Scena. 1.

• CROBOLVS.
• POGGLOSTVS.

HOminem nihili, inertem, in­docilē, pessimè moratū Ca­codaemones omnes maiores tui lacerent, insulsissime. Quousque te vt puerulum aliquem praeceptis instituam? Nihil proprio potes Marte?

Tu omnia potes videlicèt. Vis experiri Martem meum?

Ego istum ineptum, quem videtis in plateis modò errabundum & vagum, hominis misertus, miseri servuli in locum accepi, vt esset, qui tergum fortitèr tucretur meum, mihi (que) [Page 3] (dum ego Lydiae me meae ostento magnificentius) parasitus esset: Sed ità meherclè rudis est, vt bubulis potius & porcarijs heris conueniat quàm ge­neroso & vrbanis imbuto moribꝰ Cro­bulo. Aspicite gestū ferocem calcitronis. Hèm, Poggloste, quis te docuit tàm pulchrè humeros vibrare, natesque?

Quid tibi rei est cum meis natibus, obsecro?

Faciam, vt nutus obserues meos improbe. Vbi cultus hero debitus? Cur non aperto capite, flexo poplite, expansis manibus, vultu amabili, motu agili, blandulis assentatiunculis mihi es obsequens? Haec ego tibi quotiès in­culcabo stupidissime? ferreum qui habes cerebrum, cui nullum imprimi potest praeceptum, quo te decentur geras?

Here, frigent nunc dierum praecepta, exemplis erudimur omnes aptiùs. Quarè tu paulisper docendi causâ seruum te simules; sic ego tuos ediscam gestus, vultus, mores, verba foelicissimè.

[Page 4]

Tandèm sentio sapere te, Poggloste; Istoc enim pacto poteris vel alter Ego effici: Tu pallium, & pileum accipe: mihi telum cedo: ani­madverte iàm.

Servum pol probum; sed assentatiunculas expecto.

Sic ergò dicas, oportet, ô charum caput Croboli, dignumque quod in Veneris recumbat gremio: ô perdulce pectus, omnium Syrenarum sedem, ventrem verò dignissimum am­brosia, nectare, Deorum cibis saturan­dum, brachia lacertosa, quibus turres saepè revulsae sunt radicitus, pedes au­tèm ipsis puellarum labijs suauiores: hoc verbo provolvi debes humillimè, pedesque meos oscularier.

Ostende (quaeso) quo modo: meos suaviari priùs te volo. Siccine of­ficium negligis pessime? facito actutùm.

Falleris, Poggloste, dominum te videri volui, non esse.

At mihi non placet hypocrisis. Quarè ego Crobolus sum reuera, iàm (que) [Page 5] Lydiam ambibo amatoriè: tu Poggloste vide vt meum Hoc secteris accuratè, vt vestigijs semper insistas meis: pallium, pileum, calcei, caligae, vide vt tersae mundae que sint: laudis nostrae buccina­tor sis, pendeas ex nutu [...], in verba iures, mandata celeritèr exequare, ista si feceris, ero tibi patronus pater: sin omiseris, ecce brachium lacertosum habeo.

Aedepol, Poggloste, Dominum agis imperiosè satis, experire nunc quomodò servire possis denuò.

Tun' seruus tàm confidentèr he­rum irritas? At familiarem esse oportet Poggloste. Quaeso tege caput, nihil est quòd ità submissè te geras: ego sodalis sum tuus: sequere me ocyus.

Siccine verbero? ensis iste diri­met litem omnem: Viden' hoc sceptrū? Redde regnum, si sapis, tuque subditus denuò fias.

Fiat, fiat, aegrè ferrem virum me splendidum rubiginoso perire gla­dio: vt tibi prosim ere, nullam cru­cem [Page 6] aut restim reformidabo.

Ego verò iàm id reformido, me dùm huic seruire docui, interim ob istoc pallium hoc meum plures mihi, quàm velim, apportet seruulos, quos cum tenuitas haec nostra alere nequeat, excutio lubens. Ad te iàm redeo: pares itaque deinceps te mihi vt in omnibus promptè possis supparasitarier.

Verum istoc est verbum here: Nàm ego, dùm te sequor, esurio vel pa­rasito magis.

Imò, furcifer, vel parasito vora­cior es; Non ego te dudùm huc vs (que) ex­pleui cibis? & hinc esuris tàm citò? Si exercitū alere possem meis sumptibus, charybdim illam saturare tuam nequi­rem tamèn: si montes panis atri appo­nerem in mensa tibi, facilè illos totos vel altissimos in illam hiantem voragi­nem conijceres: at verò benè conditi iuris Oceanum absorberes: statim po­tando Solem ipsum superas, qui ebi­bendo humidum, siccat omnia.

Iàm, in redintegratae gratiae [Page 7] testimonium, tu me complectere, dùm ego te deosculor.

D [...]osculeris, sordide, tu me, sterquilinium, chaos, cloaca? Vah.

Vis vt te honorificè, supplex, prostratus, vt Iouem venerer meum?

Sum ego tibi iuuans pater.

Iuuans, pater fortassè haudqua­quàm: nàm ex stirpe sat scio oriundus sum nobili, genitor quicunque fuit: Etenim veste sub lacera latet genero­sum quiddam, imperio dignū: Tu me ad pedes abiectum tuos postulas? Respon­deo, primùm, Nescit seruire virtus: postremò nos aulici abiecimus istam ineptam consuetudinem honorandi su­periores, imò ne pares quidèm ag­noscimus.

Quid ergò? num me tibi fate­bere praeponendum esse?

Vix possum cò altos spiritus demittere: sed tamèn tuam in gratiam simulabo hoc. Nàm certè plurimi te facio.

Tu me etiàm ferre debes [Page 8] interdùm tonantem voce terribili.

At si me audies, cohibebis ira­cundiam.

Praetereà, si aliquandò verbis sonantibus verbera quoque perpauca (maiestatis maioris causâ) addidero, aequi bonique consulas oportet, Pog­gloste.

Here, inest mihi naturalis quaedam imbecillitas, quae duorum pondus pugnorum perferre profectò non potest.

Sed summa omnium est & qui­dèm summa summarum, vt fidus sis.

Sum, idque tibi mea fide praesto, totique reipublicae. Mihi olim porticus templi nostri erat pro incunabulis: ibi enim expositū me mater mea reliquit, aufugitque: ex quo sacer, totus, totus, quantus, quantus fui illicò.

At metuo malè, furcifer, ne fu­gi tivus sis.

Id verò iam anteà denuntio, detineri me ne vnum in diem posse, in cibo & potione vincias: Apud mensam [Page 9] plenam rostrum hoc deliges, sicque vinclis constrictum cibarijs, vel cap­tivum habe.

Introito iam nunc igitur, hos­pitem hanc nostram iube, vt benè lau­tam instruat hac nocte mensam nobis: Lydiamque meam invitet & occultè ad se traducat, sumptus faciat liberaliter, meoque affigat omnia nomini.

Vel meo etiàm, si placet, nàm non multum interest.

Accelera.

Ego huc & illuc vortar, quo imperabis.

Actus 1. Scena 2.

• CROBOLVS.
• DROMDOTVS.

Enimverò Crob: magna moliris: scilicet vxorem ducere, parvulam vrbem hanc augere ciuibus vtilissimis liberis tuis: servulos & familiam alere: tùm etiàm gerere magistratum in repub. Primò cauponariam artem pro­fitebor: [Page 10] nam Lydia cibos condire nouit lautissimè. Ego accipiam conuivas hu­manissimè: efficiam vt aedes meas ge­nerosi frequentent. Filias si ferat mihi pulchellas Lydia mea (& feret semper necessariò, quod ego volo) istas elocabo callidè: vitam traducam omnibus lepidè lautitijs, esculentis, poculentis ventrem beabo meum: chartis pictis, globulis ludam assiduè, interdum (severiorum bonâ pace vixerim) & aleâ: post haec cùm cognita satis virtus nostra fuerit, multis petitis & adeptis honoribus, nunquam desistā donec mihi & haeredi­bus de corpore meo legitimè procreatis Baronis titulum aut Comitis compara­uero. Sed quis hic, qui tàm odiosè iam interuenit mihi tàm iucunda meditanti? Quid ità coelum, terram attonitus intu­etur? Oh, noui hominem.

Zenith.

Riualis mei Ped: familiaris est Dromedotus philosophus.

Nadir.

Vel frater potius germanus.

[Page 11]

Horizon.

Nàm certè hos vtros (que) eadem dedit orbi Moria mater.

Ursa maior.

Quos ego ambos hodiè dolis doctis meis docebo quanti sit sapere.

[...] Uni­uersum. Hoc omne, quod hîc iam vn­dique nerui mei optici ope video (& video certè intromittendo species, non extramittendo radios) templum est summi Iouis, in quo tria veniunt potis­simùm consideranda. Primò, corpus simplex, sphaericum, perpetuò mobile quod vocamus Caelum. Secundò, hoc centrum mundi, circa quod rotatur circumferentia globi stelliferi, dictum Terra. Tertium, subterraneū quoddam concavum, in quo quasi in specu ha­bitant isti Daemones: quanquàm scio non posse probari ex Aristotele ullos esse diabolos. At occuritur, Aristo­telem non vidisse verum in spiritua­libus. Sed ego rem ipsam acu attingam hoc modo: Sunt Antipodes, Ergò dae­mones, [Page 12] nàm isti Diaboli etiàm vestigia figunt nobis contradictoria: Et sanè quicquid est habet sibi contrarium (ni­mirùm qualitatum respectu, non sub­stantiae, cui nihil contrariatur) siquidèm hic omnis sensibilis mundus regitur lite & amore. Hîc quoniàm mentionem fe­cimus amoris, dicenda etiàm pauca sunt de amore mei Pedantij. Nàm ficut ele­mentares qualitates amore mediante commiscentur, ità vicissim ille & ego nos duo amicitia conglutinamur.

Sicutpus & pituita sunt eiusdem generis, sic tu & ille, vos duo, estis sodales.

Et sicut doleret aliquis, si equum suum vetulum aegrotare vide­ret, eodem prorsus modo ego iam con­tristor, quòd amicum meum veterem audio amare. Nàm sicut aegrotatio ef­ficiens est mortis in corpore, sic amor efficit quoddam quasi deliquium ani­mae rationalis. Sed sicut sapientis est aegrotanti caballo suo potionem dare: haud secus meum, est amico amatorijs [Page 13] torminibus torto consilij mei vngen­tum porrigere. Quià sicut cerebrum datum est à natura ad refrigerandum calorem cordis: similitèr nos cerebrosi philosophi viscerales istas imflamma­tiones amicorum nostrorum, superfun­dendo liquorem sapientiae, rarifacimus paulatim & debellamus. Sed sicut nihil iuvat habere pharmacum, nisi appli­cetur aegroto, ità nec prodesse possum Pedantio, nisi fruatur ille consortio meo. Idcircò, sicut expansus iste aër, ad seruandam continuitatem rerum in concauitatibus locorū, & ad destructi­onem vacui extenditur, & extenuatur cum elongatione essentiae suae: haud a­litèr ego, vt à cerebro amici mei va­cuum siue vacuitatem amatoriam im­pletione solidissimi mei consilij fuga­rem, huc iàm progressus sum, & tan­quàm elongatus super hoc superficie trium miliarium, quo spatio continentur tria millia passuum geometricorum. Perge itaque, anima mea, (quae princi­pium motus es) corpus hoc organieum moue ocyus.

[Page 14]

Ego verò possum corijs bubu­lis corpus tibi commouere iàm anima­litèr satis & organicè.

Sed eccum percommodè quem percontari possem, heus adolescens, quaeso nùnquid vidisti hic viquàm vi­rum bonum, generosum, & in summo gradu literatum Magistrum Pedan­tium?

Ludimagistrum videlicet di­cis: Generosum enim huius nominis noui neminem.

Sic est, vulgus hominum ex genere & nummis generosum deputat, non ex virtute & arte; cùm tamèn istae primariae sunt & essentiales, imò radi­cales & fundamentales effectrices verae nobilitatis. Sed tu fortasse sentis vt sa­piens, loqueris autem vt vulgus.

Ego vero loquor vt sentio; Nunc enim eò res redijt, vt qui declina­tiones Nominum, aut Accusatiui cum verbo congruentiam nôrunt, statim no­biles sibi sumant titulos; at ego nec Philosophos hos (qui de omni scibili [Page 15] superbè disputant) Generosos dicam, licèt se reges esse glorientur.

Homo videris macilenti & egeni ingenij; Dicito, vnquamnè le­gisti Platonem? Beatam esse ille dicit remp. in quâ aut rex est philosophus, aut philosophus rex: Vbi videre possis, Philosophum & Regemesse voces con­uertibiles. Sed intellectus ille tuus, siuè mens, ratio, indoles, indocilis est, nec percipit ista Doctrinalia: te colloca­mus ergò inter oues & boues, & pecora campi: & Scientia non habet inimicum praeter ignorantem.

Quaeso, & quos habet amicos praeter vos paucos literatos? Quis vel obolo aestimat fanaticum, famelicum, faetulentum Philosophum?

Sicut auriga equum flagello, sic ego te ingenio meo percutiam. Vnico tecum agem argumento, Socrati­co more.

Quid censes? nonne vestes tuae vilio­res sunt corpore tuo?

Sunt. Sed quid indè?

[Page 16]

Nonne corpus tuum praestan­tius est vestibus?

Idem per idem.

Nonne animus dignior pars est hominis?

Quorsùm haec?

Nonne bona animi meliora quàm externa?

Progredere.

Nonne, quod est melius, id est nobilius?

Do id tibi.

Et animi bona meliora quàm corporis?

Procul dubio.

Et qui animi possident bona, meliores ijs, qui externa?

Conclude.

Huc ergò demùm deventum est, Philosophos coeteris nobiliores.

Falsissimum.

Tibi nullus est sensus com­munis, negas conclusionem?

Tibi nullus est sensus proprius, concludis quod non probasti?

[Page 17]

Oh! opinaris fortasse nos phi­losophos non praestare coeteris quantùm ad animum? Probabo, si negaueris; Ego sum paratus ad omnia.

Ego quidèm genus hoc homi­num speculativum pessimum, sordi­dum, ineptissimum, arrogantissimum existimo.

Iàm conuitiatorem agis, & es impudens.

Idem est ac si philosophum di­cas, cum conuitiatorem appellas.

Et si irasci non possum, quià philosophus, commoueor tamen.

Etiàm vel surere philosophum, non est motus contra naturam.

Quantum bos maior est culice, tantum anteit philosophus plebeium. Nos ad vos sumus quasi calidum in quarto gradu. Sed tu negabis for tassè nos scire plura, sic vno absurdo dato infinita sequuntur.

Ergò qui vnum habet absur­dum, habet omnia absurda.

Tu colligis ex absurdo, quem [Page 18] ego iure absurditatem ipsam appello in Abstracto: Concreta enim puta absur­dus, iniustus, indoctus, & talia contem­nuntur hodie.

Tu verò & absurditate es ab­surdior.

Citiùs ego Transcendens inter Praedicamenta collocarem, quàm hoc insensile animal argumenta percipere facerem.

Tu qui generosus, qui nobilis, qui rex es, me, obsecro, ad caenam voca.

Saturnus meus ventrem in tu­um Vacuum mittat perpetuum.

Vacuum illud dicis philosophe, quòd cum nusquam esse disputas, in tuo tamèn est cerebro; cui si omnes similes sunt philosophi, sunt quidèm animalia omnium stolidissima.

Contra negantem principia non est disputandum.

Ah, mane obsecro, iàm denuò agnosco celsitudinem tu [...]m.

Tu non es idoneus auditor mo­ralis philosophiae.

[Page 19]

Actor ego, non auditor sum, vos semper auditis, nunquàm agitis. Sed quem ego conspicor? Habe iàm tibi Pedantium tuum: nolo me videat.

Te verò imaginatio, siue phan­tasia turbet melancholica perpetuò: qui vmbras rerum, non identitates & haecceitates ipsas vides. Sed nunc iste quid agat, paulisper hîc obseruabo.

Actus primi Scena Tertia.

• PEDANTIVS.
• DROMIDOTTVS.

VIdeo (Patres conscripti) in me omnium vestrûm ora & oculos esse conuersos: & credo ego vos mirari Iudices, quid sit, quòd cùm tot summi oratores hominesque nobilissimi sede­ant, id est, non ament (sic enim interdùm sedere sumitur, vndè sedatio animj) ego potissimùm ad amandum surrexerim: quid ergo? au dacissimus ego ex omnibꝰ? [Page 20] Si quis hoc verbo dixerit, satis erit ver­bo negare. At officiosior in amoribus, quàm coeteri? Vtinam quidèm non essem istius laudis ità cupidus, vt alijs eam praereptam velim. Quae res igitur me praeter coeteros istuc demū impulit? vnico verbo expediam— Omnia vincit amor; & nos cedamus amori. Amor tanquàm milvus rapax, me tuum (ô Pallas) pullum abripit iam nunc è sapi­entiae nido: Vnde sicut terra teritur pe­dibus (indè enim dicitur), sic animus meus conculcatur curis; Ego, ego inquā, qui Leonidae mei olìm amoribus oppo­sui me velut murum aheneum, nunc fi­gor & perfodior ipse ferro flammisque concupiscentiae: qui diebus illis inter­roganti ter quid esset rerum omnium praestantissimum, respondissem etiàm ter Pronuntiatio, pron: pron: idem nunc quaerentj similitèr dicerem Lydia, Lyd: Lyd: Sic, Tempora mutantur, & nos mutamur in illis. Quare, Pedanti, cùm id non possis, quod velis, quod est incum­bere literis, velis id quod possis, quod est amare Lydiam.

[Page 21]

Irrationalis animae pars vicit iam rationalem, vnde verissimum esse constat axioma quoddam Logicum, maiorem esse vim in negatione, quàm in affirmatione. Sed quid cesso com­pellare hominem? Pedanti, Opto tibi mentem sanam in corpore sano.

Dromodote, Sis bonus ô foelix (que) tuis, sicut sapiens dixit poêta. Vt va­lent sodalis nostri Academici? numquid adhuc convenit inter vos & oppidanos? Cogitabam iàm dudum ipse vos invise­re, & quosdam in Scholis Rhetoricis recitare Declamationes meas, quae nempe, vt Demostheni, lucernam o­lent.

Mallem olerent lucernam, quam barbulae tuae vnguenta.

Composuj, congessi, consarci­nauj tres plusquam Philippicas, aut Catilinarias contra barbaram gentem quid dixi? gentem? certè verò potiùs armentum Oppidanorum istorum hosti­um Musarum; qui tamen vivunt, imo in forum veniunt, idque non ad depo­nendam, [Page 22] sed confirmandam audaciam.

Haec sunt extra causam Pedanti: te rumor est amare.

Fama, malū quo non aliud velo­cius vllum. Fama, comma, (malum &c parenthesis.) Amare vero ridiculum: quod ego refutabo vel solâ hac fronte philosophicâ.

Philosophicâ? imò sophisticâ, cùm mihi tàm fallaciter & aequiuocè respondeas: Vidit me ideo venisse, vt starem contra viam suam, et militarem adversus quascunque conclusiones re­sponsiuas eius, & iàm itaque non audet prodire ex antro dissimulationis, ne forte boreali vento vocis meae confun­datur, & redigatur in minimum natu­rale dabile.

Eloquar, an sileam? Sed cur in re momenti minimi Dilemmate vtor non necessariò? Auge, audi nunc iam, Dro­midote, tibi (cùm anricus sit alter idem) rem omnem non minùs, quàm mihimet committam lubens. Vror, habes animi nuncia verba mej. Vt est apud Ouidium, [Page 23] qui vixit temporibus Augusti.

At ego adduxi iàm huc mecum in hoc scrinio cerebelli mei maximam massam materiae refutatoriae, ad atte­nuandam & frigefaciendam in te hanc enormem ebullitionem corporeae cu­piditatis. Non est Amor tuus (vt spero) malum immedicabile, quod dicit A­ristotles de Avaritia.

Mihi nec verbis nec herbis po­tis prodesse, me iuvabit non medicus sed medica, licet enim interdùm nouare verba.

Primò, quoniam (vt habetur in in paruo Logicali) inquirendum est quid sit res, antequàm contra Amorem disputo, quaerendum est, Amor quid sit.

Imò, antequàm disputamus, Disputatio quid est?

Secundò, incommoda, postremò, remedia narranda sunt. De his tribus hoc tempore pauca audies.

Omninò hic nescit rhetoricari. Ego dixissem ista declamatoriè mirum [Page 24] in modum, Quae tria (Iudices) cùm dixero, perorabo.

Quod ad Quid sit attinet, cer­tum est nullam perfectam eius dari posse definitionem, propter paucitatem verarum differentiarum itaque descrip­tione contenti simus.

Sane vera Differentia est Rara avis in terris, nigròque simillima cygno.

Est igitur Amor communissimè sumptus (definitore Platone) appeten­tia pulchritudinis causata per concup is­centiam carnalem, volens fruitionem voliti. Iàm hanc descriptionem sic in­tegraliter à me positam analyticè resol­uamus in suas partes. Appetentia hîc ponitur loco generis: nàm quemad­modum apud physicos materia expetit formam, sic apud homines, qui cōsistunt ex materiâ & formâ, mas materiatus cupit ex animo foeminam formosam: pulchritudo autèm est excoloribus albi & rubicundi, iuxta temperationem pro­veniens, qualitas sensibilis sensuj passio­ne incutiens▪ Sensus sunt quin (que) Gustus, [Page 25] Olfactus, Auditus, Visio, Tactus: pul­chritudo visus est obiectù: videmus au­tèm (quod diligenter anim ad vertas velim) oculis, & oculi fascinati radijs formae intromittunt speciem pulchri­tudinis in phantasiam: phantasia pro­vocat desiderium, desiderium, tanquàm canis rabidus, lacerat mentem morsu amoris: ita pulchritudo, quae erat in vul­tu virginis, peruenit tandèm proceden­do naturali quadam tendentiâ ad ipsum amatoris cor, (in quo est sedes animi secundum Arist:) & è converso ipsum cor viri transire cupit in corpus vir­ginis.

Quid tibi cum Transitionibus, quae quidem figurae sunt Rhetoricae?

Istae Transitiones physicae a­gunt per modum illuminationis, & fe­runtur per radios rectos primò archipo­dialitèr, deinde vicissim reflexiuè.

Quae dixisti hactenus (etsi non fuerunt optima) tamèn meliora quàm quae deterrima. Ego elegantissimè de­finirem amorem ex Terentio: esse nimi­rùm [Page 26] ignem feminini generis. Sic enìm ille, Accede ad ignem hanc. Satin' hoc ex sententiâ?

Ego vero retorqueo hoc Argu­mentum tuum sic, Amor est ignis. Ergo cauendum est ab eo tanquàm a Scorpio­ [...] aut Cane coelesti, qui in diebus Cani­cularibus calore suo nocivo plus mor­det quam ullus Canis latrabilis.

Imo quemadmodum qui sunt à Scorpijs icti, vel Scorpionibus (nàm huius nominis variae sunt declinationes) solent ab ijsdem remedium petere: ità ego amoris percussus cuspide, amando me sanabo. Una eademque manus vul­nus opemque feret.

Itane? Attende igitùr iam in­commoda amoris: quot sunt in decem Predicamentis diuersa Individua diuer­sarum specierū; quot apud omnes Tho­mistas & Scotistas Oppositiones, Res­ponsiones, Distinctiones; quot habuit vnquàm voces primae intentionis, aut se­cundae intentionis sancta Antiquitas; quot in te & me verba Latina sunt: tot [Page 27] erunt tibi in amoribus miseriae: Ad cu­ius rej evidentiam sic procedimus. Ra­tio quae est auriga animi, Affectionum calcibus conculcabitur, libidinis fu­ror maior erit quàm raptus ipsius primi mobilis; tunc foemina erit praedo­minans qualitas, quae si fortè virago fu­erit, (quod est penè vniuersale & dicitur de omnibus) tùm est tanquam torrida zona, & prorsus inhabitalis▪ videbis etiam sic tristari istos amatores, quasi iàm adesset Dissolutio huius con­tinui. Ad haec amatores isti negotia nulla curant, cùm tamen studium sit & nutritiva & augmentativa vis cerebri▪ Postremò, qui captus amore est, non so­lum est oculis captus, sed etiàm respectu veri viuere, in totum est mortuus.

Ego verò vt mortuus sim? Nunquàm id fatebor, dum viuam. Sic obijcio. Vides? Motus non conuenit mortuis.

Arguitur è contra sic, Amator viuit in corpore Amatae, at vbi viuit ibi est eius anima; & vbi eius anima, ibi [Page 28] operatur; & si operatur in alterius cor­pore, non operatur in suo; si non opera­tur in suo, non viuit in suo; si non viuit in suo, non est in suo; si non est in suo, corpus est mortuum. Tu es huiusmodi. Ergo.

Agis mecum sophisticè in La­byrintho, in Minotauri speluncâ Ego pro Ariadnes filo vtor prudentiâ meâ, quâ extricante constanter dico, Ego scio me vivere.

Non urgebote: Revera est aequivocatio in nomine Mortui: Nàm non est mortuus extrinsecùs & secun­dùm animam vegetativam, vel sensiti­vam; sed intrinsecùs secundum animam rationalem & intellectualem, quae in se iàm non cogitat, quià de se non co­gitat.

Non est dignum repetitione, nedum responsione nostrâ quod obijcis.

Nunc antitodum ministrabo contra pesiem hanc. Primùm, ieiunan­dum est saepius, vt evacuatio siue eva­poratio fiat humoris sensitivi superflui; [Page 29] tùm piscibus vescaris potiùs quam carnibus, quae generat sanguinem cali­dum & concupiscibilem; vino abstineas & saccaro, in quibus inest venereum pro­vocamentum; tum otia vites, siquidèm negotia condensant hanc cerebri fluidi­tatem, quae gignit ex se turpissimum id excrementum voluptatis.

Ego cum Scipione nunquàm minùs otiosus, quàm cùm otiosus.

Proximum est, ut cantus mere­tricios caueas, & omnem illam sylla­bicam compositionem Poêtarum, qui nimis articulatè de his loquuntur.

Hos optimè Plato eiecit à suâ repub.

Deinde confortium fugias istarum aulicarum, quae valdè agunt in haec inferiora corpora: Praeter haec, potio aliqua purgatiua sumenda est, quâ complectionem istam immutes tuam. Nàm vos cholerici propter ignei hu­moris copiam feroces ruitis, cùm nos melancholici (praeterquàm quod in­geniosiores sumus, teste Aristotele in [Page 30] problematis) tum quo (que) ob terrei sanguinis pigritiam multò sumus ad hosce bruta­les motus minùs proni. Haec quae prae­scripsi si ne quicquàm prosint, venien­dum est ad illud vltimum; nôsti, quid sibi fecerit Xenocrates Platonicus.

Dabis iàm mihi vicissitudinem loquendi: Socrates (qui hoc solùm Se scire dixit quod nihil sciret, ideoque est Apollinis oraculo sapientissimus judicatus) in quodam dialogo Plato­nis (qui est Homerus Philosophorum) Amorem omnem distinguit (qui autèm non distinguit, destruit artem) vnum di­cit esse sordidum, qui nebulonum est, alterum honestū (in quo fateor me non mediocriter esse versatum.) Sed & plu­rimi doctissimi homines amatores fue­runt illo primo modo. Nàm, ut nihil dicam de Ouidio, vt taceam Salustium, vt praeteream Aristippum; quid attinet dicere de Demosthene? silebo etiàm Ci­ceronem ipsum, per Aposiopesin, qui Ca­tachresticè & parum castè amabat, vt nonnullis placet: sed mentiuntur qui­cunque. [Page 31] Quīd commemorem A­ristotelem vestrum, qui caballus factus est▪ & equitantem tulit meretricem? Ego cum istis omni exceptione maioribus errare malui, quàm tecum vera sentire. Sed non opus est istos allegare, ego quippè uxorem non Thaidem, ambio: sic enìm apud optimos authores Thais, (quae famosissima meretrix erat) abso­lutè ponitur pro quavis meretrice.

Actus primi: Scena Quarta.

• POGGLOSTVS.
• DROMODOTVS.
• PEDANTIVS.

EXire me voluit Herus meus (quantum memini) duas ob causas, vt istos aliquâ ludificer arte meâ, ac vt quendam post convenirem in foro Tyrophagum.

Hèm quis est?

[Page 32]

Dij vos fortunent, Generesi.

Et tibi crus sanent tuum, mendice claudipes.

Misereat vos mei, pauperis & boni, miserandi semi-hominis.

Credo nos literatos magis in­festarimendicis, quàm coeteros homines, qui quoniàm miserias mortalium no­vimus, misericordes sumus; & quià mi­sericordes, omnes ad nos miseri suppli­ces confluunt.

Tu otiosus es, & cupis isto modo vagari; abi, & labora. Vides pla­netas operari perpetuò, & coeli motus est perennis.

Cur non manuariam aliquam artem calles? siuè moechanicam, id est, adulterinam, à moechando: sunt enìm coeterae artes adulterinae, respectu no­strarum liberalium.

Oh, venerabilis Domine, nunquam istarum ullam didici; Domine verè Reuerende, fui quondàm semi­doctus, & è nouem musis colebam non­nullas. Sed oblivio iam extinxit.

[Page 33]

Doctrina, tua non erat habitus confirmatus, sed dispositio tantùm, aut remota potentia. Nam si profundè, non perfunctoriè didicisses, tum si tàm diu viueres quàm corvus aut quercus, ha­bitum tuum Doctrinalem priuatio nul­la unquàm corrumperet.

Tu artes fortassè primoribus (quod aiunt) labris attigisti, non in succum & sanguinem convertisti (quod docti solemus.)

Quaeso, doctissimi Musarum sacerdotes, inopem & egenum iuuate benignitate vestrâ.

Imò operam arti des denuò: sic veras possidebis & immortales di­vitias; nos, qui (vt tu olim) scholasti­cam vitam sequimur, sumus quasi for­mae separatae, non curantes haec bona sublunaria.

Nos omnia habemus, nec quic­quā habemus, id est animos tranquillos, nummos nullos; nil enìm est, nil deest tamèn; pecunias cùm non habemus, non desideramus: quare adolescens operā & [Page 34] oleum perdis; ne expectes vel micam unam à nobis, qui locutionibus, non loculis sumus locupletes: & tamen lo­cuples dicitur à plenis loculis (quod iste non novit.)

Vt maneam qualis hactenus fui, vir innocuus, quaesoaliquid detis.

Dabo [...], nempè consilium fide­le, esto Integer vitae, scelerisque purus; Nàm non oportet ullo in officio clau­dicare.

Illudi me sentio: vultis gladi­um istum, quàm sit acutus, experiri? Equidèm, viri optimi, si vellem iàm latronem agere, possem vobis vel in­vitis eripere: sed spero daturos.

Imò profectò idque actutùm: ecce tibi quiddam non quantum, vnde tamèn hodiernam possis coenam pro­creare.

Cùm tibi video indolem inesse & acumen, tibi vt prosim opto, ut fa­cultas par esset voluntati, nunc accipe hoc aliquid quicquid est (etsi hoc ali­quid nihil sit,) laeta fronte, vt pignus amoris ergà te mej.

[Page 35]

Aliquid etiàm (nisi molestus essem) in crastinum vt detis, postu­larem.

Vtinàm aliquid tibi dare possem non in crastinum solum, sed & in sempiternum, idque trifariam: in aeviternum, nempe, aeternum à parte post, in coaeternum, nempe à parte ante.

Hoc telum petet vos à parte ante, & post.

In-Interim hoc quaeso cape.

Et hoc etiam: Nam opem ferre supplicibus, excitare afflictos, subleuare calamitosos, dare salutem, Oratoris proprium est.

Ignoscite, si a vobis summis Magistris ego Incipiens in hac arte pe­tam audacius: caligas mihi libenter no­u as emerem, & libros alia (que) necessaria, vos si hunc sumptum seceritis, Maece­nates eritis mihi.

Vt cognoscas te mihi charum esse, scias non solere me cuiquam tàm prodige largiri, nàm non omnibus [Page 36] dormio, Sed lucrum est si quid tibi benefacio: tene.

Nos a stellis & coelo quotidiè influentias accipimus, ergò quò magis liberales, eò magis similes coelesti quin­tae essentiae.

Vnum quiddam restat, in quo exorandi mihi estis: vt etiàm crumenam detis, in quâ nummos reponam istos.

O inexplebilem avaritiam! O gurgitem! O Charybdim! (siue Charybdin!)

Nisi hilari vultu dederitis, ego non accipiam.

Perij, me aspexit, vale, vale crumena mea, valetudinem tuam cura diligentèr, iterùm atque iterùm vale: dono quidèm promptissimè, unum id dolco, quod video te virum tàm ho­nestum egere pecunijs nostris, habebis statìm, postquàm farcimentj reliquum extraxero.

Non multùm refert, si tradas cum appertinentibus etiàm.

Quoniàm ita vis, trado. Dij [Page 37] hunc cum omnibus pertinentibus era­dicent.

Hanc ego (cum tàm ornata sit) in dies festos reservabo. Tu fortas­sè habes quam quotidiè terere possum.

At obsecro iàm te ne velis potentiam hanc in actum producere, praesertìm cùm à posse ad esse non valet consequentia. Nàm in hoc pauxillulo (mihi crede) quod restat nummulj es­sentia ipsa & existentia mea consistit.

Quaeso, sine te exorem, vir doctissime, Obtestor te per acumen in­genij tui, & ensis mei.

Oh sat est: exorâsti satis, habe tibi.

Munificentissimi viri, dedistis haec mihi, annon?

Etiàm planè, maximè, admo­dùm; & tu accepisti, annon?

Sed mutuò, annon? Valete.

Mutuum, quasi meum-tuum. Sed illud nuper meum iam fit tuum sine mutuatione, aut mutatione. Proh Scelus!

[Page 38]

Abj, rue, redi in primam ma­teriam, claudum monstrum, nunquam intentum à natura universali, defectus & error naturae particularis. Peri tu omnium infra sphaeram Lunae existen­tium perditissime, qui contemplativos spolias. Vtinam grave tuū de crucefera­tur deorsùm, aut in ipso hoc nunc ex­arescat tibi humidum radicale. Quàm ego tremui totus, ne ense suo penetraret dimensionem meam? Vtinàm ego hodiè potius cum centum simul capitosis sophistis disputâssem in scholis publicis nostris, modo vnius huius strangula­torium argumentum evitassem.

Quoniàm mortale tuum pectus coëgit auri mei sacra fames ( Sacra per antithesin, vel Sacrum est quod Dijs inferis devotum) opto, vt quicquid tetigeris, aurum statim fiat. Hoc tu for­tassè praeclarum putares, sed eveniret tùm tibi, quod Midae (cuius etiàm o­bitèr vtinàm auriculas haberes) Qui fame peribat, quòd auro vescine quibat. Sed video jam campum in quo exultare [Page 39] possit oratio: te Mercurialem (non quoad linguam, sed quoad manus) vexent saxum sitisque Tantali, Ixionis rota vaga vagum torqueat, Charon re­miger Orci Phlegetontis in undas de­ferat, qui falcem tuam meam in messem immisisti. Mihi tamen non eripuisti di­vinam animi constantiam, pessime, non scientiam, non prudentiam, non virtutem ullam denique. Quod de. Attilio Re­gulo dictum diuinitùs.

At mihi eripuit liberalitatis, etsi non habitum ipsum, tamèn actum & instrumenta. Nàm evacuatus sum ego (quod est contra omnem medicinam) radicalitèr.

Eamus intrò nè hic fortasse de­nuò nos invadat.

Scena Prima.

• CROBOLVS.
• TVSCIDILLA.

Quid censes, mea Tuscidilla, nonne conditum suavitèr hoc convivium [Page 40] dedimus? vna cum escâ hamum vo­ravit, jamqùe mea est Lydia; Tu ci­bos dulces, ego blanda verba dedi.

Vide, ne mihi verba des ob­secro; ne dicas me cibos de disse: Non sat habes, quod amoris te vias omnes doceo; quin ut te, tuamque alam postu­les? nae unum (Doemones meos testor) obolum à me sumes unquàm, nisi mu­tuò, idque sub foenore: repone mihi (priusquàm ulteriùs progrediare) in hoc concavū palmae meae, quas jàm de­bes pro comeatu, minas binas: Habebis à me sempèr locum & jocum: sed au­din'? potum & focum suppeditabis ipse, si placet. Dicis mihi nugas, Optima Tuscidilla, &, Memoriâ te colam sempiternâ; Sed ego non video nummos.

Ne tantillum unquam (ho­nestissima hospes) tibi orietur à me damni, cognita nostra fides toto foro est, mihi verò mille sunt modi pecunias corradendj. Nàm, vt omittam illam praeclarissimam rapiendi artem (quae [Page 41] domina est & regina reliquarum omni­um) ego legalem istam monetam (si desit) cudere quidem ipse possum: quin alias etiàm plurimas fraudulentas artes teneo ad vnguem: Alchemia mea homines plūbeos in usum meum aureos efficit; Magia promittendo aureos montes, infert in crumenam nostram argenteos nummos: Vrinariam artem practicando etiàm aliquid possum e­mungere: in quâ nihil requiritur, nisi lotio & potio. Sed quid ais ad hanc pa­rasiticam nostram Adulationis artem? quae est ars artium & scientia scientia­rum, quâ iuvenes generosos (vt mures, aut muscas) capimus, hos ego meâ irri­titos amicitiâ devoro prorsus & ab­sorbeo, cibus hi mihi & potus sunt, è quibus etiàm (tanquàm è cellis promp­tuarijs depromo quod lubet?

Promas igitur tandèm quo solvas, quod promittis tàm saepè.

Cedo mihi ergò jam adoles­centulum ciusmodi, eum tractabo e­ruditissimè, primò laudibus in coelum [Page 42] efferā, ac Iouem alterū efficiam, ex quo tantum mei ar debit amore, vt sicut Iu­piter olìm Danâae in gremium, sic ille meas in manus imbrem aureum immit­tat, tùm prodigalitatis eum omnes▪ partes docebo, quomodò epulas luxu­riantes paret, spectacula magnisica ex­hibeat, voluptates quasque aucupetur, famulos famelicos expleat muneribus, me verò Dominum suum efficiat: hîc si nummi fortè deficiant, parabo sodalem aliquem mihi à consilijs, qui fundos eius omnes haereditarios emat pretio perexiguo, sic ego & cum illo fundi, & cum isto pecuniarum particeps ero.

Novi satis fraudulentum esse te carnificem, itàque urgeo tàm [...] sa­tisfacias; hoc enim praecavere [...]im me movet.

At nimiùm meticulosa es, viros solùm, non foeminas fraudare soleo, huic siquidèm sexm fidus sum non tan­tùm in speciem, sed intus, & in cute. Atque nunc tibi vt reddam quod restat, aliâ iàm id aggressus sum viâ. Nosti [Page 43] hunc futilem Paedagogum meum riva­lem benè nummosum esse: istum statui astutijs omnibus ad vsus quosque meos penitus corrodere: sic & ille ad amores hosce prosequendos debilior fiet, & ego inimici me sanguine saginabo. Incep­tum est, spero, haud incommodè, Exitus acta probabit. Sed quis hic strepitus? tu domum revertere, ego Pogglostum consequar, ut Tyrophagum agenda cuncta doceam.

Actus secundus: Scena Secunda.

• PEDANTIVS.
• DROMODOTVS.
• LVDIO.
• BLETVS.

ADeste satellites, & stipatores, circumcingite, circum val­late Regem vestrum, sceptrum meum non metuite, sed defendite. Tibi, Blete, quanquàm ingenio haud nimis polles, [Page 44] tamèn vim natura non negavit: Tu autèm astes huic Ludio, tanquàm Teu­cer sub Ajacis clypeo. Nunc si in hoc ardore iracundiae meae illum uspiam Catilinarium latronem hîc aspicerem, ut ego oratoriè inveherem in illum verberibus?

Quòd si illud individuum vagum mihi jàm demonstrativum esset, eum ego istoc Academico telo vel ad cen­trum usqueterrae deijcerem, & vltrà si fieri posset. Sed non potest, nàm si fortè praeteriret ipsum medium, tamen re­mearet ad centrum rursus motu quo­dam naturali reverberativo.

Ausus es improbe, gigantum more, bellare cum Dijs? Non possumus spiritus tuos debellare superbos?

Praeceptor colendissime, idem­que dignissime totius nostri exercitus Imperator, tuo sempèr sub vexillo lu­bens militabo: ità es in pace prudens, & in scholâ doctus, & in bello fortis, & in acie formidabilis, vel formidandus.

Audin' tu hunc pucrulum, [Page 45] quàm appositè quoad sensum, & figu­ratè quoad phrasem eloquatur? Me­herculè amo hunc, ità me imitatur se­dulò. Hic hic est puer aureus, albae gallinae filius, hunc haeredem scribam omnium librorum meorum, praeter Lex­icon Nizolij, quod mecum iam dor­mit, quod mecum sepelirj volo.

Sed tu quaeso, qui physiognomon es, de pullis his meis profer iudicium tu­um, velut Zopyrus de Socrate, vt narrat Cicero meus.

Quemadmodum (vt habetur in libello Praedicamentorum) quaedam in­sunt in, & non dicuntur de, alia dicuntur de, & non insunt in: alia & insunt in, & dicuntur de: alia nec insunt in, nec dicun­tur de: ità în aliquibus inest ingenium, & non apparet; in alijs apparet esse, & non est; in alijs nec est▪ nec apparet; in quibusdam (qui soelici sydere nati sunt) & est, & apparet. Talis hic Ludio puer tuus.

Quid hic stamus tanquàm asini otiosi? num hùc convenimus ad abigen­das [Page 46] muscas? aut hostis veniat aut nos abeamus: Audivit fortassè furcifer me hîc adesse, qui sum in omnibus noctur­nis vigilijs truculentissimus contra la­trones istos.

Agite, quoniàm scopulos prae­tervecti periculorum, esse iàm in vado videmur tranquillitatis, reportate iàm domum denuò haec Achillea arma no­stra; & si ego vel st, vel, hem inclama­vero, accurrite rursus pugnaturi tan­quàm pro aris & focis.

Iupiter opt: max: arceat, co­erceat inimicos tuos.

Ausculta, obsecro, lepidas pueri elegantias; progredere.

Iupiter, inquam, iuvet te, Mi­nerva minuat hostes quoscunque, Pallas ad pallorem terreat, Mars & Mors pes­sundent. Tantarra, Bownce.

Euge, nihil suprà; id est, ipede fau­sto. In hoc plures insunt Pedantij.

Nisi interdum blandulis istum delinirem verbis, nunquàm abstineret a verberibus; nàm vtcunque fustim [Page 47] ignaviter, virgam certè vibrat virilitèr valde.

Ludite.

Blet. Gratias. Quod si vltra tres plagas saeviat, conquerar matr [...]. Illa ju­bebit patrem meum: tum pater eum in jus vocabit coram Iudice, qui flagel­labit crumenam Praeceptoris vsque ad sanguinem.

Eamus, inquam, valete.

Nunc si te attentum, benevolum & docilē praebebis (quae tria necessariò requiruntur in Auditore) exponam tibi cum universim omnes, tum sigillatim singulas (quas caelavi te hactenus) causas amoris nostri.

Scio ignorationem causarum Matrem esse erroris; Sed vide ne ponas non causam pro causa, & apparens bo­num pro vero bono; nàm sicut stella cadens (licet sit cadens) tamèn non est stella; sic bonū apparens (etsi apparens) tamèn non est bonum: praeambulis istis suppositis, incipe foelicitèr.

Primum illud cognitum & [Page 48] perspectum habeas, me non titillantem illam & lascivientem carnis libidinem, sed solam & meram honestatem sequi: Haec pauca praemissa sint, vt occuratur cuidam tacitae obiectioni.

Hic processus est metho­dicus & Aristotelicus: qui in Phy­sicis primò, quae non sint principia, & in Echicis quid non sit foelicitas, ostendit, antequàm quid sit▪ Posito nunc ergò non causativo Amoris tui, ordo postulat, ut verum ejus operativum di­cas; certe cupiditate sublatâ, tollitur omne originale Amoris: nàm nisi sup­ponatur aliqua appetibilitas, nulla re­linquitur possibilitas Vnionis cum ob­jecto, hoc vult Philosophia.

Laudes, quas mihi tribuis, in optimā partē interpretor. Quod ad alia attinet, quae dixisti, sic habeto; non o­disse me mulieres, quippè quisciam esse earum nobis mortalibus usum aliquem necessarium. Amo igitur fateor; non sum enim è silice natus, aut tygride. Si­cut apud Virgilium Aenaeas iudicio [Page 49] iratae Didonis, vel potius Didûs▪ secundum Graecam declinationem: Sap­pho Sapphûs, per ûs circumflexum. Non autem Amo secundum redundantiam juvenilem, aut in summo genere; sed (si quid ego judicare possum) Philoso­phicè. Rationes autèm, quibus moveor, sunt quinque, vel potius sex.

Non refert de numero; vide vt sint irrefragabiles. Sed Pythagoricū hoc est, religiosè & mysticè numeros considerare; quorum quidam duode­cim causas (tanquam duodecim signa Zodiaci) aestimant.

Primò, scias velleme foelicem esse perfectè, quod ommino non fit, absque hoc additamento vel Corolla­rio vxoris.

Quasi verò virtus sola per se non sufficiens sit ad beatitudinem. At vxor non est virtus ad minimū, fortassè etiàm vitium: Foemina est naturae error siue debilitas. Quia Natura semper in­tendit quod est perfectum & optimum. At mas est praestantior. Ergo.

[Page 50]

Secundò, decrevi aedes mihi comparare de proprio, in quibus ma­ter-familias aliqua non minùs necessa­ria est, quàm campana in templo, aut lignum in foco.

Reverà si Oeconomiam spe­ctemus rei familiaris, vxor causa est ad­iuvans aliqualitèr. Et familia est ci­vitatis principium ex quo. Vt demon­strat Philosophus Primo Politicorum. Iam, Pedanti, factus es politicus.

Factus? Imo natus: quem natura ipsa finxit oratorē. Bonus autem orator est ciuitatis oraculum: teste Oratorum oraculo Cicerone nostro. Sed pergam in cursu instituto. Si aegrotarem ali­quandò, vxor est medicinale quiddam; praesertìm in febri, vbi sitis regnat.

Pestilentissima haec febris est, quae foeminam sitit.

Quartò, nobis studiosis vxor medicamen est contra melancholiam & phrenesim, quae nobis imminet con­templationi deditis.

Etiam vt cōtra plethoram san­guinis [Page 51] interdùm, si saeviat. Sed haec est impropria praedicatio, si inferius sic prae­dicaretur de suo superiori.

Quintò, nisi fierem maritus, garrirent plebeij homines Pedantium esse Eunuchum. Vah! quod est fal­sissimum. Vah!

Haec ratio non est coactiva▪ Nam multi philosophi, qui non erant maritati, fecerunt tamen opus naturalis­simum, id est, generarunt sibi simile; quod Eununchis non competit, certè per se: Sed bene fortè per aliū. Causa patet: nempe propter defectum causae instru­mentalis. Ergo non sequitur a non vxo­rato ad Eunuchum.

Sextò, quid est per deos immor­tales (non possum enim me continere, quin exclamē) haud ad utilitatē Reipub▪ commodiùs; aut ad voluptatem bono­rum omnium jucundius, aut ad gloriam nominis nostri splendidius, quàm relin­quere seculis venturis veram & vivam imaginem Pedantij? haeredem virtutum mearum, & istius prolem patris? Deni (que) [Page 52] quid Oratorj magis necessarium, quàm linguâ promptum esse, quae nobis est prora & puppis? Conjugatus vero binas in promptu habet linguas: Vnde & bilin­guis iure optimo possit appellarj. Ad­dam etiàm brevem Epilogum, in quo erunt tria haec, repetitio, petitio, pa­thos. Quarè si vel emolumenta nostra, vel reipublicae salutem respicias, va­ledicas huic opinioni tuae. Ego qui­dem, quod ad me attinet, sic statuo: verè enim mihi videor esse dicturus, Hy­menaeus meus Deus; vel magis emble­maticè; Aut vxor, aut vexor.

Aethiopem lavo, hic capere non potest influentiam consilij mei, & amore pungitur, tanquàm caudâ Dra­conis. Vnicum hoc iàm restat, vt cùm impressio tàm profundè facta sit amoris in te, (vt omnes partes & similares & dissimilares laborent ex eo) si non pos­sis prorsus & simplicitèr, saltèm ut at­tenuatè convertaris tamèn: scilicet signa minora cape; si non secundum quantitatem, at secundum aliquam ex­ternā [Page 53] apparentiam; nè vulgus id videat.

Prudentiam vt sumam si suades, ea est in animo meo, quasi sanguis in corpore: Apollo, Pallas, & Mercurius mihi sunt individui comites, quibus cerebrum meum coelum est; quarè non possum non prudens esse.

Cautè, cautè, pro honore Vni­versitatis.

Imò & castè etiam. Quid ni? Nihil enìm unquàm admittam ego indignum Oratore aut Philosopho: Sed viden' tu aedes illasce? ibi habitat, quae in me habitat, quarum parietes sunt me multò beatiores, siquidêm hi us (que) quaque Lydiam complectuntur meam, quae fugit protervè me, sicut Apolli­nem Daphne olim.

Et tu sic irrationalis es, ut ames, quae odit te?

O plumbeum pugionem! quasi non dixerim Apollinem idem fecisse, quem ego praeposui mihi in om­nibus im itandum.

Sic igitur distinguo▪ idque ex [Page 54] sententiâ Philosophi, Contrarium ex­petit suum contrarium, verum est, idque non contingentèr, sed catholicè. At addendum est tamèn, non quatenùs contrarium, sed Medij gratia; nempè ut ad medium perveniatur. Vt docet Aristoteles in Ethicis.

Vtinàm, vt Lynceus olim, sic ego nunc parietes istos possem oculis penetrare, Lydiam meam quo cerne­rem, quid agat; Sed ô fors fortuna▪ mihi descendendū est in solem & pulverem.

Iàm declinandum est extrà Zodiacum rationis. Ego abeo.

Nequaquàm: spectator eris mearum pugnarum, dùm ego hanc ado­rior vel adoro potius.

Actus secundus. Scena Tertia.

• LYDIA.
• PEDANTIVS
• DROMODOTVS.

Postquàm intus curata sint omnia, vt oportuit, libet iàm paulispèr de mearum successu rerum cogitare.

[Page 55]

Sic igitur aggredior bonis quòd aiunt avibus. Etsi delector mul­tùm suavitate sermonis tui, (Nàm non vox hominem sonat: O dea certè) tamèn cogorhîc propter angustias tem­poris reliquum amputare cursum ora­tionis tuae.

Factum, ô fortuna, nequitèr, quod istum obiecisti jàm tàm inep­tum, tàm importunum mihi.

In tempore venis, quod omni­um rerum est primum: Adesdùm, pau­cis te volo.

Etsi nequicquam placeat, ta­mèn cùm inhumanam esse haud deceat; audiam quae loquatur.

Cogitanti mihi saepenumerò, & memoria vetera repetenti, perbeati (Lydia virgo) videri solent, qui & a­mare & amari foelicitèr unquàm potue­runt, ità vt simul uno eodèmque puncto temporis & amantes & amati esse posse videantur. Nàm (vt Peripatetici per­hibent) Amor omnis mutuus esse de­bet, & reciprocus. Quaproptèr ut à thesi [Page 56] adhypothesin veniamus, ô foelix anima mea, flosque foeminarum! te per tuam pulchritudinem (quâ nihil unquàm vi­dit sol splendidius) oro, obtestorque; ut quoniàm Amor hos regit artus meos, idem etiàm tuum in sinum influat ad arctam magis copulationem nostrûm, ( vel nostrj) sic vt & tu in pectore meo, & ego in corpusculo tuo tabernaculum vitae collocemus.

Aliam reperias quaeso, quam illudas; ego id agam sedulò sempèr, vt honesta sim, utcunque tibi videor.

Virgo (videtur enìm nobis quod sic) fortassè non vides ad imum & fundum eorum, quae dicta sunt; eadem ego dicam planiùs: primò, generali­tèr; post, specialitèr. Generalitèr sic; omnis homo (intellige autèm non hunc aut illum, sed ipsam speciem & univer­salitatem) est animal sociabile & con­gregabile naturâ: hoc tene. Iàm specia­litèr: unusquisque desiderans, optat ipsi desideratae omnem suam quasi na­turalitatem, & id ipsum quid hominis▪ [Page 57] communicare. Nunc ad applicationem venio: Ergò hic amicus meus cupit vt sit inter vos non solùm sociabilitas ista, & confusa notio, sed etiàm proximior relatio quaedam ad-invicem, (quae tùm efficitur, cùm essentia unius dependet ex altero,) ita ut vos duo fiatis relata, non tantum secundum dici, sed & secundum esse. Ad haec tibi etiam approximari desiderat non modò per contactum vir­tualem, sed & localem. Praeterea con­iungi & coadunarj in unum non conti­guum, sed continuum. Vltimo, petit ut ex duobus numero differentibus fiat u­num Individuum, idque indissolubilitèr combinatum.

Quod si pectus meum fenestra­tum esset (quod Momus in homine exoptavit) cerneres tùm, cerneres (inquam) fixam, haud fictam fidem, quae si oculis cerneretur, mirabiles Amores excitaret sui, vt ait Plato, sive quis alius.

Quià nolo te hallucinari circa hunc amorem, quasi profectum ab in­tentione [Page 58] vanâ ex parte amici mej, cog­noscas nihil eum à te petere, vel contra vel praeter honestatem: quod sic arguitur ex sufficienti divisione: Tu duplex es, & constans ex duabus partibus, corpore & animâ, ac corpus quidèm (quod ne­gari non potest,) est amabilissimum. (Nàm haec superficies dealbata candoris tui valdè disgregat visum nostrum) sed tamèn animam (quae est pars simpli­cissima) simplicitèr & propter se amat, corpus per accidens, & animae gratiâ.

Anima tua omnes omnium a­mores in se complectitur, pro quâ e­mori nemo unquàm bonus dubitabit.

Praestaret domum reverti me, quàm hic irrideri facetijs.

Facetum esse me non eo infici­cias, sed nunc tamèn postquàm Amor hic ariete suo murum mentis meae per­cusserit, agitur seriò (serenissima Lydia) vis vt tibi lachrymis, & singultu cōvul­siones meas testificer? Ah virgo venefica & incantatrix animi mej! distrahor, divellor, id est, in duas vellor partes, [Page 59] quarum vna est in conclavi corporis tui, altera repetit partem per­ditam, quam tu possides.

Nàm quandò primùm illam tuam fa­scinantem faciem aspexi, statim mens mea nescio quò correpta, impulsa, a­brepta, afflata furore amatorio abijt, exit, evasit, erupit è perturbato hoc domicilio, ad oras oris tui appulit, vbi formam divinam & certè veram Idaeam Platonicam contemplatur. So­la tu potes ab istâ me extasi liberare, si passura sis corpus me meum, quod hîc est, conjungi rursus animae meae, quae illic est.

Quin potiùs auferas animam hinc denuò.

At tu me tenes ut viscus, & interficis vt Basiliscus.

Sicut ferrum amovere se a magnete non potest, ità istius anima (quam rapuit ad se attractiva vis vul­tus tui) recedere iàm non valet rursus gradu retrogrado. Amor in isto non ac­cidentalitèr sed essentialitèr inest, vt [Page 60] evelli salvo interim subiecto nequaquā possit. Quare non debes te opponere huic tàm ità diametralitèr (& tanquàm in lineâ Eclipticâ) negando quod rogat.

Intuere obsecro cum commi­seratione quadam evisceratum hoc & exangue corpus Pedantij tui, cujus cor tot patitur dolores, quot sunt in campo flores; Splen (quod ridere facit) jàm lamentabile sonat; Iecur pusillu­lum corradit & corrodit aquila Pro­methej, seu Amor; intestina cupidita­tibus (quasi furiarū taedis ardentibus) in­cēduntur, vētriculus (sive superiorē, sive inferiorē spectes) Aestuat ut clausis ra­bidus fornacibus ignis. Sic vndi (que) Amor tuj astat, & instat tanquàm Hannibal ad portas, ut jàm nullum sit perfugium, nisi tu des refugium: te peto ut portum, ut aram, ut Asylum, denique, ut patro­nam: si deseris tu, perimus.

Vides jam hunc te inexplica­bilitèr amare, & toto jecore, vel (ut vul­gus dicit) toto corde; sed abusivè, nàm Cogit amare jecur. Quarè osten­das [Page 61] te vicissim huic esse correlativum, cordis enìm relatio debet esse: & qui tanguntur vero Amore, debent ratione differre, non autèm re: tractabilem vir­gini convenit esse primò & principali­tèr. Deindè doctus hic est, & Magistra­litèr facundus. Nam sicut in septentri­one vrsae septem sunt stellae; sic in istius capite septē sunt scientiae, quarū harmo­nia aeque est musica, ac melodia ipsa septem planetarū, secundū Pythagoram.

Frustrà laboratis, meos enìm amores jam ante alter possidet.

Proh deûm atque hominum fidem! Ante rates causam? & mecum confertur Crobolus, putridae carnis a­nimal, terrae filius, infoelix reipub: loli­um, Cui vix dignus est in sentinâ locus; quem ego docebo, quid sit irruere in alienas possessiones. Tu interìm dum eripis animam isto modo mihi, & furti, & sacrilegij (nàm mens mea res divi­na est) & homicidij rea es.

Sanè quod olim dixit iratus Achilles:

Corque meum penitus turgescit tristibus iris.

[Page 62]

Quid? tuum hoc corpus ae­thereum vt illud lutum terrenum at­tingat? Absurdum: quin potius sicut ex bovillo cadavere computrescente prodeunt vermes: sic corruptio Croboli illius (qualis qualis sit) generatio sit Pedantij, de quo quoàd humilitatem animi verè dici potest, (quod sublunaris est, sed quod ad artes attinet) super­coelestis est.

Mihi abeundum est, cùm vi­deam vos irasci tantoperè.

Ah! jam mitesco rursus▪ Nos cholerici & citò succensemus, & citò placamur. O Phoenix vnica orbis ter­rarum! respice, non despice Pedantium, & vel uno verbulo amabili laetitiam instilla febricitanti cordi meo.

Convalescas ut lubet: me mul­ta manent domi negotia.

Evanuit vero? Quid putem? Contemptumne me? Non video vel in moribus, vel in rebus gestis, vel in hâc mediocritate ingenij quid des­picere stulta possit. Dicam de te [Page 63] Lydia (ut Hannibal de Phormione) mul­tas vidi delirantes foeminas, at quae te deliraret magis, vidi neminem.

Imò te video delirare, qui vis hanc gravitatem tuam ferri sursùm, seu elevari in levitatem amatoriam, cum natura velit omne grave ferri deorsùm.

Mihi verò sic omnem abstulit animum, ut nesciam ens sim an non ens. Sequere me.

Actus secundus. Seena Quarta.

• TYROPHAGVS.
• CROBOLVS.

AT quid si fraudes has no­stras senserit?

Quid si loquantur lapides, & videant postes? Hic quovis est obtusi­or lapide, nec majoris negotij est istum fallere, quàm ferire truncum, tu me vel nescire hic quid sit, vel ars nostra [Page 64] quid possit, putas? hic vanus est, hic Narcissus est, sui admirator inexplebilis. Cum ergo audierit Leonidam in hono­re & gratiâ esse apud Regem, eundem­que obtinuisse, ut Regiam iste prolem erudiat, laetus, gloriosus facile credet, quod cupit; nullum dolum, nullas falla­cias suspicabitur. Accinge jam ita­que te.

At metuo malè, ne viginti minas, quas volumus, crediturus fidei meae non sit, cùm cognitas ei haud­quaquàm sim: & certè si nosceret, ne­quaquàm crederet.

Vah, ubi est acumen tuum? quasi vel velit vel audeat negare, quod Leonidae postulatur nomine. Te verò indutum hâc tunicâ satellitis regij, & fide & honore dignissimum judicabit. Si non obtinueris, nihil pericli, sin a­deptus, particeps predae. Eia igitur, age.

Si vel viderit semel mores meos venustos, sermonis grandilo­quentiam, gestum corporis athleticum, [Page 65] vultum non macilentum & veternosum, sed floridum & pinguem, corpulentiam istam ventricosam, proculdulbio prin­cipis in aulâ me nutritum conijciet.

Fac ut sentiat te aulicum esse reverâ, salutes hominem submissè, cur­vato corpore, tibiâ alterâ porrectà re­trorsùm longissimè, pleno cùm com­plexu brachiorum compelles magni­ficentissimè, promittas summos quos­que honores, donec in officinam pro­ductus fraudum tuarum, è rudi me­tallo in nummum legitimum cudatur.

Incidisti in hominem capacis­simum disciplinae hujus. Veterator aut Sycophanta me nemo doctior: gestit jàm animus meus mihi aggredi ho­minem.

Intellextin' tu non revelandam hanc artem nostram Alchymicam? extrahenda est ei quinta essentia.

Sine modò, ego eum tractabo astutè & Alchymicè.

Incipe, ad appositum: ostium patet, invitat ultrò te domus ipsa; tu [Page 66] fac, vt Dominum hunc suum suppositi­tium evomat illicò: ego te domi meae hospitis expectabo.

Eo.

Spero quidèm jam id effectu­rum me, ut & iste sumptus nobis perpetuos suggerat, & mihi deinceps faciliores sint ad Lydiam meam aditus, si istum istinc abegero, qui jam nos, ut Argus, observat, inhians puellulae quasi praedae suae: quem ego nunc ut praedam meam deglutiam; sentiet sto­machi nostri calor quantò superet struthiocameli furnum. Nàm certè concoquere hominem, & planè absu­mere decrevi: Pogglostum credo carcere conclusum aliquo, cùm jàm nusquàm appareat. Reviso quid hic agatur.

Scena prima.

• PEDANTIVS.
• TYROPHAGVS.

ITan' quid est hoc? Ain' verò? repe­te, obsecro.

[Page 67]

Majestas (inquam) regia, cùm Leonidae (discipuli olìm tuj) scien­tiam & mores vidisset, caepit hunc a­mare, teque laudare palàm, è cujus Scholâ prodijt, jamque te accersivit, vt sobolem committat suam tibi educan­dam similitèr doctè & piè, quò prosit patriae. Ego-Satelles praestiti quod mandatum erat paratissimè.

Sciebam me Oratorem, non Aratorem, ad Curiam me natum, non ad Currum esse; quid dico, natum? ab ali­quo Deo factum, ad quem tanquàm ad mercaturam bonarum artium omnes confluant. Nàm ex ludo meo innume­rabiles Oratores (tanquàm ex equo Tro­jano) prodierunt. Iam ego in foro, in curiâ, in oculis civium, in luce reipub: versabor.

Quamobrem & ego (orna­tissime literatissimeque Vir) Regismej nomine per tuam te bonitatem (quae est in mortalium-rebus gloriosissima) perque scientiam ipsam (quam omnes admirantur) obsecro, ne recuses praestare [Page 68] quod petitur, neve privatum otium anteponas utilitati totius reipub: In­supèr (audi in aurem) ditesces ad sati­etatem usque.

Verum enim verò, generose, si existimes me lenocinijs istis pecuni­arum capi posse, toto erras coelo, vt di­citur. Sed tamen, cum illam Ciceronis mei sententiolam mente revolvam, Non nobis solùm natisumus: video me quodammodo pedibus ire in senten­tiam tuam.

Benè meherculè facis, & Leo­nidae etiàm tuo gratissimum, qui ad­ventum tuum expectat avidè; ut ingenio fruatur & suavitate morum tuorum.

Video te esse hominem probum & prudentem, non est enim pingue quiddam & crassum, quod dicis, sed acutum & honestum etiàm. Nam lau­das me, quod ego (cum verecundior sim) nollem fieri; sed laus sequitur fugientem.

Invidiosum esset non lauda­re cum, cuius laus ab ultimis Academijs, [Page 69] vrbibusque in Regalem Curiam pene­travit.

Accipio responsum: Iam que te complector istam ob virtutem tuam, ac si tantùm facultas mea possit quan­tùm voluntas cupit, effunderem proti­nùs in te pelagus beneficiorum meo­rum.

Grauissime magister, humanitas tua jàm me audacem facit; unum hoc igitur petam, ut (quoniam tu apud principem Gratiosus futurus es) mej etiàm apud eundem memor ut sies; te certum est brevi futurum ei à Consilijs, tractaturumque negotia maxima huius reipub: undè facilè poteris mihi inter­dùm optimè opitularier.

Quoniàm, quae accepimus utenda, maiori mensurâ reddere iubet Hesiodus, ego imitabor agros fertiles, qui multò plus reddunt quàm accepe­runt: sic semina haec benevolentiae tuae in istius pectoris fundo radices agent altissimas, proferentque tibi messem magnam amoris nostri, nostri (inquam [Page 70] sic enim magnates reliqui vestri (socij mej) loquuntur, annon?

Licebit tibi deinceps regio loqui more, postquàm regi familiaris factus fueris. Praestolatur jam rex ad­ventum meum: ain' igitur venturum te?

Dicito regi (amico meo) summo salutem meo nomine plurimam, meque ejus in gratiam & patriae meae causâ facturum quae velit, illud modò teneat memoriâ antiquum quidèm (sed & ità verum, vt nesciam antiquiùsne an veriùs) Honos alit artes.

Leonidae autèm de viginti minis (quibus ei sine morâ utendum est ad vsus gravissimos) quid vis ut re­spondeam?

O Leonida, tu es Planta mea frugifera, & ego bonus Hortulanus irri­gavi te praeceptis fructuosissimis, qui profers jàm non solùm folia, id est, ver­ba; sed etiàm fructus, id est, facta ad me­am utilitatem.

Ità sapientèr & suavitèr lo­queris, [Page 71] vt doleam, mihi abeundum esse tàm citò. Nàm certè Leonidas nummos expectat istos iam diù.

Quando quidem bis dat, qui citò dat, habebis illicò quos ad eum deferas: nolo ut tardè veniant. Mihi autem pri­usquam me [...]ē itineri, componendae sunt res domesticae, sivè (ut Graeei loquuntur) oeconomicae, tùm etiàm comparandae vestes aulicae: Nàm splendidae vestes sunt nobilitatis testes. Sequere me.

Actus Tertius. Scena Secunda.

DIj vostram fidem! quanta in foro furum turba? quàm (que) pauci sunt qui honestè vivunt? latrocinantur jàm omnes, & quod omnibus convenit, mihi quoque congruere natum est; nàm hu­mani [Page 70] [...] [Page 71] [...] [Page 72] nihil à me alienum puto: Sed illud me angit maximè, ità multos esse nunc nostri ordinis, vt nè vivere quidèm indè singuli possimus. Furum alij sacri, alij profani: alij docti, alij indocti: alij generosi, alij pauperes: alij senes, alij iuvenes: alij publici, alij clancularij: alij violenti, alij vafri: ego his singulis (prout libitum est) vtor ad placitum. Sed est genus quoddam hominum te­nax admodùm, qui recondunt cupidè domi, non autèm circumferunt pe uni­as su as secum, ne fortè cogantur inter­dùm nobis miseris opitularier. Quos ego deinceps tractabo crudelissimè, ut discant conferre bona sua in commune: utinàm jam hîc nummi ho­minum omnium, & divitiae totius orbis unâ essent in crumenâ positae, eaeque sub mei censurâ pollicis & cultri caderent: quàm ego illam lubens artificiosè am­putarem?

Actus Tertius. Scèna Tertia.

• TYROPHAGVS.
• POGGLOSTVS.

Quàm ego amo te amabi­lissimum marsupium? in tuâ salute sanior sum; quod tu contines me continet: vos nummuli animuli mei, vindicavi jàm ego vos è servitute duri Domini in libertatem & lucem virtute meâ.

Deteriores fiunt homines, dùm agimus cum ijs humanitèr: sed con­testor carcerem ipsum (patriam meam) non passurum deinceps injurias istas malevolorum, qui ne tangere unquàm vel spectare sinunt nummos me suos: adihibebo posthac leoninam vim; nunc revertor ut videam, her us meus num­quid intereà temporis lucrifecerit, ut cum eo etiàm (pace eius) participem: ego siquid fortè capio, mihi id omne reseruo, eo ut fundos aliquandò emam. Tyrophagum (quem vt convenirem [Page 74] emisit me) dicam domi non esse, quem nè quaesivi quidem; nec quis, qualisve sit, vel scio, vel curo.

Nimis me delectat species haec honorifica vestra, quâ teneor ctiàm cùm sestinandum sit: sed ibimus hinc jàm relinquentes hoc littus avarum: equidèm onus suscepi in me gravis­simum.

Liberabimus te hoc onere, & in collegam tuam conferemus.

Collegam meherclè facetum, gaudeo incidisse me in hominem tàm urbanum; Nùm ad urbem obsecro? ego tecum vnà.

Imò mihi in longinquas regio­nes peregrinandum est, quarè hoc à te volo viaticum.

Vtinàm ego tibi quid benè fa­cere possem, videris homo perjucundae consuetudinis; sed cur tu patriam dese­ris? muta istam mentem, & mecum ad aulam principis revertere, ibi ego te & honoribus & praemijs augebo maximè.

Tu fontem videlicèt habes [Page 75] domi, non est itàque cur mihi rivulos istos deneges: age, dato marsupium.

Certè festivissimus es, ità si­mulas quasi seriò ageres.

Expedi, inquam, si sapis: mihi enìm abeundum est.

Profectò si fur esses reverà, non posses aptiùs.

Acturus sum, uti spero, aptissi­mè: quarè nisi appositè respondeas mihi quod rogo, ego machaeram istam aptabo ventri tuo, velut vaginae, idque statim.

Ego satelles sum regius; vide quid facias.

Ego Rex ipse sum, fac quod jubeo.

Vnicum hoc verbum patere me proloqui, ( Patibulum) Iàm abstinebis­opinor.

Et ego vno vicissim utar verbo▪ ( Gladius.) Iàm reddes quod requiro▪ annon?

At satis jàm jocatus es, per­terrefecisti profectò me, Quaeso quanti [Page 76] hunc emisti gladium, nùm licet spe­ctare?

Age, sic urgeo. Responde bre­vitèr, daturusnè es?

Gratissimum nobis feceris, si agis aliâ ratione.

Hic homo nugas nectit, sis ani­mo forti, Poggloste, & vel homicida sis, modò crumenicida.

Miserum me! quid audio? quo fugiam? Crobole, Crob.

Actus tertius. Scenae Quarta.

• CROBOLVS.
• TYROPHAGVS.
• POGGLOSTOS.

QVaenàm hae sunt furiae ante fores? quis evoravit Crobulum?

Ego Here. Sceleratus hic, quem vides, me maximis & indignissimis af­fecit iniurijs.

[Page 77]

Hèm, T-yrophage, quid agis? Tu servum meum?

Tu tales alis servulos? Occi­dere me voluit.

Tu amicum meum ausus es tractare malè, pessime?

Tu amico tuo potius quàm servo credis? tùm ego amicus tuus posthàe non servus ero.

Dic igitur, quam hic admisit in te culpam?

Rogitas? irrisit, maledixit, me servū aiebat esse miselli hominis & nequam: se verò (quià satelles esset regius) posse queinvis impunè occidere, & nisi ego opem tuam & gladij mei implorassem, mactasset me carnifex: Tamen (ut plerunque solent isti ne­bulones) me jàm accusat, quem ille nun­quàm aequabit virtute.

Ego te, os impudens pro tri­bunali Iudicis accusabo, ni taceas, non tu ferro stricto marsupium petijsti meum?

Quid si tibi largiar petijsse me? [Page 78] (quod tamèn adhuc non concedam) non tu supplicantem repulisti inhumanitèr?

Tu soles supplicare vi et armis, improbe.

Interroges hunc ipsum, num­quid me non jocatum fuisse dixerit: Tu me (Here) censes furem esse?

Non hunc aggressus, ut num­mos ejus eriperes?

Eripere? Nihil minus: specta­re fortassè volui.

Aegrè ferrem profectò, te lin­ceis illis oculis, & milvinis manibus meam in crumenam penitùs intro­spicere.

Hoccine praemium est honestae vitae, sic immeritò suspectum haberi? Si voluissem ego per fraudes & iniurias crescere, non ità tenuitèr nunc viverem.

Si quid huic intentabas mali, id in me machinatus es.

Quod ignosco jàm tibi, huic acceptum referas.

Ego vix tibi possum ignosce­re, ità perversè restitisti.

[Page 79]

Sed caue deinceps istos aculea­tos jocos, viden' crumenam hanc meam (quam amas) ut è fibulâ pendet more latronis?

Latronis vero? quaeso igitur gaudeat simile simili (Aedepol ità eam amo, ut vel è reste penderem ejus causâ) patere precor vt cultro meo eam hoc solvam suspendio.

Beneficium tuum malè collo­cabis, & in ingratum; Nam si tu eam praescideris, ne pendeat, faciet illa te pensilem propterea.

Satis jàm in utramque partèm▪ Tu retineas tibi hoc quicquid est num­morum, sed audin'? nec omne, nec solus, nec semper; te autèm tortoribus & lictoribus tradam meis, egestati nimitùm & ieiunio; ut discas deinceps continentes habere digitos. Te, Tyro­phage, non possum sic dimittere, potus siquidem (gluten amicorum) antè de­gustandus.

Optimè ibi etiàm hoc ornatu me exuam. Eamus.

Actus Tertius. Scena Quinta.

• PEDANTIVS.
• DROMODOTVS.
• LVDIO.

EGo istos, quos narras e­munctae naris Iudices, ne flocci facio, ne tantillum curo, denique contemno imò despuo. Non etiàm Academici vestri in vestitu jàm Aulicos imitantur, qui sunt mecum neque in­genio neque authoritate comparandi? Deindè, Cùm fueris Romae Romano vi­vito more, vbi vivere capitur pro vesti­ri, pronunciare, pro vesci, bibere, & hu­iusmodi: & Aula est veluti Roma, & ego Aulicus quasi Romanus.

Abundè satisfecisti huic objecti­oni: nà m ego de istis accidentalibus & extrinsecis habitualibus minùs laboro, modò motus tuus Philosophicus sit uniformis, nec unquam irregularis, gra­vitatem habeas immobilem sempèr, quasi stella fixa, non vt coeteri planetae [Page 81] vestri Aulici, quorum rotatio est errati­ca, aliquandò directa, aliquandò stati­onaria, aliquandò retrograda. Tu nihil unquam committas tale, quale deor­dinet compositionem vestram Philo­sophicam.

Ego suadebo sempèr salutaria reipub. conscribam historias rerum ge­starum, Legatis respondebo facundè, nobiles tractabo comitèr vt familiares, foeminas autem aulicas ad lusum & risum provocabo, haec me ad altissimum dignitatis gradum perducent.

Quod ad documenta aulicalia attinet, me audi. Primùm, dissimulan­dum est profundissimè (hoc est enim in Aulico totum in toto, & totum in qua­libet parte) Secundò, debes (sicut genus subalternum) & subijci superioribus, & praedicari de inferioribus. Tertiò, in omnibus quae dixerint nobiles, quan­tumvis manifestè falsa, (puta coelum quiescere, & terram moveri) tu sis ta­men veluti vox ad placitum, quae fin­gentis arbitrium sequitur. Insupèr [Page 82] quemadmodum sol in Signifero juxta diversitatem signorum, per quae discur­rit, alitèr atque aliter operatur; sic te oportet in illo aulico Signifero alitèr; si in scorpionem incideris, alitèr; si in virginem, alitèr, si in Capricornum, alitèr actiones tuas vel intendere vel re­mittere. Praetereà quod ad praedam at­tinet, sis sanè vel ipsum genus genera­lissimum, capacissimum, rapacissimum, manusque habeas quasi voces contra­dictorias, quarum altera continet om­nia ( scil:) protendens, altera nihil: ( scil:) praestans. Vltimò, parasitas etiàm conquiras tibi, qui te ex inani, & nullo, & non ente immensum, infinitum, tran­scendens efficiant.

Est hoc aliquid quod dicis, tamèn in hoc aliquo non insunc omnia; Neque enìm docuisti manum deoscu­landam esse in salutationibus, neque e­rigendos esse sparsos capillos, idquesae­piùs, quibus ego os sublime dabo, coe­lumque videre jubebo, & erectos ad sy­dera tollere vultus. Tùm non Proteus [Page 83] olim plures se in formas transtulit (de quo penè ubique legitur apud Poêtas) quàm ego vultū meū, & maximè qui­dèm barbam, & potissimùm superiorem eius hanc partē bicornem, quae barbarè dicitur Mustaches. O barbariem, barba comptula & calamistrata indignam▪ Adde etiàm, quod hunc habiturus sum puerum pedissequum, qui sandalia mea ( Pantofles dicta [...]) me­cum vndique circumferet. Denique ità graphicè me geram, ut ipsissimum speculum Tuscanismi se videre quis (que) dicat in hoc vultu Itali. Haec singula maximi sunt momenti, & studijs dig­nissima nostris.

Ego eruditissime Praeceptor.

Ah! vide; Ludio suaviloquens puer, quanquàm sum reverà eruditis­simus & erudientissimus Praeceptor tuus, tamèn jàm, jàm inquam, postquàm in celsiorem & sublimiorem sedem ho­noris ascensurus sum, isto potius me affari modo debes, Honorande Domine, Maecenas dignissime, placeat modò [Page 84] amplitudini tuae? Hae sunt enìm voces illae Rhetorum amplificativae per se.

Ego, honorande Domine, mi (que) Maecenas dignissime, omni officio vel potius pietate erga te tibi satisfaciam semper, in quo mihi ipsi tamèn nun­quàm fatisfacio.

Ciceronianissimum puerum! (adhibendum est enìm & superlativum & supralatinū vocabulū) ut huic satisfa­ciam, vides tu jàm quid sit ex Epistolis Tullij familiaribus colligere phrases plusquā familiares? In isto videre potes qualē, me absente, Parillū meū efficias: volo vt elegantias selectissimas, purpu­ratas sententiolas, gemmeas metapho­ras, tanquam stellas, denique tropicas eum locutiones doceas.

Tropicum Cancri dicis, an Capricorni? Vah, hoc est, in superficie repere, non ad rem pervadere medulli­tùs, & penitissimè. Vos habetis forma­litates istas phrasium, sed non estis ma­teriati, neque gustatis unquàm de Modalibus.

[Page 85]

Proh Dij immortales! tunc solus doctus? Egone me didicisse ali­quid non gaudeam? Tunè solus doctus? Quid si ne doctus quidèm? quid si stultus etiàm? Sermo tuus sca­tet barbarismis & soloecismis.

Non possum dicere tàm largè quàm tu, sed strictè si agas mecum, & Dialecticorum pugnis, emittam in te ex arcuingenij mei sagittam syllogisticam, tribus plumis, ceu propositionibus com­pactam.

Video te Cimmerijs tenebris occoecatum esse, & egere multùm can­delâ ingenij mei.

Tuum ergò caput candela­brum est.

Quid ego tibi multa? Diogenes Cynicus es. Compara dolium tibj.

Carcer amoris est dolium tu­um dolorificū. Sed ut probem te idiotā esse, responde; Non tibi videtur Sol bipedalis?

Tu videris pecus, non decus; Non est enìm oratio tua calamistrata; [Page 86] tractas argumenta illotis manibus, sci­licet, sermone Duncico ac Dorbellico. Denique foenum es: ego vero ambrosia; quin & mihi etiàm philosophari placet, sed paucis, ut Neoptolemo cùm Ennio, apud Ciceronem.

Miseret me brutitatis tuae. Habes pluralitatem verborum, sed nul­litatem philosophiae. Concludam ine­vitabilitèr contrate, Absurditates sunt tanquàm meteora, & imperfectè mixta, quae conflantur ex vaporibus istis ver­borum; Ego verbosior, absurdior; Quid ad haec? Aut nega aliquam propositio­nem, aut distingue de aliquo termino, si possis.

Ad argumentum tuum posteà, nunc brevitèr in continuato dicendi genere. Hem. Gravi èr & iniquo ani­mo maledicta tua paterer, si me, si te, tuamque—.

Nôn patiarte sic subtersuge­re: responde brevitèr.

Nosti Regem praestolari-adven­tum meum: tamèn, quoniàm nolo ut [Page 87] cristas tollas, sic habeto. Ratio tua est languida & enervata: tùm etiàm in ea latet quiddam, quod non patet: Prae­tereà propositiones tuae sunt Scopae dissolutae; Denique non est Syllogis­mus. Postremò repete.

Haec etiàm sunt mera crepita­lia, & tintinnabula verborum. Ad rem & rhombum quid ais? Si non possis huic respondere, agam alitèr.

Es tu quidèm acer in dispu­tando. Ego mallem cedendo vincere.

Imò verò (dignissime Domine) vinci, labi, errare, decipi, & malum & turpe est, tuamque id dedecet sublimi­tatem. Hic ut à te palmam ferat? Certè potes cum (si libeat) vel in cineres re­digere aestu & ardore facultatis tuae.

Si haberes ingenium molli­ficabile, aut ductile, quod jàm congela­tum est & incrassatum ignorantia, per­ducerem ego te ad inscrutabiliâ quaeque fossilia Philosophiae.

Quia triumphas ante victori­am, sic rursus classicum cano: Curnon [Page 88] facit poti in genitivo, sicut cibus cibi. Sed, si placet, ista sicco pede prae­tereo.

Revera contrappositio ista inter nos non est ex consequenti, cùm tu Rhetorculus mihi Physiologo su­balterantìm non contradictoriè oppo­naris; idcircò (cùm nullum violentum sit perpetuum) desistam jàm te taxare tàm tertibilitèr, praesertim cùm jàm permotus sis in favorem Principis, quasi in tertiam regionem aëris: quod unum si jàm Lydia tua sciret, mitesceret fortassè statìm, & te rem expetibilem duceret.

At illam ego nunc ducam (vel dijs hominibusque invitis) etenìm urgebo illam literis regijs mandato­rijs. Sed videonꝰ illam exeuntem? Ip­sa est. Iàm videor in quartam regionem aëris ascendisse.

In quartam regionem aeris? Ausculta obsecro; Occurrit enim mihi jàm ex tempore substantialis quaedam subtilitas: scilicet in ignem, qui certe [Page 89] ex mente Commentatoris, nihil est ali­ud quàm aër inflammatus▪

Actus tertius. Scena Sexta.

• LYDIA.
• PEDANTIVS
• DROMODOTVS.
• LVDIO.

NAe fortuna ludis me miris miserisque modis. Naec ea­dem de nuptijs quoties cogito, toties fluctuat magis mens mea incertâ spe.

Ecce ergò tibi stabilimentum mentis tuae, in quo acquiescere possis, tanquàm in opportuno aliquo Di­versorio.

Tibi verò nulla sit quies, qui me vbique vexas.

Itan'? tàm atra verba è tàm lucidis labijs? Quousque tandem, Lydia, abutere patientiâ nostrâ? O virgo (quae virga es mihi) aperi tandèm [Page 90] fores mansuetudinis tuae, vt veljàm de­mùm intrare possim in palatium regale cordis dignissimi. Nàm quod precatus saepè sum a dijs immortalibus, ut tecum unà multos modios salis comederem, id nunc votis opto ardentioribus. Ete­nìm coruscus cādor coloris tui cordio­lo meo gravem securem inflixi▪ amoris amarissimi. Quare (deliciae generis hu­mani, ipsaque Suadae medulla) te per Cupidineam stultitiam meam, perque gratiam tuam supplex ad genua ab­jectus tua obsecro quàm humillimè, ut tandèm post tot tempora nubila, can­didum candidatum tuum ( est hoc foren­se vocabulum) digneris non lividis, sed Lydijs oculis intueri.

Vtinàm te oculi mei vel expi­rantem jàm cernerent.

Pergis evomere virus acerbi­tatis tuae? Solem è mundo tolleret, qui tolleret è vitâ Pedantium. Aliquando (ut furiae) sic tuae tibi occurent injuriae, cruntque tibi tortorijs serpentibus hor­ridiores, quae vitae-perda es, & montes [Page 91] monstrosi mali jàmdudùm in me ar­dentes jacis.

Honorande Maecenas: dicax haec & convitiatrix est foemina, ut vi­detur. Visne igitur (quoniàm non decet hoc nobilitatem tuam) ut ego illam Ci­ceronianis & Terentianis maledictis onerem?

Puella, vides hunc radijs no­cturnis tuis factum esse penè Lunati­cum: nàm tu es Luna ad eum, & facis fluxus & refluxus in mari mentis eius: in quo animadvertere potes infinitatem quandam amoris coniunctam cùm uni­versitate doloris: quid si jàm ex istis du­obus concretis compactis & coagulatis inter se generetur destructiva aliqua privatio spirituum vitalium? Nùm tu sic organicum hoc reipub: membrum causares mori amore tui? Itaque noli ampliùs nauseantem stomachum ha­bere aduersus eum, qui te veluti con­fortativum & restaurativum suum ap­petit.

Ego nec tu quid dicas, [Page 92] nec, ille me amet necnè, scio.

Si hic sit status controversiae nostrae, iàm in manibus est victoria: Quantum ego te amem, parietes ipsi medius fidius loquantur, cuius sanè suavitatem sitio, sicut Tantalus vndas olìm (nota est fabula, & habet plurima Allegorica) & nisi ineptum putarem id in tali disputatione facere, (quod cùm de repub: disceptetur▪ fieri interdùm solet) iurarem per Iovem, deosque Pe­nates ardere me studio incredibili, tui reperiendi, & ea sentire quae dico; Sed quià scio te delectari conclusis, sic con­cludo. Sumne ego animal rationale? tùm cèrtete amo, tuesmea meta, sco­pus, foelicitas, summum bonum, & de­nique finis ultimus.

Audi nunc pauca super haec commentativè, sed summatìm. Cùm ap­pellat ille te finem suum, primùm fa­tetur te esse quiddam prius honore. Nam finis est praestantior ijs quae sunt ad finem. Denidè testificatur se natura­litèr & proprie, adeoque intrinsecè, & [Page 93] cum quadam intentione devotâ te sem­per respicere. Nàm sicut Philosophus a­met Philosophiam Finem suum, & Rhetor eloquentiam finem suum (nec in coeteris est contrarium reperire) sic ille ipsissimam Ipsitatem; illam & ego­itatem tuam, ut ultimum, perfectivum suum, quatenus in quantum, & in eo quod finis es, & in summa finis fi­nium.

Noui satis amores vestros, uno momento & incalescitis, & frige­tis denuò.

At Amor huius non capitur confusè, sed supponitur immobilitèr, & habet immutalitabitem inhaesivam fidelitatis in se.

Tu alios inconstantes censes, cùm ipsa maximè sis; nam levius quid vento? mulier. quid muliere? nihil.

Favete musae praesides, tuque princeps Apollo. Dicendum est enìm iàm de re in orbe terrarum maximâ, de constantiâ meâ. Meherculè (ô Phi­losophia ipsa, & eloquentia mea) non [Page 94] sum rotundus, sed quadratus, & amor meus est immutabilis (ut prudentèr iàm modo notatum erat ab hoc viro gravissimo) in cujus rei testimonium, si jâm hoc corpus meum in Phalaridis tauro succensis ignibus torreretur, tu­am ob gratiam, dicerem certè, Quàm suave est hoc! Quin-etiàm priùs erit glacies flammiger ignis, & tenebrae densae vaga sydera poli, priùs ponde­rosum grave volabit in altum, vt aliger, & quassabitvanos ventos levis pluma, priùs oderit Iupiter vaccam Iô, nec me amabit prudentiae parens Pallas, quàm ego te derelinquam.

Esto: an itaque cuivis me ut dem, qui amat me?

Nec hoc volumus: id enìm esset efficere quidlibet, ex quolibet, secundū Anaxagorae sentētiam absurdam, quod quidem produceret monstrifica effecta. Sed hic (salvâ interìm reverentia tuâ) in omnibus est aequipollens tibi; habet & corporis, & animi, & fortunae bona. Corporis; est enìm (ut vides) pulcher­rimus [Page 95] quidam quasi [...]. Animi; nàm & speculatione (quae nullam pa­titur ligationem sensuum) & praxi (quae non sinit cum dormire per totam vi­tam) tanquàm sole & lunâ decoratur. Fortunae; quia Deorum sunt omnia; sapientes (qualis hic est) amici sunt deo­rum, & amicorum omnia sunt commu­nia. Ergo hujus sunt omnia.

Dignissime Maecenas, con­temnas tu istam, Rex tibi dabit conju­gem praestantiâ dignam tuâ. Te verò mentis inopem, quae oblatum hoc res­puis aurum; hic tibi omnia tanquàm virgulâ diuinâ suppeditasset.

Hactenus in apologetico, nunc ad encomiasticum genus veniendum est. O Helena meal Nàm sicut huius causa recuperandae omnem olìm Me­nelaus Graeciam excitavit, sic ego, hanc ut adipiscar, Latinitatem omnem Ro­manae gentis eduxi in aciem. Quan­quam laus proprio sordet in ore, tamèn, cùm sciam me habere licentiam Poê­ticam, aggrediar, complectarque brevi, [Page 96] & multò breviùs, quàm res tanta dici potest. Non sum ego vnus è multis, sed prae multis vnus. Nàm licet stulto­rum plena sint omnia, semper tamen excipe▪ Pedantium, quem dicuut uno ore omnes esse naturae miraculum: de virtutibus meis si dicerem, dies me deficeret: artes non pauciores sunt in meo cerebro, quàm in hoc capite capilli (id est, capitis pili.) Quis in Grammaticâ congruus? Nonne Pedantius? Quis in Poêtarum hortis floridus? Nonne Pedantius? Quis in Rhetorum pompa potens? Nonne Pe­dantius?

Hei! nonne, nonne, no Pedantj.

Habe hunc maritum. Est qui­dem macilentus, sed eo magis genera­tivus: habet gracilem tibiam, sed gros­sum & nervosum femur. Primà nocte gignet masculum incontingentèr.

Si scires, quales iste gignere liberos posset, nunquàm eum recusares. Merus Ciceronianus & Terentianus erit istius filius primo die: & plorans [Page 97] librum postulabit eadem quâ natus est horâ.

In primo instanti post, etiàm antequàm sugat lac maternum, quod est Infantis causa nutriens, & conser­vans vitae, & augmentationis quantiti­vae principium materiale.

Num mater tua chartis vesci solita, ut tu libros è mammis ejus sugeres?

Certè si chartam comedat mu­lier, signum est eam habere morbum ictericum, qui ex hepatis obstructione oritur, & facit manducare carbones & alia non nutritiva.

Domi soror mea nimis pallet, & saepe lingit cineres misella! Dixit Medicus eam opus habere Marito.

Quid si egò jàm hujusce di­visibilis anotomiam seu sectionem fa­cerem (est enìm cùm omnibus inhaeren­tijs suis totum integrale) ostenderem sic omnes nervos, cartilagines, & mus­culos artis complicatos in eo, maximè autèm humorem cristallinum eloquen­tiae [Page 98] in oculo animi: tùm tu nihil haberes priùs Pedantio, qui nunc nihil habes posteriùs. Cognoscere potes eum ad magna & excelsa natum, primò, quia nasum habet Persicum; deinde, quia Rex (qui est primū agens in hoc nostro politico corpore) animam filij sui huic traditurus est doctrinâ farciendā. Qua­propter (quando quidem nullum habes aliud perceptibile instrumentum praeter sensum & intellectum) sit hic tibi, quoad sensum tibi proprium, objectum perpetuò; quoad intellectum, agens in­tellectus, tu autèm illi patiens vicissim: ità qui hactenus jàm diu fuit in sensu, nunc tandèm veniat in intellectum. Meâ causâ hunc respice.

Eo quidèm minùs gratus hic mihi, acceptusque est, te quod habeat tàm ineptum adjutorem sibi.

Vides me (splendidissima Ly­dia) splendidiorem esse, quàm consue­vi: scilicet Pedantius tuus deinceps in strepitu forensi versabitur generosissi­mè: regius Consiliarius, sed tuus tamèn Maritus, si dijs placet.

[Page 99]

Quiescas quaeso tandèm, hoc (que) responsum feras, non posse me animum inducere meum te vt amem. Quare ne sis ampliùs posthac mihi molestus.

Molestus? jàm te non stultam, vt saepè, non improbam, vt sempèr, sed dementem & insanam rebus ad­dicam necessarijs: Quae (si eo me aestimarem quo deberem pretio) non dignaes quae calceos meos mundes. Cave nè princeps meus te cane pejùs & angue oderit. Sed quid ego collo­quor diutius cùm hac Amazone, quae nullas habet mammas misericordiae, de­lectata nimirùm arcu crudelitatis. Ha­beas, valeas, vivas cum illo pediculoso nebulone.

Tandèm spero liberatam esse me importunitate tantâ stolidi hujus, ex quo coetera faciliora erunt omnia: vt sciat haec Crobolus meus, quam pri­mùm curabo.

Nihil est omnino in hac habi­tabili zonâ nostrâ mihi tàm è regione, & ex diametro oppositum, quàm foe­mina. [Page 100] Nàm nos, qui in Physicis inter­mundijs atomos naturae spectamus, mundanas istas muscas, vanitates meras & absurditates putamus, & tanquàm extra horizontem intelligentiae nostrae positas. Hoc visum est nobis addere co­rollarium ad declarandum judicium meum, si quis fortè novitius perplexus sit super istâ re. Nunc abibo, & docebo Parillum.

Scena Prima.

• CROBOLVS.
• POGGLOSTVS.
• TYROPHAGVS.

I Poggloste, Poêtam affer, qui Tyrophagum meum a­potheôsi aliquâ tollat in sedes supe­rum; Huic etenìm praeter astutissimam sapientiam, arae, victimae, cultus, im­mortalitas debentur.

[Page 101]

Visne etìam, vt Templum ali­quod, vel Capitolium ipsum huc feram humeris meis?

Quid vos conamini? Ego mor­talis sum, & quidèm frutex, caudex, plumbeus, si tecum verberone vaferri­mo comparer.

Vtinàm istoc verum diceres! at mihi decrescit jàm indiès ars ista de­suetudine, nec tàm doctè technas texo, quàm solebam; nàm aestas amoris exsiccavit mihi jam flumen fallacia­rum, perierunt omnia simul postquàm amare occepi, simul maciem jàm jàm vides per hos membrorum omnium Campos, vbi Trojafuit. Quin nec edere, ut olìm, nec bibere possum, venter in­duruit miserè obstructionibus & op­pilationibus. Metuo tabem: au, hei.

Pudeat te sic lamentari: mihi verò fortunatus contrà videris (Crobo­le) cui sic omnia succedunt ex sententiâ, ut si à mane ad vesperum usque plaudas continuò, haud satis tamèn foelicitati gratuleris tuae.

[Page 102]

Ego quidem etiàmsi Dijs, ho­minibusque invisus essem, etiàm si crux ipsa mihi honorificè salutanda esset, (quam ego adepturum me spero tan­dèm tot laboribus exantlatis) licet rueret resp: aut periret patria, haud pilo tamen tristior proptereà. Here, vis sal­tèm paulispèr experiamur agilitatem meam?

Qui defuncto Chremulo Hero meo liberum me esse credidi, falsus sum, dominum mutavi solùm, servitutis verò durior manet conditio. Novos in­jecit misero compedes Cupido, potens Amor pistrinum continet, & molam in se, lorarij sunt spes & metus, qui lace­rant alternis vicibus misellam men­tem meam; fixus est animus & trans­fixus etiàm clavo Cupidinis. Interìm unum hoc me solatur, quod trabem ad hanc me ligarint tortores mei, quam dum complector modò vel ad mortem caedi me sinam non invitus certè.

At liber, laetus, ludibundus jàm sis, superatus hostis est, & tua vicit Comoedia.

[Page 103]

In prolusione versati sumus hactenùs: pugna manet adhuc, eaque difficillima.

Si pugnandum est, Here, habebis me instar omnium fustiferorum, Scuti­gerorum Armigerorum.

Captivam detinet senex hic in­tus Lydiam meam, ac nisi nummis re­dimatur, non dimittet. Quarè mihi haec emenda est etiàm, non amanda solùm. Sed convocabo protinus Senatum con­siliorum meorum. Adsis primùm Ra­rio (tanquàm Caesar semper Augustus) tùm Inventio & Iudicium (veluti duo Consules) post Amor & Odium ( Tri­buni plebis) Deinde confidentia & cir­cumspectio ( Aediles, siue Taxatores) cùm famulis suis dolo & largitione: postremò, universus simul Equestris ordo astutiarum mearum deliberate, decer­nite, pecunias hasce (quibus egeo) un­dè promam.

Quid terram spectas stolide? Non habet haec vt auri, sic ingenij fo­dinam. Erige caput.

[Page 104]

Hèm, aperite, ecquis hic intùs est?

Ità me interturbas, pessime?

Volui quendam convenire ex Senatoribus, qui intùs consultant. Muti sedent. Certè in Senatu ipso dormiunt, velut Aldermannj.

Et me Herum esse non memi­nisti, improbe? Parabitur ob ista tibi à me crux, & colli-frangibulum. Iterum propone Magne Caesar negotium, ut deliberet Senatus. Eho, recte narras, placet brevitas Imperatoria.

Crucem minitaris? Sepul­chrum hoc Majorū meorum: Crucem? Suspēdium mihi compendium. Interim ne (que) est satis tuam urgere sortem, Here, qui amando cerebrum defloccas, & ex­enteras epar: Exuas istam muliebrem mentem, & aliquod Herculeum aggre­dia mur facinus.

Quin tibi Dij omnes dignum exitium dent. Quid dictant Consules, strepitu turbatus tuo, ne audire quidèm queo. Sed pergite jàm nunc.

[Page 105]

Aurum Here (metallum praestan­tissimum & optimè de repub: meritū) è vinclis, è carcere, è custodiâ avarissimo­rū hominū liberemus ingenio, viribus (que) nostris: Tùm Genio suavitèr indulge­amus, corda refocillemus applicatione vini (quod est cos Fortitudinis) mandi­bulas etiàm exerceamus, oportet, ne rubigo eas inficiat. Quid tu ad ista, qui palatum habes sapiens, & ventrem ses­quipedalem?

Tui dentes edentes semper sunt, & lingua lingens perpetuò: meus venter vento satur est, haud vino: sed dicito quaesumus, bonâ fide, quandò fur futurus es, numquid non crucem metuis?

Curmetuerem? Moriendum est omnibus semel.

At ignominiosum est pendere in patibulo.

Certè Alexandro, Caesari, Pompeio, & hujusmodi, qui ex vulgi opinione veram gloriam metiuntur: mea verò nobilitas (quae non famâ sed [Page 106] virtute fundata est) nulla maculari po­test ignominia.

Quaeso Caesar, compesce Tri­bunos plebis. Inter se dimicant.

Heroicos certè geris animos: & dignos vel altissimo gradu in subli­mitate crucis.

Ego nihil duco sordidius, quàm in lectulo expirare, & tanquàm in tene­bris: splendidius enìm est palam in conspectu civium, in coronâ & consessu spectatorum, quàm in angulo quopiàm mori inglorium.

Pulchrè Philosopharis: corona solùm, & Iudices desunt.

Is verò diviniùs moritur, qui evehitur in altum, & ab hac terrenâ faece segregatus affinis coeli fit: anima enim ejus minus viae conficiet, dùm in aethera volat.

Mihi vero non placet hoc al­tum sapere. Nàm quid si ad inferos de­primenda sit anima, non eo longiùs restabit iter? Sed experire si lubet: tibi si satis succedat, sequar & ego.

[Page 107]

Aedilium famuli plus possunt quam tota Equitum cohors.

Tu pusilli es spiritus, nec habes in te nobilem hunc sanguinem. Tenta­bo te in rebus facilioribus. Vis mecum aleâ ludere paulispèr?

Alia mihi curanda sunt. Sed undè tibi quod pignores? Vel obulum ego unum praeponerem & corpori & animae tuae.

Itane? Rectè. Sed quid si haec nolit hunc Amore ficto fallere? At fa­ciet, quia me diligit Amore vero, nec alitèr me, vel libertatem adipisci potest. At quid si iste vel nolit, vel non possit tot nummos aureos dare? Vah, meti­culosus es. Potest optime: nec dubium est quin velit, cùm in istâ vitam suam positam putet. At si hic eam pretio re­demerit, quomodò non fient nuptiae illicò? nimirum, numeratis & acceptis pecunijs, hanc mortuam esse simulabi­mus, sicque hunc & hâc & nummis fraudabimus. Confecta res est: decrevit Senatus. Placet eis, certum est exequi▪ [Page 108] Tu, Tyrophage, vale.

Dij fortunent quod inceptas; ego abeo.

Eamus, Poggloste.

Actus Quarta. Scena Secunda.

• DROMODOTVS.
• PARILLVS:

NVnc Parille, quod incepi­mus sedendo, finiamus ambulando, ex quo magis erimus Peri­patetici, idque proprijssimâ ratione: nàm motus excitat calorem; calor, qui igneae naturae est, partes sublimiores petit, ibique gignit ingenium.

Tùm istoc quidèm opus est, vt aut per motum, aut ad ignem se cale­fàciat: ità frigidus est Philosophus. Paertexe quaeso, si lubet, quod inchoasti: ego me morigerum & attentum praebe­bo ut decet.

[Page 109]

In hoc igitur contextu nostro, ( Nosce teipsum) quoad discretam quantitatem plurima; quoad conti­nuam, ponderosa notanda veniunt. Quaedam ex parte Subjecti, quaedam ex parte Praedicati. Cognoscere hîc non est audire, gustare, videre, tangere, (nàm ista sensualia sunt, & omnibus anima­libus conveniunt: animalium omninò quatuor sunt genera, volatilium, nata­tilium, reptilium, gressibilium.) Sed cognoscere, est scire rem per causas: (hoc est Axioma) at causae sunt quatuor, quemadmodum sunt in mundo venti quatuor; & hae Causae quatuor similes sunt quatuor primis Qualitatibus; & primae quatuor qualitates proue­niunt à quatuor elementis: Iàm has Quatuor, quaternitates appellant, non­nulli quadrangulum naturae. Natura verò non oritur à sensu, Ergò neque Cognitio.

Meherculè sic videtur. Nàm hujus cognitio prorsus sine sensu est.

Quaeritur hic an omnis causa [Page 110] facit scire? Respondetur, quod non, nàm excipere debes privationem: nàm pri­vatio causa & principium est per Acci­dens: nàm absentia rei rem nullam sig­nificat: nàm ideò reijcitur à Praedica­mentis: nàm materia prima & forma prima sunt constitutivae causae, nàm ab istis oritur rerum omnium quasi vivi­ficatio, aut prolificatio quaedam.

Certè haec non stolidè, sed soli­dè disputas.

Praeterea cognoscere, non est fluere phrasibus, & habere tot quot verborum; sed complecti rem completè & totalitèr intus, & in cute, cùm omnibus subsistentijs, & inhaeren­tijs. Precipis ista? Ha? Spero, non superant captum tuum.

Facis clarissimè jàm vt sciam, quae nesciebam priùs.

Quod efficit tale, illud ipsum est magis tale. Puer hic glaucos habens oculos, vultum clarum, auriculas ten­ues, labra non grossa, ex physnomiae regulis ingeniosus & valde discipli­nabilis [Page 111] putandus est. Nam sicut ex urinâ cognoscitur morbus, sic ex vultu mens ipsa. Et quemadmodum humor do­minans in corpore manifestat se ex eva­poratione per poros, & meatus, sic illud intellectuale primogenium facit apparentiam in facie.

Si ità sit (doctissime Magister) optimamei cognoscendi ratio est, vul­tum ut meum spectem in speculo vi­treo quotidiè, sicut facit Soror mea. Annon? Quaeso dic mihi.

Profectò arguit argutè. Tuum non est opponere, Parille: Attende jàm quae sequuntur.

Expecto cupidissimè sapien­tiam tuam avidis auribus.

Quoniàm ergò, quod ad cog­noscendum attinet, congregavi ejus ho­mogenea & disgregavi heterogenea, nunc quid es tu? Nùm caro? nùm san­guis? nùm corpus animatum? Nequa­quàm. Nàm, exempli gratiâ, cùm ego me dico doctum esse, non intelligo cras­sitiem istam corpoream, non hoc animal [Page 112] gradiens, bipes, implume (nàm capopotest esse hujusmodi) sed formam meam es­sentialem, quae sola dat Esse, sed partem eam, quae▪dicitur [...], haec est cognos­cenda tibi, cum omni potentiâ & ente­lechiâ ejus.

Nunquàm credidissem tanta istis sub verbis latitâsse mysteria, nisi te audijssem hodiè.

Sed hìc etiàm aliud solven­dum est dubium, Socrates currit, So­crates non currit, in istis duobus contradicentibus non ponitur Socrates pro animâ Socratis: Nàm anima non movetur localitèr. Sed dicendum est im­propriè hoc dici, Socrates currit: Nàm currit quidèm, ut animal est, non au­tèm vt Socrates. Sed de hisce pro nunc: Videbis posteà.

Ne Apollo ipse (cujus hoc erat praeceptum) patefecisset ista diviniùs nobis; cujus te summum credo Vatem esse, ità eadem loqueris, quae ipse (si adesset) loqueretur.

Video inesse menti tuae igneum [Page 113] quendam vigorem, ità judicium das pu­rum & discretum. Nàm defendam hoc adversus omnes, si Apollo conscripsis­set Commentarios, in quibus de istis disputaret adamussim, non potuisset hoc dictum ab eo brevitèr & implicitè, ex­plicitè & largè enodare alitèr quam ego, salvâ Philosophiâ.

Saltèm nunquàm responderet istis rationibus tuis.

Habeo ego in hâc causâ syl­vam Syllogismorum. Quare dicam au­dactèr; Veniat qui volet.

Noster Pedantius non solebat isto modo rationes colligere ex Sylvâ Synonymorum, aut Floribus Poêta­rum.

Ille tecum in punctis Grama­ticalibus, in Nominativo, Ablativo, & Verbo nugatur quotidiè. Ego te jam al­tiùs ad Philosophiam, tanquàm ad Po­lum Arcticum elevabo. Nàm ibi in­cipit Ratiocinatio, vbi desinit declinatio. Sed haec jàm sufficiant: nàm omnis sa­turatio mala, Syllogismorum verò pes­sima. Eamus.

Actus Quartus. Scena Tertia.

• PEDANTIVS.
• LVDIO.

FErte opem populares, subvenite mortales, & immortales. Itan' illudj politioris literaturae professo­rem? Quâ in repub. vivimus? Cujus hominis fides imploranda? Qui que­stus, qui maeror dignus inveniri cala­mitate nostrâ potest? Minos & Rhada­manthus vtinàm reviviscerent, (nàm coeteri Dijomnes nectar bibunt otiosi, dùm ego, dùm ego Orator eorum op­primor injurijs:) Audi Minos, minis spoliatus sum simul viginti per frau­dem Facinus indignum! Persuasit mi­hi foelicem fore me. Sed ô Solon, So­lon, tuum erat illud, Ante obitum nemo—.

Quod si tu ipse jàm per ali­quot dies Iupiter esses, credo sic non evaderet fulmen tuum.

[Page 115]

Si ille mea vice Pedantius esset, ego nisi ejus injurias ulciscerer, brevi tempore inermis forem. Quin si vel Rex essem ad tempus, ut haberem cùm Regibus long as manus, istum ego pesti­lentissimum latronem reperirem & ra­perem, ruerem, prosternerem. Vbi, vbi est? Nunc quoniàm (vt nôsti) Orator sum, quid si in hunc turbulentissimum civem Philippicas nonnullas conscri­bam, ad jmitationem Ciceronis, & Demosthenis: nàm nemo reipub. inimi­cus, qui non idem mihi bellum in­dixerit.

Tùm verò magis hominem affligeres, quàm vel Iupiter ipse potest. Sed, obsecro, ne saevi tantoporè, Ca­duca fuerunt illa & fluxa bona, & (ut ipse loqui soles Praeceptor) contem­nenda.

Nae hic verè proprio me gla­dio jugulat. Non id doleo, nummis me meis defraudarier, quatenus quidem homosum, sed quià doctus. Hos enìm spoliare, est aperire fenestram ad om­nem nequitiam.

Sed cohibe, quaeso, istas queri­monias: ego reddam tibi divitias tuas: hèm illas tibi. Nihil harum te ora vul­tusque moverunt?

Video, & taceo: sunt, & non sunt divitiae nostrae. Contemnit Lydia locupletissimū Amorem meum: tamen (vt fatear quod res est) postquàm as­pexi hanc, ità sum recreatus, vt mihi Deus aliquis fecisse medicinam videa­tur. Age, loquere, vt te videam.

Actus Quartus. Scena Quarta.

• TVSCIDILLA.
• LYDIA.
• LVDIO.
• PEDANTIVS.

SIc est, ut dixi, mea Lydia, ser­vus hic, inops & pecuniae & [Page 117] ingenij: ille alter sapiens & honorabilis: nè negligas.

Et ego certè Pedantium hunc, etsi rejeci saepè (quod solemus omnes, ubi amamus plurimùm) tamèn exosa sum nun quàm profectò.

Arrige aures: audin' quae lo­quntur? Vltrò te appetit, sed auscul­ta: noli tu nunc, ubi illa demùm vult; sic par pari referes, quod eam mor­deat.

Ignave, non tu nôsti legem Talionis damnatum esse à Philosophis? Quin si adhuc eam possum adipiscier, si quidèm herclè mihi regnum detur, nunquàm id priùs persequar.

Sed metuo malè, ne (cum re­pulsam toties tulerit) jàm demùm fri­geat totus.

Frigeat? Quod Dij Deae (que) omen avertant! Abrumpe moras Pedanti, pòst est occasia calva; Vix adhuc frigeo, ac ne vix quidèm, imò potiùs incalesco plus satis magis magisque.

Credo te hic excubias agere [Page 118] perpetuò, sic semper occurris mihi.

Frequens hic conspectus tuus mihi multò jucundissimus, hic autèm locus ad agendū amplissimus, ad dicen­dum ornatissimus est visus (Lydia:) & sicut corvos cadaver, sic me attrahit odor suavitatis tuae. Vultu tuo ven­tilor, tanquàm flabello seditionis; tuis in oculis, ac (si fas sit dicere) in os­culis etiam lubens habitarem perpetuò. Te per mare per terr as per tot discrimi­na rerum ad Indiam usque (vbi cum Gymnosophistis disputarem) vel ad Ca­taiam (quae novus orbus dicitur) se­querer, certè comes in via facundus, & (tuâ praefatâ veniâ, si lubet, experiri) certè nuptijs non alitèr faecundus. E­nimvero possides tu me & totum me cum membris & membranis omnibus: tibi me (ô Musa melliflua) do, dono, dedo, dico, consecro, & macto etiàm ad aram clementiae tuae. Itaque exigu­um munus cùm dat tibi pauper amicus, accipito placidè, plenè, & laudare me­mento.

[Page 119]

Testor meam muliebrem ho­nestatem (quam feci sempèr plurimi) non audivisse me unquàm, quem cùm isto possis comparare.

Tu imperita es Tuscidilla, nec nôsti doctorum technas.

Quià video te fraudes suspica­ri, altiùs paulô ista repetam. Cùm au­licarum rerum laboribus, senatorijsque muneribus essem aliquandò liberatus, aut omninò, aut maximâ parte, retuli me (te revocante, maximè) ad ista stu­dia, quae plenissima sunt amoris, non inania voluptatis. Tu es illa parvula piscicula, ( Remora mea) quae me ad aulam regiam velis (quod aiunt) remis­que properantem consistere coêgisti: tumque Amor meus (tanquàm Socra­tis Daemon) insusurravit mihi, futurū a­liquandò, vt, sicut gutta cavat lapidem, non vi, sed saepè cadendo, sic ego nullis quidèm meis meritis (nàm non audeo id dicere) tamèn imbribus importuni­tatis emollirem morositatem tuam. Quaproptèr, vel nunc saltèm ((quià [Page 120] nunquàm sera est ad bonos mores via) precor, canas palinodiam, sapias ad ex­tremum, & tanquàm canescas in se­nectute. Scio omne pulchrum (cujus­modi tu es▪) esse difficile. Sed, nil tàm difficile est, quod non solertia vincat, sum autèm (ut vides) solertissimus: redama me igitur.

Quin si cognosceres tu, quàm multae, quàm bellae sint in aulâ quae istum appetant virgines (vel foeminae potius) non sineres (credo) tam dul­cem bolum eripi tibi è faucibus: Con­currebant omnes undique istam tan­quàm Popam aliquam spectaturae.

Tuaudes agere gestum, spectan­te Roscio? Sine me ista narrare, quibus ego non interfui solùm, verùm etiàm praefui. Me (dùm in curiâ versabar) praetereuntem demonstrabant omnes digito, insusurrantes, Hic est ille, (quod nisi Demostheni olìm contigit morta­lium nemini) Et venustate nostrâ foe­minae forenses captae sunt, tanquàm pisces hamo. Sed in medio tot Harpy­arum [Page 121] honestatem intereà costodivita­mèn sartam tectam; quippe qui respon­derim singulis, voluptatem corporis esse belluinam. Ecce verò jàm hoc tibi offero munusculum levidense; limpi­dissima Lydia.

Mihi huic per omnia similem maritum Dij.

Gratissima mihi haec est bene­volentia tua; quarè gratias ago, habeo semper, referam aliquandò. Aptè mihi videor ista tria distinxisse. Sed non omnibus dormio: huic habeo, non tibi.

Quid attinet reprimere diu­tius quod nequit celari? Ego te (mi Pedanti) jàm diù quidèm amavi plu­rimùm: sed, ut tuam certiùs fidem experirer, non ausa sum id profiteri. Nunc cùm te tentaverim satis, gaude, habe, accipe tuam tibi.

O aureum flumen orationis! Haec est certè melle dulcior oratio, (quod de Nestore suo cecinit Homerus) dies hic est festus, & niveo signandus lapillo: Tibi gratulor, mihi gaudeo. [Page 122] Conjugati nunc crimus nos duo sub eodem jugo conjugij, nam Lydia virgo habebit Lydium lapidem (sic enim me nominabant olìm Academici, propter sincerissimam normam judicij) Iàmque juro tibi per tuam virginitatem (cui me pluribus nominibus devinctum video) non igne, non aquâ, non aëre, non terrâ, non caelo me pluribus locis vsurum, quàm nostrâ amicitiâ. Nae tu nunc verè virgo Vestalis es; non quià vesti­bus induta, sed quià sanctissimum hunc ignem pectoralem amoris mei foves & resocillas.

Tibi quod gratum est, mihi & idem est gratissimum.

Elegantèr, ut omnia; tres Gratiae sunt in labellis, & videor mihi ore tuo non Mussas, sed Musas lo­quentes audire: anhelitus tuus est aurum patabile: Te dùm fruor, in campis sum Elysijs: Caro tua remedium est contra motius aspidis (videlicet amoris mei:) Denique (ut contraham omnia in compendium, seu epitomen,) tu es [Page 123] accumulatissima quaedam Cornucopia mea. Quare non dicam, (ut Pamphilus ille Terentianus) valeant, sed certè pe­reant, qui inter nos dissidium volunt.

Sic gestio prae laetitiâ, ut vix sim apud me. Vos Venus & Iuno matu­rate hoc matrimonium.

Aliquid & mihi ex hac re lucri cōtigit. Nàm haec virguncula mitigabit (vti spero) non nihil istius in virgis & plagis validam valdè virilitatem, & matrum nostrarum minuet querelas contra severitatem ejus.

Ego, ut hoc homine repudiato inertissimum illum Crobolum elige­rem, Nunquàm faciam. Ad corvos? Crobole.

Hoc quidèm esset ab equis ad asinos (ut dicitur.) Itaque (si me amas) illud putridum brutum detestari debes odio plusquam Vatiniano. Esses cùm eo Culinaris, mecum eris Curialis. Vtrum horum mavis, accipe.

Ego nisi te, volo neminem; sine quo vitam mihi acerbam ducam.

[Page 124]

Ergò quoniàm mora trahit pe­riculum (juxta regulam vulgarem) per­fice haec protinùs— Semper acerbae sunt in Amore morae. (more, more, Ec­cho resonat in voce vltimâ.)

Parvula quaedam restat nobis ista in re difficultas. Nam senex hic intùs decrepitus Charendas, nisi minas acci­piat triginta, liberam me non di­mittet.

Papae! jugulasti hominem. Triginta? Hunc solve nodum. Iàm ani­mus estin dubio; scrupulus hic me malè habet. Sed nunquid Triginta?

Triginta, nec obolo minùs. Nunquid tu Lydiam tuam minoris estimares?

Imo pluris. Sed tibi darem potius quam illi▪silicernio, qui cernit silices decrepitus carnifex. Hum trigin­ta. Vnde?

Magna certè res agitur: non solet iste ita diu deliberare, quicquid est benè coctum dabit.

Homines omnes quicunque [Page 125] qualescunque sint, interrogat nunc Pe­dantius, numquis authores omnis generis exactissimos, Graecos, Latinos, veteres, neotericos coemere velint ho­die. Hos cùm satis jàm superque ad contemplativum usum legendo, scri­bendo, commentando ornaverim, & annotationibus marginalibus tanquam gemmis aut stellis deauraverim, placet nunc ad activum finem referre. At nul­lus est praestantior actus, quam hoc ip­sum nubere: hoc nummis effici potest, arte non potest. A sinus onustus auro, vel arces ipsas expugnabit, & ego (si mag­na parvis componere licet) hanc ut adi­piscar, pecunijs meis impedimenta omnia remouebo: dabuntur seni (con­iux mea) quae vult.

Tum ego dabo tibi me in per­petuum, Pedanti.

Liceat quaeso (suavissima Do­mina) unum quoddam minutum à te petere, ut quoniàm Herum hunc meum (planè heroa ac semideum) ità jàm vio­lentèr amas, dignetur etiàm bonitas tua [Page 126] me quoque pusillum ejus quasi appen­dicem, ipsiusque vmbram diligere pauxillum.

Quem ego adventantem pro­cùl conspicor? Cogor hic finem impo­nere ex abrupto. Pecuniam istam (mea conjux) parabo sine morâ. Tu, Ludio, responde huic me non esse domi.

Quid tàm praecipitantèr à nobis avolat? Ego experiar, quid fiet. Vos introite, valete.

Actus Quartus. Scena Quinta.

• GILBERTVS.
• LVDIO.

NEqueo, quod quaero, inve­nire nomen; ità multi in hoc codice meo incarcerati continen­tur, ut singulis distinctas sedes seorsim tribuere nequeam: sed nunquàm de­sistam donec invenero, quem volo. [Page 127] Hîc jàm fortè fortuitò incidi in ali­um—Cro. Crob. (quem oportet e­tiàm convenire) amatorem scilicet le­pidum, astutum carnificem Crobelum, qui meâ ex officinâ totus jàm splendet. Augebo numeros pretij, nisi solvat bre­vj. At iste garrulus, nitidus, gracilis, splendidè vestitus (sed meo sumptu) vbi demum latitat? Pe. Pe. Pe. (pere at male) Pedantius. Tandèm reperi. Nunc si possim conventre hominem aptè, da­bit mihi poenas illicò, efficiam ut legat hunc paulisper librum Characteribus insignitum pulcherrimis. O quàm tur­gent lineae gravidae. Verte folium.

At ego te memoritèr hodie (ne inspecto quidèm unquàm libro) ludam, ut libitum erit.

Adhuc plura. Item Panni nigri optimi vlnae septem, cum di: qua: Item, Holoserici trium pilorum vlnae tres, & di. Item Setini ulnae quatuor. At at de Setino addenda est figurae bi­nariae cauda, ut fiat ternaria; Textus meus est difficillimus solutu: hic [Page 128] demum griphi sunt, & Crocodolites: Meus liber devorat istos Academicos libros & in nihilum redigit. Nàm ego nuper in Academia cùm artem exer­cerem istam, potui vnico hoc meo au­thores reliquos quoscunque illorum refutare, sedibusque suis deturbare.

Hic eò venit, quantum conijcio, bibliothecam universam Pe­dantij nostrj ut expugnet & auferat. Sed ego me hujus opponam furori, quasi aggerem aut turrim aliquam advor­sum in via.

Ex omnibus debitoribus no­stris nulli sunt tàm Periuri, quàm Scholares isti: qui (freti fallacijs suis) non curant Argumenta nostra etiàm ab authoritate. Nos ex singulari nostro Amore, & mero motu miseri cordiae permittimus, ut in hoc Registrum & penetrale nostrum veniant, sicque au­fer unt à nobis non solùm laneos pannos praestantissimos, sed etàm vestes bom­bicinas & sericas, sericum Damasce­num, sericum rasum, sericum villosum, [Page 129] & denique quid non? Namque ita lautè vestiti incedunt, ac si essent generosi Templarij. Sed non pretium est persolvendum, subducunt se callidè. Si pultemus cubiculi fores, respondent, se non esse intus, curant se abesse pe­regrè, aut imperiose denegant. Quis tu es? Quid mihi tecum? Non sum, non possum, non libet esse domi. Tùm, nè à nobis conspiciantur, clàm per posticum & angiportus quosque subrepunt quasi mures. Quòd si fortè inopinantes nobis in plateâ occurrerint, tanquàm si lupum vidissent, ne unum proloqui verbum possunt. Eorum unus nuper mihi ro­ganti debitum, Quid opus, inquit, est tanta importunitate? Ampliùs deli­berandum censeo. Quid suspiciosè me insectaris? Non sum fugitivus; Vos op­pidani nos Academicos viperino mor­detis morsu. Sed eccum percommodè puerulum debitoris mej.

Nemo praeceptorem exeuntem istuc vidit quisquam meum? Miror quò abierit: Adestintus qui praestolatur [Page 130] eum, a Rege nuncius cùm nummis multis, ijsque aureis, quem ut reperi­am anhelando, sudando, succum hujus corpusculi profundam certè universum simul.

Vah, consilium validum, saepe ego, istuc veniens, talibus illusus sum dolis. Siste gradum puer: scio ego, quem quaeris, ubi est.

Dicas igitur statim, obsecro: molestus es istac morâ.

Converte te istuc, quin istac inquam. In illis est aedibus.

Dic, quod rogo. Scio enim hîc habitare: Ludis me igitur quisquis es. Vbi jàm est?

Nec tu nôsti, obsecro? Quàm astutè simulat simia!

Novi certè quodammadò, scilicet hominem esse, te non truncum, non lapidem, non lutum, non brutum (nisi forte sis Oppidanus) neque vero soeminam, ut suspicor, nec puerum, nisi moribus fortassè.

O puerum castigandum! Ob­serva [Page 131] me dilgentiùs paulò. Nec dùm nôsti?

Non es certè peregrinus (nàm ocreatus non es) nec doctus (novi enìm clarissimè quosque doctos.) Dic igitur quis es?

Imò doctus sum. Non vides li­brum hunc? Volumen magni pretij.

Nugari hîc mihi tecum non est otium: a page te.

Nec meministi caligas istas undè acceperis? Adhuc haud emptae sunt: nam pretium non est solutum.

O! credo me somniasse jàm diù. Videon, ego mercatorem nostrum pan­narium? Salvere te jubeo oppidanorum nostrorum, qui sunt, quique fueruut, omnium optime-maxime. Quaeso igi­tur per tuam honestatem, quae non solet quenquam fallere, (nisi credentes, aut debentes) mitte jocos hos, & dicas tan­dèm scriò ubi est Pedantius meus?

Hic est, vide. Hac in paginâ cubat: & nimium diu recubavit.

Excitemus eum. Ho Praecep­tor [Page 132] expergiscere, surge Domine, fures in nos ir ruunt.

Vtinàm adesset, te castigaret; aut ego illum castigarem probè.

Tuas verò castigationes in Ci­ceronem? Non convenit.

Relinque tandèm ista puerilia: abi, investiga praeceptorem: ego interim intus eum domi vestrae praestolabor vnà cùm illo nuncio, qui nummos attulit.

Mane, quaeso, ne facias. Regi­us ille, quem dixi, nuncius clàm venit, nec vult a quopiam se conspicarier: si placet itàque tu ipse quaesitum hunc a­beas: ego defessus quiescam intereà.

Video jàm alio redeundum esse tempore. Sed non multum hoc auferet. Litera scripta manet. Faciam ut hujus laboris mei fraudisque suae poeniteat eum.

Nunc postquam hic abierit, quid non & ego abeo?

Scena Prima.

• PEDANTIVS.
• BLETVS.

VBi, vbi ille scelestus est qui me fugavit modò? Nemo virûm me timuisse eum putet. Quin u­tinàm daretur jàm rursus mihi, quam ego illum constantèr & sobriè refuta­rem? Sed praetermittam ea omnia, quae de illo flocci vendulo flocci faciendo ex­actore pannario dici possent: alius erit narrandi locus. Accedo ad rem. Tu Blete (cui inesse debet & fides & pru­dentia, cùm jàm adultior sies) agas, quae agenda praecepi, fidelìtèr.

Si suspectam habes honesta­tem meam, habi tibe rursus nummos tuos, scìas me ex ea stirpe, & ijs majori­bus prognatum esse, quorum nemo unquàm repertus fallax est.

Vide quid sit esse rusticum. Ego Orator parùm vehemens, dulcis [Page 134] tamèn, volui te currentem incitare cal­caribus verborum, suspicax non sum, tùm quià mihi verè generosamens est, tùm quià te Amo.

Et ego te sic Amo vicissim, ut vel mille minas tuas per universum ter­rarum orbem nudis pedibus deporta­rem, si juberes.

Sed non jubeo. Nunc (ut eò revertamur, undè deflexit oratio) dicas praetereà Lydiae, esse apud me acervos magnos & multos auri; tanquàm tritici, & dicas audactèr interposito (si opus sit) juramento. Nàm nihil tàm in­credibile, quin dicendo fiat probabile.

Et addam etiàm te totum esse aureum, intùs & extùs. Ego tibi incre­dibilitèr obsequens ero.

Imò partìm aureum, partìm carneum esse dicas. Nàm si mihi nup­serit, nec habebit aurum sine viro, nec virum sine auro (juxta Themistocleum illud.) Hos insupèr tradas ei aureos & altitonantes versus, festinanti quidèm calamo conscriptos: sed è quibus in­telligere [Page 135] possit Musas meas non esse mutas, sed nostras Camoenas amaenas: audi: Vnam semper Amo, cujus non non solvor ab hamo: ô Deus in quantis (hic subaudi vel curis, vel gaudijs) ani­mus versatur amantis. Reliquos taceo, secreta enim non enarranda continent. Et simul cùm aureis tradas ej hunc au­reum Annulum, cui emblema insculp­tum est, Corsagittâ transfixū, cùm hoc dicto. Uenus Uenatrix. scilicet Venus Lydia est, Sagitta Amor, Cervus Cor meum. Et simul cum Annulo apporta haec carmina Commentarij loco:

Profectò carmina verè Aurea, & plus quam Ovidiana, si è silice nata sit, tamen haec legendo Tibi in amore obsecundabit. Dato jàm eos mihi: nun­quid aliud vis?

Vt peragas ista fidelitèr.

Quasi istoc opus sit hortatu.

Et prudentèr.

[Page 136]

Obtundis intelligo satis.

Et honestè.

Nimis monendo immemorem facis.

Pecunias illas & Annulum nul­li mortali des, nisi Lydiae meae.

Scio. Nec puto immortales ullos à me eas rogaturos.

Vidè ne obliviscare; Lydiae des inquam, ipsi Lydiae in manus.

Memini, vale.

Mane. Memento etiàm, ut revertare denuò.

Putasne me abiturum fugâ?

Memineris fidem esse praestan­tissimam virtutem: quae inde nomen habet quia per eam fit quod dicitur.

Fiet per me, quod per te jàm dicitur.

Agas igitur in hac causâ meâ sin­cerè, simplicitèr, integerrimè, perfectè, adeoque verè. Tu fortassè putas hìc tautologiam, seu battologiam esse in sermone meo: sed erras. Nàm haec plurima collecta synonyma apertiùs [Page 137] demonstrant quid velim; Iam faveat coeptis aurasecunda meis.

Abeo, trado, redeo.

Nunc quoniam vacat, dum iste▪ revertitur, ut occultetur quid conor, ad praelegendi me munus per­sonamque revocabo. Parille, Parille, exito.

Actus Quintus. Scena Secunda.

• PARILLVS.
• PEDANTIVS.

HEm tun' hìc eras, Prae­ceptor venerande? Quid me vis?

Parille mi, optime spei adoles­cens, volo jàm ut praelectioni nostrae vaces aliquantisper: orationem enìm Latinam audiendo nos efficies pleni­orem.

Malè mihi sit, si quicquam [Page 138] malim: beasti me istoc verbo, nàmque unum hoc in votis erat jàm diù, instrui ut possem praeceptis institutisque tuis.

Proponam, quod erit & aetati tuae aptissimum, & authoritati meae. Cedant arma togae, concedat laurea linguae. Seriò irascor Iuvenali, qui Poê­ticam Ciceronis facultatem non laudi­bus, sed sannis persequitur. In aureo hoc versiculo vnumquodque verbum est sanè efficacissimum, & ità gravidum pregnansque significationibus, ut erat equus Trojanus principibus Graeciae. De quibus singulis possem▪ dicere mysticè, & tropicè, & anagogicè, & moralitèr; verùm nunc agam pingui Minervâ, pro modulo capacitatis tuae.

Expectate plaustrum inepti­arum, vincet hic opinionem vestram. Mihi summa simulanda diligentia est.

Primùm ( cedant) est vocabu­lum violentum, & debet pronunciari emphatic [...]s, cùm majestate, aptum est imprimis ad stilum grandem ac Im­peratorium, & ab hoc tanquàm à radice [Page 139] (ut loquuntur Hebraei) derivantur verba plurima, accedant, recedant, ab­scedant, discedant, secedant, & his simi­lia: significat autem tantum, ac si dice­rem, cedant, vel si quid cogitari possit sublimius.

Cùm videam eum tanto­pore moveri, ego expediam; Valet idem quod dare locum: annon?

Id ego idem volui, sed gestu hoc potius exprimendum putavi quàm verbis. Proximum vocabulum ( arma) licet desinit in A, non est tamèn (quod dignum notatu est) foeminini generis, sed neutrius: Vndè Virgilius, Arma virumque cano: & habet in singulati (ni fallor) prorsus hîc haereo; sed dicam tamèn audactèr & magistralitèr; meâ quidem sententiâ (si benè memini) hoc armum. Quid dicam? ha!

Infaustum herclè hoc verbum est, quo jàm hic à tranquilla pace miras in turbas conijcitur.

Sed potius (nàm antè lapsus erat linguae) quod magis credo, & [Page 140] ut placet plerisque, nullum habet sin­gularem numerum omninò.

Certè non memini audivisse me unquàm armum in singulari, sed nunc deinceps (tua fretus authoritate) vsur­pabo: sic etiàm & reprehensoribus re­spondebo, Ipse dixit.

Est interdùm apud priscos Grammaticos, sed rarò aut nunquàm. Tu verò primum me, deinde Cicero­nem quasi puriores Latinitatis authores sequaris, ut te omnes Pedantij discipu­lum possint agnoscere: odi enim ego omnem incongruitatem.

Non ego tui vel minutissimam particulam ingenij unquàm potero imitatione vel assidua assequi: Ita su­perat multis gradibus excellentia tua coeterorum omnium mediocritatem.

Ne desperes, Parille, Labor im­probus omnia vincit. Vbi improbus capitur (ut vides) in bonam partem. Nos doctissimi habuimus etiàm (sicut nunc tu,) infantiam nostram. Sed ad ea quae in manibushabemus: verbum [Page 141] tertium, vel potius vox tertia ( togae) est foeminini generis sine omni contro­versiâ. Ratio autem haec est, quià omnes foeminae togatae sunt. Concedat, idem est quod cedat, nisi quod addatur syllaba una ad complementū carminis con: vide­licet ( videlicet autèm est, ac si dicerem, videre licet.) Laurea & lingua sunt e­tiàm foeminini generis, sed lingua potissi­mum. Eho perstrinxi foeminas omnes, praeter meā Lydiam. Sed de his singulis (quia nolo ijs diutiùs immorari) quaere Callepinum qui vobis est Calliope, sive inter Musas pulcherrima.

Si ille mihi non satisfecerit, te consulam denuò.

Adde quod hoc in loco etiâm figura quaedam est Rhetorica (cuius nomen jàm mihi non occurrit) nempe cùm unum ponitur pro altero.

Annon synechdoche? vel po­tiùs Metonymia?

Rectè. Toga enim est Insigne gravitatis, & apud Romanos, (ut te­stantur historiae) multae erunt togae; [Page 142] sicut etiàm colligitur ex hemistichio hoc Maronis, Gentemque togatam. In­de nos Magistri sumus omnes togati & pileati, quia Romanos antiquos La­tinitate imitamur, imò superamus. No­tandum etiàm est, haec legi à plerisq, sic, concedat laurea laudi, non autèm linguae: sed eundem in finem ista reci­dunt. Nàm, quià omnis laus in lingua consistit (nempè quatenus vel laudat, vel laudatur) ponitur interdum Metony­micè Laus pro linguâ. Haec Grammati­calitèr ad verbum, nunc Philosophicè ad sensum, sed paucis, & paraphrasticè.

Me habebis attentissimum; admiror enìm elegantias tuas.

Optimè, sic enìm eris ingenij nostri partus aureus: Cedant arma togae, concedat laurea linguae. Quasi dicerem, cedant Imperatores bellici Paedagogis pacificis: cedant bombardae horrisonae fulminibus forensibus: ce­dant fures omnes & oppidani nobis literatis, qui sumus oculi reipublicae. Tùm toga est prior tempore: nàm [Page 143] nemo aptus est ad arma, antequam to­gam virilem sumpserit, & naturâ, nam arma sunt violenta: omne autèm vio­lentum est contra naturam: & honore, nàm suscipiuntur arma, ut in pace viva­tur. At pax & toga confunduntur. denique & ordine, nàm ordo Senatorius Togatorum est. Ergò (ut hoc Epipho­nemate tanquam sigillo claudam omni­nia) Cedant arma togae, concedat lau­rea linguae.

Moriar, si te quisquam esse pos­sit copiosior.

Copia mea deterret sanos ho­mines à scribendo: sed vnum addo, lau­rus, vel laurea dicitur tanquàm laudea. Vnde laude digni sunt laureati, vel lauriferi, ut Poetae, ac inde dicti Bac­chalaurei, quorum laureatssimi si me­cum linguâ conferantur, eos ego O­ceano orationis meae ità madidos red­dam, ut erat Marcellus ille, quandò pe­rijt in mari. Tu Parille cave hoc nau­fragium.

Actus Quintus. Scena Tertia.

• GILBERTVS.
• PEDANTIVS.
• PARILLVS.

SAlutis impertio tibi pluri­mum, venerabilis magister Pedanti.

Salutis? Minimè verò. Quid agam, Quo fugiam, Quo me vertam, Patres Conscripti?

Quid? Ne respicere quidèm soles, qui te salutant?

Amicissime Gilberte noster, quaeso ignosce, quod te neglexerim, cùm hercle non noverim. Cur tu ità rarò ad nos peregrinus jàm his in locis & hospes es (in quo quidèm irascor ti­bi) vel etiàm hostis, nàm hoc erat no­men hospitis apud antiquos olìm Ro­manos, ut testatur Cicero in Officijs. Sanè humanitèr faceres, si saepiùs nos in­viseres. Propino jàm tibi salutem plenis faucibus.

[Page 145]

Potes ex codice meo conjicere, quid velim.

Non quaero, quid velis, mi Gilberte, sed cur tu in his regionibus tàm insolens adsis? Perstrinxi hominem hoc vocabulo facetè. Nam insolens non solùm peregrinum significat, sed super­bum etiàm: & hoc ego volui, siqui­dèm me aggressus est imperiosè ad­modùm.

Quoniàm extorquere vis, scias me saepiùs huc advenisse, tecum ut agerem de gravissimis rationibus: semperque lusa opera est: itaque nunc certè mirificè gaudeo, praesentem hîc te tandèm contueri.

Si nihil aliud velis, quàm con­tueri, à capite ad calcem usque per­lustra ut lubet, vultum hunc meum, cultumque corporis (à colo, colis, non tamen cùm colonus, aut agricola à colo) Vox eadem, sed mens alia.

Imò aliud est quod tua [...] ­pera adferri potest amplius.

Tu jàm i intrò Parille, & [Page 146] Dromodotum huc, ut ad me exeat, quamprimùm jubeto, si me salvum aut vivum videre velit.

Faciam. Valetudinem tuam cura diligenter, vale.

Nôsti manum & stylum hunc? Vides subscriptionem? Hasce merces nomini meo suppositas anno & die prae­scriptis agnosco Pedantius.

O, attende, Merces suppositas▪ hoc est, merces illae tuae erant supposici­tiae, fucarae, fragiles, futiles, non utiles, non solidae, non genuinae. Possem qui­dem te in jus vocare de dolo malo: (Sed ego elementiam semper colui, ut ma­trem meam) officiorum tertio, Aquilius de dolo formulas dedit.

Imo vere ego neminem metuo d [...] dolo. Vendo quales alij solent.

Subscripsi forte de mercibus, sed non de pretio: nec debui saue. Nam inter ferrei seculi corruptelas recensetur apud Poetam; In pretio, pretium nunc est.

Doctissime Domine Pedantj, [Page 147] apud me Poetae non funt in pretio, sed pecuniae prae manibus solutae. Illarum autem mercium ego pretia scripsi pro­fecto quam minutissima. Reliqui pan­narij obmumurabant se per me depau­perandos.

Tu ditior fieres ex eorum pau­pertate. (Sed ve [...]at hoc regula Catonis.)

Pannus ille pro togistuorum discipulorum certè profectocrat quasi donatus.

Donatus? Fuit ille quidem celebris Grammaticus, sed, postquam ego floruj, sordet attritus & proiectus, quasi pannus vetus & sordidus in ster­quilinio. Ieaque jàm non laudasti hanc mercem tuam.

Non laudare jàm volcham mer­cem, sed pretium exiguum, ità ut veris­simè dici possit, non digno pretio vendi­tus, sed quasi semi-donatus.

Oportuit quidem semidonarj. Nam erat semipannus (vox haec nititur exemplo▪ semicirculi: & apud Ovid. Semibovem (que) virum, semivirumque [Page 148] bovem.) Ideo puerorū meorū togae sunt semilongae. (quasi in carmine pes pyrrhi­chius, vel potius tribrachys) Pannus tuusimbre aspersus ità contraxit se, ut novitij Oratores in, vel potius pro, Ro­stris dicturj (nam Rostra disertus a­mat) metu judiciorum, quasi tempestate perfusi & perculsi, se solent contra­here.

Ego pannum non conficio, sed ab alijs confectum vendo. Atqui ex serico illo Setino, quod in thoracem e­meras, prorsus nihil lucrari statuo▪ Londinj ad singulas ulnas in pecunijs numeratis▪constabat—Quid? ha. Erra­re nolo. S. S. P? Ita, rectè meminj. S. S. S. nempe binos coronatos cùm dimidio. Ego tantundem hîc posui. non obulo plus. Vide, lege.

S. S P. Mysticè & Charactericè, siue hieroglyphicè. Rectè. Quoniam aequum est ut aliquid lucreris ultra for­tem (Nam sorte sua nemo contentus) ego tibi pro singulis ulnis resoluam lubentissimè & liberalissimè S. P. Q. R. [Page 149] quod tantundem valet ac Senatus Po­pulus Què Romanus, ita te reddam di­tiorem ipso Crasso, qui cognomine vel cognomento Dives. Nam Pop, Rom, id est Populus Romanus, qui tot exer­citus alebat, erat illo ditior, & habebat in Capitolio vel in aerario Sestertiúm niscio quot millena millia. Et ego doce­bo te computare sestertia ad valores & nomina modernae pecuniae.

Ego nolo aes Romanum, quod non est pecunia currens hodie, neque vnquam cogito capere Capitolium.

Capitolium olim captum est saepius: primo à Gallis. Galli per du­mos aderant, arcemque tenebant. Teste Vrgilio. Commemorat autem Cicero meus ali solitos in Capitolio anseres. Hoc animal imbelle est, sed vigil, Testor ipsum Iovem. Anseris & tutum voce fuisse Iovem.

Per Iovem ego nolo anseres tuos. Mitte haec, legenda discipulis tuis. Lege, quaeso, quod me & te attinet, per­curre paginam totam. Lege distinctè, si vis, singula.

[Page 150]

Quid? num tu meputas non posse legere?

Imò etiam intelligere posse scio.

Revera, legere & non intelligere negligere est. Sed ego libentiùs in libris impressis quam Manuscriptis versarj soleo, manu diurnâ nocturnâ­que. Deinde—videam Codicē tuum. Nonne dicturus eram? Ita est. Quid hoc? quid illud? Certe scribi▪ quasi scalpens gallina. Quis unquam praeter te aut Sibyllam legeret? Vah. Facis literas Iudaicas▪ (hoc volo eum esse Iudaeum.)

Ignosce vero mihi de scriptione. Nos non sumus scholares.

Ignosce tu mihi de solutione, Quià Non omnia possumus omnes.

Satis iocatus es, iam non quaero ut lega [...], sed ut respondeas seriò. Solue quaestionem meam, solvendo de­bitum libera nomen tuum. Quid re­spondes?

Simonides, hum ha, Simo­nides—.

[Page 151]

Nomen, quod ego appello, est Pedantius, non Simonides▪ age.

Simonides in arduailla quaesti­one Hieronis, deliberandi causâ, unum sibi diem postulavit, postridie vero bi­duum petijt, & deinceps duplicavit nu­merum dierum. Haud aliter ego in hac nodosâ interrogatione jàm diù per­plexibilitèr contortus cogor à te (qui es alter Tyrannus Hiero) aliquot dies ad cogitandum postulare: quià quantò diutiùs considero, tantò mihi res vide­tur obscurior.

Ego nihil moror obscuritates tuas. Dic planissimè; numquid non per­solvendum putas, quod debes?

Scitè certè ut omnia meus Cicero; Est illud animi ingenuj, cuj multum debes, eidem plurimum velle debere: à cujus ego latere ne latum quidem unguem discedere statuo. Sed tamen Omnia tempus habent: Non semper fulget Phoebus, nec adest sem­per regina pecunia.

Oh! cares pecuniâ? At interìm ubi fides?

[Page 152]

Non est apud Poenos. Nàm ij sunt foedifragi. De meâ verò fide tota patria loquitur, loquuntur omnes boni. Sed hoc quidem tempore ultrà posse non est esse.

At creditores mei satisfieri fibi aliter à me volunt.

Ah, nè agas mecum ità severè & Stoicè: si scires quantā passa esset du­dum carnificinā crumena mea, redige­res, sat scio, in gyrū rationis hanc rigidā & plusquam Catonicam censurā tuam.

Accepisti à me merces optimas: redde nunc nummos.

Optimas ab optimo ipse op­timus accepi: Concedo omnia.

Taces autèm de reddendo. Quin igitur optimas optimo persolvas tan­dèm pecunias. Alioquin non es optimus.

Nimium es vehemens ferox (que) naturâ. Non te pudet sic urgere jacen­tem? Quod defertur, non aufertur, vix optime. Si quid sit in me honestatis, (quod sciunt omnes non esse exiguum) reddam omnia ante proximum ple­nilunium.

[Page 153]

At mihi jàm eundum est ad nundinas.

At mihi nihil faciendum invitâ Minervâ, id est, si non sit vndè. Sed mittamus ista [...]. Quomodò valet vxor tua matrona gravissima? Audio jàm gravidum esse: Iuno, Lucina fer o­pem, obsecro.

Nos, qui uxores & liberos ha­bemus, non convenit dicta pro de­bitis accipere, Verba non alunt fami­liam.

Imò certè si Ciceroniana. Dromi­dotus meus est vel Dromone quovis tàrdior: haec enim etymologia nomi­nis eius.

Ego ferre nequeo procrastina­tiones istas. Merces mihi emendae prae­senti pecuniâ, non sententijs.

Habes confitentem reum: tan­tum tihi debeo, quantum hominem ho­mini deberefas est.

Omninò hoc tibi verè excidit, fas non est, neque erit. Video mihi de­inceps lege agendum esse.

[Page 154]

Eodem revolvêris. Necessitas non habet legem. Sed eccùm, tandèm adest amicus quidam meùs, quicum ne­cessaria negotia intercedunt mihi. Iàm ergò, praestantissime Gilberte, salus ipsa te nobis & reip. diutissimè seruet in­columem.

Heus, edico tibi, nisi nummos paraveris in diem crastinum, in ius te traham▪ vale.

Qui non est hodiè, cras minùs aptus erit.

Actus Quintus. Scena Quarta.

• DROMODOTVS.
• PEDANTIVS.

QVid tibi cùm istoc erat com­mercij? Videtur ex habitu unus ex brutalibus istis atomis plebeijs & extra nostram intelligibilem sphae­ram positus.

Est unus ex debitoribus meis, quos habeo plurimos pessimae fidei: [Page 155] quem, quià non satisfacit mihi, obiur­gavi mediocritèr.

Mediocriter? Rectè: vir­tus enim est mediocritas inter duo extrema. Sed cur non Amas etiam mediocritèr & (significantiùs loquen­do) virtuose?

Respondebo tibi negatione duplicatâ. Nec, quam Amo, est res me­diocris, nec Amor meus diffiuit extra ripas rationis. Vides hîc geminatum esse nec vocabulum negativū concinnè admodum per figuram Anaphoram.

Sed cur me jàm accersivisti? Malè tibi saciant propte eà omnes pla­netae nuptiales. Erat acumenmeum oc­cupatissimum circa longitudinem, lati­tudinem, profunditatem mundanae iden­titatis, & (nisi tu me avocâsses) percur­rissem (ordiendo abelemento primo Cognoscibilitatis) universam scalam naturae, in qua inest & occultum oculti, & non occultum non occulti. Sed quid jàm? stantne res tuae fundamentalitèr adhuc? an potius metuis contingentia [Page 156] quaedam? (quanquam potest controver­ti an ulla sit fortuna omninò.)

Acta jàm & transacta sunt om­nia, vti spero.

Actus Quintus. Scena Quinta.

• BLETVS.
• PEDANTIVS.
• DROMODOTVS.

HEre, nuncium apporto triste, ac dolere te iubeo.

Dolere verò verbero? Amat nè me Lydia?

Maximè quidèm, aut perbellè simulat.

Tum doleat qui volet, ego lae­tabor. Nàm si appropinquante Phoebo prata rident (ut ait Virgilius) cur non ego hujusce Solis mei radijs amatorijs recreatus gaudebo fimilitèr? Non potes efficere ego ut doleam.

Nummos, quos misisti—.

Quid ais? perfide.

[Page 157]

Lydiae tradidi in manus simul universos.

Factum pol benè: facient haec, ut ridendo fortassè doleam: quod me­mini legisse me de quibusdam.

Profectò non est id impossi­bile; nàm si fortè splen (instrumentalis pars risibilitatis) extendatur ultra termi­num temperaturae, ex eoque ruptura a­liqua sequatur, ejus hominis ipsa mors erit ridibunda: licet alij ponunt causam in septo transverso.

Libera jàm est, & persolvit seni, quod ille cupierat.

Splen meus in largissimam lati­tudinem extenditur. Ha, ha, he.

Quid rides ità Democriticè? Fugiant procul nimietates omnes à no­bis. Requirit hoc gravitas non solùm physica, sed & metaphysica.

Sed non potest jàm tibi nubere: aegrotat enìm.

Aegrotat? O Aesculapi, id mihi visus es dicere, Abi citò & sus­pende te. Nunc ego aegroto.

[Page 158]

Aegrotat, inquam, graviter:

Aegroto (inquam) gravitèr. Heu. hei.

Quid ploras Heracliticè eva­porans voces non solùm diversas, sed planè dissentaneas, respectu Philoso­phiae? Aegrotat fortasse illa ex deside­rio quodam impetuoso tui.

Sic ego aegroto ex desiderio ejus quodam impetuoso.

Concrepuit jàm ostium ab eâ; expectate parumper.

Actus Quintus. Scena Sexta.

• TVSCIDILLA.
• PED.
• DROMODOTVS
• CROBOLVS.

ME miserum▪ quid hoc por­tenti est? Virginem tenel­lulam perire tàm subitò, etiàm instanti­bus nuptijs? Nonne monstri simile est?

Dromodote, Dromodote; aufer [Page 159] mihi hunc pugiunculum meum citò, ne meâ me manu occidam illicò. Lydia mortua est.

Si mortua est, est mor­tua. Mater mea etiàm mortua est: Quid tum postea? Iàm cùm coeteris animis separatis in galaxia seu via lactea cohabitat. Et licèt fuistis vos duo Re­lativa actu (quorum est sese simul po­nere & auferre, ut sublato uno tollatur etiàm alterum,) tamèn ea proprietas relatiuorum de vocibus intelligi debet, non de rebus ipsis; itàque sublatâ jàm conjuge maritus etiam moritur, non autèm Pedantius.

Nequicquam suades Dromodo­te: Uitae non pignat, cùm funus amatur? id est, cùm▪ Amor funestus & funebris sit. Mihi ergo res ad restim redijt.

Moritura nihil aegre tulit, nisi quod animam non efflaret in sinu viri illius docti & imcomparabilis.

At quisnam erat ille vir doctis­simus, cujus tàm crebrò tot cùm sus­pirijs mentionem fecit?

[Page 160]

Erat ego, (si ità loqui liceret) qui si tot haberem vitas, quot habuit oculos Argus, (habuit autem centum si credendum sit Ovidio) cas omnes protinus tenebris darem Tartareis.

Fateor annum hunc tibi verè climactericum fuisse, constellationem revolutionemque fati malevolam: Sed visne ista valere ad destructionem subjecti▪

Pedanti, occurris opportunè nobis, particeps dolorum omnium. Hunc ad te misit Annulum Aureum Lydia moriens, cui insculpitur Cor sa­gittâ transfixum: scilicet tui in extre­m is non oblita, Amoris erga te sui hunc tradidit Testem fidelem; Quae etiam expirans Ipsa vitam tibi precata est foelicissimam.

O Clotho, Atropos, & tu fatum! (dictum quidem à fando, sed nefandum fatum, cui irascor ex animo) ô fallacem hominum spem, fragilemque fortunam! Obruta est & mersa in mari mortis an­tequàm me portum suum attigerat [Page 161] Lydia meaq▪ nam defunctam jàm in hoc annulo tamen deosculabor propetuò. Iam Cor mihi, non Amoris, sed Mortis sagittâ transfigitur, & dictum erit nul­lum de Venere, sed, Mors mihisors. Po­licratem Samium scribit meus Cicero fortunatum fuisse quia annulum (quem in mari amiserat) reperijt in ventriculo piscis sibi venditi: Ego vero omnium infoelicissimus, qui meum Annulum re­periendo, me ipsum meamque animam perdidi. Iam verè dicturus sum me amâsse perditè, quia Lydiam amit­tendo, ipse pereo Miser.

Amice Pedanti, non tu stultus, non tu animal irrationale? Videtur quod sic. Nam tu vir es cum virga activus, & fles tamen tanquam puer tuus sub virgâ passivus. Attende quid Philoso­phus dicit. Nihil generatur quin idem corrumpitur: & quicquid est in hac sublunari mundiali sphaera sicut habet Esse in actu, sic habet non Esse in poten­tiâ. Quapropter ego non magis miror istam à vita (quae est terminus à quo) [Page 162] ad mortem (quae est terminus ad quem) pervenisse, quàm si quis vestrûm ovum hîc frangeret.

O sancte Francisce, (qui coeli Sacellanus es, & confiteris pro confi­tentibus) oro ut huiusce Virginis pu­rissimam carnem ne sinas vel corrumpi fordibus, vel corrodi vermibus.

Lydia mea charissima, charissi­ma inquam, cùm respectu Amoris, tùm respectu pretij etiàm non parvi (chari­tas autèm utrumque significat, quod docti sciunt) quae in hoc minutulo ani­malculo tuo, in hoc pectusculo Pedan­tiano videbas, vigebas, virebas, ne mihi succenseas, obsecro, si vivam ad­huc paulisper. Decrevi siquidem se­pulchrum tibi & marmoream statuam ponere (sicut Alexander magnus in memoriam caballi sui Bucephali, ur­bem erexit) tùm etiam tragoediam cōfi­cere De vitâ & obitu vtrius (que) nostrûm, eaque exibit sub nomine tuo, ejusque tu eris matrona (cur non enìm matrona, sicut patronus) nuncupabo autèm, LA­CHRYMAS MVSARVM.

[Page 163]

Imò Pedanti, quandiu imagina­tiva virtus tua vel de istâ, vel circaistā, vel in ista defixa est, tàmdiù anima se­quitur temperaturam corporis.

Cum illa vtinàm & ego perijs­sem simul: plurimas ego virgines ante­hac, & non virgines docui mortem ut contemnerent: Vitam se dixit suam vili pendere, Te fata modò seruent in­columem.

Aegrè quidèm maneo in vitâ (siquidem vita haec potius dicenda sit quàm mors ipsa) mortem nemo qui­dèm bonus reformidat. Non est enìm mors ijs terribilis, quorum▪ vivit post funera virtus: sed (quoniàm illa sic vo­luit) utinàm possem Nestoreos in an­nos vivere, & utinàm certè▪ at non ad deponendum, sed ad confirmandum do­lorem.

Hoc autèm simile est ei, quod scripsit Aristoteles Alexandro de libro Physicorum, editum eum esse, quasi non esset editus: sic tu vives quasi non vi­veres.

[Page 164]

Quin etiam noluit ut lugeres.

Nec lugeo: grauis sunt, non moestus: multùm haec inter se differunt. Quid si vestram hanc gravissimam monasticam vitam profitear posthac? Possum jeiunare, ut Philosophus ille, qui contemplationi deditus quotidie oblitus est prandij.

Illa jussit tria haec proponere­mus tibi, vel ut aulam adires principis, velut longissimas regiones inviseres pe­regrinando: ut vel aliam ames, ducas­que vxorem quamprimùm.

Imò quàmpostremùm. Nàm quandoquidèm omne corpus constat ex superficiebus, & superficies ex lineis, & linea ex punctis; qui non vult corpus componi, cavere debet à punctis. Sic quoniam Amor est punctum quoddam stultitiae, stultitia autem est quidditas, quantititas, dimensio, corpus etiam miseriae, tu Pedanti, si nolis esse miser (adverte, non dico, non foelix, sed pror­sus, miser) Amores amove deinceps, praesertim cùm materia circa quam [Page 165] sublata jàm sit, & (quià contraria succes­sivè inesse debent in eodem susceptibi­li) sapientiae & arti des operam, me­cumque in Academiam revertare, ex qua tu postquàm exijsti, non est ulla reperta res, qua suffulciantur Cicero­niani.

Redeam? Non si me tota A­cademia vestra humeris suis reportaret. Ego hactenùs in hoc Tusculano meo, & in negocio fui sine periculo, & in otio cùm dignitate. Artes enìm nobiscum & peregrinantur & rusticantur: de illis ac de me-ipso cùm cogito, venit in men­tem mihi, quod de Hannibale referunt historiae: Uincere scis Hannibal, vti victorianescis: sic illi in eligēdo me pru­dentes erant, in dimittendo plus quàm stolidi. Quod ad Lydiam spectat, cùm ipsa sic monuerit, ne me macerem, mortem deinceps ejus non lachrymis sed laetitijs recolam, quod Thraces olìm solebant.

Nihil facere potes magis na­turalitèr; nàm natura nihil fecit frustrà; [Page 166] Igitur nec tu debes frustrà lugere eam quae est irrecuperabilis. Praetereà non est deliberare de praeteritis: ut notat Philosophus in Ethicis. Postremò quod factum est infectum esse nequit, neque pet Deorum potentiam, quod Agatho Philosophus pronunciavit ir­refragabilitèr, teste eodem Aristo­tele.

Maximè autèm monuit illa, ut obscurum hoc deseras rus, procul­que hinc abeas, ne continuos tibi ejus memoria maerores novos afferat.

Sapientissimè sanè suadet. Oculi enìm augent dolorem. Sic itaque statuo. Proficiscar illicò hinc aliquò remotissim [...]s in oras, tanquàm Viysses aliquis, Quimores hominum multorum vidit, & urbes. Nec quisquam hîc me unquàm post hunc diem visurus est denuò.

Ego nunc intùs eo, ut Lydiam ad nuptias, epulas ad coenam parem: nàm iste quamprimùm abcesserit hinc, nuptiae conficientur illicò.

[Page 167]

Vale mortua, Longùm (ad­verbium) longum formosa vale Lydia, vale Venus, vale Amor, vosque (circum­stantiae factorum illorum) locus & tem­pus valete: vale Dromodote, vale Fran­ciscane. Vale vicina Academia. O foeli­cem illam Academiam, quae Pedan­tium receperit, miseram illam, quae amiserit.

Salve Philosophia, salve Sa­turne fons melancholiae, salve subtilitas, salve distinctiva contemplatio. Iàm ego ad studia mea redeo tanquam lapis ad universi centrum recurrens natura­litèr.

Vale Franciscane, salve Cro­bole: Vale Dromodote, salve tu ipse Ego mortalium fortunatissime. Vale Pedanti, salve rediviva Lydia▪ Salva jàm omnis res est, & ego valeo, ut volui, Sponsus laetissimus. Vos spectatores sal­vete simul & valete: qui doletis verbi­vendulum hunc illusum, plangite, qui gaudetis meum gaudium, mecum jam Plaudite.