magnī de Colonia super naturis virtutibus & efficatia herba (rum) lapidum & a nimalium quorumdam

¶ Videtur dicere Isidorus ꝙ cinis rane magne super se postatus ad sonas: valde retinet flurum menstruorum [Page] Et in ꝓbatione si ligetur ad collum galline non exibit sā guis ex ea vel ex alio anīmali. Item distemperatus cū aqua ex eo on gatur non amplius nascentur inde pili

¶ Si quis cor canis in smistra parte portauerit omnes canes obmutescent. Si quis oculum dextrum lupi liga­uerit in manica dextra: homines ne (que) canes ei nocere poterunt

¶ Et vt omnīa que superius dicta sunt & eciam dicent (ur) niferius: qui astro (rum) periciam nō habent ad effectū sui de desiderij facilius possmt accomodare. Primo notabis ꝙ hora sumitur dupliciter videlicet equalis & inequalis Ho ra equalis est hora horologij que semper equalis existit. Ineq̄lis aūt ꝯsiderat (ur) scd'm ꝙ dies maiorant (ur) vel mino rant (ur). nā sꝑ astrologi ꝯsiderant tꝑs quo sol stat sup̄ ho­rizonta suū / & illud vocant diem vel arcū diurnū. & vi ce [...]ersa noctē Id aūt tꝑs qd diem appellat in ꝑtes diui­dunt. xij. eq̄les q̄ sunt hore einscemodi diei. & [...]c [...]d de die dr̄ de nocte opposito modo intelligas. Et vt clarius ꝑcipias: ponamꝰ ꝙ sol emergat horizontem hora octaua horologij: habemus vs (que) ad occasum sedecī horas horo logij q̄s multiplicemus ꝑ q̄draginta ꝓut quadraginta sūt minuta cuius (que) hore horologij & habebimꝰ noningenta sexaginta minuta: que diuidamus per duodecim: prout duodecim sunt hore diei applicando cui [...]bet hore suam portionem: & habebimus tunc octuaginta minuta hore qualibet ergo hora talis diei habebit oct [...]aginta minuta [Page] que capient horam vnam & vnum tertiū hore horologij & toto illo tempore considerabitur dominiū planete illius hore quemadmod infrascripta tabula demonstrabit Que libet hora sue noctis nō habebit nisi. xl. minuta ꝙ sic de reliquis suo modo intelligas scdm videlicet solis ortū supra terrā. quia non ea hora q̄ media est inter noctem & diē: dies dicitur. sed dies ꝓprie intelligitur cū sol vi deri potest Cum ergo voles cuius (que) planetarum domini­um considerare. nam vnaqua (que) hora quilibet planeta su um habet dominium. horas ipsas suprascripto modo cō siderabis & sic poteris ad finem ꝓpositi peruenire Consi­deratur eciam diei initium a prima hora precedentis diei post meridiem sic diuidatur dies dn̄icus in duas ꝑtes eq̄ les / & sit. xij. hora (rum): diuide in duas. Erit ergo ho­ra decima octaua dimidiū diei & prima hora sequens erit initium diei lune

¶ De astris & planetis re (rum) scias ꝙ dies Dn̄icus habet astrum suum sub sole. Dies lune habet astrum suū sub luna. Dies Martis habet astrum suum sub Marte. Di es Mercurij habet astrum suum sub Mercurio. Dies Iouis habet astrum suum sub Ioue. Dies Veueris ha bet astrum suum sub venere. Dies sabbati habet astrū suum sub Saturno

¶ Nota ꝙ omnīs actus verus fieri debet sub suo plane ta. & meliꝰ est. si in ꝓprio die illius planete. & in ipsiꝰ ho­ra ꝓpria. vt vbi gr̄a sub Saturuo / vita / edifitiū doe trina / mutatio. Sub Ioue honor / optatū / diuitie in­dumentum [Page] Sub Marte bellum / carcer / matrimoniū ini micus Sub sole / spes / lucrum / fortuna / heres / Sub Ve nere amicus. vel societas / via / amica / peregrinus Sub Mercurio / eger / āmissio / debitum / timor Sub Luna pallacium / sōnum / mercatum / furtum De horis dierum & noctium / primo de horis dominice. hora eius. i. sol. ii. venus. iii: mercu. iiii. Luna. v. saturnus. vi. iupi­ter vij. mars. viii. sol. ix. venꝰ. x. mercu. xi. luna. xii. satur ¶ Noctis vero Prima eius hora Iupiter. ii Mars. iii. Sol. iiii. Venus. v. Mercn. vi. Luna. vii. Saturnus. viii. Iupiter. ix. Mars. x. sol. xi. venus. xii Mercurius

¶ Diei Lune prima eius hora Luna. ii. Saturnus. iii Iupiter. iiii. Mars. v. sol. vi. venus. vij. mercurius. viii. Luna. ix. Saturnus.. x. Iupiter. xi. mars. xij. sol

¶ Noctis vero prima eius hora Venus. ii. mercurius iii. Luna. iiii. Saturnus. v. Iupiter. vi. mars. vij. sol viii. venus. ix. mercurius. x. Luna. xi. saturnus. xij. Iupiter ¶ Diei martis prima ei [...]s hora Mars / ii. sol. iii. venus. iiii. mercurius v. Luna: vi. saturnus. vii. Iupiter. viii. Mars. ix. sol. x. Venus. xi. Mercuris. xii. Luna

¶ Noctis vero martis prima eius hora Saturnus. ii. Iupiter. iii. mars iiii sol / v / venus. vi mercurius. vii / Luna. viii. saturnus. ix. Iupiter. x. mars. xi. sol. xij venus ¶ Diei mercurii pr [...]ma eiꝰ hora mer. ii. luna. iii. saturnus. iiii. Iupiter. v. mars [Page] vi. sol. vij. venus. vij. mercuriꝰ. ix. lunā. x. saturnus xi. iupiter. xii. mars ¶ Noetis vero mercu prima eius hora. sol. ii. venus iii. mer iiii. luna. v. saturnus. vi. iu piter. vii. mars. viii. sol. ix. venus. x. mercurius. xi. luna. xii. satur ¶ Diei Iouis prima eius hora iupi. ii. mars iii. sol. iiii. venꝰ. v. mer. vi. luna. vii. satur. viii. i [...] piter. ix mars. x. sol. xi. venus. xii. mercu ¶ Noctis vero Iouis prima eius hora luna. ii. saturnus. iii. i [...]piter iiii. mars. v. sol. vi. ve [...]us. vii. mercurius. viii. luna. ix. sa turnus. x. iupiter. xi. mars. xij. sol ¶ Diei veneris p [...]ima eius hora venus. ii. mercurius. iii. luna iiii satur. v. iupiter. vi. mars. vii. sol viii. venus. ix. mer. x. luna. xi. sa turnus. xii. i [...]piter ¶ Noctis vero veneris prima eiꝰ ho ra mars. ii. sol. iii. venus. iiii. mercu. v. luna. vi. saturnus vii. iupiter. viii. mars. ix. sol. x. venus xi. mercurius. xii luna ¶ Diei sabbati prima eius hora saturnus. ii. iupiter iii. mars. iiii. sol. v. venus. vi. mer. vii. luna. viii. saturnꝰ ix. iupiter. x. mars. xi. sol. xij. venus ¶ Noctis vero sabbati prima eius hora mer. ii. luna. iii. saturn [...]s. iiii. i [...]piter v. mars / vi. sol vij. venus. viii. mercu. ix / luna x. saturnus xi. iupiter xij / mars ¶ Et nota ꝙ iupiter & venus boni sunt / saturnus & mars mali / sol vero & luna mediocres / mercurius autem cum bonis bonus & cum malis malus

¶ Eiusd Alberti magni de mirabilibꝰ mūdi felicit īcipit Ost (quam) sciuimꝰ ꝙ opus sapientis est facere cessa­re mirabilia re (rum) q̄ apparēt in ꝯspectu hoīm (quam)uis [Page] [...]aria (quam)uis diuersa & plurimum admirauda non cessamus inquirere scripta autorum donec sufficient [...]r appareret magna pars operum mirabilium / tandem autem occur rit nobis res vltime mirabilitatis & extraneitatis / appa­rentis tamen insensibilis ōnium hominum fere & vu [...]ga­rum & est ligatio hominum & virtutum ipso (rum) ꝑ incanta­tiones ꝑ caracteres / ꝑ beneficia & [...]mones & multa val de vilia que penitus non videntur p [...]ssibilia nec habentia causam sufficientem. & cum din sollicitauerim ammum super hoc inuenimus sermonem ꝓbabilem Auicenne sex­to natur alium / ꝙ dum hominum anime inesset quod vir tus īmutaudi res & ꝙ res alie essent obedientes ei qn̄ ipsa fert (ur) ī mag [...]ū amoris excessa aut odij aut alicꝰ taliū Cū igit (ur) aia alicꝰ fert (ur) ī grandē excessa alicꝰ passionis īuenit (ur) exꝑimēto manifesto ꝙ ipsa ligat res & alterat ad idē ꝙ de siderat & diu nō credidi illd Sz p [...]st (quam) legi libros nīgromā ticos & libros imaginū & magicos īuenī ꝙ affetō aīe ho miuis ē radix maxīa oīm ha (rum) re (rum) seu ꝓpter grandē affec tioēm alteret suū corpꝰ & alia q̄ ītendit siue ꝓpt̄ dignita tē e [...]ꝰ obediāt ei res alie visiores seu cū tali affectōe exter miata ꝯcurrat hora ꝯueniēs aut ordo celestis aut alia v̄ tus q̄ (quam)uis faciat illd r̄putaniꝰ tn̄ aīa [...] facere / iā publicū & v̄ificatū ē ꝙ ligatōs hoīm incantōs & ꝓmotōs ad irā odiū amiciciā detrimētū & ga [...]diū sunt ꝯsequētes ad grā des affectōs & tu vides vulgus ꝙ scdm naturā fert (ur) suꝑ res ꝙ timet hec oīa & appetit bn̄dictōs maxie el [...]ct [...] (rum) & digua (rum) ꝑsona (rum) & abhorret maledictiones & blas [...] h [...]mias [Page] vetularum tan (quam) in eis sit virtus aut saltem cum eīs ali (quam) mali virtus ānexa q̄ er go vult scire huiꝰ rei secretum vt operetur illud & dissoluat sciat ꝙ potest ligare oīs anima que ve [...]it in grandem excessum & vltima tn̄ illius in tan­tum vt superet eos quos ligat & debet facere illud illa ho ra ī q̄ īuadit [...]um ille excessus & cum illis rebꝰ quas sibi tunc dictat aīa ipsa enī cum sic est auida rei quā vult ope rari ar [...]ipit ex se super hor ā maiorē & meliorē que est suꝑ res magis ꝯueniētes ad illud ligari autē possunt quicun (que) minꝰ sunt īuice feruidi ī amore (quam) sit īuicem ligans eos ī odio Tunc enī aīa ligantis nō potest suꝑuincere animum illo (rum) cum fortias trahant in contrarium (quam) ipsa soluunt ergo oninia hec illi q̄ sunt fortiores in ꝯtrario (quam) fuerit li gaus eos / & [...]c in illa hora in qua inuadit ipsum appe titns extraneus vt cum illis rebus quas tunc dictat ani mus quia semper maior excessus anīmorum ligat & prohi bet alium minorem aut soluit: scimus ergo ex hoc ꝙ qui dam ligari non possunt / cum smt magis feruidi inuicem (quam) aliquis contra eos▪ quid autē sol [...]i nō possunt cum sit eos ligantis maximus excessus. quid autem ligantur & soluuntur quia inueniuntur quid maximi excessus in ligan do / quid vero maximi in dissoluendo Et vnīu [...]rsalter ille ligat qui auidius ardet / & ille soluit qui fortiꝰ capitur. & intēdit se in illud Faciunt ergo hoc cum his q̄ sibi dictat animꝰ. & tūc illa hora ad illos. & tu nota istud ad oīa ma [...]ficia dissoluēda similiter faciēda. nullꝰ autē est aptꝰ i hoc nīsi quē in [...]tigat ad hoc faciend inclinatio naturalis aut [Page] aliquid vigens ī eo. vnde sunt magis apti ad hoc (quam) alij Et cum certificatum fuit nobis hoc scimꝰ ex hoc scīam caracterū. i. & (ser)mo ad efficaciā ad oēz rē ꝙ vult homo & sunt secund duos modos / vno scz iam dicto scz scdm affectionē aī operantis ipsiꝰ hore in qua fiunt. & ipsiꝰ vir tutis celestis que tunc est / de necessitate habent efficaci am ad similitudinē aī. & mouēt ad illd. qd animꝰ desiderat suum. ergo caracter. i. (ser)moēs. & oīa iuuātia opꝰ aīe. ipsa que aīus ī illa hora q̄ fortius illa appetit dictat fieri. quic quid autē igitur dictat. aīmꝰ▪ fort ssime amātis, ī illa hora de loquelis / de caracteris id est hn̄s efficaciā ad illd / si militer, qcquid īstigat aīmus ferociter odiētis ī illa hora siue cum ꝯsilio. & deliberatioē. ē hn̄s efficatiā destructōis & discordie. & adqrit illd ad oīa faci [...]ntis / seu ab hora siue a signo celesti illiꝰ hore: qr penitus om̄is hora in q̄ trac­tatur alicui malum / est illi mala & nociua / & ꝙ fit in ea fit ꝯtra ipsum: offēdit eum. & ecōtra in bonis. Et tu no­ta istud ꝓ grandi secreto ōnium q̄ voles agere. & ꝓ te & ꝓ alijs. Om̄ia enim suꝑ q̄ arripit animus inebrieatus: de­stitutio rei sunt adqrentia ad illud, scdm desideria anime op [...]rantis. Et secund hoc est artificiū caracterum / hij sermonum virtuosorum mirabilium / & iste est modus in quo inuēta est efficacia ipso (rum) ōnium. Mens enim affec tat grandi desiderio sicut arripitur super multiplices ser­mones / colores & gestus / sic & super carecteres & figu ras diuisas: Vnde nec ad idem inueniuntur similes onis caracteres secund diuersam affectionem facientum eas [Page] humanum & domesticum Et generaliter verificatum est eis ratione & experimento ꝙ omnis natura mouet ad su­am speciem & fit eorum verific acio nota in qualitatibus primis & similiter in secundis & fuit idem in tertijs & in omnibus disposicionibus nihil quod non moueat ad seipsū secundum totum posse suum & hoc fuit radix & princi­piu [...] secundum operum secretorum & tu nō auertas ocu los tue mentis

Ost (quam) fuit insitum mētibus philosophorum istud & ipsi inuenerunt disposiciones entium naturali­um quia certe sciuerunt ꝙ quibusd entibus est insita grādis caliditas / quibusd grandis frigiditas / qui busdam cum hoc grandis andacia: quibusdam grandis iracundia: quibusdam grandis timor: quibusdam inna ta sterilit̄as: quibusdam innatus ardor amoris. quibus dam est innata aliqua alia virtus / aut secundum totam speciem: sicut leoni est audacia innata & victoria / aut secundum indiuiduum sicut meretrici inest audatia non ꝑ speciem humanam sed per indiuiduum / venerunt ex hoc super grandia mirabilia & super secreta oper abilia Et qui non intellexerunt mirabilitatem illam & vnde possit in illud neglexerunt & abieceruut omnīa in quibus fuit la­b [...]r & ingenīum philosophorum quorum fuit intentio pro pria laus in posteris vt falsidica tam grandia traderent in scriptura

[Page] nOn est secretum nec occultuin gentibus quo niam omne simile adiuuet & confirmet suū si­mile: diligat & moneat & amplectatur illud Et medici iam dixerunt illud & verificauerunt illud ꝓ ꝑ­te sua & dixerunt ꝙ epar iuuat ad epar: & quodli (bus) mē ­brum suum simile. Et Alchimiste sciuernnt illud veri­tate manīfesta quomodo natura similis subingreditur et gaudet suo simili illi & ꝯdolet. & ōnis scientia iā verifica uit illud in suis scibilibus. Et tu nota istud diligenter quoniam super hoc videbitur grand s mirabilitas operū.

iAm est verificatum & pesitum in menti (bus) om nium / ꝙ omnis speties naturalis / & ꝙ omnis natura ꝑticularis vel generalis habet amicici am & inimititiam naturalem ad aliquam alia (rum). Et om­nis speties habet aliquid timendum horribile: & inimicū & destructiuū / Similiter aliquid exultans: letificans et ꝯcordans & per naturam: vt ouis lupum: & ipsa cog­noscit eum non solum v [...]um sed mortuum. non solum ꝑ visum sed per gustum / & lepus canem & gatra murem & omnia quadrupedia timent leonem. & omnia volatilia timent aquilam. & omnia animata timent hominem Et est insitum nature vnicui (que) istud. & quedam habent is­tud secund totam spēm & secundum omne tempus. Et quedam habent istud secundum indiuiduum solum et se­cundū certum tēpus: & omnium est certificatio ꝙ que odiunt se secundum vitam / ꝙ partes [...]o (rum) imo pili & oīa [Page] odiunt seinuicem postquam īnoriuntur. Vnde pelsis leonis omnes pelles ledit & vincit: pellis ouis ꝯsumitur a pelle lupī. & timpanum de pelle lupi facit obmutescere illud de pelle ouis: & sic est in omnibus alijs. Et tu no ta istud ꝓpter magnitudinem re (rum) secreta (rum) que inde pro­ueniunt

eT est aptum omnibus ꝙ homo est finis omni­um naturalium / & ꝙ omnia naturalia sunt per ipsum & ipse vincit omnia naturalia: & omnia naturalia habent insitam naturalem obedientiam ad ip­sum hominem / & ꝙ homo est plenus omni mirabilitate eo ꝙ in ipso sunt omnes ꝯditiones: scilicet distemperata in caliditate & frigiditate temperata: in omni eo quod vis & in eo sunt omnes virtutes re (rum) & ad humanam na turam fauent: & obediant demones & ipso humano cor­pore operantur: omnes secrete artes & eciam cum hoc omne mirabile exit ex ipso: sed nō habet homo omnia se cund idem tempus sed diuersis temporibus & in diuer­sis indiuiduis & ī eo inuenitur efficatia oīm rerum ipo­crata (rum) verborum vegetabilium. Sed que sunt partis ad partem non declarantur ratione sed experientia. (quam)tum autem ratio poterit videre & comprehendere notabis Et etiam quantum per tuam propriam experientiam experi­ti poteris: adiunge & intellige hoc quod contra homi­nem est

[Page] [...]On potest aliquis dicere / ꝙ omnis res nō sit plena mirabilitate & nescit que maioris quando diligenter certif. cat. sed vnusquis (que) vilipendit rem de qua nihil scit / & res nihil meruit in illo. nam v­naque (que) res habet de calido & frigido quod est sibi ꝓpriū & ignis non sunt mirabiliora (quam) aque sed sunt diuersa et alteriusmodi. & piperis non sunt mirabiliora (quam) iusquiani sz alia. Et qui credit ꝙ mirabilitas rerum exit a calido & frigido non potest dicere quin in omni re sit grande mi­rabile / cum vnaque (que) res habeat de calido & frigido qd sibi ꝯuenit. Et qui credit ꝙ mirabilitas rerum sit in stel­lis & aspectibus in quibus contrahunt res ꝓprictates mi rabiles & occultas scire potest ꝙ omnis res habet pro­priam figuram celestem sibi conuenientem ex qua proue­nit ei mirabilitas in operando Nam omne quod incipit sub determinato ascendente / & influencia celesti incipit & cōtrahit nū (quam) propriā efficaciā patieudi & [...]perandirē mirabilem / & qui credit ꝙ mirabilitas rerum [...]xeat per a miciciam & inimiciciam. vt emptio non potest eciam de negare Et vniuersaliter secundum omnem modum philo­losophandi res vnaque (que) est plena mirabilibus Et post (quam) sciuerunt hoc philosophi inceperunt experiri et educere quid est in rebus

PLato vtro dixit i libro tegmēti ꝙ q̄ nō fuerit opifex dyaletice ex q̄ fit ꝓnus & cleuatus. ntel [Page] lectus agsilis & expeditus / & qui eruditus in scientia na­turali in qua declarantur mirabilia calida & f [...]igida et in qua aperiuntur ꝓprietates cuiuslibet entis in se. Et qui non fuerit doctus in scientia Astrologie & in aspectibus & figuris stella (rum) ex quibus est vnicui (que) eo (rum) que sunt subli ma virtus & ꝓprietas / & qui non fuerit do [...]tus in scien tia nigromantie qua manifestantur substantie immateri ales q̄ dispensant & administrant omne qd est in re (bus) ex bono & malo non poterit intelligere nec verificare omnia que philosophi scripferunt / nec poterit certificare omnia que apparebunt sensibus homīm & euadet cum tristitia a­nimi / quonīam in illis rebus est mirabilitas omnium q̄ videntur

cRedit purus Astrologus ꝙ tota mirabil [...]tas re [...]um & radix experimento (rum) & omnium que extāt a rebus quando inuicem conferuntur essent a fi gu [...]a celesti quam contrahit vnumquod (que) hora sue inter emptionis & generationis / & verifica [...]it in omnibus q̄ expertus est inuenit ꝙ ꝯcursus re (rum) est secundum cursum stellarum & victoria & gandium & tristitia pendet exin­de & iudicatur per i [...]lud. & ideo iussit omnia fieri certis diebus & in certis horis / & in certis conīunctionibꝰ et separationibus / & in certis ascensionibus. s. ypocri­tos sermones preꝑationes herba (rum) & non potuit eo (rum) inge nium expandi & extendi ad omnes verifitationes philoso phorum

[Page] cRedit magna pars philosophorūm & medico­rum ꝙ tota mirabilitas experimēto (rum) & mira­bilium exiret a rebus naturalibus quando in lucem con­feruntur per calidum & frigidum / siccum & humidū Et significauerunt has quatuor qualitates & posuerunt ip [...]as radices omniū mirabilium & eorum mixtio exigit ad omne mirabile / & verificauerunt illud in suis operī (bus) & iusserunt sua experimēta incedere & componi per istam & tenere ꝑ has res & verificari & cum inuenerunt multa experimenta philosophorum: non potuerunt ea verifica­re per calidum & frigidum / imo magis ex hoc erat con­trarium / accidit ei mirari necessitanter & tristari: & ne gant plerum (que) illud / & si videant id

pLato Aristotiles & legittimi & ōnes qui intē derunt suꝑ vltimum philosophie: iam certifica nerunt ꝙ mirabilitas exit a rebus secundum modos valde diuersos: plerum (que) per virtutes celestes impressas: ple­rum (que) per caliditatē & frigiditatē: plerum (que) ꝑ virtutes demonum & nigromanticorum: plerum (que) per virtutes a lias innatas rebus cū suis formis substancialibus: ple rum (que) per relacionē que sunt rerum adinuicē Vnde red­duntur incōprehensibilia rerū mirabilia / sicut dicit autor plerum (que) per se faciunt vnum / per accidens faciunt con trarium: plerum (que) directe: plerum (que) nidirecte Merito ergo Plato dixit ꝙ qui non fuerit valde solers in dyaleti­ca / & doctus in virtutibus rerū naturalium: similiter ī [Page] signis stellarum & nigromauticarum virtutum: nōn vide bunt rationabilitatem mirabilium / nec ipse sciet ea et non communicabit thesaurum philosophorum

sCito igitur ꝙ omnis res habet ex caliditate et frigiditate qd suū ē ex quo facit rē efficacē ꝑ se & facit rē efficacē aliā ꝑ accn̄s / directe & indirecte: ha bet vnāquā (que) virtutē ex stellis & figurā sue generationis quam agit in moralitate / constructione / & conuenientia cum alijs / & tamen v [...]aque (que) habet virtutes sibi conna tas per quas vuaque (que) res est principium mirabilis effec tus Cum ergo hoc ꝙ om [...]is natura mouet ad suum simi le: potest imaginari de mirabilitate effectuum quem vis ad omne operandum: et verificabis omnia que audies & medicinalia & magica & nigromātica secundum diuer sum modum tue excogitationis & solertie: & intromittā te superficialiter vt te ipsum adiunes & prepares ad reci piendum que dicam aggregata & collecta ex philosophis & diuersis antiquis: habeto ergo istud in mente tua: & quantum est per se res calida adiuuat in passionibus fri­giditatis / & est experimentū in eis Et non competit cali­dis nisi per accidens aut indirecte et cōmuniter: & semꝑ caue ne quod est per accidens decipiat te in primis quali tatibus. quia plerum (que) res calida sanat morbos calidos scilicet per accidens aut indirecte Si vis igitur experi­mentari primo decet te scire de re [...]us vturm calide aut [Page] frigide sint. et nota totum illud: et pest (quam) scis istud no­ta que est dispesicio & proprietas eius naturalis vtrum ne est audacia aut timiditas / aut decor aut sterilitas quia qualem habet naturam nun (quam) enim talem assimilat in hijs quibus associatur. vt leo est animal intimidum & habens audaciam naturalem maxime in fronte et cor de Et ideo qui associat sibi oculnm leonis / aut cor aut pellem que enim est inter duos oculos: vadit audax & intimidus & inducit timiditatem omnibus alijs animali­bus / & generaliter enim in leone est virtus dandi auda ciam et magnanimitatē Similiter enim in meretrice est audacia exterminata: Et ideo dicunt philosophi ꝙ si quis induat camisiā meretricis publice / aut respexerit in spe culum / aut secum habuerit in quo ipsa speculatur seipsam vadit audax & intimidus Similiter in gallo est quedam audacia magna adeo ꝙ dicunt philosophi ꝙ ex co stupefit leo: & ideo dicunt ꝙ si quis hominum gesserit secum ipsiꝰ aliqua: vadit audax & intimidus. et generaliter omne animal quod habet audaciam exterminatam per natu­ram / aut per casum Si enim ex eo construeretur homi­ni dat sibi audaciam Similiter enim si est aliquod ani­mal sterile per naturam / aut per accidens aliquod eius consociatio ad aliquam mouet sterilitatem. Et ideo scripserūt philosophi ꝙ nullus a proprietate vel quomodo cun (que) cum sit omnīno sterilis facit viros & mulieres eci am steriles quando ex eo sociatur aliqua pars mulieris [Page] Similiter facit abertiuus & enuchus quoniā ōnibus hijs est insita sterilitas & assimilant sibi in hoc hominē qui sibi associat ista intrinseca Similiter qui volunt incitare amo rem respiciunt enim quod animalium maxime diligit: et maxime in illa hora qua magis stimulatur in amore quia tunc in eo vigor magis in promouendo ad amorem ex il lo anīmali accipiunt partē in qua magis viget venus & ille appetitus: sicut sunt cor testiculi / & matrix & exhibēt ea illi quem volunt mtendere. masculꝰ ad feminā exhi­bet testiculos. mulier vero ad virū exhi (bus) mēstrū aut se cūdinā Et quia hyrūdo multum diligit: vt dicunt philo sophi / ideo multum eligunt eam philosophi ad excitandū amorem Similiter in hoc genere turtur / columba & pas ser maxime quando capiunt (ur) amore siue a venere tūc enī irrefragrabiliter prouocant & inserunt amorem Similiter quando volunt facere loquacē appropinquāt de lingua ca nīs aut de corde Cum autem volunt facere facundum aut delectabilem: associant ei philomenā. & vniuersaliter quamcū (que) virtutem aut ꝓprietatem naturalem vident in aliquo entium naturalium scdm excessum suspicantur assi milare aut promouere seu inclinare dispositū ad illud prop ter quod sciunt firmiter ꝙ potest plus iuuare (quam) uoc [...]re eo ꝙ habet illud insitum a sua natura / & omnis virtus mo net ad tale quale est secundum posse suum Et sic ītelligo esse in rebus mirabilibus que audies Et hoc dictum sit ad introducendum anīmum tuum

dIxit autor libri tegimenti ꝙ quedam sunt ma [Page] nifesta sensibus quibus nullam scimus rationem. & que dam sunt manīfesta ratione in quibꝰ nullum sensum nec sensationem percipimus Et in primo genere entium nu [...]li credendum est nīsi experientie / & non est experienda ra­tio nec neganda experientia Et in secundo genere entium non est expectandus sensus / quia sentiri non potest▪ que dam igitur sola experiētia sunt credenda s [...]e ratione: cū lateat homines Quedam sola ratione: cum careant sen sibus Nam (quam)uis manifestam rationē nesciamus ꝙ Mag nes trahit ferrum: ita tamē manifestat illud experientia ꝙ nullꝰ denegare debet Et quēadmodū istud ē mirabile ꝙ sola experientia certificat / ita in alijs debet homo exti mare nec debet negare quicquā mirabilium: (quam)uis ratio­nem non habeat sed debet experiri. quia cause mirabili­um īunt latentes & ex tam diuersis procedentibus ꝙ hu­manus intellectus secundum Platonem non potest imita ri eas Magnes ergo trahit ferrum Carabe trahit paleā Et quidam alius lapis trahit vitrum / sic in entibus sunt mirabilia declarata philosophis per experientiam q̄ nullus denegare de (bus) donec experit (ur) illud secūdū modum philoso phorum qui illud inuenerunt Nam dicunt phīlosophi ꝙ palma est arbor & habet masculum & feminam cum ergo femina appropinquatur masculo vides feminam declina­tam ad masculum & mollificantur folia eius et rami & de clinant ad masculum Cum ergo ad palmas vident illud & ligant funes a masculo ad feminam▪ reddit ergo erec ta super seipsam quasi adempta sit a masculo per commu­tationem [Page] funis virtute inasculi. quare crgo negas ꝙ in hac reliquiarum rerum que suis proprietatibus agunt do nec per experiencias certificet (ur) tibi certitudo & dest [...]na [...]ur falsitas Negocium autem tuum supra illud quod nar rauimus in libris nostris ducrum rumor propalatur in regionibus & quorum vestig [...]um laudatur apud sapientes abs (que) experientia ipsius cuius proprietates sumuntur est inuidia & odium ex quo semper prouenit obliquitas intel­lectus. & iudicij in ore Multi tamen antiquorum narra uerunt res mirabiles tamen iam receptas apud vulgus & verificatas Et ego narrabo tibi quedam vt tu firmes mentem tuam super eas & vt sit parata credulitati eorū que ratio non potest confirmari secundum sensum: quia predictum in eis est adiutorium Ex eis ita (que) est ꝙ filius Messie dixit in libro de animalibus Si induat vestimen­tum viri mulier feta: deinde induat ipsum vir prius (quam) abluat ipsum recedit ab eo febris quartana

¶ Et in libro de animalibus dicitur ꝙ Leopardus fu­git ex craneo hominis. & alibi ꝙ si craneum hominis an tiqui sepeliatur in turri columbarum aut ponatur: in ea habitant & quiescunt columbe ibi & multiplicantur donec constringantur in ea

¶ Et in libro de Tyriaca Galienī ꝙ serpens qui dicitur regulus / est sub albidus: supra cuius caput sunt tres pi li & quando videt eum aliquis moritur statim. & quando [Page] audit eius sibulum aliquīs vel aliquid: īnoritur

¶ Et omnīs bestia que comedit ex eo mortuo eciā mo­ritur Et dixit aristotiles ꝙ vbi fit estas sex mensibus Similiter hymens est flunius in quo inuenīuntur vipere quarum proprietas est vt nun (quam) videant qui non morian­tur & non fac unt hoc ni [...]i dum viuunt: cum vero sunt mortue nihil nocent. Et ingenīauit Aristotiles cum A lexandro vt reciperet speculum magnum & ambularet cū eo versus eas: cum respexerunt seipsas in speculo: mor­tue sunt fuit ergo quibusdam nicredulus sermo aristotilis Nam Auicenna instans Aristotili. si aliquis vidit eum mortuus est▪ vnde non est veritas in sermone

¶ Et dixerunt si aliquis acciperet de lacte mulieris lac­tātis virginē suā q̄ est ab ymatu & ponatur in vitreo va se & sepeliatur vel suspendatur in turri apud introitum co lumbarum & exitum: habitant & multiplicantur colum­be in ea donec smt innumerabiles

¶ Et dixerunt quando os hominis mortui suspenditur in aliquo: iunat a quartana. et si suspendatur os homi­nis mortui super illum qui conqueritur de ventresuo sana tur

¶ Et dixerunt philosophi si dentes pueri in prīmis cum cadunt suspendantur antequam veniunt ad terram et [Page] ponantur in laniina argenti & suspendātur super mulieres ꝓhibent eas impregnari & parere

¶ Et in libro Cleopatre quando mulier accipit ōni mē se de vrina mule pondera duo & bibit ipsam non concipit

¶ Et in libro decorationīs: accipe quantitatem fabe de Alcith & infunde ipsū in vrina mule & da mulieri ad po tandum & ipsa non concipit

¶ Et Dixit Alexander quādo accipitur aliquid de vmb [...]i co infantis quando egreditur & inciditur & ponītur sub lapide annuli de argento ant auro: tunc ei qui nescit eū non aduenit colica passio penitus

¶ Et dictum est si ligetur semen acetose in panno & sus pendatur super timpanū sinīstrum. non concipit denec permanet super ipsum. et dixit Galienus ꝙ quando folia acetose comeduntur soluunt ventrem / & quando bibitur semen eius: soluit ventrem / & dicitur ꝙ radix acetose suspensa super habentem scrophulas iuuat ipsum

¶ Et dicunt philosophi quando vis vt redeat bestia ad hospicium suum lene frontem eius cum cepe squilla / & re dibit

¶ Et Aristotiles dixit in libro de anīmalibus Si ponat aliquis ceram contritam super cornua vituli vaccarum vadit cum eo vbicum (que) vult sine labore

¶ Et si inungat aliquis cornua vaccarum cum cera & o leo aut pice recedit dolor pedum earum Et si aliquis deli nuerit caput thauri oleo rosarum apostematur capnt eiꝰ & si liniatur cum eo caput vacce. moritur / & si aliquis [Page] vnxerit linguam boum cum sepo aliquo non gustant c [...] bum nec comedunt: sed prius moriūtur fame nisi abster gatur cum sale & aceto Et si quis inungit anum galli cum oleo non calcat gallinam nec potest

¶ Et si quis vult vt non vociferat gallus: caput eius inunge oleo & frontem ¶ Et in libro Archi­genis dicitur quando canilla leporis suspenditur super ipsu qui patitur colicam: confert ei

¶ Et dixit Aristotiles qui sedet suꝑ pellem leonīs: rece­dunt ab eo emoroide. Et dixerunt philosophi si annula­rem abortim suspendit super se mulier non concipit mulier donec ꝑmanet super ipsam Et quando bibit mulier vrinā arietum nun (quam) concipit. Et quando bibit sanguinem lepo ris non concipit. Et si stercus leporis suspendatur super mulierem non concipit donec ꝑmanet suꝑ ipsam

¶ Et origanum montanum quando teritur & puluerisa­tur suꝑ locum formicarum dimittunt formice locū suum

¶ Et dixerunt philosophi si suspendatur caput capre suꝑ illum qui patitur scrofulas: sanatur per ipsum

¶ Et dicitur in libro decoronationis Accipe mirrā et line pollicem pedis dextri tui cum oleo de palestina tritam Nam tunc tu concubes dum illud permanet suꝑ pollicē Et dicitur ibi ꝙ si tu accipis fel hirci & adib: et exsicca vtra (que) & deinde tere ea & calefac ambo cum puro oleo & line cum eo priapum in circuitu hora coitus & nullum alium expectet nisi solummodo te ¶ Et cum [Page] hoc eciain dicunt philosophi Si accipiat medium pondūs iii. illius / & eciam. v. ex duobus testiculis vulpium et cum hoc eciam ex felle galli: & permisceat vtra (que) bene & portare ea debet secum continue tribus diebus in vul ua: in die quarta futuat eam vir eius et impregnabitur a masculo / & suspendatur cauda adib supra presepe vac­carum aut pec [...]dum non appropinquabit lupus donec per manebit ill [...]c & si multum eciam fameat. et si suspendi­tur cauda lupi aut pellis aut caput lupi supra presepe non comedent beues nec bestie aliquid. et si inungit se [...]ulier sepe vrina adib nun (quam) concipiet Si enim vis vt mulier non corrumpatur nec querat aliquos viros: ac­cipe priapum lupi & pilos palpebrarum [...]ius & pilos qui sui [...]t sub barba eius & combure illud totum & da ei in po t [...] ipsa nesciente / & nullum volet nisi te. et dixerunt phi losophi quando mulier non vult virum su [...]m tunc [...]nim accipiat vir eius aliquid de sepo hircor [...]m mediorum inter paruos & magnos & liniat cum eo priapum suum et coe­at ipsa enim amabit eum & non coibit postea cum aliqui bus alijs. et dixerunt philosophi ꝙ testudo quando vena tur a serpente comedit origanum & sanatur. ideo sci­unt philosophi ꝙ origanum succubuit cū ven [...]no. & dici­tur ꝙ mustela quando venatur a serpente comedit rutā & sciunt ex hoc ꝙ ruta est contrarium ven [...]no serpentum et mus suꝓ ositus p [...]ncture scorpionum liberat. quia cō trarius est & nihil timens eum. et dicunt philosophi ꝙ si quis extra [...]erit calcaneum mulieris mustele ipsa existen [Page] [...]e viua & suspendatur super mulierem non concipit donec maneat super eam & quando remouetur impregnabitur Et inuenerūt philosophi ꝙ si aliqua mulier est sterilis quā do apponunt rem facientem sterilem mulier fit non steri­lis & econuerso. et si accipiantur duo testiculi mustele & stringantur & ligentur in crure mulieris & habeat eos secum mulier non concipit Et dicitur ꝙ quando aspongia proicitur in vino mixto aqua deinde extrahitur & restrin­gitur & exprimitur egreditur aqua ex eo & remanet vinū & si non est mixtum nihil egreditur Et dixit Tabariensis ꝙ si suspendatur lapis spong [...]e in collo pueri qui tussit tus­si vehementi sedatur tussis eius Et quando intromittitur in caput asmi aut anum scarabens smcopisat & non ver­titur donec extrahatur ab eo Et si homo comedit lentes & mordeat non sanatur morsus Et quando intromitti­tur in anum arietis altil siue alcit: cadit lana eius Et dicitur ꝙ si sigetur aliquis lapis cum cauda asmi non ru­det ne (que) raget Et si accipiantur pisi asmi qui enim sunt iuxta priapum suum & dentur alicui in potu triti cum vi no cui vis incipit statim pedere

Et similiter si aliquis acceperit oua formicarū & cōtriue­rit ea & proiecerit in aquam & dederit ea alicui in potu cui vis statim non cessat pedere Similiter faciunt cum vino Et dicitur ꝙ si feceris an nulum ex virga myrti recentis & intromisceas in ipsu an nularē digitum. sedat apostema sub ascellis. Et in libro [Page] Aristotiles Radix iusquiani albi quando suspenditur super patientem colicam passionem: confert ei Et quando ha [...] rat & intrumsalsum ponītur in vase & ponītur super ipsum acetum bulit fortiter abs (que) igne. Et dicitur in libro Hermetis quando proicitur semen porri super acetū: re cedit acetositas eius

¶ Et dixit Belbinus qn̄ accipis albumen oui & alumen & lenis eum eo pannum & ipsum abluis cum aqua salis & sicca eum: prohibet ignem conburere Et dixit alius qn̄ acci (ur) arsenicum rubeū & alumen & teruntur & cōficiunt (ur) cum succo semperuine & felle thauri & linit cum eo homo manus suas deinde accipit ferrum ignitum non conburit ipsum Similiter si accipiatur ex magra & alumine iame ni & talc & aceto forti & altea & contriueris ea contrici one bona & lenis cum ea manus: non ledit eas ignis Et dixerunt in Carabe quando multum teris ipsum et suflas ipsum versus lampadem cum suflatorio inflamma tur ex eo ignis magnus & ab eo nihil contractum conburitur Et qn̄ volueris vt qui sunt in pallacio videāt (ur) nīgri accipe de spuma maris & calcanto & permisce ea simul de inde humecta cum ea licinium & illumina cum eo lam­padem

¶ Quando vis vt qui sunt in pallacio videantur sine capitibus. accipe sulphur citrinum cum oleo & pone ip­sum in lampade: & illumina cū eo & pone illud in medio hominum & videbis mirum ¶ Et dixit Belbinus [Page] qui posuerunt portulacam suꝑ lectum suum nō videbit sō ­nīum nec visionē peītꝰ Et Aristotiles dicit ꝙ eque qn̄ odorant fumū lampadis extincte: abortiunt & indiguāt (ur) Et similiter hoc accidit quibusd mulieribus pregnantibꝰ Et dixit Ar̄. ꝙ si quis ingeniat (ur) camelum coire cum matre sua & ipse presentit illud ipse prosequitur eum donec in terficiat eum. Et si ingenietur equū ascendere matrē suā & presentiat illud: interficit se ipsum & necat intēdens ad hoc Et dixit Tabariēsis: si accipiat (ur) rafani & cōficiatur vel accipiatur ex eo pars cuius sit magnitudo & suspenda tur supra mulierem post partum egreditur secundina Et dicunt philosophi ꝙ si submerges muscas in aquam: vi­dentur mortue / & si sepeliantur in cinerem resurgunt ite rum Et quando submergis Azoubor moritur. & roretur super ipsum acetum: vinificatur Et quando sepelis scara­beum in rosis moritur Et si sepelis eum in stercore vīni­ficatur

¶ Et dixerunt philosophi ꝙ quando penne aquilarum po nuntur cum pennis aliorum animalium: conburunt illas & mortificant eas: sicut ipse est vincens in vita sua om̄s aues & dominans: penne aquilarum sunt perniciose om­nibus pennis

Et dicunt philosophi ꝙ si ponat (ur) in aliquo loco pellis ouis cum pelle adib: corrodit & consumitur Et qui induit pā num ex lana ouis quam comedit adib: non cessat ab eo pruritus donec induit eum Et si acceperis pilum eque & extenderis ipsum hostium domus non ingreditur hostium [Page] illud signifex d [...]nec super eo stat pilus Et si suffumigas domum aut locum pulmone asmi inundas eum ab omni [...]erpente▪ & scorpione & sciunt philosophi ex hoc quod va­let in veneno Et dixit Thebariensis si lingua vppupe sus­pendatur super patientem obliuionem: reddit eum memo rem Et suffumigatio cum pennis eius expellit demones & alienationes Et in libro Cleopatre dicitur Si mulier non delectatur cum viro suo: accipe medullam lupi de pe de smistro & porta eam. & nullum diliget nisi te Et dicitur quando accipitur coxa strussionis masculi sinistra et buli­t [...]r cum oleo / deinde liniuntur cum eo origines pilorum n [...]n (quam) renascuntur Et dixit Architas si accipiatur cor dum viuit & suspendatur super patientem quartanam era dicat eam / et spolium serpeutis quando stringitur super ancham mulieris accelerat partum: sed cum parit illico remou [...]atur / et dentes omnium serpentum quando eradi cas eos dum viuit serpens & suspendatur super quarta­narium tollunt ab co quartanam / & si suspendatur ser­pens super dolentem dentem prodest / et serpeus occurrit pregnanti: abortit / et si occurrit ei dum parit accele­rat partū. [...]t dicūt si acceperis caninū dentē cocodrilli ex palato eius superiore sinistro / & suspendis eum super febricitantem sanat & non redibit febris ad ipsum vn (quam). et dixerunt ꝙ leo terretur ex gallo albo / et leo iterum ti met ignem / et qui mungitur cum sepo renum leonis non timet ire inter bestias. et omnes bestie terrentur ex leo ne [...]. et qui linit corpus s [...]m cum stercore leporis terren [Page] tur ex eo lupi. & si territur arsenicum citrinum & admis cetur lacti non cadit super ipsum musca que non mori­antur. et si acceperis dextrum pedem testudinis & sus­pendis ipsum super dextrū pedem podagrici confert ei Si­militer si smistrum smistro. & sic manus eius confert manui & digitus confert digito. Et si accendatur ignīs coram emorso ex viridibus lignis ficulnearum crepitant testiculi eius Et in libro hermetis Oculi vrsi ambo qui ligantur in panno linī super adiutorium sinistrum remo­ueut quartanam. Et dicitur ꝙ si lupus videbit hominem & ipso non videbit lupum. stupefit homo. & tiinet et ra [...] cescit Et ideo si quis gerit oculum lupi i [...]uat ad victori am et audaciam & depellationem & timorem aduersarij Et dicitur eciā ꝙ si fiat ānulus ex albis vngulis asini q̄ induit ipsum epilenticus non patitur epilentiam Et dixe­runt quando vis ne approximent musce domo tunc pone condisim & oppium in albedine calcis. et tunc inde albisi­ca domum tuam ex ea & tunc non ingredientur alique musce penitus Et quando vis vt narret tibi mulier tua vel puella tua omnia que fecit accipe cor columbe. & ca­put rane et exsicca vtra (que) et tere et puluerisa super pec­tus ipsius dormientis. & ipsa narrabit tibi omnia que ipsa fecerit Cū vero euigilauerit exterge & remoue illud a pectore ne alienetur Et dicunt philosopi ꝙ si quis suppo nit adamantem capiti mulieris dormientis manifestat si est adultera: quoniam si sic resilit territa. a lecto. & si nō. āplectit (ur) maritūsu [...] cū magna dilectione Et dicūt ꝙ [Page] pellis asmi quando suspenditur super pueros prohibet eos terreri. Et dicit Architas ꝙ si capiatur cerumen auris canis smistre & suspendatur febrientibus periodice ꝯfert multum maxime quartane. Et dicunt philosophi ꝙ ali­qua species vel indiuiduum q̄ nun (quam) habuit egritudinē con fert omnī egritudini. & cui nun (quam) affuerit dolor aliquis succurrit & sanat hoiēm ab illo. Et si suspenditur spum [...] maris super coxam mulieris smistram accelerat partum Et quando suffumigatur domus cum Vngula muli smi­stra non remanent in ea musce. Et qui suspendit cor vp pupe aut oculum aut cerebrum supra se▪ ad collum suum ꝯfert obliuioni & subtisiat intellectum hominis. Si mu lier nō potēst cōcipere. accipe cornu ceru [...]ū pulueriset & misceat cū felle vaccino teneat mulier suꝑ se & coeat & statim cōcipiet. Sed a caude equi posita suꝑ hostio non permittit intrare sansalas. Dens pulli vniꝰ āni positus in collo infātis facit eos ꝓuocare dētes sine lesioē Dēs equi positus super caput furentis statim liberat eum. Si mulier non potest concipere detur ei nescienti lac iumen­ti & ea hora coeat & statim concipiet. Vnguis equi suf fumigatus in domo effugat mures. Idem fit ex vngu la muli. Vt tota aqua calida exeat de caldario attramē tum. i. terra francisca cum pice ꝓice in aquam & tota exibit

¶ Vt ignis de aqua exeat: testām oui accipe. & sulphur viuum tritum impone calcem. & claude foramen. & mitte in aquam & incenditur. Et dicitur ꝙ si ponatur canfora [Page] super aquam: accenditur & comburitur in aqua ¶ Vt aues manibus comprehendas: accipe grana queuis in fece vini. & succo cicute valde inbibita. & proice ad aues omnis auis que inde gustat inebriatur & perdit vires

Si qua mulier te ligauit maleficijs ad amorem suum. & vis illud dissoluere: accipe camisiam suam & per capitium minge foras & ꝑ manicam eius dextram: & non curabis de ea ¶ Vt mulier cum aliquo adulterare non possit: incide de capillis eius & puluerem illo (rum) tibi suꝑ veretrum sparge / ante tamen vnge veretrum cum melle: mox co eas cum muliere. & cum volueris soluere ex tuis capillis fac similiter Et dicunt si aliquis inungat (ur) lacte asine: cō gregabuntur in [...]o om̄s pulices domus. Litteras que non leguntur nisi in nocte: cū felle testudinis scribe aut lacte ficus. si ponātur ad ignem. aut cum aqua vermis lucentis de sero ¶ Si accipiantur multa albumina ouo (rum) de gallina: post mensē fiunt vitrum. & dura vt lapis / & hoc tale fit topatius sophisticatus si prius cum croco vel terra rubea liniatur. Similiter spuma que inuenitur cir­ca testiculos cerui vel equi vel asmi fatigati admisceatur cum vino & illud vinum detur alicui potationi abhorrebit vinū per mēsem Et si habuerīs plures anguillas in vase vini & dimittantur in illo mori: si quis biberit ex illo ab­horrebit vinum per ānum & forte semper Et dicitur ꝙ si accipiatur funis aliqua cum quo suspenditur fur vel sus­pensus est / & aliquantulum palee quā turbo venti in aere suspendit et ponatur in olla & misceatur cum alijs ollis [Page] illa omnes alias frangit Item accipe aliquantulum predicti funis pone in instrumento cum quo mittitur pa­nis in furno quando ille qui mittere debet in furno mittit & non poterit īmittere: sed extra exiliet. Vt videan­tur homines sine capitibus: accipe spolium serpentis et auripigmentum & picem grecam reuponticum & ceram nouarum apum & segimen asmi & tere omnia & mitte in rudi olla cum aqua & facias bulire ad lentum ignem et postea dimitte frigescere: facias cereum & omnis qui il­luminabitur eo videbitur sine capite ¶ Vt homines videantur habere quorumlibet animalium capita: accipe sulphur viuum & litargium & istis simul puluerisatis spar ge in lampade oleo plena / habeant (que) candelam de cera virginis que permixta [...]it cum fece illius animalis cuius caput vis vt videatur habere tenens candelam acc [...]nsā de lampadis igne / & da vinum bibere cum valdimonīe & illi qui inde potabunt videbunt se habere caput anīma lis ¶ Vt videantur habere vultum canis Suscipe a­dipem de aure canis: vnge ex eo parū de bombicino no­ [...]o / pone in lampade nona de viridi vitro & pone lucernā inter homines & cernunt vultum canis ¶ Vt homi nes videantur habere tria capita: accipe de pilis asmi mortui fac funiculum & sicca & sume medullam de osse principalis dextri humeri & misce cum cera virginea et inline funiculum & pone super liminaria domus: ingre­dientes domū tria capita habebuut & qui in domo sunt intrantibus asmi videbuntur ¶ Si vis vt caput ho [Page] minis caput asmi videatur Tolle de segimine ascelli & vn ge hominem in capite ¶ Si vis vt pullus aut res asia saliat in disco Accipe argenti viui & puluerem cala­mite & mitte in ampullam vitream sigillatam & illam po ne intra rem calidam. quia cum sit argentum vinum calidum: mouet se & facit eam saltare ¶ Si vis videre quod alii nequeunt tolle fel de masculo catto & a­dipem galline omnino albe & admisce insimul: & oculos tuos inunge. & videtur ¶ Si tu vis intelligere voces auium: tunc associa tecum duos socios in quinto kalendas nouembris. & tunc vade in quoddam nemus cum canibus quasi ad venandum. & illam bestiam quam primo inueneris defer tecum ad d [...]mum & prepara cum corde vulpis & statim intelliges roces auium vel bestia­rum Et si tu vis vt aliquis intelligat▪oscula eum & intel liget similiter ¶ Si tu vis soluere vincula vade in siluam & prospice vbi pica [...]dum suum habuerit cum pullis suis & quando eris ibi tunc ascende ad arborem. & foramen eius circumliga quocum (que) vis quia non videt rem tunc vadit pro quadam herba quam ipsa ponit super ligaturam predictam & statim rumpitur ipsa ligatura, & cadit illa herba in terram super pannum quem debes posuisse sub arbore & tu sis presens & accipe ¶ In nido vppupe est quid lapis qui ē diuersorum colorum de fer tecum ipsum & eris inuisibilis ¶ Vt hō sꝑ enuchus sit accipe ex vermiculo q̄ ī estate lucet & da ei bibere Vt mulier ꝯfiteat (ur) q̄ fecerit-ranā aqualē ꝯprehende viuam & [Page] tolle eius linguam & remitte illam īn aquam & pone illā linguam suꝑ ꝑtem cordis femine dormientis que cum in terrogatur vera dicit. Si vis aliquē terreri ī somno eiꝰ capiti eius suppone pellem simie. Si vis capere talpā po­ne m foramine eins cepe vel porrum aut aleum & statim egredietur sine viribus Serpens nō accedit ad aleū / nec canis gustat aliquid tinctum cum aleo & si fameat. Su [...] fumigatio quam cum feceris videbuntur omnes in forma elephantū qui sunt in domo & equorum magno (rum) accipe speciem que dicitur alcachengi & contere ipsam & confice ipsam cum aliquantulo pinguedinīs d [...]phini & fac ex eo grana sicut citri deinde fumiga ex eis suꝑ ignē stercoris vacce que mulgetur & non sit in demo locus ex quo egre diatur fumus nisi porta / & sit lar sub terra de intus nam omnes qui sunt in mansione videbūtur quasi ipsi smt homines magni in formis equorum & elephantum & est mirabile valde. Suffumigacio alia quā facīs vides fo­ris & virides & multiformes & mirabilia infinita que pre multitudine non discernuntur: Accipe cymar. i. vermi lium & lapidē lazuli & pulegiū montanum & puluerisa to tum & cribella illud & confice illud cum pinguedine delphi ni vel equi vel elephantis fac grana in modum ciceris & sicca in vmbra & suffumiga in eo quando volueris & fiet quod volueris & fiet quod dictum est. Suffumigacio ad videndum in somno quod futurum est de bono & malo accipe sanguinem asmi congelatum & lupi ceruini pingue dinem. & storacem aggrega totū ponderibus equalibus. & [Page] conficiantur [...]t fiant grana & suffumigatur cum eis do­mus tu enim videbis in somno tuo qui narrabit tibi om nia ¶ Modus faciendi licinium quod quando accen­des videbis homines in quacun (que) sorma volneris Accipe oculos bubonis &. oculos piscis qui dicitur affures & o­culos piscis qui dicitur libinitis & fel leporum contrita er go ea manibus cōmiscendo & pone ea in vase vitreo cum ergo vis operari cum accipe adipem cuinscū (que) vis bestie ꝙ fiat hoc in forma eius liquefac eam & permisce cum il­la medicina & inunge cum eo licinium quodcū (que) vis / de inde accende ipsum in medio edis videbuntur enim homines in forma illius bestie cuiꝰ pinguedinem accepis­ti ¶ Licinium aliud vt homines appareant in for ma angelorum Accipe oculos piscis &. oculos siloe idest frangentis ossa. & contrita eos manibus malleando & po nes eos in vase vitreo septem diebus. deinde pone in eis aliquid de oleo & illumina cum eo in lampade viridi & po ne ipsum coram hominibus qui sunt in ede / ipsi enim se videbunt in forma angelorum ex igne accenso ¶ Licinium aliud faciens apparere homines nigrarum facierum: accipe lampadem nigram & funde super ipsam oleum sambucinum vel argentum viuum▪ & funde in illo oleo vel argento viuo ex sanguine fleubotomantium & pone in illo sanguine sambncinum vel argentum viuum ¶ Aliud licinium fit ex pannis mortui aut ex pannis nī gris & accēde ipsum in medio edis. nam tu videbis ex ho minibus mirabilia quando videbunt se ad inuicem cum [Page] illis formis ¶ Lampas mirabilis in qua apparent res quantitatis terribilis habens in manu virgam & ter ritat hominem: accipe ranam viridem & decolla eam su per pannum exequiarum viridem madefac ipsum cum sam bucino & pone ipsum licinīum. & illumina cum eo in lam pade viridi. nam tu videbis nigrum stātem inter cuius man [...]s erit lampas & mirabile ¶ Lampas quam cum aliquis teneat in manu non videt aliquos eorum qui sunt ibi. & qui fúit post ipsum videbit totum / accipe piscem qui dicitur delphin / deinde accipe pannum lini aut fune­ris sparge super ipsum aliquid ex zmiar. demde funda super illud ex illa pinguedine liquefacta / deinde stringe manus super ipsum & inuolue pannum & fac ex eo liciniū deinde accende ipsum in lampade eris viridis. & fiet qd tibi dixi Lampas alia faciens apparere homines in forma feda & terrentur inuicē homiēs & faciunt ipsum fingentes de­monem. accipe pilos ex cauda canis nigri in quo non sit albedo. & aliquid ex pinguedine eius liquefac pinguedmē. deinde accipe pannum exequiarum & fac deinde licinium deinde line ipsum cum eo quod fecisti. & illumina ipsum cū lampade viridi cum oleo sambucino. & accende ipsum in domo. & non sit ibilicinium preter ipsum. & videbis mira bile. Licinīum pulchrum vt domus videatur tota ple­na serpentum & imaginum donec licinium permaneat ac censum. Accipe pinguedinem serpentis nigri. & spolium serpentis nigri. & pannum exequiarum. & fac licinium ex illo panno: deinde line ipsum cum illa pinguedine. & po­ne [Page] spolium serpentis in concauitate eius: & illumina cū oleo sambucino in lampade viridi aut nigra ¶ [...]i cinium quod quando est acc [...]nsum infunditur super ipsum aqua inualescit & quando oleum extinguitur: accipe cal­cem quam non inuenit aqua. & permitte eam cum aliqua li pondere sibi ex cera. & medietatis eius ex oleo balsami. & napta citrina cum equali sibi ex sulphure: fac licinium ex ea & rora super ipsum aquam & accendetur / et rora su­per ipsum oleum: & extinguetur ¶ Licinium aliud quod cum accenditur omma videntur alba & argentea: accipe lacertam nigram & abscinde caudam eius & acci­pe illud quod exit. quia est simile argenti vi [...]i. deinde enim accipe licinium & madefac cum oleo. & pone ipsum in lampade noua & accende: d [...]mns enim videbitur splen dīda & alba velud argentum ¶ Opera­tio enim lampadis est mirabilis quam cum quis eam in manib [...]s suis tennerit non cessat pedere donec dimiserit eam: accipe sanguinem testudinis & exicca ipsum in pan no lini. & fac ex ipso licinium: & illumina ipsum in lampa de: da ipsum cui vis & dic illumina: nam ipse non cessa bit pedere donec dimiserit illud / et est mirabile

¶ Lampas que cum accenditur in loco ranarum nulla enim sonat sed omnes silent donec fuerit accensa: acci­pe pinguedinem cocodrilli et confice ipsum cum cera al­bificata in sole & fac ex eo licinium & illumina cum eo in loco vbi sunt rane & cum viderint istud statim omnes ta cebunt ¶ Lampas alia que cu [...] [Page] accēditur vident se inuicem astantes sicut im̄agines & la pides: accipe ziniar & tere bene & accipe pannum funeris & madefac ipsum cum pinguedine piscis. aut cum oleo si­samino p [...]ro pone ipsum in lampade viridi. & p [...]ne super ipsum ex illo medicamine contrito rem paruam. & fit mi­rabile ¶ Licinium quod quando accenditur non cessant saltare & gaudere & insanīre gaudio. & maxime mulieres: accipe sanguinem leporis & sanguinem cuiusd auis que dicitur solon / & assimilatur turturi. & equale me dietatis eius ex sanguine turturis maris: infunde ergo in eo licinium & illunima cum eo in medio domus in qua enim sunt cantatricos et puelle. & est mirabile & proba­tum ¶ Si vis facere ꝙ in stratu hominis ap pareant pediculi scaturientis vt non possit homo dormire tunc enim proice in lecto eius pondus vncie vnīus vel medie alcachengi Et si acceperis pilos asturis fiet inde li cinīum quod quando accenditur: vident se inuicem om­nes infirmos ex vehementia infirmitatis. & extenuationis Accipe locustam citrinam & exsicca ipsam & tere & pone in panno exequiarum & incende ipsum oleo sambucino in quocun (que) loco fueris erit quod tibi dixi & mirabīle

¶ Quando vis vt tu videaris totus ignitus a capite vs (que) ad pedrs & non ledaris aliquo modo: accipe enim maluauiscum album & confice cum albumine ouorum denide line cum eo corpus tuum & dimitte donec exsicce­tur / deinde line te cum alumine & postea enim pulueri­sa super illud sulphur subtile: inflāmatur enim ignis in eo [Page] & non ledit / & si facis hoc super palmam poteris tenere ignem sine lesione. Si vis vt res proiciatur in ignem & non comburatur: accipe glutem piscis partem vnam & aluminis equale illi permisceatur totum / & fundatur suꝑ ipsum acetum vini & conficiatur cum eo quicquid vis pro icere in ignem line cum hoc linimento nō cōburetur. Si vis facere contrarium. s. ymaginem aliquam hominis aut alterius / & quando ponitur in aqua accenditur & si extraxeris extinguetur. accipe calcem non extinctam. & permisce eam cum aliquantulo cere. & oleo sisami. & nap­ta. i. terra alba & sulphure. & fac ex illo imaginem. nā quando tu rorabis aqua accendetur ignis. Si vis facere vt quando aperis manus tuas super lampadem extingua­tur lumen / & quando claudis eas super eam accenditur & non cessat illud facere: accipe speciem que dicitur spuma inda tere eam & deinde con [...]ice eam cum aqua canfore. et line cum ea manus tuas. deinde aperi eas in facie lampa­dis delebitur lumen eius. & claude reaccenditur Si vis videre rem submersam & profundam in nocte & non ocul tetur tibi plus (quam) ī die / & leges libros de nocte nigra / vn ge faciem tuam cum sanguine vespertilionis. & erit quod dico. Si vis albificare aliquid suffumiga illud sulphure Si vis vt arbor citri proiciat omnes fructus suos. & ca dant: accipe. v. partes sulphuris citrini &. v. nigri &. ii. albi & cinabrium tere omnia & permisce & suffumiga & cadent omnes fructus / & forte sic est in aliis arboribꝰ Si. vis statim interficere serpentē: accipe ex aristologia [Page] rotunda quantum vis & tere illam bene / & accipe ranā siluestrem vel campestrem contere ipsam & cōmisce eam aristologie & pone cum eo aliquid ex incansto & scribe cū eo in carta aut aliquod quod plus amas & proice ad ser­pentes ¶ Si vis portare in manu tua ignem vt non offendat: accipe calcem dissolutam cum aqua fabarum calida. & aliquantulum malnanisci & aliquantulum magrē culis ꝑmisce illud bene cū eo deinde line cum eo palmam tuā & fac siccari. & pone in eo ignem non nocet. Dicunt philosophi cal [...] tal non cōburitur in igne. & glutem piscis saluat ab igne. & alumen iamenū. & sanguis salamandre & fuligo furni. vel lebetis: quando igitur ex istis omnibꝰ aut quibusdam fit linimentū non offendit ignis albnmen oui & maluauiscum habent iuuamentum in hoc ¶ Si vis vt tota domus appareat plena serpentibus. accipe de pinguedine serpentis. & parum salis in ea pone. & acci­pe pannum exequiarum. & incide ipsum in quatuor frustra & deinde pinguedinem in frustra. & pone ipsam in omni pā no & sic facies quatuor licinia & accende ea in quatuor angulis domus cum oleo sambucino. & in lampade noua & fiet quod dixi ¶ [...]icinium quod cum accendi­tur in domo videbis res volantes virides vt passeres et aues. Accipe pānum exequia (rum) recētē. & poue in eo cerebrū auis. & pēnas caude eiꝰ inuoluēdo fac ex eis liciniū & po ne in lāpade noua viridi. accende ipsā in domo cū olco oli ue & que res erunt in domo fient virides valde. & videbi­tur quasi volent aues virides & nigre ¶ Vt domus [Page] videatur tota viridis & plena serpentibus & ymaginibus timerosis Accipe cutem serpentis & sanguinē alteri [...]s ser pentis mascnli & adipē alteriꝰ serpentis aggrega illa tria & pone ea in panno exequiarum & accende ipsum in lu­cerna nona ¶ Si vis facere candelam vel liciniū q̄ non accenditur agitatur & ambulat Accipe cutem lupi & cutem canis & fac ex vtris (que) licinium & accende ipsum cum oleo oliue & statim mouebitur ¶ Quando vis accendere lucernam ex qua valde timet eam Accipe pan num linī valde nouum album & fac ex eo licinī [...]m & pone in cauitate eius cutem serpentis & salem grossum & satia ipsum oleo oliue & da cui vis statim cum accenderit ip sam trepidabit & timebit valde ¶ Dicunt philosophi ꝙ smciput est prima pars capitis & ex smcipite hominis parum post mortem generatur vermis cum (que) pretereunt ei dies septem vermes illi fiunt musce / & post quatuorde cim dies sunt dracones magnī quorum vnus si momorde rit hominē morietur: statim. ꝙ si acceperis ex eo. & coxe ris illud cum oleo. & feceris ex eo candelam in lucerna eris cum licinio ex panno exequiarnm: videbis. ex eo rē magnam & formas que narrari non possunt cum timore magno ¶ Experimentum mirabile quod facit homines ire in ignem sine aliqua lesione / vel portare ig­nem vel ferrum ignitum in manu sua▪ recipe succum bis­malue & albumen oui. & semen psilii. & calcem▪ & pulueris [...] & confice cum illo albumine oui succum rafani commis­ce: et ex hac enīm confectione illinias corpus tnum vet [Page] manum & dimitte siccari & postea iternm illinias: post hoc poteris audaciter sustinere ignem sine nocumento. Si autem velis vt videatur ardere illud liciniū: asperge de sulphure viuo bene puluerisato. & videbitur comburi cū accenditur sulphur. & nihil ei nocebit. Si in flāmam candele quam quis tenet in manu colophonia vel picem gre cam insuflaueris subtilissime tritam mirabiliter auget ig nem. & vs (que) ad domum porrigit flāmam. Vt ignem ille sus portare poteris: cum aqua fabarum calida calx dis­soluat & modicum cere rubee de missīa postea parum mal uanisci additias quibus insimul coniunctis vel cōmixtis palmam illinias desiccari permittas: sic enīm ignem quo libet illesus portare poteris ¶ Aquam ardentē sic facias facias: recipe vinum nigrum spissum potens & vetus / & in vna quarta ipsius distemperabis viue calcis sulphuris viui subtilissime puluerisati tharthari de bono vino. & salis communīs albi grossi: postea pones in cucurbita bene lutata & desuper posito alembico: distillabis aquam ardē tem quam seruare debes in vase vitreo. Ignem grecum sic facias Recipe sulphur viuum: tartarum sar cocallam. picolam. salcocium petroleum. & oleum cōmune fac bulire bene & si ponitur in eo: accenditur siue lignum siue ferrum & nō extinguitur nisi vrina / aceto vel arena

iAm scimus ꝙ mirabile est illud cuius causa re mouetur a conspectu cōmuniter / & perseuerat eiꝰ mirabilis donatio / & nō apparet eiꝰ cause sufficiētia [Page] cum vero [...]es aut rei causa sufficiens aspicitur nihil mirā tur Est igitur aliquid mirabile quod inconsuetum & rarum aut nun (quam) visum. Vnde non solum est mirabile quia causa ignoratur-sed & ipsum rarissime est inuentum cum hoc enī causa ignoratur Aliquid est mirabile non ꝙ iuconsuetum sit aut nouū: sed ātiqui. ad huc eiꝰ causam nō inuenerunt Est & aliquid mirabile quod nec ipsum inconsuetum est sed sepe visum / nec eius causa totaliter ignoratur: sed non apparet ꝙ ex ea tantus effectus possit exire quantus apparet vel refertur In primo genere sunt maxima mi rabilia / in secundo medio modo / & in tercio maiora

cVm sciuerunt philosophi naturales. ꝙ cōplemen tum effectus cuiuslibet requirit forte agens. & bene dispositum patiens. & horum altero deficiente effectꝰ non completur. aut debiliter completur posito sufficiente patiēte. nihil efficiebat (ur) mirabile in cōspectu hominū. quia nullꝰ mirat (ur) visa sufficiēti cā Inceperūt ergo ex īgenio & sciētia naturali alit educere mirabilia. Et sunt secūdū duos modos: vno. s. vt non constituat sufficiens agēs posse facere effectum qui sequitur. nec proculdubio faceret sed maxima aptitudo patientis complet effectum. agen­te insufficienti similiter existente. Et homines dum solū mirantur agens insufficiens. & patiens non aduertunt de necessitate admirantur. quia exit a causa que penitꝰ a se illud non debet facere. Aliquando autem faciunt ecō tra parant patiens maxime indispositum secundum agēs [Page] sorte. & faciunt aduertere homines ad patiens tantū Et cum sit insuffitiens manifeste. non cessant mirari. Si t [...] vis ergo ponere mirabilia coram vulgo. noli agere per causas. quare vnaque (que) appareat suffitiens. sed age per vnam insuffitientissimam. & elige magnam preparationē in alia: vt (quam)tum deficit vna a suffitientia tantum sit ap titudo in alia. quia effectus exibit: & dum facis illos solum aspicere & causam illam. que nullo modo illd pos­sit complere est mirabile. Sed si vis facere ꝙ cesset om­ne mirabile. respice alias causas. s. agentem suffiti­ens etiam patientem: quoniam si vtrum (que) respicis / non miraberis. quia videbis tantam aptitudinem in vna suf fitientia alterins qd non facit admirari. Quando enim vides ꝙ aqua frigida accendit ignem & non extinguit ip­sum: si tu respiceres causam agentem mirareris semper quia non esset effitiens conueniens ad hoc. Sed quādo tu respicis materiam illius effectus: vtputa quia ē calx & sulphur quod est valde inflammabile ita ꝙ minimū agēs inflammat ipsum: tu vides ꝙ nihil est mirabile. Simi liter quando res aliqua non comburitur igne: mirabile ē quando vna de causis inspicitur sola. Sed quando scitur natura patientis aut debilitas agentis nihil mirnm

Maxima ergo radix experimentorum naturalium est in hoc scilicet vt eligant materiam paratissimam ad aliqd & hoc debile agens aut fortissimum: & materiam valde indispositam & faciunt similiter homines aspicere ad illā causam que non videtur posse illud facere / & de illa nihil [Page] dicunt. Et tu nota istud quīa secundum istum modum incidit multitudo experimentorum multorum mirabilium & de hoc narrabo tibi quedam istorum▪ vt confirmeris in virtute predicta & scias etiam excogitare ingenia experi mentorum. Si vis facere carbunculum vel rem lucen­tem in nocte. recipe nocticulas lucentes (quam)plurimas et ipsas contritas pone in ampnlla vitrea & claude / in fi­mo calido sepilias. & dimitte morari per quindecim dies / postea distillabis ex eis aquam per alembicum quam po­ne in vase de cristallo aut vitro / tantam enīm prestat claritatem ꝙ in loco obscuro quilibet potest legere. & scri bere: Quidam faciunt hanc aquam ex nocticulis / felle testudinis / felle mustele / felle suronīs / & canis aqua­tici: sepiliunt in fimo & distillant ex eis aquam

¶ Aquam ardentem sic facies: Recipe serpentinā quā distillabis per alembicum velud aqua ardens exibit: etiā misce vino aut cui vis. & accenditur si appropinquas ei candelam. Ignis volantis in aere multiplex est com­positio. vnde fit de sale petroso & sulphure. & oleo liniqui­bus insimul distemperatis. & in canna positis accensus ignīs in aere protinus sublimatur. Alius autem fit ex sale petroso / sulphure viuo: carbonibus vitis aut sali­cis: quibus insimul mixtis & ꝯiunctis / sed de sulphure ibi vult esse minus / de sale autem aut colophonia plus▪

¶ Ignis volans. Recipe vnam libram sulphuris / li bras duas carbonum salicis / libras sex salis petrosi: que tria subtilissimo modo terantur in lapide marmorco [Page] poste [...] aliquid posterius ad libitum in tunica de papiro vo lanti vel tonītruum faciente ponatur. Tunīca ad volan dum debet esse longa: gracilis: puluere illo optime ple­na ad faciendum vero tonitruum breuis grossa & semi­plena

¶ Albertus Magnus de Secretis nature Explicit Necnon per me wilhelmum de Mechlinia Im pr [...]ssus In opulentissima Ci­uitate Londoniarū Iuxta pontem qui vulgariter dicitur Flete brigge

[Page] vT autem qui legeris que superins notata sunt vberiorem fructum capias: volumus cōmu­nem regulam & brenem tradere ad sciendum ortum Lu ne secundum epactam cui applicabimꝰ perpetuam ratio­nem pasce & festorum mobilium (quam)breuius fieri poterit et clarius exemplis probando & ratione. Poteris eciam intelligere locū solis & lune in zodiaco quolibet die: que te iuuabunt Et vt ad rem deueniamus: puta scire volo die. xx. iulij. m. cccc. lxxvij. quota sit dies lune. Nota bo ergo primo epactam quam primo presuppono dicto an no esse. xv. ideo pono. xv. cui addo dies mensis iulij qui fuerūt. xx. & erūt: xxxv. demum numero menses vs (que) ad iulium incipiendo a martio / & sunt. v. que addo ad xxxv. & sunt. xl. & quia dies lune non excedunt nec com plent. xxx: abiectis ergo. xxx. residuum teneo / et est x. qui sunt dies lune. Epacta vero tenetur quolibet an no addendo. xi. vnde si anno presenti habeo: xv. sequen ti anno habeo. xxvi. & subsequenti anno. xxxvij. Et quo niam predicta epacta nun (quam) preterit. xxx. ideo eo anno quo productum excedit. xxx. abiectis ergo▪ xxx. de. xxxvij residuum teneo quod est septem. & hoc est perpetuum

Hoc cognito potero semper scire pasca & solēnitates mo biles. nam pasca computatur secundum cursum lune. quia. xviij. die lune martij fuit crucifixio dominī / in q̄ vt scitur fuit maxima eclipsis solis que naturalis esse non potuit. quia nun (quam) post opposicionem lune naturaliter fit ne (que) lune ante opposicionem. Quare ad tante rei memo [Page] riam & fidei xpristiane roborationem lune motus obser uantar. Prima ergo di [...]s dominica quem sequitur xviij diem lune martij: semper est pasca. ideo si recte nume­rabis quadragesimā prima dies martis lune februarij e­rit carnispriuium / & die sequenti erit prima dies quadra gesime Septuagesima autem precedit quadragesimam tribus septimanis integris Et a pascha vs (que) ad diem lu ne rogationum sunt quin (que) septimane. Et a pascha vs (que) ad ascensionem sunt. xl. dies Et iterum a pascha vs (que) ad pentecosten sunt dies quinquaginta.

Bratū ▪ Ector. Fluuiū. Fundebat. Curus. Eoū Dicta. Diuina. Dei. Cuncta. Diana. Eui. Ianuariꝰ. Februariꝰ. Martiꝰ. Aprilis Maiꝰ. Iuniꝰ aquariꝰ. pisces. aries. taurꝰ geminī cancer Iuliꝰ. Augustꝰ. Septēber. October. Nouēber. Decēber leo virgo. libra scorpio. sagittarius capricornꝰ ¶ In duobus suprascriptis versibus habes. xii. dic tio nes deseruientes. xij. mensibus anni. videlicet gratum ser uit ianuario. ector februario. & sic de aliis Similiter vide primas lr̄as ipsa (rum) dictionum quote smt in ordine alpha­beti vt dicend a: est prima b. secunda▪ c tercia Si ergo cupis scire in quot gradibus signi sit sol dicta. xx. iulij: accipe litterā illi mēsi rn̄dentē & cōputa quota sit in ordi­ne / verbi gratia. d. rn̄det iulio que est prima littera ipsiꝰ dictionis dicta. & d est ī ordine alphabeti quarta. habes igitur. iiii. adde ei dies mensis iulij qui sunt. xx. & habes xxiiii. quibus adde. xiii. & crunt xxxvii. Et qr non potest [Page] excedere: 30. nam. 30. sunt gradus signi cuiusli (bus) abice 30. & quod remanet sunt q̄sitū qui sunt. v. i. gradus leo­nis Si autem de luna intelligis. verbi gracia. scio ꝙ luna die. ro. iulii. habet dies. io. volo scire in quo signo est duplicabo etatē lune q̄ etas supponitur esse. io. & habeo. ro. cui addo. v. & habeo. xxv quod diuido ꝑ. v. &. v. re sultant Incipio ergo numerare a signo ī quo cepit origo lune. dato ꝙ fuit leo & quia qd prouenīt ex diuisione fuit v. ꝓcedo vs (que) ad qumtum signum incipiendo a leone qd signum est sagittarius / & scio ꝙ ē in sagittario & in fine cins Sciend vti (que) est ꝙ in vno quo (que) signo zodiaci mo­ratur luna duobus diebꝰ cum d [...]dio / nam smgulo die ꝑcurrit. xij. ex gradibus zodiaci Et si ex dimsione ꝑ. v. de qua supra. ii. iii. vel. iiii. superessent cuilibet vnitati. 30 diaci. vi. gradus assignabis / vnde si duas habes vnīta tes scias ꝙ. xii. gradus ꝑtransiuit / & si tres essent ha­bes. xviij. & sic de aliis Vndeuersus: Etatem lune dupli co post addito quin (que) Quin (que) dabis signo quo lune ince pit origo