To write and many please is much,
to please not write, is paine:
Than rather write and please the good,
then spende thy time in vaine.

❧ HVLOETS Dictionarie, newelye corrected, amended, SET IN ORDER AND ENLARGED, vvith many names of Men, Tovvnes, Beastes, Foules, Fishes, Trees, Shrubbes, Herbes, Fruites, Places, Instrumen­tes &c. And in eche place fit Phrases, gathered out of the best Latin Authors. Also the Frenche therevnto an­nexed, by vvhich you may finde the Latin or Frenche, of anye Englishe woorde you will.

¶ By Iohn Higgins late student in Oxeforde.

Liber ad Lectorem.
Simplice iampridem qui sum tantum ore loquutus,
Bino contentus reddere verba sono,
Nunc ego triglottos trinis en prodeo linguis
Illustris, mira commoditate nouus.
Higginus claro vos istoc munere douat
Heus iuuenes, grato me accipitote s [...]

LONDINI, In aedibus Thomae Marshij. ANNO. 1572.

The wyse will vewe and deeme the best,
vnwise the worst will marke:
The wyse do vse reprouinge least,
the foolish euer carke.
Then care the lesse be thou at rest,
though Momus baule and barke.
COLVMNA GLORIAE VIRTVS

CLARISSIMO ƲIRO, AC BO­NARVM LITERARVM SVMMO PATRO­no Domino suo, Domino Georgio Peckham equiti aurato, Ioan­nis Higgini, de huius operis dedicatione EPISTOLA.

MEMINI ET DVM VIVAM SEM­per meminero (Clarissime vir) Platonicum illud: Ortus nostri primas Dij immortales, secundas patria, tertias pa­rentes vendicant. Illud enim ipsum quoties cogito, (cogito autem saepissimè) toties iustissimi debiti memoria, atque recordatione sic cōmoueor: vt (quia soluendo non sum) incre­dibilem ex eodem reminiscendo anxietatem, dolorem, atque molestiam percipi­am. Cui quidem aegritudini quo possim expeditiùs, citiúsque mederi, nullum tēpus intermisi (diligente interim adhibita deliberatione) vel cogitandi, vel eti­am inuestigandi, quid tandem Deo Optim. Max. gratum, quid patriae commo­dum, quid summatim parentibus, tibi (que) (quem propter singularem in omnes lite­ratos beneuolentiā patris loco colui) non iniucundum exhiberē. Nam vt de te (patrone benignissime) dicam quod sentio, illud tacere non possum, te post reditū tuum è Gallijs, in Academia Oxoniensi aedes magnís sumptibus extruxisse: doctissimorum hominum familiaritate saepissimè vsum esse: linguarum cog­nitionem (cuius magno desyderio tenebaris) summis encomijs ornasse: mihi caete­ris (que) tuis alumnis opem, auxilium (que) praebuisse: deni (que) lectiones, disceptationes, ex­ercitationes (que) cunctas in scholis publicis ita frequentasse: vt omnes te virum rarae virtutis, literarum decus, ac bonarum artium amatorem verè praedica­rent. Ita (que) existimaui si quicquam in lucem laude dignum ederem, quod à tuo studio non dissentiret. id ne (que) Dijs immortalibus, ne (que) patriae, ne (que) parentibus, ne (que) vllis studiosis ingratum vel iniucundum fore▪ Qua de re maiore cum de­liberatione cogitanti, etiamsi multae res sese mihi obtulissent, in quibus non inutiliter versari poteram: inter reliquas tamen iuuenum praesertim nobilium erudiendorum cupiditas, caeteras longè multum (que) superabat. Quorum tyroci­nio cum Grāmaticae disciplina diligens & exquisita maximè necessaria esset, ego me verborum inueniendorum arti alicui & methodo tradidi. Et quia eo­rundem vniuersalis tractatio magnam & operam, & industriam desyderat: Etymologiam vt iuuentuti sine magistro faciliorem, ita ad prima rudimenta intelligenda magis idoneam, nobis ornandam tractandam (que) suscepimus. Qua de re foeliciter perficienda animi omnino dubius, cum diutius cogitassem, & do­ctissimorum in hac re cū labores, tum etiam laudes ponderassem, forte fortuna Huloeti imperfectus, sed doctus labor mihi in mentem veniebat, quem quasi di­uinitus datum in manus sumpsi, singula folia legi, at (que) relegi, paginas lustraui, lineas notaui, verba consyderaui, syllabas, literas, apices, at (que) charecteres dili­gēter perpendi: tandem cum ex aequa censura cognouissem quid redundaret, [Page] & quid de [...]sset: proxima mihi cura fuit, vt & ea reijcerem quae superflua vi­debātur, & ea adijcerē quae desyderabantur. Eum igitur hijsce noctibus hyber­nis locupletaui, existimans nullum tempus perire, quod optimis studijs imperti­retur: minime (que) liberi hominis esse iacturae adscribere, quod patriae, & amico­rū vtilitati impenderetur. Sed ne obtrectatorum canina inuidia impetum in nos faciat, videto (vir singularis) at (que) animaduerte scopum nostri laboris. Non alienis vestigijs desidiosé insistere conati sumus, non in alienā messem fur­tiuam falcem immittere: sed more prouidētis at (que) frugi agricolae Huloeti ego sementa ad messem perduxi, perducta in horreum congessi, & quod ille semi­nauit, ego vicissim meto. Nam illum primò Gallicè loqui institui, at (que) ex bi­lingui triglotton effeci: secundò nouas voces, idiomata, at (que) phrases adiunxi: deni (que), ex paruo magnū, ex libello in volumen transformaui. In me tamen ego aequissimos tuos oculos nimium intentos esse nollem, Huloetum sicut antea in­tuere, qui non nisi mutata veste à me ditior factus, at (que) splendidior in lucē pro­dit, laudem (que) Huloeto, laborem Higgino attribuito. Deū enim testor me nihil aliud spectare, quàm iuuenum omnium emolumentum atque cōmodum, haeredis praesertim tui, qui & in lingua latina & iure nostro Britannico tantū profe­cit, quantū in illa aetate vix expectari potuit. Illud interim nō nescio nihil tam recta ratione, sapientérue dictū esse, nihil tam benè prudentérue factū, quod quorundam improborum non incurrat maleuolentiam: qui ne (que) ipsi rectè quic­quam aut faciūt aut facere possunt, & alijs tamē ne rectè faciant, impedimen­to sunt. Habuit enim diuinus vates Romanorum (que) poetarum facilè princeps, suos Bauios, suos (que) Meuios, habuit etiam sacratissimus Graecorum poetarū Homerus suum Zoilum: Quare quemadmodum hic Alexandrū bellicossimū, ille Caesarē Augustissimū, cōtra malorum amarissimā dicacitatē patronum ha­buit: sic & ego quo sim ab obtrectatorum odijs tutus at (que) securus, ad te bona­rum literarum fautorem, & ad tuum patrocinium cōfugio, tibi tuae (que) fidei, me mea (que) omnia comittens. Nā si obtrectatores (quorum omnia sunt plenissima) te protectorem at (que) propulsatorem viderīt, aut iniquā maledicendi consuetudinem deponent at (que) abijcient, aut saltem ita coercebunt, vt tantum clandestinè nobis insidientur: ita eorū inuidia aut parua, aut certe nulla erit, se (que) sui omnes quàm primum poenitebit. Huc etiam & illud accedit, vt tantò ardentius in his versetur iuuētus, quantò magis intelliget haec eadem tam pio, tam (que) generoso viro placuissè. Sic eodem opere & tu patriae, & ego tibi, patriae (que) debitum offi­cium praestabo, dum patriae nostri studij fructum, tibi verò omnem obseruantiā offeramus. Accipias idcirco gratissimo animo, hoc quicquid est muneris (quod tuo nomini reuerentiae causa dicamus) non tam oblati dignitatem, quā offerentis in te animum at (que) pietatē ponderans: quod si pro tua consuetudine feceris, ma­iorem mihi scribendi alacritatem, maximā tibi nominis tui gloriam parabis.

Nomini tuo deditissimus Ioannes Higginus.

To the Reader.

AT first I toke this worke of Maister Huloets in hande (gentle Rea­der) onelye to enlarge, and when I had herein passed some paineful time, I perceyued it almost a more easye matter to make new, then to amende: for there were many such woordes, as eyther serued not for the matter, or were out of vse. Yet sith I had taken so much pay­nes therein, and brought therto welnighe then a Thousand words and Phrases, I thought not so to lease my labour & forsake the en­terprise, but once againe toke penne in hande, and such woordes as were not sufficient (by consent of authoritye) I eyther displaced, and put farre bettter in their roumes, or if they were doubtfull, confir­med by sclender authority, or els serued the place but not so fitlye, I gaue them an Asteriske or note in this maner * and in some places if I had better, & yet thought those would stande, I gaue the same note * and set such woordes or Phrases as I founde after it. I haue also where myne Author wrote the Englishe and not the Latin, filde those places: so where it was farre out of order, and ill to finde, there haue I not without great paine brought it in, & put too many names of things, yea and somtime their natures, cyting the booke or Chapter wher I red them & adding therto the Frenche. And for y e better attayning to the knowledge of words, I went not to the cōmon Dictionaries only, but also to the Authors themselues, and vsed the rein conference with them which wrote particularly of suche things, as y e place requyred. As in herbes I followed the iudgemēt of Master Turner, Dodoneus, Pineus, Fu­chius, and sometime Plinius: In beastes, fishes and foules, Conradus Gesnerus: In instru­mentes of warre Vegetius: In buildinge Vitruuius: generallye Hadrianus Iunius: In names of places Ptolomeus: In the nature of wordes Valla & others: In Phrases Thierre out of which I confesse I haue taken a great part of this Booke, notinge the Phrases wyth S. after the Frenche, for that Stephanus was the first Author thereof: and finallye I wrate not in the whole Booke one quyre, without perusinge and conference of many Authors. Therefore wher you finde in the Booke any of y e first letters, of the names aboue, or the like: that same standeth for a note of the Authors name, where I founde suche Phrase, Frenche, name, or word as is there placed. And if any shall doubt hereof, let him but conferre Hu­loet and this together, and peraduenture in one letters lookinge ouer he shal finde so muche added, as shall seeme more painful to him in accompte, then I deemed the laboure in doinge it. I fought be taken away, be sure it was done, not withoute some conference with y e beste Authors: the same shal you finde obserued in the additions, whiche thinge those that canne iudge better, and vse lesse reprehension shal sooner finde, then those that vse more, wyth lesse and weaker iudgemente. And thoughe the booke needes no explication, sithe it is farre more easye, as wel for the Phrase, as also for the order then it was before, yet for the better vnderstanding thereof, obserue this followinge. Where you finde a verbe withoute this signe To, before him (which is oure Englishe note of the infinitiue mode of al Verbes, (ex­cept Passiues) you may adde the signe thereto, as in this Verbe Laye, where is Laye blame, Laye to ones charge, Laye in waite, which are in their places so easye for him to vnderstande that knowes a Verbe from a Nowne, that they neede no exposition: and signifye, To laye blame, To lay to ones charge, To laye in wayte. Yet haue I in many places added this signe To before them, as in Leade, thus: ¶ To leade one to &c. For where I cannot be­gin the Phrase with the word wherin it is, and keepe the order of letter stil in the first front, there begin I the line with such a Paragraphe, ¶: As in Lye thus, ¶ To tell a lye, ¶ To forge a lye, ¶ To maintaine a lye, ¶ To take one in a lye, ¶ To imagine a lye, and likewise in others. And where euer you finde the Paragraphe, that same is all by mee added y t fol­loweth it. Wherefore gentle Reader accepte my paynes, as thou wouldest others shoulde (in like case) accepte thine, whiche if I perceyue, assure thy selfe (or it be longe) to receyue other fruites of my labour that shall profit thee more.

Farewell gentle Reader.

carmen ENCOMIASTICON.

SI quis Romanas studeat cognosoere voces,
Gallia quos (que) sonos, Anglia quos (que) ferat:
Higgini ingenium fuluo protiosius auro,
Cunctas en vno codice praebet opes.
Prodit & hinc triplici titulo liber iste vocatus
Triglottos, linguis sedulitate tribus.
Hunc decet amplecti studiosos semper alumnos,
Cuius in amplexu docta Minerua cubat.
Hunc decet amplecti pueros, iuuenes (que) senes (que),
Cortice sub cuius munera tanta latent.
Hunc decet amplecti cupidis iunctis (que) lacerti [...]
frigida Parnassi quos tulit aura viros.
Discite qui sapitis, ter doctas discite voces
Galli, Britanides, Romulides (que) simul.
Higgino et tanti precium praebete laboris,
Aeternas laudes, perpetuum (que) decus.
Hoc quo (que) continua pariter prorumpite voce,
Proueniat meritis gloria vera suis.

carmen in laudem Higgini operis.

SI cupis exiguo doctum parare libellum
Aere: puer celeres hâc moue quaeso pedes.
Trinas quas vno conclusit codice linguas
Solers Higinus: parua moneta dabit.
Parua moneta dabit, quicquid Romana vetustas:
Quicquid et Herculeo venit ab ore, dabit.
Albia quod (que) tulit, (nomen mutata yetustum)
Hic breuiter codex ingeniosus habet.
Hunc si tu voluas studijs intenta iuuentus,
Tunc feres ex isto commoda magna libro.
In (que) tribus semper doctus versabere linguis,
Singula si teneas quae dabit iste liber.
Huloeti succos nan (que) emendauit acerbos,
Auxit & innumeris vocibus iste librum.

Carmina,

VT saeuo fortis defendit Marte Camillus,
Impite Senonum terribili patriam:
Vt clarus miseram seruauit Tullius vrbim,
Ornasset tetras cum Catilina faces:
Higginus linguam nobis sic reddidit Anglis,
ac pepulit patriae barbara verba suae.
Hoc duce barbaries pulsa est, nunc Anglia gaudet,
Tota (que) Castalijs plena rigatur aquis.
Perlegat hunc igitur, Parnassi scandere culmen,
Musarum & sedes quisquis adire velit.

Carmen Sapphicum

VIn' leui lector precio libellum,
At (que) thesaurum potius parare,
Qui Midae gazas superat, Luculli
Diuitis aurum?
Ac docens te triplice sensa mentis
Eloqui lingua: eximias phrases (que)
Qui tibi ignaro Copiae ministrat
Diuite cornu?
Hunc Higgini suscipe, volue, quaere
Sume, compara, lege, verte librum,
Magna nam vobis minimo labore
Commoda reddet.
GIue learninge laude, that burnes like lampe, in dimme and darkest soyles,
Which precious Pearle shal shewe it selfe, and craues no forged foyles.
And where doth knowledge fauour finde, but where some vertues budde.
Hir fountaine runnes with gushing streames, and flowes like Nilus floudde.
Hir foes are frowarde minded men, whose blindnes cannot see,
The blasinge beames and skilfull artes, of those that learned bee.
Wee reade that Kinges gaue place and fame, to Poetes graue and sage,
Dionisius ho­noured Plato.
And such as could set forth good bookes, were likte in euerye age.
A tyrante honorde Plato sure, and with a triumphe great,
Vespasianus a couetous king, gaue. 1500. crovvnes yearely, to the may­ster of euerye schole.
Did fetche him in, and made the man, to sitte neare Princes seate.
An other king whose greedye minde, like glutton gapte for goulde,
To make good scholes and scholers both, great treasure giue hee woulde.
To euerye maister that did teache, lo howe a sparinge hande
Did flinge forth fruite, in hope thereby, to frame a learned lande.
A kinge whose conquest claymde renowne, for one bare worke did yeilde,
More crownes of goulde then in one Campe, are men to fight a fielde.
Alexander.
The selfe same Prince layde Homers workes, as pillowe for his hedde,
And for companion did he holde, this booke about his bedde.
Caesars Com.
The fame that mightye Caesar gaue, to learned men is knowne,
Who in his life at leysure wrote, a volume of his owne.
These proues are to be founde, in Chelidonius Ti­gurinus Institu­tion of Princes.
Of Kinges and Captaynes could I shewe, a swarme which knowledge sought.
Whose workes recorde what vertues rare, maye reste in noble thought.
Then thincke the beste you lookers on, of those that taketh paynes,
Or prease in place and playe a part, to shewe your cunninge vaynes.
An idle heade maye soone finde faulte, but that no glorye is
Till better skill, with iudgement deepe, attempt to mende the misse.
The labrer doth deserue his hyer, a writers chiefe rewarde
Is that with comlye quiet woords, his woorkes ye do regarde.
Thus booke passe on, thorowe euerye hande that can thee gentlye vse,
The wrangling heade, and hatefull house, thou freelye mayst refuse.
Since he ment well that set thee forth, where calmye windes do blowe,
Repayre and bid thy maister seeke, in place where he shall goe
A patrone that doth learninge loue, and hates no gifte of grace,
To keepe this booke from busy braynes, that would this worke deface.
Which worke well wayed the wyse will like, and such as learninge craue,
From Scholers penne and Printers shoppe, a schole of rules may haue.
For Frenche and Latin as it faules, and as men list to looke,
I saye no more the worke it selfe, shal serue to prayse the booke.
FINIS.
A. ANTE A.
  • A The first of all the let­ters, and hathe in oure Englishe tongue small signification, because it is no perfecte woorde, yet it is a note whereby the substantiue is kno­wen from y e adiectiue, as thus, A man, A wo­man, &c. whiche in the latin tongue is with­out any suche note, for the latine substantiue is kno­wen by article and termination, Homo, Mulier, &c. neither is the latin article expressed, but in demōstration or speaking of, as, hic vir, this man. And in the latine speche. A. is a preposition (seruing to the ablatiue case) of diuers significations. As in these phrases of speaking. Ouercommed by Scipio. A Sci­pione victus, Vaincu par Scipio. or thus, vapulauit à praeceptore, he was beaten by his maister, Il a esté batu du maistre, ou par le maistre. It is the same that with, As to beginne his souper with drinke, A potu coenam incipere. Commencer son souper par boire. Also, since, or from, As from, or since the beginninge, A principio, Ab initio, Des le commencement, de puis le cō ­mencement. From his childhoode, or since he was a litle one, A prima adolescentia, Ab ineunte adole­scentia, Ab adolescētia, Ab adolescētulo, Ab ineunte aetate, Ab initio aetatis, A primis cunabilis, A prima aetate, Ab incunabilis, A pueritia, Ab infantibus, Ab infātia prima, Ab iuuēta, A paruulo, A puero, A pue­ris, A tenero, A teneris, A paruis, A puero paruulo, A pusillo puero, A teneris vnguiculis, Des, ou de puis l'en­fance. And A, is as muche as after, After dinner. A prandio, Apres disner. After supper, A coena, Apres souper. The seconde after the kyng, A rege secundus, Le seconde apres le roy. This letter A. was the letter of safegarde amongste the Romains, as with vs it is vsed that those which are saued by their booke, haue a letter (though not the same) burned in their hande, A note of y e princes mercy (in hope of repen­taunce) and marke whereby thei are knowen if they itterate th'offence. An other thinge is to be noted, that as often as, A. commeth before a worde that beginnes with a consonant, it is simple as in th'ex­ample before, but if the worde followyng beginne with a vowel it must be compounde with N. As an age, an army, and not a age, a army, and so is it in the latine tongue, for we ioyne B. thereunto, and di­uers other letters, both in apposition, and in com­position, on consideration of the letters followyng, for we saye A principio, because P. is a consonant, & ab initio, for that I. is a vowell. A. also by him selfe was writtē for Augustus. Aulus. & for dyuers other proper names of noble men. And A. is the first of all the vowelles.
  • A. A. A. Is the primatiue speache, or natu­rall voyce of a Baby, or crying of an Infant, Lalla­tio. onis, & Lallo. as, ang. to speake like a Baby. The Grekes approching more neare the Englyshe, then the Latin, say Babazin, which (made a lattin word) is Babare. The opinion of some is: it to be the lul­ling, singing, or babbling of the Nowrice: whē she tendreth to the child her breaste or dugge, or when she wyll haue hym to sleape. Verbum fictitium, vel de sono tractum.

    But Pers. Satyr. 3. hath Lallare, to sucke.

    Et similis regum pueris pappare minutum
    Poscis, & iratus mammae lallare recusas.
    And like the princely infantes thou desirest litle pappe,
    And angry leauste to lall hir dugge that lulles thee in her lappe.
  • Aad a ryuer in Brabant, Fluuius Brabantiae, Fleuue ou riuiere. &c.
  • Aar, a ryuer in Valesia, Fluuius Valesiae. Fleuue ou riuiere. &c.
  • Aaron, vel Aharon the sonne of Amram: and bro­ther to Moyses, signifying the mountayne of forti­tude, or strong hyll. He was the firste byshop of the Iewes. Aaron, id est mons vel montanus. Vne montaigne.
A. ANTE B.
  • ABach, the name of a Citie in Bauaria, Ciui­tas Bauariae, La Bourgeosie de Bauiere.
  • Abacuck, a name of one of the Prophetes, it signifieth embracing, Amplexatio, onis, Embras­sement. He prophecied and lamented the takynge of Hierusalem by Nabugodonosor. This Habacuck, ( as he was carying meate & drinke to his haruest men) was taken vp therewith, and caried into Ba­bylon by an Aungell of the Lorde, into a dongeon where Daniell the Prophete, was put to be deuou­red by Lyons, and was caried home agayne the same daye, as in the laste ende, of the last chapiter of Daniels prophecie may be sene. Abacuc the Caspian and Hyrcan Sea. Mare Caspium & Hyrcanum, La mer d'Abacuc ou Abacuth.
  • Abandon, to leaue, or forsake, Desero, is, ui, ere. Abandonner.
  • Abandoned, lefte, or forsaken, Desertus, ta, tum. Abandonne.
  • Abandoner, leauer, or forsaker, Desertor, toris, Qui delaisse & abandonne.
  • Abandoning, leauing or forsaking, Desertio, de­fectio, destitutio, Abandonnement.
  • Abase, put downe, or to humble one, Deprimo, de­mitto, humilio, deijcio, Abbaisser.
  • Abasede or put downe. Deiectus, demissus, depres­sus, Abbaisse.
  • Abasement or depressiō of the voyce, Submissio vo­cis, Abbaissement de voix.
  • Abandon chastitie. Pudicitiam prostituere.
  • Abandon one to all sorowe, as to let him to be pos­sed with all heauines and care. Frenos dolori re­mittere. S'abandonner a toute tristesse.
  • Abashe, or make abashed. ( [...]) Consterno, as, naui, nare, natum. Obstupefacio, cis, facere, factum. Stupefacio, cis. Espouanter, estonner.
  • [Page] Abashed. Consternatus, a, um. Demissus, a, um. De­territus, a, um. Obstupidus, a, um. Stupefactus, a, um. Stupidus, a, um. Verecundus, a, um. Espouanté.
  • Abashed nothing at all. Frontosus, a, um. Eshonte.
  • Abasshed to be. Brupeo, êre. Obstupeo, es. Obstupes­co, scis. Stupefio, fis. Stupeo, êre. Stupesco, scis. Estre tout estonne, espouanté.
  • Abashmēt. Consternatio, onis. Verecundia, ae. Honte.
  • Abate. Demo, is, psi. Diminuo, is. Hostio, iui. Leuo as, Oster de quelque chose, regner.
  • Abate courage. Animos comprimere, vel retardare, Demittere animum. Procello, is, culi. Abbaisser son courage & Appaiser.
  • Abate pryde. Supercillium ponere. Idem.
  • Abate the somme totall. Dimittere de summa. Rab­battre de la somme.
  • Abating. Diminutio, onis. Appetissement.
  • Abbot, Abba, Coenobiarcha, Hetaeriarcha, Antistes, Abbas, Abbatis. Abbe.
  • Abbot eateth, or banqueteth with his couente. He­toeriarcha epulatur cum sodalibus. L'Abbé mange en conuent.
  • Abbotesse or Abbesse, shee that hath the gouernaūce of a religious house. Antistes, vel Antistita, Ab­batissa. Abbesse.
  • Abbaye or religious house of monkes and friers, Antistitium, Coenobiarchia, Hetaeriarchia, Abba­tia. Abbaye.
  • Abbot, whiche signifieth (at Thassirians) father. Ab­bas, âtis. Abbe.
  • A. B. C. a booke for children, called Abcedarium, rij. Alphabetum, ti. ¶Et Abcedarius. Vel abece­darius, angl. he that maketh a booke of th'order of, A. B. C. vide Alphabete.
  • Abdenago, a man also named Azarias, interpreted the seruaunt of brightnesse. Seruus claritatis. loke Azarias.
  • Abdias, a prophetes name, interpreted the seruaunt of our lorde. Seruus domini.
  • Abdicate or put awaye. Abdico, cas, caui, care. Abastardir.
  • Abdicate, or put awaye his sonne. Abdicare filium. Iecter son fils hors de la maison.
  • Abdicate, Abolishe, or put downe a lawe. Abdicare legem, Abrogare legem. Abolir la loy.
  • Abdicate, for refuse. Abdicare pro respuere. Re­fuser.
  • Abdication, as when the father dothe wyllingly ex­clude the sonne from his enheritaunce. Abdica­tio, onis. Abastardisement. Renoncement.
  • Abel, the second sonne of Adam, & brother to Cain. the first martyr that euer was, he was slayne by his brother, as Gene. 4. witnesseth.
  • Abhominable. Abhominabilis, le. Detestabilis, le. Obscoenus, a, ura. Teterrimus. a. um. Detestable.
  • Abhominably. Tetre. Detestablement. onis. Abhomination.
  • Abhomination. Oscis, propudium, ij. Abhominatio
  • Abhomined. Fastiditus, a, um. Abhomine, deteste.
  • Abhorre. Abominor. aris. Aspernor, aris. Auersor, aris, Detestor, aris. Execro, cras. Execror, raris. Fa­stidio, dis. Inhorreo, es. Inhorresco, scis. Nauseo, as. Vatesco, scis. Detester, Auoir en horrour en abho­mination, Abominer.
  • Abhorred. Abominatus, a, um. Aspernatus, a, um. Ad­uersatus, a, um. Detestatus, a, um. Execratus, a, um. Fastiditus, a, um. Abomine, Deteste.
  • Abhorring. Detestatio, onis. Nausea, ae. Abomina­tio, onis. Detestation.
  • Abhorring mariage. Misogamus. i. A nuptijs abhor­rens. ¶Misogynea. i. odium mulierum.
  • Abhorring the common fascion or olde vsage. Ectrapeli.
  • Abi. An arme of the sea, whiche deuideth Lincolne shere from Yorke shore, cōmonly called Humbre.
  • Abia or Abian, A king of Iuda, Rex Iudaeae.
  • Abiathar, A highe prieste of the Iewes, and is in­terpreted an excellent or hyghe father, Pater ex­cellens.
  • Abyde. Contor, aris. Cunctor, aris. Maneo, es, si. Mo­ror, aris. Operior, iris. Resido, dis, di, dere. Restito, as. Resto, as. Sedeo, es. êre. Sisto, stis. Tarder.
  • Abyde at home. Cōtinere domi. Se tenir en sa maison.
  • Abyde, tary, or reste in the mydde waye, Ad medium iter cunctari. S'arrester a mi chemin.
  • Abide and tary for loue of some one or other, Mag­no alicuius amore cunctari, S'arrester pour l'mour d'aucun.
  • Abyde, staye, or tary long in going, Gressus cunctari. Estre long a marcher.
  • Abyde hasarde, or put him selfe in daunger, Aleam subire, Se mettre a l'aduenture & en danger.
  • Abyde, haue, or sustayne a great losse, or misfortune, Calamitatem subire, Endurer, porter, soustenir vn grand malheur & calamité ou aduersite.
  • Abide aduenture, Fortunam subire. Se mettre a l'ad­uenture.
  • Abide the iudgement of the vnskilfull multitude, Iuditium imperitae multitudinis subire, Se mettre, ou tomber au iudgement de. &c.
  • Abyde or receiue great losses, or sustayne losses, Subire incommoda, Receuoir dommage.
  • Abyde the iudgement of the lawe, or submit him self to the lawes, Leges subire. Receuoir loix, se soub­mettre & obeir.
  • Abyde boldly. Consisto, stis. S'arrester hardiment.
  • Abyde firmely, stedfastly or surely. Persisto, stis. Cō ­sto, stiti. Persto, as. Sto, as. Idem.
  • Abyde styll. Remaneo, es, ansi. Remoror, aris. Sto, tas. Subsisto, stis. Substo, as. Subsister.
  • Abyde or tary for a tyme. Commoror, aris. Expecto, as. Permaneo, nes. Peto, tis, tij. Sto, stas. Seiourner, S'arrester.
  • Abyde the iudgement of others. Iuditium subire. Se mettre. &c.
  • Abyde with ill wyll, or payne. Strito, as.
  • Abyde very long. Mansito, as. Obmaneo, es, ansi. Tarder long temps.
  • Abiding. Contatio, onis. Cunctatio, onis. Expectatio, onis, Mora. ae, Moramentum. ti, Remansio. onis, [Page] Retardement, delay.
  • Abiecte. Abiectus, vel abiecta, Humilis. De qui on ne tient compte.
  • Abiected. Abiectus, a, um. Dimissus, a, um. Dechasse, deiecte.
  • Abiecten, or to caste away. Abijcio, cis. Dimitto, tis. Iecter par disdaign.
  • Abilitie. Potentia, ae. Valentia, ae. Puissance, & force, authorite.
  • Abiure. Abiuro. as, Desnie par serment.

    She hath forsworne y e debt. Abiurauit creditū, Elle a faict serment qu'elle ne debuoit rien, Money de­nied by an othe. Pecunia abiurata. Denice par ser­ment.

  • Able. Potens, tis. Valens, tis. Puissant
  • Able to be. Possum, potes. Valeo, es. Pouoir.
  • Able to rule his body, Potens corporis. Puissant. &c.
  • Able to fight or runne awaye. Pugnae & fugae potēs, Qui peult combatre & fuir.
  • Able to haue y e kyngdome, or of age to receaue the kyngdome into his owne handes, Regni potens, Qui est en aage de pouoir administrer le royaume.
  • Abillitie, power, dominion, strengthe, counsell or rule. Potestas. tatis, Pouoir & puissance, authorite et seignourie.
  • Able to do heauenly thinges. Diuini potens, tis.
  • Able muche to be, or to be of great power. Repolleo. es, Pouoir, estre fort & puissant.
  • Able to do maruelles. Mirapotens, tis.
  • Able to conceyue, or well wytted. Capax, cis. Capable.
  • Abner, a name in the olde testament, and signifieth the light of the father, Patris lucerna.
  • Abolishe, put out, vndoe, to rase or disanulle. Abo­leo, es, lêui & abólui, abolitum, abolêre. Abolir, mettre a neant, anichiler.
  • Abolshe, or put out of office, Magistratum abolere alicui, pro abrogare magistratum. Abolir & oster quelque office.
  • Abolyshe, put away cleane, and vtterly destroy, Vi­res alicuius abolere. Oster du tout.
  • Abolished to be, or brought to nought. Abolesco, scis, aboléscere. Estre aboli Deuenir a neant.
  • Abolished, and out of vse. Abolitus, ta, tum, Aboli & hors d'vsage.
  • Abolition, destroying, or putting out of memory. Abolitio, onis. Aboliton.
  • Abolition of a lawe. Antiquatio, onis. Abolition.
  • Abortiue or borne before time. Abortiuus, a, um. A vorton, a vorté.
  • Aboue, super, supera, supra, sursum, sus. Sur.
  • Aboue a thousand, or there were more then a thou­sande. Erant super mille, Ils estoient plus de mille.
  • Aboue. 800. yeares, Super octingentos annos. Plus d' huit cens ans.
  • Aboue and besides this, Super haec. Oultre ce.
  • Aboue all. Supreme, Plus hault.
  • Aboue any pryce. Extra precium. On ne le scauroit esti­mer ne priser.
  • Aboue, or being a lofte, or ouer. Supernus, a, um. Su­premus, a, um. Le plus hault.
  • Aboue measure. Prae modum, Oultre mesure.
  • Aboue, on hyghe or alofte, Supernè, Supremè, D' en­hault.
  • Aboue others. Ante alios. Qui surpasse touts autres.
  • Aboue other to be as chiefe. Praesum, es, fui. Auoir la charge de quelque affaire, estre par dessus.
  • Abound Affluo, is. Circumfluos, is, xi. Exubero, as, Superfluo, is. Supersum, es. Couler par dessus.
  • Aboundance. Foelicitas, tis. Saties. Satietas. Saturi­tas. Vis. Trop grande abondance.
  • Aboundance of ryches. Opulentia, ae. opulentietas, tis. Richesse, Abondance.
  • Aboundance of sinne. Asmodèus, nomen spiritus.
  • Aboundance of water mixt with claye. Alluuies, ei. Alluuio, onis. Rauine d' eaue, petit deluge.
  • Aboundāt. Copiosus, a, um. Dapsilis, le. Hubertus, a, um. Locuples, tis. Opimus. a, um. Opulētus, a, um. Satur, saturis. Vbertus, a, um. Abondant.
  • Aboundant to be. Opulesco, scis, Abonder.
  • Aboundant to make. Opulento, tas. Enricher.
  • Aboundant, or to haue aboundance. Abundo, as, aui, are. Abonder, auoir abondance.
  • Aboundant plentifull, Abundans, antis. adiectiuum. Abondant.
  • Aboundance, Abundantia, tiae. Abondance.
  • Aboundantly. Abundāter, Abunde, Affatim, Afatim. Copiose, Dapsile. Effuse, Opime. Opipare, Opu­lenter, Plena manu, Plene, Prolixe. Richement.
  • About. Am, prepos. & inuenitur in Composit, Am­pho Grecè, Circa, Circiter, Circum. Sub vt sub idem tempus. Aupres.
  • About. 200. Ad ducentos.
  • Abra, a Greke worde, and is as muche as to saye, a mayde seruaunt. Ancilla, ae. Chambriere.
  • Abram, a name signifieng an highe father, Pater ex­celsus.
  • Abraham the Patriarke, and the sonne of Thare, Interpreted the father of many nations. ¶ Ele­gantius tamen Habraham, pater multitudinis.
  • Abrecocke, or an hastie peche. Armeniacum, Arme­nium, vel praecox malum. Audunt pesche, Abricot, pesche de troyes.
  • Abreuiat. Abreuio, as. Decurto, as. Reprimo, is, ssi. Acourcir.
  • Abreuiated. Abreuiatus, a, um. Decurtatus, a, um. Repressus, a, um. Abbrege, retenu.
  • Abridge. Abreuio, as. Contraho, is, axi. Decurto, as. Reprimo, is. ssi. Acourcir.
  • Abrigement. Breuiarium, rij. Epitome, es. Vn en­traict, & abbrege de quelque chose.
  • Abrode. Fusim, Latè, Vulgò, Au large.
  • Abrode in the ayre. Sub dio, vel diuo. soras, foris, & Subdialis, le. Ang. that whiche is abrode, open, or without couering. Hors, de hors, par de hors.
  • Abrogate. Abrogo, as. Antiquo, as. Abolir.
  • Abrogated. Abrogatus, a, um. Antiquatus, a, um. Hors d' vsage.
  • Absence. Absentia, ae. Absence.
  • Absent. Absens, tis. Vnde absentaneꝰ, a, um, quod cre­bro fit in absentia. Ang. often absent. Et habet cō ­parat. [Page] secundum August. Absent.
  • Absent to be. Absum, es. Estre absent.
  • Absenten. Absento, as. Absenter.
  • Absolue. Absoluo, is. Absouldre.
  • Absolued. Absolutus, a, um. Absouls.
  • Absolute, perfecte, excellēt. Absolutus, ta, tum, nomē adiectiuum. Parfaict, excellent, en parfection.
  • Absolued, absoiled, being quitt. Absolutus, ta, tum. participium. Absouls.
  • Absolute, perfecte, Absolutus, nomen ex participio, Parfaict, consommé.
  • Absolute, perfecte, & excellent in eche respecte, Nu­meris omnibus absolutus. Parfaict de touts poincts, Accompli.
  • Absolution, deliueraunce, or discharge. Absolutio, ad crimen relatum. Deliurance, absolution.
  • Absolutely, perfectely. Absolutè, perfecte. Parfaicte­ment.
  • Absoyler, any thing that deliuereth a man, the re­medy. Absolutoriū, ij. Remede qui deliure, deliurāce.
  • Absolute discharge, Aquittance, or byll containing ones deliuerie. Tabella absolutoria. Lettre de re­mission, abolition ou absolution.
  • Absolutely or effectually done. Profligatus, a, um.
  • Abstein. Abstineo, es. Parco, cis. vt parce mero. Ab­stener.
  • Abstaine, to forbeare, to temper, not to medle with, to forbidde, lette and excommunicate. Abstineo, es, ui, abstentum, abstinere, ex abs & teneo com­positum. Abstiner.
  • Abstaine, or kepe him selfe from businesse. A nego­tiis abstinere. Se garder d' entendre aux affaires. Se abstenir d' affaires.
  • Abstaineth or g [...]ydeth him selfe from doing iniury. Se ab iniuria abstinet. Il se garde de faire tort a au­truy.
  • Abstaine thy selfe from so wicked a facte. Te abstine a tam nefario scelere.
  • Abstayne from his meate. Se cibo abstinere. S'abste­nir de manger.
  • Abstaineth him selfe from other mens goodes or from extortion. Abstinet se ab alieno. Il se garde de toucher a l' autruy.
  • Abstaineth, or absenteth him selfe from the warres, or he leaueth the warres. Abstinet se ab armis. Se deporter de la guerre.
  • Abstayne to forbeare chyding, Abstinere à iurgiis, Segarder de noyses.
  • Abstayne from fleshe. Abstinere a carne. Faire absti­nence de chair.
  • Abstayne, or to kepe a diet. Cibo abstinere. Ne man­ger point, faire diete.
  • Abstayne, or forbeare to touche. Tactu abstinere. Se garder de toucher, ne point toucher.
  • Abstayn from cōpany, or not to come abrode. Publi­co abstinere. Ne se monstrer point en public, ou par la ville, se cacher des gens.
  • Abstayne, or to kepe him selfe from robbinge other men, or taking their goodes. Abstinere manum alieno. Se garder de desrobber, ne toucher a l' autruy.
  • Abstayne and kepe him selfe from bribing the offi, cers in matters of lawe. Manus in iuditio absti­nere. Se garder de dōner argent, & corrompre les Iuges
  • Abstaine, or holde his hande from striking some bo­dy, Manum ab aliquo abstinere. Se garder de le frapper.
  • Abstayne from speaking of some thinge. Sermonē de re aliqua abstinere. Cesser de parler.
  • Abstaine, or not to make warre, or vse violence a­gainst some people. Bellum & vim ab aliquo po­pulo abstinere. Ne luy point fair la guerre, ne le for­cer point.
  • Abstayning. Abstinentia, ae. As: abstaininge from wyne. Abstinentia vini. Abstinence de vin.
  • Abstinence, or abstayning from souper. Caenae absti­nentia. Abstinence de soupper.

    To mittigate or asswage a Feuer by abstinēce Mitigare febrem abstinentia. Appaiser la Fiebure par diete.

  • Abstinente to be. Summam praestare abstinentiam. Estre fort sobre.
  • Abstinently, or abstainingly. Abstinenter. Ad. quali­tatis. Sans prendre ou attoucher rien de l' autruy.
  • Abstaine from drinking and eating. Ieiuno, as.
  • Absteiner from wyne, as he that is no drinker of wyne. Abstenius, vel, abstemius. Qui ne boit point de vin.
  • Abstinence. Abstinentia, ae. Ieiunium, ij. Abstinence.
  • Abstinence by the space of three dayes. Diatritos.*
  • Absurde, inconuenient, foolishe, discording, disho­nest, abhorring, odious, against rime and reason. Absurdus, a. um. Adiectiuum. Chose sotte & badine.
  • Absurde, foolishe and inconuenient. Ineptum atque absurdum. Mal conuenable.
  • Absurde and foolishe felowe. Vir absurdus. Male propre, & qui n' est adroict a faire quelque chose.
  • Absurde, or it is foolyshe to do this. Absurdum est hoc facere. C' est chose estrange &c.
  • Absurdly, foolishely, ineptly. Absurdè, Ad. qualitatis. Estrangement, & sottement, lourdement, ineptement.
  • Abuse, to vse ill, dishonestly, vncomely, contrary to that it serueth for, to vse out of order, or in vayne, also to were out. Abutor, abuteris, abusus sum, abuti. Abuser, vser mal de quelque chose, faire degast, mal gouuerner, degaster.
  • Abuse riches by prodigalitie. Diuitiis abuti. Les de­spendre prodigalement.
  • Abuse a woman. Abuti muliere. Abuser d' vne femme
  • Abuse the ignoraunce of an other, to his owne com­moditie, and aduauntage. Ignorantia alicuius ab­uti, vel ignoratione alicuius abuti. Faire son prouf­fit de l' ignorance de quelqu' vn.
  • Abuse the lawe to his own gaines. Legibus ad quae­stum abuti. Faire estat de gaigner argent soubz ombre & couleur de garder l' authorite des loix & ordōnances
  • Abuse an other name, or vnder colour of an others name procure his owne proffite. Abuti nomine alieno ad suos quaestꝰ. Faire son prouffit soubz le nom d' autruy.
  • Abuse, or misuse study, and learning. Abuti otio & [Page] literis. Employr mal son temps & son estude.
  • Abuse to weare out. Abuti. Consumer.
  • Abuse, Abusio, onis. Abusus, us. Catachresis. Frustra­tio, onis. Abus.
  • Abused. Circumscriptus, a, um. Delusus, a, um. De­ceu, abuse.
  • Abusen. Abutor, eris. Deludo, dis. Frustra habere, Imponere alicui. Offundere errorem. Abuser.
  • Abusen a childe in lecherie. Emasculo, as.
  • Abusen any hallowed thing. Profano, as. Prophanū facere, vel per veram orthographiam, Prophano, as. Profaner.
  • Abusing. Frustratio, Abusio, Ludificatio. Abusement.
  • Abushmently, or in abushmēt. Confertim. En vn tas.
  • Abydus, a cittie of Asia, vpon the sea side, called Pro­pontis, whiche deuideth Europe from Asia.
A. ANTE. C.
  • ACan, a name in the Bible, signifieng tribu­lation. Tribulatio, onis. Troublement.
  • Acanthium, An herbe or bushe callid (by maister Turner) Ote thistell, or Cottō thistell, of other Gumme thistell. Acanthion, siuè acan­thium, Acanthij. Neut. gen. Herbe semblable a vne autre nommee bedegar.
  • Acca Laurentia, the wyfe of Faustulus, a shepe­herde, whiche for that she was a notable har­lot, was named Lupa, for her rapacitie and euil life, and so are al harlottes named Lupae, wolues and the brothell house or stewes, Lupanar, is, vel Lupanarium. Vn bordeau. This Acca nourished and kepte Remus and Romulus, being caste out to be deuoured on the bankes of Tyber, whiche after were the buylders of Rome, of this comes that fable that Remus and Romulus, were nou­rished by a Wolfe, for this cause and to her ho­nour, were the feastes in Rome instituted, which they called Laurentinalia.
  • Accenting or true pronoūcing or reading. Accētus, tus, tui. apud Graecos prosodia dicta, a Latinis te­nor, & tonus, quos veteres nunc Moderamenta, nunc voculationes appellarint. Inde sunt tres. Acutus, grauis, & circumflexus. De hiisce vide Priscianum, & Tortellium. Prosodia, ae. idem. Accent, eleuation ou abaissement de la voix.
  • Accept. Accepto, as. Prendre souuent.
  • Accepte, to receiue, to take in good parte. Accipio, is, cepi. Receuoir, prendre.
  • Accepte or take in good parte, or frendly. Aequo a­nimò accipere, Amicè aliquid accipere, graté, li­benter, moderate, mollius. Prendre en gré, en bien, en bonne part, Amiablement.
  • Acepte or take admonition paciently. Monitionem pacienter accipere, non repugnanter. Porter pa­cientment.
  • Accept frendly. Ponere beneficii loco.
  • Acceptable. Acceptabilis. le. Gratus. a. um. Aggreable.
  • Acceptable with ioye and myrth. Plausibilis le.
  • Acceptation, acceptaunce, or acception. Accepta­tio, onis. Acceptio, onis. Prinse. Vide Acquitance.
  • Accepted to be. Acceptor, aris. Accipior. Estre. &c
  • Accepted of the people. Popularis, re. Qui sauorise au peuple.
  • Acception. Acceptio, onis. Prinse.
  • Accessarie, abettoer or comforter of a robber or thief [...]. Spoliarius, ij. Pilleur.
  • Accessarie. Conscius, a, um. & tunc exig. cas. genit. vt conscius sceleris. Coulpable de quelque cas.
  • Accidence, a booke also in Englishe, called the In­troduction of the Latin tongue. Accidentia, ae. Introductio, nis. Introduction. This worde Acci­dentia, ae. signifieth also an accident, or chaunce, or aduenture. Aduenture.
  • Accident. Accidens, tis. Chose qui aduient.
  • Accion or plaint. Accio, onis. Actio, nis. Querela, ae. Action. complaincte.
  • Accion personall in the lawe, or appointment to a daye certayne. Condictio, onis. Accion personelle.
  • Accion of taking and wrongful withholding of cat­tell. Actio, vel formula repigneratitia. Accion.
  • Accion of trespasse. Damni dati formula, formula iniuriarum. Vide plus Action.
  • Accion reall. Actio realis. Action royal.
  • Accion to bring against one. Agere iniuriarum. In iuditium, vel ius aliquem vocare, Intendere for­mulam.
  • Accommodate, applie, appropre or make apte. Ac­commodo. as. applico. as. Appliquer.
  • Accommodate, to appropre, to applie, to make apte, fitte, lyke, or agreing, for to sette in order, to lend, to confirme. Accommodo. as. aui. âre. Approprier, Accommoder, faire rapporter vne chose a vne autre, Ad­apter.
  • Accommodate, giue or to applie himselfe to the go­uernaunce of the common wealth. Ad rempu­blicam, & ad magnas res gerendas se accommo­dare. S' addonner, S' appliquer a gouuerner la chose pu­blique.
  • Accommodate, or applie his minde to learning, Ac­commodare animum literis. Appliquer son esprit a l' estude.
  • Accommodate or giue his councell accordinge to th'aduice of an other. Suum consilium ad consi­lium alterius accommodare. S' accorder a l' aduis d'autruy.

    I would haue spoken more here of this: were it not that accommodate is no vsuall worde, and therefore looke Apply, Lende, and Propre.

  • Accommodate him self to an others age. Aetati ser­uire. Looke more in apte.
  • Accompany or go with one by waye of good fellow­ship. Comitor, aris. & comito, as. Accompaigner.
  • Accompany him selfe with one. Addere sese comi­tem alicui. L'accompaigner.
  • Accompany one by the waye, or go with one. Ire co­mitem alicui. Luy faire compaignie.

    Denie or refuse to accompanie, Negare comitem. Luy refuser compaignie.

  • Accompaignie one in some furious enterpryse. Co­mitem [Page] se praebere alterius furoris. Suyure autruy a mal faire.
  • Accompany ones funeral, to go with him to his bu­riall. Comitare exequias. Aller au conuoy d' vn tre­spasse.
  • Accompany with honour, to solemnise his funerall. Mortuum honore comitari. Luy faire conuoy aux funerailles.
  • Accompaignie in iourney. Iter alicuius comitari. L'accompaigner par le chemin.
  • Accompanied. Comitatus. ta. tum. Participium. Ac­compaigné.
  • Accompanied better. Comitatior. Mieulx accōpaigné.
  • Accomplishe. Impleo, es. Perago, is. Perficio, cis. Per­soluo, is. Absouldre, acheuer.
  • Accomplishe that he thought and purposed. Cogi­tata perficere. Faire & mettre en execution ce qu' on a pense & propose.
  • Accomplishe his promises. Promissa perficere. Ac­complir sa promesse.
  • Accomplished, perfecte, and absolute in all pointes and conditions. Perfectum, expletum (que) omni­bus suis partibus & numeris. Parfaict de touts poinct, accompli.
  • Accomplished. Impletus, a, um. Peractus, a, um. Per­fectus, a, um. Persolutus, a, um. Absoules.
  • Accomplishement. Peractio, onis. Perfectio, onis. Parfection.
  • Accompt. Calculus, li. Compotus. Ratio, nis▪ Ratio­cinium, ij. Scriptura, ae. Et Ratiuncula, ae. Diminit. Angl. a litle or short accompt. Compte.
  • Accompt cast with counters. Abaculus, li. Compte.
  • Accompt to take. Putare rationem.
  • Accomptable to be. Tractare rationes. Qu' on peult compter.
  • Accompten or make accompt. Computo, tas. Nu­mero. as Putare rationem, Rationem dare, dicta re, reddere, referre, Ratiociniū colligere, Ratio­cinor, aris. Referre impensum. Compter.
  • Accompten or cast accompt vpon the fingers. Di­metiri digitis. Compter par ses doigts.
  • Accord. Pactio, onis. Transactio, onis. Condictum, i. Vn accorde & complot faict entre plusieurs.
  • Accorde or consent in Musike. Consentus. us. ui. Vi­de plus in Consent. Accord de uoix.
  • Accord in reckening wher the allowaunces and re­ceiptes bene equall. Quadro, as, aui, are. Esquar­rir, conuenir, & accorder.
  • Accorded. Conuentus, a, um. Condictus, a, um. Pro­mis & accorde.
  • Accorde or agre. All udo, dis. Concilio, as. Conditio­nes pacis subire. Consono, as. Conuenio, is. Paco. as. Respondeo, es. Subseruio, is. Transigo, is. Re­spondre.
  • Accorde or agree in one tunee. Symphonio. as. Ac­corder.
  • According. Quantum, Secundum, adu. Aupres.
  • Accordinge to my parte I holpe, I did helpe as muche as I coulde. Pro mea parte adiuui, vel pro viribus. De ma part, tant que i' ay peu.
  • Accordinge to my power I am occupied in these artes. In his artibus pro mea parte versor. De tout mon pouoir de ma part. &c.
  • According to our riches. Pro opibus. Selon noz ri­chesses.
  • According to my custome. Pro mea consuetudine. Selon ma coustume.
  • According to our power, as we are able. Pro nostra facultate. Selon nostre puissance & faculté.
  • According to the thicknes or bignesse of it. Pro mo­do crassitudinis. Selon qu' elle est espesse, selon l' espes­seur.
  • According to his power. Pro suis opibus. Selon son pouoir.
  • According to the proportion: ratably. Pro portione. Eu esgarde, a la grandeur, ou autrement.
  • According to the portion or rate. Pro rata. Au sold la liure.
  • According to your olde diligence that you alwayes vsed. Pro caetera diligentia. Suyuant la diligence de laquelle tu as accustomé d' vser.
  • Accordingly. Meritó, pro merito, prout, sic. Selon que
  • Accumulate or gather together. Accumulo, as, aui, are. Colligo, gis, legi, ligere. Congrego, gas, ga­ui, gare. Amasser, Amonceler, Assembler en monceau, ou par monceaux, entasser.
  • Accumulation or gathering or heaping together. Accumulatio, tionis: f. gen. Verbale. Amassement, Amas, A moncellement, Accumulation.
  • Accuse. Accuso, as. Arguo, is, vt arguere aliquem pe­cuniae interuersae. Compello, as. Criminor, aris. Defero, ers. Incesso, is. Indico, cas. Insimulo, as. In iuditium, vel ius aliquem vocare. Noto, tas. Pera­gere reū. Postulo, as. Accersio, sis, siui, sire. Accuser.
  • Accuse one. Accusare, Arcerssere, facessere alicui negotium, siue periculum, reum agere, reum fa­cere, reum postulare. Accuser aucum.
  • Accuse, reprehende or blame one▪ Arguere, increpa­re, carpere, crimine dare aliquid alicui. Accuser & reprendre aucun.
  • Accuse one and bring him into the lawe. Aducere aliquem in Iuditium. Accuser aucun en Iugement.
  • Accusing woman. Accusatrix. tricis. f. gen. Accu­satrice.
  • Accused by the people. Factus reus à populo. Qui a esté accuse du peuple.
  • Accus [...] one of a deadly offence. Accusare capitis cri­mine. Accuser de crime capital.
  • Accuse one of slouth, slougishenesse, idlenesse or dul­nesse. Accusare inertiam alicuius. Blasmer, vitupe­rer, reprendre.
  • Accuse or blame one for some vice. Accusare vitium, culpam aut crimen alicuius. Reprendre blasmer au­cun de quelque vice, blasmer son vice.
  • Accuse of treason. Proditionis crimē inferre alicui. L'accuser de trahison.
  • Accused falsly, or to haue a crime laide to his charge faslly. Falsi criminis [...]eum agi. Estre accuse d'vn faulx crime.
  • Accuse falsely or with muche falshod. Calumnior, [Page] aris. Sycophantisso, as. Sycophantor, aris. Falso ac­cusare. Accuser faulsement.
  • Accusation. Accusatio, Categoria, Dica, ae. Insimu­latio. Crimen, is. Accusation & blasme.
  • Accusation or false tale against an innocent. Syco­phantia. Conflare accusationē. Forger vn accusation
  • Accusation properly made against suche a persone as hath bene sometime in authoritie and borne rule, and is nowe called to reckening to answere aswell for th'execution of his office as for all ex­tortions, and vsuries done. Repetundarum ac­cusatio.
  • Accused. Accusatus, a, um. Compellatus, a, um. Cri­minatus, a, um. Factus reus, Insimulatus, a, ū. No­tatus, a, um. Argutus, a, um. Lege interrogatus. Accusé.
  • Accused for breaking peace. Reus de vi.
  • Accused to be. Reus agi. Estre accuse.
  • Accuser or empeacher. Accusator. oris, vel trix. In­dex. icis. Vnde accusatorius, a, um. Vt vir accusa­torius, eiusdem vocis est. Accusateur.
  • Accuser whiche doth accuse innocentes falsely. Sy­cophanta. Calomniateur, faulx accusateur, trompeur & deceueur.
  • Accustome or to vse. Insuescere, Consuescere, Con­suefacere, Adducere aliquem ad consuetudinem, Assuefacere. Accoustumer. Vide plus, vse and custome.
  • Accustomed. Assuetus, a, um. Consuetus, a, um. Cre­ber, a, um. Frequēs, tis. Solennis, e. Solitus, a, um. Accoustumé.
  • Accustomed or wonte to be. Asoleo, es. Soleo, es, li­tus sum, vel lui, ere. Suefaceo, cis. Suefio, fis. Sues­co, scis. Auoir de coustume, souloir.
  • Accustomed gentlenes, or myldnes. Semperlenitas, tis. Doulceur.
  • Achaia, a parte of Greece. Achaia. ae.
  • Ache in the huckle bone, the Sciatica or Gowte Sciaticke. Ischias, ischiadis. f. gen. Sciatica, ae. f. gen. Vne goutte Sciatique.
  • Achie or gowtie, that hathe the gowte Sciaticke. Ischiacus, ca, cum, vel Ischiadicus, ca, cum. Qui ha vne goutte sciatique.
  • Acheron, as the Poetes faine, is a ryuer in hell, but Seruius saith, it is a place in Campania, com­passed in with mountaines where Necromantie was vsed. Fluuius, ij. Fleuue.
  • Achilles which slewe Hector at the siege of Troye, a valiaunt warriour of the Greekes: This mā was seuen cubittes highe, some affirme him bro­ther to Priamus.
  • Achieue or bringe an enterprise to an ende or pur­pose. Colophonem addere. Ago, is. Besongner, fair quelque chose.
  • Achieued. Transactus. a. um. Actus. a. um. Faict.
  • Acorne. Balanus, ni. Glans, dis. f. gen. Gland.
  • Acquitance. Apocha, Acceptilatio, qua creditor te­statur sibi satisfactum à debitore. Vne quitance. H.
  • Acquite. Pendo, dis; di, dere.
  • Acquite, or make a quitaunce for mony receiued. Acceptam facere pecuniam.
  • Acquited of felony or trespasse. Noxis, vel noxijs. so­lutus. Deliure.
  • Acre of grounde. Iugeris, Iugerum, iugeri. Arpent.
  • Acrotche, take vp, to take with hande, or to lay hand on a thing. Apprehendo. dis. di. dere. Prender de la main▪ accrocher, empoigner, prendre.
  • Acte. Actio, onis. Actus, us. Factio, onis. Factum, ti. Negotiatio, onis. Perpetratio, onis. Pragma, ae, vel atis. Faict & acte d' vne personne.
  • Acte in generation. Coitus, us. prelium, lij. Compa­ignie charnelle auec vne femme.
  • Act of parliament, or ordinaunce made by the com­mon counsayle, or senate. Senatus consultum. La deliberation & aduis du conseil de la ville.
  • Actes. Gesta, orum. Les haultes faictes & vaillances des peuples, roys & princes, capitaines, ou autres.
  • Actes or gestes of kinges. Basilica facinora. Faictz de roy.
  • Action of fauour. Gratulatio, gratiarum actio. Actiō de grace. More of action, Looke in Accion.
  • Actiue. Actiuus, a, um. Actuarius, a, um. Gnauus, a, um. Industrius, a, um. Nauꝰ, a, um. sine. g. Strenuus a, um. Industrieux, Actif.
  • Actiue persone, or a man expert in all feates of acti­uitie, as casting of the barre, daunsing, leaping, running, shoting, skipping. Pancratiastes, pan­cratiastae, & pancratius, tij. Celuy qui ainsi sexerce.
  • Actiuite or exercise in all martial feates. Pancratiū. tij, Strenuitas. tis. Vne sorte de luicte en laquelle l'homme vse de touts moyens pour ruer son homme par terre, tant des iambes que des bras.
  • Actuall sciences, as ciuell, dispensatiue, and moral. Actualis scientia.
  • Accursed out of the churche. Abstentus. a. um. Ecō ­municatus. ta. tum.
A. ANTE. D.
  • ADage, a quicke answere or prety prouerbe. Adagium, adagij, adagio, adagionis. Pro­uerbium. prouerbij. Adage, prouerbe.
  • Adam the first man that euer was created and sig­nifieth a dweller, or redde earth, & he was called also Protoplastes, or Protoplastus, as first crea­ted, & autumatur ab Adama ceu in Gen. 5. ¶ And Adam was also the name of an heretike in Bo­hemie.
  • Adamante stone, or a Diamante. Adamas, mantis. m. gen. Pierre precieuse, nommee Diamant.
  • Adamātlyke, harde, inuincible. Adamantaêus, taêa, taêum. Faict de Diamant, ou aussi dur que Diamant.
  • Adde, to increase or amplifie. Addo, addis, addidi, ad dere, com. ex prepositione ad, & do, das. Adiou­ster, bailler d' auantage.
  • Adde moreouer. Superaddo, is. Adiouster.
  • Adde to. Adijcio, cis. Ascribo, bis. Refero, ris. Subdo, is. Admolior, iris. Subiungo, is, nxi. Bailler.
  • Addid, as what may be added to this gentlenesse? Quid ad hanc mansuetudinem addi potest? Cic. [Page] Est il possible d'estre plus doulx?
  • Addid by nomber. Adnumero, as, aui, are. Annom­brer, adiouster, nomber, compter, payer.
  • Added to. Additus, a, um. Adiouste.
  • Added to as thinges bene added. Epacta.
  • Adder serpent. Anguis, Coluber, Vipera. Vne cou­leuure, vne serpent. And there are three kyndes, as a Snake of the water, a Dragon of the temples, and a Serpent of the earth. Est anguis aquarum, Dracho templorum, & Serpens terrarum. Angui­nus, na, num. Anguineus, ea, eum. Viperinus, na, num. Of a Snake or Viper. Adiectiuum.
  • Adders tongue, an herbe which groweth in moyste medowes in the ende of Aprill, and in the begin­ning of May, it is called in latine, Lingua serpē ­tina, Ophyoglossō, Lingua & lingulaca existima­tur esse nonnullis. The Apothecares cal it: Lan­cea Christi. L'angue de serpent.
  • Adders skinne. Exuuiae serpentis. Vernatio, onis. La vieille peau d' vne couleure dont elle se de suest au printemps.
  • Addice, a coupers instrument. Harpago. inis, Vn croc.
  • Addice or addle egge. Vrinum. Vide Egge.
  • Addicte or geue him selfe to liue pleasauntly. Per­sequi voluptates. S'addonner a toute voluptez.
  • Addicted or feruently disposed. Studiosus, a, um.
  • Addition or adding. Ascriptio, Additio, Adiectio, Accessio, Appendix, Auctarium, Corollarium, Supplemētum, Additamentū. Addition, Accessoire.
  • Addition or proper adiectiue ioyned to a substan­tiue, or applied for some peculiar qualitie, as a barking dogge, pure golde, whyte snowe. &c. Epitheton. i. proprium adiectiuum. Adiouste.
  • Addition in weyght. Mantissa, ae. Additamentum, ti. Aduantage.
  • Addition of a lettre to a woorde, whiche lettre bea­reth no voyce, as thus. Gnatus for Natus. Pro­theses. ¶ Et est quaedam figura quasi additio siue adpositio literae in principio dictionis, & compo­nitur à pros quod est ad, & thesis positio. Adiouste­ment.
  • Addition voluntarie or addinge to a thing partey­ninge nothinge to the originall or principall as when a painter maketh an Image▪ he addeth thereunto floures and trees. Parergon, vel pa­rergum, gi. Tout ce qu' on fait oultre la besongne prin­cipale qu' on a interprinse.
  • Addoulce or mitigate with swetnes. Complacare, Dimitigare vel demitigare, Edulcare, Lenire, Mitificare, Mitigare, Mulcere, Placare, Trāquil­lare, Temperare. Addoulcir.
  • Adiew, or farewell. Salue, Vale. Dieu vous gard.
  • Adioyne. Proximo, as. Adiūgo. is. Adioindre, aulter ad iouster accoupler.
  • Adioyning as one house to ioyne to another. Affi­nis, & hoc affine. Affin, voism.
  • Adioyning next vnto. Confinis, ne. Contiguus, a, um. Adiunctus, ta, tum. Adiectus, ta, tum. Adioinct.
  • Adiourne. Comperendinare, Differre, Intercalare, Procrastinare, Prolatare, Protrahere, Moram in­terponere, Proferre, Extrahere. Delayer.
  • Adiourneing. Dilatio, Mora, Procrastinatio, Sustē ­tatio, Extractio, Protractio. Delay, dilation, delaye­ment.
  • Adiourned properly tyll .xxx. dayes. Comperendi­natus. a. um.
  • Adiourned. Comperendinatus, a, um. Delaisse.
  • Adiourne from daye to daye. Diem de die differre. Dilayer de iour en iour.
  • Adiudge. Adiudico, cas. Decerno, nis. Iuger & arrester.
  • Adiudge & esteme. Arbitrare, Autumare, Compu­tare, Decernere, Dijudicare, Interpretari, Iudi­care, Opinari, Putare. Iuger & estemer.
  • Adiure, or coniure. Exorciso, as. Vide Constrained.
  • Adiuration or coniuring. Exorcismus.
  • Adiurour or coniurour. Exorcista, ae. Vide Cōiure.
  • Administre & to gouerne a prouince. Procurare vel administrare prouinciam. Administrer & gouerner vne prouince.
  • Administrator, one that hath administration of any thing. Administrator, Procurator. Administrateur.
  • Administration or administring. Administratio, Gestio, Actus. Administration.
  • Administration or charge of a Realme. Esse in pro­curatione regni. Auoir la charge & administration du royaume.
  • Admirale, he that hath gouernaunce of things per­taining to the sea. Praefectus rei nauticae vel rei naualis. Admiral.
  • Admiraltie or th'office of the Admirall. Maris prae­fectura, Thalassiarchia. L'admiraulte.
  • Admiration or marueling. Admirabilitas admira­tio. Admiration. Worthy of admiration. Mi­rus, mirandus, admirandus, suspiciendus. Qui est digne d' admiration. Maruelous, admirabilis, ad­mirandus, suspiciendus. Admirable. Maruelously an aduerbe. Admirabiliter. Cic. Admirablement.
  • Admonishe or to warne one. Monere, Admonere, Commonere, Commonefacere, Emonere, Prae­cipere. Admonnester.
  • Admonished. Monitus, Cōmonitus, Admonitꝰ, Cō ­monefactus. Admonneste.
  • Admonisher, or one that warnes one before. Moni­nitor, Admonitor. Admonnesteur.
  • Admonition. Monitum, vel monitio, Admonitio. Admonition, admonnestement.
  • Admitte. Admitto, tis, si. Adscisco, scis. Recipio, is. Admettre.
  • Admitted. Admissus, a, um. Receptus, a, um. Admis, permis.
  • Adolescencie, or age betwene childhoode and mans age, whiche is betwene .14. and .21. Adolescen­tia, ae. Adolescence.
  • Adonai, the name of God among the Gentiles and Iewes.
  • Adopte or make one his sonne. Adoptare & arro­gare aliquem in filium. Adopter & prendre a filz.
  • Adopter that makes the adoption. Adoptator. Ce­luy [Page] qui adopte vn autre.
  • Adoptiue. Adoptiuus, a, um. Adoptif.

    Father by adoption. Per adoptionem pater. Pere qui m' a adopte en filz.

  • Adoption, or taking by election out of the course of enheritaūce by gifte, wyl, or other wyse, in steade of heyre, to be a mans heyre. Adoptio, onis, vt De­mea dedit alterum adolescentulum suum Mitio­ni fratri adoptandum. ¶ Vnde adoptatitius, a, ū. adoptatiuus, a, um. & adoptatus, a, um. ang. Takē by waye of adoption, in steade of their owne chylde. Et adoptiuus dicitur etiam filius adopti­tij. (?) In adoptione tria requiruntur, Extranei­tas generationis. Voluntas adoptantis, Bonum ad quod ordinatur. Adoptio, Adoptatio. Adoption.
  • Adore, and to worship. Adorare, colere. Adorer.
  • Adorer, or a worshipper. Adorator, Cultor. Adora­teur.
  • Adoration or worshipping. Adoratio. Cultus. Adoration.
  • Adourne, garnishe or beutifie. Adornare, Aptare, Comere, Instruere, Ornare. Accoustrer.
  • Adourne a banquete. Conuiuium aptare, parare, apparare. Accoustrer vn banquet.
  • Adourne or dresse shippes. Naues expedire. Naues instruere. Accoustrer nauires.
  • Adourned or beutified. Ornatus, Pectitus, Politus, Compositus, Accommodus. Accoustre.
  • Adourning, or beautifying. Ornatus, huius orna­tus, Cultus. Accoustrement.
  • Adrastus a kyng of Argiues, whiche warred against the Thebanes, with great slaughter of his soul­diers, and no victorie. Adrastus also was sonne of Percosius (a man of excellēt knowledge in the science of diuination) and had to brother Am­phius. This Percosius being a very frende to the Troyanes, and perceiuing the infortunate ende of his sonnes eminente: if they went to warre, he perswaded them not to go, but they (neither obeying his commaundement, nor beleuing his councell) went, and were both slayne. Of one of these comes that prouerbe, Adrastia Nemisis, vel Adrasti Nemisis. Ill lucke of Adrastus. It may be prouerbially englished, pryde wyll haue a fal.
  • Adrianus, an Emperour so called, in Englishe A­drian.
  • Aduaunce. Effero, rs. Extollo, lis. Profero, rs. Pro­moueo, es. Proueho, is, xi. Esleuer.
  • Aduaūced in stomake as properly to haue a proude stomake. Elatus, a, um. Hault.
  • Aduaunced. Adornatus, a, um. Praepositus, a, um. Prouectus, a, um. Sublatus, a, um. Treshault.
  • Aduaunced. Altus, Celsus, Excelsus, Editus, Profū ­dus. Hault.
  • Aduauncing and hautenes. Fastus, Spiritus, Elatio, Excelsitas, aut sublatio animi. Haultenete. And the aduerbe hautily. Elate. Haultainement.
  • Aduaunce to honour. Adorno, as. En honour.
  • Aduaunced to honour. Adornatus, a, um. Auctus honoribus. Treshault.
  • Aduauncement. Fortunae, arum. Richesses.
  • Aduaunt, boaste and bragge. Effero, rs. Extollo, lis. Glorior, aris. Iacto, as. Ostento, as. Vanter.
  • Aduauntage. Compendium, dij. Corollarium, rij. Lucrum, cri. Vsus, us. Aduauntage.
  • Aduauntage gotten by th'occupatiō of other mens good [...]s. Vsus, Fructus, us. Vide profite.
  • Aduenge, punishe or to correcte one for a faulte. Persequi iniurias, Petere paenas, Punire, Afficere paena, Paenam capere ab aliquo, Sumere paenas de aliquo, Paenam irrogare, Paenas ab aliquo a­gere, Castigare, Mulctare, Plectere, Sumere sup­plicium ab aliquo, Vindicare, Animaduertere in aliquem, Sancire. Punir.
  • Aduenture, chaunce or ende of a thing. Accidentia, Casus, Fors, Fortuna, Euentus. Aduenture.
  • Aduenture, or trie fortune. Emere aleam. Acheter l'aduenture de quelque chose, & vn hasard.
  • Aduenture, or ieopard lyfe, or trie some perrill. Aleam subire, Committere se fortunae, Experire vel subire fortunam. Se mettre a l'aduenture & en dangier.
  • Aduenture, or by chaunce. Forsan, forsitan, fortassis▪ Paraduenture.
  • Aduēturer. Audaculus, Periclitator. Aduentureux.
  • Aduenture, or ieopard life. Subire periculum, seu tempestates, vel vim. Idem ac supra.
  • Aduenturously. Audaciter, Audacter, Confidenter. Hardiment.
  • Aduerbially, or lyke an aduerbe. Aduerbialiter.
  • Aduersarie to Christe or Christen religion. Sata­nas. Aduersaire.
  • Aduersary, or to be contrarie to one. Aduersor, aris, are, aduersatus sum vel fui, aduersari. Estre ad­uersaire & contraire.
  • Aduersitie. Aduersa fortuna, Aduersum, Casus ad­uersus, Res aduersae, Aduersitas, Aduersa, orum. In plural. nu. Aduersité.
  • Aduersary, or enemy. Aduersarius, Hostis, Inimicus, Iniquus, Antagonista. Aduersaire. But when it is spoken by a woman, it is vsed in the femi­nine gendre, as. Aduersatrix, tricis. Celle qui est aduersaire & contraire.
  • Aduersary, or against. Aduersarius, a, um. Aduer­saire, Partie aduerse.
  • Aduertise, or tell one of some thing before it comes to passe. Commonefacere, Certum alicui facere, Docere, Monere, Emonere, Iudicare, Praedicere. Aduertir aucun de quelque chose.
  • Aduertised or to be warned. Cōmonefieri, Rescire, Resciscere. Estre aduerti.
  • Aduertised, or warned. Monitus, Commonitus. Aduerti.
  • Aduertisement, or admonition. Monitum, vel mo­nitio, Significatio. Aduertissement.
  • Aduise. Censio, onis. Ratio, onis. Vide plus Con­sultation.
  • Aduise, counsell or warne. Commonefacio, cis. Cō ­stituo, is. Persuadeo, es. Aduertir.
  • Aduise or coniecte howe a thing shalbe done. Prae­meditor,
  • [...] [Page] Against one, as in meting. Obuiam, Adu. Au deuant.
  • Against or contrary. Aduersus, a, um. Contraire.
  • Against the streame. Aduerso flumine. Contre eaue.
  • Against to be, as one thing is set correspondent a­gainst an other. Respondeo, es. Respondre.
  • Agamemnon, sonne to Atreus, and king of Mycene, was capitaine general in the siege of Troye, and after (his retourne from thence) was slayne by Aegisthus through the councel of his wyfe Cly­temnestra: and she (with her aduoutrer Aegi­sthus) was rewarded for murder and adultrie by her owne sonne Orestes, who reuēging the death of his father Agamemnon, slewe them both.
  • Agonae a noble woman, which slewe her sonne Pen­thea, for his lasciuiousnes. ¶ A notable exam­ple of a Panime Lady, for her vertuous acte, whiche willed rather the death of her naturall sonne, then his vicious life. Other affirme that Agaue ( whome our Authour nameth Agonae) was very vitious and cruell: and her sonne Pē ­theus was a man geuen to all abstinencie, in so muche that he would not go to that filthy feaste of Bacchus, (which was kept in the nighte, with all furiousnesse, vice and abhomination) neither would haue suffered the women to go: for which cause in the nighte, when they were dronke: they tore hym in peces. Wherefore I could not well allowe the former historie were not the meaning so modeste. Agaue, es. f. g.
  • Agar, handmayde to Sara, on whome Abraham be­gate Ismael, and is interpreted. Aduena. Estran­gier.
  • Agaricke, an herbe growyng in Syria, Armenia and Lybia, it is called in Latine, Laser, siue Laserpitiū galicum, but Ruellius thinkes it is that whiche the common people call Angelica. Austrice, An­gelique.
  • Age. Aetas, tis. Senecta, Senectus, tis. Senium, Ve­tustas, tis. Aage, vieillesse.
  • Age decrepit, Ould or crouked age. Summa aetas, Effeta, Decrepita, Exita, Extrema. Le dernier aage ou l'homme peult paruenir.
  • Age encreasing. Aetas ingrauascens, Progressus aeta­tis. Accroissement d'aage.
  • Age of a boye vnder .xiiii. yeares, and of a wenche vnder .xii. yeares. Impubertas, tis. Aage maniable & aisee a gouerner.
  • Age of .xv.xvi. or .xvii. whereat one entreth the state of man. Ephebia, ae. Le commencement d'adolescens qui est a l'aage de quinze ans.
  • Age of .xiiii. yeares, a yonge striplinge. Ephebus, bi. Qui ha quatorze ans accomplis, Adolescent.
  • Age of .xiiii. yeares of a man, and .xii. of a woman. Pubertas, tatis, vel puber aetas. L'aage de quatorze ans es masles, & de douze es femelles.
  • Age of infancie. Cunabula, plur. Cunae, arum. Aeta­tula. Petit aage.
  • Age of the worlde. Aetas mundi. Vide in the world.
  • Age perfecte. Aetas perfecta, vel plena, Praedura, Adulta, Firmata, Confirmata, Corroborata. Aage robuste.
  • Age passed. Superior aetas, Affecta, Acta, Exacta, Decursa, Praeterita. Aage passe.
  • Aged. Annarius, a, um. Annilis, le. Annosus, a, um. Aetate confectus, Aetate exacta vel prouecta, Grandaeuus, a, um. Longaeuus, a, um. Maturus, a, um. Prouectus, a, um. Vide Auncient. (?) Et Grandiusculus, a, um. ang. Of more age. Qui est de long aage.
  • Aged like, or of one age. Coaetanius, a, um. D' vn aage.
  • Aged or very olde. Aetate, vel annis obsitus. Homme aage.
  • Aged to be. Aetate procedere, Seneo, es. Senesco, scis. Enuieillir, Deuenir vieil.
  • Agedly. Vetuste, Seniliter. Vieillissement.
  • Agilitie, nimblenesse, quicknes, promptenesse. Agi­litas, tatis. Alaigrete, Souplesse de corps. Item A­gilis & hoc agile, nomen adiectiuum. Nymble of body, quicke, prompte, & Agiliter, Agilius, A­gillime, Aduerbium qualitatis. Nimblely, light­ly, quickly. Alaigrement.
  • Aglet or litle plate. Bracteolum, li. Bractea. Fueille.*
  • Agony, great payne and dolour, both of mynde and bodie. Agonia, ae. Angor, oris. Agonie.
  • A good felowship, or of a good felowship, a familier worde vsed among frendes. Amabò, adu. Ie vous prie mon amy.
  • A Goddes name or truly. Sanè. Vrayement.
  • Agree. Astipulor, ris. Alludo, dis. Congruo, is. Con­sentio, tis. Quadro, as. Respondeo, es. Subseruio, is. Teneo, es, Vnio, is. S'accorder.
  • Agree or appease, or make an ende. Compono, is. Accorder.
  • Agree in one tune. Concento, as. Concinno, is. Sym­phonio, as. Conuenir.
  • Agree, or ioyne two thynges together. Apto, as. Approprier.
  • Agreable. Congruus, a, um. Consentaneus, a, um.
  • Agreable for the tyme. Tempestiuus, a, um.
  • Agreable to a mans iudgement. Ad pedem. ¶Prouerb. est iuxta sententiam Pauli Aemilij.
  • Agreable, of one consente, mynde, or wyll. Concors, dis. Gratus, a, um. Accorde.
  • Agreably. Condecenter. Conuenablement.
  • Agrement. Consentio, onis. Consensus, us. Vnani­mitas, tis. Vnio, onis. Accord.
  • Agree to any mans wyll. Confirmare se ad alicuius voluntatem, Annuere, Cedere alicui, Concedere in sententiam alicuius, Alicui accedere, Assentiri, Astipulari, Consentire, Fauere sententiae alicuiꝰ. S'accorder a aucun.
  • Agrement. Pactum, pactio, Compositio, Conuentio, Consensus, Compactum, Vnio. Accord, Paction, Conuention.
  • Agrement or consente. Consensus. Accord & con­uenance.
  • Agrement inconstant. Lubricus assensus. Accord in­constant.
  • Agree well with some body. Optime cum aliquo [Page] conuenire. Estre fort bien d'accord auec vn autre.
  • Agrement and reconing is made betwene them of receate and payment. Conuenit inter eos ratio accepti & expensi. Ils sont d'accord quant aux mises & receptes.
  • Agreed with one accorde. Vna voce, Vno animo, Vno ore, Concorditer. Tout d' vn accord.
  • Agree of some thing by common consent. De com­muni sententia aliquid cōstituere. Ordonner quel­que chose tout d'vn accord, & d'vn aduis.
  • Agrement, peace or concorde made for one, or to bringe one into fauour. Ad cōcordiam adducere. In gratiam redigere, vel in concordiam. Pacem alicui componere, Coagmentare pacem. Mettre d'accorde.
  • Agrement, or accorde in proporcion. Symmetria. Proportion.
  • Agreament in communication. Transactio, onis. Vn accorde & complot faict.
  • Agrimony herb. Hepatorium, ij. Eupatorium, ij. & Eupatoria, iae. foe. g. Herbe que vulgairement on ap­pelle Aigremonie.
  • Aggrauate, or make heauier or more greuous. Ag­grauo, as, are. Fair plus pesant & plus grief, Agrauer.
  • Aggreable. Consentaneus, a, um. Conuenable, Accor­dant, & semblable.
  • Aggrega [...]e, or gather together. Aggrego, as, aui, are, com ex ad & grex, gregis. Assembler, Aggreger.
A. ANTE. H.
  • AH, an interiection, or sodaine voyce vttered, whereby some hasty motion is signified. as in laughter. Ter. Ah ah ah, perij defessa iam misera sum te ridendo.
  • Ah, ah, I die poore wery wenche In laughing the to scorne. Or in rebukyng, or correcting hym selfe, as Vergil. Ah Corydon Corydon quae te dementia cepit.
  • Alasse why Corydon in loue, What madnes hath thee caught. In pytie, or taking compassion: As Vergil. Hic inter densas corylos modo namque gemellos spem gregis: Ah silice in nuda connixa reliquit. For here but late twen haselles thicke, two twinnes she eande at ones: My hope of herde, allasse she lefte on naked flinty stones.
  • Ah ah, an interiection of sighing as we vse: oughe, oghe. Quand on sospire.
  • Ah, an interiection when we be angry with some body, and blame hym as in Terent. Ah tantamne rem tam negligenter agere? Alas doth he so great a thyng with negligence deuise?’
  • Ahazias, called also Ochosias, the nynthe kyng of Iuda, raigned one yeare, and was slayne for I­dolatie.
  • Aherna, a citie of Hetruuia, Plin.
  • Ahias, the name of a prophete, in the thirde booke of the kynges, and .xi. chapiter.
  • Ahinas, a hye prieste in Iudea the yere before Christ. 986.
A. ANTE. I.
  • AIax, was the name of twoo of the moste worthy warriours emongest the Gre­tians, of whiche the one was sirnamed Telamonius, nexte to Achilles in fortitude, he fought with Hector for the victory, and had ob­tayned it: had not night ended the combat, for whiche cause he retourned with a sworde gyuen hym by Hector, and he likewyse gaue Hector a sworde gyrdle, whiche giftes (as the ende decla­red) were both their destructions. For Achilles drewe the body of Hector with that gyrdle roūd about the walles of Troye at a horses tayle, and after slewe him in the sight of his father Priamꝰ. And Aiax when Achilles was slayne, striuinge with Vlysses for his armoure, and beinge ouer­come by the eloquence of his aduersary, fell mad and slewe brute beastes, thynkynge theim to be Vlysses and Atridas, but when he came to him self agayne, and perceaued howe he was deluded, & fayled in his purpose, being stroken with great doloure and griefe, he slewe him selfe in a desert place: with that same sworde which Hector gaue hym. There was an other Aiax ( sirnamed Oileus) kyng of Locris, swyft of foote, cunninge in throwyng the darte, and shewed many exam­ples of fortitude at the siege of Troye, but when it was destroied, he deflowrid the virgyn Cassan­dra in the temple of Minerua, wherefore the god­desse being moued to wrath, fyerid and drowned hym and his shippes with lightning, as he was sayling into Crete after the Troyane warres were ended. Aiax, cis. m. g.
  • Aide, or to helpe one. Iuuare, Adiuuare, Adiutare, Opitulari, Adiuuento esse, Adiumētum dare, Ad­iumentum afferre, Adiumenta importare, Auxi­lium afferre, Operam alicui dare, Operam prae­bere, Opem referre, Suppetias ferre, Ire opitula [...] tum, Saluti esse alicui, Comministrare, Commo­dare alicui in re aliqua, Alicui auxilio venire, Auxiliari alicui. Aider.
  • Aide and succour one. Mederi alicui, Aliquem te­gere ac tueri, Adiumentum dare. Aider & se­courir aucun.
  • Aide one in eche respect. Nullo loco deesse alicui. Aider a quelque vn par tout.
  • Aide and serue in warrefare. Praestare operam in re militari. Aider & seruir a faire la guerre.
  • Aide and defende one in some cause. Adesse alicui ad rem aliquam. Aider & defender la cause d'aucun.
  • Aide with all payne. Nauare operā. Aider de toute sa peine.
  • Aid, or as God helpe me. Ita me deus bene amet, Ita me dij iuuent, Ita viuam, Medius fidius, Ita mihi deum propitium esse velim. Ainsi me vueille [Page] dieu a [...]der.
  • Aide, or by gods helpe. Iuuante deo, Deo auspicate, Fauente deo. A l'aide de dieu.
  • Aide, or helpe me. Da dextram misero. Aide moy.
  • Aided one by the other. Alter ab altero adiutus. Aidez l'vn de l'autre.
  • Aider, or one that s [...]cooureth. Adiutor, Administer, Auxiliarius. Qui aide. And she that aideth is cal­led. Adiutrix, tricis, f. g. Celle qui aide.
  • Aide. Adiuuamen▪ inis. Adminiculum, li. Auxilium, lij. Copia, ae. Opis, pem, pe. Ops, pis. Patrociniū, ij. Praesidium, dij Subsidium, ij. Suppetiae, arum. Aide. ¶Et praesidiarius, a, um. angl. That which is ordeined to helpe an other thing. Qui aide.
  • Aide in battaile, as when Englande dothe aide Fraunce. Symmachia.
  • Aided. Fraetus, a, um. Se confiant en quelque chose.
  • Aiden, helpe, or succour. Adminiculo, as. Adminicu­lor, aris. Auxilior, aris. Dare dextrā. Operor, aris. Porrigere dextram. Subleuo, as. Suppetior▪ aris. Suppetias ferre, sustento, as. Aider.
  • Aiding, or succouring. Auxiliaris, re. & Auxilia­rius, a, um. Qui aide, seco [...]rable.
  • Aire, one of the fower elementes. Aer, Diuum, Spi­ritus. L' vng des quatre elemens, L'aire.
  • Aire, abrode without dores. Sub dio, vel sub diuo. A l'aire. To liue, or be abrode without dores. Sub dio agere. Estre a l'air.
  • Aire misty. Aer concretus. Air assemble.
  • Aire clere. Bonum cielum. Bon air. Temperaunce of the aire. Salubritas caeli atque temperies. Bonte & attrempance de l'aire.
  • Aire, euill and vnhelthfull. Malitia caeli [...]. Gros air & mal sain.
  • Aire, sometyme blaste, breathe, sounde, or wynde. Aër, aëra, Aethera, ae, Aethra, ae. Air. ¶Et Aeriꝰ, a, um. & Aerinus, a, um. possess. de aer. angl. Of the aire. Qui est faict en l'air ou qui vit de l'air.
A. ANTE. K.
  • AKe, or greue. Doleo, es, ui, êre. Auoir dou­leur.

    My head aketh. Dolet mihi caput. La teste me deult.

    My eares ake with a stroke. Dolent ab ictu au­res. Les oreilles me deullent d'vn coup que [...]dy receu.

    My head aketh with the sunne. Dolet à sole ca­put. La teste me deult d'auoir este trop longe temps au soleil. Vide plus Dolour and paine.

  • Ake, or ache of the tethe. Vide Totheache.
  • Aking to the. Rabidus dens. Dent de la quelle si on est frappé, on deuient enragé. S. Vide plus, Tothe.
A. ANTE. L.
  • ALaba, a citie of Spayne. Ciuitas Hispaniae. But as an other saythe, it is a citie of Fraunce. Celticae ciuitas in Galia.
  • Alabanda, a citie in Caria. Ciuiras. Cariae.
  • Alabastrum, a mountaine, and a citie of Aegipte. Mons & ciuitas Aegypti.
  • Alablaster boxe, or vessel. Alabastrū, tri. Alabaster, ri. Vaiseau d'alabastre.
  • Alabaster. Alabastrites, tae, m. g. Alebastre.
  • Allay, or appese ones mynde. Pacare, Complacare, Lenire, Mitigare, Pacificare, Placare, Propitiare, & Propitiari, Sedare, Resedare, Tranquillare, Mulcere aliquem, Aliquem propitium facere, Conciliatum animum alicuius reddere, Sedatū affere, Incensum restinguere, Tranquillum ex irato facere. Appaiser & addoulcir aucun. Vide plus Appease.
  • Alaie wyne. Diluo, is. Infuscare vinū vel merū aqua. Vide plus, Wine.
  • Alaide wyne. Aquaticum vinum, Defaecatum, Dilu­tum vinum, Lymphatum. Vin trempé.
  • Alas. Eheu, Heu, O, Vaeh, Vae. Helas.
  • Albe, whiche a prieste did weare. Poderis, est etiam vestimentum album & militare. H.
  • Albion, the auncient name of this Ile, whiche con­teyneth Englande and Scotlande. Some saye Olbion, the doubte whereof I referre to the Hi­storiographers, &c.
  • Alcoron, Mahumettes booke. Alcoranum, ni. A booke of moste shamefull, detestable, blasphe­mous and horrible lies, the Turkes lawes and ceremonies, made by Mahumete.
  • Alcyon, byrdes whiche do brede in the middes of wynter, when the seas be moste troublous. Alce­dines, num. Alcyones, num. A small birde which maketh her nest vpon the sandes of the sea, and then it is a token and a signe of fayre wether. Vn petit oiseau qui fait son nid sur l' eau de la mer, & lors est signe de beau temps, &c. S.
  • Alder tree. Alnus, ni. Sambucus, ci, & Sambuceus, a, um, ang. Of an Alder tree. Aulne.
  • Alnus, may be taken also for a boate, for at the firste boates were made of Alder, as in Vergil.
    Tunc Alnos fluuii primum sensere cauatas.
    Then first the floudes began to beare, the holowed Alder trees.
  • Aldermen of a citie. Senatores, Patres, Viri senio­res, vel ab aetate, vel à curae similitudine. Les sena­teurs ou conseilliers.
  • Alecoste, coste, or costemarie, an herbe named in la­tin. Menta Romana, Menta Saracenica, vel Sali­ [...]a Romana.
  • Ale, or beere. Ceruisia, ae. Zythum. De la biere.
  • Ale newe, or newe ale in the cornes. Mustum, ti.
  • Alehouse, or an Inne, a house wher eche geste may haue vitayles and lodging for money. Caupona, Diuersorium, Stabulun [...], Taberna, Diuersoria, Pandochaeum, Domus viatoribus mercede pa­tens. Hostelerie, logis.
  • Aleknight, a tippler, a tospote, a quaffer, a quasser, a renspitcher, a blowebotel. Ebriosus, Bibax, Bi­bulus, Potor, Compotor, & cōpotrix, tricis. She that loues to make a messe at the alehouse. Yurongne, buueur, compaignon a boire & a yurongner, [Page] compotrix. Compaigne a boire & a yurongner.
  • Alehouse, or tauerne, where riote is exercised and mainteined. Popina, ae. ¶& Popinalis, le, angl. Pertayning to suche a riotous alehouse or ta­uerne. Looke in Tauerne.
  • Aley to walke in. Ambulacrum, cri. Deambulato­rium▪ rij. Hypoethra, ae. Topiarium, rij. Pourmenoir.
  • Aley maker. Topiarius, rij. Iardinier.
  • Aley making, or that facultie or occupation. To­piaria.
  • Alexander the great, was sonne of Philip kynge of Macedony. And scoller to Aristotell, prince of Philosophers. A man of great witte, learning, and fortitude, for at the age of twenty yeares he toke on him the conqueste of all the worlde, with an army prepared by his father, whiche was of 32000. footemen, and .4500. horsemen, hauing no capitayne vnder the age of .60. yeares, that not in flight, but in fighte, they shoulde put the hope of victorie, and so with valiant courage did set vpō the whole worlde, and had alwayes the victory, for in the first yeare he was saluted Emperoure of Grece. He passed ouer into Asia, at Granicus, ouercame the Persiās, toke Sardis, and Halicar­nassus, subduing all the landes vnto Phrigia, and obtaining all the regions as farre as Cilicia. He wanne Egipt, and buylt Alexandria, he toke Ba­bilon, subdued Hyrcania, he obtained Paropa­missa, builded an other Alexandria vppon the mountayne Caucasus, he caused Mophis y e kyng of India, to submitte him selfe to him, and sub­dued y e Cosseans. And when he had raigned .12. yeares, to the great peryll of his souldiours and destruction of many nations, in vanquishyng the East part of the worlde (and vnuanquished) He supposed in his mynde he had also ouercome all the Weste, through whiche being blowne vp with pryde, he caused hym selfe to be named king of all landes, and lorde of the whole worlde, and sent forth his nauy into the East Oceā, to serche if there were any other worlde to conquere, but retourning home, in his greatest glorie, at Baby­lon abiding for the Ambassadours of all coun­tries, he was poysoned by his owne men, for crueltie, dronkenesse, and tyrannie.
  • Alesandre herbe, Angelica, Equapium, Hipposeli­non, Olusatrū, Smyrnium, ii. Herbe appelee Ache.
  • Alienate or to put away. Alienare, Abalienare. Estranger.
  • Alienate one from his fauour or frendshippe. Alie­nare quempiam à se. Estranger aucun de son amitie.
  • Alienate, to make a depriuatiō of his fauour. Alie­nationem facere. S'estranger.
  • Alienate, or to turne his mynde from one. Auertere Animum ab aliquo. S'estranger de quelqu'vne & en ouster sa fantasie ou amour.
  • Alienated, or made a straunger. Alienatus, Abalie­natus, Alienus. Estrangé. After a straunge facion. In peregrinum modum. En estrange facion.
  • Alien, a straunger or a geste. Peregrinus, Aduena, Alienigena, Alienus, Externus, Exterus, Extra­rius, Hospes, Allophylus. Vn estrangier.
  • Alienation. Abalienatio, onis. Alienatio, onis. Di­stractio, onis. Secessio, onis. Estrangement.
  • Alien, sell, or put away. Abalieno, as. Alieno, as. Inde Tor, Trix, Tio. Verbale. Vide Put away.
  • Aliened, put away, or solde. Alienatus, a, um. Eman­cipatus, a, um. Estrange.
  • Alienour. Alienator, oris. Emancipator, oris.
  • Alien made a denisen by me. Receptus in prouinciā. Ce luy ou celle que i'ay affranchy.
  • A▪ litle. Aliquantulum, Aliquantum. Quelque bien peu, vne tantinet.
  • Aliue, or as yet liuing. Superstes, stis. Viuus, a, um. Suruiuant.
  • All. Omnis, ne. Singulus, a, um. Tophos, Totꝰ, a, um. Tout.
  • All about. Circa, Circum, Vndique, Vsquequaque. Par tout, du tout en tout.
  • All at once. Strictim. Brieuement.
  • All for the moste parte. Plerique omnes. Le plus part, ou touts.
  • All what euer it be. Quicquid id est Tout ce que c'est.
  • All is one with me. Nihil moror. Cem'est tout vn.
  • All dayes, euery daye. Omnibus diebus. Per omnes dies. Tous les iours.
  • All of spyte, or for the nonce. Ob industriam, De in­dustria, Dedita opera. Tout de gre.
  • All one, equall, euen. Par, Idem. Tout vn.
  • All hayle. Aue, Salue. Dieu te garde.
  • Al hallowes, or al good sainctes. Superi, Diui. Coe­lites, Dij. Deae (que). Les dieux.
  • All manner. Omnimodus, a, um. Tout manier.
  • All manner of wayes. Omnifariam, Adu, Omni ratione, Omnibus partibus. En toutes manieres.
  • Almighty. Omnipotens, tis. Tout puissant.
  • All of pleasure, as geuen all to carnalitie. Volupta­rius, a, um. Voluptuarius, a, um. Voluptueux.
  • All one to make. Aduno, as. Vnir.
  • All that. Quecunque. Quaelcunque.
  • Altogether. In omni parte, Omnino, Perinde. To­talement.
  • Altogether, all whole, or all and singuler. Cunctus, a, um. Integer, ra, rum. Vniuersalis, le. Vniuersus, a, um. Vniuersel & general, tout l'assemblee.
  • All whole. Integre. Totalement, purement.
  • Allect, or styre with some pleasaunt meane to intice. Allicio, cis. Duco, cis, xi. Allicher, attraire.
  • Allectiue, or swetenes in fealing. Delinimentum, ti. Delinitio, onis. Amodouement.
  • Alledge. Allego, as. Alleguer.
  • Alleage Authors, or authorities. Laudare authori­tates, In medium proferre vel citare authoritates. Alleguer.
  • Alledge falsely the authoritie of constitutions and lawes. Legum vel constitutionum authoritatem ementiri. Alleguer faulsement vne loy.
  • Alledge and tell the good dedes, of his elders and predecessours. Maiorum suorum beneficia pro­ferre. Alleguer les biens faicts de ses maieurs.
  • [Page]Alleluya an herbe, otherwyse called Sorrel de boys. Oxis, Oxytriphillon. Panis cuculi. Alleluya.
  • Alliaunce. Propinquitas, tis. Necessitas, Necessitu­do. Parenté.
  • Alliaunce, of a neighbour or of kinne. Propinquus, Propinqua, Propinquum. Prochain, parent.
  • Alliaunce by marriage. Affinis. Voisin, affin & allie par mariage.
  • Alliaunce, league, or truce to make. Percutere foe­dus, Coire in foedus. Faire alliance.
  • Allied, confederated. Adiuratus, a, um.
  • Allowe, approue, or commende. Accepto, as, Appro­bo, as. Probo, as. Aduouer, Approuer.
  • Allowe costes and expenses. Suggerere sumptus. Fournir aux despens.
  • Allowable. Acceptabilis, le. ¶ Vide plus Thākeful.
  • Allowaunce, acception, or estimation. Acceptio, o­nis. Prinse.
  • Allowaunce, or that which fulfilleth, maketh good, or vp, or supplieth that whiche wanteth in mea­sure, numbre or quantitie. Supplementum, ti. Supleement.
  • Allowed. Acceptus, a, um. Ratus, a, um. Approuue.
  • Allowed to be or well taken. Acceptor, aris. Estre approuue.
  • Allure. Allecto, as. Allicio, cis. Lenocinor, aris. Mo­uere animum. Pe [...]licio, cis, exi. Prolecto, as. At­traire, Allicher.
  • Allured. Allectus, a, um. Illectus, ta, tum. Attractus, ta, tum. Attraicté & alliche.
  • Allure the myndes of men. Mentes hominum tra­here. Attraire le courage de gens.
  • Allure one to his fauoure or frendship. Captare be­neuolentiam: Inescare, Conciliare ad beneuolen­tiam. Attraire a soy.
  • Allure one to talke. Elicere ad colloquium. Attraire a parlementer.
  • Allure or moue one to reading. Ad legendum inui­tare. Attraire a lire.
  • Allure or ioyne one to him by his benefite. Adiūge­re aliquē sibi beneficio. Attraire quelqu' vne a soy par plaisir faire.
  • Allurer, or one that can moue affections. Allector, Illex, illicis. Attrayant.
  • Allureing, or wanton eies. Illices oculi. Yeul [...] at­trayans.
  • Allured with desire of prayse. Studio laudis trahi. Estre attraict de counoitise de louange.
  • Allurement or intisement. Illectus, huius illectus, Lenocinium, Allectatio, illicium. Attraict ou at­trayement.
  • Almaynes, or people of Germayne. Alemani, orum. Teutones, num.
  • Almenacke or calender, for the dayes of the yeare. Calendarium, ij. Almanach.
  • Almery. Almariolum, Almonariū. Loculus, li. Scri­nium, ij. Vn escrin, ou cabinet.
  • Almesse. Agapa, ae. Agapes, pis. Elemos [...]a, ae. Aumosne. But Agapes signifieth properly charitie and loue, therefore it may be called almesse be­cause for the moste parte true almesse procedeth from that vertue.
  • Almesse, or gifte, drynke, meate, or money, distribu­ted to the poore. Sportula, ae. Stipis, pis. Sportula, sportule, f. g. A free banquet or repast, or mo­ney that the ryche Romaynes did giue to them, that in the morning (when they rose) came to do them reuerence, and bade them good morrowe. Banquet & repue fraunche, ou argent qui bailloyent les riches Romains a ceux qui au matin a leur leuer leurs ve­noyent faire la court, & dire le bon iour.
  • Almesse or other liberall giftes of prynces. Congia­rium, rij. Vng present & liberalité, d'argent que aucū prince ou grand seigneur fait au peuple, ou a vng parti­culier.
  • Almesse geuē to the poore. Eleemosyna, Stips colla­titia, Pia benignitas. Aumosne, Aulmosne, ou au­mone.
  • Almesse giuer, or one that gathereth to giue to the poore vpon some good intente. Eleemosynarius, Sacrae, vel piae stipis erogator. Aumosnier.
  • Almesse house for olde men onely. Gerontocomion. L' hospital.
  • Almonde. Nux Graeca, Nux Thasia, Amygdala & Amygdalum. Amande.
  • Almonde oyle, or oyle of almondes. Oleum Amyg­dalinum. Huile d'amandes.
  • Almonde oyle makes a fayre coloure. Oleū Amyg­dalinum commendat colorem. L'huile d'amandes fait auoir belle couleur. ¶Et Amygdalinus, na, num. angl. Of an Almonde.
  • Almond butter. Butyrum Amygdalinum. Beurre d'amandes.
  • Almonde mylcke. Lac Amygdalinum. Du laict de Amandes.
  • Almonde tree. Amygdalus, li. Amandier.
  • Almoste. Fere, Pene, Prope, Propemodum, Quam pene, Quasi, Tantum non. Presque.
  • Almoste, or about seuen of the clocke. Hora quasi septima. Presque sept heures.
  • Almoste by y e space of fourtene yeares. Paulo minus per quatuordecim annos. L'espace presque de qua­torze ans.
  • Almoste, I freat as muche as he. Proxime atque ille laboro. I'en suis presque ausi marri que luy.
  • Almoste he is a hundreth yeares oulde. Prope cen­tum confecit annos. Il est venu presque au bout de­cent ans.
  • Almoste equall, euen, or like. Suppar, ris.
  • Almoste night. Serum lumen. Le soir.
  • Almoste pure. Submerum. Presque pur.
  • Aloe or Aloes. The iuyce of an herbe so called, of the whiche there be two sortes, the one Succorina, the other, Caballina. Aloes perroquet.
  • Alone. Solitarius, a, um. Solus, a, um. Vnicus, a, um. Singulus, a, um. Seulet.
  • Alone without company. Incomitatus, a, um. Perso­lus, a, um. Solitarius, a, um. Vnus, a, um. Idem.
  • Along by the ryuer side. Secundum flumen, vel ripā. Aupres ou au long de l'eaue.
  • [Page] Alonely sonne, or only chylde. Vnigenitus. Seul fils.
  • Alonely, none, not one, no creature. Nemo vnus, Ne vnus quidem, Nemo gentium. Point vn seul.
  • Alonely. Modò, Solùm, Duntaxat, Tantùm, Tantū ­modo. Seulement.
  • Alofte or hyghe, or being alofte. Sublimis, e. Super­nus, a, um. Supinus, a, um. Hault.
  • Alofte on highe. Sublime, Sublimiter, Superne, Sur­sum, sursus, sus. Haultement.
  • Alphabet or table of a booke. Elenchus, ci. Syllabus, Index libri. Vne table.
  • Also. Etiam, Etenim, Idem, Necnon, Pariter, Quin, Quoque, Sicuti, Similiter, Simul, Ve, Vel. Aussi d'auantage.
  • Altar. Altare, ris. Ara, rae. Vng Autel.
  • Alternately, or by turne. Subalternatim. Vide Coursly. Alternatis vicibus. L'ung apres l'autre. And Alterno, nàs, naui. To do one after another. Faire puis l'ung, puis l'autre.
  • Alternation or chaunging one after an other. Alter­natio, tionis. Variation & changement de l'vng apres l' autre.
  • Although. Etiamsi, Quanquam, Quamuis, Si, Ta­metsi, Etsi, Licet. Ia soit.
  • Although, or be it so that, &c. Iam ita sit quòd, &c. Faciamus ita esse. Ia soit que ie, &c.
  • Although the cause require. Tametsi causa postulat. Ia soit que la cause le requiert.
  • Altitude, or height of a thing. Altitudo, Fastigium, Summitas. Haulteur.
  • Alter or chaunge. Mutare, Commutare, Demutare, immutare. Changer.
  • Alter or chaunge some thing with one. Mutare ali­quid cum aliquo. Changer quelque chose auec aucun.
  • Alter his nature or condition. Induere sibi ingeniū nouum. Changer de nature.
  • Alter, or chaunge his mynde or opinion. Desedere de sententia. Changer quelque fois d'opinion.
  • Alter, or transforme out of one forme into another. Transfigurare. Changer d'vn forme en autre.
  • Altered with the tyme. Tempore commutari. Se changer par temps.
  • Altering, chaungeable. Mutabilis, Versatilis. Qui se change & tourne facilement.
  • Alteration, or chaunging. Mutatio, Permutatio, Cō ­mutatio, Immutatio, Conuersio. Changement.
  • Alter conditions, person, or state. Recedere à condi­tione, Persona, Statu, vel deflectere à moribus vel mores. Changer de nature, &c.
  • Alter a mās name. Transnomino, as. Changer le nom.
  • Alter a thyng to better. Verrunco, cas.
  • Alter custome. Deflectere consuetudinem. Changer coustume.
  • Altered or chaunged. Alienatus, a, um. Alteratus, a, um. Mutatus, a, um. Changé.
  • Altring, or chaunging in a short tyme. Momenta­neus, a, um.
  • Altrication. Rixa, ae. Noise.
  • Altrication, or full of brawling or chiding. Rixosus, sa, sum. Noiseux,, rioteux.
  • Altrication to make. Rixor, aris. Noiser, rioter, se de batre contre aucun.
  • Altrication, without grounde, occasion, or wyse­dome. Logomachia. Noise.
  • Alwaye. Demum, In summa, Nun (quam) non, Omnino, Perpetuum, Perpetuo, Prorsum, Prorsus, Semper, Vsque, Vsquequa (que). Tousiours.
  • Alume. Alumen, inis. ¶ Whereof bene three kindes, the one Catinae, whiche is boiled or sod­den. The other Scissile, or Plume, whiche is na­turally stony: and yet maye be altered with a strake. The thirde Zucharinū, made with alume relented, rosewater, and the white of egges lyke a suger lofe, the whiche harlottes & strumpettes do commonly vse to painte their faces and vi­sages with, to deceaue men: But God graunte they deceiue not them selues. It is named in Frenche. Alun.
  • Alysson, an herbe also called Healebyte, because it healeth the byting of mad dogges, & it is thought to be holsome to hange about the house againste inchaunting. And bounde aboute in a lynnen cloth, it driueth away the diseases of cattell: some thinke that only by sight thereof, the byting of a madde dogge is cured. Alyson. quidam putant eandem esse, quam rubeam minorem vocamus.
  • Alyue, Viuus, viua, viuum. Vif, viuant. Vide plus Lyue.
A. ANTE. M.
  • AMabilitie or loue. Amabilitas, tatis, f. g. Amour, Amiableté.
  • Amadoca, a citie of Sarmatia in Europe.
  • Amalchium, the north parte of the Ocean sea.
  • Amalthea, was nource of Iupiter, and daughter of Melissus Kyng of Crete, she and her sister Me­lissa, nourished Iupiter with Goates mylke and honie.
  • Amalech, a name (in the Byble) of a kyng of Syria, whiche slewe many of the children of Israell as they retourned out of Egipte, and may be inter­preted a licking or striking people. Populus lam­bens. Reade Exodus. 17. Deut. 25. Num. 14. 1. Re. 14. Of the Amalachites and of their kyng, his life and his death.
  • Amaranus, was father to Moyses.
  • Amorous, or full of loue. Amabundus, a, um. Fort amoureux.
  • Amorous letters. Amatoriè scripta epistola. Epistre escripte d' vn stile amoureux.
  • Amorously. Blande, Amice, Placide. Amoureusement.
  • Amased, or abashed. Attonitus, a, um. Obstupidus, a, um. Estonne.
  • Amased to be. Obstupeo, es. Obstupesco, scis. Stupeo es. Stupesco, scis. Torpeo, es. Estre toute estonne.
  • Amased, or astonied to make. Obstupefacio, cis. Stu­pefacio, cis. Conturbo, as. Horrifico, cas. Obtundo, dis. Estonner.
  • Amasedly. Attonité. A l'esbahi.
  • Amasis, a kyng of Egypte, whose tombe was one of [Page] the pyramides, a curias and vnspeakeable costly peace of worke, built hyghe in fourme of a steple, and so smale vpwardes that it was almoste im­possible to thinke it could be so wroughte by any inuention of man. In the botome of these were the sepulchres of kynges. This Amasis made a [...]awe that all his subiectes should yearely gyue an accompte of their liuing, by what trade and gaynes they maintayned their estate, which who so did not, was put to death: and Solon brought thence this lawe to the Athenians.
  • Amazones, women of Scithia, whiche killed al their male children, and did cut of their right pappes, because they ne woulde bee hindered of the ca­sting of their dartes, or Iauellins.

    Vnde Amazonicꝰ, a, um, & Amazonius, aum. Per­teining to the nature of Amazones.

  • Ambassade or office of an Ambassadour. Legatio, onis. L'office d' ambassade.

    ¶Whiche was not sent in this ambassade that he is in, by his countremen. Qui hanc ipsam lega­tionem, quam habet non accepit à suis ciuibus. Le quel n'a pas este enuoye en ambassade par ses citoyens.

  • Ambassadour or Harault at armes. Caduceator, ris. Legatus, ti. Ambassadeur, legat.
  • Ambassadour, or being Ambassadoure, he went ouer al Egypt and Syria. Obijt legatus Aegyp­tum & Syriam. Estant ambassadeur feit vne passade par toute l'Egypte & la Syrie.
  • Ambassadour or to be legate. Gerere legationem. Estre Ambassadeur.
  • Ambassadour whiche hath commission to treate of all causes. Ambassitor, oris. Legatus, ti. Pater pa­tratus, tus. Ambassadeur, legat.
  • Ambassadour, whiche is sent onely to congratulate or salute. Orator, toris. Orateur.
  • Ambassadour, or legate to sende. Lego, as. Enuoyr en ambassade.
  • Ambiguous, doutfull, vncertaine, variable, vncon­stante. Ambiguus, a, um. Creperus, a, um. Ambigu, vne chose doubteuse.
  • Ambiguous, or in doubte what to do. Ambiguus consilij. Qui ne scaeuoit quil deuoit faire.
  • Ambiguous, or in doubt betwene shame and feare. Ambiguus pudoris ac metus. Iecertains & suspens entre houte & crainte.
  • Ambiguous, or doubtfull what will chaunce. Am­biguus futuri. Estant en doubte de l'aduenir.
  • Ambiguous, variable, or an inconstant wytte. In­genium ambiguum. Esprit variable.
  • Ambiguitie. Ambiguum, ui. Ambiguité, doubt. As Ambiguum est. It is in doubt or in ambiguitie. Ou ne scait, il est incertain.
  • Ambiguitie, or doubtefulnesse, vncertaintie. Ambi­guitas, tatis. Ambiguité.
  • Ambiguously. Ambigue. Aduerbium, dubiè. Am­biguement, doubteusement.
  • Ambition, immoderate des [...]er of honour, sekynge for the fauour of men, suet or labour. Ambitio, onis. Trop grande couuoitise d'honeur ou de gloire.

    ¶Whose ambition is to manifeste. Ambitionis manifestus aliquis. Du quel l'ambition est toute ma­nifeste.

  • Ambitious, or importunate requeste, sute or la­bour. Ambitio, cōtentio & flagitatio. Importunité, requestes importunes.
  • Ambitious, very desirous of honour. Ambitiosus. Ambitieux, trop couueteux d'honeur & de gloire.
  • Ambitiously, proudly, stately. Ambitiose, ad. qualita­tis. Affectueusement.
  • Ambling hackney, or horse. Gradarius equus, Man­nus, ni. Tolutaris, Tolutarius equus. Qui va les ambles.
  • Ambling pace. Tolutim. Aller les ambles.
  • Ambre. Ambra, ae. Electrum, tri. Ambre.
  • Ambre grice. Secera, ae.
  • Ambre, called Lambre or yelowe Ambre. Sualterni­cum, ci. Succinum, i. Electrum, i. Ambre.
  • Ambre whiche commeth out of Scithia. Sacrium, ij.
  • Ambre, whiche hath in it the figure of an hart, black or grene. Ecardia, ae.
  • Ambulatorie, or ouermoste parte of a wall, withim the battlementes where men may walke. Proce­strium, ij. n. g.
  • Amende, or to make better. Emendo, as. Reficio, cis. Resarcio, cis. Sarcio, cis. Amender, corriger, ou emender.
  • Amende a falte. Talum reponere. Amender.
  • Amende all faultes, and retourne to grace. Resipis­co, scis. Laisser sa folie.
  • Amende the faultes, or to paye the losse. Damna re­sarcire. Recompenser les dammages, reparer les dom­mages.
  • Amende his gaynes. Quaestum resarcire. Recompen­ser & la perte passee, & prouffit aduenir.
  • Amende, translate, or new make his will and testa­mente. Reficere testamentum. Refaire son testament.
  • Amendid or made better. Emendatus, ta, tum. Cor­rige, Amende, emende.

    ¶Corrector, amender, or one that inlargeth any thyng. Emendator, totis. Correcteur, radoubeur, emē ­dateur. And she that mendeth any thyng. Emen­datrix, tricis. Celle qui corrige & amende, emendatrice.

  • Amende a garment. Concinnare vestem. Reparer.
  • Amende or aparell wyne in Sackes. Sacello, as. *
  • Amended. Refectus, a, um. Refaict.
  • Amended to be eftsoones of Sicknes. Reualesco, scis. Recouurer santé.
  • Amendes to make. Sarcio, cis, ire. Reparer.
  • Amethyst or precious stone, of colour purple. Ame­thystus, Anterites. Amathiste.

    Vnde Amethystinus, a, um. ang. Of an Amethyst.

  • Amiable, fayre, pleasaunt, beautifull, dlectable, eli­gante to the eye, sightly. Venustus, ta, tum. Qui est tresbeau.
  • Amiable pleasaunt, delectable, or hauing a good grace. Venustum. Quintil. Chose belle, plaisante, gentille, & de bonne grace.

    ¶Delectable and pleasaunt. Venustus & vrbanus. Gentil plaisante, & ciuil.

  • [Page]Amiable to sighte, or pleasant to beholde. Venustum ad aspectum. Beau a veoir.
  • Amiable countenaunce, or speache. Venustas, tis. Amabilitas, tatis. Amiableté.
  • Amiable, pleasante, or hauing a good grace. Ama­bilis, le. Gratiosus, sa, sum. Charopus. Amiable.
  • Amiably, frendly and louingly. Amabiliter, Ve­nustè, Amicè, Mitè, Placidè, cum bona gratia. Amiablement.
  • Amisse. Perperam. Adu. Faulsement, mal.
  • Amitie, loue, fauour, & mutuall frendshippe. Ami­citia, Coniūctio, Cōsuetudo, Necessitudo. Amitié.
  • Amitie and firme frendship. Firma amicitia. Ami­tié qui ne varie point.
  • Amitie, is necessarie among good men. Amicitia in­ter bonos, vel bonis necessaria est. Amitié est ne­cessaire parmi gents de bien.
  • Amitie variable. Desultoria amicitia. hoc est, iden­tidem euarians, Inconstans, Non constans. Ami­tié variable.
  • Amitie and pure loue is not colde. Nō refrixitamor. L'amitié n' est point refroidie.
  • Amitie, & true faithfull frendshippe, goeth through all nations. Serpit per omnium vitam amicitia. L'amitié sespand entre toutes gens.
  • Amitie great, or faithfull, firme, sure and constant frendship. Coniūctio, onis. Grande amitié.
  • Amitie auncient, durable or of long time. Magna vetustas & consuetudo. Ancienne amitié.
  • Amities fayned, faynte, coulered, couerte, and (as we say) from the tethe forwarde. Fucosae amici­tiae. Amitiez fainctes & couuertes.
  • Amities of great shewe and no prouffe. Amicitiae ambitiosae. Amitié de trop grande monstre & appa­rence sans effect.

    ¶The bandes of amitie being kepte. Saluo iure amicitiae. Sauf le droict d'amitié.

  • Amomum, is a small bushe, about the quantitie of a mans hande, lyke a cluster of grapes foulden in­to him selfe like stickes of wode one within an o­ther, after the maner of a nette, & it hath a swete sauour, it is named in latine, Amomū, rosa Hie­rosolymitana, seu beatae Mariae, siue Hierichun­tis, it groweth in Assyria, as it semeth by this verse of Verg.
    — Assyrium vulgò nascetur Amomum.
    Amomum swete th'Assyrian shroube shall spring in euery place.
  • Among, or amongest. Inter. Parmi.
  • Amongest his cuppes, or as he was a tippling, bib­bing, bowling, swilling or drinking. Inter vina, inter pocula. En beuuant.
  • Amongest whiche we are. In queis sumus. Entre lesquels nous sommes.
  • Amongest good men. In bonis. Intre les gens de bien.
  • Amongest princes, rulers or great men. In principi­bus vel inter principes. Entre les plus grans.
  • Amongest whome, or amongest whiche. In queis vel in quibus. Intre lesquels.
  • Amongest our selues let vs playe, or let vs playe alone by our selues together. Inter nos ludamus. Iouons entre nous.
  • Among, all.(?) Commune, Mediū, Vulgo. Par tout.
  • Amongest good men. In bonis. A gents de bien.

    ¶( [...]) And note that this phrase among may be referred to fewe, or one. &c. And also that amōgst may be referred to the more or greater part.

  • Amoue, or put of. Amoueo, es. Apello, lis, ulsum. vide plus. Put away and remoue.
  • Ample, large, aboundant, wyde, great, &c. Amplus, ampla, amplum. Adiectiuum. Ample, large, & de grande enstendue, de touts costez.
  • Amplefie, to inlarge, to augment, to make better, to extolle and magnifie. Amplifico, cas, caui, care. Amplier, faire ample, eslargir & aggrandi [...], amplifier.
  • Amplifie and to increase. Augere, Ampliare. Am­plier, Amplifier.
  • Amplifie and increase the greatnes of ones honour. Amplitudinem ac gloriam alicuius amplificare. Augmenter & accroistre.
  • Amplifie, and to increase ones substaunce and ho­noure. Amplificare & ornare aliquem Luy donner accroissement en bien & honneur.
  • Amplifie, or inhaunce the price. Pretium amplifi­care. Encherir, mettre enchere.
  • Amplifie, augmente or increase his goodes. Rem familiarem amplificare. Augmenter son bien.
  • Amplificate, or increase the commō wealth. Ampli­ficare rempublicam. Accroister le bien public.
  • Amplified, or augmented. Amplificatus, ta, tum. Parti. Auctus, ta, tum. Ampliatus, ta, tum. Amplie & augmente.
  • Amplifier, or one that doth inlarge. Auctor, Ampli­ficator, toris, Ampliateur & augmentateur.
  • Amplification, or the augmenting, or increasing of any thing. Amplificatio, onis. Accretio, tionis. Accrementum, ti. Ampliation.
  • Ampully, largly, nobly, with great magnificence. Amplifice, aduerbium. Magnifiquement.
A. ANTE. N.
  • ANa, a ryuer in Spayne, that diuideth Gra­nato from Portugale. Fluuius Hi­spaniae.
  • Anabaptistes, a sorte of heretiques of late tyme in Germany, about the yeare of our Lorde God. 1524. and the .xv. yeare of kyng Henry the eight. Anabaptistae, arum. Whiche signifie rebapti­soures.
  • Anacharsis was a Philosopher: whiche sayde that lawes were made like cobwebbes, for the small flyes were tied, but greate flies brake awaye. This man did also inuente the potters wheale.
  • Ananias, interpreted the cloude or diuination of the Lorde, it was the name of one of the thre Hebrew chyldren that were put into a furnace of fier, at the commaundement of Nabugodonosor, and were deliuered by the mightie power of God. Of this reade the thirde of Daniel. An other [Page] Ananias is spoken of in the fifthe of the Actes of th' Apostles, whiche dissembled with God, and was at the Apostel saint Peter his wordes stro­ken dead, and so was his wyfe Saphira for the same offence. Also there was one of this name (who was indued with great vertue) a disciple of our Sauiour Christe, whiche restored Saint Paule to his sighte by the commaundement of God, and Christened him, as in the ninth of the Actes. It was also the name of a byshoppe, that sate in iudgement when Saint Paule was exa­mined, and bade them that stode by, stryke him on the mouth, because he spake the word of God. Actes. 23. Ananias, ae. nomen viri.
  • Anaxagoras, a famous Philosopher of noble bloud, whiche leauing his patrimonie to his kynsfolke, gaue him selfe onely to the study of phylosophie: in so muche that he was vtterly negligente of worldly affayres, and priuate businesses. Being asked of one if he had no care of his countrye, he aunswered, truly I haue great care of my coun­trie, and therewith pointed vpwarde to the hea­uens. Anaxagoras, ae, nomē philosophi clarissimi.
  • Anotomie, or cutting vp of bodies (to se the partes within) thereby to knowe, and deme, the cau­ses of infirmities, or other passions pertayninge to eche parte. Anatomia, ae, vel Anatome, es. Inci­sion, Anatomie.
  • Anatomiste, or one that is scilfull in cutting vp an Anatomy. Anatomicus, Anatomiae peritus. Ana­tomiste, Anatomique, Anatomien.
  • Anaxarchus a Philosopher, being contused or stam­ped in a mort [...]r with Iron pestles: spake in the tyme of his tormente to Nicrocreon his officers these wordes. Beate on, Beate Anaxarchus wyndbagge. For Anaxarchus you beate not.
  • Anaximander a Philosopher, who first inuented the Nauticall, or shipmans compasse whiche ship­men do vse. And made first the Sphere.
  • Anchises, father to Aeneas.
  • Anker. Anchora, ae. Ancre a retenir les nauires.

    Vnde Anchorarius, a, um. ang. Pertaining to an Ancker. & Anchoralis, le. Qui sert a l'ancre.

  • Ancklebone. Malleolus, li. Le plus bas de la iambe.
  • Anckle of the legge. Talus, li. Talon.
  • And. Ac, Et, (que), Con. cop. Et.
  • And to tell you the truthe, you are to to harde, I can not prayse or commende it.
    Et quod dicendum nunc si [...]t,
    Tu quoque perparcè nimium, non laudo.
    Pour dire la verire &c.
  • And that you now angry, thinke with your selfe. Et quod nunc tute tecum iratus cogitas &c. Quant a ce que &c.
  • And I feare not. Ac non vereor. Et sin'ay pas paour.
  • And first of all. Ac primum. Et tout primierement.
  • And behould, see. Ac vide. Et mais voy.
  • And do you see? Atque vides? Le vois tu pas?
  • And in dede I confesse, it hath happened by right as I deserued. Atque id confiteor iure obtigisse. Et certes a bon droict, il est bien employe qu' ainsi me soit aduenu.
  • And I speake not of that. Atque id omitto &c. Or ne dis ie rien de ce.
  • And in dede why goe not I in? Atque adeò autem cur non egomet introeo? Mais, ou & mais voire­ment que n'entre ie?
  • And loe yonder he is. Atque eccum. Mais le voyla luymesme.
  • And in very dede that is it, or you haue hit the nayle on the head. Atque aedepol, ea res est. Et ie vous iure, ou c' est cela sans point de faulte.
  • And also, and that is more, and further, and againe. Atque etiam. Et aussi.
  • And so. Atque ita. Et ainsi.
  • And so not long after. Neque ita multò post. Non pas fort long temps apres.
  • And therfore. Ita (que). Parquoy, par ainsi.
  • Andiron, or Brandiron. Andela, ae. Andena, ae. He­perpyrgium, ij. Alaria, Sustentaculum ferreum.
  • Andrewe, one of the .xii. Apostles, brother to Peter. Andreas, ae.
  • Androgini, whiche bene people of both kyndes, both man and woman. Qui est masle & femelle.
  • Andromache, Hectors wyfe.
  • Andromede, the wyfe of Perses a valiant man.
  • Andwarpe, a towne in Braband. Antuacutum, ti. Antuerpia.
  • Anduile, or stithe. Incus, cudis. Vn enclume.
  • Anduile worker. Incudo, onis.
  • Angew a contry in Fraunce. Andagauia, ae. Angiers.

    ¶And the people there bene called Andes.

  • Angelica, it is the name of an herbe, whereof are two kyndes, the one is called imperiall or Ange­lica, and the other is called Lungworte. Angeli­ca, cae. Angelique.
  • Angle, or corner of any thyng. Angulus, li. Angle. Wherof comes triangle, quadrangle, quincāgle, and sexangle. Trigonus, Tetragonus vel qua­drangulus, Pētagonus, Sexangulus vel hexa­gonus. ▴ ■ ★ ⚹. That is euen cornerd. Rectangulus, orthogonus. Qui ha les angles droicts.
  • Angle, or take fishe with a hooke. Piscor, aris. Pescher.
  • Angler, or fisher with an angle. Hamota, Hamiota. Pescheur a la ligne.
  • Angling gad, or rodde. Pertica, ae. Vn perche.
  • Angre or to chaffe one. Bilem alicui mouere, vel cō ­mouere, Exacerbare, Obacerbare, Offendere ali­cuius animum. Courroucer fort aucun.
  • Angre or to chaffe to the very harte. Exulcerare ani­mum alicuius. Piquer & courroucer aucun.
  • Angry or to chaffe. Aspere accipere, Indignari, Iras­ci. Se corroucer despiter & marrir de quelque chose.
  • Angre. Angustia, Iracundia, Ira. Courroux.
  • Angre vehement. Excandescentia, ae. Courreux.
  • Angrely. Acerbe, Irate, Stomachose. Par courroux.
  • Angry. Acerbus, a, um. Aduersus, a, um. Commotus, a, um. Infensus, a, um. Seuus, a, um. Stomachosus, a, um. Turbulentus, a, ū. Turgidus, a, um. Courrouce.
  • [Page]Angry, or he chaffeth for litle or nothing. Facile fit illi quod doleat. Il fault peu de chose a le cour­roucea.
  • Angry for euery strawe, or quickely moued, or to kepe anger in mynde. Iram in promptu gerere. Se courroucer legierement, incontinent, ou tout à coup.
  • Angry to be greatly, or very angry. Irasci grauiter, Incendi ira, Indulgere irae, Excandescere. Se co [...]r­roucer grandement & asprement.
  • Angry for some thing, or take it greuously. Durè ac grauiter aliquid accipere, animo iniquo ferre ac pati aliquid, Non mediocriter ferre. Se marrir & courroucer de quelque chose fort & firme.
  • Angry to be. Emulor, aris. Irascor, sceris. Stomachor, aris. Succenseo, es, sui. Zelor, aris. Se marrir.
  • Angry to be, sore and vehemently. Excandesco, scis. Incandesco, scis. Seuio, is, ire. Courroucer.
  • Angry to be properly, where as a man doth grynne for fumme. Ringo, is, ixi. Despiter en &c.
  • Angry to be lyke a madde man. Seuio, is, ire.
  • Angry to make, or angre. Acerbo, as. Angusto, as. Commoueo, es. Exagito, tas. Exaspero, as. Excan­defacio, cis. Lacesso, ssis. Infesto, as. Incesso, is, iui, & cessi. Obacerbo, as. Offendo, dis. Molesto, as. Prouoco, as. Tristo, as. Courroucer aucun.
  • Angry to waxe. Excandesco, scis. S'emflamber, Se courroucer asprement.
  • Anguishe of the body or mynde. Angor, goris. An­goisse.
  • Any. Quidam, sing. Vllus, a, um. Aucun.
  • Any man or woman. Quisnam, Quaenam, Quisquā, Quisquam gentium. Aucun, quelqu' vng.
  • Any other. Alterquisquam.

    ¶If there be any man that studieth to please good men. Si quisquam est, qui placere se studeat bo­nis. S' il y a aucun &c.

    ¶Is there any mā in the worlde, so very a wretche as I? An quisquam gentium est aeque miserat (que) ego? Ya il homme au monde aussi miserable &c.

    ¶Will any man in the worlde doubte of this, but he, &c. An hoc dubitabit quisquā omniū, quin is, &c. En y aura il aucū d' entre vous qui doute, que, &c.

    ¶If you proue that I haue made any lye, kyll me, Si quicquam mentitum inuenies, occidito. Que i' aye menti d' aucunne chose, &c.

  • Any thyng. Quicquam, Quidpiam, Quelque chose.
  • Any tyme. Vnquam. Quelque fois, Quelque temps.
  • Any where, or whether. Quopiam, Quoquam, Vspiam, Vsquam, Vsquam gentium. En quel­que lieu.
  • Any whyle. Aliquamdiu. Quelque temps.
  • Any wyfe. Quidpiam.
  • Anna, an Hebrewe worde, whiche signifieth grati­ous, geuing, piteful, or resting: of this name haue bene many noble women.
  • Ania, a Roman woman, whiche after the death of her husband, sayde to suche as counsaylled her to mary agayne, these wordes. If I shall happe to haue as good as I haue had, I will not be in feare to lose him. If I shall haue an ill husband, what shall I nede after a good man to haue a shrewe.
  • Annexe together. Vnio, is. Vide plus, Ioyne.
  • Annexed all to one. Vnitus, a, um.
  • Annexing together. Vnio, onis. Coniunctio, onis. Connexio, onis. Connexion.
  • Annyse. Anisum, si. n. g. Anis.
  • Annyuersary, or that whiche yearely runneth at one tyme. Aniuersarius, a, um. Qui se sait chascun an.
  • Annoye, or hurte. Noceo, es. Offendo, dis. Nuire.
  • Annoye, hurte, or to harme one. Laedo, laedis, Laesi, Laedere. Laesum. Blesser aucun de parolles & mesdire de luy.
  • Annoye or hurte one with iuiurie. Laedere aliquem iniuria. Iniurier.
  • Annoye, or hurte ones good fame and name. Laede­re famam alicuius. Blesser sa bonne renommee.
  • Annoye, or hurte one with a weapon. Laedere ferro. Couper, Inciser.

    ¶Colde hurteth or annoyed me. Laedit me frigus. me nuist.

    ¶It nothing at all annoyeth me. Nihil me laedit. Il ne me nuist en rien.

  • Annoyed to be with a sauour. Laedi odore. Quand vne senteur faict mal.
  • Annoye, hur [...]e or to speake euell of one in his pre­sence. Laedere os alicui. Mesdire d' aucū en sa presēce.
  • Annoying, hurting, or displeasing. Laesio, onis. Bles­sure, offense, nuisance, lesion.
  • Annoyed. Laesus, sa, sum. Blesse, offense.
  • Annoyed with colde, or sone hurte. Alsiosus, a, um. Frilleux, subiect a froid.
  • Annoyed or vexed. Pertaesus, a, um. Offense.
  • Annoynte. Adlino, is, eui, ere. Delinio, is. Illinio, is, ire. Linio, is, iui. Lino, is, ire. Mulceo, es. Vngo, is, nxi. Vide Nointe. Oindre.
  • Annointed to be with oyle. Vngi oliuo. Estre oinct d' huile, ou enhuile.
  • Annointed with Cerusse. Vngi ex Cerussa. Estre [...]oinct de la Cerusse.
  • Annoincte al ouer, or to lay oinctment on any place. Superinungere. Oindre par dessus.
  • Annointed with odours and smelling ointmentes. Nimbatus. Qui est oinct d'odours & senteurs.
  • Annointed. Adlinitus, a, um. Vnctus, a, um. Oinct.
  • Annointed, and the name of our Sauiour. Christꝰ.
  • Annointed harde. Perlitus, a, um. Oinct.
  • Annointing. Chrisis, Vnctio, Vnctura. Vnction.Et vnctuarium, rij. angl. A place nighe vnto a hotte house, or stewe, wherein men be anointed.
  • Annotations, or inscriptions to make. Praenoto, as. Annoto, tas. Noter, annoter, marquer.
  • Annotation, marke, note, or signe, whereby to know a thing. Annotatio, onis. Marque, note, annotation.
  • Annuall, or yearely, which is done euery yeare. An­nuus, a, um. Solemnis, ne. Qui se fait d' an en an.
  • Annuitie, or pension. Annuitas, tis. Annuum, ij. Pen­sio, onis. Pension annuel.
  • Annull. Aboleo, es. Vide Disanull.
  • Annull a sentence. Calculū reducere. Vide Abolish.
  • [Page]Anone. Extemplo, Ilico, Inibi, Mox, Statim, Subin, Subinde, E-vestigio. Apres, tantost.
  • Anone, or without tarrying. Actutum.
  • Another. Alius. a, ud. Alter, ra, rum. Vn autre.

    ¶I reporte me to the iudgement of others, let o­ther iudge, I referre it to others arbitrement. Aliorum sit iudicium. Ie m'en rapporte au iugement des autres.

    ¶One of vs asketh of another, or we one of vs aske another. Alius alium percontamur. Nous de­mandons l'vna l'autre.

    ¶Liuing one after one sorte, and an other, after another. Alius alio more viuentes. Viuants l' vn d' vne sorte, l'autre d'vne autre.

    ¶One subtill deuice, bringes out an other, or whē theues fall out, true men come by their goodes. Fallacia alia aliam trudit. Vne finesse affine l'autre.

    ¶One incouraging an other. Alius alium hortati. Les vns enhortoyent les autres.

    ¶One worse then an other. Alius alio nequior. Les vns pire que les autres.

    ¶He cast one from an other. Aliud alio dissipauit. Ila tout iecte, les vns ca, les autres la.

    ¶One after one sorte, an other after an other. Aliꝰ alio modo. L'vne en vne maniere, l'autre en autre.

    ¶That is an other matter. Alia res est. C'est autre chose.

  • Another. Alius quisque. Vn chascun.
  • Another I, As my frende is my selfe, or an other euen as my selfe. Alter ego. Vnsecond moymesme. Vn semblable a moy.

    ¶To liue after an other manner or sorte. Alieno more viuere. A la mode ou a la guise d' autruy.

  • Another mans wordes or talke. Aliena oratio. La parolle d' vn autre.
  • Another mans matter. Aliena res. Chose d' autruy.
  • Another tyme. Alias, Adu. temp. Vn autre temps.
  • Another waye or wyse. Aliorsum. Autre lieu.
  • Answere to agree, to accorde, to consente, to be like, equall or euen, to appeare or aunswere, when one is calde to resemble like or be ouer right against. Respondeo, des, di, sum, dere. Respondre.
  • Answere to that I aske thee. Responde quod rogo. Respons a ce que ie te demande.
  • Answere one according to the constitutions of the lawe. De iure respondere. Donner conseil & resolu­tion des difficultez de droicta ceulx qui vienent con­sulter.
  • Answer, or geue councell, to all that come for mat­ters in the lawe. Ius ciuile publicè respondere. Consulter & donner conseil a touts venants sur les poincts de droict.
  • Answere, or purge him selfe of crimes layde to his charge. Respondere criminibus. Se purger d' au­cun cas qu'on nous met a sus.
  • Answer, and appeare when they are called. Ad no­mina respondere. Comparoir au iour de la monstre.
  • Answere nothing, neither appeare and aunswere. Non respondere. Faire default, ne comparoir point.
  • Aunswere, and paye his creditour at the tyme and daye appointed. Ad tempus respondere, vel ad diem, debitor dicitur. Cic. Payer ou satisfaire au iour nomme. Vide plus Equall.
  • Answer. Oraculum, li. Responsio, onis. Responsus, us. Folium, vt Sibillae folium. Response.
  • Answere, whiche is colourable, or feyned. Obten­diculum, li. Vn probleme.
  • Answere defensorie, to a rebuke. Apologia, ae. De­fensio, onis. Excusatio, onis. Apologismus, mi. Apologie.
  • Answere greatly made. Antismos, antismus. *
  • Answers of Idols or spirites. Sortes. Les oracles & responses des dieux.
  • Answeren, or make aunswere. Respondeo, es. Re­sponso, as. Responsito. Subeo, is. Subijcio, cis. Su­spicio, is. * Respondre.
  • Answere an a [...]n, or plaint. Dicere causam, Re­stipulor, aris. Restipuler.
  • Ante, or pismier. Formica, ae. ¶Et formicula, ae. Di­mi. angl. A litle pismier. Fourmi.
  • Antes, that heape & gather graynes of corne. Fru­gilegae formicae. Qui recueillent & amassent les grains de ble.

    ¶That parteineth to Antes or pismiers. Formici­nus, a, um. De fourmi.

  • Antes pace. Gradus formicinus. Pas de fourmi.

    ¶That is full of Antes, emetes, or pismyers. For­micosus, sa, sum. Plein de fourmis.

  • Antems, whose authour was Ionasius, archebyshop of Antiochia. Anno Christi. 109. Antiphonae, arū.
  • Anticlea, the name of Vlisses mother. Anticlea, eae.
  • Anticlus, one of the Greekes, whiche were inclosed in the horse, whereby Troye was betrayed. An­ticlus, cli.
  • Anticyra, an Isle in Asia, where the herbe Eleborus groweth, whiche purgeth Melancholie.

    ¶Whereof this prouerbe grewe, spoken to a me­lancholike persone. Nauiga ad Anticyras. Go sayle to Anticyra. As muche as to saye, pourge your Melancholie.

  • Antidicomaritae, a secte of heretikes, whose authour was Heluidius, whiche affirmed that Mary had certayne chyldren by Ioseph. Anno. 406.
  • Antiochia. a citie in Siria.
  • Antipodes, are those people whiche inhabite the o­ther part of the earth right against & vnder vs. As Macrobius and Plinie witnesse. And yet S. Augustine in the .9. chapter of his .16. booke De ciuitate dei. And Lactantius in the .24. chapter of his thirde booke of Diuine institutions, affirme suche fables to be fained and vntrue, and to these doth Lucretius agree in these verses. Lib. i.
    Illi cum videant solem, nos sydera noctis
    cernere, & alternis nobiscum tempora caeli
    Diuidere, & noctes pariles agitare diebus:
    Sed vanus stolidis haec omnia parturit error.
    When they do see the Sunne, we may perceyue the starres of night,
    And euen with vs in course they haue the heauenly tymes aright.
    [Page]Eke equall nightes with those do passe, when here the dayes be bright:
    But errour vayne brought al these thinges, to blynde the foolishe sight.
  • Antipus, Antipodis vel Antipodos &c. Antipodes, Antipodum. Qui cheminent a l'opposite de nous, leurs plant [...]s coutre les plantes de noliz [...]ieds.
  • Antiquiti [...] Anteritas, tis. Antiquitas, tatis. Ancien­neté.
A. ANTE. P.
  • APayre, to diminishe, make lesse, thinner, slē ­derer, weaker or worse. Attenuo, as, are. At [...]enuer, amoindrir, amenuiser, attenurir, ap­peti [...]e [...].

    The nomber of the souldiers apayred, worne, ab [...]ted, or diminished by scirmishes. Attenuatae praelijs legiones. Diminuees.

  • Apayred, weakened, diminished, made thinner and leaner. Attenuatus, ta, tum. Amoindri, amenuise.
  • Apayring, or rather abating. Attenuatio, onis. Di­minution.
  • Apayre, or make in worse state. Labefacto, as. At­tenue [...].
  • Apart [...], a [...]yde, seperate, a sunder. Also namely, spe­cially. Seorsum, Seorsus, Seperatim, Seperatè, Se­peratius, Seperatissime. A part, a l'escart, separee­ment▪ en particulier.

    I geue you all hartie thankes, & namely, chiefly or specially to you Demea. Omnibus habeo gra­tiam, & seorsum tibi praete [...]ea Demea. Principa­lenunt.

    I am of an other opinion then you are. Seorsum à tesenrio. Ie suis d' autre opinion que tu n'es.

  • Aparteyne. Pertineo, es. Specto, as. Attineo, es. Ap­partenir.
  • Apparteyneth, or it belongeth. Pertinet, imperso­nale. Il appartient.

    This malice or euill, pertayneth rather to men, then to women. Magis haec malitia pertinet ad viros quam ad mulieres. C'est plus par la malice des hommes▪ que des femmes.

    Who is to be suspected of this naughty facte, or the suspition hereof may appertayne to hym. Ad quē suspitio maleficij pertineat. Sur qui chet le souspe­con, qui est souspeconne de ceste meschancete.

  • Apertayneth, or it belongeth to the matter. Pertinet ad rem. Cela appartient a l'affaire, est pertinent a l'affaire.
  • Apartayneth, or it belongeth to the commō wealth. Pe [...]tinet ad Rempub. Cela appartient a la republiqne, concerne l'utilité publique.
  • Apartaineth, it belongeth, toucheth, auayleth, is cō ­uenient or besemeth. Pertinet, Attinet imperso­nale. Il appartient.

    What auayleth it vs to knowe. Quid attinet nos scire. Qu'auons nous a faire de le scauoir.

  • Apartayneth not, or it is not nedefull to speake of the agreement or accorde. Nihil attinet de assen­sione omnino loqui. Il n'est point de besoing.
  • Ape. Pithecos, Simia, ae. Simius, ij. (?) Simiolius, li. Dimenit. ang. A litle ape. ¶Vnde Mart. [...]t po­stea. Babion.
  • Apeache, or apeale one of felonie, or treason. Agere furti, Alligare aliquem furto, Capitis arcessere, Deferre aliquem furti, Prodere cōscios, vel reos, Repetere poenas homicidij. Vide Accuse.
  • Apeache a man of any crime, to th'intent to haue the fourth part of his goodes. Quadruplo, as. Qua­druplor, aris. ¶Et quadruplatores vel trices. [...]e they whiche do so apeache, or accuse. Vn accu­seur qui accuse qu'elqu' vng d' aucun crime, pour auoir la quarte partie de sa confiscation.
  • Apeare. Apareo, es, rui. Clareo, es. Pareo, es. Pateo, es. Se presenter.
  • Apeare before a iudge in a court. Adesse ad iuditiū, Praesto esse, Respondeo, es. Sisto, stis. Estre present.
  • Apeare farre of. Promineo▪ es. Apparoir.
  • Apeare when one is called. Respōdeo, es. Respondre.
  • Apeare through on both sides. Transpareo, es, rere.
  • Apere before one. Offerre se alicui, Obuiam alicui obsistere, Subire vultum alicui. Se presenter deuant quelque vn.
  • Apease. Delinio, is, iui. Lenio, iui. Mollio, lis. Mul­ceo, es. Paco, as. Pe [...]ulceo, es. Perpaco, cas. Pla­co, as▪ Propitio [...]s. Propitior. aris. Reduco, cis. Re­mollesco, scis▪ Reprimo, is. Resedo, as. Sedo, as. Transigo, is, egi. Appaiser, mitiguer.
  • Apeased. Propitius, a, um. ¶Et omnia preterita ver­borum in Apease. Mitigatus, ta, tum.
  • Apease ones displeasure. Reconciliare & mitigare sibi aliquem. Mitiguer.

    Discorde, or variaunce, is appeased. Mitescunt discordiae. S'appaisent.

  • Appelles, a certayne heretike, whiche denied Christ as God. Anno. 170. And there was another Ap­pelles, y e moste excellent paynter that euer was.
  • Apertly. Priuatè, priuatim. Apart.
  • Apointe. Addico, cis, xi. Appono, is. Condico, is, xi. Constituo, is. Destino, as. Indico, cis, xi. Lego, as. Limito, as. Nomino, as. Praefigo, is, xi. Praefinio, is. iui. Praescribo▪ is. Praesto, as. Statuo, is. Assigner.
  • Apointe before. Praestituo, is, ere. Praefigo, is. Praefi­nio, is. Idem.
  • Apoynte a daye of mariage. Diem dicere nuptijs vel operi. Arrester iour pour fayre nopces.
  • Apoynted. Indictiuus, a, um. Limitatus, a, um. Status, a, um. Statutus, a, um. Assigne.
  • Apostume or brasting out. Rumentum, ti.
  • Apparance. Species, ei. Apparence, ou semblant.
  • Apparāte of truth. Probabilitas. Apparence de verite.
  • Apparent or plaine. Conspicuus, a, um. Euidens, tis. Manifestus, a, um. Patens, tis. Planus, a, um. Euidēt.
  • Apparant to be. Clareo, es. Exsto, as, stiti. Pateo, es. Estre ouuert.
  • Apparent it is. Lique [...], bat. Impers. Il appert.
  • Apparent to make▪ Manifesto, as. Manifester.
  • Apparente to make, to shewe, open, or declare. Re­uelare, Enuntiare, Indicare, Patefacere, Aperire palam facere. Reueler.
  • [Page] Apparantly. Clarè, Euidenter, Liquido, Probabili­ter. Euidement.
  • Apparell. Apparatus, us. Cultus, us. Habitus, us. In­duuiae, arum. Numen, inis. Ornamentum, ti. Or­natus, us. Vestis, tis. Vestitus, tus. Vesture.
  • Apparell of players. Choragium, ij. Ornement & appariel des farceurs de comedits. ¶Et choragus. ang. The keper of suche apparell, the chiefe interpre­tour of plaies, he that leadeth the daūce. Qui four­nissoit de [...]el appareil & equipage le principal, entrepre­neur des ieus, celuy qui meine la daunse.
  • Apparell for maydens. Parnacides, dis. A maydens peticote. Also Parnacidus, parnacida, pernacidū, nomen adiectiuum.
  • Apparell for the head properly of women. Redini­cula, orum. Looke Attiring.
  • Apparell for whores. Succēto, onis. Mollicina, Chi­rodata. Rica, ae. They were certaine vestures y t harlottes vsed in olde tyme. Yet Hadrianus Iuniꝰ saith, that Rica, Ricae, Ricula, lae. & Plagula, lae. Be all of one signification, that is, a vayle that women were on their headdes.
  • Apparelled. Ornatus, a, um. Velatus, a, um. Vestitus, a, um. Couuert, orné, paré.
  • Apparelled in blacke, as in a mourning gowne, or il apparelled. Pullatus, ta, tum. Vestu de robbe de dueil, mal habillé. Vide plus Garment & vesture.
  • Apparell, chothing, ornament or vesture. Ornatus, tus. Comptus, tus. Cultus, tus. Exornatio, onis. Ornamentum, ti. Ornemente.
  • Apparelled ill, vnhadsome, rude, foule, and vncom­ly. Incomptus, Inornatus, Ineligans, Impolitus, Incultus. Quin' est point orné.
  • Appareled handsomely. Ornatus, Cultus, Politus, Comptus, Eligans. Orné.

    But Ornatus hath the signification of indued, as indued with vertues. Ornatus virtutibus. Orné de vertuz.

  • Apparelled galantly. Redimitus, a, um. Orné.
  • Apparelled, or clad poorely. Pannosus, a, um. Male vestitus. Mal vestu.
  • Apparelled in purple. Purpuratus, a, ū. Vestu, d' ha­billemens de couleur de pourpre.
  • Apparelled in sylkes. Sericatus, a, um. Vestu de soye.
  • Apparelled sluttishely, or vylely. Sordidatus, a, um. Qui est pouerment habille.
  • Apparelled, or trimmed on the head. Redimitus, a, um. Orné.
  • Apparelled trimly. Concinnatus, a, um. Redimitus, a, um. idem.
  • Apparellen. Orno, as. Vestio, is, iui. Vestir.
  • Apparellen, or amende wyne in sackes. Saccellare. act. p. c. *
  • Apparellen galantly, or gorgiously. Redimio, is. Como, is, mpsi. Colo, is. Orner.
  • Apparellen, or trymme. Adorno, as. Apparo, as. Co­mo, is. Paro, as. Velo, as. Vestio, is. Orner.
  • Apparelling, decking or trimming. Apparatus. Ap­pareil. Vide plus Clothe.
  • Appeale, or appealing. Appellatio, onis. Appellation.
  • Appeale to a hygher court. Appello, as. & exigit ac­cus. Defero, rs. Prouoco, as. Appeller.
  • Appeale or accuse. Insimulo, as. ¶Vnde Tor trix, tio. Accuser, blasmer.
  • Appealed, or appeached, or accused. Infimulatꝰ, a, ū.
  • Appealer. Qui est appelant.
  • Appealing. Vide Appellation. nomen sub.
  • Appealing, or accusing. Insimulatio, onis. Accusa­tion, blasme.
  • Appease one in anger, or asswage ones wrath. Pa­care, Complacare, Lenire, Mitigare, Pacificare, Propitiare, & propitiari, Sedare, Resedare, Tran­quillare, Mulcere aliquem, Aliquem propitium facere, Consiliatum animum alicuius reddere, Se­datum afferre, Incensum restinguere, Transquillā ex irato facere. Appaiser & addoulcir aucun.
  • Appease his wrath. Desaeuire, Remollescere, Re­quiescere, Iracundiam reprimere, Remittere ira­cundiam, Iras mollire, v [...]l minuere, Contundere Iras. S'appaiser.
  • Appease an ennemy, or to mittigate his anger. Pla­care hostem. Appaiser l'ennemi.
  • Appease a sedition, or to extinguishe an vprore. Cō ­primere seditionem. Appaiser vne sedition.
  • Appease your anger, leaue your Ire, oppresse your choler. Iracundiam reprime, Omitte iracūdiam. Appaise toy.

    Whan his anger was past, or whā his ire was gone. Cum irae resedissent, quum tumor animi re­sedisset. Quand il fut appaise.

  • Appellant, or appealer. Insimulator, oris, vel trix. Prouocator, oris, vel trix. Celuy qui est appelant.
  • Appellatiō, appeale, or appealing to a higher iudge as Paule did to Caesar. Act. 25. Appellatio, onis. Prouocatio, onis. ¶Ad tribunal Caesaris sto, vbi Oportet, &c. Appellation.
  • Appetite. Appetitus, us. Libido, inis. Orexis, Studiū, dij. L'appetit.
  • Appitente, or very desirous. Appetens, tis. Nomen ex participio. Vnde appetentior, & appetentissi­mus. Conuoiteux, & qui tache a auoir quelque chose.

    Couetous of other mens goodes. Alieni appe­tens. Couuoiteux du bien d'autruy.

  • Appetite, desier of meate, lust inordinate. Appeten­tia, ae. Appetit.
  • Appetite, or luste inordinate. Effraenata appetentia. Appetit desordonne.

    This herbe geues an appetite of meates. Appe­tentiam ciborum praestat haec herba. Donne appe­tit de manger.

    Letice geues appetice, or prouokes a mans ap­petite to meate. Cibi appetentiam faciunt Lactu­cae. Font ou donnent appetit.

  • Appetite to meate, or desier in couetousnesse. Appe­titio, onis. Appetit de manger, le desir & couuoitise.
  • Apple. Malum, li. Pomum, mi. And it is the gene­rall latin for all fruite. Toute sorte de fruict.
  • Appe called a bitter swete. Amarimellum, li.
  • Apple called a Costerd. Pomum decumanum vel praegrande. Pomme grande.
  • [Page] Apple of sommer fruite. Pomum praecox, vel Prae­coquum. Pomme de hastiuean, fruite d' este.
  • Apple of a litle bignes. Pomum nanum. Fruit menu, ou petit.
  • Apples called a. C. shillinges. Pulmonia.
  • Apple of wynter frute. Pomum [...]erotinum. Pomme tardiue, fruit d' hyuer.
  • Apple or frute that kepeth not. Pomū fugax. Pomme qui ne est point de garde.
  • Apple oulde and softe. Pomum vietum. Fruit flestri.
  • Apple rotten. Pomum putre. Pomme pourrie.
  • Apple fallin of from the tree, a wyndfale. Pomum caducum, vel cadiuum. Pomme qui cheoit ayseement & de luy mesme.
  • Apple worme eaten. Pomum vermiculosum, vel ver­miculans. Fruit vermieux.
  • Apple stonie and harde in the eating. Pomum lapi­dosum, vel calculosum. Pomme pierreuse.
  • Apple rype, or ready to eate. Pomum mature vel mite. Fruit meure.
  • Apple grene, vnrype, sower, and not ready to be ea­ten. Pomum immite, Crudum, Immaturum. Pōme aigre, verde, crue, point meure.
  • Apple. Pomum. Pomme.
  • Apple wythered or shriuilled. Malum pannucium quod celeriter rugis crispatur. Pomme rideé.
  • Apple very rounde. Malum orbiculatum, Epiroticū. Pomme de francetur.
  • Apple, called apple Iohn, or Saint Iohns apple, or a sweting, or an apple of paradise. Malum mu­steum, Melimelum, quod minimum durat celeri­terue mitescit. Pomme de paradis.
  • Apples called puffines. Mala pulmonea.
  • Appels in forme of a womans breste. Mala ortho­mastica.
  • Apples whiche I suppose, are called Pipins, Mala petisia, non magna gratissimique saporis. Pommes de courpendu, capendu.
  • Apples named winter gouldinges. Mala scandiana, pendent ad matrem in hiemem vsque.
  • Apples whiche we call sommer gouldinges, or queene apples. Mala sanguinea vel rubelliana, vel rubella & purpurea. Pommes de rouueau.
  • Apples called pomeperes, whiche be like to peares in forme. Melapia, Pyrimala. Pommepoires.
  • Apples of an herbe called Mādragge. Mala canini.
  • Apples of no worthe, whiche we call wyldinges, or other that are not in estimation. Gregalia poma. Fruicts communs, & desquels on ne tient pas gand cōpte.
  • Apples like vnto quinces. Appiana poma.
  • Apples called pome royall. Apionia mala.
  • Apples conserued in hony. Melomeli, orum.
  • Apple of loue, Malum insanum. Pomme d' amour.
  • Apple coare. Volua, pomi medium, in quo ceu locu­lo latent semina.
  • Apples bearing. Pomiferus, a, um. vt arbor pomi­fera. Arbre fruictier.
  • Apple keper. Pomo, onis.
  • Apple moyse. Pomacium, cij.
  • Applemonger. Pomilium, lij, vel lia, ae. Pomilio, onis. Idem. Vendeur de fruicts, fruictier.
  • Apple loft, or soller, to kepe apples or fruite in. Po­marium, rij. Vne pommeraye
  • Apple yarde. Pomarium, rii. Viridarium, rii. Graeci, Paradisum appellāt. Vn lieu plāte d'arbres fruictiers.
  • Apple seller, and applemonger. Idem.
  • Apple tree. Malus, li. foem. g. & pomus .i. Vn pommier.
  • Apple, or ball of the eye. Pupilla, ae. Pupula, ae. La prunelle de l'oeil.
  • Applie. Accommodo, as, aui. Adiungo, is, nxi. Ani­mum adiungere. Appello, lis, puli. Applico, as, ca­ui, vel cui. Deseruire litteris. Studeo, es. Vaco, as. Appliquer.
  • Applie to get renowne. Assignare famae.
  • Apply or giue his mynde to some thing. Appellere animum ad aliquid. Mettre, ou appliquer, ou addon­ner son esprit a quelque chose.
  • Applie the mynde to philosophie. Appellere animū ad philosophiam. Addonner son esprit, &c.
  • Applying, or bending the mynde. Applicatio, onis, vt applicatio animi. Application.
  • Applied. Accommodatus, a, um. Applicatus, a, um. Applique.
  • Apprehende. Apprehendo, dis. Teneo, es. Apprehen­der, prendre.
  • Apprehende, or take some thing with the hande, or to catche with the hande. Apprehendere manu a­liquid. Prendre quelque chose.
  • Apprehende, or to take holde with the tethe. Appre­hendere morsu. Apprehender. &c.
  • Apprehende, gette, or to cary away the victorie. Ap­prehendere palmam. Emporter la victoire.
  • Apprehende one vnwares. Intercipio, is.
  • Approbation. Electio, onis. Approbatio, onis. Ap­probation.
  • Approbated and approued. Approbatus, ta, tum. Approuue.
  • Appropre. Accommodo, as, Apto, tas. Approprier.
  • Appropred to one whiche hath no propertie therin, as one man fathereth an other mans chylde, ⸫ Subdititius, a, um. Suppositius, a, um. ☞ ⸫ vt proles Subdititia. Qui est mis in la place d' vn autre.
  • Approue. Approbo, as. Assero, ris, rui. Probo, as. Ra­tifico, cas, Ratum habere. Specto, as. Approuuer.
  • Approued. Ratus, a, um. Spectatus, á, um. Approuue.

    And all the participles of the preter. of the verbes in approue.

  • Apprentise. Seruus, ui. Serf, seruiteur.
  • Aprill moneth. Aprilis, Xanthicus, aliqui Xandicus. Auril.
  • Approche, or drawe nighe. Accedo, is. Appello, is. puli. Appropinquo, as. Proximo, as. Succedo, is, ssi. Approcher.

    I wil approche to (or nere) him. Ad hominem ac­cedam. I' iray vers luy.

  • Approche to ones eare, to tell hym some thing in se­crete. Alicui ad aurem accedere. S'approcher de son or [...]ille, pour luy dire quelque chose de secret.
  • Approche nere, or come hether. Huc accede. Appro­che toy d'ici.
  • [Page] Approche or to come neare. Appropinquare & ve­nire. Approcher.

    Wynter approched. Hyems appropinquabat. L'yuer approchoit.

    When the tyme appointed began to approche. Appropinquante definita die. Approchant le iour prefix & determiné.

    Whiche were nowe almoste approched or come to the hyghest degrees, or to the first ranckes. Qui iam primis ordinibus appropinquarent. Ap­prochoyent d'estre au plus hault degré.

  • Approcheth or he commeth nighe, that he may see. Appropinquat vt videat. Il approche d'auoir veue, de veoir cler.
  • Approching or drawyng nighe vnto. Appropinqua­tio, Properantia, Properatio. Approchement.
  • Apron. Gremiale, lis. Ventrale, lis. Vn deuantier
  • Apte, agreable, conuenient, mete, necessary, or prone. Accōmodus, a, um. Aptus, a, ū. Dexter, ra, um. Ido­neus, a, ū. Oportunus, a, um. Pronus, a, ū. Apte, bien sortable.
  • Apte, composition of members. Apta cōpositio mē ­brorum. Membres bien proportionnez.
  • Aptely agreing within themselues. Apta inter se & cohaerentia. Qui se rapportent bien l'vna l'autre.
  • Apt boye to all graces. Puer bonae indolis. Qui porte la mine d'estre de bonne nature.
  • Apt to euery thyng, or actiue. Gnauus, a, um. Ha­bile, apte.
  • Apt to learning, or to be taughte. Disciplinosus, a, ū. Docibilis, le. Docile, doctrinable.
  • Apt for profite. Commodus, a, um. Prouffitable.
  • Apt for the warres. Bellarius, a, um. Bellot.
  • Aptly. Commodè, Rotunde, Dextere. Proprement.
  • Aptnes of capacitie to all vertuous graces. Indo­les, lis. Apparoissance & signe de vertue.
  • Aptnes to learning. Docilitas, tis. Docilité.
  • Apuleius the name of a philosopher, borne in Afrike whiche wrote diuers bookes in latine, of whiche we haue one in our Englishe tongue, named the Goulden Asse. Apuleius, Apuleij.
  • Apulia, a parte of Italy, bordering on the sea Adria­ticum. Apulia, Apuliae.
A. ANTE. Q.
  • AQuila, ae. mas. gen. The name of hym that translated the Byble the seconde tyme out of the Hebrue into Greke.
  • Aquitaine or Guyan, accounted to be the third part of Fraunce. Aquitania, iae. Aquitaine, ou Guienne.
A. ANTE R.
  • ARabia is a great part of Asia, betwene Iu­dea and Egypte: and it is deuided into three partes, whereof the first is called happy, the seconde stony, and the thirde deserte. Arabia pars Asiae, inter Iudaeam & Aegiptum, est autem triplex, vna foelix, altera petraea, tertia, de­serta. Arabie, est vn grand pais d'Asie le maieur situé entre Iudée & Egypt. Ceste Arabie est deuisee en trois parties, dond la premiere est dicte heureuse, la seconde pierreuse, & la tierce deserte.
  • Arabian, one that dwelleth in Arabia. Arabs, Ara­bis. Arabe, ou qui est d'Arabie. Et Arabicus, ca, cū. Of Arabia.
  • Arachne, the name of a woman, whiche first inuen­ted spinning of lynnen, and makinge of nettes, whiche as the Poetes fayne, was (for cōtending with Pallas) transformed into a spider. Ouidius. 6. Met.
  • Aracynthus, a mountaine in Boetia in Greece, also in Athens, in Arcadie or Acarnanie, As Verg.
    Canto, quae solitus, si quādo armēta vocabat.
    Amphion Dircaeus in Actaeo Aracyntho.
    If euer he his hearde did call,
    So vse I for to sing:
    As erste on Aracynthus syde
    Did Amphion Thaeban king.
  • Aram, yerbum Hebraicum. Abraham his brother.
  • Arbiter, or frendly equall Iudge amōg frendes, on one that in cases of controuersie wyll deale vp­rightly, or is thought to be suche a one as wil do for the contentation of both parties as farre as equitie & right requireth. Disceptator domesticꝰ, Arbiter ex cōpromisso, Cōpromissariꝰ. Sequester. Arbitre esleu par les parties, & amiable compositeur.

    To take an Arbiter or Iudge in any contro­uersie. Sumere Iudicem de re aliqua, Arbitrum capere, siue adhibere. Prendre vn Arbitre.

    Submit him selfe, or his cause, to Arbiters or to iudgement. Arbitrium deferre, Ferre iudicem, Causam arbitris permittere, non recusare. Offrir que le proces se vuide par arbitres.

    Two Arbiters are so chosen, that if the case so require, they may adioyne, take or chuse the third to them. Arbitri, duo ita lecti, vt si ita res tulerit, tertium sibi cooptent. Deux arbitres accordez auec puissance d'en prendre vn tiers, S'il y eschet.

  • Arbitrement or sentence of the Arbiter. Arbitrium, ii. La sentence de l'Arbitre.
  • Arbiter or Iudge, in meane matters, or in thinges of no great value. Arbiter, tri. m. g. Arbitre.
  • Arbitrable, that is to be iudged by an Arbiter. Ar­bitrarius, ia, ium. Chose qui est subiecte a l'arbitrage de l'Arbitre.
  • Arbitrate, deme, iudge, to geue sentence, to suppose. Arbitror, traris, vel trare, tus, sum. Arbitratum, Arbitrari. Arbitrer, donner sentence d'vng Arbitrage, penser, Iuger, estimer.
  • Arbitre or to iudge. Discepto, as. Arbitrer.
  • Arbitrement or iudgement. Arbitratus, us, ui. Arbi­trium, ij. Disceptatio, onis. Praefatura. ae. Arbitrage.
  • Arboure or place made with quicke springes, the boughes or rather layed ouer to growe, vnder the whiche men do walke. Scaena, ae. Viretum, ti. Viridarium, ij. Viridum, di. Lieu plein de verdure.
  • Archadie, a countrey in Greece. Arcadia, ae. Arcadie.
  • Archaungel or dead nettle herbe. Anonium, ii. Ga­liopsis. [Page] Ortie morte.
  • Archebishop. Pontifex, cis. Archiepiscopus, pi. Ar­chiuesque.
  • Archedeacō. Archidiaconꝰ, Diaconus summꝰ, Curio maximus. Archidiacre. &c.
  • Arche or vaulte. Fornix, icis. L'arc d'vne voulte.
  • Archer. Arquites, Sagittarius. Archier.
  • Archer or shoter on horse backe. Hippotoxota.
  • Arches ouer rouffes, made like wynges. Pteroma­ta, tum. Alae, alarum.
  • Ardente. Acer, cra, crum. Ardens, tis. Ardant.
  • Ardently. Ardenter, Efflictim, Auidè, Feruidè, Si­tienter. Ardamment.
  • Ardently to loue. Efflictim amare, Vri. Aimer ardam­ment.
  • Argue or to reason. Argumentor, aris. Amener rai­sons & coniectures pour prouuer quelque chose.
  • Argumente or reason. Argumentum, ti. Hypothesis. Argument, raison.
  • Argumente of a commody, tragedy, or suche lyke. Embolium, lii. Argument.
  • Argumente to the contrary of an obiection, called a refutation or replication. Refutatio, nis. Confu­tation.
  • Argument, full of deceite and subtiltie. Stropha, Strophae. Finesse, ou subtil moyen, ruze.
  • Argument, whiche on euery side taunteth hym to whome it is obiected. Dilemma, tis, vel per quos­dam authores Dylema, tis. à Dya Graecè, duo la­tine, & lema, Vorago, quasi duplex Vorago. Est enim quaedam argumentatio à quibusdam dicta complexio: que vndique cōplectitur & vorat ad­uersarium, & dicitur etiam cornutus Syllogismus.
  • Argument of cauilation, a cauile, a sophisticall ar­gumente, or a sophisime. Sophisma, tis. n. g. Ar­gument cauillatoire.
  • Argumentes coloured, argumentes that are pain­ted with fine talke, and haue only the apparaūce of truthe, argumentes of deceite. Argumenta fu­cata, inani specie tantum veritatis fallentia. Ar­gumens coulourez.
  • Argument or theme purposed, to be disputed of. Thema, tis. Le theme l'argument.
  • Argumentes whiche can not be resolued. Ceratinae. Vne maniere d'argument sophistique.
  • Arise. Surgo, is, rexi. Se leuer.
  • Arise together. Consurgo, is. Quand plusieurs se lieuēt.
  • Aryse vp. Exurgo, is. Se leuer. Vide Rise.
  • Aristarchus, a gramarian of Alexandria, instructour to Ptholomeus sonne, called Philometor.
  • Aristolochia, Hartewort, or Birthworte, an herbe of two or three kindes, in latine it is named Aristo­lochia rotunda, Aristolochia longa, vel Aristolo­chia clematitis. Sarrasine. Stephanus sayth, there are fowre sortes hereof, and calleth it in latine Malum terrae, & Aristolochia. And in Frenche he nameth it, Aristolochie.
  • Aristotiles or Aristotle, an excellent philosopher, sonne of Nichomachus a phisition, borne in Sta­gira in Greece, was scholler to Plato .xx. yeares continually, he was lowe of stature, crookebac­ked, ill shapen, and stut [...]id, and yet was his witte so sharpe, study great, & knowledge so profounde (in y e workes of nature) that he excelled al which wrote before hym, and is had in prayse with all philosophers, whiche wrote since his tyme, he taught Alexander the great. His followers were called Peripatetici, Aristotiles, lis. m. g.
  • Arithmeticke, or the arte to nomber and caste ac­comptes. Arithmetica, cae. Arithmetice, ces. Nu­meralis scientia. L'art de nombrer & de compter.
  • Arme. Brachium, ii. Vlna, ae. Le bras.
  • Arme hoole. Acella, ae. Asella, &. Axilla, ae. L'aisselle.
  • Arme of a tree or vyne. Duramen, inis. Duramentū, ti. Le bras & le sep de la vigne.
  • Armed or harnessed man. Armatus, a, um. Armé.
  • Armed with a buckler, shylde, or targat. Scutatus, a, um. Garni de bouclier.
  • Armed or fensed in all partes. Cataphractus. Armé de pied en cap.
  • Armed with many dartes. Pilatus, a, um.
  • Armen, or to arme. Armo, mas. Armer.
  • Armes. Ilia, orum. ¶ And the feates of armes. Ars duellica.
  • Armes or badges of Gentlemen. Insignia, orum. Gentilitae imagines. Armoiries.
  • Armes or scowchen cast in a mould or hewen, and set ouer a gate. Antefixa, orum. n. g.
  • Armyd, ready to fight, prepared to enter in battayle, or in the fielde ready to incoūter with the enemy. In armis esse. Estre en armes.
  • Armid in the campe, abyding for battayle. In acie stare. Estre en armes au camp prests tout les iours de combatre.
  • Arme weapons with poyson, to the intent the won­ded may be incurable. Armare ferrum veneno. Armer vn fer de venim.
  • Arme hym selfe, or to put on armore. Arma indue­re, Arma capere. S'armer.
  • Arme hym selfe against his countrie, make rebelliō, or to trouble the sacred peace of his contry with the rage of cruel warre, or to beare armour with the enemy against his owne countrie. Arma con­tra patriam ferre, Accipere, Induere, Capere, vel portare. S'armer a l'encontre de son pais.
  • Armyd, & to tarie for the battayle. In armis stare & morari. Se tenir tous armez.
  • Armyd in complete harnesse, men that are armed from top to toe. Milites cataphracti. Gens de guerre armez de toutes pieces, ou de pied en cap.
  • Army marching forwarde. Agmen, enis. Exercitus ambulans iter (que) faciens. Armée qui marche.
  • Armye of men. Copia, Exercitus, Acies. Armée.
  • Armye of footemen. Pedestris exercitus. Vne armée de gens de pied.
  • Armye right or iuste. Iustus exercitus. Vne droicte armée.
  • Armye of eight thousand foote men. Phalanx. Vne armée de huit mille hommes de pied.
  • Armye of .xvi. thousand footemen. Phalangitae, tarū. [Page] vne armée de seize mille hommes de pied.
  • Armye in order redie to fight. Acies, ei. Vne armée en ordre preste à combatre.

    They whiche are of an armie of eight thousand footemen. Phalangarij, iorum. m. g. Qui estoyent de l'armée de huit mille hommes de pied.

  • Armies more obeysante or obediente. Exercitus pa­rentiores. Armyes plus obeissantes.
  • Armie of the Romaynes. Res Romana. L'armée des Romains.

    He is at the campe, or amongest the armie, or in the armie. Est apud exercitum. Il est en l'armée.

  • Armie whē it marcheth or goeth forwarde. Agmen, enis. Vne armée quand elle marche.
  • Armie, or a bande of men vncomplete or not furni­shed. Mutilatus exercitus. Vne armée qui n'est pas fournie de gens.
  • Armie disordred, spred abroade or dispersed, by vio­lence of the enemy. Disiecti milites. Quand vne armée est esparse, & n'est point assemblée.

    To assemble an armie, to muster and set in order the souldiers, or to place all his souldiers in the armie, in order to fighte, and encounter with the enemies, Exercitum conflare, Exercitum facere, Contrahere exercitum, Conficere exercitum. As­sembler vne armée, leuer ou dresser vne armée.

  • Armie assembled or gathered together. Contractus exercitus. Armée assemblee.
  • Army of men. Castra, orum. Stratia. Armée.
  • Arming of a nette. Epidromes.
  • Arming coarde of a nette. Plaga, ae. File ou retz de chasse.
  • Armony or melody. Harmonia. ae. Melodia, ae. Melos dis, Numerus, ri. Symphonia, ae. Modulatio, onis. Accorde.
  • Armory or place for ordinaunce. Armamentarium. Armarium. Armaire.
  • Armoure. Armatura, ae. Armatus, tus. Armure.
  • Aron, or cookowpint, an herbe that is plentie in spring tyme, and is hotte and drye in the thyrde degree, of the nature of the herbe called dragone, it is named in latine, Arum, ab aliis Pes vituli, & Serpentaria minor vel Aron, ri. n. g. Vit de chein.
  • Arrabians, or people of Arabia. Ascitae, arum.
  • Arras clothe. Peristromata. Tapisseries.
  • Arrere, to be behynde with accompte or reckening. Reliquor, aris. Reliqua contrahere. S'endepter. ¶Vnde reliquator, & Trix.
  • Arrerages of an accompte. Reliquae. Reliques. ¶Et Reliquatores, Be they whiche be in arrerage, or haue any part of accompte in arrerage. Qui est en reste de quelque somme.
  • Areste one. Rapere in Ius. Le mener par force deuant le Iuge.
  • Arrest money in a courte which is payed vpon iud­gement. Resignare, aes. *
  • Aryue. Appello, is, puli. Recipere, vel trahere in portum, vel agere. Petere portum. Venira port.
  • Arrogancie, or presumption. Arrogantia, ae. Ebrie­tas panaria. Elatio, is. Insolentia, ae. Superbia, ae. Arrogance.
  • Arrogante or presumptuous. Arrogans, tis. Elatus, a, um. Insolens, tis. Superbus, a, um. Arrogante.
  • Arrogant, or proude forme of speaking, or wryting. Cothurnus.
  • Arrogantly. Arroganter, Insolenter, Superbè. Arro­gamment.
  • Arrowe. Catapulta, ae. Sagitta, ae. Spiculum, li. Cala­mus, mi. Arundo, inis. Arma volatica dixit (Pane­gerista) pro sagittis. Fleiche.
  • Arrowe head. Spiculum, li. Cuspis, pidis.
  • Arrowes whiche cast fyre. Pyroboly. Fusées. ¶Et Py­robolarii. Be they whiche do caste or shote those arrowes.
  • Arsse. Anus, ni. Podex, icis. Le cul.
  • Arssewyspe. Anitergium. ¶ Some there were y t described this verse as an ordinary to that office.
    Si desit stramen, Digito tunc terge foramen.
    To the whiche verse this aunswere was made.
    Foetidus es nebulo, charta est plus cōmoda culo.
  • Arssmerte, or culerage, is a very hote herbe, & hathe the name of this, because that if you rubbe it be­twene your handes, & then touche any bare place therewith, it wyll burne and smerte greuously, it groweth in diches and moyst places, it is good to kyll flees, it is named in latine, Persicaria. Curaige.
  • Arsnicke herbe. Arsenicum, ci. Arsenic.
  • Arte. Ars, tis. Art. Looke science.
  • Art magike. Athracia ars, Nicromātia. vide. magike.
  • Arte of portrature. Graphis, idis. L'art de tailler. &c.
  • Arte of musike. Ars musica. Art de musique.
  • Arte of Arithmaticke, or the arte of numbring. Nu­meralis scientia, Arithmetica, Arithmeticae. L'art de nombrer & de compter.
  • Arte of Grāmer, which teachethe the order of spea­king and wryting. Grammatica, cae. & Gramma­ticae, ces. L'art qui enseigne de bien escrire & parler.
  • Article. Articulus, li. Article.
  • Articles of accompt. Nomina, um. Les articles.
  • Articulatly, sounding euery syllable, and staying at euery pointe. Articulatè, Articulatim. De poinct en poinct, distinctement.
  • Artificer. Technides. Artifex, Opifex. Artisan.
  • Artificer whiche worketh by fyre. Banausus, si. Pro­prie dicitur Artifex, qui circa caminos & fornaces exercetur, qui (que) opera sua igni conficit. Ca.
  • Artificers, whiche do worke sitting. Sellurarii, orū. Qui gaigne sa vie assis.
  • Artificiall or inuentiue. Technicus, a, um.
  • Artificiall. Artificialis, le. Faict d'arte.
  • Artificier, or an Artiste, one whiche hath some arte or science. Artifex, cis. Opifex, ficis. Artisan ou ar­tiste.
  • Artillarie, or preparatiō for the warres. Apparatus, us. Machina bellica. Artillerie.
  • Artois, a countrie in Fraunce. Atrabes, bis. Artesia, ae. Artois.
  • Artichock, an herbe. Cinera, ae. Scolymos. Artichault.
A. ANTE. S.
  • AS. Ac, Ceu, ⸫ Ita, Vt, Atque, Quam, Quā ­tum, Quasi, Sicut, Sicuti, Tam, Tanquam, Velut, veluti, Vtpote, Vtputa. Comme. vide Often.
  • As concerning or touching. Quantum. Selon que.
  • As, euen as, or as it were. Ceu. Comme. Vide Euen.
  • As farre as. Qantum. Quant au regard.
  • As if. Quasi. Comme. Vide If.
  • As it were. Tanquam. Comme.
  • As long. Donec, Quamdiu, Quoad. Combien long tēps.
  • As many. Quotcūque, Quotquot, Tot, Totidem. Au tant, tout autant. Vide Many.
  • As muche, and halfe as muche more. Sesqui, vt Ses­qui libra. angl. A pounde & a halfe. Liure & demie.
  • As muche as he, or as I may. Quoad eius. Iusques a ce que, tant que. Vide May and can.
  • As muche as may be, or in all haste or spede. Quan­tum, Vt quantum potes, Quantumcūque, Quan­tumlibet, Quamuis, aduerb. Autant qu'il, &c. Vide Muche.
  • As often. Quotiescūque. Toutes, & quantes fois.
  • As sone. Quam mox, Quamprimum, Simul ac, Si­mul atque, vt. Incontinent que.
  • As well. Cum, Et, Tam, Vt, Vtpote, Vtputa. Autant, tant. Vide Well.
  • As who sayeth. Quasi, Scilicet, Videlicet. Comme si.
  • Asa, a name whiche signifieth as much, as a healer of sicknesses, or a Phisitiō. It was also the name of one of the kynges of Iuda, whiche honoured God and destroyed Idols: he was the fift kyng, and reigned. 41. yeares before the birthe of our redemer. 973. yeres. Asa, ae. m. g.
  • Ascēd or go vp. Ascēdo, is. Scādo, is. Subeo, is. Mōter.
  • Ascende or mounte vp. Abambulo, as. Monter.
  • Ascende vp into some place. Ascendere, Facere ascē ­sionem ad aliquem locum. Monter.
  • Ascende or to go vp into the pulpit to preache or speake to the people. Ascendere in concionem. Monter en chaire pour parler au peuple.
  • Ascende to the top of the walle. Muro subire. Mon­ter emmont le mur.
  • Ascende to an hygher steppe, grade, or degree. Ascē ­dere ad altiorem gradū. Monter en plus hault degre.
  • Ascendent, part of the firmament, or properly euery thing wherein houres be marked. Horoscopus, a, um. Ascendens, tis. Horoscope.
  • Ascribe. Addico, cis. Allego, is. xi, ere. Imputo, as. Re­fero, rs. Destiner a quelque chose.
  • Ascribed. Addictus, a, um. Destine.
  • Ashamed of an acte. Poenitendus, a, um. Pudibundus, a, um. Verecundus, a, um. Honteux.
  • Ashamed to be. Erubesco, scis. Poenitet, ebat. Pude­fio, fis. Pudeo, es. Pudet, bat. Impers. Verecūdia te­neri, Verecundor, aris. Subijt verecundia. Estre honteux, auoir honte.
  • Ashame, dishoneste, or defame one, to his vtter re­buke and reproche. Dedecorare, Maculam alicui imprimere. Aeternas maculas alicui inurere, In­famiam alicui inurere. Honnir & dishonourer.

    I am ashamed of vs both we are so apparelled. Poenitet ambarum ornatae vt sumus. I'ay honte de nous veoir ainsi habillées comme nous sommes.

    I am ashamed of hym, Poenitet me hominis. I' ay honte de l'homme.

    Art not thou ashamed of these thinges? Non te haec pudent? N'as tu point de honte de ceci?

    He whiche is nothing ashamed. Longissime à pudore remotus, Inuerecundus, Impudens. Qui n'ha aucune honte.

  • Ashamedly, or bashefully. Verecundè, Pudenter. Auec honte.
  • Ashe. Bumelia, ae. Fraxinus, ni. Fresne.
  • Ashe, called a wylde ashe with great leaues. Ornus, ni. Vng fresne sauuage.
  • Ashe coloured, lyke ashes. Cineracius, a, um. Cine­reus, a, um. De cendres, cendreux.
  • Ashen, or of ashe tree. Fraxineus, a, um. De fresne.
  • Ashen, or of ashes. Subcineritius, a, um. De cendres.
  • Ashes. Cinis, eris. Lix, cis. Cendre.
  • Asia, the third part of the worlde, deuided from Eu­ropa by the sea, called Bosphorus Thracius, & the great ryuer of Tanais, and it is seperated from Affricke by the famous ryuer Nylus, & it is sup­posed to be as great as both Europa & Affricke. Asia minor, is a parte of this Asia. Asia is also a meere, fenne, or marishe, nere to the ryuer Cay­strus, but whē it signifieth the Region aboue na­med, the first sillable is shorte, and whan it is a marishe, it is long. Asia, ae. f. g.
  • Aske, or require. Apologo, as. Exigo, is. Interpello, as. Interrogo, as. Peto, tis. Posco, cis. Postulo, as. Procio, cis. Quaero, is. Rogito, as. Rogo, as. De­mander, interroguer, enquerir.
  • Aske againe. Condico, is, xi. Repeto, tis. Reposco, scis. Redemander. Vide inquire.
  • Aske counsayle or consulte. Referre ad aliquē. Vide Referre.
  • Aske craftely, or priuely. Suppeto, tis, tij.
  • Aske debt. Nomina exigere. Exiger & demander ses debtes.
  • Aske dutie. Reposco, scis. poposci. Redemander ce qu'on nous doibt.
  • Aske eftsoones. Repeto, tis. Repostulo, as. Rede­mander.
  • Aske forgeuenes, or mercy of God. Sacrifico, cas. Sa­crifier.
  • Aske forgeuenes or pardō. Deprecari veniant, Exo­rare veniam. Demander pardon, merci.
  • Aske in fourme of begging. Emendico, as. Mendier.
  • Aske importunatly. Flagito, as. Perpetio, tis, tij, tere. Demander quelque chose importuneement.
  • Aske instantly. Exposco, scis. Demander instament.
  • Aske malapertly, or shamefully. Proco, as. Procor, aris. Demander. S.
  • Aske more. Apposco, scis. Requerir par dessus.
  • Aske or name. Axare pro nominare. Non est in vsu.
  • Aske often. Repeto, tis, tij, tere. Redemander.
  • Aske often, as they do whiche wyll not be sayd nay. Procito, as. Demander importuneement.
  • [Page] Aske one good turne for an other. Reposcere mutuū vel vicem. Demander qu'on nous rende la pareille.
  • Aske an sue for an office, that another doth the same Competo, tis, tij, tere. Demander la mesme chose qu'vng autre demande.
  • Aske the commons consent in the parliament house. Vide Demaunde, &c.
  • Aske leaue to speake and to declare his mynde. Di­cendi vel agendae causae locum & potestatem pe­tere. Demander audience.
  • Aske and desire instantly to haue iustice. Iusticiae fi­dem iurisque implorare. Instamment demander iustice.
  • Aske, or desire iustice of some forfayture by th'ad­uersary his breache of some leage, couenaunt, cu­stome, or agreement. Exposcere poenas iniuriae, aut vis illatae, poenas expetere. Demander iustice de quelque forfaiture.
  • Aske or to inquire others councell of the iudgemēt. De iudicio in consilium ire, Sententias sigillatim rogare. Demander les opinions.
  • Aske till one be hoorse. Ad rauim poscere.
  • Asked. Interpellatus, a, um. Interrogo [...]us, a, um. ¶ And all the participles of the verbe, &c.
  • Asker. Petitor, ris. Postulator, ris. Rogator, ris, vel Trix. Demandeur.
  • Askyng. Petitio, Postulatio, Rogamen, Rogatio, Rogatus. Demande & requeste.
  • Asonder, or seperatly. Separatè, separatim, Seiunctè, Disiunctè, Disperse, Distinctè, Discretè, Abinui­cem, Segrega [...]im. Separement. Vide Seperate.
  • Aspasia, a woman so called, queene to Pericles, which was the occasion of muche vnhappines.
  • Aspe is a tree, otherwyse called a Popler, of whiche there be three kyndes, that is to wytte, the whyte, the blacke, and that of Lybia, Populus alba, Po­pulus nigra, Populus Lybica. Vng abre nomme Peuplier.
  • Asparagus, an herbe called Sperage, of this herbe are two sortes, the first is called Aspa altilis, A­sparagus alone, and this is the cōmon Sperage, the other kynde is called in latine Corruda, or Asparagus syluestris, Orminium, ij. In Englishe Pricky spetage, in Frenche it is named. Esperage, Asparge, ou Asperge, Asparge sauuage.
  • Aspect, sight, beholding, or a regarde, also an amia­ble, frendly, fauourable, beautiful, or louing coū ­tenaunce, the radiations also of the planetes, are called aspectes, as a sextile, quadrat, trine or op­posite aspecte betwene one and other. Aspectus, huius aspectus. m. g. ab aspicio. Veu, regarde, aspect.
  • Aspire, or to come to some thing. Aspiro, as, aui, are, atum. Aspirer.
  • Aspire, or to come to attaine some thing. Aspirare ad rem aliquam. Aspirer & tascher. de peruenir a quel­que chose.
  • Aspire, or get vp into the Senate house. Aspirare in curiam. Tascher de peruenir en court.

    They can not aspire, come or attayne, to y e prayse. Ad eam laudem aspirare non possunt. Ils ne peuuent paruenir a telles louanges.

  • Aspiration, or drawyng of brethe. Aspiratio onis. f. g. Aspiration, soufflemen [...].
  • Aspire, or to blowe. Aspiro, as. Venter, souffler.
  • Assaye or proue. Appetio, is. Experior, ris. Tento, as. Facere periculum, Innitor, eris, ixus sum. Pergo, is, xi. Periclitor, aris. Praetento, as Probo, as. Ten­do, is. Essayer.
  • Assaye firste, to take the firste or former taste. Prae­gusto, as. Tendo, is. T [...]ster.
  • Assaye, experience, or proufe. Experientia, Periclita­tio. Tentamentum, ti. Tentatio, onis. Experience.
  • Assay, or proufe in exercise, as when a man wil shote a shafte, he wyll saye: I wyll first shote assaye, and then a beste. Progymnasma.
  • Assay, or to taste wyne if it be good or no. Censuram vini facere. Faire l'essay du vin.
  • Assaye, proufe, or a triall. Proludium, dij. Praeludiū, dij. Tentamentum, ti. n. g. Essay.
  • Assay, or to trie, or proue oxen. Probare boues. Es­sayer les beufs.
  • Assaye, or trie the hasarde of the combate or bicke­ring. Certamen experiri. Assayer le hasard de la guerre.
  • Assayed or proued. Expertus, a, um. Periclitatus, a, ū. Tentatus, a, um. Esproue.
  • Assayle an hoste on euery syde. Carpere agmen. As­saillir de toutes pars.
  • Assayle one vnwares, or otherwyse. Aggredior, eris, ssus, sum. Peto, tis, tij, Posco, scis. Assaillir aucun.
  • Assayle one with a violent rage. Afferre vim alicui. Grassor, aris. Impeto, is, tiui. Oppugno, as. Assaillir aucun auec grande violence.
  • Assayle one, or to set on one, with all power, openly or priuily. Adoriri, Appetere, Inuadere aliquē, in aliquem inuadere, Tētare, Attētare, Ingruere. Assaillir aucun.
  • Assayle one on all partes. Carpere agmen. Assaillir de toutes pars.
  • Assayle one by deceates, or crafty meanes. Incessere aliquem dolis. Assaillir aucun par tromperies.
  • Assayle an enemie. Gradum cum hoste conferre. Assaillir l'enemi.
  • Assayle the enemies in their fortes, castels or cāpes. Perrumpere castra & agmen inimicorum, In ca­stra hostium irrumpere. Assaillir les ennemies en leur fort.
  • Assaulte, as when the twoo armies mete in fielde. Aggressio, Congressus, Impressio, Impetus, In­sultus, Assultus. L'assault & assemblement de deux armees.
  • Assault of a towne, fortresse, or citie. Oppugnatio, onis. f. g. Assault qu'on baille contre vne ville.

    The assaulte dured tyll mydnight. Oppugnatio ad mediam noctem producta est. Le siege & assault dura iusques a la minuict.

  • Assaulte. Impetus, tus. Impressio, onis. Insultus, tus. Pugna, ae. Assault.
  • Assaulte to make, and assayle. Idem.
  • Assemble, or gather together. Aggregare, Copulare, [Page] Coadunare, Cogere, Committere, Concire, Cō ­gerere, Contrahere, Coagmentare. Assembler.
  • Assemble, or gather together. Coaduno, as. Coeo, is, iui. Conuenio, is. Conuoco, as. Recolligo, is. As­sembler, conuoquer.
  • Assemble a numbre of people. Celebrare coetum.
  • Assemble out of dyuers countries. Confluo, is, xi. S'assembler de plusieurs lieux en vng.
  • Assemble. Coetus, tus. Coitio, onis. Frequentatio, o­nis. Synodus. Turba, ae. Vne assemblee.
  • Assemb [...]e of a company at a banquet or feaste. Syssi­thia.
  • Assemble at drynking. Symposium, ij. Conuiuium. ij. Conuiue, banquet.
  • Assemble of people vpon commaundement. Conuē ­tus, us. Vn assemblée de gens faict par authorite du ma­gistrat pour expedier les plaids.
  • Assembling, or a calling together a conuocation or generall meeting. Conuocatio, onis. Appelement & assemblement.
  • Assembling place, whereunto the multitude of peo­ple doth resorte, as fayre, feaste, market, marte, sessions, and suche like. Panegyris, ris. f. g. Foire publique. Panegyrica oratio, vel panegyricū car­men. ang. The oration made at suche assemble, be it prose or verse.
  • Assente. Assensus, us, ui. Consensus, us. Consentement.
  • Assenten. Acquiesco, scis. Alibesco, scis. Assentio, tis. Assentior, iris. Concedo, dis. Consentio, tis. S' ac­corder & estre d'vne oppinion. Vide Geue credence.
  • Assentingly, accordingly, or by agreement. Concor­diter. Tout d'vng accord.
  • Assertion, or affirmation. Assertio, onis. f. gen. Af­firmation.
  • Assesse costes, and dammages in an action. Litem aestimare. Taxo, as. Taxer despens.
  • Assesse a fine or penaltie. Arrogare multam. Multam vel Multuram dicere. Multo, as. Multor, aris. Pu­nir, multer. Multo, as. ¶Est Sabinum vocabulum, & regit gen. vel ablat.
  • Assesse a subsydie, taxe, or tribute. Indico, is, xi. Se­mondre.
  • Assessed persone, or he the whiche is assessed or taxed. Census, si. m. g.
  • Asse. Asinus, ni. vel Asina, ae. Asne. ¶Et Asinellus vel a, diminit. angl. A litle or yonge asse. Le petit d' vn Asne.
  • Asse whiche is wylde. Onager, gri. Vn Asne sauuage.
  • Asse, without any proper feate or qualitie, whiche can neither wrestle, nor do any other actiuitie. Apalaestris. Homo hebes & rudis. Vn Asne.
  • Assehead, without any learning or wytte. Vappa. Vn homme de lourd esprit.
  • Asseherde, or keper of Asses. Asinarius. Asnier.
  • Assigne or appointe. Allego, is, exi, ere. Assigno, as. Attribuo, is. Designo, as. Praefinio, is, ire. Praescri­bo, is. Praesto, as. Statuo, is. Assigner.
  • Assigne dowrie. Dicere dotem. Assigner en dost.
  • Assigne, or consigne a letter. Subscribo, is. Signer de sa main.
  • Assigne some charge to one, or committe a prouince to some mans tuitiō. Constituere prouinciam a­licui. Assigner charge à quelqu'vn.
  • Assigne or appointe a daye. Diem finire vel dicere. Assigner iour.
  • Assigne, or appointe the daye of ones death. Desti­nare diem necis alicui. Assigner iour pour tuer aucū.
  • Assigne the daye of apperaunce in iudgement. Vadi­monium constituere, diem dicere iuris.
  • Assigne, or appointe a time to talke. Tempus collo­quio dare. Assigner iour pour parlementer.
  • Assigne, or appointe a place to some thing. Assignare locum alicui rei. Assigner lieu à quelque chose.
  • Assigne, or appointe the tyme. Tempus constituere. Assigner temps.
  • Assignation, or a distribution. Assignatio, onis. As­signation.
  • Assigned. Dissignatus, a, um. Praescriptus, a, um. Sta­tus, a, um. Assigne. ¶ And all the participles. &c.
  • Assiste, or defende. Assisto, as, stiti. Assister.
  • Assistence. Aduocatio. L'assistence & assemblé de gens d'authorite.
  • Associate in authoritie, one put in ioynt commission. Assessor, oris. m. g. Assesseur.
  • Associate to be in commission. Adesse iudici. Estre Assesseur.
  • Associate, or take one into his company. Aliquem assumere in societatē. Coire cum aliquo. Conflare societatem, vel societatem accipere cum aliquo. S'associer auec autruy.
  • Associate hym selfe to theues and robbers. Compo­nere societatem cum praedonibus. S'associer auec des larrons.
  • Assoyle a vowe or promise. Resecro, as.
  • Assoyle a question. Dissoluere interrogationem. Respondre.
  • Assoyle. Absoluo, is. Absouldre.
  • Assoyled. Absolutus, a, um. Absouls.
  • Assuraunce made of any thyng bought and solde. Mancipatio. Vente. ¶Et Mancipio dare, To make assuraunce. Mancipio accipere, To take assu­raunce.
  • Assure. Firmo, as. Ponere pro certo, Securum red­dere. Asseurer.
  • Assuraunce. Confidentia. Asseurance.
  • Assuraunce by liuerie and possession. Mancipatio, onis. Vente.
  • Assuraunce to make by liuerie. Mancipio, as. Manci­per, vendre. ¶Et manceps, pis. Is he that taketh suche assuraunce, and Mancipia bene all suche thinges whereof he is assured.
  • Assured. Confidens, tis. Firmus, a, um. Securus, a, um. Ferme.
  • Assuredly. Confidenter, Firmè, Firmiter, Securè. Fermement.
  • Assurednes. Confirmitas, tis. Securitas. Asseurance.
  • Asswage. Compesco, scis. Hostio, tis. Paco, as. Per­mulceo, es. Placo, as. Remolesco, scis. Sedo, as. Appaiser.
  • Asswage swelling. Deturgeo, es. Se desenfler.
  • [Page] Astonney, or to feare one. Terrere, Conterrere, Ex­terrere, Offerre metum, Terrefacere, Terrorem alicui afferre, Inijcere, Incutere, Facere, Inferre. Perterrere, Perterrefacere, Perpauefacere, Ani­mos consternare. Espouenter.
  • Astonied, or amased to be. Obstupeo, es. Obstupes­co, scis. Stupefio, is. Stupeo, es. Stupesco, scis. Tor­peo, es. Estre tout estonné.
  • Astonied, abashed, or amased to make. Obstupefa­cio, cis. Stupefacio, cis. Torporo, as. Espouanter.
  • Astonied to waxe, or beginne to be abashed. &c. Ob­stupesco, cis. Stupesco, cis. Torpesco, cis. Espouante.
  • Astonied, abashed, or amased. Obst [...]pidus, a, um. Stupefactus, a, um. Stupidus, a, um. Estonné.
  • Astrolabie, or instrumente for Astronomie. Astro­labium, ij. n. g. Instrumentum Astronomicum.
  • Astrologie, or speculation, and reasoning of heauē ­ly influences. Astrologia. Astrologie.
  • Astrologian. Astrologus. Astrologue ou Astrologien.
  • Astronomer. Astrologus, Astronomus, Genethliacꝰ. Astronome, ou Astronomien.
  • Astronomers rodde or table. Abax, Pinax.
  • Astronomie. Astronomia, Mathema, Mathesis. Astro­nomie.
  • Asure. Glaucus color, Lasuriō, aut caeruleum. Asur, couleur d'asur.

    Of Asure and vermilliō. Silaceum & miniaceū. D'asur & vermillon.

    Of the colour of Asure. Color caeruleus. Asurine couleur.

  • Asur, or to colour any thing blue. Caeruleo pingere, aut inficere. Asurer quelque chose.
A. ANTE. T.
  • AT. Penes, Per, vt per noctem, Propter, Sub, vt, Sub aduentum, vel sub aduentu.
  • At any tyme. Vnquam. Quelque temps.
  • Atalanta, the name of a mayden (daughter to Iasias, a prince of Arcadie) which came with diuers no­ble men of Greece into Etolia, to slea a greate boare, that destroyed the countrie, & she amongst all the reste, first wounded the boare, whiche af­terwarde was slayne by Meleager, sonne of the kyng of Etolia, who loued Atalanta, and toke her to his wyfe. An other Atalanta was the daugh­ter of Caeneus, kyng of th'ile Scyrus, she conten­did alwayes in renning with them that wowed her. And when she had vanquished, and put many to death therefore (for that was the rewarde, if they could not outrunne her) at the laste a yonge man called Hippomenes (whilest they were run­ning) threwe three apples of golde (at sundrye tymes) from hym, whiche she staying to take vp, was ouercomme. Atalanta, ae. f. g.
  • At a poynt. Ad vnguem. Parfaict.
  • At the beginning. Primo, Primum, Principio, Ad carceres, Ad initium. A prime face.
  • At aduenture. Forte, Fortuito. D'aduenture.
  • At hand. Numerato, Praesto, Prōpte, Prope. Present.
  • At hande, or ready to be. Praestolor, aris. Appetit ve­spera, Instat, quoties est verbum neutral. Attendre.
  • At leysure. Per otium, Vacuo animo. Tout aloisir.
  • At the last. Ad extremum, Ad posterum, Imposterū, Tandem, Tumdemum. A la parfin.
  • At the least waye. At, Dumtaxat, Saltem, Salutem, Tandē, Vel coniunct. aduers. Amoins, a tout le moins.
  • At length, or a long tyme and space. Tractim. Tout d'vne tire.
  • At length. Prolixe, Prominēter, Promisse, Tandem. A la par fin.
  • At the moste. Ad summum, Summum. Tout au plus.
  • At no tyme. Nequando. Que quel (que) fois, ou quel (que) temps.
  • At once, or one tyme. Semel. Vne fois, tout a vng coup.
  • At that price, or for so muche. Tantidem. Tout autant.
  • At this present. Ad presens, Inpresentiarum. Pour le present.
  • At that tyme. Tum, Tunc, Tunc temporis. Lors, alors, adonc.
  • At or with. Apud. ¶And sometime, apud signifieth in. Vt apud Orcum, in hell. In whose company, Apud quem, sometime out, as Apud se nō est. He is out of his minde, sometime by, as Apud focū, by the fyre, sometyme among, Vt apud omnes. &c. sometyme with, as apud amicos. &c. Aupres, ches, auec, deuant, en, enuers.
  • Athalia, was the daughter of the cursed queene Ie­sabel, & mother vnto kyng Achab. Athalia. ae. f. g.
  • Athanasius, a byshop of Alexandria, the yeare of our Lorde .348. He was a man of excellēt great lear­ning and vertue, he confuted the errors of the Arrians in the councell of Nycene (with strong argumentes) and therefore was persecuted very muche by them, for they stirred welnyghe all the worlde against hym. After that he suffered great tribulation for the truthe of Christe his religiō, and died in the yeare of our redemption .379. Athanasius, ij. m. g.
  • Athens, a famous citie in Greece, and a nourice of all good learning, and vertuous exercyse. Athe­nae, arum. in plurali. f. g.
  • Athenodorus, a philosopher, whiche gaue Octauian the Emperour this lesson, whan he departed frō him: Noble prince, whan you are angry, neyther saye nor do any thinge vntyll you haue perused the foure and twenty Greeke letters, and re­member the order of their places where they stande, that the passiō of choler (by withdrawing your mynde) may languishe and vanishe awaye. Athenodorus, ri, m. g. Of his mynde was Cato in that verse against rashe or hasty iudgement.
    Impedit ira animum, ne possit cernere verum.
    Anger lettes the mynde so that,
    It cannot see the truthe.
  • Atlas, the name of a kyng, there were three of that name, one was kyng of Italy, and father of Elec­tra, an other of Arcadia, father of Maia, the thirde was kyng of Mauritania, called the greatest, the brother of Prometheus, who as the Grekes sup­pose, did firste finde out the course of the starres [Page] by an excellent imagination, the Poetes fayne that he susteyned heauen on his shoulders. It is also the name of a mountayne in Mauritania. At­las, lantis. m. g.
  • Atreus, was he that first founde out the Eclipse of the Sunne, hee dyed aboute the yeare before Christe. 1258. Atreus. i. m. g.
  • Atonement or truce. Foedus, eris. Pactio, onis. Trans­actio, onis. Vnitas, tis. Induciae, arum. Appoincte­ment & traictie de paix.
  • Atonemente to make. Componere lites, Transigere rixas. Appaiser.
  • Attache. Apprehendo, is. Rapere in Ius. Quod & tra­here & vocare dicitur. Le contraindre de venir en Iustice. S.
  • Attached with processe. Raptus ad iudicem.
  • Attached with sicknes. Implicitus morbo. Estre en­terprins de maladie.
  • Attachement. Clarigatio, Manum iniectio. Mettre la main sur aucū, le prēdre au corps, l'arrester en sa personne
  • Attaindre. Proscriptio, onis. Proscripturio, is. To conspire in cases. &c. *
  • Attainted. Captus, a, um. Prins.
  • Attalus, a kyng in Asia the lesse, maruelous ryche, of whome all magnificke and stately thynges are called Attalica, Attalus, li. m. g. To one Attalus Martial, the Poete wrate this Epigramme.
    Declamas belle, causas agis Attale belle.
    Historias bellas, carmina bella facis.
    Componis belle mimos, epigrammata belle
    Bellus Grammaticus, bellus es astrologus,
    Et belle cantas, & saltas Attale belle.
    Bellus es arte lyrae, bellus es arte pilae.
    Nil bene cum facias, facis attamen omnia belle
    Vis dicam qui sis? magnus es Ardelio.
    Frende Attalus thou declamste well,
    Thou pleadest causes well.
    The histories do passe thou makste,
    Thy verses do excell.
    Thou makest mery poemes, and
    Thy Epigrammes are fine:
    In Grammer, and the course of starres,
    Thy knowledge is deuine.
    Both well thou singest Attalus,
    And dauncest light withall:
    Thy arte doth passe to playe on harpe,
    Or tosse the tennisse balle.
    When nought thou doste is well, yet all
    Thou dost thou thinkest ryght.
    Wilt thou I tell what one thou arte?
    Ardelio, Thraso lyke.
  • Attayne or come vnto. Attingo, is. Venir iusques a quelque chose. Attigo, gis. secundum veteres, At­tingere aetatem plenam. To come to full age.
  • Atteine or gette. Acquito, ris. Contracto, as. Gau­deo, es. Peto, tis, tij. Acquerir, venir.
  • Atteyne or growe to honour by craftie dissimulatiō. Obrepere ad honores. Venir a quelque dignite par abus, fiction & hypocrisie.
  • Atteyne a purpose by concealing or hyding some­what whiche should haue bene spoken. Obripio­is. Se couler tout doulcement. &c.
  • Attayne rypenes. Ingruo, is.
  • Attaining, or atchieuing to honour craftely. Obrep­tio, onis. Quand par subtils moyens on vient a quelque chose.
  • Attempte. Adeo, is, iui. Aggredior, eris. Attento, as. Tento, as. Attenter.
  • Attempted. Expertus, a, um. Esproue. ¶And all the participles of the verbe attempte.
  • Attende or take hede. Attendo, is. Curo, as. Inuigilo, as. Ponere operam. Estre attentif.
  • Attende or wayte. Seruio, is, ire. Seruir.
  • Attentiue, as he that heareth diligently. Attentus, a, um. Attentif.
  • Attende or wayte diligently. Diligenter attendere. Entendre diligement.
  • Attende or wayte to some thyng. Attendere alicui rei. Vaquer a quelque chose.
  • Attende or giue eare what one sayth or doth. Atten­dere alicui. Estre attentif a ce que quelqu' vn fait, ou dit.
  • Attende with good wyll. Attendere animo equo. Entendre patiemment.
  • Attiringes that gentlewomē weare on their heads. Redimicula, orum. Redimiculum, li. Ornement de teste de femme.
  • Attourney. Vindex, icis. Caussae, vel Negotij Sus­ceptor. Qui defend & met en seurete.
  • Attourney for the defendant. Patronus. And for the playntife. Actor, oris. Qui defend.
  • Attourney, or proctour in the lawe. Aduocatus, Ac­cionarius, Cognitor, oris. Procurator. Aduocat.
  • Attribute. Ascribo, is. Attribuo, is. Attribuer.
  • Attributed. Ascriptus, a, ū. Attributus, a, um. Assigné.
  • Attribution or assignation. Attributio, onis. f. g. As­signation.
A. ANTE. V.
  • AVayle, or submitte. Subsido, is. S'aualler.
  • Auarice. Auaricia, Philargyria. Auarice.

    To burne with auarice or couetousnes. Auaritia ardere. Brusler d'auarice.

    Great auarice. Profunda auaritia. Vne auarice merueilleuse.

    Giue great occasion of auarice. Patefacere viam illustrem atque latam auaritiae. Donner grande oc­casion d' auarice.

    All suspicion of auarice put asyde. Absit omnis suspicio auaritiae. Qu'il n'y ait souspecon d' auarice.

    I accuse thy auarice. Auaritiam tuam in crimen & in iudicium voco. I' accuse ton auarice. Of Auarꝰ comes Auarè, Auariter. Couetously. Auarement.

  • Auarouse or couetous. Auarus, a, um. Cupidus, a, ū. Philargyrus. Auaritieux.
  • Auaunce. Aucto, as. Attollo, lis. Vide Aduaunce.
  • Auaunce courage. Arrigere animos.
  • Auaunce to honoure. Adorno, as. Enricher.
  • Auaunced. Adornatus, a, um. Auctus, a, um. Orné.
  • [Page] Auaunten. Profiteor, eris. Vendito, as. Vanter quelque chose.
  • Auaunting. Venditatio, onis. Vanterie.
  • Auctentical, or of aucthoritie. Auctenticus, a, um. * Authenticus, ca, cum. Authentique.
  • Aucthorise, or put in aucthoritie. Praeficio, cis. Com­mettre aucu [...] sur quelque affaire.
  • Aucthoritie. Authoritas, tis. Iurisdictio, onis. Ius, ris. Nomen, inis. Potestas, tis. Praefectura, ae. Pro­uincia, ae. Authorité.
  • Aucthoritie to areste one, Clarigatio, onis. Permission generale a vng chascun de pouuoir prendre & emmener quelque vng prisonnier.
  • Aucthoritie of the churche. Sacro sancta potestas. L'authorité d'eglise.
  • Aucthoritie of a kyng. Maiestas, tis. L'authorité du roy
  • Authoritie to exercise, or to beare or haue authoritie or office. Obire prouinciam, Potestatem gerere, Praesidio, es. Esire en authorité.
  • Audience. Auditio, onis. Audition, l'ouye.
  • Auditoure. Psephopecta, Rationarius, ij. Tabellariꝰ. Auditor, oris. Auditeur.
  • Auditours of the Escheker. Logographi.
  • Auditours clarke. Scriptuarius, rij. Escriuain.
  • Auenes, the name of an herbe called in latine, Geū, Sanamunda & benedicta. Galiot, salmonde.
  • Auenge. Vindico, as. Vlciscor, eris. Venger.
  • Auenged to be. Repetere poenas, Vltionem ferre. Venger.
  • Augmente or multiplie. Aucto, as. Augeo, es. Am­plifico, cas. Cumulo, as. Augmenter.
  • Augmentation. Accessio, onis. Additamentum, ti. Amplificatio, onis. Augmentatio, onis. f. g. & Aug­mentum, ti. Augmentation.
  • Augmented or increased. Auctus, a, um. & omnia partici. vt supra. &c. Augmente.
  • Augmenting, or augmentacion, or increasing, or en­hauncing. Augmentum, ti. ¶ Et Magmentum, ti. Apud veteres, Magnum augmētum. Ang. A great increase. Cumulatio, onis. Augmentation.
  • Augustinus, the famous doctour in Chistes▪ borne in Afrike, in a towne caled Gathensis, was of such excellent witte, that in his chyldhode he learned all the seuen liberall sciences without an instruc­tor: he was wonderfully learned, specially in the doctrine of Plato, whereby he was the rather in­duced to imbrace the Christian faith. He fauou­red the errours of the Manichees: but by the con­tinuall prayer of his good mother Monica, and the perswasion of saynt Ambrose, he was at laste conuerted to the true faith, so that they both (re­plenished with the holy ghost) did singe together the Psalme Te deum, aunswering mutually the one to th'other. Afterwarde in prayer, wrytynge, and preaching, he so muche profited, that he was had in great reuerence of all men, and wrote moe bookes than euer did any in the churche of the latines. He lyued. 76. yeares, and was byshoppe fourty yeares, and died in the yeare of our lorde, 437. Augustinus, ni. m. g.
  • Augustus the seconde Emperour of Rome, sonne of Octauius a Senatour, and nephewe to Iulius Caesar ( whome he succeded) this man was wyse, courteous, liberall, and of muche moderation & clemency. In the foure and twenty yeare of this Emperours reigne, was our Sauiour Christe borne, when that Augustus had confirmed a ge­neral peace in all the worlde. Augustus, ti, m. g.
  • August moneth. Augustus, ti. Sebastus, ti. Sextilis. Le mois appelé a oust.
  • Auinion, a citie in Prouaunce. Auenniorum Colo­nia. Auignon.
  • Auncetoure. Aui, orum, Maiores, rum. Les ancestres.
  • Auncestrie. Parentela, ae. Progenies. Parente.
  • Aunciency. Aetas grandis, Antiquitas, tis. Grauitas, tis. Vestutas, tis. Ancienneté.
  • Auncient. Altus, a, um. Grandis, e. Natu grādis. Pris­cus, a, um. Pristinus, a, um. Veter, ris. Veteraneus, a, um. Veteranus, a, um. Vetus, ris. Vetustus, a, um. Ancien. ¶Et vetulus, a, um. diminitiū. ang. Some­what auncient.
  • Auncient father. Auus, ui. Grauastellus. Pere grand.
  • Auncient or olde, sometyme for noble or worshipful. Antiquus, a, um. Ancien.
  • Auncient or of olde tyme or antique. Altus, a, um. Antiquus, a, um. Fort ancien.
  • Aunciēt wryter or seker of antiquities. Antiquariꝰ, ij. m. g. Que est curieuxd' uoir choses antiques.
  • Auncient to be, or waxe. Veterasco, scis. Veteresco, scis. Inuieiller.
  • Aunciently. Antiquè, Vetustè. Antiquement.
  • Aungels foode. Manna. De la manne.
  • Aungell, good or bad, whiche is proper to a man. Manes, ium, ibus. m. ge. Les esprits ou ames des tre­spassez ¶And some tyme taken for deuels or euell spirites, as Profundi manes, the deuils in hell. &c.
  • Auoide a blame. Res [...]lire crimen. Se recule a blasme.
  • Auoyde danger or perill. Sentino, as. Vito, as. Euiter.
  • Auoyde or make empty. Vacuefacio, cis. Vacuo, as. Vuider, euacuer.
  • Auoutrer. Taurus alius, secundum horat. Adultere.
  • Auoutrie. Adulterium, Stuprum. ¶Vide plus Adul­trie and Aduoutrie. Adultere.
  • Aduoutrie properly in bedde. Concubinatus, us. Cō ­cubinage.
  • Aduoutrie to cōmitte. Adultero, as. Adulteror, aris. Commettre adultere.
  • Authoritie. Authoritas, tatis. Authorité.

    By myne authoritie, or of myne authoritie. De meo iure, Pro meo iure. De mon authorité.

    Despyse, or litle regarde, or abolyshe ones au­thoritie. Authoritatem alicuius abijcere. Peu pri­ser l'authorité d'autruy.

    Receiue authoritie to do some thing. Potestatem accipere. Receuoir authorité de faire quelque chose.

    Ones authoritie reiected. Repudiata alicuius au­thoritas. L'authorité de quelqu' vn reiectée & de­spriseé.

    To obeye ones authoritie. Conferre se ad autho­ritatem [Page] alicuius, Authoritatem alicuius sequi. Svyure l'authorité d'aucun. Vide plus Authoritie.

  • Authoure. Author, oris. Autheur.
  • Authour allowed in all sayinges. Assiduus scriptor. Authour approuue.
  • Awarde, deame, or iudge. Arbitror, aris. Arbitrer.
  • Awarde processe. Decernere questionem. Ordonner ou decerner qu'on face le procez. &c.
  • Aule, a Shomakers instrument. Subula. ae. Alesne de cordouannier.
  • Aunte by my fathers syde, or my fathers sister. A­mita, ae. La tante du costé du pere.
  • Aunte on my mothers syde, whiche is my mothers syster. Materna, Matertera, ae. La seur de ma mere.
A. ANTE. X.
  • AXe, that carpenters hewe tymber with. Se­curis, ris. f. g. Vne coignee.
  • Axe helue or handell. Securis manubrium. Le manche d'vne coignee.
  • Axe that shippemen vse, called a shipaxe. Ascia, ae. f. g. Vne coignee, hache grande. H.
  • Axe, called a chip axe. Dolabra, brae. f. g. Doloir
  • Axe with a short helue, called a hatchet. Securicula, lae. f. g. Dolobella, ae. f g. Dolatorium, ij. n. g. Doloir, rabot. H.
A. ANTE. Y.
  • Looke in A. ante I. for in our Englyshe tongue ther is small diuerstrie betwene these twoo letters in sounde, and they are commonly wrytten one for th'other.
A. ANTE. Z.
  • AZarias, a name in the Byble, and it signifieth Auxilium domini, the helpe of the Lorde, of this name were diuers, one mencioned in the fourth booke of the kynges. 14. and. 15. chapter. An other was a Prophete, as. 1. Paral. 15. chap. An other was one of the three chyldren, that praysed God in the hote burning furnace of fyer, and not hurte, but saued by the Aungell of God, as in Daniel. 3. Azarias, ae. m. g.
B. ANTE. A.
  • B A letter among the mutes, borow­eth his sounde of the letter E. The Greecians doe call B. Vita the whiche hathe his nature meanely betwene P. & Ph. And that whiche they wryte with P. and Ph. is tra­duced in the Latine in B. And againe contrari­wyse, what in Greke is written with Ph. in the Latine is conuerted in B. And this is done Ob literarum affinitatem. In compositions B. is trāsuerted into these letters. C. F. G. P. V. And that. Differentiae vel Euphoniae caussa.
  • Babilon, a great citie in Chaldie, and signifieth con­fusion, or translatiō, where was a tower buylded by Nemroth, in height. 5174. pases. After­warde being enlarged by Semiramis, it conteined in cōpasse. 60. myles. The wales were in heighte 300. foote, in thickenesse. 75. foote, and had a hun­dreth brasen gates, through the midle of this ci­tie ran the famous ryuer Euphrates. Babylon, Babylonis. f. g.
  • Baby, or litle chylde. Paruulus, li. Puellus, li. Petit enfant.
  • Baby, or puppet for children. Pupa, ae. Pupus, pi. Vne poupee.
  • Babion, or monkaye beaste. Caebus, bi. Cercopithe­cus, Sphinx. Vng marmot. ¶Vnde Mart.
    Callidus enixas eludere Simius hastas,
    Si mihi cauda foret, Cercopithecus eram.
    I crafty Ape deceiue, the dartes are cast at me,
    and if I had a tayle, a Monckey should I be.
  • Babble. Garrio, is, ire. Babiller.
  • Babble muche or oftem. Blatero, as. Loquacito, as. Iaser.
  • Babble rebukefully. Deblatero, as. Babiller.
  • Babbler. Blatero, onis. Inaniloquus, Linguax, cis. Loquax, cis. Babillard, Iaseur.
  • Babbler, or babbling persone. Garrulus, a, um. Ver­bosus, a, um. Babillard, caqueteur.
  • Babbler to hym selfe alone. Soliloquus.
  • Babbler. Garrulus, Gerro, Linguax, Loquax, Lo­quaculus, Locutuleius, Blatero, onis. Babillard.
  • Babblyng. Garrulitas, Loquacitas, tis. Verbositas, tis. Iasemnent, caquet.
  • Babblyng to him selfe, and no body present. Soli­loquium.
  • Bachiler, or one vnmaried, or hauing no wyfe. Aga­mus, mi. Ephebus, bi. Vesticeps. Iuuenis, nis. Qui passe quatorze ans. Ieun homme.
  • Bachilers, yong men, they that haue passed the ten­der tyme of chyldhoode. Qui è tyronibus excesse­runt, qui tyrocinium fecerunt, Tyrones bimi, vel honoratini. Bacheliers.
  • Bacchus, called also Liber Dionysius, Osiris, Pria­pus, Lenoeus, Bromius, & Brotinus, was the sonne of Iupiter. He firste inuented yoking of Oxen in the plough, and did set vines, and made wyne, he was named God of wyne amōgest the Panims. Bacchus, chi. m. g. Bacchus.
  • Bacchanalia, were feastes and solemnities, dedica­ted in the honour of Bacchus. Bacchanalia, orum. n. g. in plurali. Bacchanales.
  • Backe. Colles. Dorsum, si. Tergum, gi. Le dos. ¶Et Do [...]suarius, a, um. Angl. That whiche beareth or carieth any thyng vpon the backe.
  • Backe, or Reremouse, whiche flieth in the darke. Vespertilio, onis. foe. gen. Chauue souris. quasi cal­uus mus.
  • Backebyte. Obloquor, eris. Rodo, is. Vitiligo, as. Detracter mesdire d'aucun. ¶Vnde Tor, Trix▪ Tio. Vide Detracte.
  • [Page] Backebiter. Obloquutor, Obtrectator, Vernaculus, vel, la. Vitiligator. vel Trix. Mesdisant.
  • Backebiting. Obloquutio. Vitiligatio, onis. f. g. De­traction.
  • Backebone. Spondile, lis. Spina, nae. L'eschine d'vng homme ou d'vne beste. ¶ Et Spineus, a, um. angl. Of the backebone.
  • Backedore or posterne, and whiche by circumlocu­tion, signifieth the Arsse, or al thinges that is be­hinde vs, as Antica, be all thinges before vs. Po­sticum, Posticus. L'huis de derriere d'vne maison ¶Horat. Postico falle clientem.
  • Backesyde of a thynge. Auersa pars. La derriere.
  • Backewarde. Recuruus, a, um. Retrorsus, a, um. En reculant.
  • Backwardly, or backeward. Pessum, adu. Recuruè, Retrorsum, Rursum, Rursus. En tirant arriere.
  • Backewardly, or on the backehalfe. Auersus.
  • Backewardly bowed. Recuruus, a, um. Courbe. Loke in bowed.
  • Backewarde to go or turne. Tergiuersor, aris. Re­culer.
  • Bacon. Lardum, di. Laridum, di. Bacon, lard.
  • Bacon flytche. Petaso, onis. & Perna, ae. The ga­monde of bacon. Vng Iambon.
  • Badge. Insigne, is. Signum, ni. n. g. Enseigne.
  • Badger, barrowe, brocke, or gray beaste. Gruemus, i. Meles, tis. Taxo, onis. Melis, lis. m. g. Vng taisson, vn blairea [...].
  • Badgers or Brockes grease. Axungia.*
  • Bagge. Ascopera, ae. Mantica, ae. Sacculus, li. Aluta, ae. Scenoma, Sparteum. Vn sac, vne gibbeciere.
  • Bagge and baggage. Sarcinae, arum. Vasa, plural.
  • Bagge to put meate in. Pera, ae. Reticulum, li. Si­tharchia, ae. ¶Et Perula, ae. dimi. ang. a litle bagge. Vne besace.
  • Baggage, lumbor, or trumperie, solde for necessitie. Scruta, orum. Baggage, vieulx fers.
  • Bagges for money, or sachelles. Fisci, scorum. Fisci­na, ae. Farcellae, arum. f. g. Vng sac a mettre argent.
  • Baggepype. Vtriculus, vel Vtricularis tibia, vel Ascaula.
  • Bagpyper. Ascaules, Vtricularius, Pithaules. Corne­museur. H.
  • Bahal, the Idol of Tyre.
  • Bay coloure. Badius color. Balius, a, um. Bay.
  • Baye horse. Balius Vn cheual couleur bay.
  • Bay tree, or Laurell tree. Laurus, ri. vel Laurus, rus. Laurier, vn Laurier.
  • Bayle, or mainpryse. Vadimonium, ij. Tributio, o­nis Triditio, onis. f. g. Baillement.
  • Bayled, or lette to bayle vpō recognisaūce, or main­prysed Vadimonio obstrictus, Praebitus, Tribu­tus, Attributus, Erogatus. Baillé & donné. ¶Et Va­dimonio obire. ang. To saue him and his bayle.
  • Baylife, Catchpole▪ or Sergeaunt, to attache men, Satelles, itis. Stator, oris. Baillie, sergeant.
  • Baylife of hunbandrie. Villico, nis. Villicus, ci. Go­uerner d'vne metairie, metais, metayer, censier.
  • Bayne. Lauacrum, cri. Bain.
  • Bayne or bathe. Balinaeum, i. Balneum, i. Bain.
  • Bayne house. Tepidarium, ij. Balnearium, ij. Le lieu en la maison ou sont bains & estuues.

    The maister of the bayne or hotte house Balnea­tor, toris. m. g. Maistre des bains ou estuues.

    Of the bayne, or hotte house. Balnearius, a, um. Appartenant à bains.

  • Bayned to be or wette. Madefio, is. Se mouiller.
  • Baynen or to washe. Madefacio, cis. Mouiller.
  • Bayte, or bayting in iourney. Diuerticulum. Hostel­lerie & logis passant.
  • Bayte or take Inne. Diuerto, tis, ti, sum, tere. Se re­tirer & loger en quelque lieu. Vide plus Lodge.
  • Bayte, or to go to lodge at some place. Diuertor, te­ris, vel tere, diuersus sum, diuerti. Verbum depo­nens idem quod diuerto. Se retirer. &c.
  • Baked. Coctilis, le. Pistus, a, um. Cuict.
  • Baked vnder the asshes. Cinericius, a, um. Subcine­ricius, a, um.
  • Baked in an ouen. Furnaceus, a, um. Cuict au four.
  • Bakehouse. Pistrinum, ni. Pistrina, ae. Furnaria, ae. Ouuroir de bolengier.
  • Bake panne. Artepta, Testus, us. Poille à tarteaus. H.
  • Baker. Artocopus, pi. Panifex, icis. Pinsor, ris. Pi­stor, ris, vel trix. Polintor, oris. Boulengier, panettier.
  • Bakewyfe, or a woman baker. Arropta, Furnaria, Pistrix. Boulengiere.
  • Bakers crafte. Furnaria, Panificium. Boulengerie. Et Pistoricus, a, um. ang. Perteining to bakers crafte.
  • Baking. Pistura, ae. ¶ That whiche belongeth to that misterie. Pistoricus, ca, cum. Pistorius, ia, iū. De boullengier.
  • Bakyng daye. Fornacalia, ae.
  • Balaam, the name of a Southsayer, or it signifieth the destructiō, or deuouring of people, or the age of them. He was the sonne of Beor in Pethor. Num. 22.23. ¶ But in the Hebrue it is wrytten Bileam.
  • Balaunce. Lanx, cis. Libra, ae. Statera, ae. Trutina, ae. Balance. ¶Et Librile, lis. angl. The equale beame of the balaunce.
  • Balaunce, tower, or place where the beame hāgeth. Agina, ae. Equilance.
  • Balche or belke. Eructo, as. Router souuent.
  • Balde. Alopisiosus, a, um. Caluus, a, um. Phalacron. ¶Sed melius Alopecus. Chaulue.
  • Balde before. Acaluaster, Praecaluus, Recaluaster, Recaluus. Chaulue par deuant.
  • Balde to be. Calueo, es. Estre chaulue.
  • Balde to be againe. Recalueo, es.
  • Balde man. Caluus, ui. Glabrio, onis. Chaulue.
  • Balde man with a bushe. Caluus comatus.
  • Balde the one halfe, or being half balde. Caluaster. Chaulue.
  • Balde very muche. Praecaluus, a, um. Fort chaulue.
  • Baldenes. Alopetia, aliqui Alopicia, Caluities, Cal­uitium. Chaulueté.
  • Baldare, an herbe called Flower gentill. Amaran­thus, thi. Herbe nommee Passe velours.
  • [Page] Ballesse or lastage for shippes. Saburra. ae. Saburre.
  • Balessed. Saburratus, a, um. Chargé de ceste grosse arene.
  • Balassen. Saburro, as. Bailler, contrepois.
  • Balke, or chiefe beame or piller in a house. Templū, Trabes, bis. Trabs, bis. Vng tref, ou poultre de maison. ¶Et Trabalis, le. ang. Pertaining to a balke. &c. Qui sert a poultres.
  • Balke ende whiche appeareth vnder the eaues of a house. Proceres, rum, p. La teste & bout des poultres qui passent oultre le mur.
  • Balke in a plowed lande. Porca, ae. Scamnum, ni. Vng banc.
  • Balke lande in ploughing. Imporco, as.
  • Ball, or apple of the eye. Pupilla, ae. La prunelle de l'oeil.
  • Ball. Pila, ae. Trigon, onis. ¶Et Pilula, ae. dimi. angl. A litle ball. Vn pile, ou plotte, ou esteuf a iouer.
  • Ball, bigger then a tennise ball. Phennida, ae. Vng esteuf.
  • Ball, [...]ylled or puffed onely with wynde. Vtris.
  • Balsamine, an herbe called in latine Charantia, Bal­samina, Mamordica, Pomum Hierosolymitanum, Pomum mirabile. Merueille.
  • Balles or cl [...]bbes of leade, wherwith men do fight. Plumbatae. Est [...]uf de plomb.
  • Ballocke of man or beaste. Genitale, lis. Testiculus, li. Le membre d'vng m [...]sle.
  • Bancke of a hyll. Rupes, pis. vel Ripa, ae. f. g. Tumu­lus, li.
  • Banke, or a water syde. Ripa, ae. Littus. Riuage. ¶ Ri­pa tamen fluminis, littus maris. Riparius, a, um. ang. That whiche abideth in banckes. Qui se tient es riuages.
  • Bancke of the sea. Littus, oris. La bord & riuage de la mer.
  • Banckes defensiue against subundation called sea­banckes, or seadickes or pyles. Chomata, tum. Chelae, arum. Piles. H.
  • Banckroute, one that deceaueth his creditours by fraude, couine, ryote, or guyle. Decoctor, toris. Barathro, onis. Gurges & vorago patrimonij. Ne­pos, Lurco, Asotus, Euersor, Heluo, Conturbator macelli, Popino, Prodigus. Banquerouptier.
  • Banckroute, or to become a banckeroute. Foro ce­dere, Dequoquere. Faire banqueroute.
  • Banckerouten, or make banckeroute, or bancke­rupte, as to forsake their owne countrey. Solum vertere. Faire banqueroute.
  • Bande or companie of men. Grex hominum, Cater­ua, at (que) conuentus. Bande d'hommes.
  • Bande of men of warre. Copia & copiae. Bande de gens de guerre.
  • Bande, to tie a thing withall. Copula, lae. Cestus, Lorum, ri. Ligamen, Ligamentum, Vinctus, huius vinctus, Ligatura, ae. Vinculum, li. Vn lién.
  • Bande or a pryson. Vinculum, li. Vn lien, prison.
  • Bande or lace of a cap or hatte. Spira, ae. Vn quarquā.
  • Ban, or to curse. Deuoueo, es. Maledico, is. Mesdire d'aucun.
  • Baneer, pendaunt, or standard. Signa, orum. Estan­dart & enseigne de guerre. Vexillum, li. ¶Diminut. de, Velum.
  • Bannars, pendauntes, or standers, splayed in bat­tayle. Signa infesta. Les enseignes & estandars.

    Spleade, displaie, or to spreade y e insignes or bā ­ners in the fielde. Attolere signa. Desployer les en­seignes aux champs.

  • Banner bearer. Antesignanus, Imaginarius, Signi­fer, Vexillarius. Port' enseignes.
  • Banyshe, or expelle, or exile one out of his countrie. Exilio afficere, In exilium agere, Relegare, Ci [...] i­tatem alicui adimere, Redigere aliquem ad vel in peregrinitatem, Proscribere, In exilium depellere & agere, In exilium aliquem inijcere, Exigere in exilium, Pellere in exilium. In exilium aliquem proijcere. Imperare exilium alicui. Banir ou bannir.
  • Banishe by sounde of trumpet, or by opē proclama­tion. Praeconio promulgare & proscribere. Banir à son de trompette.
  • Banyshe any one, and depriue hym frō the presence of the Councell or Senate. Eripere alicui con­spectum senatus. Banir quelqu'vn, & le priuer de la presence du senat.
  • Banishe him selfe, or of free wyll to goe forth of his countrey. Exilium suscipere, In exilium abire, In voluntarium exilium concedere. Se banir soymesme, & de son bon gre.
  • Banished to be. Exulare, Ire in exilium, Nomè exu­lis subire, Ciuitatem amittere. Estre bani.
  • Banished from the courte. Excuriari, Curia excludi. Estre bani de la court.
  • Banished, and his goodes confiscate. Proscriptus, Bona (que) eius adnotata. Bani, & ses biens declarez con­fisquez.
  • Banished for euer. Aetatē exulare, Perpetuo exilio mulctatum esse. Estre bani à tousiours.
  • Banished man. Apolis, Extorris, Exul, Proscriptus. Vn bani.

    Come to haue the name of an exull or banyshed man. Nomen exulis subire. Venir à auoir le nom de bani.

  • Banished from his owne house. Exulare domo.
  • Banyshed. Ablegatus, a, um. Ademptus, a, um. De­portatus, a, um. Exterminatus, a, ū. Profugus, Pro­scriptus, a, um. Relegatus, a, um. Banni.
  • Banished to be, or to be a banished man. Exulo, as. Subire exilium, vel nomen exulis. Bani.
  • Bannyshe, Ablego, as. Deporto, as. Exrermino. as. Bannir.
  • Banishement. Eiectio, Exilium, Relegatio, Ademp­tio ciuitatis, Proscriptio. Bannissement.
  • Banishement of citezins, Expulsio ciuium. Bannisse­ment de citoyen.
  • Bancke of exchaunge. Argentaria, iae. f. g. La bouti (que) & banc des argentiers.
  • Banqueter, or he that kepeth a bancke of money, of whome people do borrowe money vpon gayne, called exchaunge. Argentarius, Collybistes, Col­lybistae, Mensarius, Nummarius, ij. Banquier.
  • Banquet. Compotatio, onis. Conuiuium, ij. Epulae, [Page] arum. Obsonium, ij. Symposium, ij. Banquet. ¶Et Epularis, re. Perteining to a banquet. Et Epulatorius, a, um. Apte to be eaten at a banquet De banquet, appartenant a banquet.
  • Banquet before supper. Antecoenium. Le reciner.
  • Banquet, called a rere banquet or drynking. Repo­tium, tij. Pocoenium, ij. Petit banquet.
  • Banquet of fiue sundrie dishes. Pentapharmacum conuiuium.
  • Banquet sumptuous and magnificent. Coena pol­lucibilis, Dapalis coena, Epulae, arum. Lautissimū conuiuium, Polluctum, Opiparè apparatum cō ­uiuium, Pontificum, Adijcialis coena. Vn banquet somptueux & magnifique.
  • Banquet geuen to a frende at a departing, or co­ming home. Viatica Coena. La bien venue. H.
  • Banquet, whereunto euery geste bryngeth his pro­pre portiō of vittayles, after a measure. Phiditia.
  • Bāquet or a feaste, where none come but they which are of kynne. Charistia, ae. Conuiuium solenne, cui praeter cognatos & affines interponitur nemo. Table ronde. H.
  • Banquet maker. Obsonator, Obsonatrix, Symposi­astes, Conuiuator. Qui faict le banquet.
  • Banquetes without wyne. Nephalia, Prandium ca­ninum, Abstemium. Le diner de chien.
  • Banquet, or make good cheare. Agitare conuiuium, Celebrare conuiuium, vel Epulas, Commessor, a­ris. Conuiuari. Faire grand banquet.
  • Banqueten, properly to eate a rere supper. Obsoni­to, as. Obsonor, aris. Faire souuent banquets.
  • Banqueter or reueler. Coepulonus. Banqueter.
  • Banqueting chambre. Conclaue, Conclauium, ij. Vide Parloure. &c.
  • Banqueting dishes. Bellaria, mensae secundae, Tra­gemata. Dessert de table. H.
  • Banqueting one with an other. Concoenatio, Cō ­messatio, Obsonatio, Syndipnium, Verius sindip­num, ni. Banqueterie, collation.
  • Bansticle. Trachida, Trachina, Trachurus.
  • Baptise, or to Christen. Baptisare, Baptizare, Puri­fico rore perfundere. Baptizer.
  • Baptised or Christened. In lustrali piscina mersus, Baptizatus vel intinctus, Aqua & spiritu interpo­lis. Baptizé.
  • Baptised to be. Per aquam & spiritum adoptari. Estre baptizé.
  • Baptisme. Baptisma, tis. Baptismum, mi. Baptisme.
  • Barbarous or rude. Barbarus, a, um. Barbarius, a, ū. Rude en son parler, barbaré.
  • Barbarous, or vicious fourme of speakyng with­out congruitie. Stribligo, ginis.
  • Barbarously or rudely. Barbarè, Georgicè, Incōp­tè. Rudement, Barbarement.
  • Barberie tree. Pyxacantha, Pyxacanthos, Spina a­cuta vel acetosa, Oxyacantha, ae. Espine vinette.
  • Barble fyshe. Barbo, onis. Barbus, bi. Tragopogus. Poisson qu' on appelle roussette, ou iau.
  • Barboure. Rasor, oris. Tonsor, oris, vel trix. Barbier, Tondeur. ¶Et Tonstricula, vel Tonstrix. Tonderesse Barbiere. Ang. A woman barbour. Et Tonstricu­lus, li. Ang. A young barbour, which is not per­fect in the occupation.

    Shaue or to poole, or cut ones heare or bearde. Tondere, Radere, Abradere, Demere barbam. Barbeer, ou faire la harbe, ou faire rongner ses cheueuls.

  • Barbours shoppe. Tonstrina, ae. f. g. La boutique d'vn barbier.
  • Barded horse. Caballus phaleratus. Vng cheual bardé.
  • Barded or trimmed with bardes. Phaleratus. a, um. Bardé.
  • Bardes for horse trappers. Phalerae, arum. Bardes des cheuauxl.
  • Bare. Nudus, a, um. Nud.
  • Bare footed. Planipes, dis. Qui chemin les pieds nuds.
  • Bareid halfwaye, or half naked. Seminudus, a, um. A demi nud.
  • Bare to make. Nudo, as, are. Denudo, as. Faire nude, desuestir.
  • Bare, or leane to make. Macero, as. Tenuo, as. Faire maigre.
  • Bare or leane. Macer, a, um. Maigre.
  • Bared, or made bare or naked. Nudatus, a, ū. Discou­uert.
  • Barely, or nakedly. Nude. Nudement. I.
  • Barely, or poorely, or weakely. Tenuiter. Pourement.
  • Barenes. Nuditas, tis. Poureté.
  • Barenes, or leannes of the body. Macies, Tenuitas. Tenureté.
  • Bargayne. Contractus, us. Emptio, onis. Sponsio, o­nis. Sponsus, us. Venditio. Paction, pact. ¶Emptio ex parte ementis. Achet. Venditio ex parte Ven­dentis. Vendition.
  • Bargayne by cheuisaunce or exchaunge. Licitatio, onis. f. g.
  • Bargayne properly by wryting. Cōtractus. Pactiō. I.
  • Bargaine, or promyse to perfourme a thing requi­red. Stipulatio, onis. Stipulatus, us. Stipulation.
  • Bargayne to make. Contraho, is. Paciscor, eris. pa­ctus sum vel fui. Faire quelque marché ou contract auec aucun.
  • Bargaine to make by cheuisaunce, or exchaūge. Li­citor, aris. Priser, mettre enchere.
  • Bargayne or promise to make, to do and perfourme effectually the thyng bargained or promised. Sti­pulor, aris. Stipuler. Verb. Com. & tunc Iungitur abl. ¶Et Stipulatio, onis. f. g. Stipulation. Is such bargaine. Vide Stipulation, and also properly the promyse made by nude wordes.
  • Bargayned. Contractus, a, ū. Sponsus, a, um. Contract.
  • Bargained, or promised to be perfourmed. Stipula­tus, a, um. Vide Stipulation.
  • Bargainer, or bargaine maker, or he that taketh the bargayne. Licitator, Reus stipulando, Sponsor, o­ris. Qui meten [...]here.
  • Barge or boate. Nauicula, ae. Petite nauire.
  • Barge couered. Emphracta. Vide plus Shippe.
  • Barge with fiftene oores. Quindeceremis.
  • Barke. Baubor, aris. Latro, as. Ringo, is, xi. ¶Latro, as, exig. accus. Abbayer.
  • [Page] Barke against one. Oblatro, as. Vnde Tor, Trix, Tio. Abbayer.
  • Barke or howle lyke a Dogge or Foxe. Gannio, is, iui. Clappir & iappir à la facon d' vng chien & d'vng regnard.
  • Barke or little shippe. Lembus, bi. Nauigiolum, li. Petite nauire.
  • Barcke or rynde of a tree. Cortex, icis. Escorce.
  • Barked or rynded. Corticatus, a, um. Qui ha escorce.
  • Barken trees. Desquamare arbores. Decortico, as. Delibro, as. Escorcer.
  • Barking of trees. Decorticatio, onis, f. g. verbale. Escorcememt.
  • Barking or howling. Gannitus, us. Latratus, us, ui. Vlulatus, us. Glappissement, Iappement. ¶ Gannitus propria vox vulpium. &c. Et Latratus est ipsa vox Canum, ac Vlulatus est foeminarū, & luporum, vt dicitur fletus & moeror. *
  • Barley. Hordeum, dei. vel sine aspiratione, Ordeū, ei. n. g. Orge. Et Hordeaceus, a, um. vel Ordeaceus, a, um. Ang. Of barley. Et Hordearius, a, um. vel Ordearius, a, um. Ang. Pertaining to barley. Vi­de Wheate.
  • Barley bygge. Vide Beercorne and Wheate.
  • Barley bunne gentleman, which is by circumlocu­tion meaned by suche ryche nigardes as lyue with barley bread, or otherwyse hardley. Hordia­rius, ij. m. g. Qui vit d'orge.
  • Barley meale. Alpheta.
  • Barme or este. Spuma ceruisiae.
  • Barne or lathe. Horreum, ij. Vng grenier.
  • Barne keper. Horrearius, rij. Custos horrij.
  • Barnacle byrdes. Chenalopeces.
  • Barnacles or burnacles, to put on a horses nose to make him to stande. Postomis, idis, f. g. Vne braye ou museliere a cheuaulx.
  • Baron, or lyke persone of nobilitie, which bene este­med among the people as an halfe God, for their trauayle about the publique weale. Heros, ois. m. g. Vn homme ayant quelque chose de vertue plus que de l'homme.
  • Barons of the Escheker courte. Quaestorii Iudices. Quaestor, oris. Vng iuge des matiers criminelles.
  • Barre of a dore, or bolte, of any thynge that goeth to and fro. Obex, icis. Patibulum, li. Pessulus, li. Repages, Repagulum. Vne barre, vn verrouil, vn courreau. S.
  • Barre an accion. Eximere actionē. Faire a aucun per­dre ou perir son action, a faulte de l'auoir ententee dedens le temps prefix.
  • Barre or leauer. Vectis, tis. Leuier. à Vehendo.
  • Barrayne. Segnis, ne. Sterilis, le. Sterilus, a, um. Sterinon graecè. Sterile de nature.
  • Barayne cowe. Taura. ae. f. g.
  • Barrayne dales or playne. Vide Downes.
  • Barren woman. Effoeta. Qui ne porte plus.
  • Barren soyle. Fistulosa terra. Sterile.
  • Barren to be or waxe. Sterilesco, scis. Deuenir sterile.
  • Barren to make. Defrugo, as. Faire sterile.
  • Barren heyfar or yonge cowe. Iuuenca sterilis, Vac­ca sterilis. Brehaigne, Sterile, qui ne porte point.
  • Barren or chast man. Vir sterilis, Castus, Debilis. Chastré, qui ne peult engendrer.
  • Barren grounde, or countrey. Terra ieiuna. Terre Sterile.
  • Barrennesse of nature. Natalis & ingenita sterili­tas. Vne sterilité naturelle.
  • Barrennesse. Sterilia, Sterilitas. Sterilité.
  • Barrenly. Steriliter. Effoetè.
  • Barretoure or common brawler, or fighter, or stry­uer. Pugnax, cis. Pugnator, toris. m. g. Combat [...]r.
  • Barrowe for to cary out dunge or filthe. Coenoue­ctorium, ii. Plaustrum, i. Plostrum, i. n. gen. Tum­bereau. H.
  • Barrowe or little hyll. Cippus, pi. Tumulus, li. Vne petite mont.
  • Barter one thing for an other. Muto, as. Changer.
  • Barton court, or place enclosed where husbandrie is vsed, or pultrie kepte. Cohors, tis. Cors, tis. f. g. La court d'vn metairie.
  • Barwycke, a towne in Englande. Tuesis.
  • Base of bloude or estimation. Humilis, le. Obscuri natales. Bas, de bas esiat.
  • Base or lowe. Humilis, le. Submissus, a, um. Summis­sus, a, um. Bas.
  • Base people, as not of the best sorte. Infimates. De basse estat. ¶Quasi Infimi, & minores.
  • Base men, men of the lowest estate or degre. Infimi homines. De basse condition ou estat.
  • Base by birth, of a lowe, and base, or poore stocke, byrthe, or parentage. Infimo loco natus. Des poures parentes, de bas & poure lieu.
  • Base of a pyller. Spira. ae. Vn soubassement de colomne.
  • Base in musske. Imus sonus, vel Tonus. Son.
  • Base synger. Succentor, oris. Bassus, si. m. g. Et Suc­cento, as. & Succino, as. Ang. To sing the base.
  • Basenesse. Humilitas, tis. Bas estat, basseur.
  • Basenesse of bloude, or ignobilitie, as comen of no gentle house. Obscuritas, tatis. Obscurité.
  • Basiliske, a beaste full of poyson, whiche some men do thynke to be a Cokeatrice. Catoblepas, pae. f. g. Basiliscus, ci. Vn serpent nomme basilic.
  • Bassil, a citie in Almayne. Augusta Rauricum. Basi­lea, ae. f. g. Basle, ville D'alemaigne.
  • Basyll herbe. Ocymum, Ozimum. Du baselic basilie.
  • Basyn to washe handes in. Malluuiae, arum. Mallu­uium, ii. Pollubrum, ri. Vn bassin a lauer les mains.
  • Basyn to washe feete in. Peluis, Peluium, ii. Pellu­uium, ii. Vng bassin a lauer les pieds.
  • Basyn to receiue ordure or vrine. Scaphium, ii. Pot a pisser.
  • Basin that a barber vseth, a barbers basin. Concha, vel peluis tonsoria. Bassin à barbier.
  • Basket. Calathus, thi. Canistrum, tri, Carthallum, li. Cista, ae. Coix, icis. Cophinus, ni. Corbis, bis. Fisci­na, ae. Sirpiculum, li. Sporta, ae. Sirpiculus, li. Pa­nier ou corbeille faicte d'osier. Et corbula, ae. & Spor­tula, ae. diminit. Ang. Little basket. Petite panier.
  • Basket or coffin made of the barke of a tree, bulle [Page] ryshes, or wickers. Tibin.
  • Basket or hamper for bread. Panarium. ij. Panier ou corbeille a porter ou garder pain.
  • Baskette wherein gentle women do laye their silke. Qualus. li. m. g. Le panier ou les femmes mettent leur fil, leurs forces & leur cousture.
  • Basket out of the which new pressed wyne runneth. Qualus, li. Corbis vimineus, per quem liquatur vinum calcatis vuis.
  • Basket to cary players cotes or rayment in. Sora­cus, ci.
  • Basket made of rishes, or prety basket. Scripiculū. li. n. g. Vn petit panier faict de iones.
  • Basse or to kisse. Basio, as. Dare oscula. Osculor, aris. Suauio, as. Suauior, aris. Suauium facere, vel su­mere. Baiser quelqu'vn. Vide plus Kisse.
  • Basse, kysse, or bassing. Basium, Osculum, li. Suaui­um. Vng baiser.
  • Basser or kysser. Basiator, Osculator. Baiseur.
  • Bassyng. Basiatio, onis. f. g. Baisement.
  • Bashefull or amased. Attonitus, a, um. Esbahi.
  • Bashefull for shame, or full of shamefastnes. Pudi­bundus, a, um. Pudens, tis. Honteux.
  • Bashefully or in a mase. Attonitè. Esbahissement.
  • Bashefully or with shamefastnesse. Pudibundè, Pu­denter. Aduerbium, idem.
  • Bastarde. Filius populi, Nothus, thi, Vulgo concep­tus. vel ex incestu natus. Bastard.
  • Bastarde begotten betwene base and gentle, or be­twene coniugate & single. Spurius, rij.
  • Bastarde. Nothus, Adulterinus. Bastard.
  • Bastard, or two handed sworde. Spatha, ae. Vne espe [...].
  • Bastarde hande, letter, or wryting. Litera adulteri­na. Vne lettre bastard.
  • Bastardly, as not after the right sort begotten. Spu­rius, a, um. Qui est né d'vne femme publique.
  • Bathe, the name of a towne in Somerset shere here in Englande. It hath the name because of the bathes that are therein, whiche are of great ver­tue to soften the senewes, to scoure the skinne, to cure the morphewe whit, and blacke, for lepre, scabbes, scurfes, olde sores and botches, for hu­mors fallen into the ioyntes, for a hardened milte or the cake in the lefte syde, for a hardened lyuer, or mother, for all kyndes of palseyes, for the Scia­tica, and for all kyndes of itches. Bathonia, ae. f. g. Aquae calidae.
  • Bath. Lauacrum, cri. Bain.
  • Bathes of hotte water. Thermae, arum. Des estuues.
  • Bathing vessell, to bathe or washe in. Baptisterium, rij. Labrum, bri. Vne baignoire a se baigner.
  • Batte or staffe. Baculus, li. Baston.
  • Batte or staffe, croked at the ende. Vncinus, Vncus. Vn croc, ou crochet.
  • Battayle. Arma, orum, Bellum, li. Cōgressus, us. Di­micatio, onis, Mars, per Metonymiam▪ Praelium, lij. Militia, ae. Pugna, ae. Conflictus, tus. La battaille & combat. Bellum, Is also the tyme of battayle or warre. Et Praeliaris, re. Angl. Pertayninge to battayle. &c.

    The endes of battayle are vncertaine. Exitus Praeliorum sunt incerti.

    Hardy in battayle. Audax praeliis. Hardi a se com­battre, ou a combat. S.

    To ioyne battayle, or to fighte. Conserere prae­lia. Combatre.

    To ende the battayle. Dirimere praelia. S.

  • Battaile arraye. Laxatio Manipulorum. And of no­ble men. Principia. Looke Armie.
  • Battayle arraye, or in fourme or order of battayle. Turmatim. Par bandes.
  • Battaile betwene two chāpions, or of two men one­ly. Duellum, Monomachia. singulare certamen. Combat d'homme à homme.
  • Battayle sette, a standing battayle, that wyll fighte to the vttermoste and last man. Bellum constans, Pugna stataria. Battaille ferme.
  • Battayle fayned vpon pleasure, to delight the loo­kers on. As is cōmōly in triumphes, Comedies and tragedies. Pugna imaginaria, Simulacrum pugnae ad spectatorum oblectationem praebitum. Bataille contrefait, faulsse, & de ieu.

    The beginning of the battayle. Praeludiū pug­nae, Praelusio, Principiū pugnae. L'essay du cōbat. H.

  • Battayle before a cytie or towne. Antarium bellum.
  • Battayle done or made by them that be lighte har­nised. Velitaris pugna. Escarmouche.
  • Battaile for the sauegarde of honoure. Dimicatio capitis. Combat quand il est question de la vie d'la ho­neur.
  • Battayle vpon the water, or place where water is. Naumachia. Guerre sur la mer. Et Naumachiarius, a, um. Ang. Pertayning to suche fourme of bat­taile. Et Naumachiarii, orum. They whiche do make battayle on the water.
  • Battayle or combat, worthy memorie. Clara pugna. Combat fameux.
  • Battayle to make. Praelior, aris. Profligare bellum. Combatre, battailler.
  • Battlementes of walles. Minae, arum, f. g. Les crene­aulx d'vne muraille.
  • Bauine or fagote of wode, to laye on the fier. Fascis, is. m. g. Vnbouree. P. vn fagot.

    A bauine of drie woode. Fascis cocularius. Vne bouree. S.

  • Bawde. Lena, ae. Leno, nis. Maquerelle. Et Leniculus vel Lenulus. diminit. Angl. Pertaininge to bawdes.
  • Bawdie house. Lupanaria domus, Lupanarium. ii. Lupanar, aris. n. gen. Palestra, ae. Vnbordeau.
  • Bawdie house, or house of bawdrie without or with in the walles of a towne. Summoeniū, ii. Ganea, ganeum, Prostibulum, Lustrum, Fornix, Prae­sepe. Le bordeau.
  • Bawdines or filthynes vpō clothes or other thing. Squalido, inis. Squaliditas, Squalor, ris. mas. ge. Crasse & amas d'ordure sur quelque chose.
  • Bawdkyn or Tynsell clothe. Intertectus, Picturata vestis. Habillement ouure à l'esguille ou de broderie.
  • Bawdrie. Lenocinum, ii. Lupanar. Maquerelage.
  • [Page] Bawdrye to exercyse, or playe the bawde. Lenoci­nor, aris. Exercer le faict d' vn maquereau.
  • Bawlme herbe. Apiastrum, stri. Citrago, ginis. Me­lissa, ae. Melisse.
  • Bawlme oyntment. Balsamum, mi. Du bausme. ¶Et Balsaminus, a, um, Angl. Of bawlme. Faict de bausme.
B. ANTE E.
  • BE. Sum, es, fui. Eras. dat Este pro estote. Be you. Sum, I am. Ie suis. Es, Thou arte. Tu es. Est, He is. Il est. Esse, To be. Estre.
  • Be estemed. Pondus habere. Estre estimé.
  • Be estemed as a God. Deorum numero esse alicui. Estre estimé & reputé vn dieu.
  • Be nothing estemed, to be out of credite. Authori­tate egere, Non optime audiri, Opinione labo­rare, Nihil dignitati, atque opinioni alicuius tribuere. N'estre pas bien estimé., N'auoir pas bon credit.
  • Be in hyghe authoritie with the kyng. Esse magno apud regem Estre fort estemé du roy.
  • Be in honour, fauour, or estimation. Esse in aliquo numero at (que) honore, Estimatione florere, Obti­nere admirationem, Summam opinionem obti­nere, Haberi magnae authoritatis, Esse maximo pretio, vel in maximo pretio. Estre fort estimé.
  • Be absent, away, distaunt, or farre of. Absum, es, fui. Estre absent.
  • Be before. Praesum, es, fui. Estre deuant.
  • Be at commaundement, or one of his. Contribuere se alicui. Dedo, is. Se mettre, rendre & donner a aucū.
  • Be it done awaye or God forbidde. Absit.
  • Be astonnied. Torpere, Stupere, Stupescere, Stupe­fieri. Estre tout estonné.
  • Be in a place, or be at a place. In aliquo loco adesse. Estre in quelque lieu.
  • Be in some thing. Inesse. Estre in quelque chose.
  • Be it as thou wilt, or you wyl. Esto, Sane vt vis. Age porro. Soit ainsi.
  • Be ofen in one place. Versor, aris. Hanter, estre souuent en vng lieu.
  • Beake, byll, or nebbe of a fowle. Rostrū, tri. Vng bec. Et Rostellum, li. Angl. A litle beake or byll. dimi­nit. Vng petit bec.
  • Beaken or beacon, to set on fyre when enemies doe arriue. Specula, lae. Beffroy ou eschauguette.
  • Belly. Abdomen. Alueus, Aluus, Epigastrium. Ven­ter, tris. Vter, teri. Vterus, ri. Ventre. Aluus, Is properly of any thing that hath no lyfe. Le ventre ou sont les boyaux. Ventriculus. diminit. de venter, ac. Vterculus. diminit. de Vterus. Ang. A little or small belly. Petit ventre.
  • Belly ache. Hysterralgia, Tormen, inis. Tormina, ū. p. n. Maladif du ventre. Et Aluinus, a, um. Angl. Diseased with belly ache, or freating in the belly. Maladif du ventre.
  • Belly harde. Dura aluus. Vn ventre dur.
  • Belly laxatiue or lewse. Aluus cita. Vn ventre lasche & desuoyé.
  • Belly lewse that hath the Fluxe. Liquidus venter. Le flux de ventre.
  • Belly great, he that hath a bigge belly. Ventriosus, Ventrosus. Qui ha grand ventre, ventru.
  • Belly crieth, or my belly crieth with winde. Crepitat mihi venter, Mihi intestina murmurant. Le ventre me bruit.
  • Belly to ease, or to ease the body. Aluum soluere, Elicere aluum, Aluum ciere, Soluere ventrem, & ventris onus, Aluum mouere. Lascher le ventre.

    Stinte or staye the belly. Aluum sistere, Conti­nere, Firmare, Inhibere, Contrahere. Reserrere le ventre.

  • Belly of woman. Vulga. ae. Ventre d' vne femme.
  • Belly of a swyne stuffed with meale. Sartutillis, Far­cimen, enis. n. gen. Boudin, saucisse, ou andouille.
  • Beame. Lacus, Lacunar, ris. Trabes, bis. & Trabs, bis. Vng tref.
  • Beame of a balaunce. Iugum, gi. Scapus bilancis, de quo lances vtrin (que) pendent. Phalanx, gis, Statera. Iugum, Is also the syde beame of a shyppe.
  • Beame with two balaunces. Bilanx, is.
  • Beame of a house. Trabes, bis. Trabs, bis. Vng tref. Et Trabalis, le. Ang. That whiche perteyneth, or perteyning to a beame. Qui sert a poultres.
  • Beame of a plough, or wagon, or carte, conteyning the yoke. Temo, onis. m. g. Le timon d' vng chariot.
  • Beame or a rouffe, not being inbowed or fretted. Laquear, Laqueare, Laquearium, rij. Le planchier de vne maison.
  • Beame of a shippe. Iugum, gi. Rates, tis. Tref. &c.
  • Beame of the Sunne or other bright starre. Ra­dius, ii. m. g. Rayon de soleil.
  • Beame of tymber, whereupon Embroderers and Weauers do roule their worke. Iugum. i. n. ge.*
  • Beane. Faba, ae. f. g. Vne febue. Et Fabarius, a, ū. Per­tayning to a beane. Fabalis, e. Adiectiuum. De febues. And Conchis, is any kynde of meate made of beanes. Potage de febues.
  • Beanes stalke. Fabale, lis. n. g. Substantiuum. Vng fauat de febues.
  • Beane butter. Conchis, is. f. g. Beurre de febues.
  • Beane of Egypte. Colocasia, ae. Cyamos. Febue Egyptiaque.
  • Beanes called Frenche beanes. Eruilia, Pois.
  • Beane cake. Fabacia. Gasteau faict de febues. S.
  • Beane meale. Lomentum, ti. Farine de febues.
  • Beare. Baiulo, as. Fero, is. Gero, is, ssi. Gesto, as. Porto, as. Tolero, as. Porte.
  • Beare about. Circumfero, is. Porter de ca & de la.
  • Beare before. Praetendo, is. Porter deuant. Verg.
  • Beare awaye a tale. Sublego, is.
  • Beare or to cary. Portare, Ferre, Gerere, Suppor­tare, Deferre, Gestare, Ingerere. Porter.
  • Beare blame. Caussam sustinere. Porter tout le blasme.
  • Beare a chylde. Tollo, is. Sustuli.
  • Beare before or vp. Prouehere. Porter auant.
  • Beare charges & costes in iourney. Viaticor, aris. *
  • Beare closely, pryuely, or secretly. Supporto, as. Porter.
  • [Page] Beare crafty and false lies and tales about. Syco­phantisso, as. Sycophantor, aris. Accuser faulsement.
  • Beare fauour or good wyll. Suffragor, aris. Fauori­ser & porter faueur.
  • Beare or haue leaues. Frondeo, es. Frondesco, scis. Produire fueilles.
  • Beare in mynde. Complecti cogitatione.
  • Beare often. Gestito, as. Porter. &c.
  • Beare out. Effero, rs. Egero, ris, ssi. Exporto, as. Por­ter hors.
  • Beare properly on the necke and shoulders. Succol­lo, as. Charger sur son col.
  • Beare on a leauer, or porter. Palango, as.
  • Beare together. Cornportâre, Contóllere. Porter en­semble.
  • Beare in. Inferre, Introferre, Inuehere. Importâre. Porter dedens ou apporter.
  • Beare tale or tidinges. Rumifero, as. Rumigero.
  • Beare out of one place, into an other. Auehere, De­uehere. Porter d'vn lieu en autre.
  • Beare water. Aquo, as. Aquor, aris.
  • Beare vp. Sustento, as. Sustineo, es. Soustenir.
  • Beare wytnes. Antestor, aris. Perhibere testimoniū Pro testimonio dicere. Estre tesmoing, & recors d' vng adiournement, ou autre acte iudiciaire.
  • Bearer or a porter. Lator, oris. Portitor, ris. mas. ge. Porteur.
  • Bearer of fase lies and tales, betwene partie and partie. Sycophanta, tae. Faulx accusateur.
  • Bearer of tales or tydinges abroade. Rumigerulus, vel la, ae. idem.
  • Bearer of trifles, lyes, or tales about. Nugigerulus, li. Vaniloquus. qui parle choses vaines.
  • Bearing. Gestatio, onis. Gestatus, tus. Portement.
  • Bearing aboundantly of many thinges. Multifer, fera, ferum. Qui port & produit diuerses choses.
  • Bearing golde. Aurifer, ra, rum. Portant or.
  • Beasome. Looke browme.
  • Beaste. Bestia, ae. Pecus, idis. Vne beste.
  • Beaste or cattell. Pecu. Indecl. plur. Pecua, cuüm. *
  • Beast cruell and great. Bellua, ae. Grande & terrible beste.
  • Beaste whiche flieth. Vapo, onis. *
  • Beaste that liueth only on the earth. Terrestre ani­mal. Beste qui vit sur terre.
  • Beaste that liueth on the earth, and on the water. Amphibium. Beste viuant en terre & en l'eaue.
  • Beaste that laboureth. Operariū pecus. Bestes de quoy on se sert à labourer.
  • Beaste killed in sacrifice. Victima, ae. f. g. Sacrifice.
  • Beast for draughte or burden. Iumentū, ti. Beste. &c.
  • Beaste or monster, halfe a man, halfe an asse. Ono­centaurus, ri. m. g. Monstrosum animal, de quo a­pud Esaiam.
  • Beaste whiche is both a male and female. Arseno­thelia. ¶As it is sayde that an hare is, whiche is one yeare male, and an other female.
  • Beastes or cattell yoked together. Biiugi. Accoupler a costd'vng de l'autre.
  • Beastes being engendred betwene a wylde beaste and a tame, as betwene a dogge and a wolfe. Se­mifera animalia. Demi sauuage.
  • Beastes brute. Bruta animalia. Bestes brutes.
  • Beastes brute and sauage, Fera. ae. f. g. Beste sauuage.
  • Beastes whiche do serue for burden, as asses, hor­ses, oxen, Mules. &c. Veterinus, na, num. Toute bestes qui seruent a porter sommes. Et Veterinarius, a, um. Angl. Perteining to, or that kepeth suche beastes. Qui ha la charge de telles bestes.
  • Beastes tamed. Domita & condocefacta animalia. Bestes qui sont appriuoisees.
  • Beaste hauing but one horne and very long mayne. or a buffle. Bison, tis. m. g. Vn sort de beufs.
  • Beastes called Panthers of diuerse colours. Va­rae, arum. Panthres.
  • Beastes meate. Vide Forrage.
  • Beastes that strike with hornes. Cornupeta.
  • Beastly. Beluinus, a, um. De beste, bestial.
  • Beastly fury, or madnes. Beluina rabies. Immanis feritas. Bestiale cruauté.
  • Beastlines, filthines, sluttishenesse, or vncleanes. Paedor, ris. Bestialitas, tatis. f. g. Bestialité.

    To water the cattel. Adaquare. Abbreuer les bestes.

    Chase or course wylde beastes. Agitare feras. Cou­urir les bestes sauuages & chasser.

  • Beate. Accipere verberibus. Afficio, cis. vt virgis af­fectus. Batuo, is. Caedo, is, ere. Praecido, is, di. Ver­bero, as. Batre, frapper.
  • Beate blacke and blewe. Suggillo, as. Frapper aucun sur la chair tellement qu'il y vienne des taches noires.
  • Beate with a clubbe or staffe. Fustigo, as. Et Fustua­rium, [...]i. n. g. beating with a staffe. Vne bastonnade.
  • Beate, or to beate. Verberare, Verberibus accipere, Conuerberare, Diuerberare, Euerberare, Cude­re, Percutere, Pulsare. Batre.
  • Beate downe. Aequare solo, Prorūo, is. Percutio, cutis. Frapper, batre.
  • Beaten with the fiste. Alapizo, as. Occilo, as. *
  • Beate or knocke at a dore. Pulsare fores, Pulso, sas. Heurter.
  • Beate, knocke, or strike a thyng, whereby to make it lesser or thynner. Procudo, is. Batre.
  • Beate muche. Deuerbero, as. Batre à force.
  • Beate one till death, or kyll one with beatinge. Ad mortem vs (que) multare. Batre iusques à la morte.
  • Beate one with roddes to death. Caedere aliquem virgis ad necem. Batre de verges iusques à la mort.
  • Beate often. Verberito, as.
  • Beate often, as a stockfyshe is beaten. Retundo, dis. Refouler.
  • Beate one with his owne rodde. Flagitiis, vel Pla­gis afficere, Scelere verberare.
  • Beaten by his maister. Pendere poenas magistro. Estre batu de maistre.
  • Beate, rappe, or strike any thing by waye of affec­tion, but not correction. Pulso, as. vt Pulsare Ly­ram. Iouer de la harpe.
  • Beate or stampe. Exciso, as. Subigo, is, egi. Trito, tas. Broyer, piler.
  • Beate or stampe out. Extero, ris. Froisser & briser.
  • [Page] Beate a thing vpon an anuill. Accudo, is, ire. Forger & marteler.
  • Beaten to be. Dare poenas, Expendere poenas, Luere poenas, Pendere poenas vel verbera, Subire poenas vel verbera, Vapulo, as. Estre batu.
  • Beaten. Vapularis, re. Verberatus, a, um. Qui est batu. Et Verbero, onis. Angl. A persone worthy to bee beatē. Ac verberabilis, le. & Verbereus, a, ū. Angl. Worthy to be beaten. Digne d'estre batu.
  • Beaten blacke and blewe. Suggillatus, a, um.
  • Beaten downe with thonder or lightenining. Per­cussus de coelo, Tactus de coelo.
  • Beaten together or stopped harde. Stipatus, a, um. Batu.
  • Beaten with haylestones. Excussi Grandine, Gran­dinatus, a, um. Batuz de la gresle.
  • Beaten to pieces with stripes and laying on. Tri­bax cis. Tribaces, Viri attriti flagris.
  • Beaten to poulder. Tritus, ta, tum. Tritatus, a, um. Batu en vn mortier.
  • Beaten with roddes. Affectus virgis.
  • Beatē with whippes. Affectus loris, Flagellatus, a, um. Estre fouuette.
  • Beaten vnder. Suppressus, a, um.
  • Beating backe of the sea. Repercussus maris. Le ba­tement ou rebatement de la mer.
  • Beater with roddes. Virgator, vel trix. Fesseur.
  • Beaten. Verberatus, Incussus. Qui est batu.
  • Beating one thing against an other. Conflictatio. Frottement de deux choses l'vne contre l'autre.
  • Beating stocke. Subiculum flagri.
  • Beauty. Forma, ae. Venustas, tatis, Pulchritudo, di­nis, Species, ei. Specimen, inis. Beaulté.
  • Beautie properly in women. Venustas tis. f. g. Beauté de femme.
  • Beauty, principall of a woman. Venus, eris. f. g. Be­auté singuliere princepalement de femme.

    The beautie of a person. Species, iei. f. g. La beaul­té d'vne personne.

  • Beautie, clearenesse, or brightnesse of the daye. Hi­laritas diei. La beauté du iour.
  • Beautie exquisite. Forma expectanda. Beaulté fort exquise.
  • Beauti excellent. Summa forma. Excellente beaulté.
  • Beautie merueilous. Eximia pulchritudo. Meruei­ueilleuse beaulté.
  • Beauties vulgare, common, or of meane sorte. For­mae vulgares, Formae quotidianae. Beaultez com­munes qu'on voit tous les iours, qui ne sont point singu­liers.
  • Beautifie or to polyshe. Condecoro, as. Decoro, as. Orno, as. Venusto, as. Orner, decorer.
  • Beautified. Belliatus, a, um. Condecoratus, a, um. Orné, accoustré.
  • Beautifull. Decoratus, a, um. Ornatus, a, um. Pul­cher, ra, rum. Speciosus, sa, sum. Venustus, a, um. Beau, orne. Vide Fayre.
  • Beautiful somedeale, or somewhat. Venustulus, a, ū.
  • Beautifully. Decorè, Ornatè, Pulchrè, Venustè. Or­neement.
  • Beche tree. Fagus, gi. Phagus, gi. f. g. Vng arbre nomme fau ou fouteau. Et Fagineus, a, um. vel Phagineus, a, um Et Faginus, a, um. Angl. Of beche. Qui est de fau.
  • Becke or signe, whiche is made with the eyes or head. Nutus, us. m. g. Le signe qu'vn fait des yeulx on de la teste. Et inde Nutu, & renutu. Angl. With a becke fromwarde or towarde.
  • Becken with the finger or head. Abnuo, is. Abnuto, as. Innuo, is. Nuto, as. Faire signe de la teste.
  • Becking with the head. Nutatio, onis. f. g. Brauslemēt.
  • Become bounden or subiecte. Dedo, is. Addonner.
  • Become mercifull or pitifull. Prolabi in miseri­cordiam.
  • Bedde. Accubitum, ti. Cubile, lis. Lectus, ti. Stra­tum, ti. Torus, ri. Vng lict ou autre lieu à se coucher. & Lectulus, li. ac Toriolus, li. diminit. Ang. A litle bedde.
  • Bedde of fethers, a fetherbedde. Culcitra plumea. Lict de plume. H.
  • Bedde of course wolle or a matteresse, or bedde of flockes. Culcitra lanea, vel Tomentitia. Lict rem­plie de bourre, materaz. H.
  • Bedde clothes, as shete or whatsoeuer they be. Lo­dix, icis. Stragula, ae. Toral, lis. Toralium, lij. Tora­lia. Lodier & couuerture de [...]ict.
  • Bedde of herbes in a garden. Areola, Puluinus. Vn petit quareau de iardin.
  • Bedde maker. Lectisterniator, vel Trix.
  • Bedde panne, or a warming pāne, to heate the bedd withall. Battillus cubicularius, Instrumentum aeneum, in quod coniectis prunis caudentibus ex­calefiunt lecti. Ignitabulum, li. neut. g. Vn echauf­foir de lict.
  • Bedde of Roses, or Rose bedde. Rosarium, Rosatū. Rosier.
  • Bedde syde. Sponda ae. f. g. Vng chaslit, ou les costez du chaslict.
  • Bedstedes. Fulcra, vel potius Fulcrum, ri. n. gen. Le bois d'vn lict vn chaslit.
  • Bedde tyme, or the first part of the nighte. Contici­nium, ij. Le temps de la nuict ou toutes choses se taisent.
  • Bedlem body. Lymphaticus, ci. Lymphatus, ti. Men­te captus & insanus, Ceritus, Laruatus, velut Lar­uarum incursione animo vexatus. Furieux, hors du sens.
  • Bedle or officer. Ceryx, icis. Praeco, onis. Viator, Sta­tor. Sergeant, messagier, ou appariteur.
  • Bee. Apes, is. Apis, is. Bugones, um. Mousche a miel.
  • Bees delite, or that whereupon bees fede. Apianus, a, um.
  • Bee, called a Waspe. Vespa, ae. f. g. Mousche guesp ou Bourdon.
  • Bee, called a Dorre, that hath no stinge. Fucus, ci. m. g. Vne sorte de mousche sans aguillon.
  • Bees lese no daye but still they trauaile to obtaine hony. Nullus otio perit dies apibus. Les mousches à miel ne perdent point vne iournée qu'elles ne trauaillēt.
  • Bees meate, or huuy sucle. Cerinthe, thes. f. g. herbe nomme Paquette. Erithace, vel Erythace, es. f. g.
  • [Page] Beare to cary a dead corps to buriall. Capulum, li. Capulus, li. Libitina, ae. Loculus. Orcamana, Phe­retrum, tri. vel potius feretrum, tri. Orciniana sponda. Sarcueil bierre.
  • Before. Ante. Parauant, deuant. Antea, Antequam, Ad, vt ad iudicem, Coram, Ob. Prae, Praeter, Prius, Pro, vt pro Curia. Prae in cōp. augmenteth.
  • Before and behinde. A fronte, & a tergo. Par deuant, & par derriere.
  • Before daye light, or an houre, or little before daye. Antelucò, Anteluculò, adu. Deuant le iour.
  • Before one. Ante aliquem. Deuant quelqu'vn.
  • Before my face, or in my presence, or in my sighte. Ante oculos, Coram. Deuant moy.
  • Before daye light, or daye rysing. Antelucanus, a, ū. Qui est faict deuant le iour.
  • Before the trompet was sounded. Ante tubam. De­uant que la trompette sonne. S.

    He did this before me, or in my presence. Ante me hoc fecit, Coram me, Me praesente, Coram oculis meis. Auant moy.

  • Before the daye appointed. Ante diem certam.
  • Before his eyes. Viuus, Videns (que). Deuant ses yeulx.
  • Before the iudge. Ad vel apud iudicem. Deuant le Iuge.

    Go before, or mete them. Abi illis obuiam. Va au deuant d'elles.

    Go before, I wyll followe. I prae, sequar. Va deuāt ie te suyuray.

  • Before the ende or terme. Ante terminum. Ante fi­nem.
  • Before all men, openly, in the face of the worlde. Pa­lam, In propatulo, Vulgò, In publico, Propalam. Publiquement deuant tout le monde.
  • Before the Senat, or before the Councell. Coram Senatu. Deuant le Senat.
  • Before handes. Prae manibus, Prae manu. Auant la main.
  • Before that, Priusquam, Prius quam. Auant.
  • Before that, or this tyme. Abhinc, Antehac. Par ci deuant, deuant ce temps ci.
  • Before vs being, or all that is afore vs. Antica.
  • Before all thinges, chiefly first of all. In primis. De­uant toutes choses.
  • Before noone, whiche is done before noone. Ante­meridianus, a, um, Qui est, ou est faict deuant le midi.
  • Begge, or to aske for Gods sake. Mendicare, Emē ­dicare, Manum ad stipem porrigere. Mendier.
  • Begger. Mendicus, ci. Petitor, oris, vel trix, Proseu­cha, Rogator, vel trix. Mendiant.
  • Beggery. Mendicimonium, nij. Mendicitas, tis. Mendicite.
  • Beggerly apparelled or cladde. Obsitus pannis.
  • Begging. Mendicans, tis. Adiectiuum. Mendiant.
  • Beget chyldren. Generare, Ingenerare, Gignere, Progignere, Procreare, Progenerare, Marem se­minare. Engendrer.
  • Begetter of children. Genitor, toris, Procreator, to­ris. m. g. Qui engendre.
  • Begyle with falsehod. Deludificor, aris. Fallo, lis. Frauder.
  • Begyled. Deceptus, a, um. Fraudatus, a, um. Seductus, a, um. Fraudé.
  • Begyling, or a deceit. Fraudatio, onis. f. g. Fraudatiō.
  • Begiler or who is full of deceipt. Fraudulosus, a, ū. Fraudulentus, ta, tum. Cauteleux, plein de tromperie.
  • Begyler or crafty body, whiche hath vsed the crime long. Veterator, vel trix. Fraudator. Fraudeur, fraudateur.
  • Begle hounde. Catellus, vel la. Vn petit chien.
  • Begyn. Adordior, iris, orsus sum. Aggredior, eris. Au­spicor, caris. Coepio, is. Coepto, as. Exordior, iris. Incipio, is. Inchoo, as. Ineo, is, iui. Instituo, is. Ob­ordior, iris. Orior, riris, vel rire. Pedem ponere. Subordior, iris. Commencer.
  • Beginne to doe some thinge. Adoriri aliquid facere, Aggredi aliquid, Auspicari, Exordium à re aliqua ducere vel capere. Exordiri, Inchoare, Initiū du­cere, vel facere, Instituere, Occipere, Ordiri, Prin cipium à re aliqua sumere, Prooemiari, Incipere. Commencer à faire quelque chose.
  • Beginne afore, or first. Adorior, iris. Praepeto, tis. tij.* Commencer à faire quelque chose.
  • Begyn an action a freshe. Retractare actionem. Les reueoir & rescrire.
  • Beginne agayne a freshe. Integro, as. Redintegro, as. Redordior, iris. Redorior, iris. Repeto, tis, tij. Recommencer.
  • Beginne to aryse, or spryng as the Sunne. Subo­rior, iris. Se leuer, sourdre.
  • Begynne any busines or purpose. Auspicor, aris. Te­lam exordiri. Commencer quelque chose ou besongne.
  • Beginne battayle eftsones. Pugnam restituere. Re­commencer le combat comme deuant.
  • Beginne to growe in age of adolescencie. Adoleo, es. Deuenir grand. Vnde adolescens. ¶ Et Adultus nondum attingens. 21. Annum.
  • Beginne the battayle. Cōmittere pugnam. Commen­cer la bataile.
  • Beginne often or many tymes. Incoepto, as. Encom­mencer.
  • Beginne to speake. Ordior, iris. Praeloquor, eris. Par­ler le premier.
  • Beginne to springe or come forthe. Oborior, iris. Se leuer.
  • Beginne to waxe bright, daye light, or lyghte. Lu­cesco, scis. *
  • Beginner. Incoeptor, Initor, oris. Qui commencé quel­que chose.
  • Beginning. Accessio, vt Accessio morbi, Caput, Ex­ordium, Primordium, Principium, Initium, tij. Origo, ginis. Coeptum, ti. Exorsus, sus. Orsus, sus. Commencement.
  • Beginning of a communication, oration, sentence, or speache. Praeloquium, Proloquium, Proemiū. Proesme, preface, commencement.
  • Beginning of a matter. Frons caussae. Le commencemēt de la cause.
  • Beginning of learning, or that whiche chyldren be first taught. Rudimentum, ti. n. g. Commencement.
  • [Page] Begon. Coeptus, a, um. Incoeptus, a, um. Initus, a, um. Obortus, a, um. Subortus, a, um. Commencé.
  • Begotte before, or firste. Praegenitus, a, um. Primo­genitus, ta, tum. Premier ne, laisné.
  • Begotten. Procreatus, a, um. Progenitus, a, um. Pro­gnatus, a, um. Satus, a, um. Qui est ne, engendre.
  • Begotten before, or firste. Praegenitus, a, um. Proto­genus, a, um. Premier né ou engendré.
  • Begotten on the earth. Terrigenus, a, um. Engendré de la terre.
  • Behaue honestly. Abstinere incommoditate. Probe se gerere.
  • Behauioure. Gestus, us. Vultus, us. Le gesté & maintien.
  • Beheaded. Vide Headed.
  • Beheaded to be. Capite diminui, vel plecti. Truncor, caris. Auoir la teste trenchee.
  • Behynde. Pessum, Pone, Post, Retro, Seorsum. Der­riere.
  • Behynde the campes. Pone castra.
  • Behynde to be with accompte or reckening. Reli­quor, aris. S'endebter.
  • Behynde and before. A tergo, & a fronte. Par derriere & par de vant.

    Thou hydest thee behynde the sieges. Tu post ca­recta latebas.

  • Beholde. Aspecto, as. Aspicio, xi. Cerno, is, reui. Con­spicio, cis. Oculis concipere, Conspico, Cōspicor, aris. Inspicio, cis. Intueor, eris. Petere oculis, vel Visu, Prouiso, is. Specto, as, are. Tueor, eris. Vi­deo, es. Regarder souuent.
  • Beholde or to looke on some thing. Aspicere, Cer­nere, Tueri, Intueri, Videre, Inspicere, Respicere, Capessere aliquid oculis, vel vsurpare. Regarder.
  • Beholde often. Aspectare, Respectare. Souuent re­garder.
  • Beholde many, or many to beholde one. Conspicere. Quand vne regarde plusieurs, ou plusieurs regardāt vn.
  • Beholde one with pitie, cōpassion, or louing good­wyll. Aliquem respicere. Regarder quelque vn en pitié.

    God beholdeth vs, as whē he hath pitie on vs, & doth ayde vs. Respicit nos deus. Dieu nous regarde quand il ha pitié de nous & nous aide.

  • Beholde aboue or looke vp. Suspecto, as. Freq. Su­spicio, cis. Regarder souuent en hault.
  • Beholde aduisedly, attentifely, or stedfastly. Ani­maduerto, tis. Inspecto, as. Intueor, eris. Obtueor, eris. Oculos intendere. Regarder dedens.
  • Beholde or eye a woman wantonly. Proco, as. Pro­cor, aris.
  • Beholde one with disdayne. Contemnere. Regarder par desdain.
  • Beholde one firmely, and earnestly. Oculis intentis contemplari, Obtueri, Obtui, Spectare, Inspecta­re. Regarder fermement., & attentiuement.
  • Beholde one earnestly, or with gredy affectiō. Lyn­ceis oculis contemplari. Regarder fort, & aguement.
  • Beholde nighly and earnestly, without twinclinge or closing the eies. Oculos intendere, Inconniuē ­tibus oculis aspicere. Regarder attentiuement sans cligner les yeulx.
  • Behold and looke into al costes, and partes. Lustra­re, Collustrare, Perlustrare, Obire oculis, Circū ­spicere, Despicere, Circumspectare, Circumaspi­cere, Circunspicere, Perspectare. Regarde de tous costez de toutes pars, ca & la.
  • Beholde al about, or rounde. Collustro, as. Lustro, as. Perlustro, as. Regarder de tous costez.
  • Beholde intentiuely, or with a goodly and sincere affection. Contemplo, as. Contemplor, aris. Re­garder attentiuement. Vnde Tor, Trix, Tio.
  • Beholde or looke on thy selfe. Tecum habita. Regarde toy mesme.
  • Beholde or marke me. Vide me, Me huc aspice. Re­garde moy, or regarde à moy.
  • Beholde or to looke downe on the earth. Despicere ad terram. Regarder par terre.
  • Beholde a farre of, or to espie. Prospicio, cis, spexi, ctum, icere. Speculor, aris, vel are. speculatus sum, lari. &c. Regarder de loing, Espier.
  • Beholden. Spectatus, a, ū. Visus, a, um. Qui a este veu.
  • Beholden about., or sene on all partes. Circumspi­cuus, a, um. Perspectus, a, um. Idem.
  • Beholder Spectator, vel trix. Speculator. Regardeur.
  • Beholder of highe thinges. Meteoroscopus.
  • Beholding. Aspectus, us. Conspectus, Inspectio, Spe­culatio. Regardement.
  • Behoueable. Oportunus, a, um. Qui vient bien a point.
  • Behoueth, or it must. Oportet, bat. Impers. Il fault.
  • Being. Ens, tis. Existens, tis.
  • Beyonde. Cis, Porro, Super. Vltra. Oultre. ¶De Vls deriuatur Vltra. Et Vlrerior, ius. Ang. More be­yonde. Vltra cum sit praepositio, regit accusa. & cum aduerbium, nullum casum.
  • Beyonde the sea, comming or going, or that whiche commeth or is done from beyonde the sea. Trans­marinus, a, ū. Qui est d'oultre mer, qu'on aport d'oul­tre mer.
  • Beere. Ceruisia, Zithum, i. neut. ge. De la biere. Looke more beere.
  • Beere being newe. Mustum, ti.
  • Beliefe. Fides, ei. Foy, credit.
  • Beleue. Credo, is, didi. Fidem habere, Fido, is. Croire.
  • Beleue & say, or to affirme according to his minde. Autumare. Croire & dire.
  • Beleue easely. Se credulum praebere. Croire facilemēt.
  • Beleue of a suertie. Pro haud dubio habere. Croire pour tout certain.
  • Beleue or to credit one. Credere alicui. Croire aucun.
  • Beleue one, or to credite him. Fidem alicui habere. Fidere illi. Croire aucun, & se fier à luy.
  • Beleue an others woordes of his faithe & promise. Fidem alicui adhibere, Fidē alicuius sequi. Croire à la parole d'aucun, à sa foy & promesse.

    If you wyll beleue me. Si tu me audies. Si tu me veulx croire.

  • Beleue me. Crede mihi. Croy moy.

    I beleue thee. Ego cre do tibi. Ie t'en croy.

  • Beleued to be, or wynne, or to get credit. Fidem im­petrare, [Page] Audiri, Fidem accipere, credi. Estre creu.
  • Belke, or bolke, or breake wynde vpwarde. Eructo, as. Ructo, as. Ructor, aris. Rugo, is, xi. Router. Vide plus Balche.
  • Belching body, he that belcheth. Ructator, toris. m. g. Celuy qui route. She that belcheth. Ructatrix, tricis. f. g. Celle qui route.
  • Belke often. Ructito, as. Router souuent.
  • Belkyng, or bolkyng, or breakyng wynde vpwarde. Ructuatio, onis. Ructus, us. Rutatio, Rutus, us. Vne route de gorge.
  • Bell, suche one as is vsed, to be ronge to seruice. Aeramentum, Campanum aes. Ex aere fusum opꝰ. Campana vulgò Cloche.
  • Bell, properly called a handbell or litle bell. Tinti­nabulum, li. Nola, ae. f. g. Sonette, sonaille.
  • Belman of a towne Praeco ferialis, qui funus praeuia nola edicit.
  • Belwether shepe. Sectarius veruex, dux gregis. Mou­ton à la sonnette. S.
  • Bellowe or waue of water. Vide Waue.
  • Bellowe, or roare like a cowe or oxe. Bouinor, aris. Mugio, is. Bugler, ou murler.
  • Bellowyng or roaring of neate. Bouinatio, nis. Mu­gitus, us. Buglement.
  • Bellowes for to blowe the fyre. Follis, is. Vng soufflet a souffler le feu.
  • Belonge vnto. Consto, as. Pertineo, es. Specto, as. Appartenir. Vide plus Pertaine.
  • Belt or swerde gyrdle. Baltheus, Baltheum. & Bal­teus, baltei, & balteum, tei, dicimus, licet in sin­gulari magis sit in vsu balteus, in plurali verò bal­tea. Vne estraincte baudrier, ceincture d'espee. Militare cingulum, Hadriano.
  • Benche. Scamnum. Banc.
  • Benchclothe, or carpet cloth. Tapes, tis. Tapete, Ta­petum. Vng tapis, tapisserie.
  • Benches in a barge, bote, or shyppe. Iuga. Transtra, Remigum sedilia, quasi transuersim strata. Les banes des gastheurs, ou rameurs. H.
  • Benches for Iudges, or for the Senate. Subsellia, orum. Bancs qui sont. &c.
  • Benches vnder higher benches. Subsellia, orum. Bancs qui sont bas.
  • Bende or bowe. Curuo, as. Flecto, is. Flexo, is. Intē ­do, is. Tendo, is. Flecher.
  • Bende backwarde. Recuruo, as. Reflecto, as. Repan­do, dis. Reflecher, replier.
  • Bende of men commonly of ten souldiers. Manipu­lus. Vne chambree de dix hommes de guerre.
  • Bende, fillet, or kerchiefe. Amiculum, li. Redimicu­lum, li. Taenia. Vinculum quo vittae nodantur, Fas­cia crinalis, T [...]enia vittae. Bend [...]au. H.
  • Bending or bowyng. Curuamen, Curuatio, Curua­tura, Flexura. Pliement, tortuement.
  • Bending wyse. Accliué.
  • Bendly, or by bandes or hādfuls. Manipulatim. Par bandes.
  • Beneth. Inferius, Infra, Subter, Subtus. En bas.
  • Beneth or lowe vnder the grounde. Inferne.
  • Benedict or Benet, the name of a man. Benedictus, ti. m. g. Benoict.
  • Benediction. Bona praecatio, Eulogia, ae. f. g. Benisson.
  • Benefice or spirituall promotion. Sacerdotium, ij. Benefice, prebende.
  • Beneficiall or lyberall. Beneficus, a, um. Liberal.
  • Beneficiall to be. Praesto, as, stiti, stare.
  • Benefite. Gratia, ae. Officium, cij. Meritum, ti. Bien, grace & plaisir.
  • Benefite or good turne. Benefactum, Beneficium, Impensum. Vng bien faict, plaisir, grace, gratuité.
  • Benet herbe. Caryophyllata, Geum, Benedicta, ae. f. g. Herbe benoite, galiot, salmonde. H.
  • Beneuolent as louing other. Beneuolens, tis. Bien voulant, bien vueillant.
  • Beneuolence, fauour, or good wyll. Beneuolentia, iae. f. g. Beneuolence.

    Allure ones beneuolence or good wyll. Allicere beneuolentiam alicuius. Attraire.

  • Bent or bowed. Curuatus, a, ū. Recuruus, a, um. Re­pandus, a, um. Tendu.
  • Bente like a bowe. Arcatus, a, um. Arcuatus, a, um. Tentus, a, um. Tensus, a, um. Tendu, estendu.
  • Bently like a bowe. Arcuatim. En facon d'arc.
  • Benummed to be, or to be taken in the limmes as lame. Syderor, âris, ri. Estre nielle & gasté.
  • Benummed persone, taken in limmes or lame. Sy­deratus, a, um. Niellé & gasté du temps.
  • Benumming or taken, whiche is a sickenes that so­denly taketh away the sinnowes, and thereupon they be drye and lame without felyng. Syderatio, nis. f. g. Niellement.
  • Beafe. Bubula, Bouina caro. Chair de boeuf.
  • Beafe, when it is called or sayde the lyuely beafe it selfe. Bouillus, Bubulus, li. com. g. Bos, uis. cō. ge. Boeuf.
  • Bequeth. Lego, as. Laisser quelque chose à aucun par te­stament. Vnde Tor, Trix. Tio.
  • Bequeathed. Legatus, a, um.
  • Bequeather or testator. Legator, ris. Testateur. Et Le­gatarius, rij. Legataire. Angl. The persone to whome a bequest is made.
  • Bequeste or legacy. Legatum, ti. Ce qu'on laisse à aucū par testament. Et Legatinus, a, um. Angl. Pertay­ning to bequestes or legacies.
  • Berde. Barba, ae. Barbitium, tij. n. g. Barbe. Et Barbu­la, ae. diminit. Angl. A litle, short, or thinne bearde. Petite barbe.
  • Bearde of a Goate. Arūcus, Spirillū. Barbe de choure.
  • Bearde whiche is moysye or yonge. Puber, ris. Pu­bes, ris. Barbe petit.
  • Bearde or eare of corne. Arista, ae. La barbe de l'espi de ble.
  • Bearded. Barbatus, a, um. Barbu.
  • Berden, or beginne to haue a berde. Pubeo, es. prae­teritum nullum, ere. Pubesco, scis. Inch. Commencer a auoir barbe, & a deuenir homme.
  • Beardles, or hauing no bearde. Galbrio, onis. Im­berbis, bis.
  • Bere beaste. Vrsus, vel vrsa. Vng ours, vne ourse. Et Vrsellus, vel la. Vng vrson. Et Vrsulus vel la, [Page] diminut. Angl. A little or young bere. Et Vrsi­nus, a, um. Ang. Of a bere.
  • Beres fleshe. Caro vrsina. Chair. &c.
  • Berefote herbe. Acantha, Acanthus. Elleborus ni­ger. Marmaritis, Paederos. Branche vrsine.
  • Beere corne, barley bygge, or moncorne. Achilleias, siue Achilleus. Hordei genus.
  • Beere. Potus lupatus, vel lupulatus. Zythum, thi. n. g. De la biere. S.
  • Beere brewer. Cereuisiarius, Ceruisiae coctor, Zy­thepsa, sae. Qui zythum coquit. Brasseur. H.
  • Bery. Bacca. Minu fruict d'arbres. Et Baccula. dimi. Angl. A little bery. Peti minu fruict.
  • Bery, called a blacke bery. Morum, ri. Vne meure.
  • Bery of whyte thorne. Zura, ae. f. g.
  • Beryll. Glessum, ssi. Glastum, ti. Ambre. H.
  • Bereue or take away. Aufero, rs. abstuli. Oster.
  • Beseme, or it besemeth, or it is conuenient. Attinet, bat. Decet, bat. Impers. Il est bien conuenant.
  • Beseamed. Accommodatus, a, um. Approprié.
  • Beseaming. Condecentia. ae. Propreté.
  • Beseche. Adoro, as. Obsecro, as. Obtestor, aris. Quae­so, sumus. Ver. def. vel Desideratiuum. Rogo, as. Supplico, as. Prier affectueusement.
  • Beseche humbly. Deprecor, aris. Obsecro, as. Obte­stor, aris. Fort prier & requerir de grande affection.
  • Besecher. Obsecrator, oris, vel trix. Supplex, cis.
  • Beseche or to praye, Petere, Orare, Rogare, Preces ferre, Precari, Comprecari, Facere precationes. Prier.
  • Beseche or praye a long tyme. Extendere preces. Prier plus longuement.
  • Beseche earnestly to obtayne. Erogitare, Exorare, Praerogare, Derogare, Deprecari. Fort prier.
  • Beseche, or I praye you. Sodes, Quaeso. Ie te prie.
  • Beseche, or to desier God, Deum precibus salutare, Orare deum, Precari ad deum, Petere precibus à deo, Appellare deum. Prier dieu.
  • Beseche, or I praye God it be so. Opto, Faxit deus vt ita sit, Vtinam sic sit. Ie prie à dieu qu'ainsi soit.
  • Besecher, one that prayeth to obtayne some thyng. Rogator, toris. m. g. Qui prie qu'on luy baille quelque chose.
  • Besecher, one that prayeth for an other. Precator, toris. m. g. Qui prie pour vn autre. Vide plus Pray.
  • Beseching. Obsecratio, Supplicatio. nom. Priere af­fectueuse.
  • Beseching. Obsecrans, tis. Supplicās, tis. Part. Priant.
  • Besydes. Praeter. Excepte, fors que, aupres.
  • Besydes that. Praeterea, Praeterquam, adu. Oultre ce.
  • Besiege a fortresse or towne. Circumsedeo, es. Insi­deo, es. Obsideo, es. Obsido, is. Oppugno, as. Assie­ger, Tenir le siege deuant vne ville, Enuironner.
  • Besiege, or the assiege layde to a towne or castell, Obsessio, onis f. g. Obsidio, onis. f. gen. Obsidiū, ij. n. g. Assiegement, le siege de ville.
  • Besiege laier. Obsessor, oris. Oppugnator, oris. Qui assiege vne ville.
  • Besieged. Obsessus, Oppugnatus, a, um. Assiegé.
  • Best of all. Optimus, a, um. Praestantissimus, a, um. Potissimꝰ, a, ū. Primꝰ, a, ū. Rectissimꝰ, a, ū. Tresbon.
  • Beste. Potissimè, Potissimum, Rectissimè. aduer. Tresbien.
  • Beste part, or place. Primae partes. Primier lieu.
  • Bestowe laboure. Impendo, is. Ponere operam. Mettre peine.
  • Bestowe money or other thing. Conijcio, cis. vt Cō ­ijcere pecuniā. Defero, is. Sumo, is, mpsi. Employer. & mettre argent. &c.
  • Betayne, an herbe. Betonica, ae. Cestrum, Serratula, Vetonica, ae. Betoine.
  • Bethlehem vel Bethleem, signifiyng the house of bread, a citie so called, in which the prophete Da­uid was borne and died. And our redeamer Ie­sus Christe was likewyse borne in this citie, ther died Rachael the wyfe of Iacob the Patriarche. It was assigned to the tribe of Iuda, being di­staunt from Hierusalem sixe miles, and was first called Euphrata. Et Bethleematicus, vel Bethle­hematicus, a, um. Of Bethlehem.
  • Bethinke. Vide, Coniecture, and Trowe.
  • Betle or malle for Calkers. Malleus stuparius. Maillet.
  • Betle headed fellowe. Tuditanus, vel Tudito, onis.
  • Betle or a mallet. Tudes, tis. Mateola, lae. Maillet.
  • Bettill or bittill vermine. Scarabaeus. Vng escharbot.
  • Betes herbe. Betha, ae. Erythios. Des betes.
  • Betoken or signifie. Significo, as. Signifier.
  • Betokeneth or signifieth. Significat, bat, Imp.
  • Betokening or signifiyng. Significatio, Signum. De­monstrance.
  • Betraye or to accuse. Prodo, is. Traduco, is, xi. Tor, Trix, Tio. Trahir.
  • Betrayed. Proditus, a, um. Traductus, a, um. Trahi.
  • Betrayer of his owne countrey, or kyller of his fa­ther. Paricida, Patricida, ae. c. g. Qui a tue son pere.
  • Betrayer, bewrayer, or traytour. Proditor, Tradu­ctor, toris. m. g. Traistre.
  • Betraying. Prodimentum, Proditio, onis. foem. gen. Trahison.
  • Betrouthe or to make sure a mayde or a woman, to some man. Sponso, sas. aui, âre, atum. Fiancer vne fille, ou vne femme.
  • Betrouthed or promised in mariage. Sponsus, sa, sū. Promis en mariage.
  • Betrouthed, he that is promysed, or made sure to mary. Sponsus, si. m. g. Le fiancé.
  • Betrouthed, she that is assured to mary. Sponsa, sae. foe. g. Virgo desponsa. L'espouse, vne vierge vouée à quelcun ou promise, vne fiancée.
  • Betrouthing, or plighting of trougth betwene man and wyfe. Vide Affiance.
  • Better. Melior, ius. Potior, ius. Satior, ius. nom. Meilleur.
  • Better. Melius, Potius, Praesentius, Praestabilius, Rectiꝰ, Satiꝰ, cōpar. de satis adu. quāt. Plus excellēt.
  • Better bargeine. Potior conditio.
  • Better then all the reste. Quod est potissimum. Qui est le principal & le meilleur & le plus fort.
  • Better or the greatest worke in price. Potissimum [Page] opus. Qui est le meilleur de toutes les autres.

    There was no man better then Aphrican, nor of more worthier or higher renowne. Nec melior vir fuit Aphricano quisquam, nec clarior. Il n'y eut iamais homme meilleur que Aphricain, ne qui fust plus renomme.

  • Better a little. Meliusculus. En peu meilleur.
  • Better parte. Pars bona, vel magna. Meilleur part.
  • Better right or [...]itle. Caussa superior. Meilleur droict.
  • Better to waxe, or to becomme better. Meliorescere. Deuenir meilleur.
  • Better to be, or to be more excellent. Praestare. Estre meilleur, ou plus excellent.

    Interprete, or to construe a thinge in the better part. Meliorem in partem interpretari. Interpreter en meilleure part.

    In better estate, place, or degree. Loco meliore. En meilleur poinct, en meilleur estat.

  • Better to be or w [...]xe, or be, or waxe better & better. Melioresco, scis. Praeualeo, es. Deuenir meilleur.
  • Better to be, or more worthy. Praeualeo, es. Idem.
  • Better it is. Praestat. bat. Imp. Il vault mieulx.
  • Betwene. Inter. Entre. And sometyme for other voy­ces or significatiōs, as for In, vt Inter agendum, pro in agendo. Sometyme for together. Vt inter nos amamus. Sometyme for one. Vt inter viam.
  • Betwene the one and the other, or on the one party. Altrinsecus. De l'autre costé.
  • Bewayle. Fleo, es. Lamentor, aris. Gemo, is. Gemir.
  • Bewayle muche. Ingemo, is. Ingemisco, scis. Vide Wayle.
  • Beware. Caueo, es. Praesto, as. Praeuideo, es. Proui­uides, es. Vito, as. ¶Caueo exigit aliquoties accus. & aliquando datiuum, vel ablat. Donner caution.
  • Bewitche. Fascino, as. Efascino as. Ensorceler. Vt Verg.
    Nescio quis teneros oculus mihi fascin [...]t agnos.
    I knowe not what vnlucky eye,
    Bewitcht my tender lambes.
  • Bewitched. Fascinatus, a, um. Efascinatus, a, um.
  • Bewitching. Fascinatio. Fascinum, i. Fascinus, ris. Ensorcellement.
  • Bewray counsayle. Prodo, is. Rumpere consilium. Traduco, is, xi. Encuser. Et Mystagogus, Is he that doth bewraye or shewe secretes. Princeps sacro­rum. Cic. *
  • Bewrayed. Proditus, a, um. Traductus, a, um. Reuele, trahi.
  • Bewrayer. Proditor, Traductor, vel trix. Traistre.
  • Bewraying. Prodimentum, Proditio. Trahison.
  • Beuer beaste, or a graye. Castor, Fiber, Lytra, Lu­tra, ae. Vng Bieure.
  • Beuer, drinking, or potacion. Potatio, onis. f. gen. Buuerie.
  • Bey. Searche in Bei before.
B. ANTE I.
  • BY. E, Prepo. Penes, Per, Par. Pro, vt pro meo Iure. Sub, vt sub lucem. ¶Per, Ioyned in cō ­paration, signifieth encrease or perfection. Vt perpulchrum.
  • By my meanes, or by my labour or dilligence. Ope­ra mea. Par moy, ou par mon moyen. S.
  • By and by. In continenti, Actutum, Confestim, Cō ­tinuò, Illicò, Illicet, Immediatè, Mox, Quampri­mum, Protinus, Repentè, Derepentè, Ex conti­nenti, Subitò, Statim, Oppido, Extemplo. Incon­tinent. S.
  • By any experience, profe, or reason. Probabiliter. Auec couleur de verité.
  • By any maner, or some meanes. Quoquomodo, Quoquo pacto. Comment que ce soit.
  • Because that. Vt pote. Pour tant que.
  • By me you may knowe it. Noscere ex me potes. Tu le peux scauoir par moy.
  • By my meanes or instigatiō, he did not these things Me impulsore haec non fecit. Il n'a point faict cela de par moy.
  • By thy impulsion or perswasion. Impulsu tuo, Te impulsore, Tuo suasu. De par toy.
  • By you. Per vos. De par vous.
  • By vs. Per nos. De par nous.

    To be deceiued by his seruaunt. Falli per seruum Estre trompe par son seruiteur.

  • By Scipio ouercommed or vanquished. A Scipione victus. Vaincu par Scipion.
  • By chaunce. Casu, Fortè, Fortuito. D'aduenture.
  • By herte. Meditatè, Memoriter. Par cueur.
  • By hooke, or by crooke. Per fas aut Nefas.
  • By my faye, truly or in good south. Ecastor, adu. Per Castorem & Pollucem.
  • By or nyghe. Apud, Iuxta, Per, Prope, Secundum, Secus. Pres, aupres.
  • Bypathes, bywaye, or sydewaye, out of the hyghe waye. Gregaria via, Diuerticula, Semita, tae.
  • Bywaye, lane or pathe, going by the hyge waye. Di­uerticulum, li. n. g. Diuortium, tij. n. g. Destour, de­storse. H.
  • By rule, iustly, exactly. Ad amussim, Examussim a­liquid facere. Faire vne chose qu'il n'y ait que redire.
  • By deceyte. Per dolum. Par tromperie.
  • By delayes. Per dilationes. Par dilais, en delayant.
  • By a lyne or ryghte thred. Per directum. A droict fil.
  • By fauour. Per gratiam. Par faueur.
  • By iniurie. Per iniuriam. A tort, & par force, contré droict & raison.
  • By sporte and play, or in Ieste. Per ludum & Iocū. En iouant, par esbat, par ieu.
  • By occasion offered. Per occasionem. L'occasion sy offrant.
  • By leysure. Per otium. Tout a loiser.
  • By his owne meanes. Per se. Par son moyen.
  • By turnes or courses, one after an other. Per vices. Chascun sa fois, par tourees.
  • By turnes of yeares. Per vices annorum. Chascun son aunee.
  • By force or violence. Per vim. Par force & violence.
  • By wyne, or through to muche drynke. Per vinum. Par trop boire.
  • By reason whereof. Quo, vnde. Que pourquoy.
  • By somme maner meanes or reason. Aliqualiter, [Page] Aliquatenus. Iuques a certaine mesure.
  • By some place. Aliqua. Par aucun lieu.
  • By the waye. Obiter. En passant.
  • By what maner meanes or reason. Qui, Quomodo, adu. En quelle maniere.
  • By what meanes, reason, or sorte so euer it be. Quo­modocunque, Quomodolibet. Comment que ce soit.
  • By what place or waye. Qua. Par ou.
  • Bybber or often drynker. Bibaculus, Bibax, Bibo­sus, bibulus. Bon biberon, Grand buueur.
  • Bibbing. Bibesia, ae. & Bibacitas, tatis. Bibisia, ae. Bu­uerie excessiue.
  • Bickering, conflicte or cōtention. Certamen. Combat.
  • Bidde or commaunde. Admoneo, es. Iubeo, es. Man­do, as. Praecipio, is. Voco, as. Commander.
  • Bidde, or call one to supper. Coenam indicere ali­cui, Ad coenam vocare, Ad coenam inuitare, Coe­nam dicere alicui. Semondre quelqu' vn à souper. S.
  • Bidde or desire to come to a weddinge. Ad nuptias vocare. Semondre au nopces. S.
  • Bidde geste to a bancquet or feaste, as to inuite a frende to dynner. Inuito, as. Inuiter.
  • Bidden or commaunded. Admonitus, a, um. Iussus, a, um. Mandatus, a, um. Praeceptus, a, um. A qui on à commandé.
  • Bidden to a feast, or inuited, Inuitatus, a, um. Inuité, incité.
  • Bye. Emo, is. Mercor, aris. Redimo, is. Acheter.
  • Bye before hande. Praemercor, aris. Looke Forstale.
  • Bye dearer, or at the laste hande. Licitatione vince­re. Mettre la derniere enchere.
  • Bye for cheape, to the entent to sell dearer by re­tale. Promercor, aris.
  • Bye together. Commercâri, Coemere. Acheter en­semble.
  • Bye well. Bene emere. Acheter a bon marché, à bon cōpte a pris raisonnable.
  • Bye dere. Carè emere. A [...]h [...]ter cher.
  • Bye ill, dere, or to ouerbye. Malè emere. Acheter trop cher, ou suracheter.
  • Bye for nothing. Vili emere. Acheter à ville pris.
  • Bye with ready money. Mercari pretio, Praesenti pe­cunia emere. Acheter à deniers comptans.
  • Bye vnder the price or value. Ademo, is.
  • Bye and sell. Emo, is. Licitor, aris. Nundinor, aris. Venundo, as, are. Faire marchandise, acheter, mettre en vente.
  • Bye and sell often, or to vse the same exercise. Emp­to, as. Emptito, tas. Acheter souuent.
  • Bye and sell with warrantie. Mancipio dare. *
  • Bying and selling. Licitatio, Mercatus, Nundinatio, Venundatio, onis. f. g. Vente, ou achet.
  • Bying and selling with warrantie. Mācipatio, onis. f. g. Mancipatus, tus. Vente. Or before recorde, or by the deliueraūce of the thing boughte, whether it be cattell or lande.
  • Byer and seller. Licitator, Mercator. Marchant. Nun­dinator, Venundator, vel trix. Marchant qui hante les foires.
  • Byer. Emptor, oris. Manceps. Acheteur.
  • Byer of forfaited goodes, as he whiche taketh pro­fite by the condemnation of other. Sector, toris. m. g. Qui achete le confiscatiō d' aucun pour y regaigner.
  • Bygge corne. Look beare corne.
  • Bygge. Grandis, de. Magnus, a, um. Grande. Grandis tamen non ad corpus: sed aetatem refertur, & nū ­quam ad res inanimatas. &c.
  • Bygge with chylde. Grauida, foeta grauis, praegnans. Femme grosse d'enfant.
  • Bygge with childe by thee. Ex tuo compressu graui­da. Grosse de ton faict.
  • Bygge with yonge, as a cowe with calfe, &c. Grauis foetu. Pleine de petits.
  • Bygge to be, or waxe of stature lyke a man. Mascu­lesco, scis. Deuenir masle.
  • Bygge to make or strong. Corroboro, as. Fortifier, en­forcir.
  • Bygger part or syde. Bona pars. Pars magna. La plus part.
  • Bylders herbe, like Alisandre. Lauer. Herbe appelle de la b [...]rle.
  • Byle, botche, or powche. Carbunculus, Tuber, Vlcus, eris. Vlcere, vng anthrac. Vide plus In botche, bli­ster, and powshe.
  • Byles, botches, blisters, and powshes, to cause or make, or to breake out by exulceration. Vlcero, as. Blesser & entamer la peau, vlcerer.
  • Byll of couenaunt or debt. Syngraphus, Syngrapha, vel Syngraphum. Cedule, obligation.
  • Byll of complaint. Accusatorius liber, Libellus iniu­riarum, Postulatio. Complaincte qu'on fait a aucun d'vng autre.
  • Byll obligatorie. Anticopa.
  • Byll or hooke. Falx, cis. f. g. Vne faulx ou faucille, vne serpe. Pertaining to a byl. Falcarius, a, um.
  • Byll called a forest byll, or bushsithe. Runcina, ae. Sarele. H.
  • Bylman, or a mower. Falcarius, ij. m. g. Qui vse d'vng baston courbe qu'on appelle Rancon, ou vng falcheur.
  • Billet. Cala, ae. f. g. Scinde calam, vt caleas. Cal.
  • Byllet of woode. Truncus ligni. Vn billot de bois.
  • Bynde. Alligo, as. Astringo, xi. Colligo, as. Cōnecto, tis. Concatheno, as. Ligo, as. Obligo, as. Necto, is, x [...]i. Subnecto, is. Vieo, es, ere. Attacher, nouer, lier.
  • Bynde agayne. Religo, as. Restringo, xi. Reuincio, cis. Restraindre, fort lier.
  • Bynde backewarde. Religo, as. Restringo, is. Reuin­cio, cis, ire. Restraindre.
  • Bynde by couenaunt, othe, or promyse. Adigo, is. A­stringo, is. Authoro, as. Obiuro, as. Obligo, as. Ob­trigo, as. Serer, estraindre, obliger.
  • Bynde with an earnest peny. Obaero, as. I suppose, Obligo & Authoro, as. be of this signification be­cause, Obligatio, is a bonde, and Authoramentū a bonde, obligation, earnest money, preste money, or a hire, and Obaeratus, ta, tum. That is bonde with an earnest penny. &c.
  • Bynde fast, harde, surely. Coerceo, es, ere. Constrin­go, is. Destringo, is. Deuincio, cis. Perligo, as. Per­plector, eris. Religo, as. Lier fort.
  • [...] [Page] Blame, or to speake in the deprauation of some mā. Maledicere, Dignitati alterius derogare, Conui­tiari, Laedere & imminuere famam. Blasmer.
  • Blamen. Accuso, as. Culpo, as. Inculco, as. Verberare conuicio, Reprehendo, Arguo, guis. Blasmer.
  • Blame often. Culpito, as. Increpito, as. Increpo, as, pui, & aui. Blasmer.
  • Blame one to his great reproche, or to reproue or condemne one. Criminari, Concriminari, Crimē in aliquem intendere, Culpâre, Damnare aliquē, Dicere inclementer in aliquem, Dicere iniustè alteri, Improbàre, Increpâre, Subaccusare, Taxâ­re, Vertere stultitiae aut vitio, Vitio aut culpae da­re, Vituperâre, Blasphemâre, Despuere in mores alicuius. Blasmer aucun & lui reprocher. S.
  • Blamer. Criminator, Vituperator, vel trix. Blasmeur.
  • Blancket, or couering of a bedde, or a shete. Lodix, dicis. f. g. Stragulum, li. n. gen. Lodier, couuerture du lict, parement.
  • Blankettes. Lodices, cum. Plagae, arum. Idem.
  • Blase abrode. Publico, as. Diuulgo, as. Vulgo, as. Fa­migero, as. Publier quelque chose.
  • Blaser of bruite or fame. Famigerulus. Babillard.
  • Blasyng starre. Cometa, ae. Cometes, Pogonia, ae. Vne Commete. Looke Starre.
  • Blaspheme God. Blasphemo, as. Profanare. Sacri­lego maledicto se obstringere. Blasphemer.
  • Blasphemy. Blasphemia, ae. Sacrilegum maledictū, Probosum in deum diuos (que) maledictū. Blaspheme.
  • Blasphemer, or a wicked speaker. Blasphemus, mi. m. g. Blasphemateur.
  • Blaste. Afflamen, inis. Afflatus, us. Flatus, us. Flabrū, ri. Flamen, inis. Soufflement.
  • Blaste whiche ouerthroweth house and trees. Pro­flatus, us. m. g. Vent, esuentement.
  • Blast of wynde rysing from the earth, called a hur­leblast. Loelaps, Turbo, bonis. Tourbillon de vent.
  • Blasted corne. Stupida arista, Ieiuna arista. Espi affa­me, qui n'a point de grains.
  • Blasted as corne is blasted. Fulguritus, a, um. Ru­biginosus, a, um. Fulminatus, ta, tum. Fouldroyé, nielle.
  • Blasted tree. Flamatica arbor. i. Fulmine icta.
  • Blasted to be. Affiari sidere, Sideror, ris. Vror, eris. Estre niellé & gasté du temps.
  • Blasten or seare. Fulguro, as. Vro, is. Vlstulo, as. Es­clairer, fair esclairs brusler.
  • Blasting or searing, as of corne, herbes, fruite, and trees. Rubigo, inis. Sideratio, Siriasis, Vredo, inis. Vstrigo, ginis. Niellement.
  • Blaunche. Dealbo, as. Deglubo, as. Blanchir.
  • Blaunched Almondes. Amygdala dealbata.
  • Bleache or make whyte. Candifacio, is. Blanchir.
  • Bleache in the sunne. Insolo, as. Mettre au soleil.
  • Bleaching. Insolatio, onis. f. g. Seichement.
  • Bleaching place. Insolatorium, tij.
  • Bleaching of linnen clothe. Linteorum dealbatio. Blanchissage de linge.

    To waxe bleache or whyte. Albescere, Inalbe­scere. Blanchir & deuenir blanc.

  • Bleache or make a thing whyte. Candefacere, Can­didâre, Dealbâre. Blanchir quelque chose.
  • Bleade. Effundere sanguinem, Sanguino, as. Saigner, Iecter sang.
  • Bleading. Fusio cruoris, vel Sanguinis manatio. Cursus sanguinis, Fluxio sanguinis.

    To stoppe bleading. Profusionem sanguinis, a­uertere. Diuertir. S.

  • Bleamishe or spotte. Labes, Macula. Tache, macule. Et Labecula, diminit. Ang. A little blemyshe. ¶Ac Maculosus, a, um. Ang. Full of blemishes. Plein de taches.
  • Bleamishe. Labesco, scis. Labescor, sceris. Maculo, as. Maculer, tacher, souiller.
  • Bleamyshe the sight. Destringere aciem.
  • Bleare eyed. Lippus, a, um. Qui ha de nature les yeulx pleurans & chassieux.
  • Blearenes of the eyes. Lippitudo, inis. Ce vice la des yeulx.
  • Bleate like a goate. Capriso, as, are.*
  • Bleate lyke a shepe. Balo as. Beeller.
  • Bleate often. Balito, as. freq. Beeller souuent.
  • Bleating of shepe. Balatus, us. Cri de brebis.
  • Blesse. Benedico, xi. Lustro, as. Benir.
  • Blessed. Benedictus, a, um. Beatus, a, um. Benict.
  • Blewebottell floure. Cyanus. Aubefoins, beluets.
  • Blewe coloure. Caeruleus, a, um. Caerulus, a, um. Cu­matilis, le. Venetus color. Coleur bleue.
  • Blewe coloure like a Saphir loupe. Cyaneus, Cya­nus, a, um. Qui est de couleur perse ou bleue.
  • Blewe eyed. Caesuliae. Qui ont les yeux pers.
  • Blynde. Caecus, a, um. Exoculatus, a, um. Oculis cap­tus, Orbus, a, um. Aueugle.
  • Blynde or beasom borne. Caecigenus, a, um. Qui est né aueugle, aueugle né.
  • Blynde imagination. Caligans animus, Mens caeca.
  • Blynde on the one eye, or hauing but one eie. Luscus, Monoculus, Cocles. Borgne.
  • Blynde, or a darke entree. Aditus caecꝰ. Entre obscure.
  • Blynde chaunce, or a chaunce without reason. Cae­cus casus. Qui est sans raison.
  • Blynde, darke, or obscure dennes. Cauernae caecae. Tenebreuses.
  • Blynde letters or wrytinges. Caducae literae, Fugiē ­tes literae, Scripta caduca, vel Fugiētia. Lettres qui blanchissent & s'effacent.
  • Blynde towarde the euening, or who that can not se at nyghte. Nyctilopes.
  • Blynde causes. Causae caecae. Incogneues, incertaines.
  • Blynde or vncertayne hope, or expectatiō. Expecta­tio caeca. Espoir ou on ne voit point d'asseurance.
  • Blynde, or priuie backe dores. Fores caecae. Huis der­riere, huis caché & secret.
  • Blynde or difficill disease to knowe. Morbus coecus. Difficile a cognoistre, caché.
  • Blynden or make blynde. Exoculo, as. Exoculasso, ssis, ere. Exorbo, as. Obcaeco, as. Occaeco. as. Offun­do, is. Aueugler.
  • Blyndnes. Caecitas, tis. Aueuglement.
  • Blyndnes of mynde. Ablepsia, Allucinatio, Incon­syderantia, [Page] ae. foem. gen.
  • Blister, or a poushe, or a litle blayne. Pustula, lae. f. g. Vne ampoule.
  • Blister or poushe. Vlcus, eris. Looke in byle.
  • Blister moste properly in bread, when it is in ba­kyng. Pusula, lae. f. g. Ceste petite enleueure & cōme enfleure qui se lieue sur le pain en cuisant.
  • Blisters, byles, or poushes, causing or making. Vl­cerarius, a, um.

    Full of sores and blisters. Vlcerosus, sa, sum. Plein d'vlceres.

    A litle byle, blister, or sore. Vlculum, li. n. g. dimin. Petit vlcere.

  • Blobbe cheked. Buccones, Bucculentus, ta, tum. Qui ha grande bouche.
  • Blocke. Truncus, ci. m. g. Le tronc d' vn arbre.
  • Blotte. Litura, ae. f. g. Effaceure.
  • Blotted. Deletus, a, um. Complanatus, a, um. Oblite­ratus, a, um. Rase, ou effacé.
  • Blotten, or make blottes, or put out. Deleo, es. Li­turo, as. Oblino, is. Oblitero, as. Effacer.
  • Blotting. Complanatio, vel Superinductio literarū. Litura, ae. Obliteratio. Effacement.
  • Bloude. Cruor, oris., Sanguis, nis. mas. gen. Sang.
  • Bloude corrupte, or rancke congealed to a matter. Ater sanguis, Sanies. Huius saniei. f. g. Sang meur­tri venant a putrefaction.
  • Bloud draught. Effusio sanguinis. Detractio & mis­sio sanguinis. Saignee.
  • Bloude sounde, pure bloud. Sanguis intiger. Sang qui n'est point corrompu.

    Drawe out bloude, Sanguinem detrahere. Tirer du sang.

    Sheade, spill, or destroye bloude. Sanguinem fa­cere. Espandre sang.

    To stenche bloud. Claudere sanguinem & sistere. Estancher le sange.

    Sucke ones bloude, or seke his destructiō. Ebi­bere sanguinem alicui. Succer le sanc à aucun.

  • Bloudy. Cruentus, Sanguinolētus, ta, tum. Sanglant.
  • Bloudy somewhat. Subcruentus, ta, tum. Aucument sanglant.
  • Bloude letting, out of a vayne. Phlebotómia, ae. f. g. Saignee de veine. The instrument to let bloude, or perce the vaine appointed. Phlebótomum, mi. n. g. La lancette a saigner la veine.
  • Bloudshotte in the eye, as when the eye is hurte, the bloude spreadeth. Hyposphagma, Hypochysis, si­ue Hypochyma, Sanguinis subter cutem diffusio, contingens ex ruptura venae, ictu, fuste duróue alio corpore illato. Galenus sanguinem suffusio­nem appellat.
  • Bloude wherewith puddinges are made, as of a kydde or swyne, a bludding. Sanguiculus, li. m. g. Sang d' vn petit cheureau prepare & accoustré pour manger.
  • Bloudstone. Alabandina, Haematices.
  • Bloudy, full of bloud, or of bloude. Cruentus, a, um. Sanguinarius, a, um. Sanguineus, a, um. Sanguino­lentus, a, um. Plein de sang.
  • Bloudles, or without bloud. Exanguis, e. Adiectiuū. Qui n'ha point de sang.
  • Bloudding, or pudding so called. Apexabo, onis. In­testinum sanguine plenum, admista aruina: sic dictum quòd in summitate quiddā, quasi in capite apicem habet.
  • Bludwort herbe, or that whiche stoppeth bloude. Myrtopetalum, Poligonon, Sanguinaria herba, Sanguinalis. Sanguinair.
  • Bloudsucker. Sanguisuga, Hirudo. Vne sansue.
  • Bloudie to make. Cruento, as. Sanguino, as. Ensan­glanter.
  • Blowe. Afflo, as. Adhalo, as. Aspiro, as. Flo, as. Spiro, as. Sufflo, as. Souffler. Vnde Tor, Trix, Tio. verbal.
  • Blowe downe a thinge with wynde, or disperse a­brode. Difflo, Difflas, Difflâre. Espardre ou abbatre quelque chose par souffler.
  • Blowe againe, or contrary. Reflo, as. Souffler a l'en­contre.
  • Blowe to the assaulte, battayle, or fielde, whiche by circumlocution is to animate or encourage. Bel­lum canere, Canere bellicum, vel Classicum, sig­na canere. Le son de la trompe quand en guerre on sonne a l'arme. Esmouoir noise, Inciter a debat.
  • Blowe away, forth, or out. Efflo, as, aui. Souffler au­cune chose dehors.
  • Blowe full. Sufflo, as. Souffler.
  • Blowe a good coole, or the wynde is at will. Ventus operam dat. Le vent est a gre.
  • Blowe a horne Cornicino, is. *
  • Blowe a larum. Bellicum canere. Sonner l'alarme.
  • Blowe the Retreate in battell. Receptui canere, Classicum canere. Sonner la retraicte.
  • Blowe a trumpette in warres. Buccino, as. Signa dare, vel facere militibus. Sonner les trompettes.
  • Blowe vehemently or blusteringly. Perflo, flas. For [...] souffler.
  • Blowen. Alitus, a, um. Flatus, a, um. Spiratus, a, um. Sufflatus, a, um. Souffle.
  • Blower. Flator, Suffitor, Sufflator, vel trix. Souffleur.
  • Blower in a horne. Cornicen, Enis. m. g. Vn corneur.
  • Blower of small trumpettes or flutes. Liticen, nis. Tibicen. Ioueur de trompette ou fleute.
  • Blowyng Flatus, Spiratio, Sufflatio. Soufflement.
  • Blowe or buffet with the hand. Alapa, ae. Vne bouffee.
  • Blowes or buffettes to geue. Alapizo, as. Colaphi­so, as. Impingere alapas.
  • Bluncket, light watchet, or skye coloure. Coesius, a, um. Scyricus, Venetus color. De couleur du ciel, pers.
  • Blunte. Retusus, a, um. Rebousche, gros.
  • Blunt man. Hebes, tis. Hebete.
  • Blunt to be. Hebeo, es. Estre rebouché.
  • Blunt to make whiche is sharpe. Retundo, is. Re­bouscher.
  • Blunt to waxe or dull. Hebesco, scis. Deuenir mouce.
  • Blushe. Erubesco, scis. Rougir de honte.

    An epistle blusheth not. Epistola non erubescit.

    He blushed. Genis erubuit.

  • Blustring wynde. Perflatus, us. m. gen. Grand soff [...]e­ment de vents.
B. ANTE. O.
  • BOcher. Carnarius, Carnifex, Lanio, onis. La­nius, ij. Lanista, ae. Vn boucher. Et Lanionius, a, um. Angl. Pertaininge to Bouchers, or bouchers crafte.
  • Bouchers shoppe. Carnaria, Taberna lanij.
  • Bouchers knife, or chopping knife. Clunaculum, li. n. ge. Culter sanguinarius.
  • Boucherie, or bouchers shambles, where fleshe is solde. Carnarium, ij. Macellum, li. Laniarium, ij. n. g. Vn boucherie.
  • Bodge or botche olde clothes. Sarcio, is.
  • Bodge, botche, peer, repayre, or to mende. Resarcire, Reconcinnâre, Interpolâre, Instaurâre. Radouber.
  • Bodging, mending, botching, repairing or pe [...]ing. Emendatio, Refectio, Interpolatio. Radoubement.
  • Bodger, mender, or one that repayreth. Interpola­tor, Emendator, Sarcinator, Consarcinator, Refe­ctor, toris. m. g. Radoubeur.
  • Bodger, botcher, mender, or patcher of olde gar­mentes. Rudiarius, ij. Sarcinator, vel trix. Vetera­mentarius, rij. m. g. Radoubeur.
  • Body. Corpus, ris. neut. gen. Vng corps. Corpusculū, diminut. Angl. A little, or small, or prety bodye. Petit corps. ¶Corporeus, a, um. Ang. Of a body, or that whiche is bodely substaunce. Qui ha corps.
  • Body that is whole, sound, and well disposed, with­out sickenesse or malady. Corpus integrum, sanū salubre. Corps sain & dispos. H.
  • Bodie without a soule. Corpus inane animae. Sans ame.
  • Body that is sounde. Corpus solidum. Corps qui n'est point corrompu, ne gasté.
  • Body that is sicke, or ill at ease. Corpus mali habi­tus, Affectum, Morbosum, Morbidum, Aegrum & Aegrotum. Corps mal sain. H.
  • Body without a soule, or a dead body. Corpus inane animae, Spoliatum lumine corpus, Cadauer, Cas­sum anima corpus. Sans ame, du quel l'ame est sortie, Corps mort. S H.
  • Body without a head, Truncus, pro corpore ponitur cui praesectum est caput. Le tronc du corps. H.

    A cleare body. Rarū corpus. Qui n'est point espez, Cler. S.

    A body that is stretched out. Resolutum corpus. Tout estendu. S.

    The image of a body. Simulatū corpus. L'image de quelque corps. S.

  • Body slender, lanck and extenuate. Subductum cor­pus. Extenué. S.
  • Body lyttle. Vescum corpus. Petit, minu. S.
  • Body wasted or consumed. Absumptum corpus. Cō ­sum [...]. S.

    To bury the body. Condere corpus sepulchro. Mettre deden [...] le sepulchre ou tombeau. S.

    To bury the bodies. Dare tumulo corpora, Hu­mare vel inhumare corpora. Mettre dedens le tom­beau. S.

    Dead bodies. Defuncta corpora vita. Morts. S.

    The arrowe pearced his bodye a little. De­strinxit summum corpus arundo. Ouid. la fleiche l'a vn petit atteint & blessé au corps.

    To fashion a body. Formare vel fingere corpus. Former, faire. S.

    To recreate or refreshe the body. Leuare corpus. Recreer. S.

  • Body well compacte, and of a good stature. Qua­dratum corpus. Bien formé & membru.
  • Body well complexioned. Corpus bellè constitū.
  • Body of a tree. Caudex, icis. Codex, cis. Corpus ar­boris. Le corps d'vn arbre, & [...]e trone.
  • Bodies consumed with sicknesse. Defecta corpora. Obnoxia morbis corpora. Corps maladifs.
  • Bodkyn. Subula,. Alesne.
  • Bodkyn, or fine instrument, that women curle their heare withall, and it maye bee called a friseling yron. Calamistrum, tri. Poinson pour grediller, & fri­ser les cheueus. H.
  • Bodkin, or bigge nedle to crest the heyres. Discrimi­nale, Discerniculum, Acus crinalis, Crinale. Poin­son pour faire la creste des cheueus.
  • Bodman, a towne in Cornewaile. Voliba, bae.
  • Boye. Puer, Pusio, Pusus. Garson Et Puerulus, ac Pu­sillus. diminut. Ang. A little bodye. Petit corps.
  • Boy not atteining th'age of .ix. yeres. Impuber, ris. Impubes, ris. Garsoneau sans barbe. H. And aboue that age. Adultus & Pubes. Ieun homme.
  • Boye with a bushed head. Comatulus.
  • Boye or wenche whiche is alwaye beaten about the shoulders. Scapularis.
  • Boye whiche is full of iestes and tauntes. Salapu­sius. Nomen erat Calui, Catulli familiaris tan (quam) puer, ob staturam puerilem, plenus salis, & orato­riae mordacitatis.
  • Boyely or boyishe, or pertaining to a boye. Puerilis, le. D'enfant.
  • Boyely, olde lubber, that wyll styll playe the boye, not chaunging his maners with his yeares, or a wanton or boyishe olde man. Callipaeda.
  • Boyes attending vpon an hoste, to cary baggage. Calones, num. Calo, onis. Vallet de gensdarmes.
  • Boye which doth attende vpon common harlottes, called an appel squire. Aquariolus, li. Macquireau.
  • Boyes games or playes. Popularia.
  • Boyishnes. Puerilitas. Pueritia, ae. foe. gen. Enfancé.
  • Boyle or seethe. Coquo, is, xi. Bullio, ire. Decoquo, Discoquo, Elixo, as. Ferueo, es. Cuire, boullir.
  • Boyle or seathe agayn. Recoquo, is, xi. Cuire de rechef.
  • Boyle much. Percoquo, is. Efferueo, es. Boullir si sort, qu'il se respād. Et Efferuesco, scis. Inch. Ang. To begin to boyle.
  • Boyle newe wyne. Defruto, as. Faire du vin cuict.
  • Boyle or to seathe. Bullire, Ebullire, Feruere, Infer­uere, Inferuescere. Boullir.

    Cause to seathe or boyle. Feruefacere, Inferue­facere. Faire boullir.

  • Boyle tyll a certaine quantitie be diminished. De­quoquere. Faire boullir iusques a certaine diminution.
  • Boyle often. Coquito, as. Coctito, as. Et Feruefacio, cis. Ang. To cause to boyle. Faire cuire ou boullir.
  • [Page] Boyled. Coctus, a, um. Elixus, a, um. Qui est cuict.
  • Boyled in an earthen pot. Testuaceus, a, um.
  • Boyled a little. Subferuefactus. Vn peu boulli.
  • Boyling. Ebullitio, tionis. f. g. [...]ouillon.
  • Boyled meate. Aulicoqua, Cocta caro. Cuict.
  • Boyled much, or enough. Percoctus, a, um. Estre fort boullant.
  • Booke. Liber, i. Liure. Et Libellus. diminut. de Libel­lus. Ang. A prety little booke. Vn liuret, petit liure. Et Librarius, a, um. Ang. Pertaining to bookes. Qui appartient ou sert aux liures.
  • Bookecase, or ruled matter in lawe. Praeiudicium, ij. Vide plus in Preiudice.
  • Booke of a small volume. Libellulus, li. mas. gen. Vn liuret.
  • Booke of accompte. Rationarius, Codex excepti & expensi. Tabulae accepti & expensi, Commenta­rius accepti & expensi. Conte de la recept & depense.
  • Booke or great volume. Codex▪ cis. Volumen, mi­nis. Vn volume à part, grande volume.
  • Booke of a meane volume. Codicillus. diminut. de Codex. Petit liure.
  • Booke belonging to the councell, of potentates and princes, wherein their actes bene registred. Ra­tionarius, Liber elephantinus. H.
  • Booke of domesticall expences, and necessarie daily done. Diarius, Ephemeris, Diariū. Registre iournel.
  • Booke of expences or of reckeninges. Aduersaria. Looke booke of accompte.
  • Booke wherein olde customes, rytes, and vsages bene written. Ritualis, Annales. Annales.
  • Booke of medicines. Antidotarius, Liber in quo de antidotis tractatur.
  • Booke of Phisicke. Iatronice.
  • Booke of remembraunce or commentarie, wherein expences are noted, as well in iourney as other­wyse. Itinerarium, ij. Vide supra.
  • Booke of remembraunce or abridgement brieflye written. Commentarius, rij. Comentarium, ij. n. gen. La sustance de quelque ocurre.
  • Booke of scripture, conteining the tenne commaū ­dementes. Decalogus. Decem praecepta cōtinens.
  • Booke which for hansomnes may be caried in iour­ney or of iestes and iournies. Hodoeporicum, Iti­nerarium, Liber aliquod iter describens.
  • Booke to enstructe one. Protrepticus.
  • Bookes treating of the nature of fyshes. Halicatica. Dicuntur volumina in quibus tractatur de piscibꝰ.
  • Bookes treating of synne. Amaritgenati.
  • Booke wryttē on the backside. Opistographus. Vide Calepinum.
  • Bookes set foorth vnder false names and titles. Li­bri subdititij. Quint. lib. 1. cap. 5.
  • Bookes, whose authours be vnknowe. Apochryphi libri, Nam Apochryphus, a, um. Est quasi Occul­tus, ta, tum. Chose occulte.
  • Bookes of holy scripture. Agiographa, sacra scrip­tura.
  • Booke printer. Typographus, Librarius etiam dici potest. Libraire, ou Imprimeur. H.
  • Booke bynder. Bibliopegus, gi. Librorum cōpactor. Relieur de liures.
  • Booke seller or Stacioner. Bibliopola, Librarius. Libraire, marchand de liures.
  • Boulde. Animatus, a, ū. Animosus, a, um. Audax, da­cis, Metu vacans. Solers, tis. Strenuus, a, um. Hardi, aduentureux.
  • Boulde man in fighting. Thrasimacus.
  • Bould to be. Animo forti esse, Audeo, es, Metu vaca­re. Oser, ne point craindre d'faire quelque chose.
  • Boulde speaker. Confidentiloquus, a, um.
  • Bouldly to speake. Fortiter loqui. Parler de grande audace.
  • Boulde, a man of a singuler audacitie and bould­nesse. Audacia singulari homo, Audax. Moult au­dacieulx.
  • Boulde enterprice Audax facinus. Hardie entreprinse.
  • Boulde hope. Spes audax. Haultaine esperance.
  • Boulden, or to encourage one. Facere audacem. En­hardir, donner courage.
  • Bouldly to sweare. Audacter iurare. Iurer hardiment.
  • Bouldly to speake, and freely. Audacter & libere di­cere. Parler franchement & sans crainte.
  • Bouldly to speake, or to aunswere. Loqui audacter aut respondere. Franchement, hardiment.
  • Bouldely, or with a freshe courage. Animose, Auda­citer, Audacter, Confidenter, Redintegrato ani­mo, Fronte, vel Vultu. Hardement.
  • Bouldē or make bould. Addere animos. Animo, as.
  • Bouldened or made boulde. Animatus, a, um. Qui ha le vouloir la fantasie & le courage.
  • Bouldenes. Animatio, Animositas, Audacia, Soler­tia, Strenuitas. Audace, presomption.
  • Bouldenes in asking, begging, or crauing. Procaci­tas. Effrontement, Eshontement.
  • Boly or plummet, whiche mariners vse. Bolis, idis. Vne sonde, vne poix.
  • Bolimonge, whiche is a kynde of mixture of corne and grayne, for horses, & also of thinges good & badde. Farrago, inis. Dragee a cheualx.
  • Bolke, Vide belke.
  • Bolle, or basen to washe handes in. Trulleū, lij. Ge­nus vasis quo manus perluuntur.
  • Bolle to drynke wyne in. Tina, ae. Tinia, ae.
  • Bolle of golde or syluer. Crater, Patera, ae. foe. gen. Vne tasse a boire.
  • Bolling or bubbling vp of water. Vide bubblynge.
  • Bolue or swell. Turgeo, es. Enfler.
  • Bolued or swollen. Turgidus, a, um. S'enflé.
  • Bolued or swollen somewhat, or litle. Turgidulus, a, um. Aucument enflé.
  • Bolued with fulnes, as the teate of a cowe is. Di­stentus, a, um. Estendu, plein.
  • Bolued to be. Turgeo, es, ere. Estre enflé.
  • Bolued to waxe. Turgesco, scis. Inch. Enfler.
  • Bolster of a bedde. Ceruical, Ceruicale, lis. n. gen. Cheuet, ou trauersin, ou coussin de lict.
  • Bolsters whiche bearers of burdens, as porters do weare for freating. Thomices, Puluilli lana pi­lisúe farti, quibus veterinorum colla muniuntur [Page] ne oblaedantur. H.
  • Bolt of a dore, gate, or wyndow. Obex, cis. Pesulus, li. Repages, Repagulum. Tribulū, li. Vn verrouil.
  • Bolte. Catapultorium pilum: hoc est, sagitta siue ia­culum quod catapulta emittitur.
  • Bonde. Alligatio, onis. Ligamen, inis. Ligamentum, Nexus, us. Vinculum, li. Vinclum per Syncopen. Vn lién, ou liement.
  • Bondes wherewith theues handes are bounde to­gether. Manicae. Menottes, liens a lier les mains. H.
  • Bonde or thonge to tie a buckler or target. Inserto­rium, rij.
  • Bonde of matrimony or wedlock. Coniugium, Cō ­nubium, Iugale vinculum. Le lien de mariage.
  • Bonde properly by wryting. Obligatio, onis. foe. ge. Obligation.

    Bynde one, or take sufficient suerties of him. Sa­tisaccipio, pis, cépi, ceptum. Satisaccipere. Prendre caution & respondant de quelq'vn.

  • Bonde, whereby a mā is bounde with suerties. Sa­tisaccipio, onis. Caution prinse de quelqu' vne.
  • Bande or suretie layde for the payment of money or performation of couenaunt. Satisdatum, ti. n. gen.
  • Bondage. Seruitus, tis. f. g. Seruitude, subiection.
  • Bonde man. Colonarius, Mancipium, Seruus, Sup­pellecticarius. Because it is a cattell. Villanus, Natiuus. Vn esclaue. serf.
  • Bond man, or bondwoman begotten or borne in the house of the seigneour. Verna, nae. Qui est ne en no­stre maison de nostre serue. Vide borne. &c.
  • Bonde man or a slaue. Seruus emptitius. Esclar ou esclaue. Quasi sclauus.
  • Bondman or prisoner of warre. Mācipium, vel Mā ­cupium. Vn esclaue & prisonnier de guerre.

    I becomme your bondman. Tibi me emancipo. Ie veulx estre ton esclaue.

  • Bondmen. Serui, orum. Seruitia, orum.
  • Bondmen ingrost or solde. De lapide empti.
  • Bondwoman. Ancilla, Serua. Chambriere, vne serue.
  • Bonddogge. Lycisca. Vide Dogge.
  • Bone. Os, ssis. Ossum, ssi. Os. Et Ossiculum, li. dimi­nut. Ang. A litle bone. Petit os, osselet.
  • Bone of the buttocke, or thighe. Coxa, ae. f. g. La euisse.
  • Bone of the lefte side of a frogge, whose vertue is not to be here declared. Apo [...]ynon. Vide Plin. li. 32. cap. 5.
  • Bones that fall vnder the table for dogges. Anale­cta, orum. n. g. Miettes, os, & toutes telles choses qui chcent de la table.
  • Bone from bone in pieces, or a sunder. Ossiculatim.
  • Bony, or of a bone, or full of bones, or made of bo­nes. Osseus, a, um. Qui est d'os.
  • Boneles, or without bones, or hauing no bones. Ex­os, scis, adi. om. g. Qui est sans oz.
  • Bonen, or plucke out bones. Exosso, as. Rompre les os, ou les oster.
  • Bonefyre. Epinicium, ij. Pyra, ae. Les feux de ioye. It was sometime vsed as a ceremony to burne dead mens bones, in manner of an exequie, nowe it is otherwyse.
  • Bonefyre place or steade. Pyrethia septa.
  • Bonnet, coyfe, or vndercappe. Galericulū. Vne coeffe.
  • Boote. Ocrea. ae. f. g. houseaux, botte. H.

    To put on bootes. Ocreas induere. Houser.

  • Booted. Ocreatus, a, um. House, botté.
  • Bootes for ploughmen called Okers. Capatinae, narum.
  • Borage, an herbe called in latin Lingua bubula, & Buglossum, Plinio Euphrosynon. Officinis Bora­go. Bourrouche ou bourrache.
  • Borne swyne. Aper, ri. Verres, is. ¶ Aper siluestris, Ver res domesticus. Porc sanglier, vng verrat.
  • Borishe or of abore, as of a wylde bore. Aprinus, a, ū. Aprugnus, a, um. Aprurius, a, um. De porc sanglier. And of a tame bore. Verrinus, a, um. De verrat.
  • Bore a hole. Fodico, as. Foro, as. Penetro, as. Forer.
  • Bore or pearche a hole throwe with an instrument. Exentero, as. Inforo, as. Perfodio, is. Perforo, as. Persido, is. Terebro, as. Percer tout oultre. Vide in Perce with, &c.
  • Bored thorowe. Perforatus, a, um. Perfossus, a, um. Percé tout oultre.
  • Boring with a pearser or wymble. Perforatio, Tere­bratio. Percement d'vne tariere.
  • Borne by nature. Genitus, a, um. Natus, ta, tū. Vide plus postea In borne. &c. Qui est né.
  • Borne. Gestus, a, um. Porté
  • Borne to be by nature. Nascor, ceris. Natus, sum, O­rior, iris, vel reris. Naistre.
  • Borne to be againe. Renascor, eris. Renaistre.
  • Borne, begotten, or brought foorth into the worlde by nature. Natus, a, um. Nixus, a, um. Oriundus. a, um. Ortus, a, um. Procreatus, a, um. Progenitus, a, um. Né, engendre.
  • Borne in the countrey. Rurigenus, a, um.
  • Borne to be. Exoriri, Nasci, Enasci, Innasci, Ingredi, vel Introire in vitam, Prouenire. Naistre.
  • Borne into the worlde. Aspicere lucem, Edi in lucē nascendo. Naistre en ce monde.
  • Borne betwene twoo. Internasci. Naistre parmi, ou en­tre deux.
  • Borne with his feete forwarde. In pedes nasci. Nai­stre les pieds deuant.
  • Borne but nowe, a very little one. Recens a partu pullus. Vn petit qui vient de naistre.
  • Borne after vs, our successours. Posteri, Posteritas, Nepotes. Ceulx qui naistrons apres nous.
  • Borne newe. Recens natus. Nouueau né.
  • Borne to Iupiter, or Iupiter his sonne. Editus Iouis satu. Né de Iupiter.
  • Borne firste. Primogenitus. Premier né.
  • Borne, or tooke his beginning of suche a place. Or­tus ex eo loco. Né & natif de ce lieu.
  • Borne and gotten in our house of a seruaūt or slaue. Verna, Vernae. Com. duorum. Vn serf né en nostre maison, de nostre serue & sclaue.
  • Borne after the death of his father. Posthumus, mi. n. gen. Qui est né apres la mort de son pere.
  • Borne a bastarde, of a publique or commō woman, he that knowes not his owne father. Spurius, a, ū. [Page] Qui est né de vne femme publique, duquel il est incertain qui est son pere.

    To be borne before the tyme, or vntymely. Abo­riri. Estre né deuant terme.

  • Borne together. Congenitus. Né ensemble.
  • Borne of a good stocke, or kinrede. Bono genere na­tus. Né de gens de bien.
  • Borne of an vngracious or wycked stocke. Natus in dedecore. Né & issu de meschant lieu.
  • Borne for him selfe, and his owne commodities. A nygarde, or a pynchepenny. Natus suis commo­dis. Né pour faire son prouffit.
  • Borne to get prayse and commendation. Natus lau­di. Né pour auoir louange & honeur.
  • Borne together at one byrthe, twynnes. Gemini, Fratres gemelli, Didymi, Vno partu nati. Néz d'vné ventré.
  • Borne three at ones. Trigemini. Trois nez d'vne vētré.
  • Borne of y e earth. Terrigenus, a, ū. Engēdré de la terre.
  • Borne or bredde in one countrey, place, or towne. In­digena, ae. foe. gen. Né & natif, du pais.
  • Borne without nosethrilles. Hossimus, a, um. Natus sine naribus.
  • Borne to be before naturall tyme, called abortiue. Aborior, iris, ortus, sum. Estre né deuant terme.
  • Borne first, or first begotten. Praegenitus, a, um. Pro­togenus, a, um. Primier né.
  • Borne vp, or holden vp to bee. Subnitor, eris. Estre appuyé.
  • Borne or brought vnto. Alatus, a, um.
  • Borne, or that which is caried. Gestatus, Latus, Ve­ctatus. Qui est porté.
  • Borne, or carried rounde about. Circunlatus. Porté tout entour.
  • Borne charges or costes in iourney. Viaticae expēsae.
  • Border, coaste, confine, or marche of a countrey or place. Confinium, ij. Fines, ium. Ora, ae. Les fines des terres.
  • Borderer, by dweller, or a neighboure. Accola, lae. Com. gen. Qui demoure aupres de quelque lieu, voisin.
  • Borowe. Foeneror, aris. Mutuo, as. Mutuor, aris. Pe­tere mutuum, Mutuum sumere. Rem alienam, vel aes alienum facere, Sumo, is, psi. ¶Foeneror ver­bum deponens, exigit ablat. cas. Emprunter.
  • Borowe of Peter to paye Paule, whiche is a vul­gare speache, properly where as a man doth bo­rowe of one to paye an other. Nomen transferre, Versuram facere, Soluere, vel vertere. Discouurir saint Pierre pour couurir saint Pol, emprunter argent a gros interest pour payer vne debte qu'on doibt a moindre interest, prendre a perte de finance.
  • Borowe or redeme a gage, pawne, or pledge. Repig­nero, as. Regager vng gage.
  • Borowe money. Mutuas pecunias sumere. Emprunter argent.
  • Borowe an other mans name, or to put in an other name. Nomen alicuius iu re aliqua interponere. Emprunter le nom d'aucun.
  • Borowe pledge, suretie, or warrant. Fideiussor, so­rism. g. Pleig ou respondant.
  • Borowe, or suertie for appearaūce. Vadimonium, ij. Vadis, is. Vas, dis. Pleige ou caution. &c.
  • Borowed. Mutuus, a, um. Emprunté.
  • Borowed at the wyll of the lender vntill it be requi­red againe, or so longe as the lender liste. Preca­rius, a, um. Tout chose empruntée a la charge de la ren­dre quand il plaira au presteur.
  • Borower. Commodatarius. A qui on presté quelque chose. He that lendeth vpon a gage. Pignerator. Qui prend gage d'aucun.
  • Borower or redeamer of his gage. Repignerator, vel trix. Qui de gager vng gage.
  • Borowyng. Mutuatio, Pigneratio, onis. foem. gen. Empruntement.
  • Borowyng of one to paye an other. Versura, ae. f. gen. Argent emprunte pour payer vne debte.
  • Bosse of a brydle. Vmbilicus. Le bossette. H.
  • Bosse for the bordes of a booke. Vmbilicus, Idem.
  • Bosse of a buckler or shield. Vmbo, onis. m. g. La bosse d'vn bouclier. H.
  • Bosome. Sinus, us. m. g. Le sein.
  • Boaste or bragge. Glorior, aris. Iacto, as. Ostento, as. Se vanter. Vnde Tor, Trix, Tio.
  • Boaste often. Iactito, as. Vanter souuent.
  • Boaster. Blax, cis. Iactator, Ostētator, vel trix. Thra­so, onis. m. g. Vanteur.
  • Boasting. Bullatae nugae. Iactantia, Iactatio, Osten­tatio. Vanterie, glorieuseté.
  • Boasting full, or ful of boasting or bragging. Iacta­bundus, Gloriabundus, da, dum. Qui se glorifie.
  • Boasting, or that doth boaste. Gloriosus, a, um. Glo­rieux.
  • Boastingly. Gloriosè, Iactanter. Glorieusement.
  • Botche or byle. Bubones, Carbunculus, Vlcus, eris. Vlcere, antrans. H. Et vlcerarius, a, um. Ang. Cau­sing botche.
  • Botches to cause or make. Vlcero, as. Vlcerer.
  • Bote. Acatium, tij. Cydarum, ri. Cymba, Phaselus. Nasselle pescher, ou passer gens.
  • Bote, or barge, or barke, moste properly, wherewith a great vessell is drawen or rowed out of a porte. Remulcus, ci.
  • Boate made of a hollowe tree, or a shippe boate. Linther, Scapha, ae. foe. gen. Nasselle, bachot.
  • Boate or wherie, whiche is very light and swifte of course. Lembus, bi. m. g. Petite nauire & legiere.
  • Boates or shippes calked with towgh. Serilla.
  • Boate man, or a ferry man a passinger. Scaphiarius, rij. Portitor, toris. Vector, toris. Lintrarius, ij. m. g Peagier, pasfeur.
  • Boat swaine. Proreta, Scaphiarius.
  • Boate for a Fisher. Praea, ae. *
  • Boatemans crafte or science. Nauicularia. L'art & science de gouuerner & conduire vne nauire.
  • Bothe. Ambo, Vterque. Tous deux.
  • Bothe together. Amplexim. adu.
  • Boothe, the one and the other. Alteruter, Vterque. L'vn & l'autre. Et Alterta pro Alterutra.
  • Bothwayes. Ambifariam. aduerb. discu.
  • Botreulx or butrese of a bricke wall wrought for [Page] a helpe, or s [...]aye, or a proppe. Fulcimentū, Antes. Adminiculum, Fulcrum, Fultura. Quelque soustene­ment & app [...]y.
  • Botel of haye. Manipulus foeni. Vn boteau de foin. H.
  • Bottle. Lagena, ae. Obba, ae. Vter, tris. Vn flaccon.
  • Bottle maker. Ampullarius. Faiseur de phioles ou bou­teilles.
  • Bottome of threade or yarne. Glomicellus, Glomi­cellum, Glomus, i. Glomus, eris. Vne pelóton de fil.
  • Bottome or kele of a shippe. Carina, nae. Le fonde de nauire, la carine. Et inde Carino, as. et Carinatꝰ, a, ū
  • Bottomles, or pitte hauing no bottom. Barathrum. Et Vorago, inis. Angl. That whiche hath no bot­tome. Go [...]ffre.
  • Bottes, diseases among cattell. Vermina, um. Ver­minatio. Trenches.
  • Bowe. Arcus, cus. Arc, arbalestre.

    To bende a bowe. Tendere arcum. Bender.

  • Bowe that [...]s bente. Arcus tensus.
  • Bowe case. Corytus. Quarquois à mettre l'arc. H.
  • Bowe stringe. Amentum, Neruus arcus. Corde d'arc ou d'arba [...]estre. H.
  • Bowe legged, as he that hathe his legges bowed inwarde, narrowe at the knees. Valgus, a, ū. Va­rus, a, um. Qui ha les pieds tournez en dehors, qui ha les iambes tortues.
  • Bowe nette or weele. Nassa. ae. Vne nasse.
  • Bowe dowe or incline. Inclinare, Proclinâre, Recli­nare, Propendere. Encliner.
  • Bowed or fashioned like a bowe. Arcuatus, a, um. Voulté.
  • Bowingly like a bowe. Arcùatim. En facon d'arc.
  • Bowe or benden. Curuo, as. Flecto, is. Flexo, is. In­curuesco, scis. Obstipo, as. Tēdo, is. Vieo, es, ere.* Courber, encliner.
  • Bowe backwarde. Recuruo, as. Reflecto, is. Repan­do, is. Recourber.
  • Bowe downe. Deflecto, is. Inclino, as. Oscillo, as. Pā ­do, as. Vergo, is, si. vel, rxi. Encliner.
  • Bowe inwarde. Incuruo, as. Inflecto is. Plier.
  • Bowe the knees. Ingeniculor, aris. Genua flectere. Courber, Flechir, ployer. &c.
  • Bowe out of the waye. Detorqueo, es. Destourner.
  • Bowed to be backwarde or downewarde. Recur­uor, aris. Estre recourbe.
  • Bowed to be in the fourme of a bowe. In arcus cur­uari. Verg.
  • Bowed contrariwyse. Curuari in diuersum. Plin.
  • Bowed backwarde. Curuus, a, um. Recourbé.
  • Bowed backwardly. Recurue.
  • Bowed or bente. Curuatus, a, um. Recuruus, a, um. Repandus, a, um. Simus, a, um. Tortilis, le. Courbé.
  • Bowyng or bente vpwarde or downewarde, whe­ther it be. Flexilis, le. Funetus, a, um. Laqueatus, a, um. Recuruus, a, um. Procliuis, ue. Repandus, a, ū. Simus, a, um. Tortilis, le. Enclin, tortu, Entortille.
  • Bowing or bending. Flexura, Vietus, us. Looke in bending.
  • Bowyng backe. Recuruitas, tatis. Repliement.
  • Bowingly. Procliue, Recurue.
  • Bowe vnto. Acclino, as S'encliner.
  • Bowe aboute, or rounde. Circumflecto, is. Tourner au costé.
  • Bowed about. Circumflectus, a, um. Recourbe.
  • Bowels within the body. Ablegmina, um. Intera­nea, Intestina, Viscera, um. Exta, Extorum. En­trailles, boyaus.
  • Bowell or gutte, or inner parte of any thinge in the body. Exta, orum. Viscus, eris. n. g. La fressure.
  • Bowell by bowell, or by the bowels. Visceratim.
  • Bowell, or to take forth the bowelles or drawe out the guttes. Euiscero, as. Oster les entrailles, euenter.
  • Bowget. Hippopera. Bougette.
  • Bouget of leather. Bulga, bulgae, Sacciperiū, & Sac­ciperio, Vidulum, Hippopera, Cistula. Bougette de cuir. S.
  • Bowge of court, whiche was a liuerie of meate and drinke. Sortella, Sportula. Looke Almesse.
  • Bowghe. Ramus, mi. Rameau. Et Ramulus, li. ac Ra­musculus, li. diminut. Ang. A litle bowghe. Bran­chette. ¶Et Rameus, a, um. ac Ramalis, le. Ang. Of a bowghe. Qui est d'vne brāche. Et Ramosus, a, um. Ang. Full of bowghes. Brancheu.
  • Bowghe whiche is dead, cut or seared. Ramale, lis. n. gen. Vne branche coupee.
  • Bowghes of trees or bushes, whiche doe growe streight out, but not right vp. Tabulata.
  • Boughte and solde. Emptus, a, um. Mercatus, ta, tū. Sponsus, a, um. Venundatus, a, um. Acheté. Et Emp­titius, a, ū. Ang. That which is able to be bought, or that whiche is bought. Qui est acheté.
  • Bought vnder the price or value. Ademptiuus, a, ū. Ademptus, a, um.
  • Bowle. Globus, bi. Globum, bi. n. g. Vne Boulé.
  • Bowle that is small, a litle bowle. Globulus, li. m. g. Petite boule, boulette.
  • Bowlster of y e bedde. Ceruical, lis. n. g. Transuersin du lict, cheuet.
  • Bowlen or to cast bowles. Globos iactare, Voluere globos. Bouler.
  • Bownce, noyse or thumpe. Bombus, Crepitus, us. Craquement.
  • Bowncen or cracke. Crepo, as, pui. Craqueter.
  • Bownc [...]n often. Crepito, as. Craqueter souent.
  • Bonche or bundel of garlicke, oinions, or such like. Fasciculus, Restis alliorum. Vne tresse d'aulx.
  • Bownce or bumpe. Gibba, Gibbus, bi. mas. gen. Vne bosse.
  • Bownche, knobbe or knurre in a tree. Bruscum, ci. neut. gen. Vn bosse. &c.
  • Bownche of white glasse. Ammonitrum, Massa vi­tri albi.
  • Bowne or buttell. Fines, iū. Limes, tis. Meta, ae. Ter­minus, ni. Frontiere ou lisiere de pais, vne borné. Et Li­mitaneus, a, um. Ang. Pertaining to boundes.
  • Bowne, buttell, or merestake, or stone. Amiliarius, Cardo, inis. Terminalis lapis, vel meta. Vne borné.
  • Bownd setter, or he that sette buttels betwene land and lande, place and place, he that measureth landes. Finitor, ris. Mensor, ris. m. gen. Mesurer de [Page] terres, borneur.
  • Bownde of lande, extending Eastwarde. Prorsus, si. Prorsi dicuntur limites in agrorum mensuris, qui ad Orientem directi sunt. Ca.
  • Bowndes of buttels to sette, or to measure ground. Limito, as. Metor, aris. Prendres les mesures de terres.
  • Bownding or butting of three fieldes, ioynyng to­gether. Trifinium, nij. n. g. dicitur Trifinium, vbi trium agrorum terminus est.
  • Bownde. Nexus, a, um. Obstrictus, a, um. Plexus, a, um. Vinctus, a, um. Lié.
  • Bownde by couenaunte or by promise. Authoratus, a, um. Teneri promisso. Estre obligé par sa promesse.
  • Bounde by dutie, or for a good turne already impe­sed or shewed. Deditus, a, um. Deuinctus, a, um. Obnixus, a, um. Lié.
  • Bownde, fastened or tied. Nexus, Laqueatus, Vinctꝰ, Ligatus. Lié & attaché.
  • Bownde together. Perplexus. Colligatꝰ. Lié ensemble.
  • Bownde one to the other. Astrictus. Quasi lié l'vn a l'autre.
  • Bownde by earnest money. Obaeratus, a, um. En­debté. S.
  • Bownde faste, or surely. Religatus, a, um. Attaché.
  • Bounden to be. Obligor, aris. Obstringor, eris. Te­neor, eris. Estre lié.
  • Boundē to be for to obey, or rather to serue. Seruio, is. Seruir.
  • Bounden to be with suerties, for payment of mo­ny, or performation of couenaunte. Satisdo, as. Sa­tispraesto, as. Donner cautien. Vnde Tor, Trix, Tio.
  • Bountuouse. Benignus, a, um. Liberal, beningne.
  • Bountuousnes. Benignitas, tis. Benignité.

    Suche is your bountie. Ita est vestra benignitas. Si benings estes vous.

    Your bounty hath caused me speake the more. Prouexit meam orationem vestra benignitas. Vo­stre beningnite à faict qui i'ay esté plus long.

  • Bountuously. Benignè, Humanè, Humaniter. Be­ningnement.
  • Bourde, or plauncher. Contabulare. Planche [...]r.
  • Bourding or plancking. Contabulatio, onis. Vn plancher.
  • Bourde or shelf, whereupon pottes are sett. Vrna­rium, ij. n. g.
  • Bourde or table to eate meate on. Mensa, ae. foe. gen. Table.
  • Bourde cloth, or carpet. Gausape, Gausapina, Am­phitapa. Couuerture, velue. H.
  • Bourded, or made of bourdes, or plancked. Tabu­latus, a, um. Planchée.
  • Bourden, or make of bourdes. Tabulo, as. Plancheer.
  • Bourden a lofte, or roufe. Compingere axibus. vel Compingere solum axibus. Plancheer, ou pauer d'ais
  • Bourdes. Asseres, Axes. ¶Vnde Asserculi, diminut. Ang. Narrowe bourdes, short bourdes, or small bourdes, or lathes. Des lates.
  • Bourding, or ioyning of bourdes together. Tabu­latio, onis. f. g. Entablement.
  • Bourden, or make mery. Iocor, aris. Railler.
  • Bourder, a mery iesting fellowe that counterfay­teth all gestures and continaunces. Mimus, mi· Qui contrefait toutes gestes & contenances.
  • Bourder, or a iesting woman, that counterfeiteth al maner of gestures and countenaunces. Mima, mae, Mimula, lae. f. g. Celle qui contrefait toutes gestes & contenances.
  • Bourding, or pertaining to suche ieste. Mimicus, ca, cum. adiectiuum. Appartenant a tel contrefaiseur.
  • Bourder or scoffer. Iocator, toris. Raillour.
  • Bourding, or full of bourding. Iocosus, a, um. Plein de ieu & de raillerie, recreatif en parolles.
  • Bourding or iesting. Iocatio, onis. f. g. Raillerie.
  • Bourding, or that iesteth and speaketh woordes of myrthe. Iocans, cantis. particip. Et Ioculans, lan­tis. particip. Qui se raille & dit parolles de gaudisserie.
  • Bourdingly, or in bourde. Iocose, Ioco, Iocaliter. Par ieu, en raillant.
  • Bourde or sporte Iocus, ci. Ieu de parolles.
  • Bourgen or springe. Floreo, es. Floresco, scis, Efflo­reo, es. Effloresco, scis. Gēmas agere, vel dare. Pul­lesco, scis. Pullulasco, Pullulo, as. Progemmo, as. Fleurir, bourionner.
  • Bourgen estsones of a freshe. Refloreo, es. Repullu­lasco, scis. Repullulo, as, inch. Refleurir.
  • Bourgening, growing or springing. Pullulatio. Looke Hatching.
  • Bournishe or polishe. Circūlinio, is, ire. Polio, polis, polîui, polîre. Polir.
  • Bournished or polished. Polîtus, ta, tum. Poli, Orné.
  • Bournishing or polishing. Politura, rae. f. g. Polissure.
  • Bournishing or polishing. Circumlinitio, onis. foe. g. verbale. A bournishing or rubbing about. Frotte­ment tout entour.
  • Bouthe, or tente, in fayre or market. Ategea, Vela­brum, Velare, ris. Velarium, ij. n. gen. Pauillon, vne tente, Cauenne. Looke Tente.
  • Boothe clothes, or places that bene couered with tentes. Velaria, rium. Lieux couuerts de tentes.
  • Boxe. Pyxis, dis. & Cista, Cistula, Sitella. Boist de bo­uys. Pyxidicula, Pyxidula, & Pyxidū, di. n. g. Angl. A little boxe. Boistelette. S. Et Pyxidatus, a, um. Made lyke a boxe.
  • Boxe for almose, or the poore mennes boxe. Cistula pauperum & mendicorum. La boiste de pauuers.
  • Boxe bearers, or they whiche carie the boxe. Cisti­feri. Qui portent la boiste.
  • Boxe to put oyntment in. Narthecium. La boite aux vnguents. H.
  • Boxe for delicate iuncketes, as confectes, or suche lyke. Tragematotheca, cae. f. g. Boite aux cōfitures. H.
  • Boxe for medicines. Pyxidicula, ae. Quòd è buxo fer­mè constaret. Boite. H.
  • Boxe with swete oyntmentes. Myrothesium, vel po­tius Myrothecium. Cic. Vasculum pigmentarium in quo vnguenta reconduntur, Alabastrum. Boite ou voire ou vaisseau pour y mettre dedens vnguents & senteurs.
  • Boxe out of the whiche dice be caste. Orca, ae. Py­gus, gi. Vne petite boiste ou les ioueurs mettoyent les dez [Page] pour de la les reiecter dedens le tablier. S.
  • Boxes or chestes wherein grocers do put their spi­ces and wares. Nidi, orum.
  • Boxe tree, or a boxe. Buxus, buxi. f. g. Bouys, ou arbre de bouys.

    A place where boxe trees growe. Buxetum, ti. n. g. Bocage de bouys.

  • Boxie, or of boxe. Buxeus, buxea, buxeum. De bouys.

    Full of boxe, or lyke to boxe. Buxosus, sa, sum. Plein de bouys, Resemblant a bouys.

B. ANTE. R.
  • BRabande. Brabantia, tiae. f. g. And the people be called Ambiuariti, Brabātini, Tongri. Bra­banco [...]s.
  • Bracelet. Armilla, Brachiale, Spinter. Brasselet & or­nement de bras.
  • Bracelet for the right arme. Dextrale, Dextroche­rium, ij. n. g. muliebre brachiorū ornamentū. Ca.
  • Bracelets or gantletes of Iron. Manicae manicarū, in plur. numero. Brasselets & ganteletes de fer.
  • Bracing gyrdle. Subcingulum. Ceincture.
  • Brache, or litle hounde. Catellus vel la. Vn fort petit chien ou chienne.
  • Bragge. Exulto, as. Glorior, aris. Iacto, as. Ostento, as. Paratragoedio, as. Vanter.
  • Bragge often. Iactito, as. Vanter souuent.
  • Bragge stoutly. Paratragoedio, as.
  • Bragge or to vante, that he hathe done or can doe some thinge. Sumere sibi aliquid. Se vanter de po­uoir faire quelque chose.
  • Bragge, to cracke, or to vaunte some thing of hym selfe. Iactare se de, vel in re aliqua. Se vāter de quel­que chose.

    I bragge not so muche of my selfe. Non mihi tā ­tum sumo. Ie ne me vante pas de pouoir tant faire.

    Be it spoken without ostentation or bragge of my selfe, or I speake it not to vaunte of my selfe. Sit hoc à me sine Iactantiae suspitione dictum.

  • Bragger. Aretalogus, Iactator. Thraso, Ardelio, O­stentator, vel Trix, Paratragoediator. Vanteur & glorieux.
  • Bragging. Iactantia, Ostentatio. Vanterie.
  • Bragging, or full of bragges. Actuosus, gloriosus, Iactabundus, Iactuosus, a, um. Ventosus. Qui se vāte & glorifie.
  • Braggingly. Actuose, Gloriose, Iactanter, Iactuose. Glorieusement.
  • Braye. Rugio, is. Braire.
  • Braye like an Eliphant. Barrio, r [...]s, rire. Braire com vn Elephant.
  • Braying of an Elephant. Barritus, tus. m. gen. Le cri d' vng Elephant.
  • Braye out. Irrugio, is. Bulger.
  • Braye lyke an Asse. Rudo, is, di, ere. Recaner, C'est quand vng Asne brait.
  • Braye lyke a Deare, Elephant or such lyke. Barrio, is, ire. Braire. &c.
  • Braye or roare lyke a lyon. Irrugio, is. Rugir.
  • Braye or crie lamentably. Eiulo, as. Clamo, as. Voci­ciferor, râris. Queritor, târis. Braire & crier.
  • Braye in a morter. Contundo, is. Distero, ris. Intero, is, triui. Pilo, as. Pindo, is. Pinso, as. Pinso, is, stum. Piso, is, si. Tundo, is. Fort broier.
  • Braye in a morter often, or stampe a pace. Pinsito, as. Broyer souuent en vn mortier.
  • Bray, a towne in Fraunce. Bibrax. *
  • Brayed, broken, or stamped. Contusus, Intritus, Pi­stus, a, um. Bateu en vn mortier.
  • Braide one with a benefite or good turne. Expro­bro, as. Reprocher. Vnde Tor, Trix, Tio.
  • Brayder or caster in teeth with a good turne paste. Exprobrator, vel trix. Qui reproche.
  • Braiding or casting in tethe. Exprobratio, brâtionis. f. g. Reproche.
  • Braying of a beaste. Rugitus, us. Brayement, buglemēt.
  • Braying or crying out with lamentation. Eiulatio. Brayement.
  • Brayne of the head. Vitalia capitis, Cerebrum, bri. n. g. Et Cerebellum, li. diminut. Ceruelle, ou cerueau.
  • Braynsicke, or wyldbrayned, or full of braynes. Ce­rebrosus, a, um. Testu, Esceruele.
  • Brayneles body, or madde. Demens, tis. Insanus ce­rebro. Qui est hors de son bon sens.
  • Brayne or brawne of the legge. Musculus, li.
  • Brake, or crosbowe. Ballista, ae. Balista chalybea.
  • Brake, or ferne herbe Filix, icis. Thelypteris. Feu­chiere.
  • Brake, or sharp snaffele for a horse. Pistomis. Looke brydle, or bitte.
  • Brake, for to worke dowgh or paest. Mactra, ae. f. ge. Vne huche a pistrir le pain, vn may. H.
  • Brake for flaxe or hempe. Lini frangibula. ae.*
  • Brandiron or a triuit, to sette a potte on that you wyll haue to seethe on the fier. Chytropus, ollae sustentaculum. Trepied. H.
  • Brandyshe, or glytter lyke a swoorde. Corusco, as. Mico, as, cui. Vibro, as. Reluire par fois, resplendir.
  • Brandishing, or glittering, or shining. Coruscatio, vibratio. Looke shyning.
  • Bran. Far, ris. Furfur, ris. Du bran & son.
  • Bran of wheate. Canicae. Le son & bran du froument. S.
  • Branny or course bread. Rubidus panis. Loke bread
  • Branny, or of bran. Furfuraceus, a, um. Furfureus, a, um. Qui est du son. I.
  • Brasse. Aes, ris, Randus. Arain.
  • Brasse couered, or mixt with other metall. Subaera­tus, a, um. Couuert d'arain.
  • Brasse pot, a chaffer, or kettel. Aenum, ni. Incoctile, lis. Vn coquemart, ou vne chaudiere. Et Aenulum, li. diminut. Angl. A posnet, or little potte of brasse.
  • Brasen, or of brasse. Aeneus, a, um. Aenus, na, num. Qui est d'arain. Randusculus, a, um. Vt Randuscula porta. A brasen gate.
  • Brasen, or make with brasse. Aero, as.
  • Brasen, or to mixe with brasse, or other metall. Sub­aero, as.
  • Brasen, or made of brasse or lyke metall. Aeratus, a, um. Aereus, ea, eum. Faict d'arain.
  • [Page] Brasen trōpet. Aenea tuba, Tuba ductilis. Trompette d'arain.
  • Braste. Quasso, as. Rumpo, is. Frageo, ere. Fragesco, scis. Casser, rompre.
  • Braste, with cracking or be broken. Crepo, as, pui. Se creuer & rompre.
  • Brast downe. Dirūpo, is. Diruo, is. Derompre, abbatre.
  • Brast forth, or out. Erumpo, is. Sortir & saillir hors.
  • Brast in. Introrumpo, is. Irrumpo, is. Entrer de grande force & grande roideur.
  • Brast in the middes, or in sundre. Perrūpo, is. Prae­rumpo, is. Rompre. Looke breake.
  • Brast open. Refrango, is. Refringo, is. Idem.
  • Brasten. Quassatus, a, um. Quassus, a, um. Ruptus, a, a, um. Rompu.
  • Brast down, or in pieces. Diruptus, a, ū. Rompu. Loke broken and breake.
  • Brasten in the middes. Perruptus, a, um. Rompu.
  • Brasten open. Refractus, a, um.
  • Brasten beally. Herniosus. Thiasias, Diruptus, Ra­micosus. Qui est rompu.
  • Brasten bowel. Bubonocéle, les. f. g. Rompure, greuure.
  • Brastnes, or rupture of a man. Enterocele, Hernia, Ramex, cis. Rompure, hergne. Et Ramicosus, a, um. He that is brasten. Qui est rompu.
  • Braste out, breake out, runne out, or abroade, as water doth. Scateo, es. Scaturio, is. Bullonner & saillir hors.
  • Brasting out. Scaturies, ei. Scaturigo.
  • Breake out, or braste out, as a mans face doth with heate. Scateo, es. Scaturio, ris.
  • Brawle. Obganio, ire. Ringo, is. Rixor, aris. Velito, as. Velitor, aris. Noiser, Rioter. Obganire, & ringere canum est.
  • Braule or to chyde. Iurgo, gas, gaui, gâre. Ex iure & ago compositum est, quasi de iure ago & cōtendo. Noiser & tanser l'vn a l'autre, aueir quelque debat en­semble pour quelque chose, Es [...]iuer, Hutiner.
  • Brawler. Iurgator, Rixator, Rixosus, Philonicus, Taxator, vel Trix. Qui reprend & blasme autruy.
  • Brawler or one that is full of stryfe. Iurgosus, sa, sum. Noisif ou noiseux.
  • Brawling. Iurgium, ij. Rixa, ae. velitatio, onis. Noise. Et Iurgiosus, ac Rixosus, a, um. Ang. Ful of braw­ling. Noiseux, rioteux. Looke Chyde and brabler.
  • Brawlingly. Iurgiose, Rixose.
  • Braunche. Flagella, orum. Frons, dis. Germen, inis. Ramus, mi. m. g. Branche. Et Frondarius, a, ū. Ang. Of a braunche.
  • Braunches that are without leaues. Nudi rami. Qui n'ont point de fueilles.

    To lye down vnder the bowes of a tree. Corpus sub ramis arboris deponere. Se coucher soubs la ramee.

  • Braunche that is small, a little braunche. Ramulus, li. m. g. Ramusculus, li. m. g. diminut. Branchette.
  • Braunche being grene of a vine. Pampinus, ni. com. gen. Pampinarium, rij. Pampe de vigne, la fueille de la vigne.
  • Braunche which groweth out of the body of a vyne or tree. Pampinarium, rij. La sarment sortant de la tige & trone de la vigne.
  • Braunche or boughe plucked frō a tree, with fruite on it. Palmes, Termes. Vne branche d'arbre auec le fruict. ¶Palmes vitis, termes oliuae.
  • Braunche or twigge, moste properly of a vyne. Pal­mes, iris, Colis. Vn reiecton du sarment de la vigne.
  • Braunched or leafed. Frondatus, ta, tum. Frondeus, a, um. Qui est de fueillies & rameaulx d'arbres.
  • Braunchen, or haue braunches. Frondeo, es. Germi­no, as. ¶Et Frondesco, scis. Incho. Ang. To begin to haue braunches, or waxe full of braunches. Fueiller, produire fueilles.
  • Braunches of an olde vine. Dracones, um.*
  • Braunche growyng out of the rootes, or stemme of trees, otherwyse called an Impe. Stolo, nis. m. gen. Vn reiecton qui naist au pied de l'arbre.
  • Brawne. Aprugnum callum. Cooper. Le cal d'un san­glier. S.
  • Brawne, and sinewes of th'arme. Lacertus, ti. Tori, torum. Le muscle. &c.
  • Brawned or well armed, or legged. Torosus, a, um. Lacertosus, sa, sū. Fort & puissant, qui ha gros muscles.
  • Brawned to be, or hard of fleshe, like a boore. Occal­leo, es. S'endurcir de corps.
  • Brawned to waxe, or beginne to be harde of fleshe. Occallesco, scis. Idem.
  • Breached hose, or els the breaches of an hose. Subli­gar, Subligaculū, Femoralia, Feminalia, Perizo­ma, matis. n. g. Superior brachiarum pars, Pudēda & femora obtegens. Des brayes. H.
  • Breaches for mariners, mariners sloppes. Caligae follicantes, Laxae brachae. Chausses larges ou maro­nieres. H.
  • Breches of linnen, whiche wrastlers vse to weare when they wrastle: also bretches that they weare in the bathes to hyde the priuities. Campestre, tris. Haute chausse de toile. H.
  • Breade. Panis, nis. m. gen. Pain. H.
  • Bread called bisket. Nauticus panis, Bis coctꝰ, Buc­cellatum, Frumentum ad vsus diuturnitatem, ex­coctum buccellatum appellant. Biscuit. H.
  • Bread called chete bread, raunged bread, or cribell bread. Cibarius panis, Secundarius panis, Auto­pyrus, Confusaneus. Pain de menage. H.
  • Breade, the whiche is geuen to poore folke for al­mose. Panis gradilis. Pain d'aumone.
  • Bread that is white, whyte bread. Panis siligineus, Panis primatius. Pain Blanc. H.
  • Bread that is made of the finest flower of wheate. Panis similagineus, Simulaceus. Pain de fleur de farine. H.
  • Bread made of bran, course bread. Panis furfuraceꝰ, Furfurosus, Recrementitius. Pain plain de son, ou de bran. H.
  • Bread called yomans bread. Domesticus panis. Pain domestique.
  • Bread baken on hoate coles. Focatius.
  • Bread made of barly, barly bread. Panis hordea­ceus. Pain d'orge. H.
  • [Page] Bread baked on the grydyron, or on such lyke thing of Iron. Panis escharites, super craticula coctus. Pain roti sur le gril.
  • Bread that is p [...]t vp with barme, light bread that is holowely made. Panis spongiosus. Pain bouffé.
  • Bread coloured with saffron. Panis crocatus, croco & oui luteo infectus at (que) imbutꝰ. Pain ensafrané. H.
  • Bread, or a cake baked vnder the ashes, or imbers. Panis subc [...]nericeus. Gasteau cuit soubs la cendre. H.
  • Bread that is leuened. Panis fermētatus. Pain leué. H.
  • Bread that is not leuened. Panis azymus, non fer­mentatus. Pain sans leuain. H.
  • Bread vinowed or musty. Panis mucidus. Pain moisy chansi & relant.
  • Bread mouly. Panis situm resipiens. Pain qui sent la chansissure & moississure. H.
  • Bread crommes, or the cromme or pethe of a loaffe. Medulla panis. La mie du pain. H.

    The heauing in the vpper parte of the loaffe, whiche commeth by great heate of the ouen, and is lyke a blister. Hecta vel hetta, tae, f. g. Pusula, lae. f. g. Est pustula in panis crusto assurgens: vnde manauit prouerbium. Haectae facere, pro vili pen­dere. Pet [...]te vessie du pain. H.

  • Bread cruste. Crustum vel crustulum. Crouste. H.
  • Bread trenchers, suche as are vsed in colledgis of the famous vniuersities, and in the houses of many noble men: a cause whereby the poore haue more reliefe. Panicia mensa, Solum cereale. Tren­choir du pain.
  • Bread made of newe wheate. Sitanius panis. Pain de froument noueau. S.
  • Bread vsed to be eaten with oysters, as commonly bread whiche is branny, or course. Rubidus panis. Pain brun.
  • Blacke sowre bread. Ostrearius panis, vel rubidus.
  • Bread basket, hamper, or hutch. Panarium, Mactra, ae. Vne may ou huche.
  • Breadth, or wydenes. Latitudo, inis. Laxitas, laxita­tis. f. g. Largeur. P.
  • Breadth of a thumbe, an inche breadthe. Latitudo pollicaris. Largeur d'vn poulce. P.
  • Breadth of a fynger. Digitum transuersum. La lar­geur d'vn doigt. And of .xii. fingers. Dodrans. *
  • Breadth of the house. Laxitas domus. Grandeur & spatiosité de maison. S.
  • Breadth of the wayes. Laxitas viarum. Rues grandes & spatieuses. S.
  • Breadth, or in breadth, or abrode, Late, sparsim. Au large. P.
  • Breake. Frango, is. Labefacio, cis. Percudo, dis. Quas­so, as. Rumpo, is. Tero, is, riui. Rompre.
  • Breake the backebone. Exdorsuo, as. C.
  • Breake battelraye. Ordines conturbare, Aciem tur­bare. Mettre en desordre, ou desarroy. S.
  • Breake, or braste a sunder with smiting, or striking. Pertundo, is. Rompre, pertuiser.
  • Breake, braye, or stampe in a morter. Pilo, as. Tun­do, is. B [...]oyer.
  • Breake company. Dissocio, as. Separer, desassembler.
  • Breake a custome. Dissoluere morem. Soluere ritū. Rompre & abolir, oster vne coustume.
  • Breake downe. Defringo, is. Briser.
  • Breake faithe, othe, or promise. Amittere fidem, De­ferere iusiurandum, Fallere fidem, Soluere fidem. Rompre sa foy.
  • Breake forth, or out. Prorumpo, is. Sortir auec impe­tuosité.
  • Breake the loynes. Praelumbo, as.*
  • Breake earthen pottes on ones head. Frangere au­las in caput alterius. Rompre des pots de terre sur la teste d' aucun. S.
  • Breake ones necke. Frangere ceruices alicui. Rompre le col.
  • Breake into crommes. Frangere in micas. Esmier.
  • Breake into some house, or other. In vnam aut aliam domum irrumpere.

    They haue rushed and broken into the campe of their enemies by force. In castra irruperūt. Ils sont entrez de force dedens le fort des enemies.

  • Breake the head of one. Diminuere caputalicui. Rō ­pre la teste d'aucun.
  • Breake one thing with an another. Affrio, as. Esmier ou briser menu quelque chose parmi vne autre.
  • Breake in pieces. Contundo, is. Dissipo, as. Effringo, is, Conquasso, as. Infringo, is. Diffringo, is. perfrin­go, is. Perrumpo, is. Defringo, is. Conscindo, is. Prorumpo, pis. Rompre en pieces.
  • Breake in. Irrumpo, is. Introrumpo, is. Intrudo, is. Entrer de grande force & de grande roideur.
  • Breake in, by force and armes. Irrūpo, is, rupi. Entrer par force.
  • Breake in sondre, or in the myddes. Dirumpo, is. Ir­rumpo, is. Perrumpo, is. Praerumpo, is. Rescindo, is. Ruo, is. Suffringo, is. Rompre par le milieu.
  • Breake prease, and passe thorowe the garde. Dimo­uere ac perfringere custodias. Fendre la presse, & passer parmi les gents de la garde d'vn roy. S.
  • Breake small betwene the fingers. Frio, as. Briser.
  • Breake small. Trito, as. freq.
  • Breake a legacie, or testament. Violare testamentū, vel legata.
  • Breake, or to violate the faythe of wedlocke. Fidem coniugij violare. Rompre la foy de mariage.
  • Breake, or to seperate aliaunce. Foedus violare. Rom­pre l'alliance.
  • Breake his faith and promise. Fidem violare. Rom­pre sa foy.
  • Breake, or tame a wylde beaste, as a horse. &c. Do­mito, as. & domo, as. Rendre subiect & obeissant.
  • Breake teethe of a beaste. Exarmo, as. Desarmer.
  • Breake truce. Foedus frāgere, Soluere foedus, vel pa­cem. Rompre l'accord.
  • Breake vp. Rescindo, is. Abrumpo, is. Rompre vne chose.
  • Breake vp a wryte or letter. Resigno, as. Crocheter. Ouurir.
  • Breaker of a horse, or other beast brutish. Domitor, oris. Qui donte, donteur.
  • Breaker of a leage, entrecourse, or truice. Foedifra­gus. [Page] Qui rompt l'appoinctement.
  • Breaking of horse, or other brutishe beaste. Domi­tura, rae. Dontement.
  • Breaking out of childrens mouthes, called exulce­ration. Aphtha, Emphysodes febris.
  • Breakyng out within the mouthe, comming by in­flammation. Emphysodes, Febris est quae vehe­mentiam caloris in ore gignit, & pustulas & infla­tiones. C.
  • Breaking out of an infant about the head. Siriasis. Cal.
  • Breaking out with scabbes. Rumentum, ti.
  • Breaking of a shippe vppon the sea. Naufragium. Naufrage.
  • Breake, or to lose his shippe. Facere naufragium. Perdre sa nauire par tempeste. Et per translationem, facere naufragium. Perdre toute chose qui ce soit. To lese all that one hath.
  • Breakefast. Acratismus, Acratisma, Ientaculū, Pran­diolum, Silatum, ti. Le desieuner.
  • Breakefast of bruyse. Adipale conuiuium.
  • Breakefast without wyne. Prandium caninum. Le diner de chien. H.
  • Breake the fast. Ientaculor, aris. Iento, tas, tare. Epu­lari acratisma. Desieuner.
  • Breast. Pestus, oris. Sinus, us. La poictrine, le sein. Et Pectusculū, li. dimin. Poictrinette. Ang. A narrowe or small breaste. Et pectoralis, le. An. Pertaining to the breaste. Qui appartient ou sert a la poictrine.
  • Breasted broade, or great breasted. Pectorosus, a, ū. Qui ha grande & large poictrine & forte.
  • Breaste of a woman. Ruma, ae. Vber, eris. Mamelle.
  • Breast plate. Pectorale. Vne sorte d'armure qui se met deuant la poictrine.
  • Brede, or bringe forthe yong, moste commonlye as beastes and byrdes do. Foeto, as. Foetifico, as. Faire ses petis.
  • Brede tethe. Dentio, is, ire. Quand les dents viennent a quelqu'vn.
  • Brede or store, or to increase cattell. Pecuariam rem facere.
  • Brede or increase of cattell. Pecuaria. Le faict & ma­niere ou science de gouuerner & nourrir le bestial.
  • Breder of cattell. Pecuarius, ij. mas. gen. Bergier qui s'entend a la nourriture des bestes.
  • Bredde, or beginne to be before. Praegignor, eris.
  • Breding or full of breading. Foetuosus, a, um. Foe­tus, ta, tum. Qui est plein de petis.
  • Breading place for cattell. Pecuaria, ae. f. g. Le lieu ou on nourrist le bestial.
  • Breading of tethe. Dentio, onis. La venue des dents.
  • Bremble. Vide Brymble.
  • Bren or set on fyre. Vro, ris, vssi, ere, vstum. Brusler. Vide burne.
  • Brent or burned. Vstus, a, um. Bruslé.
  • Brent about. Ambustus, a, um. Brusté tout à l'entour. P.
  • Brent sacrifice. Holocaustum, Holocauston, Victma quae detractis extis integra arae imponebatur. Cal.
  • Breth. Anhelitus, us. Halitus, us. Pneuma, tis. Respi­ratio, spiraculum. Vent, soufflement halaine, respiratiō. Spiramentum, Spiritus, Spiritale, Spirituale. ¶Et pneumaticus, a, um. Organa pneumatica. Orgues qui sonnent par vents & soufflements. An. That wher­in breth is vsed. Spiramentū. Is the place where the brethe or wynde issueth out.
  • Brethen, or put forth wynde. Spiro, as. Haleuer.
  • Brethen, or take breth. Adhalo, as. Halo, as. Halito, as. Respiro, as. Respirer. P.
  • Brethen quickly and fast. Hippaco, as. Haleter.
  • Brewer of beare or ale. Cereuisiarius, Ceruisiae coc­tor, Zythepsa, qui zithum coquit. Brasseur. H.
  • Bryar. Dumus, mi. Luma, ae. Paliurus, ri. Rubus ca­ninus, Sentis. Buisson & espinaye. Et Dumosus, a, ū. Full of bryers. Plein de buissons & d'espines. P.
  • Bryary or place where briars growe. Senticetum. Dumetum, ti. Vn lieu couuert d'spines & buissons.
  • Brybe, corrupte, to vitiate, depraue or poule. Cor­rumpere, Deprauare, Ingrauare, Intercidere, Ob­limare, Violare, Pertuertere. Corrompre.
  • Brybe, or to corrupte one with giftes. Emere aliquē donis. Corrumpre par dons.
  • Brybor. Corruptor, toris. Corrompeur.

    Iudge that wyl be bribed. Iudex sordidus, vel cor­ruptus Iudex. Le iuge qui se laisse corrompre par argent dons, ou promesses. S.

  • Bryberie. Latrocinium. Corruptio, onis. Corruption. Vide Thefte.
  • Brycke or tyle. Later, ris. Lydoron. Brique, tuile. P. Et Lateritius, a, um. Angl. Made of bricke. Faict de brique. P.
  • Bricke former or maker. Plasmator. Laterarius. Qui faict de briques ou tuilles. H.
  • Brycke kyll. Fornax lateraria, Lateraria, ae. foe. gen. Vne briquetterie, vne tuilerie. P.
  • Bryckle▪ or easie to be broken. Dissipalis, le. Fragilis, le. Fresle ou fragile. Vide Brittle.
  • Brydeale. Nuptus, us. Nuptiae, arum. foem. gen. plu. n. Nopces. P.
  • Brydegrome. Nuptus, ti. Nymphus, i. Nouueau marié.
  • Bridegrome or maister of the feaste. Architriclinus. Symposiastes.
  • Bride, or newe maried wyfe. Noua nnpta, Nympha, Non ita pridem viro coniuncta. La nouuellement mariée. H.
  • Bryde cake. Summanalia. Cooper.
  • Bryde leader. Pronubus, bi. *
  • Bryde mayde. Pronuba, ae.*
  • Brydge. Pons, tis. Pos, tis. Vn pont. H. Et Ponticulus, li. diminut. Ang. A little or narrowe bridge.
  • Brydge of woode. Pons sublicius vel roboreus. Pont de bois. H.
  • Brydge called a fall brydge, or a drawe bridge. Pons versatilis. Pont leuis. H.
  • Brydgemaker. Pontifex, cis.
  • Bridgement, or other booke briefly written. Com­mentarius, Commentarium, rij. Vide booke.
  • Brydle. Fraenum, ni. Frain, bride. H.
  • Brydle bitte, whiche is harde and sharpe. Lupatum, ti. Luxus, Murex, Asperimum fraenū. Mors de bride fort rude. H.
  • [Page] Brydle bitte, that part that is in the horses mouthe. Orea, fraenum, quod ori inferitur. Le mors. H.
  • Brydle reine. Lorum, ri. Habena, nae. Retinaculum, Fraenum quod manu retētum equos regit. La rene d'vne bride. H.
  • Brydle th'affections of the mynde. Temperare ani­mis. Moderer ses affections & son courage.
  • Brydle or reyne vp. Fraeno, as. Brider. P.
  • Brydewell or suche a lyke place of punishement. Ergastulum, li. n. g. Le lieu ou lon enserroit & enchai­noit les serfs, pour les contraindre a besongner. S.
  • Briefe or compendious. Concisus, Compendiarius, a, um. Compendiosus, sa sum. Court & abbridgé.
  • Brief or shorte. Breuis, e. Brief, court. P.
  • Brief rehersall, or repeticion of thinges treated of before. Anacephalaeosis, Recapitulatio, onis. foe. g.
  • Brief oration. Snccinctus sermo, Succincta oratio. Breuis sermo. Peu de parolles.
  • Brief in any thing. Modicus in re aliqua. Qui est brief en quelque chose. S.

    And that I may be briefe. Vt ad pauca redeam, Ne multa. Pour le faire brief ou court.

  • Briefe sentence. Sententiola, diminut. Petite sentence, petit dicton. P.
  • Briefly, compendiously, succintly, summarily, or in fewe wordes. Concise, Caesuratim, Presse, Semel, Succinctè, Sūmarie, summatè, Sūmatim. Briefue­ment, sommairement. P.
  • Briefly to speake, or to tel his minde in fewe words. Breui, Breuiter, Breuibus aliquid dicere, Breui comprehendete, Paucis, Dicere pressè, Modicè di­cerè, Strictim dicere, Angustè exiliter dicere, Bre­ui expedire. Dire en peu de parolles. S.
  • Briefly. Breuè, Breui, Breuiter. En brief. Pl.
  • Brifnes or shortnes of tyme. Contractio temporis, Temporis breuitas, vel angustia. S.
  • Brygantine or little barke or shyppe. Aphracta, Aphractum, Catascopium, Celox, Nauigium. Vne sorte de nauire, qu'on appelle brigantin, barque. P.
  • Brighte. Dilucidus, a, um. Fulgidus, Lucidus, a, um. Nitidus, a, um. Lucibilis, le. Splēdidus, a, um. Per­lucidus, da, dum. Resplendissant, reluisant. P.
  • Bright somewhat. Sublucidus, a, um. Vn peu luisant.
  • Bright to be, or to shine. Diluceo, es. Fulgeo, es. Illu­cesco, scis. Illuceo, es, xi. Reluceo, es. Luire. P.
  • Bright to make. Nitido, as. Vibro, as. * Nettoyer ou faire reluire.
  • Bright to shyne. Resplendere, Splendere, Ardere, Fulgere, Efulgere, Coruscare, Explendere, Ex­plendescere. Resplendir.
  • Bright to waxe. Lucesco, scis. Splendesco, scis. Com­mencer à resplendir & reluire. S.
  • Brightly. Fulgide, Lucide.
  • Brightnes. Cādor, ris. Fulgor, oris. Nitor, oris. Splē ­dor, oris. Resplendeur, resplendisseur. S.
  • Brightnes of the sonne, or of any thing that shineth with flame. Iubar, ris. neut. gen. Lampas, dis. Idem. Et vbi hic Iubar, tunc nomen regis.
  • Brightning, or brandishing. Vibratio, onis. foe. gen.
  • Brimble or briar. Dumus, i. Frusus, Luma, ae. Buisson & espinaye. Rhibis, Rubus, Tribulus. Vepres, Sen­tis. Rhamnus, ni. mas. gen. Burgu'espine, ou neprun. Amongest the Arabians, Dedegnar. Et Veprecu­la, ae. diminut. Angl. A litle or yonge brymble. Et Dumosus, a, um. Ang. Full of brembles. Et Du­metum, ti. neut. gen. Looke bryarie.
  • Brimble that beareth the blackebery. Morus, ri. f. g. Looke blackbery.
  • Brymble berry. Morum, ri. Idem.
  • Brymme, or brynke of any thing. Fibra, ae. Margo, ginis. Ora, ae. La marge. P.
  • Brymme of a ponde or ryuer. Labrum, ri. neut. gen. Leure bolieure, le bord d'vn fleuue, lac fontaine & sem­blables. S.
  • Brymme a sowe, as when a bore doth gette pygges. Subo, as.* Vide Grunte.
  • Brymmed sowe. Sus subata. *
  • Brymstone. Aegula, ae. Sulphur, uris. n. g. Soulfre. P. Et Sulphuria. Ang. The place where brymstone is boyled. Vne soulfriere ou on fait le soulfre. P. Et Sulphureus, a, um. Angl. Of brymstone. De soul­fre. P. Et Sulphuratus, a, um. Ang. Dressed or mixt with brsmstone. Ensoulfre, ou il ya du soulfre.
  • Brynke of a ryuer. Labrum. Le hord d'vn fleuue, lac fontaine. &c. S.
  • Bryne, or mere sauce. Muria, Muries, Salsura. Saul­mure, salure.
  • Bryned, or layde in powdre or salte water. Muriati­cus, a, um. Qui a esté long temps en la saulmure. S.
  • Brynge. Affero, rs. Pello, is, puli. Porto, as. Refero, rs. Apporter, Rapporter.
  • Bringe, or to carie to a place, or from a place. Affer­re, Subuectare, Deportare, Deferre, Apportare. Apporter.
  • Brynge agayne. Refero, rs. Reporto, as. Reueho, is. Reuoco, as. Rapporter, ou reporter. P.
  • Brynge in by force, or otherwyse. Redigo, gis, egi. redactum, redigere. Mener a force. S.
  • Bringe againe into bondage or thraldome. Redige­re in seruitutem. Reducere ad vel in seruitutem. Remettre en seruage. S.

    Thou bryngest me in suche a doubte, I knowe not what to doe. Eo redigis me, vt quid egerim, egomet nesciam. Tu me mets in tel estat que. &c. S.

  • Bryng into concorde, or make them frendes. In con­cordiam redigere. Mettre d'accord.
  • Bryng into th'obeysaunce of the Romane Empire. In deditionem imperij Romani redigere. Cōtrain­dre de se rendre à l'empire Romain, Mettre en l'obeissance des Romains.
  • Bryng him into his owne iurisdiction, or vnder his subiection. In ditionem su [...]m redigere. Mettre soubs sa seigneurie.
  • Bringe into fauour, or to make thē frendes againe, set an attonement betwene, and to agree them. In gratiam redigere aliquos. Accorder aucúns, faire leur appoinctement, les appoincter.
  • Bringe some vnder the obeisaunce of the Romaine Empire. Sub Emperium Romanum redigere. Re­digere, Reduire.
  • [Page] Bringe into pouertie. Ad inopiam redigere. Mettre à poureté.
  • Bringe, or to reduce it into sixe bookes. Ad sex li­bros redigere. Reduire a six liures.
  • Bring into olde miserie againe. In antiqua mala re­digere vel reducere. Remettre.
  • Bring, or to call into remembraunce. Ad memoriam redigere. Ramenteuoir, faire souuenir.
  • Bring one into myserie. Ad miseriam redigere ali­quem. Le mettre en misere.
  • Bring in araie, or to bring into ordre. In ordinē re­digere. Mettre du rang des autres.
  • Bring an actiō against one. Dicam impingere, For­mulam alicui intendere, vel proponere. Le mettre en proces.
  • Bringe backe. Reduco, is. Regero, is. Reporto, as. Reueho, xi. Remener ou ramener.
  • Bringe into the right waye. In viam reducere. Remet­tre en bon chemin.
  • Bring or to restore frendship againe, where it was broken. Amicitiam errantem reducere. La remet­tre sus & en estat.
  • Bring, or to reduce ones mynde to pitie, compassiō and mercy. Animum alicuius ad misericordiam reducere. L'esmouuoir a pitié, le reduire a misericorde.
  • Bring, or to cause scarres to haue their naturall co­lour againe. Ad colorem reducere cicatrices. Leur faire reuenir la coulour, les redduire a. &c.
  • Bring, or to restore them to concorde and loue that are fallē out, and to make them louers & frendes againe. In pristinam concordiam distractos redu­cere. Remettre en paix comme ils estoynt par auant, les racorder.
  • Bring, or to reduce th'example in againe. Exemplū reducere. Remettre en auant.
  • Bring into fauoure. In gratiam reducere. Remettre en grace.
  • Bring againe, and to restore libertie. Libertatem re­uocare ac reducere. Ramener liberté.
  • Bring in, or to reduce a fashion that hath bene lefte a long tyme. Intermissum iamdiu morem reduce­re. Raccoustumer. vne chose, Ramener vne coustume.
  • Bring, or to restore one to health again by medicine. Ad salutem reducere aliquem medicina. Le guarir & remettre en santé.
  • Bring one to dinner to his house. Adducere ad prā ­dium ad se. Mener pour disner en sa maison.
  • Bring one in doubte. Adducere in dubitationem. Faire doubter, faire estre en doubte, mettre en doubte.
  • Bring or to adduce a thing into estimation. Addu­cere aliquid in honorem. Mettre en bruit, estemé, honneur.
  • Bring one into enuy, or to cause one to be hated. Ad­ducere aliquem in innidiam. Mettre en haine, faire blasmer quelqu'vn, mettre en mal grace.
  • Bring or to call a man, or some matter into the law. Adducere hominem vel rem aliquam, ad vel in ius, siue in iudicium. Mettre en proces, faire plainte d'vne chose en iugement.
  • Bringe one, or to cause one to come in bondage or seruitude. Adducere aliquem ad vel in seruitutē. Mettre en seruage.
  • Bring one to appointement, or to bringe to agree­ment. Adducere ad cōditionem aliquam. Faire ve­nir a quelque accord, ou appoinctement.
  • Bring, or to perswade one to followe our pleasure, or to doe after our wyll. Adducere aliquem ad ar­bitrium nostrum. Le persuader & l'induire a faire nostre volunté & plaisir, Amener quelqu'vn a nostre raison.
  • Bring, or to induce one to do some euill thing. Ad­ducere ad facinus. Induire a faire quelque vilain cas.
  • Bring one to weaping, or cause one to weape. Addu­cere ad, vel in fletum. faire plourer, Esmouuoir a pleurs
  • Bring, or to cause the feuers or agues to come. Ad­ducere febres. Amener, ou faire venir les fiehures.
  • Bring to life, or to restore to lyfe agayne. Ad vitam reuocare. Remettre en vie, resusciter.
  • Bring into doubte. In dubium reuocare. Reuoquer en doute. S.
  • Bring those frō errour, that are fallen into a wrong opinion. Lapsos ab errore reuocare.

    What example, dost thou bring or alledge me: for the defence? Ad quae exempla me reuocas? Quels exemples m'allegueras tu pour tes defenses?

  • Bring a thing in vse againe that was forgotten. In lucem aliquid reuocare. Remettre en vsage vne chose qui estoit decheute.

    To bring y e matter to be tried by dinte of sworde. Ad manus rem reuocare. Esmouuoir vne chose, telle­ment qu'on vienne a sentrebatre. S.

    To bring him selfe to heuinesse & sadnesse again. Ad moestitiam se reuocare. Se remettre en tristesse.

    To bring in vse againe that was let passe. Prae­termissum reuocare. Remettre en auāt, remettre sus. S.

  • Bring backe againe, properly, where as one frende goeth with another, th'one before departing, wyll saye, I wyll bringe you halfwaye. Reduco, is. Re­duire, Rediger.
  • Bring before, or first. Praeueho, is, xi. Porter & s'en al­ler deuant.
  • Bring by force, or cunning. Perduco, is. Redigo, is. Mener [...] force.
  • Bring by violence before a iudge, or into pryson. Rapio, is. Rauir, prendre, ou emmener par force & vio­lence.
  • Bring forth. Adduco, is. Adfero, rs. Educo, is. Produ­duco. is. Profero, rs. Proueho, is. Adduire, amener.
  • Bring forth by waye of generatiō, or nature, as wo­men chyldren, hennes egges, and chickens, and and beastes their naturall yonge. Gigno, is, nui. Pario, is, peperi. Enfanter, Se deliurer du fruict de son ventre. Parturio, is. Estre en trauail d'enfant, trauail­ler pour enfanter. ¶Pario, is. Is moste aptely refer­red to women. Vt paribit, vel pariet filium. She shal bring forth a childe. And Parturio, is. Is ap­propried to beastes. Vt paturiente secula. &c.
  • Bring forth a childe. Pario, is, peperi. Producere fi­lios. Idem.
  • Bring forth, or beare a childe abortiuely before it be [Page] perfecte. Abortio, is, ire. Aborto, as. Abortor, aris. Vnde Abortiuum. Abortus, Abortiuus. Auorter.
  • Bring forth a chylde of right shape. Recte parere, Producere mature.
  • Bring foorth flowers. Floreo, es. Floresco, scis. Fleu­rir, deuenir en fleur, verdoyr.
  • Bring forth leaues. Frondeo, es. Frōdesco, is. Fleurir, Iecter ou produire fueilles.
  • Bring forth wytnes. Adhibere testes, Constituere testem aliquem in alium, Denūciare testimoniū, Edere, vel Euocare testes, Testes producere, Te­stes in aliquem dare. Produire tesmoings.
  • Bring from one place to an other. Traduco, is. Tras­fero, rs. Mener d'vn lieu en autre.
  • Bring forth. Proueho, is, xi. Porter auant.
  • Bring good lucke in drinking, to beginne to one. Propino, as. Boire a quelqu'vn.
  • Bring home honourably. Deduco, is. Cic. Conuoyer aucun par honneur.
  • Bring ill lucke or chaunce. Obsceno, as. Cal.
  • Bring in. Admitto, is. Capesso, sis. Induco, is. Infero, rs. Ingero, ris. Introduco, is. Introduire.
  • Bring in an assertion, or to bring in a doctrine. In­troducere, quod & in medium afferre dicitur. Mettre en auant quelque propos.
  • Bring or to induce ambition first into the Senate. Introducere ambitionem in Senatum. Amener pre­mierement, Introduire.
  • Bring into bondage or seruitude. Asserere in serui­tutem. Maintenir & retraire quelqu'vn en seruage. &c.
  • Bring in borrowes, pledges, or suerties, as (in my opinion) to bring in handes in wager of lawe, or els to saue bale. Sistere vadimonium, Stetisse va­dimonio.*
  • Bring into care. Afficere cura. Trauailler de soing & soulci. S.
  • Bring into custome. Assuefacio, is. Accoustumer.
  • Bring into errour. Implano, as. i. Decipiovt. Cypria. Si quis (inquit) putat se aliquid esse, quum non sit, seipsum in planat.
  • Bring into fooles paradise, or make fooles fayne. Animos lactare, Fatuos blandiri, Producere falsa, vel ficta spe. Attirer, ou attraire aucun par belles parol­les, amadouer.
  • Bring in gaine or lucre. Stipem conferre, vt Colum. Stipem confert haec res. Fait du gain & prouffit.
  • Bring into hatred, or euill name, or opinion. Faces inuidiae subijcere, Facere inuidiam, Inuidiam cō ­citare homini, Concitare inuidiam alicui. Le met­tre en haine. S.
  • Bring into a little, or narrow rowme, or space. Per­coarcto, as.*
  • Bring into presence. Represento, as. Representer, offrir.
  • Bring in a snare, or ieoperdie. Lacio, is, ui, &, xi. Co.
  • Bring in vse eftsones. In lucem aliquid reuocare. Remettre en vsage vne chose qui estoit decheute.
  • Bringe lande in due tempre, or tilthe, with digging, and labour. Repastino, as. Rehouer, rebiner. Vnde Tor, Trix, Tio. Verb.
  • Bring a matter, or cause, or any thing to an ende, conclusion, issue, poinct or staye. Ad manus rem reuocare, Componere lites, Perfero, rs. Perduco, cis. Perficio, is. Profligo, as. Summum fastigium imponere, Summam manum, vel opem addere, Vmbilicum adducere. Finer.
  • Bring often forth. Prompto, as. Plaut.
  • Bring ouer. Traduco, is. Traijcio, is. Transfero, rs. Transferer, transporter.
  • Bring out. Effero, rs. Porter hors.
  • Bring out of care and trouble. Securum reddere. Asseurer, mettre en seureté.
  • Bringe out of credence, or fauoure. Conuellere fa­uorem, Beneuolentiam, vel gratiam alicuius con­vellere. Abbatre la credit. S.
  • Bring out of exile. Reducere exulem. In libertatem aliquem vocare ac reducere.
  • Bring out of ieopardie. Reducere de periculis. Sub­trahere aliquem periculo. Oster hors du danger. S.
  • Bring out of good and honest fashion. Turpo, as, are. Souiller, vilener.
  • Bring out of seruitude, bondage, captiuitie, or exile. In libertatem reducere. Remettre en liberté.
  • Bring priuely or secretly. Supporto, as. Porter. S.
  • Bring something to nothing, as y e vulgare speache is, to bryng pynnock to pannock, a noble to nyne pence, & .ix. pence to nihil. Adnihilo, as. Pessundo, as, are. Tenuo, as. Ad nihilū redigere, Abligurîre, Absumere, Consumere, Prodigere. Consumer. S.
  • Bring tidinges. Nuntio, as. Annuntio, as. Annoncer, Noncer, dire ou porter nouuelles. Rumifero, as. Et Ru­migero, as. non sunt in vsu.
  • Bring to condemnation. Iudicio perfundere aliquē. Luy lauer la teste par deuant le iuge. S.
  • Bring to destruction. Profligo, as. Ruiner, destruire.
  • Bring to effecte or to passe. Effectum dare. Efficio, cis. Reddere impitratum. Vmbilicum adducere, Colophonem addere, dici consueuit, quum sum­ma manus rei cuipiam imponitur. Eras. Acheuer vn ouurage, mettre fin a vne besongne.
  • Bring together. Conduco, ducis. Compello, is, puli. Amener.
  • Bring to light or knowledge. Edere luci. Mettre en lumiere.
  • Bring to naught or to empty any thing. Exinanio, is, iui, ire. Vuider, euacuer. S.
  • Bring to reste or sleape. Sopio, is, iui. Sopôro, as, âui, âre. Endormir, assopir. S.
  • Bring vnto. Adduco, is. Adfero, rs. Adigo, is. Appor­to, as. Amener, adduire.
  • Bring vnder obeyisannce or subiection. In ordinem cogere. Reualler & rebaisser vne personne qui sesleuoit trop. S.
  • Bring vp by nourishing. Nutrire, Adnutrire, Enu­trire, Innutrire, Cibâre, Educâre, Educere, Alere, Exhibere, Tollere, Sustollere, Tolerare, Fouere, Nutricâre. Nourrir.
  • Bringer vp of childrē, or yōge folke, by nourishing, or at schole. Alumnator, vel trix, vel potius Altor, toris. m. g. Qui nourrit, nourrissant. Et Altrix, icis. foe. gen. Celle qui nourrit.
  • [Page] Bringer of tidinges or tales. Rumigerulus. Cal.
  • Brynging abrode. Prolatio, onis. Prolation. P.
  • Bringing forth. Productio, Prolatio. Idem.
  • Bring forth; or vp of chickens. Pullatio. Couuée de poulsins. P.
  • Bringinge from one place to an other. Traductio, Translatio, onis. Transportement. P.
  • Bringing together. Collatio, onis. Apport ensemble. P.
  • Briony or wylde vine. Bryonia, ae. Vitis alba. Couleure
  • Bristowe hauen. Venta.
  • Bristle heere. Sera, tae. Soye de porceau.
  • Bores backe with bristles set vp, as when they goe to fight. Terga horrētia rigidis setis. Ou les dos d'vn porc sanglier. S.
  • Bristeled beaste, any thing that hath bristles on the backe. Setiger, a, um. Qui ha de la soy sur les dos. S.
  • Bristilled, or full of bristles. Setôsus, sa, sum. Hispi­dôsus, sa, sum. Qui ha force soye, soyeux. S. Fort velu. S.
  • Bristled. Hispidus, a, um. Pelu, velu a gros poil & pi­quant.
  • Brittayne the moste noble Ile, containing England and Scotlande, the true originall of the name, (for that is called Albyon) as yet is not knowen. I leaue to treate muche hereof, for that I am not able to speake otherwyse then is already spo­ken of antique historiographers. Therefore who that desireth more, let them resort to the auncient Chronicles and histories. Britannia, ae. Per ge­minum. N. Quae & à Poëtis dicta alter orbis, In­sula est in Oceano septentrionali, modo Anglia adpellata, olim (que) à Britone rege Britannia nomi­nata, cum prius Albion diceretur ab albis rupibus primum patentibus vt fingitur. Haec porrigitur in longitudine Octingētis mille passibus, in qua co­lit gens clara, inhospita, & bellicosa, Ibi etiam Lō ­dinum Metropole oppidum celeberimum situa­tur, negotiatorum, licitatorumue copiosissimū. Est Vnita sibi Hibernia paulo minor cum. 40. In­sulis quae Orchades nuncupantur modicè termi­natis. Apud Britannos longiss. dies in septenas ho­ras mensuratur in aestate, quando etiam sunt totae noctes perlucidae. ¶Haec traduxi tum in gratiam, tum in laudem Britanniae nostrae. Inde plura vide­ris in dictione. Englande.
  • Brittle, brickle, or brokle. Fragilis, le. Fragile. P.
  • Britlenes. Fragillitas, tis. foe. gen. Fragilité. P.
  • Brotche or spitte for to roste meate. Longa cuspis. Veru. Indecl. Broche. H. Verruculum, li. diminut. Ang. A litle brotche. Brochet. H.
  • Broche, or to speate meate▪ Figere carnes verubus. Embrocher. S. Embrocher de la chair. P.
  • Brochen a vessel of wyne or suche lyke. Relinere do­lium. Percer. S. Et Perforatorium, ij. Is the in­strument wherewith they do broche, some call it a gymlet. Looke Auger and Percer.
  • Brocke, or badger, or graye beaste. Taxo, onis. Vide Badger.
  • Brode, ample, large, wyde. Amplus, a, um. Latus, a, um. Spatiosus, a, um. Spacieux & large. P.
  • Brode aboue, and sharpe benethe. Turbinatus, a, um. Agu & poinctu. S.
  • Brode brested. Pectorosus, a, ū. Qui a grande & large poictrine. P.
  • Brode carte waye, or a place where many horses may mete, or runne together. Hippodromus. Vne lice & lieu pour faire courrir cheuaulx & bailler car­riere. S.
  • Brode foreheaded man. Fronto, onis. Qui ha grande fronte. S.
  • Brode foreheaded being. Frontosus, a, um.
  • Brode hyghe waye. Platea, Via militaris, Via celi­bris, vel publica, vel regia. Le grand chemin a pied & a cheual, Chemin passant & fort frequenté.
  • Brode horned beaste. Patulus bos, & Patuli boues. Plaut. Qui ont les cornes larges & ouuertes. S.
  • Brode, or a spreaded bechen tree. Patula fagus. Vt Verg.
    Tytere tu patulae recubans sub tegmine fagi.
    O Tyterus thou lyeng vnder shade,
    Of spreaded bechen tree.
  • Brode leafed. Latifolius, a, ū. Qui ha les fueilles larges. S
  • Brode to make. Amplifico, as. Amplio, as. Amplier, faire ample. P.
  • Brodenes. Amplitudo, Latitudo. Largeur & grandeur estendue. P.
  • Broyle. Torrefacio, cis. Torreo, es. Rostir, brusler. P.
  • Broyled. Carbonatus, a, um.* Tostus, ta, tum. Bruslé, rosti. S.
  • Broyled to be. Torresco, scis. Brusler. Aut meo iudicio Estre bruslé.
  • Broken. Fractus, a, um. Fressus, a, um. Quassatus, a, ū. Quassus, a, um. Ruptus, Tritus, a, um. Abscissus, a, um. Rompu.
  • Broken all to pieces. Conquassus, Dissipatus, Per­fractus, Praeruptus, a, um. Derompu.
  • Broken before tyme. Praefractus, a, um. Rompu. S.
  • Broken bone. Apagina, ae. Cooper.
  • Broken or cracked. Pertusus, a, um. Rompu. S.
  • Broken meate. Fragmentum, ti. Fragmen, enis. n. g. Vn fragment. S.
  • Broken wynded. Suspiriosus, a, um. Qui ha courte ha­leine, poulsif. S.
  • Broker, or byer, of marchaundyse and wares, one that maketh agreemēt or bargaine betwene two. Proxeneta, Licitator, Mediator, Conciliator, siue interpres duorum inter se stipulantium, aut spon­dentium, aliumué quemuis contractum, conuen­tum (que) ineuntium. Cal. Vn courtier & moyenneur de quelque chose entre parties.
  • Bronde, or marke made with a whote Iron. Stig­ma, tis. Vne marque qu'vn empreint sur aucun d'vn chauld fer. S.
  • Brondon, or marke with a whote Iron: Dignoro, as. Inuro, ris, ussi. Stigmate signare, Tudiculo, as. Marquer d'vn fer chauld ou cautere, Impremer quelque marque. S.
  • Brondiron, or Andiron. Andela, Andena, Hyper­pyrgium, ij.*
  • Brouche. Monile, lis. Bulla, lae. Bague ronde. H.
  • Brouche or small cheine, whiche gentlewomen doe [Page] weare about their neckes. Murenula, lae. Catena collaris.
  • Brouding as hemies doth to chickens. Cubatus, us. Accubatio, onis. f. g. *
  • Brooke or riuer. Amnis, Riuus, ui. Riuiere, Ruisseau. H ¶Et Amnensis, vel Amnisis, se. Ang. Set nigh vn­to a brooke or ryuer. Vt Amnensis Vrbs. * Et Ri­uulus, li. diminut. Ang. A little brooke. Ruisseau. H. Et Amnicus, a, um. Of a brooke. De riuiere. P.
  • Broome or besome. Scopa, ae. Spartus, ti. Spartum, ti. Du genest, vn balay, ou ramon. S. Et Sparteus, a, um. Ang. Of a broome. Faict de geneste. S.
  • Brome hill, or place where broome groweth. Spar­tarium, ij. Vn lieu ou il croist force genest. S.
  • Broome tree. Erica, ae. Genista, ae. Spartum, ti. Du ge­nist, genestre. S.
  • Broshe of any thing, as the paring of gardeins new trimmed, or the sweapinges of an house, or suche. Quisquiliae, arum. f. g. Pluraliter tantum. Les balie­ures & net to yeures ou ramonneures de la maison, copeaux & menus haillons, toutes petites buchettes qui cheent des arbres, fueilles, ou fleurs, fatras.
  • Broth, or collyse. Pulmentarium, rij. n. g. Pulmentū, ti. Et Pulmentaris cibus, quod cum pane editur. Boullie, potage espes. H.
  • Broth of soddē meate. Ius, ris. Iuscum, sci. Iusculum, li. Bruit, du ius, potage commun. H.
  • Brothel. Meretrix, icis. Lupa, Scortum. Putain, pail­larde. H.
  • Brothelhouse. Lupanar, Lupanarium. Ganea, ae. Ga­neum, i. Palestra, ae. Prostibulū, li. Bordeau. Et Me­retricius, a, um. Appartenant a paillardes. Et Lupana­ris, e. Ang. Pertayning to a brothelhouse.
  • Brothelrie, or whoredome. Meretricium, ij. neut. ge. Le faict du paillardise & puterie, bordeler. S.
  • Brothel, or whorelike. Meritriciè. Aduerbiū. A facon d'vne paillarde. S.
  • Brother. Frater, tris. Germanus, ni. Frere. P. Et Fra­terculus. diminut. Ang. A yonge or little brother.
  • Brother foster. Collactaneus, Homogalactus. Frere de laict. S.
  • Brother by father and mother. Germanus frater. Frere germain.
  • Brother by the mothers syde, & not by the fathers. Frater vterinus, Diuerisis patribus editus, vno ta­men ex vtero. Qui est d' vne mesme mere.
  • Brothers borne both at once, Twinnes. Fratres ge­mini, Gemini, Gemelli fratres. Freres gemeaux.
  • Brother to my great graundfather. Propatruus, i. Grand oncle. S. Dicitur etiam quasi pater proaui.
  • Brotherhoode, or brotherly loue. Plilodelphia, Fra­ternitas, tatis. Fraternité. P.
  • Brotherly, or lyke, or of a brother. Fraternus, a, um. Vt fraternus amor. Fraternel. P.
  • Brotherly. Fr [...]ternè, Germanè. Fraternellement. P.
  • Brotherne by marying the daughters of one man, called brothern in lawe. Congeneres.
  • Brothern, otherwyse called sworne brethren. Con­uoti, orum. Soriantes, tum. Conuoti dicebantur ijsdem votis obligati. Ca.
  • Brothers childrens called cousins. Consanguinei. Fratres patrueles. Deux cousins germains filz de deux freres. S.
  • Brothers sonne. Frater patruelis. De cousin germain. S.
  • Brothers wyfe. Fratria, ae. Fratris vxor. La femme de mon frere. H.
  • Brotherslaughter, as where one brother killeth an­other. Fratricidium.
  • Browe. Supercilium, Palpebra, ae. Le sourcil. S.
  • Browe space, or space betwene the browes. Glabel­la, lae. f. g. Looke forehead.
  • Browes broade and greate hauinge, he that hath broade and great browes. Silo, onis.
  • Broader together. Contexo, is. Testre ensemble.
  • Broadered. Contextus, a, um. Tissu.
  • Broaderer. Limbolarius, Plumarius. P. Phrygio, onis. Bordeur ou autre qui besongne a l' esguille. S.
  • Brought againe. Redactus, a, um. Apporté.
  • Brought into fauour againe. Reductus in gratiam. Remis en grace. S.
  • Brought forth. Alatus, a, um. Productus, a, um. Pro­latus, a, um. Apporté.

    Letters brought from a straunge place. Ablata peregrè epistola. Lettres apportees de dehors. S.

  • Brought forth into the worlde. Natus, a, um. Nixus, a, um. Né: qui est né. P.
  • Brought to. Actus, a, ū. Ductus, ta, tum. Mené, duict. S.
  • Brought to accompte, or reckening. Referri in ac­ceptum, Ad cōputationem duci. Looke Counte.
  • Brought to destruction. Profligatus, a, um. Destruict & gasté. S.

    To be brought to noughte. Ad nihilum redigi. Estre mis ou reduict a neant, Estre annichile.

  • Brought to an ende, poincte, or purpose. Profligatū.
  • Brought into fauoure. Ruductus in gratiam. Remis en grace.
  • Brought together. Collatus, Compulsus, a, um. As­sembé. P.
  • Brought to passe. Explicitus, a, ū. Parfaict, acheué. P.
  • Brought, or induced to reste or sleape. Sopitus, a, ū. Endormi, assommé, assopi. S.
  • Brought vp in learning. Alumnatus, a, um.*

    Oh, to what state am I brought. Hem quo re­dactus sum. En quel estat suis ie venu▪

  • Brought vp lyke a cockney. Delicatus, a, um. Looke Cockneye.
  • Browesse inade with bread, or fatte meate. Adipa­tum, ti. n. g. Viande grasse. S.
  • Browkle, brikle, or brittle. Fragilis, e. Friabilis, e.
  • Broukelnes, or brikelnes. Fragilitas. Looke britle.
  • Brown colour, somewhat darke, called a sad broun. Subniger, ra, rum. Aucunement noir, Noirastre. S.
  • Browne of coloure. Fuscus, a, um. Leucophaeus, a, ū. Rauiscellus, a, ū. Baeticus, a, ū. Nigellus, a, ū. Suba­queus, a, um. Subaquilus, la, ū. Brunet brun, obscur. S.
  • Browne bread not ranged. Acerosus panis, Artoptit­tius, vel Ater panis (Autepyron, * Secūdarius pa­nis. Looke bread.
  • Browse, or meate for beastes in snowe tyme. Vescae, Salicum frōdes. Tendres & a demi seiches & appestis­santes [Page] pour les bestes. S.
  • Bruse. Confringo, is. Detero, ris. Obtero, ris. Sub­tero, ris. Tero, is, triui. Batre, briser. S.
  • Brused. Fressus, a, um. Detritus, ta, tū. Batu ou broye.
  • Brused, or brayed. Intritus, a, um. Idem.
  • Bruit, fame,, noyse, or rumour. Pertinax fama. Ru­mor, ris. Rumeur. S. Looke Fame.
  • Bruyte, or renowme. Claritas, Claritudo, Celebri­tas. Nobilitas, Fama. Looke Renowne.
  • Bruite of people. Tumultus, us. Bruit. S.
  • Bruite, Sauage or wylde. Indomitus, a. um. Quion ne peult donter, vaincre, ne surmonter, indontable. S.
  • Brushe. Peniculus, li. Peniculum, li. Scopula, lae.
  • Brushe of bristles, made to brushe clothes. Muscariū setaceum, Scopae è setis comparatae ad extergen­das vestes. Verge a nettoyer, vergette. H.
  • Brushe for a paynter, called a pensill. Peniculus, Pe­nicillus, li. Pinceau.
  • Brutus ( the sonne of Siluius Posthumus) a capitayne of the Troyans in Greece, after the destruction of Troye, a man of excellent witte and valiaunt in warres, who after his victory in Grece, for the deliuery of his country men, is sayd to haue say­led into Leogetia, and mynding to seeke some de­sert countrie for hym and his, he made his peti­cion to Diana in this sorte.
    Diua potens nemorum, terror syluestribus apris,
    Cui licet anfractus ire per aethereos,
    Infernas (que) domos, terrestria iura resolue:
    Et dic quas terras, nos habitare velis.
    Dic certam sedem, qua te venerabor in aeuum,
    Qua tibi virgineis, templa dicabo choris.
    Whiche I haue Englished (though not so well as
    I woulde, yet so nere the sence as is requisite) in this maner followyng.
    O Goddesse great in woodes, that putste
    Wylde boares in fearefull feare,
    Whiche mayste goe all the turning pathes
    Of euery ayrie sphere,
    And of infernall houses eke:
    Resolue the earthly rightes,
    And shewe what countrey in to dwell,
    Thou giuste me after fightes,
    Assigne a certaine seate, wher I
    Shall worship the for aye,
    And wher repleat with virgins, I
    Erect thy temples may.
    To which peticion, Brutus as he slepte receaued (by a vision) this aunswere.
    Brute sub occasu solis, trans gallica regna,
    Insula in Oceano est, vndique clausa mari,
    Insula in Oceano est, habitata gigantibus olim,
    Nunc deserta quidem gentibus apta tuis.
    Hanc pete, nam (que) tibi sedes erit illa perennis,
    Hic fiet natis, altera Troia tuis.
    Hic de prole tua reges nascentur, & ipsis
    Totius terrae, subditus orbis erit.
    Whiche may be thus Englished.
    O Brute farre vnder Phebus fall,
    Beyonde of Fraunce that grounde,
    An Iland in the Ocean is,
    With sea t'is compast rounde,
    An Iland in the Ocean is,
    Where giantes earst did dwell,
    And nowe a desert place thats apte
    Will serue thy people well,
    To this directe thy race, for there
    Shalbe thy seate for aye,
    And to thy sonnes there shalbe builte,
    An other stately Troye.
    Here of thy progeny and stocke
    Shall mighty kinges descende,
    And vnto them, as subiect all
    The worlde shall bowe and bende.

    After this he awaked, and with great ioye toke his passage towardes Afrike, then to Hercules pil­lers, than to Aquitaine, where after diuers con­flictes, he obteined the victory of the Aquitaynes and frenchemen, vitayled his shippes and so de­parted. And with happy wyndes ariued at Tot­nesse in Deuonshere, the yeare before the byrthe of our redemer. 1108. And lyking the country well, he named it Britannia, whiche before was called Albion. He builded the famous citie nowe called London, and named it newe Troye. He reigned foure and twenty yeares, and died in the yeare before the natiuitie of our sauiour Christ. 1084. And as some saye was buried at London.

B. ANTE. V.
  • BVble or to ryse vp in little belles, and make a noyse as water doth when it setheth. Bul­lio, lis, lire. Ebulio, lis. Boullir. Bullo, las, lare. Bouillonner, quand sur l'eaue ou vrme se lieuant des bouteilles.
  • Buble or a little rounde bosse that standes on wa­ter, also a little bosse or studde. Bulla, lae. Bullula, lae. foe. g. Petite bouteille, ou bouillon, boutellette. S.
  • Bubling water. Aqua bullans.
  • Bubbling or bibbling in water, as duckes do. Am­phibolus. Vide Bulling. *
  • Bubbling, or bybbling with the byll. Bibulus, a, um.
  • Bucke or Dooe. Dorcas, dis. foe. g. Dama. ae. tam mas. quam foem. gen. Genus caprae syluestris. Vn dain.
  • Buckstall, or nette. Tendicula, Laqueus quo cerui capiuntur. H.
  • Bucket to drawe vp water. Craterra vel Creterra, Haustrum, Modiolus, Situla, Hydria. Vne seille ou vn seau. S. Hauritorium, & Haustrum. Is proper­ly any thing wherein water is drawen. Vne rou [...] ou autre engin a puiser l'eaue. S.
  • Buckler. Ancyle, Ancylis, Clypeus, Scutum, Pelta, tae. Bouclier. S.
  • Buckler maker. Scutarius, ij. Qui fait boucliers.
  • Buckler makers shoppe, or worke house where he maketh bucklers. Fabrica scutaria. Ou on fait les boucliers. S.
  • Buckler wearer. Peltatus, a, ū. Clypiatus, ta, tū. Scu­tatus, ta, tum. Qui est garni d' escut, ou de bouclier. S.
  • [Page] Buckle. Ansa, Fibula, ae. Vne boucle.
  • Buckle or to claspe. Fibulo, as. Infibulo, as. Boucler.
  • Budde. Gemma, ae. Germen, inis, n. g. Germe & semēce des arbres. S. L' oeil. S.
  • Budde of a tree being yonge. Oculus, li. Idem.
  • Budded. Gemmatus, a, um. Coop.
  • Budden, or put forth buddes or blome. Gemmo, as. Germino, as. Germer. S. Et Gemmasco, scis. incho­at, idem quod Gemmo. Plin.
  • Buffe, Bugle, or wylde oxe. Bubalus. Buffle. H. Vrus, ri. Vri sunt boues syluestres, quos vulg [...]s bubalos vocat, feri sunt & velocitate excellentes, cornua taurinis sim [...]lia vt author est Solinus. Vide Plin. lib. 8. cap. 51.
  • Buffet or blowe with the fiste. Alapa, Colaphus, Co­laphum, i. Vne buffe.
  • Buffeten, or geue blowes or buffetes to one. Alapā dare. Colaphos abstrudere, Colaphos incutere, Depalmare aliquem, Colaphos alicui infringere, Ducere colaphū alicui. Souffleter aucun, buffeter. S.
  • Buggerer. Paederastes, Paedicator, Pullopremo, vel Pullopremus, Puerarius. H.
  • Buggery. Paederastia, i. Amor obscoenus in pueros.
  • Buggery to committe. Paedico, as. Verbū obscoenae significationis. Cal.
  • Bugle beaste. Vide Buffe.
  • Buglosse or bugle herbe. Buglossos, Euphrosinum, Circion. De la buglosse. S.
  • Buylde. Aedifico, as. Astruo, is, xi. Condo, is, didi. Construo, is, xi. Extruo, is. Fabrefacio, cis. Fabri­co, as. Fabricor, aris. Praestruo, is. Struo, is. Inaedifi­co, cas. Architector, taris. Edifier. S.
  • Buylde rounde about. Circumstruere. Edifier à l'en­tour. S.
  • Buylde a shippe. Nauem fundare. Edifier vne nauire.
  • Buylde costlier or dearer. Pluris aedificare. Plus cher.
  • Buyde a fortresse or towre. Moliri arcem. Edifier bastir. S.
  • Buylde perfectly. Exaedifico, as. Bastir. S.
  • Buylded. Aedificatus, Constructus, a, um. Conditus, ta, tum. Fabricatus. Structus, a, um. Fūdatus, a, um. Compose, faicte, fabriqué. S.
  • Buylded, or made of diuers thinges. Structilis le. Fait & basti de plusieurs pieces. P.
  • Buylded with marble. Marmoratus, a, um. Marbré. S.
  • Buylding or setting vp of a house or other thinge. Aedificatio, Exaedificatio, Constructio. Edification.
  • Buylding. Aedificium, Constructio, Opera, rum. Structura, ae. Architectura. L'edifice que fait le mas­son & charpentier. S.
  • Buylding that is profitable. Frugi aedificium. Edifice qui est proffitable. S.
  • Buylding made lyke a towre. Pyrgobaris.*
  • Buylding, whiche hath the pyllers standing thicke together. Pycnostylon, Aedificium deambulatio­ni aptum, cinctum columnis densioribus, modi­coque interuallo à se inuicem distantibus. Cal.
  • Buyldinges almoste ended, and perfecte. Promul­gata aedificia.
  • Builder. Aedificator, toris. Structor, toris. Edificateur
  • Bulke of a mā or beaste, frō the necke to the middle. Thorax, cis. m. gen. La pectrine, l'estomach. S.
  • Bul. Taurus, ri. m. g. Toreau. S. Et Taurinus, a, ū. Qui est d'vn toreau. S. Ang. Of a bull, or bullyshe.
  • Bullasse, or little plōbe. Prunum ni. n. g. Vne prune. S.
  • Bullase tree. Prunus, Prunellus. Vn prumer. S.
  • Bulling, bolling, or bubblyng of water out of a spring. Ebullitio, Scatebrae, arum. Ebullition, bollo­nement. S.
  • Bullocke, a stere, heyfer, or yonge beaste. Iuuencus, ci. m. g. Et Iuuenca, cae, à Iuuando. Vne ieune beste de haraz, tant a corn [...] qu'a vngle, beste intretenue pour le seruice. S. Et Iuuencula. Ang. A little or yonge bul­locke.
  • Bulrushe. Iuncus. m. g. Ionc. H.
  • Bulrushy, or made of bulrushes. Iunceus, ea, eum. Fait de Ionc. P.
  • Bulrushe place, as where many do growe. Iuncetū, ti. n. g. Ionsaye, lieu ou croissent les Iones. P.
  • Bulrushy, or ful of bulrushes. Iuncosus, sa, sum, Plein de iones. P.
  • Bult, raunge, or to siefte meale. Succerno, is, creui. Incerno, nis. Blutter. P. Bluter. S.
  • Bulting seruaunte, one that boulteth. Pollintor, Bluteur. S.
  • Bultre, or bulting poke for fine meale. Cribra, Cri­brum, Pollinarium, Excussorium, Pollinaria, Sub­cernicula, Incerniculum. Vn bluteau, ou sas. S.
  • Bulwarke. Agger, Murus, ri. Propugnaculū. Bastille, bastillon, forteresse. H. Vallum, li. Est munimentum castrorum aut vrbis è palis. Rampart de bois. H. Et Muralis, le. Ang. Perterteining to a bulwarke
  • Bunne, or manchet of bread, suche as they geue chil­dren. Collyra, rae. foem. gen. Vne sorte de pain pour les enfans. &c. S.
  • Bunche of garlicke. Restis alliorū. Vne tresse d'aulx.
  • Bundell. Sarcina, ae. f. g. Vn fardeau. Vide Fardell.
  • Bunting byrde, somewhat bygger then a larke. Ter­raneola, ae. Auis alaudae similis, praeterquam quod in capite apicem non habet, sicut alauda. Dicta terraneola, quòd non in arboribus, sed in terra ver­setur, at (que) nidificet. Cal.
  • Burden. Aggrauatio, Pondus, Fascis, Gestamen, Onus, eris Fardeau. S. Et Onerarius, a, um. That which serueth for burden, As shippes that serue for burden. Naues onerariae. Batteaulx a porter mar­chandise & viures. S.
  • Burden caried betwene two horses. Vasterna. *
  • Burden of woode, or like thing, a packe, a bauyn or fardell. Fascis, cis. m. g. Vn faisceau de quelque chose que ce soit lié ensemble, comme de minu bois, vn paquet, vn bote, vn fardeau. P.
  • Burdened or charged. Aggrauatus, a, um. Grauatus, a, um. Oneratus, a, um. Qui est chargé. S.
  • Burden or charge ones conscience. Religionem ob­stringere, vel onerare. Obligare religione vel ob­stringere. Charger la conscience d'autruy.
  • Burden or to lade one. Agg [...]auo, as. Grauo, as. One­ro, as. Sarcino, as. Charger. Vnde Tor, Trix, Tio.
  • Burdens or bundels of strawe, or twygges. Fasces [Page] stramentorum vel virgultarum. Boteaux & gluz de fouarre, Fagots, bourrees. S.
  • Burdener. Onerator, Sarcinator. Qui charge.
  • Bourdenous or heauy. Onerosus, a, um. Onereux. S.
  • Burdewx in Gascoing. Burdigala. Pt.
  • Burges of a towne corporate. Ciues, Municeps. Ci­toyen. H. Vide Citizen.
  • Burgonians people in Fraunce. Hedui, orum. Se­quani & Sequanici dicti sunt. Cal.
  • Bury one, or to put him into the earthe when he is dead. Ad sepulturam dare. Mandare aliquem hu­mo, Humâre, Inhumare, Funerâre, Defodere, In­fodere, Condere terra, Sepelire, Humo condere, vel in humo. Enterrer. S.

    Publishe, or to appointe the daie of ones burial. Funus indicere. Publier l'enterrement d'aucun. S.

    Mourne & lament at the buriall of the dead. Fle­tum adhibere in funeribus. Plourer a l'enterrement des morts. S. Vide Funerall.

  • Buriall daye. Ferialis dies. Looke Funerall.
  • Burier of dead corpses. Vespae, arum. Vespillo, nis. Sādapilarius. Qui porte le corps mort en terre. Et Fos­sarius, Clericus, mortuos sepeliens. The prieste whiche doth ceremoniall function of burying.
  • Buried. Humatus, Sepultus, Tumulatus, a, um. Coo­pertus in terra, Infossus, Obrutus in terra. Enterré.

    Bodies not buried. Corpora inhumata. Non en­terrez, Corps non mis en terre. S.

  • Buried to be. Sepelior, iris, pultus, sum. Tumulor, aris. Estre enterré. S.
  • Burying. Inhumatio, Sepultura. Humatio, onis. En­terrement. S. Bustū, was a place of buriall in olde tyme. Sepulcre. S.
  • Burle cloth. Desquamare pannum, Desquamare ve­stes. Regrater. S.
  • Burne. Aduro, is, ssi. Aestuo, as. Ardeo, es, si. Com­buro, is. Conflagro, as. Flagro, as. Ignio, is. Ignifa­cio, is. Incendo, is. Succendo, is. Vro, is, vssi, stum. Brusler. P.
  • Burne, or to destroye a thing with fyer. Abolere, Cremâre, Cōflragrâre, Torrere, Adurere, ambu­rere, Comburere, Deurere, Exurere. Brusler. S.
  • Burne all about. Amburo, is, ussi. Brusler tout autour.
  • Burne all vp, or euery where, or to burne out, or burne through. Amburo, is. Corrumpere flamma vel igne, vel igni. Perardeo, es. Peruro, is. Idem.
  • Burne exceadingly, or to be burned. Deflagro, as. Estre ars & bruslé. S.
  • Burne fume, incense, or other swete things. Adoleo, es, eui. ultum. Coop.
  • Burne feruently. Exardeo, es. Ardoir, estre fort enflābé.
  • Burne, or to sindge of the heare of swyne. Sues gla­brare. Brusler le poil aux porceaulx. S.
  • Burne or to set fier of the Capitole. Faces ferre in Capitolium. Brusler le Capitole. S.
  • Burne in luste, or with vnhonest meanes of loue. Libidinibus flagrâre. Brusler de paillardise. S.
  • Burne in loue. Ferueo, es. Flagro, as. Ardeo, es. Bru­sler d'amour.
  • Burned. Adustus, Ambustus, Vstus, a, um. Bruslé. P.

    Many were burned. Hausit flamma multos. Be­aucoup furent bruslez. S.

  • Burned all about, or all vp. Ambustus, a, um. Bruslé tout à l'entour. P.
  • Burned to ashes Cinifactus, a, um. *
  • Burned at the forepart, or much burned. Praeustus, a, um. Fort brusl [...]. S.
  • Burned lyke to a cole. Carbonatus, Carbunculatus, a, um. *
  • Burned rostemeate on the spitte. Subuerbusta.*
  • Burned with the heate of the Sunne. Retorridus, a, um. Torridus, a, um. Ari. Qui est de tout ari.
  • Burned to be. Deflagro, as. Vror, eris. Estre ars & bruslé.
  • Burned, perished, or to be destroyed with the reste. Cōmuni incendio deflagrâre. Perir auec les autres. S.
  • Burned to be with the Sunne. Retorresco, scis.
  • Burned to be lyke a cole. Carbunculo, as. Estre en­flambé comme vn charbon. S.

    He burned with the loue of his hostise. Ardebat amore suae hospitae. Il brusloit d'amour qu' il auoit à son hostesse. S.

  • Burned or brent sacrifice. Holocaustum.
  • Burnet herbe. Prunella, ae. aut Brunella, lae.
  • Burning. Adustio, onis. Combustio, Crematio, De­flagratio, Vstio, Exustio. Bruslement. S.
  • Burning with, or in the fyre. Flammeus, a, um. Cō ­burens, tis. De flambe flambant & flammant.
  • Burning ague, or feuer. Aegritudo, vel febris Solsti­cialis, Pyrethus. Febris ardens. Fiebure chaulde. S.
  • Burning cole. Anthracia, Pruna, ae. Candens carbo. Charbon vif. S.
  • Burning Iron, suche as theues be burned in the hande withall, or such a one as they vse to marke horses or other thinges. Cauteria, ae. Cauteres.* Cauterium, rij. n. g. Vng cautere, vn fer chauld. S.
  • Burning or itche in the skinne. Vredo, inis.
  • Burning pytte, or hell. Phlegeton, tis, fluuius infer­nalis, flammis aestuantibus rapidus: à [...] Ardeo.
  • Burnyshe. Looke Bournishe.
  • Borrough or towne corporate. Municipium, ij. n. ge. Quoduis oppidum legibus principalibus vtens. Place ou ville iouissant priuileges. H.
  • Burrage herbe. Looke borage.
  • Burre. Aparina, Bardana, Lappa maior, Personacia, Personata. Gloteron, Bardane petite. H.
  • Burre, whiche is the great burre. Prosopis, Arcium, Personata. Gleteron ou glouteron. Do.
  • Bursten or broken. Ramicôsus, sa, sum. Qui est rompu.
  • Bursting. Ramex, icis. m g. Rompure.
  • Bursting. Abruptio, Diruptio, Fractio, Scissio, onis. foem. gen. Rompement. S.
  • Burte like a ramme. Arieto, as. Heurter de la teste & des cornes, cottir. S. Vide Rushe.
  • Busy or busied. Actuosus, a, um. Intentus, a, um. Ne­gotiatus, a, um. Occupatus, a, um. Solicitus, a, um. Versatus, a, um. Occupé a quelque chose. S.
  • Busy body, whiche wyll haue an ore in euery boate. Ardelio, onis. Qualis fuit Attalus, vide Attalus.
  • [Page] Busy my selfe. Ago, is. Solicito, as. Verso, as. Occu­po, as. Occuper. S.
  • Busied muche, or full of busines, or very busy. Ne­gotiosus, a, um. Qui ha force affaires, qui est fort em­peché, & embesongne, encombré d'affaires. S.

    We were busily occupied in our own businesse or affaires. Negotiosi eramus nos nostris negotijs. Nous estions empechez a noz affaires. S.

    A busy cogitation and doing. Negotiosa cogita­tio & actio.

    A prouince full of businesse and trouble. Nego­tiosa & molesta prouincia. Ou il y a beaucoup de peine & de trauail.

  • Busied to be. Negotior, aris. Satago, is. Solicitor, aris. Versor, aris. Negotier.
  • Busily. Actuosè, Intentè, Obnixè. En faisant bien l'empeché & embesongné. S.
  • Busines Negotium, Negotiatio, Occupatio. Pra­gma, ae, vel tis. Res, rei. Occupation, negotiation. S.
  • Businesse of warfare. Occupatio rei militaris.
  • Busines very troublesome. Molestissima occupatio.
  • Businesse great and incredible. Magna atque incre­dibilis occupatio.

    Full of businesse, that hath very muche to doe, greatly troubled with lettes and affayres. Plenus negotij. Plein d'affaires qui est fort empesché. Encom­bre d'affaires. S.

    What is the businesse, or for what matter, are you angry with me. Sed quid negotij, quamobrē succenses mihi. Mais pour quoy est ce que tu te cour­rouces a moy. S.

    An excellent businesse. Lautum negotium. Cic. Id est egregium Excellent. S.

    Not without businesse, trouble and payne, not easely. Non sine negotio. Non pas sans peine, Mal aiseement. S.

    Without businesse, payne, labour, trauayle or toyle. Nullo negotio. Facilement, aiseement. Sans dif­ficulté, sans peine. S.

    To put one into trouble and businesse. Exhibere alicui negotium. Luy faire de la facherie, le molester, le harceler, luy bailler bien des affaires. S.

    Whiche doth well exployte or handell his busi­nesse. Sui negotij bene gerens. Qui fait bien ses be­songnes & affaires. S.

  • Businesse and trouble rising. Gliscentibus negotijs.

    I haue had muche businesse, and haue traueyled muche in it· Plurimum in eo negotij habui. I'ay eu fort affaire a cela, & y ay fort trauaille. S.

    To be incombred and troubled with greuous af­faires and businesses. Molestis operosis (que) nego­tijs implicari. Estre encombré d'affaires. S.

    To imploye his diligence and industrie to the preferrement of other mens businesse. Intendere se alienis negotijs.

    I maruelled what businesse thou haddest here to doe. Mirabar quid hic negotij habebas. Quel affaire tu auois. S.

    I haue businesse. Est mihi negotium. I'ay a faire. S.

    To offer hym selfe to doe others businesses, or to meddle with other mens matters. Offerre se ne­gotijs alienis. Se presenter & offrir ou ingerer de faire les affaires d'autruy sans mandement. S.

    ¶Pompeie hath some businesse with Caesar. Pom­peio cum Caesare est negotium. Pompee ha quelque affaire auec Caesar. S.

    I stande here talking as though I had no busi­nesse to doe. Sic verba hic facio, quasi negotij ni­hil siet. Comme si ie n'auoy que faire. S.

    I had an other businesse or matter in hande, I thought of an other thing. Non id mihi negotium fuit. I'auoye bien autre chose a penser. S.

    To vndertake, doe and dispatche, a matter or businesse. Suscipere, administrare & conficere ne­gotium. Entreprendre, faire & parfaire. S.

  • Busines whiche is but small or little. Negotiolum, li. diminut. Cic.
  • Bussarde or kynde of hauke, that hath three stones. Buteo, onis. m. gen. Oiseau nomme buissart.
  • Busshe, or a bremble. Rubus, bi. m. gen. Vne ronce.
  • Busshie close, or place where busshes and brembles growe. Rubetum, ti. Vn ronssoy, vn lieu pour planté de ronces.
  • Bushe sythe, a bylle to cut bushes, or a whypsawe. Runcina, nae. foem. gen. Sarcle. H.
  • Busshy places. Vespices, cum. Coop.
  • Bushe heere. Caesaries, Coma, ae. Perruque. S.

    A head with a thicke bushe of heere. Densum caesarie caput. Grosse perruque espesse. S.

    A goulden bushe of heere. Aurea caesaries.

    A fayre bushe, or head of heere. Decora caesaries. Belle perruque. S.

  • Bushy, or hauing a great bushe. Caesariatus, ta, tum. Qui ha de grande perruque, perruquet. S.
  • Busshe headed, or he that hath a good busshe of heer well trymmed behynde. Comatus, a, um. Relici­nus, a, um. Et Comatulus, A boye hauing a propre busshe. ¶Et per metaphoram, arborum, & florum folia elegantissime dicuntur comae. Coop.
  • Busshel. Modius, ij. bossellus, li. Boisseau.
  • Bushell & a half. Sesquimodius, ij. Vnboisseau & demi.
  • Busshell conteining, as that whiche conteineth a busshell. Modialis, le. Qui tient vn boisseau.

    Three busshell. Trimodium, dij. Trimodia, diae. Qui contient trois boisseaux.

    Two busshell and a halfe. Culeus. Deux boisseaux & demi.

  • But. Ast, At (que), Caeterum. Con. Praeter (quam), Quin, Sed, Verum, Verumtamen, At. Mais. S. Sed, est con­iuctio aliquando discretiua, quando (que) inceptiua.

    Looke for many letters from vs, but do you also sende more. Crebras a nobis literas expecta, ast plures etiam mittito. Mais aussi. S.

  • But see you? or do you see? At (que) vides? Le vois tu pas?
  • But hearest thou? or doest thou heare me? At (que) au­din? Mais ois tu? S.
  • But I speake not of that. At (que) id omitto. Or ne dis ie rien de ce.
  • But a mā would say vnto me. &c. At (que) aliquis dicat, nihil promoueris. Mais quelqu'vn pourroit dire. &c.
  • [Page] But. At (que) verò. Mais. S.
  • But. Atqui, Coniunctio discretiua, significans Sed ta­men. Mais toutessois.
  • But truly, if he touche her with one finger, she wyll scratche out his eyes. Atqui si digito illam attige­rit vno, oculi illico effodientur. Certes si. S.

    Yea but that thing, of all other, or chiefly, sepe­rated him from her. Atqui ea res multo maximè, disiunxit illum ab illa. Ouy, ou voire mais cela a esté cause que, &c. Ou certes cela. &c. S.

  • But she speakes no worde of his exclusion. Caeterū de exclusione verbum nullum. Terent.

    No man sayde so but onely Cicero. Nemo ita dixit praeterquam Cicero. Excepté Cicero, ou fors, ou sinon Cicero. S.

    I neuer go forth so early, nor retourne home so late, but I see you digge or delue your grounde. Nunquam tam mane egredior, neque tam vesperi domum reuertor, quin te in fundo conspicer fo­dere. Qui ie ne te voye au camp. &c.

    I doubt not, but that you are of that mynde. Nō dubito quin eo sis animo. Ie ne doubte point, que tu ne sois de tel courage. S.

    There is no doubte of this, but that my sonne wyll not haue a wyfe. Non dubium est quin vxorē nolit filius. Terent.

    I cannot chuse, but I must nedes sende to you. Facere non possum quin ad te mittam. Ie ne me puis garder ou tenir que ie ne te l'enuoye. S.

    I cannot chuse but crie out. Nō possum quin ex­clamem.

    There is none of vs but he hath vowed, or made a faithfull promisse. Nemo nostrum est quin vota fecerit.

  • But why are you so sad. Sed quid tu es tristis.
  • But loe I see Pamphilus. Sed Pamphilum video. Or voy ie Pamphile. S.
  • But harke, staye a whyle. Hem, sed mane. Mais, escoute, demeure. S.

    Yea but. Sed autem. Voire mais. S.

  • But on the contrary part. Sed contra. Mais au con­traire. S.
  • But truly I can not suffer or endure, but accuse my maister. Sed enim nequeo durare quin herum ac­cusem meum. Certes ou voire mais ie. &c.
  • But truly. Sed enimuero. Certes, mais certes. S.

    Not onely in doing but also in thinking. Non modo agendo, verùm etiam cogitando. Mais ainsi.

  • But truly. Verùm enimuero. Mais certes, pour certain.
  • But yet. Verúntamen. Toutesfois. S.
  • But there resteth also one scruple or doubte, whiche troubleth me muche. At mihi vnus scrupulus etiā restat, qui me malè habet. Mais.
  • But I praye you see his impudence. At videte ho­minis impudentiam. Mais ie vous prie voyez. &c.
  • But a Gods name what is it. At per deos immor­tales quid est. Mais ie vous demande qui est ce. S.
  • But take hede that he paye the whole. At vt omne reddat. Mais anssi prenes garde qu'il rende tout. S.
  • But truly. At, pro At vero, At certè. Mais certes. S.
  • But a whyle agone, or since. Iamdudum, Nuper Ad­modum. Il y a fort peu de temps. S.
  • But if. Ni, Nisi, Sin. Mais. S.
  • But if there be any one amongest many, that passeth or excelleth. Sin aliquis excellit vnus è multis. Que si aucun se trouue que soit. &c. S.
  • But notwithstāding. Attamen. Toutesfois, neant moins.
  • But only that. Praeterquam quod. Sinon que. S.
  • But rather. Quinimo, immo. Mais qui plus est. S.
  • Butte of a lande. Iugus, eris.*
  • Butte or pricke to shote at. Meta, ae. Scopus, pi. m. g. Vn but a quoy on tyr, ou on vise. S.
  • Butte, vatte, or great vessell for wyne, or other ly­cour. Dolium, Orca, ae. Muiz vaisseau. H.
  • Buttell, or bounde of lande. Meta, ae. Terminus, ni. Vne borne, limite, mete. S.
  • Butting or bounding of lande. Terminus, ni. La fine de toutes choses. S.
  • Butter. Butyrum, ri. n. g. Beurre. S.
  • Buttermilke. Lac serosum, Lac agitatū. Laict buré. S.
  • Butterflie. Papilio, onis. m. g. Vn papillon. S.
  • Butterflie whiche haunteth mylles. Myloecos. Co.
  • Butler, he that hath charge of the buttrie. Condus. Oeconomus, Promus, Suppromus, Victus quoti­diani administer, Cellarius. Despensier qui ha la garde de la viande. S.
  • Buttocke. Clunis, Nates, natium. foe. gen. Les fesses.
  • Buttresses of a walle. Antes, antium. pl.
  • Buttry or a spense to kepe bread, meate, or drynke, and other lyke thinges in. Penarium, Cella pena­ria, Cellaria, iae. Promptuarium. Vne despense & gardemanger.
  • Buxome. Obediens, tis. Obsequēs, tis. Plenus officij Obeissant.
  • Buxome to be, or to obeye. Teneor, eris. Obsequor, eris, vel ere. &c. Obeir. S.
  • Buxomnes. Obsequium, ij. Obsequela, lae. Obeissance
C. ANTE. A.
  • C, The thirde of the letters, a con­sonant, and hath the midle soūd in pronunciation betwene G. & ch. and whylest you pronounce C, you must nedes touche the inner parte of your teethe with your tongue, els can you not expresse it so plain­ly, as the sounde of the letter requireth, diuers re­gions, haue sondrie languages, and therefore is the pronunciation of the letters variable, some viter C, as S, other almost like G, and no mar­uayle at all, for in our Englishe tongue it is di­uers wayes taken, and in sondry sortes sounded, as the woordes require. In Latine C, is often chaunged into G, as Quadringēti, pro Quadrin­centi. In S, vt Parco, Parsi. In X, Vt Duco, duxi. And in the notes of antiquitie, C. scribitur pro Comitia, Causa, Causat, Con, Centum, Cum, Condemno, Condemnatio, etiam C. Cornelius, Caius, &c. And C. standeth for a hundreth. Cen­tum. Cent. S. [Page] C C. signifieth twoo hundreth. Ducenti, ae, a. Ducen­tum. Deux cents. S. Et sic de reliquis.
  • Cabage, or co [...]leworts, an herbe. Brassica, cae. f. gen. Officinis Caulis. Des choux.
  • Cabage, or cole cabige. Brassica capitata. Choux cabus, Pommez, potez. S.
  • Caban, or darke lodging. Gurgustium, ij. Logette bien estroite. S.
  • Caberne or cabin in a shippe. Stega, Teges. Cabinet.
  • Cable of a shippe. Rudens, tis. Funis nauticus. Vne chable. S.
  • Cable that holdeth the anchore. Funis anchorarius, Prymnesium, Anchorale, Retinaculum, Funis qui nauim in alto aut vado sistit. Le chable de l'ancre. H.
  • Cacke or to go to the stoole. Cacâre, Excernere, Al­uum leuâre, inanire, exinanire, Purgare aluum. Chier. P.
  • Caddowe * choughe, or Iacke dawe. Cornix, Mo­nedula, ae. Looke dawe.
  • Caermarden, a towne in Wales. Marodunum.
  • Cage, to put pickers, prowlers, hoores, theues, and beggers in. Catasta, tae, foe. gen.
  • Cake. Collyrida, Farreum, Popanum, Strues, Subu­cula. Vn gasteau. S.
  • Cakebread or fretouse. Artolaganus, ni. m. g. Bignet. S
  • Cake made for brydeales or churche goinges. Sum­manalia, liae. foe. gen. Coop.
  • Cake made with chese, meale, and water. Semilissu­la, Semilixula. sunt haec Sabina vocabula. Cor.
  • Cake made of meale and licoure, sometime deuided in sacrifice. Seciuium, ij. n. gen. Coop.
  • Cake made of sundry spices, and graynes, offred for sacrifice in olde tyme. Fertum, ti. n. g. Vne maniere de gasteau qu'on offroit es sacrifices anciens. S.
  • Cake made lyke a trendle. Spira, ae. Coop.
  • Cake of wheate. Adorea. ae. Coop.
  • Cakle lyke a henne. Glocio, is, ire. Glocido, as. Loke Clocke.
  • Calamint herbe. Calamintha, Nepita, Pulegium. Poliot sauuage. Dod.
  • Calamitie, or generall destruction. Calamitas. Cala­mité, & misere, Chetiueté. S.

    Ful of calamitie or miserie. Calamitosus, sa, sum. Plein de calamitez & d' ennuy, Calamiteux, chetif. S. Vide mysery, wretchednes.

  • Calculate the course of the starres. Persequi nume­ris cursus syderum. Calculer.
  • Calculation, or casting accomptes. Computatio, o­nis. Calculation. S.
  • Calculate, or to caste a coumpte. Computare, Cal­culum imponere cum aliquo, Ponere calculum, Subducere calculos. Calculer. S.
  • Calculater, or a caster of accoūptes. Calculator, cal­culatoris. m. g. Calculateur. S.
  • Caldron. Lebes, tis. Cacabus, Caldarium, Ahenum. Chaudron.
  • Cauldron maker. Faber aerarius. Chaudronnier. S.
  • Calender, or an Almanacke, to knowe the dayes of the yeare whiche are holy, whiche not. Fasti, orū. Calendarium, ij. Hemerologium, ij. Calendrier, par lequel on pouoit congnoistre les iours festez & non festez.
  • Calendes or firste daie of euery moneth. Calendae, arum. Calendes ou le primier iour de chascun mois. S.
  • Calendes (or the first day) of Ianuary. Iani Calen­dae. Le primier iour de Ianuier. S.

    At the Greke Calēdes, as much as to say Neuer. Ad calendas Graecas. Iamais. For the Greekes had no calendas at all.

  • Calendes of February or after some of Marche. Intercalares Calendae.
  • Calendes of Marche. Foemineae calendae. So cal­led, for that in these they sent presentes to womē. La primier iours de Mars, auquel iour la coustome estoit d' enuoyer des presents aux femmes. S.
  • Calendes of Iune. Fabariae calendae.

    Pertaining to calendes. Calendaris, re. nomen adiectiuum.

  • Calfe. Vitulus, li. Mosculus, li. Veau. S. Et Vitulinus, a, um. Aug. Of a calfe. De veau, ou chair de veau.
  • Calfe of a legge. Sura, ae. Le gras & le mol de la iambe.
  • Calice towne. Gessoriacum.
  • Call. Clamo, as. Voco, as. Accerso, sis. Arcesso, sis. In­clamo, as. Hucher, appeler.
  • Call him in my name, or saye that I bydde hym come. Voca illū verbis meis. Di luy que ie l'appelle. S.
  • Call, whoope, or to crye to his cōpany. Vocare, cla­more suos. Hucher a haulte voix. S.
  • Call, or to crie to God. Vocare, clamore deum. Le re­clamer, l'inuoquer. S.

    To call one by his name. Nomine aliquem voca­re. L'appeler par son nom. S.

  • Call or to crie to the Goddes to helpe. Deos vocare auxilio. Requerir & inuoquer ou reclamer dieu a son aide. S.

    The crowe calleth for rayne. Vocat pluuium cor­nix. Elle demande la pluye, ou signifie par son cri qu' il pluuera. S.

  • Call one to accomptes. Ad calculos aliquem vocare. Requerir qu'il rende conte des mises & receptes. S.
  • Call one to depose or beare witnesse. Ad testimoniū vocare. Appeler quelqu'vn pour testimoigner. S.

    To call one to him. Aliquem ad se accersere. Ap­peler a soy. S.

    To cal vp, as men do spirites. Arcessere. Appeller les esprits.

    So prepare thy selfe, that if I call, thou mayste come with a trice. Ita te para, vt, si inclamaro, ad­uoles. S.

    To call a loude for one. Inclamare aliquem mag­na voce. Appeler aucun a haulte voix. S.

    To call by name. Inclamâre nomine. Hucher par son nom. S.

    He calleth to the Coriatians to helpe his brother. Inclamat Curiatijs, vti opem ferant fratri. S.

  • Call away. Reuoco, as. Auoco, as. Reuoquer rappeler. S

    To call or rayse dead men. Defunctos reuocare. Resusciter les morts. S.

    To call or bryng in doubte. In dubium reuocare. Reuoquer en doubte. S.

    To call one backe agayne, that is in his iourney. [Page] Ex itinere reuocare. Rappeler du chimin, faire re­tourner.

    To call awaye from sinne, or to withdrawe or perswade from sinnes. Auocare a peccatis. Retirer de mal faire. S.

    To cal out of the prouince. Deuocare de prouin­cia. Rappeler & faire retourner.

    To call to helpe him. Deuocare ad auxilium. Ap­peler a son aide. S.

    To call the starres out of heauen. Refixa caelo deuocare sydera. Faire descendre. S.

    He cherefully calleth his souldiours down from the hyll. Laetus à tumulo suos deuocat. Appelle & fait descendre. S.

  • Call a part, a syde, or downe. Deuoco, as. Seuoco, as. Appeler a part. S.

    To call a syde before the dore. Ante aedes seuo­câre. Appeler a part. &c.

    To call a side into the hyll. Seuocare in montem.

  • Care calleth or separateth me from study. Cura me seuocat a studio.
  • Call backe. Retracto, as. Coop.

    To call backe, to vnsaye that is spoken, or to re­cant. Dicta retractare. Se desdire, se retracter. S.

  • Call backe, or to reuoke that is done. Mutare quod factum est. Reuoquer. S.

    To call backe the gifte. Reuocare donū vel mu­nus, Infecta dona facere. Reuoquer la donation. S.

  • Call and to aske for one. Aliquem requirere voce vel sermone. Appeler & hucher aucun, en le cerchant. S.
  • Call or to name. Cieo, cies, ciui, citum, ciere. This verbe hath diuers significations, as to prouoke or moue, to stirre or rayse vp, to prouoke to anger to vexe, to irritate, to call or name. And this laste signification (for that it serues this place) wyll I only here touche. Appeler.

    To call one by his name. Nomen alicuius ciere. Appeler quelqu'vn par son nom.

    To call euery one by his name. Nomina singulo­rum ciere. Les appeler chascun par leur nom. S.

    To call vpon the Gods for ayde. Numina ciere. Inuoquer dieu, appeler a son aide. S.

  • Call by name. Indigito, as Nuncupo, as. Nommer. S.
  • Call by nicke (or wrong) name. Agnomino, as. *
  • Call for helpe. Aduoco, as. Inuoco, as. Appeler a son aide. S.

    To call one to cōsulte, or to do some other thing. Aduocare ad consultandum, aut ad aliud agendū. idem quod simplex Vocare. Appeler a faire quelque chose. S.

    To call to the assemble. Aduocare ad concionen. Appeler a l'assemblee. S.

    To cal or cause y e people come together to speake some thing to them. Aduocare concionem. Faire assembler le peuple en lieu pour parler a luy.

    To call to consultations. Aduocare in consilia. Appeler a la consultation, pour consulter. S.

    To call his fellowes vnto one assemblee or com­panie. In coetum aduocare socios. Appeler a l' as­semblee. S.

    They call vpon Iuno Lucina in trauayle. Iuno­nem Lucinam in pariundo inuocāt. As Gliceriū in Ter. Iuno Lucina fer opem, serua me obsecro. O Iuno Luciana, I beseche the aide & saue me.

    He calleth for helpe to maintaine his libertie. Auxilia libertati inuocat. S.

    An other called him softly in his eare. Blandius alia ad aurem inuocabat. L'appeloit. S.

  • Call and to crie for ayde. Inuocâre subsidium. Reque­rir secours. S.

    To call and desire one to ayde or helpe. In auxi­lium aliquem inuocâre. S.

  • Call from farre of. Prouoco, as. Hucher & appele de long. S.

    Let vse call forth Pamphila to syng. Pamphilam cantatum prouocemus. Ter.

  • Call in. Introuoco, as. Inuoco, as. Appeler aucun pour entrer.
  • Call like a Partriche. Cacabo, as. Chanter comme la Perdris. S.
  • Call often. Aduocito, as. Clamito, as. Vocito, as. Ap­peler souuent. H.
  • Call or name familiarly. Appelo, as. Nommer. S.

    They call thee a wyse man. Vnum [...]e sapientem appellant. Appellent, dient. S.

    To call euery one by his name. Appellâre nomi- ne vel nominatim. Appeller ou hucher quelqu'vn par son nom. S.

    To call vpon God. Vsurpare & appellâre deum. L'inuoquer. S.

    To call God to wytnesse. Appellâre deum. Appe­ler dieu testmoing. S.

  • Call out. Excio, is. Euoco, as. Appeler, hucher. S.
  • Call forth Dauus hither. Euocate huc Dauum. S.

    To call one forth of dores. Euocare aliquē foras.

    To call one forth in an others name, or at an o­thers requeste. Euocare aliquem foras verbis ali­cuius. S.

  • Call Sosia to me, y t he may go for Blepharo. Euo­cate huc Sosiam, accersat Blepharonem. Appelez moy Sosia, qu'il aille querir Blepharo. S.
  • Called forth of their country. Euocati è patria. S.
  • Called forth to be by God. Euocari à deo. S.
  • Call to souper or to byd to souper. Euocâre vel in­uitare ad coenam. Appeler a souper. S.
  • Call or cause one to appeare at Rome or at some o­ther citie. Euocâre aliquem Romam, aut ad aliam vrbem. L'appeler & faire adiourner pour comparoir en personne a Rome deuant quelque magistrat. S.
  • Call out of bedde or slepe. Suscito, as. Susciter. S.
  • Call together. Concio, is. Conuoco as. Vt supra.
  • Call to memory, or remembraunce. Comminiscor, sceris. Recolo, is. Recōminiscor, sceris. Reminis­cor, sceris. Reduire en memoire. S.

    To call to remembraunce diligently. Studio re­colere. Rememorer soingneusement. S.

  • Call to your remembraunce rather those thinges that are worthy suche a man. Ea potius reminis­cere quae digna tua persona sunt. S.
  • Call to wytnesse. Attestor, aris. Testor, aris. Appeler [Page] a tesmoing. S.

    I call, or take God to wytnesse of it. Id testor deos. I'appelle dieu a tesmoing, Ie iure dieu. S.

    I call all the Gods and goddesses, to wytnesse. Testor deos deas (que) immortales, vestras (que) mentes.

  • Call vpon, or to enter an actiō against an ill debter. Interpellare debitorem. Sommer vn debteur, luy de­mander vne debte. S.

    I am called to the cause. Aduocor causae. Ié suis appelé a la cause, ou au proces. S.

  • Called to cure or heale a sicke persone. Aduocari aegro, hoc est ad aegrum. Estre appelé pour guarir le malade. S.

    To be called one with vowes and prayers. Votis vocâri. Estre inuoqué & reclamé par veux & prieres. S.

  • Called. Vocatus, Accitus, Accersitus, Euocatus. Ap­pelé, huché. S.
  • Called by a wrong name. Agnominatus.*
  • Called to be, before the councell. Inconsilior, aris.
  • Caller. Vocator vel trix. L'appelant, Semonneur. S.
  • Calling. Vocatio, onis. Inuocation.
  • Calling againe, or backe. Reuocatio, onis. foem. gen. Reuocation▪ S.
  • Calme, Looke in Cawlme.
  • Calsey. Agger, eris. Pauimentum. Chaussée, esleuée ou haulsee. H. Vide Caucey.

    To make a causeye or pauemēt. Iacere siue strue­re aggerem. Faire vne chaussée. S.

  • Caltrap. Hamus, i. Murex, icis.
  • Caltrappes like three Iron prickes so ioyned, that being throwen, one alwayes standeth vprighte. Murices. Chaussetrappes. S.
  • Caltrappes, engines of warre sowen abroade to wynde horse and man by the legges. Spara. secun­dum Fest.*
  • Camell beaste. Camelus, li. Chamelus, li. Vn chameau. Et Camelinus, a, um. Ang. Of a Camell. De cha­meau. S. Et Blactire. To crie lyke a camell.*

    A driuer or keper of Camels. Camelariꝰ, rij. Qui Camelos onustos agit & ducit, Cameliorum agi­tator & ductor. Vn Chamelier. Comme nous disans vn Muletier. S.

    Dryuing or keping of camels. Camelelasia, siae. camelorum agitatio, exhibitio (que) & productio. S.

  • Camomill floure. Hieranthemis. Coop.
  • Camomil herbe. Camomilla Anthemis, Camaemelū, & cum aspiratione Chamaemelū, Eranthemum, Leucanthemis. Camomille. S.
  • Camosed or croked. Simus, a, um. Looke in croked.
  • Camosed, or croked nose. Silus, Simo. Looke in croked nose.
  • Campe, an army lodged, or pauillions pitched. Ca­stra, orum. pl. Le camp, le fort. S.
  • Campe of the enemies. Iniqua castra. Le camp des en­nemies. S.
  • Campe fortified to tary in. Castra statiua. Vn fort, ou vn camp arresté. S.

    To ryde to the campe. Castris adequitare. Che­uaucher aupres du camp. S.

    To assaute the campe. Adpugnare castra. Assaillir. Et Adsultare castris, Idem.

    To kepe watche and warde in the campes. In castris stationem agere. Faire le guet. S.

    To trenche the campe rounde about. Castra cin­gere vallo. Fossoyer & remparer le camp. S.

    To pitche campe ouer against the enemies. Cō ­ferre castra castris. Planter son camp vis a vis du camp des ennemies. S.

    To campe, or to pitche campe. Facere castra, Im­ponere castra, Locare castra, Ponere castra. Plan­ter, ou asseoir le camp, parquer, camper. S.

  • Captaine driuen from his campe, or chased from his forte. Exutus castris dux. Dispouillé de son fort, Chasse de son fort. S.

    To be in campe. Habere castra. Estre campé. S.

    To byde in the campes. Insistere castris. Estre de­dens le camp. S.

    To rayse the campe. Mouere castra. S.

    To fortifie the campe. Munire castra. Fortefier. S.

    To enter the campe by force. Perrumpere castra. Forcer, entre dedens par force. S.

  • Camphyre, the name of a gumme. Camphora, vul­go dicta, Aëtio medico Caphur, Hebraeis Copher. Du camphre. S.
  • Can, or may. Possum, potes. Polleo, es. Queo, is. Va­leo, es. Pouuoir.

    I can not but crie out. Non possum quin excla­mem. S.

    Euery man is not able, or cannot do all thinges. Non omnia possumus omnes. Verg.

    It cannot come so to passe. Non sic futurum est, Non potest. Il n'est pas possible. S.

    He can by him selfe. Potest per se. Il peult de soy­mesme. S.

    I wyll indeuour as muche as I can possibly, to doe it out of hande, or shortly. Quam maximè po­tero, dabo operam vt breue id faciam. Le plus qu'il me sera possible. S.

    I speake it as lowde as I can. Quàm possum maxima voce dico. S.

    May I not knowe whence thou camest, whose thou arte, or wherfore thou comest? Possum scire quò profectus, cuius sis, aut quid veneris? Ne pour­roy ie scauoir, &c. S.

    See that thou come hether to me, if thou canste possible. Huc face, vt ad me venias, siquid poteris. S'il t' est possible. S.

    I doe as muche as I can maynteine concorde. Sic tueor, vt possum, concordiam. Cic.

  • Canst thou tell me the truthe? Potin es mihi verum dicere? Terent.
  • Canst thou not be still? Potin es vt desinas? Ne te scaurois tu deporter? S.

    He could not constrayne thee this daye to brynge her. Nec te quiuit hodie cogere, illam vt duceres. Il ne t' a peu contraindre. S.

    I can not wryte the residue. Non possum reliqua scribere, vel non queo reliqua scribere. Ie ne puis. S.

    I can not tell whether feare of ill, doe naturally more preuayle with some, then hope of the good. [Page] Nescio an etiam naturaliter apud plurimos plus valeat malorum timor, quàm spes bonorū. Quin.

    It can do little either to increase or diminishe. Et augendae rei, & minuendae parum valet. Vault peu. S.

  • Canappy for a bedde. Conopeum, i. & Conopium, ij. Vne tente, voile ou pauillon courtine, Ceil de lict. S.
  • Cancell or deface. Delere literas, Induco, is. Lituro, as. Cancellare, Oblitero, as. Rescindo, is. Effacer. S. Canceler.
  • Cancell a decree, iudgement, or sentence, once deter­mined. Acta circumducere.
  • Cancell, rayse or to deface a testament. Cancellare testamentum. Canceler, rayer, effacer. S.
  • Cancelled to be, Expungor, eris, vnctus.
  • Cancelling, or defacing of a wrytinge. Litura, ae. Effaceure. S.
  • Candle. Candela, Lucerna, Lychnus. Chandelle.

    To make candels of tallowe. Seuo, as, are. Vt Candelas seuare, legitur & Sebare. Faire chandelles de suif. S.

  • Candle of waxe. Caereus. Chandelle de cire.
  • Cādel of tallowe. Cādela sebacea. Chandelle de suif. H.
  • Candle beame, suche as hangeth in gentlemennes haules, with sockettes to set candels vpon. La­cûnar, âris. n. ge.
  • Candell weke. Ellychnium. La meche lumignon. H.
  • Candle bearer. Caero, erarius, ij. m. g.
  • Candelsnuffer, or instrumente to snuffe candelles. Emunctorium, ij. Quo ellychmum seperuacuum candelae emungitur. Mouchette.
  • Candelsticke. Caeroferarium, rij. Candelabrum, bri. n. gen. Chandelier. H.
  • Candelsticke, called a braunche. Polymyxo. Coop.
  • Cane or a reede. Arundo, Canna, Calamus. Canne, ou [...]roseau. S. H.

    Of canes or reedes, Canneus, a, um. Cannitius, a, um. De can ou roseau.

    A place where canes and reedes do growe. Can­netum, ti. n. ge. Lieu ou croissent les roseaux. S.

  • Cane or reede. Donax, cis. Ferula, ae. Vn maniere de grosse canne. S.
  • Canell spice, or tree so called. Cinnamum, Cinna­momum. Canelle. S.
  • Canker, Looke in ruste.
  • Canker sore. Cancer, Tumor durus inaequalis, aspe­ctu teter, venis in ambitu turgentibus, colore li­uescens, Carcinoma. Le cancre. H.
  • Canker called a pocke. Phagedaena. Vne espece d'vl­cere qui corromps & māge les parties saines & prochaines.
  • Canker in the nose. Carcinodes. La maladie dedens le nez, appeller Polipus chanereux. S.
  • Canker eating in the vpper partes of y e body. Car­cinoma, Carcinomatis. n. g. Vn espece de chancre es parties superieures. S.
  • Canker worme, whiche creapeth moste commonly on colewortes, some do call them the deuils gold ringe, and some the colewort worme. Eruca, ae. Campe. Chenille. S.
  • Cankred or rusty, or full of canker or ruste. Aerugi­nosus, a, um. Aeruginis plenus. Rouillé. S.
  • Canne or a tankerde. Olla, ae. Canna, ae. Cantharus. Vn vasseau a boire, vn hanap. S.
  • Canne with twoo eares. Amphora.*
  • Cannell for dogges. Latibulum caninum.
  • Cannell or gutter. Canalis, lis. m. &. foe. g. Calna. S.
  • Cannell bone of the necke. Clauicula, Iugulus, Cō ­pages colli cum trunco. L'os du gauion. H.
  • Cannopee of a bedde. Canopeum, ij. n. ge. Courtine au tour d'un lict, pauillon. H.
  • Cantell of bread. Frustrum praecidanium. Chanteau de pain.
  • Cantell or shief of bread. Offa, Massa. Masse, gros morceau. H.
  • Canterburie, a towne in Englande, Cantuaria. Cantorbie, ville d' Angleterré. S.
  • Capacitie, or aptnes to take. Capacitas, Captus, us. m. gen. La capacité & portée d'aucun. S.
  • Captious or subtile. Captiosus, a, um. Captieux, plein de dol. S.

    O captiouse, crafty and vnworthy fellowshippe. O societatem captiosam & indignam. S.

    A moste captious kynde or maner of interroga­tion. Fallax & captiosa interrogatio. Cic.

  • Captious fourme of arguing. Sorites, penul. prod. m. g. Graeci vocant captiosum & multiplex argu­mentandi genus. Vulgò vocāt à primo ad vltimū.
  • Capers, a fruite made in salets. Capparis, is. foe. ge. Des cappres.
  • Capon. Capus, i. Capo, onis. Chapon. S.
  • Capon of grease or fatte. Altilis capus.
  • Cappe. Pileus, ei. m. gen. &c.
  • Cappe for a chylde. Pileolus. Vn petit bonnet.
  • Capricornus, a signe celestiall, cōteining .xx. starres, but it is not Capricornes, for this is a signe ter­restriall, and howe many starres it conteineth, it is vncertayne. Therfore I leaue it as a quere. Capricornus, ni. m. g. Capricorne vne signe au ciel de vingt estoilles. P.
  • Captaine. Dux, cis. Ordinis dux. Praefectus. Ca­pitaine.
  • Captaine generall, or lieutenant of an army. Lega­tus, ti. Strategus, Dux. Le grand capitaine, ou le chef d'vne armée. S.
  • Captaine of a company in the forewarde, or vant­garde, hauing vnder him foure hundreth soul­diours. Primipilꝰ, li. m. g. Le capitaine de la primiere bande. S.
  • Captaine in the vantgarde, or he that fighteth next the standerd. Primipilâris, ris. Celuy qui a este tel capitaine. S.
  • Capitaine of the forewarde. Spirarchus. quasi primipilaris, aut cohortis praefectus. Cal.
  • Captaine of fyue men. Pentarchus. Qui quinque vi­ris praeest. Cal.
  • Captaine of fifty men. Pentacontarchus. Vn cin­quantenir. S.
  • Captaine of a Galley or shippe, whiche hath three ordre of rowers. Trierarchus, praefectus trire­mis. Cal.
  • [Page] Captaine ouer ten men of armes. Decarchos. De­curio, onis. Vn diznier en guerre. S.
  • Captaine ouer a hūdreth men. Centurio, onis. He­catontarchus. Centenier, Centurion. S. Et Centuria­tus eius officium, Centurio, as. Fungi eius officio.
  • Captaine ouer two hundreth men. Ducenarius. Cap­taine de deux cents hommes. S.
  • Captaine ouer a thousand men. Chiliarchus, Tri­bunus militum. Qui ha charge de mille hommes.
  • Captaine ouer tenne thousand men. Myriarchus & Myriarcha, Decem millium praefectus.
  • Captiue or prysoner taken in warre. Captiuus. Captif. S.
  • Captiuitie or thraldome. Captiuitas, Halosis. Captiuité. S.
  • Care, thought, study, diligence, worke, laboure. Cu­ra, rae. foe. gen. Cure & soing, soulci, chagrin. S.
  • Care causeth men waxe olde. Cura facit homines senescere.
  • Care for lacke of money. Argentaria cura. Soulci & chagrin de faulte d' argent. S.

    Worldly cares. Mortales curae. Les soulcis de ce monde. S.

    Sedatis requierunt pectora curis.
    Stat.
    When as their cares asswaged were,
    their hartes receaued reste.
  • Cares that make a man heauy and sad. Tristes cu­rae. Qui rendent l'homme triste.

    I take care for your businesse as muche as I maye. Toto animo de tuis commodis, ornamen­tis (que) cogito. Tuam vtilitatem assiduè specto. Hae­ret in animo meo de tuis commodis assidua cogi­tatio. Si quid è re tua est, id maximè laboro, Tuae mihi res, tuae fortunae curae vehementer sunt, Si tuae rationes quid postulênt, nunquam non atten­do. Omnis mihi de te tuis (que) commodis cogitatio est, Tuam vtilitatem meae spectant cogitationes omnes. Meas curas ad tuum commodum omnes contuli. Animus meus in tua vtilitate fixus & lo­catus est. Ie n'ay soing que de toy. S.

    To bring one into care. Cura aliquem afficere, Curam alicui inijcere, Solicitudines alicui confi­cere, In solicitudinem adducere, Solicitudine af­ficere, Aliquem solicitum habere. Mettre en soulci.

    To ease one of care. Curas adimere, Leuare ali­quem cura. Otiosum aliquem reddere, Securita­tem facere, Quietum aliquem reddere. Demere curam & solicitudinem. Mettre hors de soulci, Ostre le soulci. S.

    To sleape without care, to sleape quietly. Otiosè dormire. Dormir sans soulci. S.

    To be without care. Animo esse omisso, Otiosum esse. Estre sans soulci. S.

    To be carefull for some thing. Curam agere. Se soulcie de quelque chose. S.

    I care not, I passe not, I recke not, or I waye it notheng. Nil mihi curae est, Omnia nihili facio, Trahuntur per me omnia pedibus, Nihil me affi­cit, Nihil me tangit, Nulla re moue or, De quauis resus (que) déque fero. Aequè omnia contemno, Fa­stido, Respuo, Nulla res a pud me pondus habet. Nullius momenti est, In pretio est ne minimi quidem, Non laboro, Ea res modicè me tangit. Isthaec non curo. Ie ne m'en soulcie point. S.

  • Care thou not, set thy harte at reste, or be thou still. Me vide, Habe quietum animum, Tace, Otiosè consiste, Quiesce, Animo nunc otioso esse impe­ro, Quietus esto. Ne te soulcie.

    Philosophie taketh away cares. Detrahit solici­tudines philosophia. La philosophie met hors & oste les soulcis. S.

    To deliuer one from care. Abducere curas alicui. Le deliurer de soulci. S.

    To vse care and diligence in some thing. Adhi­bere curam in re aliqua. Cic.

    To deliuer out of care and thoughte. Curas adi­mere. Mettre ou iecter hors de soulci. S.

    To make one carefull. Cura aliquem afficere. Mettre en soulci. S.

    He is carefull. Cura attingit illum. S.

    To tell an other his cares. Committere auribus alicuius suas curas. Les dire a autruy. S.

    To set care and study on some thinge. Conferre curas in rem aliquam. Cic.

    To be in great sorrow and cares. Confici cura & curis. Cic.

  • Care or heuines is asswaged. Cōsedit cura. Est cessee.

    To laye asyde his sorowe and care. Tristes ani­mo deponere curas. Verg.

    I am carefull for Tiro. De Tirone mihi curae est. Cic.

    Whiche I am very carefull howe I may kepe. Quos vt ego hodie seruem, cura maxima est. Desquels ie suis en tresgrand soulci comment ie les pour­ray retenir. S.

    I am carefull for it, I haue good regarde of it, or I see to it. Curae mihi est. Ie m' en soulci. S.

    Truly I am careful to what end this wyl come, or howe it will fall out in the ende. Sanè curae est quorsum euenturum hoc fiet. Certes ie me soulcie qu' il aduiendra de cela. S.

  • Care, and to take thought for the yeare to come. Ex­tendere curas in annum venientem. Se soulcier du temps aduenir. S.

    To be carefull for one, or for his affaires. Gere­re curam pro aliquo. Se soulcier de la personne ou des affaires d' aucun. S.

  • Carefull to be for any thing. Curae habere rem ali­quam. Auoir soing de quelque chose. S.
  • Carefull to be to teache his children. Habere curā docendi liberos. Quintil.

    To make carefull. Curas inijcere. Mettre ensoulci.

    His cares increase· Ingeminant curae. Virg.

    To ease the care & griefe of the minde, by speache and councell. Curam & angorem animi, sermone & consilio leuare. Cic.

    Smal cares or griefes complayne but the grea­ter are astonied. Curae leues loquuntur, Ingentes stupent. Quand la personne ha vn chagrin ou ennuy le­gier, elle en parle, ou s' en complaint, ou demande conseil [Page] pour y remedier, mais quand le chagrin ou ennuy est fort grand & excessif, elle demeure estonnee & tout esperdue, sans pouuoir parler ne s' en plaindre. S.

    Cast from thy minde this care. Mitte hanc de pe­ctore curam. Ne te soulcie plus de cela. S.

    To renewe the olde care and sorrow of his minde. Renouare veterem curam animi. Renouueler. S.

  • Care nippeth the againe. Remordet te cura. S.

    Sleepe takes awaye cares. Somnus curas sol­uit. Ouid.

    Voluere curarum tristeis in pectore fluctus.
    Lucret.
    To tosse and turne the wofull waues of care within the minde.
  • Care, heauinesse, pensiuenesse, trouble, and vexatiō of mynde. Solicitudo, dinis. foe. gen. Soulci chagrin, solicitude, esmoy, inquietude d'esprit. S.

    Biting and nipping cares. Mordaces solicitudi­nes. Horat.

    To withdrawe his mynde from care and heaui­nesse. Abducere animum à solicitudine, Abstra­here se à solicitudine.

    To bring into care. Adducere in solicitudinem. Looke bryng.

    To enter into care and pensiuenesse for one. Ad­ire solicitudinē pro aliquo. Se chagriner & soulcier pour aucun. S.

    We be in double care and heauinesse for your sake. Ex te duplex nos afficit solicitudo, Nous auōs double soulci pour toy. S.

    To bryng one into care and heauinesse. Cōficere alicui solicitudines. Le chagriner & mettre en soulci.

    To put away care. Demere solicitudinem. Tacit.

    Consumed with care. Exedi solicitudine. Cic.

    To be in care and heauinesse. Habere solicitudi­nem. Estre en esmoy & soulci. S.

    To cause one to be ful of trouble, care and hea­uinesse. Esse solicitudine alicui. Luy engendrer chagrin. S.

    To be in great care and heauinesse. Esse magna solicitudine. Cic.

    To be vrged with care. Vrgeri solicitudine. Cic.

  • Carefull or full of care, trouble, pensiuenesse, and businesse. Solicitus, a, um. Adiectiuum. Qui est fort chagrin & plein de soulci, soulcié. S.

    To be in muche care and anguyshe. Solicitū esse & angi. Estre en grand soulci & angoisse. S.

    For this the sillie womā is in great care. Ex hoc misera solicita est. Terent. Elle est chagrinee de cela.

  • Carefull by reason of suspicion. Solicitus suspi­cione. Cic.

    The souldiers being in great feare and care for their captaine, began to crie on euery syde. Cla­mor vndique ab solicitis vicem imperatoris mili­tibus sublatus. Estans en grand soulci pour leur capi­taine qui estoit en danger. S.

    To kepe one careful and solicitous. Tenere ali­quem solicitum. Le tenir en soulci. S.

    Actions done with great diligence & care. Actio­nes accuratae & solicitae. Faicte soigneusement & auec grande cure & solicitude.

    To haue a troubled and careful mynde. Anxio & solicito animo esse. Estre en grand soulci. S.

  • Carefull sorowe, Dolor sollicitus. Ouid. Qui rend l' homme chagrin. S.

    Riches breading care. Opes sollicitae. Qui en­gendrent soulci.

    A thing full of care. Res solicita. Plein de chagrin

  • Care, or to haue care of some thing. Curam alicui rei imponere, impendere vel intendere, Curam ponere in re aliqua, Curare, Concurare, Procura­re, Curae habere rem aliquam, In cura aliquid ha­bere, Videre, Diligentiam in re aliqua habete vel adhibere, Curam alicuius rei gerere. Auoir soing de quelque chose.

    I haue many cares and troubles. Curas habeo multas, discruciant animum curae. Haec res innu­meris curis animum meum vehementer angit. Aerumnabili curarum aestu rodor, discrucior.

    Me mea cura coquit, versat (que) in pectore fixa.
    Aegra (que) mens varijs sollicitudinibus.

    ¶Anxietudine multa afficior. Multis curis sum im­plicitus, Diuersis negotijs distringor. Varijs di­strahor curis, Dū in dubio est animus, paulo mo­mento huc & illuc rapitur, Multitudine negotio­rum prohibitus sum hoc facere, Sum curis ingen­tibus aeger, Varia curarum fluctuat aestu mēs mea, Ingens me cura mordet, Implicitus sum curis, Districtus, inuolutus negotijs, Intricatus, impedi­tus, illigatus, illaqueatus, obuinctus, dispunctus, obseptus, Oneratus curis, oppressus, oppletus. Negotiorum fluctibus obrutus, Tot me impediūt curae, quae animum meum diuerse trahunt, Ita al­tè distringor occupatione, vt ne (que) interspirandi sit locus, Diuersae vocitant animum in contraria cu­rae, Negotiorum mole obtuor, Multis studiorum obruor laboribus, Multis negotiorum vndis in praesētia iactor, exerceor (que). I' ay beaucoup de soulcis.

    To take care & charge of some thing. Accurâre, Curam sumere aut suscipere. Prendre soing de quel­que chose. S.

    To haue care to doe that we haue in charge. Pē ­sum accurâre. Auoir soing de faire ce qu' on nous à enchargé. S.

  • Carefull and diligent to do some thinge. Diligens, Impiger, Industrius, Nauus, Solicitus. Soigneux & diligent à faire quelque chose. S.
  • Care for a thing. Inuigilo, as. Studeo, es▪ Loke study
  • Care no more for a thing. Curam, vel studium relin­quere. Vt supra.
  • Care for nothing, or take no thought. Oscito, as. Pē ­si nihil habere, sus (que) de (que) ferre, vel habere. Ne se soulcier comment il aille de quelque chose. S.
  • Carefull. Negotiosus, Studiosus, a, um. Soigneux. S.
  • Carefull or studious. Cogitabūdus, a, ū. Meditabū ­dus, a, um. Alpus, a, ū. Studiosus, a, um. Suspēsus, a, um. secundum. Plaut. Senec.*
  • Carefull, or full of heauinesse, miserie, or trauayle. Aerumnatus, Aerumnosus, Anxius, Suspensus, a, um. Qui est chagrin, & en grand soing Angoisseux. S.

    To haue a heuy and carefull mynde. Anxio ani­mo [Page] esse. Estre en grād chagrin & soulcier. Se soulci fort.

    Heauy care. Anxia cura. Qui nous met en chagrin.

  • Carefull olde men. Anxij senes. Chagrins. S.
  • Carefull for the securitie of his nephewes. Anxius Securitatis nepotum. ¶ hic Anxius à Plinio po­nitur cum genitiuo. Qui se chagrine & soulcie fort du repos de ceulx qui naistront apres luy. S.

    In anguishe and care of mynde. Anxius mentis. Fort soulcié en son esprit. S.

  • Careful to get goodes. Attentus ad rem, Studiosus, a, um. Studiosus rei familiaris.
  • Carefull to be. Animo laborare, Suspendo, is. vt a­pud Plaut. & Vergi.
  • Carefull to make. Solicito, as. Chagriner, perturber. P.
  • Carefully, curiously with great paine and diligēce. Anxiè, Accuratè, Curiosè, Diligenter, Non indiligē ­ter, Firmè, Intentè, Industriè, Magnopere, Pro­uidè, Religiosè, Studiose, Vigilanter, Solicitè. Soigneusement.
  • Careles body, or being without care. Expers dolo­ris. Securus, a, um. Qui ne se soulcie de rien. P.
  • Careles, or without care. Dissolutè. Sans se soulcier. P
  • Caring for nothing. Oscitans, tis. Qui ne pense, & ne soulcie de rien, negligent. S. Vide Negligence.
  • Carde wolle and suche lyke. Carmino, as. Carpere lanam. Pecto, is, xui. Vt pectere lanam. Carder la laine. S.
  • Carder, or a picker of wolle. Carminarius, Carmi­nator. Cardeur de laine. S. And she that cardeth well. Carminatrix, tricis. foe. gen.
  • Carding of woll. Carminatio, onis. foe. gen.
  • Cardes to playe withall. Chartae lusoriae, vel Char­tae pictae. Chartes a iouer.
  • Cardinge and spinning. Lana & Tela. ¶vt Terent. Lana ac Tela victū quaeritât. She getteth her ly­uing by spinning and carding, or she getteth her lyuing by wolle and webbe, or by spinning and weauing, or she getteth her liuing by spinning of wolle and warping or weauing of linnen. Elle gaigne sa vie à filer la laine & ourdir la toille. P.
  • Caret an herbe, the roote whereof is vsed to be ste­wed with meate. Coros, Caron, vel Carum. Cheruy. H.
  • Caret wylde. Carota, tae. foe. gen.
  • Caret An herbe whereof there be three sortes, the firste of them is called wylde Carrote, Daucus, the other twoo be called by this name, Asininum daucum. Vne sorte d' herbe dont yen a de trois sortes, l' une s' appelle Carotte sauuage: les deux autres les her­biers appellent Asininum daucum. S.
  • Cary. Vecto, as. Veho, is, xi. Mener en vn chariot, na­uire ou cheu [...]l voicturer. S.
  • Cary about. Circumuecto, as. Circumucho, is, xi. Porter tout entour. S.
  • Cary afore. Praeferre. Porter deuant. S.
  • Cary, or to beare together. Comportâre, Control­lere. Porter ensemble. S.

    Heauy to cary. Portatu graue. Malaise à porter. S.

  • Cary, or to beare from one place to an other. Aue­here, Deuchere. Porter d' vn lieu en autre. S.
  • Cary, or to brynge, dryue or gather manye thinges into one place. Conferre, Congerere. Porter plu­sieurs choses en vn lieu. S.
  • Cary, or to beare a dead body to the graue or earth. Efferre cadauer. Porter vn corps mort en terre. S.
  • Cary, or to beare a burden by the waye. Ire cū one­re. Porter quelque chose en chemin. S.

    He goeth and carieth nothing. Incedit inanis. Il va sans rien porter. S.

  • Cary, or to beare all about. Circumgestare, Circū ­ferre. Porter par tout. S.
  • Cary awaye. Abduco, is. Asporto, as. Aueho, is. Au­fero, rs. Degero, ris. Deporto, as. Transporter d'vn lieu en autre. S.

    To cary many of his thinges, or muche of his stuffe awaye with him. Multa de suis rebus secū portare, Cic.

    To cary in something into the house. Auferre a­liquid intrò. Emporter dedans la maison. S.

  • Cary and to driue awaye. Auferre & aducere. Cic.
  • Caried from the bāquet or from the table. Auferri de conuiuio. Cic. Estre emporté. S.
  • Carie, or to beare out of sight. Ab aspectu auferre, Auferre è conspectu. Destourner qu'on nele voye. S.
  • Caried betwene men, not able to goe him selfe. Au­ferri inter manus. Estre emporté entre les mains. S.
  • Cary, beare or to take away by force. Auferre per vim. Ostre par force. S.
  • Cary or to conuey some thing away craftely. Aufer­re ab aliquo quidpiam per fallaciam. Par finesse ti­rer quelque chose d' vn autre. S.
  • Carie, or to beare something into his house. Aufer­re aliquid domum suam. Emporter en sa maison. S.
  • Carie awaye the meate or to take vp the table. Mē ­sam auferre. Plaut. Desseruir, oster la table. S.

    This thing rauished or caried me awaye, whe­ther I would or no. Me transuersum abstulit haec res. M'a mis hors du sens, m' a transporté, m'a raui. S.

    To cary or beare away on horses. Deportâre iu­mentis. Cic.

  • Cary or to beare awaye with shippes. Deportâre nauibus. Caesar.
  • Cary awaye captiues or prysoners to Rome. De­portâre captiuos Romam. Mener & charier les pri­sonniers a Romme. S.
  • Cary or to brynge home his armie. Deportare ex­ercitum. Remener son ost & armée en son pais. S.
  • Cary or to beare away the victory. Deportare triū ­phum. Rapporter la victoire. S.
  • Cary awaye rubbell or brokell of olde decayed houses. Erudero, as. Vt Eruderâre solum. Curer & nettoyer vne place de toutes ordures, comme de pierres, platras, & autres. S.
  • Cary backe. Reueho, is, xi. Rem [...]ner par eaue, ou a che­ual, ou par charroy. S.
  • Cary one backe, home againe. Domum aliquem reuehere. Horat.
  • Cary or bring to a place. Adueho, is. Apporter par eau a cheual ou par charroy. S.
  • Cary or to conueyghe ouer the sea. Aduehere trans [Page] mare. Apporter de dela lamer. S.
  • Carie, or to beare often to a place. Aduecto, tas, tâui, târe. frequentatiuum. Apporter souuent. S.
  • Carye closely, priuely, or secretely. Supporto, as. Porter. S.
  • Cary forth. Effero, rs. Eueho, is. Proueho, is. Profero. rs. Exporto, tas. Porter hors.
  • Cary from a place. Deueho, is. Porter d' vn lieu en autre. S.
  • Cary in, or cary to. Inferre, Introferre, Inuehere, Importâre. Porter dedans. S.
  • Cary mudde and filthe out of a fishepoole or ponde. Efferre emunditias ex piscina. Cato.
  • Cary, or to beare out woūded men out of the fielde. Efferre ex acie saucios. Cic.

    To be caried forth as a coarse with the feete for­warde. Efferri pedibus. Estre porté en terre les pieds deuant. S.

  • Cary shamefastnesse with him. Verecundiam secum efferre. Emporter. S.

    To be caried to buriall with a solemne compa­ny. Efferri funere, & cū funere. Estre colporté pour estre enterré ou ards auec grand conuoy, Estre porté en terre auec conuoy. S.

  • Cary or to beare forth on his shoulders. Efferre in humeros. Porter sur ses espaules.
  • Cary from the shippe to lande. Efferre in terram de naue. Porter hors de la nauire sur la terre. S.
  • Cary into the mayne sea. Euehere in altum. Liu.
  • Caried vp to heauen. In auras aethereas euectus. Esleué. S. Looke bring.

    They carie the bodies of the dead out of the house. Corpora exportant tectis. Verg.

    To cary together from many places. Cōuehere ex diuerso. Porter de diuers lieux & amasser. S.

  • Cary often. Vectito, as. Porter souuent.
  • Cary ouer. Traijcio, cis. Traduco, is. Transfero, rs. Transueho, is. Porter oultre.
  • Cary tales or tidinges. Rumifero, as. Rumigero, as. Rumito, as.*
  • Cary thorowe. Praeterueho, is. Porter oultre ou passer.
  • Cary woode, or to go to puruey woode for the cāpe. Lignor, aris. Aller querir du bois pour le camp. S.
  • Cariable, or apt to cary. Vectorius, a, um. Qui sert a porter. S.
  • Cariage. Gestamen, inis. Vectatio, Vectura, Vehi­tura, Velatura, ae. Voicture. S. Looke Trafficke.
  • Cariage on horsebacke. Hippagium, ij. n. g.
  • Cariage vpon the sea, or any thing of what kynde so euer it be that is caried vpon the sea. Stlatariū, ij, Nam Stlata, ae. est genus nauigij latum magis quam altum. An hulke.
  • Cariage for any thing, or most properly that which serueth for to carie, as a carte, chariot, shippe, boate, wayne, and suche lyke. Vehiculum, li. Cur­rus, Vectabulum vel plaustrum quo quid vehi­tur. Cal. Chariot. S. H.
  • Cariers. Vectores. Looke more in carier.
  • Carier of any thing out of the house. Exagoga, ae. m. g. Vt Exagoga bonorum. Qui port hors. S.
  • Carier of tales about in markettes, and lyke com­mon places. Circumforaneus. ¶Circūforani, vel Circūforanei sunt qui crebrò versantur circa fora quales nugatores, impostores (que) qui fucis & stro­phis captant quaestum.
  • Caried. Vectus, a, ū. Porté. Et vectabulū, li. An. That wherin any thing is, or may be caried. Chariot. S.
  • Caried about. Circumforaneus, a, um.*
  • Caried away. Abductus, a, um. Ablatus, a, um. Qui est osté.
  • Caried away. Deportatus, ta, tum. Porté. S.
  • Caried backe. Reuectus, ta, tum.
  • Caried forth. Euectus, ta, tum. Porté hors. S.
  • Caried ouer. Traiectus, a, um. Transporté, passé.
  • Carier. Vector, oris. Lator, oris. Gerulus, li, Porti­tor, oris. Porteur. S.
  • Carier of letters· Tabellarius, ij, m. g. Porteur de let­ters missiues.
  • Carier of newes and tales. Famigerulus, Rumige­rulus, vel la.*
  • Carier of a present. Dorophorus. Coop.
  • Carier of dead corps to buriall, or he that hath the function or the office of y e burier. Vespilio, onis. aliqui habent Vespillo, onis. alij. Vespelio, onis. Autumatur de Spolio, as. & Vestis, vel de Violo, as. & Sepulchrum. &c. vel Veho, is * Sandapila­rius, ij. m. g. Qui porte le corps mort en terre. H.
  • Carying. Vectura, Vectio, onis. Portement. P.
  • Carying to a place. Aduectio, onis. f. ge. Amenement, apport, amenag. P.
  • Carle of the countrey. Rusticanus. Vn paisant, ou ru­ral, rustique.
  • Carlishe or churlishe. Rusticus, a, um. Agrestis, te. Rural, rustique.
  • Carlishenes or churlishenes. Rusticitas, tatis, foe. g. Rusticité. S.
  • Carlile citie. Caturactorium.
  • Carme, a tree whiche the Frenchemen call Carpie. Carpinus, ni. f. g. Vne sorte d' arbre Carmie ou charme.
  • Carnal or of flesh. Carneus, a, um. Qui est de chaire. S.
  • Carnall affection or appetite. Concupiscentia, Epi­thymia, Libido. Lubido, inis. Venus, eris. Volup­tas. Plaisir & volonté desordonnee, appetit desordonné, affectiō desordonnee, paillardise, luxure. S. Et Volupta­rius, a, um. Ang. Of a carnall affection, appetite, or luste being. Looke Pleasure.
  • Carpe fyshe. Burbatus, ti. Cyprinus, vulgo Carpio. Carpe, sort de poisson. S.
  • Carpenter, or cartwryght. Abiegnarius, ij. Abieta­rius, Carpentarius, ij. Materiarius, Lignarius fa­ber, Lignarius, Materiarius faber. Charpentier, ou qui fournit de bois à faire quelque edifice. S.
  • Carpenter that is chife maister of the workes. A­chitectus, & Architecton. Maistre charpentier. Et Architectonicus. Pertaining to the maister car­penter. Appartenant à maistre Charpentier. S.

    A carpenters rule. Chorobates, Chorobatae, Re­gula, Norma, Canon. Vne sorte de reigle à charpātier

  • Carpenters lyne. Linea, ae. foe. gen. Amussis, sis. f, ge. Libra, brae. f. g. La ligne ou cordeau d' vn charpētier. S.
  • [Page] Carpenters shoppe. Fabrica, cae. foe. ge. Vn ouuroir de charpentier S.
  • Carpenters axe. Dolabra. Looke Axe.
  • Carpet for a cupborde, benche, pauement, or table. Gausape, Gausapina, Tapes, Tapis, Tapite, tis. Tapetum, ti. Amphitapa. Couuerture velue. H.
  • Carre, suche as they cary woode, wyne, and diuers suche thinges in from place to place within the cytie. Carrus, Currus, Plaustrū, Sarracum, Vehi­culum, Carruca, Biga, Bijuga, Curriculum. Char ou chariot. S. Bruette, Charrette. H.
  • Carrayne. Cadauer, ris. Morticina caro. Charnu, char­nure, charongne. S.
  • Carrayne leane. Squallidus, a, um. Looke leane.
  • Carrayne leane, applied properly to beastes. Stri­gosus, a, um. Fort maigre, tellement que le corps semble restreci. S.

    Iades that be more carian lyke, or more leane. Strigosiores equi. Liu.

  • Carricke or great shippe. Buccentaurus, ri. Circe­rus, nauis Asiana praegrandis, vt Plautus, Quum percōtor portitores ecquae nauis venerit ex Asia, negant venisse. Conspicatus sum interim circerū, quo maiorem non censeo. Cal. Curaque. Pal.
  • Carte or carre. Carruca, ae. Cisium, Cissium, Currus, Epirhedium, Iumentum, Plostrum, Plaustrum, Rheda, Vehes, Vehia. Vn chariot ou charrette. ¶ Et Carrucarius, a, um. & Plostrarius, a, ū. Ang. That whiche pertaineth to a carte. Qui est d' vn chariot.
  • Carte before the horse, where one thing is set before an other, and that cleane out of order. Hystero­logia vel histeron proteron, est figura quum sen­tentia ordine commutatur: vt postquam altos te­tigit fluctus, & ad aequora venit: Nam prius ad a­quora venit, quam tangeret fluctus. Cal.
  • Carte couered. Capsus, si. Carruca vndi (que) tecta. Cal.
  • Carte drawght, of three horses. Triga, ae. Trois che­uauls attelez a vn harnois ou chariot. S. Et Trigariū, rij. Ang. The course of drawyng suche cartes.
  • Carte drawen with foure horses. Quadriga, ae. Qua­tre cheuaulx attelez a vn harnois, a costé, l' vn de l'au­tre, il se prent aussi pour le chariot tiré a ces quatre che­uaulx ainsi attelez. S.
  • Carte, or an olde facioned waggē with .iiii. wheles. Rheda, ae. Vne facon de chariot ancien. S.
  • Carte harneis. Apparatus vehicularis, Helcium, cij. Vn collier ou harnois a cheuaulx. S.
  • Carte horse, or charet horse. Carpentarius equus, E­quus vehicularis, Veredus, di. Equus iugalis. Chi­ual de tract ou de charroy.
  • Cart saddle. Dorsuale, lis. I thinke Dorsuale, Stra­tum, & Instratum, Be of one signification that is a saddel cloth, or such like, to couer a horse with­al. Couuerture du cheual. And that Clitellae, is not only a packesaddle, but also a carte saddle. Sellae dorsuariae iumentis imponi consuetae ad onera commodius gestanda. Le bast. H.
  • Carter. Auriga, ae. Cisiarius, ij. Vehicularius, Car­rucarius, Plaustrarius, Veredarius. Chartier. S.
  • Carter that goeth with three horses in a carte. Tri­garius. Chartier conduisant ces trois cheuaulx. S.
  • Carter that goeth with foure horses in a cart. Qua­drigarius, ij. m. g. Qui conduit quatre cheuaulx. S.
  • Carter that driueth a cart with foure wheles. Rhe­darius. Chartier. S.
  • Carte wryght. Carpentarius, Rotifex. Charpentier, charrou. Pal.
  • Carrewaye sede or herbe. Caros.
  • Carue in stone, or metall, or tymber. Sculpo, is. Tail­ler & grauer, entailler, engrauer.
  • Carue or to graue. Sculpere, Scalpere, Caelare. Grauer.
  • Carued or grauen in stone. Scalptus è saxo. Taillé en pierre.
  • Carued or grauē. Sculptilis, le. Sculptus, a, ū. Scalp­tus, ta, tum, Graué. S.
  • Carued or grauen ill. Infabrè Scalptum. Qui ne est point bien graué.
  • Carued with beastes. Beluatus, a, um. *
  • Caruer or a grauer. Caelator, Scalptor, Sculptor, Anaglyptes. Graueur. S.
  • Caruing. Caesura, Sculptura. Caelatura, ae. Graueure.
  • Carue as at a Genlemans table to carue, or breake vp a peace of meate. Distrahere, Distribuere, Dissipare. Trencher.
  • Carue, as women do younge cokereles. Castrâre, Euirâre. Chastrer. S.
  • Case, Casus, us. Res, rei. foe. gen. Cas.

    Put the case he be ouercome. Pone eum esse vic­tum. Pren la cas qu'il soit vaincu. S.

  • Case doubtfull. Res dubia, vel Incerta. Incertain.
  • Case in lawe, or properly that ryseth in contention vpon the point of the matter, whiche must be re­plied vnto, and other confessed, denied, or trauer­sed. Caussae constitutio, Status, us. L'estat & con­dition. S.
  • Case of a nowne. Prosis.
  • Case or the termination of a nowne. Casus, sus. Cas.
  • Case to put any thing in. Theca. Vn estuy de quelque chose que se soit. S.
  • Case, suche as they put pictures in, a case for an image. Aedicula. L'estuy d'vne image. S.
  • Case to put pinnes in. Acicularium, Spinularium. Espinglier à mettre les espingles dedans. S.
  • Casement. Transenna.
  • Casket or forsar. Aporetū, ti. Cistella, Cistula, Scri­niolum, Scrinium. Coffret, escrin, cabinet. H.
  • Cast. Conijcio, cis, ieci. Iacio, cis, eci. Iacto, as. Sub­iacto, as. Subiecto, as. Iecter. S.

    The wyndes caste or dryue the cloudes into o­ther partes. Flabra conijciunt nubila in alias partes. Chassent & iectent les nuees. &c. S.

    To cast his cloake on his necke. In collum pal­liolum conijcere. Plaut.

    To cast stones amongest them. In medium con­ijcere saxa.

    To caste dartes, or to shoate. Tela cōijcere. Liu.

  • Caste, or to bring one in loue. Conijcere aliquem in amorem. Le mettre for auant en amour.

    To cast one in pryson, to laye in the stockes, or [Page] gyues. Conijcere in catenas, In carcerē, In vincu­la. Emprisonner. Enferrer, Enchainer. S.

    To caste one into mischiefe and trouble. In ma­lum conijcere aliquem. Le mettre en grand ennuy. S.

    To be cast into a disease. In morbum conijci. Venir ou tomber en maladie. S.

    To cast or laye the blame vpon one. Conijcere causam in aliquem. Mettre le tort sur aucun.

    To cast on, or vpon one. Conijcere super. Verg.

    To cast vp on highe. Iacere in sublime. Plin.

    I would rather haue cast my selfe into the sea, then. &c. Iecissem me potius in profundū, quam. &c. Cic.

    To cast ancker before the porte. Iacere ancho­ras ante portum. Anchrer au port. S.

    They cast anker out at the forepart of the shipp. Anchora de prora iacitur. Verg.

    To cast rampires on both sides of the hauen. Ia­cere moles ab vtroque portus cornu. Cic.

    They cast an odure from the body. Odorem ia­ciunt de corpore. Rendent odeur.

    To cast the dice, or to playe at dice, or to playe at h [...]ckle bones, as children doe. Talos iacere vel iactare. Iouer au dets.

    To cast his darte in vayne. In falsum tela iacere. En vain sans frapper. S.

    To cast his eies and looke rounde about hym. Oculos iactare. Lucret.

    To cast and reuolue diuers earnest matters in his mynde. Iactare curas pectore. Penser & repen­ser en soymesme a diuerses choses. S.

    To cast & humble hym selfe, before ones feete. Ad pedes accedere, vel accidere alicui, Ad pedes se abijcere. Se iecter au pieds d'vn autre, pour le supplier.

    To caste him selfe into the fier. Conijcere se in ignem. Se iecter au feu. S.

  • Cast about. Circumfundo, is.*
  • Cast abroade, here and there. Spargo, is. Suffundo, dis. Iecter ca & la.
  • Cast accompte. Calculo, as. Ratiocinor, ris. Subdu­cere summam. Compter.
  • Cast ancre. Inhibere puppim. vt supra.
  • Cast awaye. Abijcio, cis. Reijcio, cis. Reiecter.

    To cast awaye weapons and harnesse for wea­rinesse. Abijcere arma defatigatione. Iecter & quitter les armes. S.

    He laye or cast hym selfe downe on the grasse. Ab­iecit se in herbam. Il sest iecté sur l' herbe, comme par de sespoir, ou ennuy & fascherie.

    They cast thēselues (or laye down) on the groūd to coale them. Abijciūt se humi, refrigerationem quaerentes. Ilz seiectent sur la terre.

  • Cast him selfe at ones feete, or to fall prostrate be­fore one to make some requeste or to desier some petition of hym. Abijcere se alteri ad pedes. Se iecter a ses pieds pour luy faire quelque requeste. S.

    He caste him selfe downe before Cesars feete. Se ad Caesaris pedes abiecit. Cic.

    To cast away all obedience. Obedientiam abij­cere. Ne point obeir. S.

    To cast awaye pryde. Superbiam abijcere. Plaut.

    To cast away goodwill of learning. Voluntatem discendi abijcere. Ne vouloir plus apprendre. S.

    To flynge or cast the darte at his enemy againe. Telum in hostem reijcere. Caes. Reiecter.

    To caste something out of the lappe. E gremio reijcere aliquid. Ouid.

    He caste his garment from his backe. Amictum reiecit ex humeris. Verg.

    To cast of a garment. Vestem de corpore reij­cere. Ouid.

    To cast him selfe vpon one leaning to him. Reij­cere se in aliquem. Terent.

  • Cast away sloughe. Amouere segnitiā vel segnitiē.
  • Cast away wastfully, or in waste. Consumo, is. Su­mo, is. Dissipo. as. Vide Waste and spende.
  • Caste backe or backewarde. Postergo, as. Retor­queo, es. Reiecter. S.
  • Cast betweene. Interiacio, cis. Entreiecter. S.

    To be cast in a matter in the lawe. Cadere causa. Perdre sa cause. S.

  • Cast corne, or sprincle corne to chickens or fowles. Obsipo, as. id est obijcio, Obsipa pullis escā. Giue the chickens meate.
  • Cast or condemne. Damno, as. Vide condemne.
  • Cast or condemned to be in iudgement. Suppeditor, aris. Verbum deponens.

    To cast a darte. Emittere iaculum. Iecter, darder, lancer.

  • Cast dartes or arrowes. Contendo, is. Iuculor, aris. & iaculo, as. Darder, lancer, iecter, ferir d' vn dard. S.

    Iuppiter casteth downe great showers. Duros iaculatur Iuppiter imbres. Cic.

    Iupiter casteth flashes of lightning. Iuppiter iaculatur fulmina. Ouid.

  • Cast downe vnder feete. Pessundo, as, are. Fouler aux pieds. S.
  • Cast farre of, or out of the dores. Elimino, as. Faire, vuider de l' entree de la maison.
  • Cast forth. Eijcio, is. Quatio, is, assi. Iecter hors.

    To cast or shutte forth. Eijcere & excludere, Ex­pellere, Exterminare, Deijcere. Iecter hors.

  • Cast, or to put forth of the doores. Eijcere foras, vel aedibus. Plaut.
  • Cast in. Inijcio, is. Iecter ens.
  • Cast, or to throwe into the fyre. In ignem inijcere. Terent.

    To cast him selfe into the mid [...] of his enemies. Inijcere se in medios hostes. Cic.

    He cast him him selfe, or rushed into the midle of the armie. In agmen medium se iniecit. Verg.

  • Caste, or to put one in feare. Formidinem alicui in­ijcere. Luy bailler crainte, Intimider.
  • Caste into a basket. Corbito, as. *
  • Cast into pryson. Conijcere in vincula, vel carcerē. Mettre en prison.
  • Cast in the teeth with an olde good turne. Expro­bro, as. Reprocher. S.

    He cast in his tethe his running awaye. Fugam exprobrauit illi. Ouid.

  • [Page] Cast licour or water about. Respergo, gis, si, ere. Espandre ca & la quelque liqueur. Arrouser.
  • Cest lottes, or crosse and pyle. In sortem reuocare, Sortior, tiris. Iecter le sort. S.
  • Cast a mere or furrowe with a ploughe. Vrbo, as. Vruo, as.*
  • Cast, or to melte mettall. Conflo, as, are. Fondre du metail a force de soufler. S.
  • Caste, or to melte a dishe. Lancem conflâre. Marcel.
  • Cast, or to founde Images of syluer, and to melte them. Statuas argenteas conflâre. Sueton.
  • Cast, or to founde vessels of goulde. Vasa aurea cō ­flare. Sueton.
  • Cast mettall. Aes conflare. Fondre. S.
  • Cast often. Iactito, as. Vt supra.
  • Cast out. Abiecto, as. Proijcio, is. Quatio, is. Reij­cio, is. Iecter hors.
  • Caste, or to throwe out. Excludere, Emittere, Eij­cere Eructare, Praecipitem dare, Progerere. Iec­ter hors.
  • Cast out of his place. Elocare. Iecter hors de son lieu. S

    To cast one frō an highe place. Praecipitem dare vel agere. Mittere praecipitem, In praeceps dare, Praecipitare, Deturbare aliquem de loco. Iecter quelqu' vn du hault en bas. S.

  • Cast forth ordure or dunge Egestionem facere.*
  • Cast seade in the grounde. Demergere semen, Spar­gere semen. Vide Sowe.
  • Cast a sunder. Disijcio, cis. Spargo, is. Iecter ca & la par terre. S.
  • Cast or throwe downe. Deijcio, is. Obruo, is. Pro­sterno, is. Suffundo, is. Deiecter. S.

    To cast downe the wales of some towne. Moe­nia alicuius oppidi deijcere. Ruyer ius.

  • Cast, or to throwe downe from the bridge into Ty­ber. Deijcere de ponte in Tyberim. Iecter de dessus le pont en la riuiere. S.
  • Cast, or to ouerthrowe one from his horse. Deijce­cere aliquem equo. Abbatre ius de son cheual, des­monter. S.
  • Cast or to driue out officers out of the temple. De­ijcere templo magistratus. Chasser hors, deiecter.
  • Caste awaye, or to shake of the yoke of bondage. Iu­gum seruile à ceruicibus deijcere. Secouer & iecter le iouge de seruage, deliurer de seruitude. S.
  • Cast, or to put away all feare. Deijcere metum. Chasser toute la crainte. S.

    He neuer cast or turned his eyes from this man. Oculos de isto nusquam deijcit. Il ne distourne point aucunement sa veue de luy, Il ha tousiours les yeuls sur luy. Il le regard sans cesse. S.

    To cast downe his continaunce. Vultum deijce­re. Baisser le visage· S.

  • Cast out by force. Vi deiectus. Deiecté, & despossedé par force.
  • Cast vnto. Adijcio, is. Iecter iusques.

    To cast dartes at his enemies. Adijcere tela. Iecter iusques a son ennemi. S.

    To cast an eye at one. Oculos in aliquem adij­cere. Iecter la veue ou les yeuls sur quelq' vn. S.

  • Cast his eye, or to looke on a thinge without re­garde, or by chaunce. Adijcere oculorum impru­dentiam aliquò. Iecter sa veue sur quelque chose sans y penser. Regarder ou veoir quelque chose non point de propos deliberé, mais par cas fortuit. S.
  • Cast vp, as men do corne with a fanne. Subiacto, as. Subiecto, as. Subijcio, is.*
  • Cast gorge or voyde, as a hauke doth her castinge. Refundere purgamentum. Desgorger. S.

    They cast out the same againe. Refundunt eadē Regorgent & reiectent. S.

  • Cast awaye, abiect, or a persone forsaken. Abiectus, ta, tum. Abiecté, deiecté, debouté. S.
  • Cast away. Abiectus, Reiectus, a, um. Idem.
  • Cast betwene. Interiectus, a, um. Entreiecté, mis en­tredeux. S.
  • Cast coate or garment. Scrutum, ti. vel Scruta, orū. Horat. Vieulx drappeaulx. S.
  • Cast or condemned in iudgement. Capite damna­tus, Suppeditatus decreto. Condamné.
  • Cast downe. Obrutus, a, um. Prostratus, a, um. Suf­fusus, a, um. Rué par terre, prosterné. S.
  • Cast forth or out. Eiectus, a, um. Eiectitius, a, ū. Pro­iectus, a, um. Reiectus, a, um. Reiecté.
  • Cast or fallen away, as y e head of deares be, whiche be yearely cast. Desiduus, a, um.*
  • Cast or throwe at the dice. Bolus, li. Coupe de dé. S.
  • Castell or fortresse. Castrum, i. n. g. Chasteau. S.

    A litle castell. Castellum, li. Petit chasteau. S.

    To buylde fortresses, castelles or suche lyke. Ponere castella, Moliri arces. Edifier & bastir chastèaux.

    To fortifie or to strengthen a castell. Castrum munire. Fortifier vn chasteau. S.

  • Castell set vpon an hyll. Acropolis. Cal.
  • Caster of an accompte. Psephopecta, Rationator, Calculator. Compteur. S.
  • Caster of a ball. Alipanus.*
  • Casting of accompte. Ratiocinatio, Dinumeratio. Comptement.
  • Casting about of lycour, or other thing. Respargi­men. Respersio, onis. foe. g. Respersus, us. mas. gen. Respandement. P.
  • Casting awaye, forthe, or out. Abiectio, Reiectio, onis. Reiectement, reiection.
  • Casting downe. Prostratio, Dijectio, onis. foem. gen. Deiectement. S.
  • Casting forth of dounge or ordure. Abluuio, onis. Eiectio. Eiectement, Iettement dehors. P.
  • Casting for a hauke. Purgamentum, ti. & purgamē, enis. neut. gen. Purgement.
  • Casting in the teeth with an olde benefite. Expro­bratio, onis. foe. gen. Reproche. P.
  • Casting nette. Funda, ae. Reticulum, Rete iaculum, Retis genus quod in orbē funditur spargitur (que). H.
  • Casting his darte or darting. Tela manu iaciens. Lanceant., dartant. S.
  • Casting his handes behinde hym. Reiectis ad ter­gum manibus. Ayant les mains derriere le doz. S.
  • Casting or throwyng of an arrowe, darte, or Ia­uelin. [Page] Iaculatio, Iaculamen, Iaculamentum. Dar­dement, Iettement. P.
  • Casting out fyre. Igniuomus, a, um. *
  • Casting out water. Vndiuomus, a, um. *
  • Castor and Pollux, two twinnes, begotten by Iu­piter one Leda vnder the forme of a Swanne, whiche are called by the Poetes Tyndaridae, and so is Helena their sister likewise named, these as soone as they came to yeares, deliuered the Sea from Pyrates, and for that were called Goddes of the Sea: Afterwardes they went to Colchos with Iason and other noble men, to fetche the gol­den fleece, in whiche voyage Pollux slew Amycus kyng of Bebrycia, whiche craftely conspired his death, and at their retourning besieging the cit-Alphidna, (Thesius absent) They tooke thence their sister Helena, which he whilest they were at Colchos had stolen, And at y e lenghth whē Castor died, Pollux ( who was immortall and hatched of the same egge whiche Helena was) desired his father that he might imparte his state of immor­tallitie with his brother Castor, which thing ob­tayned of Iupiter, it is sayde that they lyue and die by turnes or course, this fable is ment by the two twinnes called Gemini, for y e one rysinge the other setteth. there was an other Castor, a very auncient Phisition, of whome reade Plin. lib. 20. Cap. 17. Castor, oris. mas. gen.
  • Catche, or to graspe. Apprehendere, Inuncâre, Har­pagare. Accrocher.

    Hookes catche fishe, or fishes are caught or taken with hookes. Ab hamis capiūtur pisces. Les haims ou hamessons prennent les poissons. S.

  • Catche. Praeripio, is. Reprehendo, is. Prendre ou ac­crocher.
  • Catche as it were with an hoke. Inunco, as. Ac­crocher.
  • Catch gredely or hastely. Capto, as. Rapto, as. Prēdre.
  • Catchpole. Satelles, itis. Stator, ris. Accēsus, si. m. g. Sergeant. P.
  • Cathedrall churche. Basilica, Fanū, Delubrum, Tē ­plum, i. n. g. Temple, H. Eglise Cathedralle.
  • Catholike or vniuersall. Catholicus, a, um. Vniuer­salis, le. Vniuersel & general. P.
  • Catholike or perfect Christian. Orthodoxus, i. m. g. Qui ha bonne opinion & droicte.
  • Cato a name of merite amonge the Romaines, and after y t, the sirname of dyuers noble men, of this name was one excellent man named Cato Cen­sorius, à Censurae dignitate, he came firste to Ro­me by the instigation of Valerius Flaccus, where (for his singuler vertues) he obtayned all de­grees of honoure without repulse, he was firste Tribune of the Souldiers in Silica. And after being Praetor he subdued Sardinia, wher (though he were aged) he learned the Greeke tongue of Enneus. Lastely he was created Consull with Flaccus, He went into Spayne, where brynging all thinges well to passe, he gat great renowne. he had two sonnes, of whiche the one, vnder Pau­lus Aemilius, in his warres against Persius, fought with great prayse and commendation, the other his father yet liuing, & being Praetor, was kylled, he wrote dyuers worthy bookes of the Lawe. This Cato Censorius liued about the yeare before the birthe of Christe. 182. Another Cato was called Vticensis, vnto whome the a­boue named Cato was great grādfather, whome he followed in seuerite and vertuous discipline, he sometime vsed to go abrode barefoote and in a shorte gowne, vsing only bashefulnesse, at sight of vnhonest or vncomely things: being Tribune of the Souldiers, he was sent into Macedonie, where with marueilous grauitie, prudence, and paynfulnesse, he made all that were vnder hym, fearce and hardy against their enemies, gentill to their fellowes, feareful to do iniurie, and prompt to get prayses, and he him selfe laboring with thē vsing apparell, feading and going lyke them, cō ­trary to mens expectations (notwithstāding his seueritie) wanne the hartes of them, going on foote and talkyng with euery man. And further: suche was he of constancy, whome neither flatte­ry could allure, terror of wordes feare, nor po­wre prouoke, to graunte any thing, whiche semed to impayre the state of the weale publique, wher­fore for griefe, and sorrowe of harte that he had, seing the vtter destruction of his countrey emi­nent, and that it should (by Caesar) be brought in­to seruage and thraldome, he slewe him selfe at Vtica. There was an other named Valerius Cato a Gramarian at Rome, whiche taught many no­ble men in the tyme of Silla, whose fame is noted in these twoo verses of Tranquil.
    Cato grammaticus latina Siren,
    qui solus legit & facit poëtas.
    Cato that grammarian is
    a latin Siren sure,
    Whiche only hath the skill to reade and poetes bringe in vre.
  • Catoure or purueyoure of vitayles. Opsonator, vel trix, Obsonator. Coquus nundinalis, qui coëmp­tos è macello cibos coquo tradit ad cocturam. De­spensier, qui achetté les viandes.
  • Catte Aelurus, Catus, Felis, Murilegus, Muscio, onis Vn chat. S. Et Catinus, vel Felinus, a, um. Ang. Of a catte. D' vne chat.
  • Cattes heere, otherwyse called a felon. Furunculus. Vn froncle ou clou qui vient au corps humain. P.
  • Cattes tayle herbe, whiche some call horse tayle. Cauda equina, Equisetum, Salix equina. Queue de cheual, fallot.
  • Cattel. Pecu. per omn. casu. plural. Pecua, Pecus, dis. et oris. Toute sorte de beste qni n' a point de langage ne forme humaine. S. Pecus, dis. Is all small cat­tell, as Goates, Shepe. &c. Et Pecus, oris. Is all great cattell as horse. &c. Et Pecorinus, a, um. An. Of cattel or rother beastes. Et Pecorarius, a, um. Ang. Pertaining to cattell or rother beastes. De bestes.
  • [Page] Cattell broken in yoke, twoo and twoo. Bijuges. Vi­de Yoked. Cattell vnbroken. Iniuges.

    To marke catayle. Signū imprimere pecori. Virg. Marquer.

    Full of cattayle, where be many cattayle. Pecoro­sus, sa, sum. Ou il y a grande abondance de brebis, & au­tres bestes abondant en bestail. S.

    A caucie or a waye paued. Agger solidus. Chemin paué de pieres, Chaucee. S.

    To make a cauceye. Iacere aggerem. Faire vne chaussée.

  • Caudell for a sicke man. Iusculum, Sorbillum. Vn chaudéau. P.
  • Caue or dungeon. Antrū, Cauea, Cauerna, Spelaeū, Crypta, Fouea, Latibulum, Sectura, Specus, Spe­lunca. Cauerne, creux. H. Et Cauernosus, a, um. Ang. Full of caues. Vide in Denne.
  • Caue of a wylde beaste. Lustrum, tri. Spelaeum fera­rum, Cubile ferae, lustrum dictum quòd parum il­lustretur. Cauerne de bestes sauuages. S.
  • Caues for souldiers in wynter. Hiberna, Hiberna­cula, Castra siue loca in quibꝰ hieme stant milites. Le lieu ou les gensdarmes se retirent l' yuer, & yuernent.
  • Cawdron. Cacabus, bi. Lebes, tis. Aënum, ni. Ahenū, Caldarium, quod supra focum pendet in quo cale­fiat aqua. Chaudron. H.
  • Caught. Reprehensus, a, um. Vide Taken.
  • Caught with violence. Raptus, a, um. Raui. S.
  • Cauill, mocke, gybe, scoffe, or an hafting question. Cauilla, lae, & Cauillum, li. Petite moquerie, ioyeuse.
  • Cauillation: A mery taunte: A subtile forged tale, A subtile turning the catte in the panne or wre­sting of a false thing to some purpose. Cauillatio, onis. Ioyeuse menterie. S. Subtile tromperie ou finesse. Ca­uillation.
  • Cauill, to ieste, to mocke, to reason subtilly, or ouer­thwartly vp on some woordes. Cauillor, aris, ari. Se moquer & brocarder d' aucmn. S.
  • Cauill to mocke and to ieste with one. Cauillari cum aliquo & iocari. Gaber. S.
  • Cauiller, a mocker, a bourder a subtile wrester. Ca­uillator, toris. Moqueur, qui fait estat de rencontrer & se mocquer, Gausseur. S.
  • Cawle for the head. Crobylon, Reticulum, Retiolū. Capillare quo coma astringitur. Retz de soye, vn coiffe. H.
  • Cawle or sewet, wherein al the bowels are wrapped Omentū. Inuolucrū intestinis obtentū. La coiffe. H
  • Cawlme. Placidus, a, um. Stratus, a, um. Tacitus, a, ū. Tranquillus, a, um. Almus, a, um. Vt stratū mare. Tranquillum mare. A calme Sea. Tranquille, pai­sible, Calme, bonasse. S.
  • Caulme to be. Placidum stare. Taceo, es. Estre calme.
  • Caulmenes. Tranquillitas, Intempestas. Paisiblité, tranquilli [...]é, biau temps & doulx. S.
  • Caulmenes of the Sea, or water. Tranquillitas ma­ris, Pellacia, Intempestas. Malacia, ae. Temps calme.
  • Cause. Caussa, ae. Dica, ae. Nomen, inis. Occasio, onis. Ratio, onis. Res, ei. La cause, la chose.

    The cause or matter is suche. In ea causa res est. La chose est telle. S.

    There is a cause why. Causa est cur. Ci il y a cause pourquoy.

    There will be cause, why we may prayse the coū ­cell or aduise of our elders. Erit causa, qua consi­lium maiorum laudare possimus. Il y aura cause pourquoy. &c.

    That there be no cause, whiche waye any persone may seke thee. Ne causae quid sit, quò te quisquam quaeritet. A fin que personne n' ait cause de te chercher.

    For that cause I wyll not haue thee come in he­ther. Ea te causa huc introire nolo. Pour ceste cause.

    For these causes and reasons. De his causis. Pour telles raisons. S.

    Thou wast cause of his cōdemnation or casting. In causa damnationis fuisti. Tu as esté cause. &c.

    I haue no cause to lye, there is no cause why I should saye otherwyse then the truthe is. Causa nulla est cur mentiar. I' n' ay aucune occasion de men­tir. S.

    For the very same cause. Ob eam ipsam causam. Pour ceste mesme cause. S.

    It was a cause of lybertie to the citie. Libertatis causa fuit ciuitati. Cause que la ville sest mise en liberté.

    It was cause, or occasion of all his ill. Malorum causa fuit adolescenti. Cause, ou occasion de tous ses mauls. S.

    Thou art cause or occasion of this warre. Con­stat causa belli in tua persona. Tu es cause de ceste guerre.

    Let them cōsider, for what cause and reason, they do euery thynge. Videant qua quid (que) geratur cum ratione. Lucret.

    Thou art cause of all this mischiefe. Tu horum malorū caussa, Tu fons, & origo. Tu tantas malo­rum faces incēdisti. Tu horū malorum initium at­tulisti. Tu haec mala peperisti, haec mala excitasti, Auctor horū malorum praeter te nemo fuit. A te fluxerunt haec mala, haec incommoda, calamitates, acerbitates, infortunia, damna, detrimenta, perni­cies, exitium, rerū euersio. Horū malorū culpā su­stines, horū in te malorū culpa cōferenda est om­nis, haec tibi sūt adscribēda, assignāda. Has calami­tates vni tibi acceptas referre debemꝰ. Tu es cause.

    Shoulde not I come for my very frendes cause, against an alien and a straunger? An ego non ve nirem, contra alienū pro familiari & necessario, & domestico meo? Ne prendroye ie pas la cause de mon ami. &c.

    Tell or to shewe the cause. Rationem reddere. Dire la cause.

  • Cause of ones paynes. Poenam sibi contrahere. Estre cause de la paine qu' on endure. S.
  • Cause of his owne deathe. Contrahere sibi causam mortis. Estre cause de sa mort. S.
  • Cause of ones mariage or to cause one to mary. Ef­ficere nuptias alicui. Estre cause du mariage d' au­eun. S.

    To cause y e others study no longer. Studia alio­rum restinguere. Estre cause que les autres n' estu­dient [Page] plus. S.

    I am the cause of this. Ortum est ex me. I' en suis cause. S.

    Thou art y e cause. Iniuria tua factū. Tu en es cause.

    He was the cause of going. Author fuit profe­ctionis. il fut cause de l' allée. S.

    For what cause? Quam ob causam? Quam ad finem? Quam ob rem? Qua gratia? Quo no­mine? Pour quelle cause. S.

    For this cause. Ex ea causa, hac gratia. Pour ceste cause. S.

    For this only cause. Hoc vno nomine. Pour ceste seule cause. S.

    For these causes. Pro hisce rebus, Ob hasce res. Pour ces causes. S.

    I speake not for that cause, or to that ende. Ne­que haec in eam sentētiam dixi, Non hoc eò per­tinet. Ie ne l' ay pas dict pour ceste cause. S.

    Angry without a cause. De nihilo irasci. Se cour­rourcer sans cause. S.

    Not without a cause. Non sine causa, Non im­merito, Non abs re, Non iniuria, Ritè, Meritò, Optimo iure, Summis rationibus, Optima de causa. Non sans cause.

  • Cause, iust and true. Sontica caussa.
  • Causen, or to cause. Causo, as, Facio, is. Faire.
  • Cause one to abyde or tary. Remoror, aris. Demo­ror, aris. Retarger aucun. Arrester.
  • Cause ill lucke. Oscoeno, as.
  • Cause thyrste. Quaerere sitim. *
  • Causing. Causatiuus, a, um.*
  • Cautels, or crafty wayes to deceaue. Offuciae, arū. Offucia, ae. Techna, Dolus, Astus, Astutia, Vafri­tia. Cautelle.
  • Cautelouse. Subdolus, a, um. Fraudulentus, a, um. Versipellis, le. Cauteleux. S.
  • Cautelously. Subdolè, Fraudulēter, Vafrè, Cautè, Peditentim, Astutè. Cautement, Cauteleusement. S.
C. ANTE. E.
  • CEase, or leaue. Cesso, as. Conquiesco, scis. Defino, is. Pono, is. Quiesco, scis. Remitto, is. Requiesco, scis. Restinguo, is. Superse­deo, es. Et vult tam dati. (quam) abl. Cesser.

    The woorke goeth not forwarde or the woorke ceaseth. Opus cessat. La besongne cesse.

    Godlinesse is layde asyde, or it ceaseth. Pietas cessat. Ouid.

    He ceased not all this daye to rayle at me. Nun­quam cessauit hodie dicere contumelias. Il n' a cesse auiourd' huy de dire iniure. S.

    Not to leaue of, or cease his businesse. Non ces­sare in opere & studio. Ne lascher iamais la be­songne, Ne finer ou cesser iamais de faire son affaire. S.

    He neuer ceaseth to detracte and speake euell of vs. Non cessat de nobis detrahere. Ne cesse de mesdire de nous. S.

    You neuer ceased in myne affaire, till the mat­ter was brought to passe. Nisi perfecta re, de me non conquiesti. Tu n' as iamais cessé en mon af­faire, que la chose n' ait esté mise a fin.

    In wynter all warres cease. Hyeme omnia bel­la iure gentium conquiescunt. Cessent.

  • Cease now the matter is past remedy. Desine, Iam conclamatum est. Deporte toy, Cesse.

    The rayne ceased. Imbres desierant. La pluye estoit cessee.

    The earthquakes cease or stint, whē the winds beginne. Desinunt tremores, quum vētus emer­sit. Plin.

    The fier ceased. Flamma quieuit. Virg.

    The warre ceased. Arma quierunt. Sil.

    Thou maist cease nowe to do me iniurie. Re­mittas iam me onerare iniurijs. Terent.

    In peace he neuer ceased to gather his power & strength againe. Nunquam remisit animum à colligendis in pace viribus. Iamais ne cessa de. &c.

    The showers of rayne ceased. Imbres remise­runt. Ont cess [...].

    To cease to laboure, to laboure no more so muche. Labores remittere. Cesser de labourer & trauailler. S.

    Thou neuer ceasest or takest reste, thou lettest passe no tyme. Nullum remittis tempus, neque te respicis. Tu ne cesses iamais, Tu n'has point de cesse.

    Not to ceasse for any mans councell. Non re­quiescere consilio cuiusquam. Ne cesser, & ne se deporter point pour quelque conseil qu' on nous donne. Requiescere, Is red in Vergil with an accusa­tiue case, as in this verse.

    Et mutata suos requierunt flumina cursus.
    And when the ryuers altered were,
    they ceast theyr course to runne.

    I Ceased to wryte, contende and speake. &c. Su­persedi scribere certare, loqui. &c. Plin. Iun.

  • Cease or to leaue of. Ferio, vel ferior, aris, feriari, deponens. Cesser. Vt Cic. Feriari à studijs. Cesser d' estudier. Se reposer.
  • Cease from worke. Vacationem facere vel habere. Cesser de besongner. S.
  • Cease to crie. Parcere lamentis. Cesser de braire.
  • Cease, or to leaue to talke. Sermonem de re aliqua abstinere. Cesser de parler.
  • Cease, or do thou leaue to speake euell of me. Cō ­pesse in me iniustè loqui, De me mitte malè lo­qui, Remitte iam me iniurijs onerare. Cesse de dire mal de moy. S.
  • Ceasing of letters or leauing of to wryte. Inter­missio literarum. Quand on cesse d' escrire lettres. S.

    Not to cease marueling. Admirationem non in­termittere. Ne cesser de s' esmerueiller. S.

    We cease not to exhorte. Nos cohortari non in­termittimus. Nous ne cesserons de l' enhorter. S.

    To make warre without ceasing. Bellum con­tinenter gerere. Sans cesse faire la guerre. S.

  • Cease fighting. Deponere pugnam. Cesser la guerre.
  • Cease from geuing. Largitiones retractare.
  • Cease from payne, and sorowe. Dedoleo, es. Finer sa douleur. S.
  • Cease the tumulte of the people. Impetum populi [Page] reprimere. Impetū populi comprimere, Conti­nere, Contundere & frangere. S.
  • Cease warre. Opprimere bellum exortū.
  • Ceased it is. Refrixit.
  • Ceased. Quietus, a, um. Remissus, a, um. Qui est en repos. S.
  • Ceasing. Cessatio, Concessatio, Intermissus, Inter­missio, Interstitio, Vacatio. Cesse. S.
  • Ceasing from ministration of lawes for a tyme in places iudiciall. Sacristitium, quomodo dici­mus Iustitium, Conticinium indictum concio­natoribus. Le ces, ou l' interdict vacation. S.
  • Ceder tree. Cedrus. Vn Cedre. Et Cedris, cedridis. The fruite of Cedre. Le fruict du Cedre. Et Ce­drinus, a, um. Of a Cedre tree. Qui est de Cedre.

    Pitche or the Iuce of a Cedre tree. Cedrium, ij. neut. gen. Le Ius du Cedre.

    The gumme distilling from a Cedre tree. Ce­dria. La gomme distillante du Cedre.

    Anointed with the iuyce and oyle of a Cedre Cedratus, ta, tum. Oingt du suc d' vne Cedre. S.

  • Cedre great that groweth in Cypris. Cedrelate, foe· gen. Plin. Vne esp [...]cé d' arbre de Cedre qui naist en Cypre. S.
  • Celebrate, or to honore, or worshippe. Celebro, as. Celebrer. S.
  • Celestiall body, or signe compacte with starres. Astrum. Graecum vocabulum, quod à Latinis sy­dus dicitur. Astre, vnsigne au ciel. S.
  • Celestiall or heauenly. Caelestis, te. Celeste, qui est du ciel. S.
  • Celestiall or heauenly sainctes, heauenly inhabi­tauntes. Caelites, tum. Qui caelum habitant, etiā Caelicolae, arum. idem. Celestes, habitans au ciel. S [...]
  • Cellar, or storehouse. Cella, Demeaculum, Pena­rius, rij. Penarium, rij. Hypogeon, Cella prom­tuaria, Cellarium. Lieu soubs terre, comme caue, ce­lier & semblabies. S.
  • Cellerer, or butler. Pincerna, Promꝰ. vide Butler.
  • Cellerer, or he that kepeth the store house. Cella­rius. Qui ha la charge du celier. S.
  • Celidine, or Celidony the great. Chelidoniū ma­ius, Hirundinaria maior. Chelidone, & esclayre. S.
  • Cement, or cyme, wherewith stones be ioyned to­gether in a lumpe. Lithocolla, Glutinum quo la­pides coniunguntur, fit autem ex lapide Pario, aut marmore cum taurino glutino. Hermolaus.
  • Censar, or more aptly prouocatiō to embrace ver­tue. Igniculum.*
  • Censor, a hyghe constable, Iudge, or a reformer of manners. Censor, Magister disciplinae & seueri­tatis, & Morū magister à Cicerone dicitur, Re­formator vulgò vocatur. Censeur.

    To be Censor. Censorem gerere. Estre Censeur. S.

    Punishemēt geuen by the Censor. Censio, onis, foem. g. Punition & condemnation faicte par la Cen­seur. S.

  • Centory, an herbe. Centaurium, vel Centaurea, o­rum. Centauré [...]. S.
  • Centory the great. Centaurium magnum, Trior­ches. Vn herbe qui s'appelle la grande Centauria.
  • Centory the lesse. Libadion, Limneum, Limnesion, Centaurea minor, Fel terrae, Febrifuga. La Cen­taurea mineur. S.
  • Ceremonies. Caeremoniae, arum. Ceremonies. S.
  • Certayne. Certus, ta, tum. Indubitatus, ta, tum. Cer­tain & asseuré. S.

    It is certaine. Liquet, Certum est, Non est ar­bitrarium. Il est certain. S.

  • Certen others. Alij, certi. plur. Autres.
  • Certainly or truly. Certè, Enimuero, Nae, Nimi­rū, Porrò, Proculdubio, Prorsum, Quidē, Certè Siquidē, Vtique, Exploratè, Indubitāter, Plané. Certainement. S.
  • Certaintie or surety. Certitudo, nis, foe. g.
  • Certificate, a pasporte, or suche like wryting, as a letter testimoniall for a traueyler by the waye. Libellus, Epistola assertatoria, quam certificatio­nem vocant. Vne instruction, ou certification. H. Et passe porte. S.
  • Certifie. Certiorem reddere, Certum facere, Cer­tifico, cas. Certifier. S.
  • Certified to be. Certisso, as. *
  • Ceruse or whyte lead. Psimmythium, Cerussa. De la Ceruse, blanc de plomb, ou blanc d' espaigne. S.
  • Cesterne. Cisterna, ae. foem. gen. Cisterne. S.
  • Cesterne cocke made like a teate, by the which wa­ter runneth foorth. Mastos. Marmouset faict en fa­con d' vne mamelle en vn fontaine par lequel l'eau sort.
C. ANTE. H.
  • CHafe one, or to make one angry. Bilem ali­cui mouere, vel commouere, Exacerbare, Obacerbare, Offendere alicuius animum. Courroucer fort aucun. S.
  • Chafe, or to be angry at some thing. Asperè accipe­re, Indignari, Irasci. Se courroucer despiter & mar­rir de quelque chose. S.
  • Chafe much, or to freate greuously. Irasci graui­ter, Incendi ira, Indulgere irae, Excandescere. Se courrourcer grandement & asprement. S.
  • Chafe at a thing, or to take it greuously. Dure aut grauiter aliquid accipere, Animo iniquo ferre aut pati aliquid, Non mediocriter ferre. Se mar­rir & courroucer de quelqe chose fort & ferme. S.
  • Chafe warme or to heate. Calefacere, Concalefa­cere, Excalefacere, Feruefacere. Eschaufer.

    He is chafed. Commotus est, Concaluit. Il est eschaufé & esmeu.

  • Chafed. Cōmotus, Cōcalefactus, Fotus. Eschaufé. S.
  • Chafing. Calefactus, tus. Excalefactio, onis. Eschau­fement. S.
  • Chaffe. Acus, ceris, vel cus, ui. Ablenida, ae. Palea, ae. Purgamentum frumenti. Paille. H.
  • Chaffe or mylsede. Acer, ris. *
  • Chaffe place, where chaffe is layde or kepte. Pale­arium, ij. neut. gen. Vn paillier. S.
  • Chaffed or mixt with chaffe. Paleatus, a, um. Em­paille.
  • [Page] Chaffie or full of chaffe. Acerosus, a, um. Plein de paille.
  • Chaffer, marchādice, or ware. Merces. Marchandise.
  • Chaffer wares, or to bye & sel. Mercor, aris. Nego­tior, aris. Nūdinor, aris. Faire train de marchandise.
  • Chafferer of wares. Negotiator, Mercans, Mer­cator. Marchant. S.
  • Chaffering of wares. Negotiatio, Commercium, Mercatio, Mercatura. Le faict de marchandise. S.
  • Chafing dishe. Ignitabulum, li. neut. gen. Eschauf­fette ou chauffette S. Et batillus mensarius, id est sufferuefactorium. Vn rechauffoir. S.
  • Chayne. Catena, ae. Vne chaine. S. Et Catenula, ae. diminut. Ang. A litle chayne. Chainette. S.
  • Chayne of gould. Aurea catena, Hamus aureus. Vne chaine d' or.
  • Chayne of golde or syluer. Torques. Chaine d' or ou d' argent.
  • Chayne fastened to a yoke to drawe by, called a teame. Ampron.*
  • Chayned. Torquatus, a, um. Qui ha vn collier ou quarquam au col. S.
  • Chayne together. Cateno, as. Enchainer. S.
  • Chayre. Cathedra, ae. Sella, ae. Vehiculū, li. Vne chaire
  • Chayre halfe rounde. Hemicyclus. Vne chaire a de­mi ronde. S.
  • Chayre made with lose ioyntes, which may be tur­ned euery waye. Trochum.*
  • Chayred, or stalled. Cathedratus, a, um.*
  • Chalenge or to vendicate to him selfe. Vendico, as. Vendiquer a soy. S.
  • Chalenge, or to defie. Prouocare. Defier aueun. S.
  • Chalenge for his owne. Dicere suum, Vendicare suum, vel confirmare suum esse. S.
  • Chalenge or chalenging, or crafty and false accu­sation. Calumnia, Vendicatio.* Prouocatio, o­nis. foe. g. Prouocation, deffiance.
  • Chalenge propertie or right. Manu consertum ex iure vocare. It is in lawe where the plaintife & defendant desier to haue the controuersie tried, where the grounde in stryfe lieth, or els they bryng a turfe or sode of the same grounde be­fore the Iudge and sue for it, as if it were the whole lande in controuersie.
  • Chalenge openly, or with a loude voyce. Reclamo, as. Prouoco, as. Deffier aucun. S.
  • Chalenger. Calumniator, Vēdicator vel trix. Pro­uocator, oris. m. g. Deffiant, Deffieur, Prouocateur. S
  • Chalenged. Prouocatus, ta, tum. Defié. S.
  • Chalenger at all games. Pantathlus.
  • Chalengers at a pryce, or fightinge with weapon. Marmillones.*
  • Chalenging. Prouocatio, onis. fae. g. Deffiance.
  • Chalice. Calix. cis. Calice. S.
  • Chalice, or litle cuppe, or potte of earthe, whiche byshoppes sometime vsed in sacrifice, Culullus. Simpulum, Alij Simpuuium, alij Simpullum, scribunt. Vn pot de boire qui estoit de terre duquel on se seruoit es sacrifices. S.

    The chalice by the primatiue institution of the Apostels was of woode, and afterwarde deui­sed of glasse by Zepherinus, at the last by the de­cree of Gratianus, to be of syluer or golde, or for lacke of them of tynne,

  • Chalke. Creta. ae. De la Croye, ou Crée. S.
  • Chalked. Cretatus, a, um. Qui est faict de croye. S.
  • Chalkie or full of chalke. Cretosus, a, um. Vt locus cretosus. Ou il y a abondance de croye. S.
  • Chamber. Cubiculum, li. Camera, ae. Chambre. S. Cubiculum dicitur à cubādo. Chambre à dormir. H. Et cubicularis, re. Angl. Pertaining to a cham­ber. De chambre. S.
  • Chamber for the brydegrome and his wyfe. Cubi­culum nuptiale, Thalamus iugalis. La chambre des nouueauls mariez. S.
  • Chamber to dyne or suppe in. Triclinariū, Tricli­nium. quod & conclaue Cicero dixit. Chambre pour prendre repas de disner & souper, tenel. H.
  • Chamber for the husbande, and the wyfe. Coniu­galis thorus. *
  • Chamber secret. Cella. Chambre secrette. S.
  • Chamber farre within. Interius cubiculum. L'ar­riere chambre. S.
  • Chambre for one bedde, and twoo stooles, whiche is adioyned to an other chamber all in one. Ze­ta, zetula, vel zetecula. Cal.
  • Chamber in the third flore, or story of a house. Tri­stegum.* Tristega, orum. plu. num. As I sup­pose, is a house of three stories hyghe.
  • Chamber of presences, where men doo abyde, or stande to salute a prince, or noble man at his e­gression. Salutatorium cubiculum. La primiere chambre. S.
  • Chamber only for men. Andron, andronitis. Logis des hommes, la maison aux garcons. H.
  • Chamber seperated only to women, in which they did spynne and weaue. Gynaeceum, cij. neut. ge. Cabinet chambre ou retraict pour les femmes, la mai­son des filles. H.
  • Chamber secrete or priuie chamber. Coenaculum secretarium. Chambre de conseil. S.
  • Chamber wherein a sexten of a churche or like churche keper doth lye. Pastophorium, ij. Cal.
  • Chamber wherein sycke men do lye. Valetudina­rium. ij. n. g. Vne enfermerie. S.
  • Chamber with two beddes. Biclinium. Lieu ou il y a deux lictes dressez. And with three beddes. Tri­clinium, ij. n. g.
  • Chambers, or many houses vnder one keye. Con­clauia.*

    The chiefe chamberlyne. Sacri cubiculi praefe­ctus summus & primus. Le primier chambellan.

    The chamberlynes. Admissionales, Cubiculi praepositi. Les chambellans. S.

    The great chamberleyne. Decurio cubiculorū. Grand chambrelain. H.

  • Chamberlyn. Camerarius, Cosmeta, ae. Cubicula­rius, Lectisterniator, vel trix, Famulus cubicula­rius. Chambrier. S. Et Camerarius, a, um. Angl. Whatsoeuer hāgeth ouer y e sealing of chābers.
  • [Page] Chamberlin, chamberer, or grome of a chamber. Camerarius, Cosmeta.* Cubicularius. Cham­bellan. S.
  • Chamberlyne of a cittie, as the chamberlin of Lō ­don. Quaestor v [...]banus, vel Quaestor aerarius. Tre­sorier. H. Et Tribunus aerarius. Idem.
  • Chamber potte. Matula, Schaphium, Trulla, Lasa­num. Pot à pisser, vaisseau à faire l'eau. H.
  • Chamblet, or a garment of chamblet. Cymatilis, Thalassicus, Vndulata vestis, Scutulata vestis. Habillement cameloté. S.
  • Champion whiche fighteth vpon the triall of an o­thers quarell. Agonista, Propugnator, Pugil, Pygmachus.*
  • Champion valiant. Fortis bellator. Vaillant cham­pion. S.
  • Chandeller one that maketh candelles. Candela­rius, ij. m. g. Chandelier, ou faiseur de chandelles.
  • Chapiter of a bo [...]ke. Caput, Capitulum. Vn cha­pitre de liure. S.
  • Chapman. Institor, ris. Licitator, ris. vel trix. Ven­deur, marchant. Et Institorius, a, um. An. Pertai­ning to a chapman. Appartinent au faict des mar­chants. S.
  • Chappell. Hieron, Hiereon, Sacellum, Aedicula, Sacrarium. Chappelle. H.
  • Chappell within the house. Sacrarium domesticū, Sacellum, Lararium. Petite chapelle en la maison. S.

    The maistre of the chappell. Praecentor, Cho­ragus. Le maistre de la chappelle. S.

  • Chappelen. Capellanus.*
  • Chapplet. Corona, ae. foe. g.
  • Charge. Onus, eris. Mandatū, ti. Munus, eris. Ne­gotium, tij. Actus, Ministerium. Vne charge. S.

    To geue one charge or commission in some af­fayre or busynesse. Commendare aliquid alicui, Imponere onus, Mandare, Mādata dare, Munus iniungere, Deferre munus alicui, Negotium da­re, Negotium alteri attribuere, Negotium ali­cui legare, Praeponere aliquem negotio, Curam alicui dare, Curationem deferre ad aliquē, Par­tes alicui dare aut imponere, Personam impone­re alicui, Prouinciam alicui tradere. Bailler ou dō ­ner charge, & commission à aucun de quelque affaire. S

    To take the charge or commission of some af­fayre or businesse. Concipere curam, Mandata accipere, Munia capescere, Onus aliquod reci­pere, vel suscipere, Aliquid subire, Actionem su­scipere, Partes suscipere, Prouinciam capere, ac­cipere, vel suscipere. Prendre la charge, ou commis­sion de quelque affaire. S.

  • Charge or cost. Munus, eris. Sumptus, us. Despense ou charge. Et Sumptuarius, a, ū. An. That whiche pertaineth to charge or cost.
  • Chargen. Onero, as. Charger. S.
  • Charge or to burthen his conscience. Impio faci­nore se obligare. Charger sa conscience. S.
  • Charge ones conscience. Obligare religione, vel obstringere. Charger la conscience d' autruy.
  • Charge him selfe of felonie. Alligare se furti, Obli­gare vel astringere se furti. Se rendre coulpable de larrecin. S.
  • Charge a tenaunt, or fermor, or other with repa­rations of houses or lande. Sarta tecta exi­gere. Cic.
  • Charge with an othe. Obligare sacramento, Peri­culo iusiurandi onerare, Praeire iuramentum. Charger auec vn serment.
  • Chargable. Onerosus, Sumptuosus, a, um. Char­geant, onereux.
  • Charged. Oneratꝰ, a, um. Pressatus, a, um Chargé. S.
  • Charger or great platter. Lanx, cis. Mazonomiū. pen. cor. Graeca dictio. Vn grand plat.
  • Chariot or waggen. Bastarna, Carrus, Carpentū, ti. Couinum, ni. Pampillum, li. Petoritum, ti. Rheda, ae. Vehiculum cameratum, Pilentum, Pensile vehiculum. Vn chariot Branslant. S.
  • Chariot drawen with three horse. Triga, ae. But Stephanus saith it is three horses fastened to on harnesse or chareot. Trois cheuauls atteleza vn har­nois ou chariot. And the dryuer of three horses in suche a chariot. Trigarius, ij. Chartier conduisant ces trois cheuauls. S.
  • Chariot drawen with foure horse. Quadriga, vel Quadrigae, arum. vel Quadrijugus currus. Cha­riot tiré à quatre cheuaulx. S. And the dryuer of the chariot. Quadrigarius. Vide Carter.
  • Chariotes, or lytters couered with bourdes. Ca­merata vehicula.
  • Chariot horse. Carpētarius equus, Quadriga, Rhe­darius, Vehicularis equus. Cheual qui meine le cha­riot. S.
  • Chariot man. Essedarius, Rhedarius, Carrucarius, Auriga, Cisarius. Chartier. S.
  • Charitie one of the graces of loue. Charitas, Cha­rites. Tres fuere charites, S. Aglaea, vel aglaia, que loeticia dicitur. Thalia, alias laus virens. Eu­phrosina, vel Euphrosyne quasi exultatio. Vide plus Prudens or Grace.
  • Charitie and loue among men. Charitas, Commu­nis amor. Charité & amour entre les hommes. S.
  • Charitable or louing to all men. Qui exercet cha­ritatem in omnes. Charitable. S.
  • Charme, or enchauntment. Carmen, inis. Incanta­mentum, ti. Incantatio. Sacra, orum. Enchante­ment, Charme. S.
  • Charme to cause a man to loue. Amatoriū, ij. n. g.
  • Charmes or enchauntmentes wrytten in a scrow. Philetaeria, orum. n. g. *
  • Charme. Excanto, as. Charmer. S.
  • Charme away, or oute. Excanto, as. Descharmer. Et secūdum Plin. Excanto, tas. Enchanter ou charmer. To enchaunt or charme.
  • Charmer, one that vseth enchauntmentes. Incan­tator, toris. m. g. Charmeur. Enchaunters. Male­ficorum carminum occentores. Charmeurs. S.
  • Charmerisse or a witche. Incantatrix, tricis, foe. ge. Charmeresse. S.
  • Chartre or deede. Charta, Instrumentum. Chartre.
  • Chartre of a Realme. Instrumentum regni. Les [Page] chartres. S.
  • Chartre, or writte of a prynce. Diploma, tis. Vide Letter.
  • Chase at tenyse. Meta, ae. Terminus. Chase de ieu de paulme.
  • Chase or forest. Lucus, ci. Silua, ae. Forest.
  • Chase or to hunte. Abigo, is. Agito, as. Sector, aris. Chasser.
  • Chase sauage beastes, or to hunte them. Venari, Peruenari. Chasser aux bestes sauuages. S.
  • Chaser or hunter. Venator, oris. Vestigator, oris. m. g. Chasseur. S. And she that chaseth. Venatrix, tricis foe. g. Chasseresse. S.
  • Chast. Castus, Pius, Pudicus, a, um. Chaste.
  • Chastitie. Castitas, Pudicitia, Castimonia. Chastité. S.

    To be chaste. Colere pudicitiam. Estre Chaste. S.

    A man cannot to muche looke to the chastitie of his daughter. Non nimis potest quisquam pu­dicitiā suae filiae seruare. Vne personne ne peult trop garder la chastité de sa fille. S.

  • Chastly. Casté, Pie, Pudice. Chastement. S.
  • Chasteser, one that geueth correction by speche, or stripes. Castigator, toris. m. g. Chastieur. S. Et Ca­stigabilis & hoc castigabile. Whiche is worthy to be beaten. Digne d' estre chastié, chastiable.
  • Chastizen, or to chastice. Castigo, as. Corrigo, is. Verbero, as. Chastier. S.
  • Chastisement, or correction. Colasis, Censio, onis. Verber, eris. Punitio, Castigatio. Punition, Cha­stiement. Et Verbero, onis. Ang. A person worthy chastisement. Digne d' estre batu & fouette.
  • Chatelles. Res. * Res Is taken here for a mans substance, as, Augere rem suam: To increase his goodes, substance, or chattell.
  • Chattels personalles. Res personales, aut praedia­les.* As are oxen, kyne, money. &c.
  • Chatels reall. Reales.* As are leases. &c.
  • Chatter lyke a crowe. Cornicor, aris. Gazouiler. S.
  • Chaufe or to heate. Calefacere. Chauffer. S.
  • Chaufe, or make angry. Excandefacio, is. Looke Chafe.
  • Chaufe with woordes. Prosequi verbis. Idem.
  • Chaufe or make softe. Depso, is, psi. Vide Knede.
  • Chaufed, or angry to be. Ferueo, es. Stomachor, a­ris. Estre fasché & despité. S.
  • Chaufed to be, as waxe is. Inter manus versari. Or to be ofte handled. Estre souuent manié. S.
  • Chaumfery, or a rabbat. Stria, ae. Chaufrain creuae.
  • Chaumfrey or to make foorowes all a longe on a pyller of stone, to wrynckle. Strio, as, aui, are. Faire & creuser chaufrains ou rayes le longe d'vne co­lomne de pierre, Rider.
  • Chaunce. Casus, Euentus, Prouentus, Sors. Cas, for­tune, aduenture.
  • Chaunce at dice. * Alea. Le hasarde. Casus aleae. Chance.
  • Chaunce, whiche is dayly, or frequent. Vsus, us. m. gen. Cic. Vsage, vsance. Vide. Aduenture, For­tune, Vse.
  • Chaunce or happen. Accidit, bat. Euenio, is. Pro­uenio, is. Aduenir.

    If those thinges whiche I desire chaunce, hap­pen, or come to passe. Si eueniunt quae opto. Si les choses que ie desire aduiennent. S.

    As it often chaunceth. Vt plerun (que) euenit. Cic. Comme souuent il aduient. S.

    To happen by fortune, chaunce or at aduēture. Casu accidere. Ouid. Aduenir par fortune par cas d' aduenture. S. Accidere pro euenire duntaxat in tertijs personis: sed propriè de malis dicitur, si­cut contingere de bonis. Cic. Si quid aduersi ac­ciderit. If any euell chaunce.

    If it chaunce me to lyue. Si mihi vita contige­rit. Plancus Ciceroni. Sil aduient qui ie viue. S. Et Obtingit, bat, git. pen. cor. obtingere. Non nisi in tertijs personis legitur. Aduenir. S.

    I am glad that this hathe chaunced or happe­ned to you as you desyred. Istuc tibi ex senten­tia tua obtigisse laetor. Terent. Ie suis ioyeulx que ceci t'est aduenu comme tu le demandois. S.

  • Chaunce or happen by chaunce or lot. Sortior, ris. Vide Lotte.
  • Chaunce often. Vsu venire. Venir souuent. S.
  • Chaunce well. Perfore.*
  • Chaunced, or happened. Fortuitus, a, um. Aduenu d' aduenture.
  • Chaunced by fortune or lotte. Sortitus, a, um. Ad­uenu par sort.
  • Chauncely, or by chaunce. Accidenter, Forte, for­tuito, fortuitu. D' aduenture.

    By chaunce. Sorti vel sortitò. Par sort.

  • Chauncell. Cella, ae. Sacellum.* Delubrum, bri. n. gen. Le cueur d'vne eglise. S.
  • Chauncell or other secrete place of the temple, where none come but priestes sanctified. Ady­tum, Locus templi secretior.
  • Chauncelour. Archigrammateus, Antigraphus, Cancellarius, Grammateus. Et secundum Ste­phanum, Nomophylaciae praefectus, Nomophy­lax, vel Nomophylax regni, Oraculi regij anti­stitio praefectus. Chancelier. S.
  • Chauncery. Cācellaria, Nomophylacium, Offici­na diplomatica, Iurisdictio summi iuris emen­datrix ex boni aequi (que) sententia. Oraculum ae­quitatis, Ara aequitatis & clementiae. La Chan­cellerie.
  • Chaunge. Altero, as. Cambio, is, iui. Commuto, as. Verto, is. Changer.
  • Chaunge and to correcte. Commutare & corrige­re. Cic. Changer & corriger. S.
  • Chaunge or to varie his coūsaile or aduice. Com­mutare vel mutare consilium vel sententiam. Changer de propos, ou d' aduis. S.
  • Chaunge his name. Nomen mutare.. Plaut. Chan­ger son nom. S.
  • Chaunge or to put on other apparell. Immutare vestitum. Changer d'habillement. S.
  • Chaunge or to shifte place. Locum mutare. Cic. Changer de place. S.

    [Page]To chaunge mynde or phantasie. Mentem mu­tare. Changer de fantasie. S.

  • Chaunge continuance. Mutare vultum. Cic. Chan­ger sa visage.

    Ye haue chaunged your names. Nomina inter vos permutastis. Plaut. Vous auez prins le nom l'vn de l'autre, Vous auez changé de noms l'vne a l'autre. S

    To chaunge opinion. Sētentiam vertere retró. Vergil. Changer d' opinion. S.

    To turne or chaunge out of one forme into an other. Transfigurare. Changer d'vne forme en autre.

  • Chaunge children, or to chaunge, as the two wo­men did before Salomon. 3. Reg. 3. Puerum subdere, vel supponere. And he or she that chaū ­geth ones children for an others. Suppostor, Suppostrix. Qui change les enfans les vns pour les autres. S.
  • Chaunge conditions or manners. Recedere a moribus. Deflectere mores, Immutare mores, Mutare mores. Terent. Changer de conditions. S.

    A man altogether chaunged, or he which is de­parted quite from his accustomed conditions. Homo qui iam planè vel longissimè a suis mori­bus decessit. Homme qui & tout changé. S.

  • Chaunge custome. Deflectere consuetudinem.
  • Chaunge fashions. Demuto, as Muer, changer.

    To chaunge something with one. Mutare ali­quid cum aliquo. Faire quelque change.

  • Chaunge for a better. Verrunco, as. Non est in vsu.
  • Chaunge habitations or lodginges. Demigro, as. Changer d' habitation & de logis. S.
  • Chaunge lyfe. Demigro, as. Vt demigrare de statu suo. Cic. Changer de facon de viure. S.
  • Chaunge a name. Transnomino, as. Changer le nom.
  • Chaunge one for an other. Mutare alia re aliā, Pen sare aliquid ex alio. Valer. Max. Eschanger. S.
  • Chaunge purpose, or to retourne. Capere versoriā Plaut. S'en retourner. S.
  • Chaunge of the Moone, or the verye poincte and tyme of chaunging. Intermestrum.* Luna in­termestris vel intermenstrua, Interlunium, Lu­nae silentium, Luna silens, Lunae coitus, Lunae & solis concursus, Luna tacita, Intermenstruum, Synodica, Luna noua, Vulgò coniunctio Lunae. Conioinction de la Lune. H.
  • Chaungeable. Mutabilis, Vertibilis, le. Commuta­bilis. Versutus, a, um. Muable, variable. S. Vide Mutable.
  • Chaungeable colour. Discolor, Versicolor. De cou­leur changeant. S.
  • Chaungeable of colour, or being of myxte colour. Discolorius, a, um. Versicolorius, a, um. De diuer­ses couleurs. S.
  • Chaungeable in words and deedes, as inconstant without credit. Versipellis, Versutus, a, um. Va­riable, fin & cauteleux. S.
  • Chaunged. Alteratus, Mutatus, a, um. Changé. S.
  • Chaunged from better to worse. Peioratus, a, um.* A bono in peius mutatus.
  • Chaunged out of the naturall colour. Versicolo­rius, a, um.*
  • Chaunging. Mutatio, Alteratio, Commutatio, Cō ­mutatus, tus. Immutatio, Permutatio, onis. Cō ­uersio, onis. Changement, Mutation. S.
  • Chaunging of money. Permutatio pecuniae, Col­lybus. Change.
  • Chaungeling children. Lamiae, rum, * Pueri subdi­titij, Subditi, Subditiui, Suppositi, & Suppositi­tij, vt puer supposititius. A chaungeling. Enfant suppose. H.
  • Chaunger or a banker. Telonarius, Argentarius, Nummularius, Collybista, Collybistes, Colly­bistae, Trapezita, trapezitae, Mensarius, Argyro­gnomon. Changeur. S. Vide Letter of chaunge.
  • Chaunter in a quier, or he that singeth the base, or firste, or is the chiefe singer. Praecentor, ris. Qui commence le chant, l' entoneur. H.
  • Cheeke, or holowenes of the cheeke. Bucca, Faux, Gena. Ioues. H.
  • Cheeke apple or rounde ball vnder the eye. Gena, Mala. La ioue. H.
  • Cheeke bone. Maxilla. foe. g. La maschoire.
  • Cheeke tothe. Columellaris dens, Dens maxillaris. Dent mascheliere. S.
  • Cheape the price, or valewe of a thing. Liceo, es, ui, ere.* Liceor, eris. Licitor, taris. Merchander.
  • Cheape to be, or of small pryce. Vileo, es. à quo vi­lesco, Vilis fio. Cal.
  • Cheape to make. Vilito, as. pen. cor. vile facio. Cal.
  • Cheape to waxe. Vilesco, scis, scere. Vile fieri. Hinc Euilesco apud Suetonium. To become cheape.

    To sell cheape, or for a small pryce. Vili vende­re, Malè vendere. Vendre à vil pris. S.

  • Cheape or of no pryce. Vilis, le. non carus. De vil pris. S.
  • Cheapensse. Vilitas, tatis. foe. g. Vileté, ou vieuté. S.
  • Cheaper of wares. Licitator, vel trix. Cooper.
  • Cheapely. Viliter, Vilius, Vilissimè. Aduerbia.
  • Chearefull to be. Bono animo esse, Hilaresco, scis. Gaudere, Laetari. Estre ioyeux. S.
  • Chearefull to make. Laetificare, Afficere laetitia. Faire ioyeux. S.
  • Chearefulnes. Alacritas, Frons candidus, vel hila­ris, Vultus, Hilaritas, Festiuitas. Ioyeuseté.
  • Cherfull. Hilaris, re. Laetus, ta, tum. Ioyeux. S.
  • Cheare made at departure. Prandium viaticum. Looke Banket, feaste and chere.
  • Chease. Caseus, ei. m. g. Fourmage. H.
  • Chease that is full of eyes, suche as our Englishe prouerbe is spoken of, that is: if it had as many legges as eyes, there could no place houlde it. Caseus oculatus, Pumicosus, Fistulosus, Spon­giosus. Fourmage plein de yeux. H.

    Soft chese, or freshe chese. Lac pressum. Mol­fourmage. H.

  • Chease newe or rowen chese. Caseus recens, Mol­lis, Musteus. Fourmage moust & fraiz. H. Fourmage mol. S.
  • Chease ould. Vetus caseus. Fourmage vieil. S.
  • Chease made of mares mylke. Hippace, es. Equi­nus [Page] caseus. Fourmage de iument. S.
  • Chease made vpon russhes, called a fresshe cheese, or iackeman. Iunculi.*
  • Chease not worth eating for badnes. Recocta, Re­coctam vulgò dicunt qui & secundarius caseus dicitur. Cal.
  • Chease cake. Libum, bi. Semilissula, Semilixula.* Epityrum, ri. n. g.
  • Chease fate. Fiscella, ae. Fiscina, nae. Casearea for­ma. Eclisse à faire fourmages, Fiscelle: Caseret. H.
  • Cheeselippe worme, otherwise called Robingood-fellowe his lowse. Tylus, li. m. g. Cal.
  • Checke or rebuke. Pipulum, Opprobrium, Vitupe­rium, Conuitium. Vide Blame, rebuke and Re­proche.
  • Checke for ill conditions. Censoria nota. Idem. Rebuke.
  • Checke or interupte one in speaking. Obrogo, as. Corripio, is. Contredire & empescher le propos d' au­cun. Reprendre. S.
  • Checke or to taunte. Oblique perstringere. Vide Taunte.
  • Checked to be. Corripior, eris, pi. Vide Rebuked.

    You are not in good chere or mery. Non prae te fers laetitiam. Vous ne faictes point bonne chere. S.

  • Chere or countenaunce. Vultus. Chere, Trongue, Mine. S.

    Good and ioyfull chere. Hilaris vultus at (que) lae­tus, Hilare ingenium. Bonne & ioyeuse chere. S.

    To make mery chere. Se hilarem facere, Obse­qui animo suo, Hilarem in modum epulari. Faire ioyeuse chere. S.

    To make great chere, or to make muche of hym selfe. Bene habere, Bene curare aetatem suam, Curare cutem, Curare se & aetatem suam, Ge­nio carpere dulcia, Obsequi animo suo, Pergrae­cari, Indulgere genio, Genialiter viuere. Faire grande chere. S.

    To make one good chere, or to intertayne one frendly. Comiter accipere. Liu. Faire bonne chere à quelqu'vn.

  • Cherry. Cerasum, si. n. g. Cerise. H.
  • Cherry called a redde cherry. Cerasum Apronia­num. Plin. Quod maximè rubet. H.
  • Cherry blacke. Cerasum actium. Grinche. H.
  • Cherry tree. Cerasus, i. foe. g. Vn cerisier. S.
  • Cherish. Mulceo, es. Plurimifacio, is. Cherer on cherir.
  • Cherishe much. Demulceo, es. Affriander. S.
  • Cherne or to make butter. Butyrum agitare. Batre le beurre. Pal.
  • Cherne for butter, Inst. of huswyfery. Fidelia, ae. foe. gen. * Beurrette. Pals.
  • Cheruyle herbe. Caerefolium, Chaerephyllon. Gin­gidium. Cerfueil.
  • Chesse borde or tables, suche as they play at chesse on. Albeus, Albeolus, * Alueus lusorius vel Al­ueolus, li. m. g.
  • Chesse playe, or playe of the dammes. Scruporum lusus. Quintil.

    To playe at chesse or draughtes. Latrunculis, siue laterunculis ludere, Praelia latronū ludere. Iouer aux eschets. H.

  • Chesse men. Latrones, Latrunculi siue Laterunculi, Calculi. Eschetz. H.
  • Chest. Cista, Capsa, Ploxinum. Vng coffre, Arche, Casse.
  • Cheste for euidence and wrytinges. Tabularium, ij. n. g. Le lieu ou se garde les lettres & registres publi­ques, le thresor des chartres. S.
  • Cheste couered with lether. Riscus. Coffre c [...]uert de peaus.
  • Cheste that is but little. Capsella, Capsula, Cistel­la. Layette, boite, petit casse.
  • Chest a dead corps with spice and sweete oynte­ments in a coffyn. Pollincio, is. Lauer & oindre le corps d' vne trespasse a la facon ancienne. S.
  • Chester of a dead corps, or he that doth thoffice of annoynting of deade bodies. Pollinctor, oris. m. g. Plaut. Qui oingt les corps morts. S.
  • Chesting of a dead body in a close coffin, or the mi­nistration of baulming. Pollinctura, ae. foe. gen. Telle charge & office. S.
  • Chestmen or tablemen. Tessarae, arum.*
  • Chestnutte, or chesten. Balanitis, Castanea, Glans Iouis, vel Glans sacra, Nux castanea, Sardiana glans, Nux heracleotica. Chastaigne. S. Et Casta­netum, ti. The place where chestnuttes growe. Vn lieu planté de chastaigners, Chastaigneraye. S.
  • Chestre, a towne in England. Neomagus, Oxellū.
  • Chewe meate. Commanduco, as. Mascher.
  • Chewe, or to chame or chawe meate. Extenuare ci­bum dentibus, Commanducare, Mandare. Ma­scher. S.
  • Chewe the cudde, as neate do. Remando, dis, di, vel diui. Rumigo, as. Ruminor, aris. Rumino, as. Ruminer. S. Vt Mantuan.
    Fauste, precor, gelida quādo pecꝰ omne sub vmbra ruminat, antiquos paulùm recitemus amores.
    Frend Faustus, sithe oure cattell all,
    chew cudde in couler shade,
    I praye the lettes a while resite,
    th'auncient loues w'aue had.
  • Chewed. Manducatus, a, um. Mansus, a, um. Masché.
  • Chewed meate. Cibus commanducatus. Mansus, si. Du masche comme font les nourrices. S. The meate whiche a nource cheweth. Vt mansum in os in­serere. To put shewed meate in ones mouthe. Luy bailler tout masché. S.
  • Chewyng. Manducatio. Commanducatus, tus. Le maschement intre les dens. S.
  • Chewyng of the cudde. Rumigatio, Ruminatio. Ru­minement. S.
  • Cheuyn fishe. Laccea.* Cheuenne.
  • Cheuysaunce. Licitatio. Cheuisance.
  • Cheuisaunce to make. Licitor, aris. Mercor, aris.
  • Chybbol. Caepula, Talia, ae. Ciuol. Pals.
  • Chich peason. Cicer. Cices. H.
  • Chicken. Gallinaceus pullus, Pullus, li. Poulsin. S.
  • Chicke newe hatched, or very yonge. Pullaster, Pullicenus.*
  • [Page] Chicken keper. Pullarius, vel ria. Vn pouldillier. S.
  • Chickweede herbe. Anagallis, Corchorus, Morsus gallinae. Morgeline. H.
  • Chyde. Commutare verba, Ingerere dicta, vel op­probria in aliquem, Iurgo, as. Rixor, aris. Veliro, as. Velitor, aris.*

    To chyde one. A diurgare aliquem, Obiurgare, Increpare, Dictis accipere, Aliquem inclamare, Concertare cum aliquo. Tanser aucun. S.

    To chyde with one. Contendere iurgio cum a­liquo, Verba cum aliquo commutare. Tanser a aucun. S.

  • Chyde or to frette earnestly against one. Vehemē ­tioribus aliquem verbis prosequi. Tanser fort & ferme contre aucun. S.
  • Chyder. Increpator, Obiurgator, Iurgator, vel trix, Rixosus. Obiurgateur, tanseur.
  • Chyding. Iurgium, ij. Obiurgatio, Rixa, Velitatio. Obiurgation, tansement. S. Et Rixosus, a, um. Ang. Full of chydinges. Noiseux. S.
  • Chidingly, or after the maner of chyding. Rixose, Velitatim.
  • Chiefe or highest. Cardineus, a, um. Praecipu­us, a, um. Primarius, a, um. Primus, a, um. Pri­mores, rum. Protos, Potissimus, a, um. Selectus, a, um. Summus, a, um. Supremus, a, um. Vltimus, a, um. Primier, le plus hault de toutes.
  • Chiefe or principall. Cardinalis, Primas, Princeps. Coryphaeus, i, m. g. Le primier, le plus excellent.
  • Chiefe place, the excellency. Primatus, tus. m. g. Le premier lieu, l'excellence.
  • Chiefe of all, or chiefest. Adprimus, Maximus, Sū ­mus, a, um. Tresgrande. S.
  • Chiefe authoritie, rule or office. Primatus, us. Prin­cipatus, tus. m. g.
  • Chiefe captaine. Auspex, cis. Imperator. Vide cap­taine.
  • Chiefe cittie or towne in a Diocesse, where as the Archebyshoppes sea is. Metropolis. La ville ca­pitale. And so th'archebyshop is called Metro­politanus, vel metropolites quasi pontifex. Vr­bis metropol. Ang. Metropolitan, or head by­shop. Vn pontif. And the citie where other by­shoppes sea is, is called Matrix vrbs. * And the churches in suche sees bene called Ecclesiae ma­tres, vel matrices. Ang. Cathedrall churches, or mother churches.
  • Chiefe cittie in a realme, as London in England. Metropolis, Prouinciae caput. Ville capitale. H. Et Metropolitanus. Ang. A cittisen, or man of the chiefe cittie.
  • Chiefe cooke. Archimagirus, ri. m. g. Le maistre cuisine, le maistre cuisinier. H.
  • Chiefe counceloure. Prytanis, Intimus de consilijs. Le grande conseillier.
  • Chiefe game. Brabium, ij. Brauium, ij. n. g.
  • Chiefe Iustice, or iudge of Englande. Iudex ordi­narius. Vn iuge. S.
  • Chiefe in authoritie amongest the people. Primas, tis. Praepositus. Vt infra.
  • Chiefe Phisicion. Archiater, Protomedicus. * Ar­chiatrus, tri. m. g. Premier medecin.
  • Chiefe prieste, or deane. Protomista. vide Bishop.
  • Chiefe ruler, or rulers. Primas, tis. Primiceriꝰ, tij* Summates, tum. plur. Primates, tum. plur. num. Proceres, Optimates. Les principaulx d' vn popu­laire.
  • Chiefe Scribe. Protonotarius, Scribarum praefe­ctus. Chancelier. H.
  • Chiefe to be in authoritie or office, or to be aboue, or before other. Praesum, es. Primatum habere, Primas tenere. Auoire la charge de quelque affaire, Estre par dessus. S.

    To be chiefe captayne of an armie. Exercitui prae esse. Estre chef de guerre, & principal capitaine. S.

  • Chiefly. Apprime, Potissime, Potissimum, Praeci­pue, Primitus, adu. ordi. Principaliter. Summe. Vel. Souuerainement. S.
  • Chiefetie, or chiefe gouernaunce, or supremacy. Primatus. rus. m. g. Principaulté.
  • Chieftie, or principall rule of holy matters. Hie­rarchia. penul. prod. latinè Sacer principatus di­citur. S.
  • Chylde. Proles, Puer, à puritate. Enfant, garson. H. Et Pusio, Pupus. Et Puellus, vel Puerulus. dimi. Ang. A litle or young childe, being a man child. Petit enfant. H. Et Puera, ae. Puella, Pupa, Virgū ­cula. Fillette. H. Ang. A woman childe. Et Pueru­la, ae. dim. Ang. A little wenche. Petite fillette.
  • Chylde abortiue or borne before the time. Puer ab­ortiuus, Foetus abortiuus, Abortus, Extetrici­nius Festo huius generis est, quasi matre exter­rita ante tempus natus. Auorton, né auant terme. H
  • Chylde sucking. Puer lactens. Enfant qui tette. H.
  • Chylde of one yeare oulde. Puer anniculus. Varr. Enfant d' vn an. H.
  • Childe deliuered by incision. Caeso, Plin. è mater­no vtero caesus. Taillé hors du ventre de sa mere. H.
  • Chylde borne slowlye, suche one as it is longe be­fore the mother be deliuered. Cordus, qui tardè nascitur. Né tard. H.
  • Chylde borne at the daye breake. Lucius, prima lu­ce natus. Né auecq le soleil leuant. H.
  • Chylde borne in the morning. Manius, manè natus. Né du matin. H.
  • Childe borne with his feete forwarde. Agrippa. pedibus prius ex vtero editis enatus puer. H.
  • Chylde abused against nature by synne. Exoletus, a, um.*
  • Chylde borne after the death of the father. Posthu­mꝰ, à morte patris natus. Posthuma proles. L'en­fant né apres la mort de son pere. H.
  • Chylde borne when the father is farre out of the countrey, or his father being an olde man. Pro­culus, li. Patre peregre absente editus in lucem: vel patre iam sene & aetate procul praegresso natus. H.
  • Chylde caste, or throwen out in the streete, whose father is vnknowen, and nouryshed of a straū ­ger. Proiectitius, Proiectus, Puer expositus, vel [Page] in publicum proiectus. Enfant exposé. H.
  • Chylde newe borne. Puerperium. Sueton. L'enfant dequoy la femme est accouchee. S.
  • Chylde that sucketh longe. Mammothreptus, vel ta. Nutritius à nutrice educatus.
  • Chylde, or Twynne, where two be conceyued, and th'one being abortiue, th'other cometh to per­fect byrth. Vopiscus, sci. m. g. Dicitur qui ex duo­bus cōceptis, vno ab ortu excluso, ad partum le­gitimum ducitur.
  • Chylde wantonly brought vp. Mammothreptus, vel ta. Vt supra.
  • Chylde, whose father dieth before his grandfa­ther. Opiter, tris. Puer cui superstes est auus mortuo patre. H.
  • Chylde within age. Depuber, ris. Impubes, ris. Im­puber, Inuestis, nondum pube vestitus, qui non­dum decimi quarti anni limites attigit. Garsone­au sans barbe. H. And Depuber, is also a yonge beaste.
  • Chyldren. Liberi, orum. Pignora, rum. Pueri, orū. Enfans descendans de nous.
  • Chyldren, fatherles and motherles. Parentibus orbi, Puerorum solitudo. Vide Orphane.
  • Children of kynges and prynces. Reguli, orum. Regij pueri. Liu.
  • Chyldren of noble men, clad in vesture mixte with purple, vntill they be xvii. yeares of age. Prae­textati; vel Praetextatae. Fils ou filles de bonne mai­son. S.
  • Chyldren of the age of two yeares. Bimuli, orū. S.
  • Chyldren taken with elffes, or Chaungelinges. Lamiae, arum.* Pueri subditi, subdititij, subditi­ui, suppositi, supposititij. H.
  • Chyldehoode. Aetatula, Infantia, Pueritia. Petit ou bas aage. S. Enfance.
  • Chyldishenes. Puerilitas. Faict d' enfant, puerilité. S.
  • Chyldyshe, or of a chylde. Puellaris, re. Puerilis, le. Puerile, Appartenant a enfant. S.
  • Chyldishe to waxe. Puerasco, scis.
  • Chyldishe to waxe againe. Repuerasco, is.
  • Chyldishely. Pueriliter. pen. cor. Aduer. A la maniere d' enfants, Puerilement. S.
  • Chyll, or shake for colde, or to be a colde. Algeo, es. Algo, is Frigeo, es, gui, ere. Auoir froid. H. That is chill. Alsiosus, sa sum. Frilleux S.
  • Chymney. Caminus, ni. Cheminée. Et Caminatus, a, um. Ang. Lyke a chimney, or furnace.
  • Chymney shanke, or tonell. Fumarij, orum. vel po­tius Fumarium, rij. n. g.
  • Chinck, clyft, cranny, or crenes of earthe, stone or woode, thorowe the whiche a man may loke, as the ground chincketh in sommer, with drought. Rima, ae. Vne fente & creuasse ou gersure. S. Et Ri­mula, ae. Dimin. Ang. A little chyncke or cranny. Et Rimosus, a, um. Angl. Full of chynckes. &c. Plein de fentes, & creuasses S.
  • Chyncked, or crannied. Hiulcus, a, um. Rimatus, a, um. Entre baaillé, fendu, Gers [...]. S.
  • Chincked, clyfted, or crannied to be. Rimas agere. Se fendre & creuasser, Se gerser. S. Findi, idem.
  • Chyncke or to gape, as y e groūd doth with dright. Hiulco, as. Aestus hiulcat agros, Heate of the Sunne chincketh the grounde, or causeth the grounde to gape.
  • Chynebone of man, or beaste, from the heade to the haunche. Trachelus, Vertebra, Vertibulum. Os de l'eschine, du dos.
  • Chyne of the backe, whiche is the lowest next the fundement. Orropygium, siue Orrhopygium. Croupion. Crisp.
  • Chynne. Mentum, ti. n. g. Menton. H.
  • Chippe. Assula, ae. Coupeau.
  • Chyppes that carpenters make. Schidia, Assulae. Coupeaux que font ces charpentiers. S.
  • Chyp axe. Ascia, ae. Vne coignée. S.
  • Chyp, or cut with an axe. Ascio, as. Hacher.
  • Chip breade. Distringere crustam panis. Summas crustas panis destringere. Chapeler du pain. S.
  • Chyrme, or to chur, as byrdes do. Gingrio, is, iui, vel ij. S.
  • Chyrpe lyke a sparowe. Pipilo, as. Le crier d'vn pas­sereau. S.
  • Chysell. Instr. Scalprum, pri.*
  • Chyttering, quiuering, or shaking for colde. Quer­cerus, a, um. & Quérquerus, a, um. Froide auec grand tremblement de tout le corps. S.
  • Chytterling. Omasum, si. Endoile. Pals.
  • Chyts in the face or body, lyke vnto wartes. Len­tigo, lentiginis. foe. gen. Lenticula, ae. foem. gen. Petites taches rousses qui viennent au visag ou corps in forme de lentille.
  • Chytty, or full of chittes, or wartes. Lentiginosus, a, um. Qui est plein de telles taches, Lentilleux. Et Lenticularis, re. Ang. Like vnto a chytte.
  • Chiualry. Militia, ae.*Equestris militia, Ius annu­lorum aureorum. Cheualerie. S.
  • Choke. Praefoco, as. Suffoco, as. Estouffer. S.

    To choke one. Praefocare, Suffocare, Extinguere animum alicui. Estouffer quelqu'vn. S.

  • Choked. Suffocatus.*
  • Choker, or who that choketh. Suffocator, vel Trix.
  • Chokyng. Suffocatio, Praefocatio. Estouffement. S.
  • Choler, Biles, sine adiect. Cholera, ae. Cholere.
  • Choler mixt with bloude, or red choler. Bilis ru­bea, vel Rubra. Cholere rouge.
  • Choler or melancholie. Bilis atra. Cholere. S.
  • Choler mixt with fleame. Bilis flaua. De couleur iaune. S.
  • Choler, or anger. Ira. Bilis, Cholera. Courrouxe, cho­lere, Ire. S.

    To disgorge his choler vpon one. Erumpere stomachum in aliquem. Descharger sa cholere sur aucun. S.

  • Cholericke person. Biliosus, a, um. Cholericus, a, ū. Cholerique. S. Qui est plein de cholere.
  • Cholt headed felowe, whose head is as great as a betle or mall. Tuditanus. Tudito, onis. m. g.
  • Choose. Allego, is, egi. Desumo, is. Elego, is. Eligo, is. Opto, as. Sublego, is. Sumere optionem. Le­go, [Page] is. Eximere numero. Choiser. S.
  • Choose able men by way of muster. Agere delectū, Delectum habere, Facere delectum militum. Choiser gens de guerre.
  • Choose oftē, or make many choyses. Electo, as. Idē significat quod elicere vt ait Festus.
  • Choose out the best or chiefe. Seligo, is, egi, ectum. Eslire & choiser entre pleusieurs. S.
  • Chosen. Electus, a, um. Esleu entre les autres. S.
  • Chosen byshop. Electus vel cooptatus in pontifica­tum, Esleu euesque. S.
  • Chosen amongest many. Selectus, a, um. Esleu parmi d'autres, ou entre plusieurs
  • Chosen by waye of muster. Delectus, a, ū, Esleu. &c.
  • Chosing. Electio, Selectio. Election.
  • Choyse. Optio, onis. Optatio, Delectio, Electio. Chois. S.

    To geue one leaue to chuse, or to geue one the choyse. Optionē dare, vel facere, Optionem eli­gendi deferre, Facultatem dare elegendi. Donner le chois. S.

  • Choyse in a muster of men. Delectus virorum.
  • Choppe and chaunge. Mercor, aris. Mercimonium facere. Vide Chaunge.
  • Choppe, or to cutte of. Trunco, as. Tronquer & cou­per, Trencher. Vnde, Tor, Trix, Tio.
  • Choppe or to hacke smale. Cōcidere. Hacher menu.
  • Chopped of. Truncatus, a, um. Truncus, a, um. Qui est tronqué & coupé, trenché. S.
  • Chopper. Truncator, vel Trix. *
  • Chopping and chaunging. Mercatus, us. Merci­monium. ij.* Commutatio, onis. Chaungement.
  • Chopping of. Truncatio.*
  • Chopping knife. Ansorium, rij.*
  • Chowgh or caddow. Gracculus, Monedula. Cho­uette. H.
  • Chrismatorie. Lenticula, ae. foe. g.
  • Christe the sonne of God, and onely redeemer of al mankinde. Christus, ti. m. g. Christ. Vide Iesus.
  • Christian. Christianus. Chrestien.
  • Christendome. Christianismus. Chrestienté.
  • Christmas day. Natalis Christi. Iour de Noël. H.
  • Chronicles or historis of actes done. Chronica, o­rum. Plin. Chroniques. S.
  • Chronicles or bookes of the actes of noble men & others, with the computation of tymes. Chro­nici libri, Annales. Liures de chroniques. Annales. H.
  • Churche. Aedes sacra, Templum. Temple. H.
  • Churche, or congregation of Christen people. Ec­clesia, ae. foe. gen. Malè pro templo vsurpatur in triuialibus scholis cum sit coetus Christi fideliū. Vne assemblée, eglise. H.
  • Churcheyard. Coemeterium, ij. Polyandrium, Se­pulcrorum locus, Sepulcretum. Cemitiere, lattre. H
  • Churcheporch. Absiden.* Propylaeum, Prothyrū. Atrium, ij. Vestibulum templi. Vn auant por­tail. Pals.
  • Churche suspended or polluted. Prophanatum tē ­plum. Temple prophané.
  • Churle or carle of the countrey. Petro, onis. Rusti­canus, ni. Rusticus, ci. Illiberalis. Vilain, loudier▪ S.
  • Churle or villaine regardant. Colonarius, vel Co­lonaria. Impurus, Agrestis, Turpis. Vilain & me­schant. S.
  • Churlishe. Inurbanus, Rudis, Ingratus, a, um. Ru­sticus, a, um. Rustault, ou Rustique. S.
  • Churlishly. Ingrate, Rusticatim, Illiberaliter. Vi­lainement.
  • Churlishnes, carlishenes. Illiberalitas, Siccitas. Vi­lenie & chicheté. S.
C. ANTE. I.
  • CIcero, the name of a noble man, which was Consull of Rome with Caius Antonius, whose deuine eloquence, aboundant lear­ning, sharpenes of witte, dexteritie in actes, and moste ardent loue toward the common weale of his countrey, cannot be sufficiently expressed by no mortall mans tongue or penne. His aunce­stours were named Cicerones, because y t Tul­lius Appius, a noble kyng of Volscis, and one of that progeny, had on his nose a marke lyke a chyche, whiche is a kynde of pulse called Cicer. He so profited in the eloquence of Greeke and Latine, that not onely his companions were in a marueilous admiration of him, but also A­polonius the moste excellent oratour at y t time, in hearing hym, was greatlye abashed, and ke­ping silence a long space, sayde at the last: Tru­ly, Cicero I prayse thee, and meruayle at thee, but I lamenc greatlye the fortune of Greece, when I considre, that not onelye noblenes in dedes of armes and martiall affayres, is taken from vs by the valiantnesse and puissaunce of the Romaines, but also that the great prayse & glory of learning, which was only left vnto vs, is nowe by thee translated to Rome. Whiche saying was founde afterwarde very true. For looke what subtilitie is in Logike, what cōmo­ditie and secret knowledge in Philosophie mo­rall and naturall: Hee knewe and declared the same in Latine in moste perfect eloquence. And (whiche is to bee wondered at) not withstan­ding, that he being a very yonge man, came to practyse in Rome, and had studied abundantly the ciuill lawes, and was marueilously occu­pied in great & waightie causes, and after that he was Senatour, was continually (as it see­med) most busie about y e weale publique: yet he that doth reade his workes (although we haue not the thirde part of them whiche hee wrote) shall thinke that he did neuer any other thynge but reade great authours and wryte bookes. and yet did he exployte by his wysedome and diligence, many great enterpryses, for the com­moditie and safegarde of his countrie, as well in warre as in peace. For the which the Senate and people gaue to him firste before any other, [Page] the name, of Father of his countrie, For whan as ciuill warres began to inuade the Romaine Empyre, and when ambition, was crepte into the bosomes of the Senatours, Cicero with many vehement orations exhorted them to be­ware of ambition: And therein seemed to haue a certaine deuine forsighte of thinges to come, so in his orations against Cateline, maye bee seene, with what loue, arte, dilligence, studie, in­strie, and singuler eloquence, he vnfoulded, ope­ned and displayed, the whole interpryce of that lewde conspirator, and deliuered his countrye from perill of fier and sworde: Likewise in his orations against M. Antonius the loue of his countrye and common weale, is vehemently ex­pressed, and that with wonderfull eloquence, whereby Antonius was proclaymed enemy to his countrey, this caused him to beare great ill will to Cicero, in so muche y t in treatie of peace betwene him and Octauius, he demaunded Ci­cero to do with him at his pleasure, which was graunted of the vnkynde Octauius, whome Ci­cero had brought vp, and caused to bee made chiefe gouernour of the Romaines. Wherfore Antonius sente one Herennius (whome Cicero had saued from death by his eloquence) to slea him, who pursued him as he fledde out of the cittie, whiche thing Cicero perceauinge, abode his comming, lying in a horse litter for weake­nesse, & prepared his throte to Herennius, who strake of his head, & his right hande, & brought them to Antonius: who caused them to be sette ouer the place of ciuill Iudgement in Rome, Cicero, onis. m. g.
  • Cycorie herbe, whose floure will open at the rising of the Sunne, and close at the goinge downe. Ambubeia, Chondrilla, Condrillon, Heliotro­pium, Intybus, Intybum, Seris, Cichoriū, Chon­drilla maior, Dod. * Intybum satiuum, Cicho­rium satiuum, Cicorea domestica. Cicorée dome­stique. H.
  • Cycorie sauage or wylde Cycorie. Intubum, vel Cichorium siluestre, nonnullis Ambubeia. Cicorée sauuage. H.
  • Cydre a kinde of wyne or drynke made of apples. Sicera, Vinum è pomis factitium. Sidre. H.
  • Cyphers or notes of briefe writing. Abbreuiatiōs Notae, Silgae. Abbreuiatures. H.
  • Cymball. Cymbalum, li. n. g. Cymbale.
  • Cymball player. Cymbalista, ae. m. gen. Qui ioue des cymbales.
  • Cyme. Vide Cement.
  • Cynamon or cannell. Cinamomum, Cinnamomū. i, n. g. La vraye canelle. H.
  • Cynquefoyle herbe, otherwyse called fiue leaued grasse. Pentaphyllon, Quinquefolium. Cinque fueille. H.
  • Cypres of lynnen. Carbasus. plur. Carbasa.
  • Cypres an herbe to set in pottes. Chamaepytis, vel Chamaepitys.
  • Cypres tree. Cupressus, Cyparissus. Cypres. S. Et Cu­pressinus, a, um. Ang. Of Cypres tree. De Cypres.

    ¶A place planted with Cypres trees. Cupresse­tum, ti. n. g. Vn lieu planté de Cypres. S.

  • Cyrcle or compasse. Circulus, li. Gyrus, ri. Orbis, Circus. Circle. S. Et Orbiculus, li. diminut. Ang. A little or narrowe circle.
  • Cyrcle about the Moone. Corona, Halo. Et Circu­lus siderum, Plin. sed precipuè Lunae. Circle au­tour de la Lunae. H.
  • Cyrcle being rounde lyke a trendle, after the sorte as an Adder lyeth. Spira, ae. foe. gen.
  • Cyrcle or compasse to make. Gyro, as.*
  • Cyrcleye, or in the fourme of a circle or cōpasse. Circulatim, Orbiculatim. En forme ronde, par rondeaux. S.
  • Circuit, or to compasse about. Circumire, Circuire Ambire, Circundare, Circunuenire. Circuir. S.
  • Circuit. Ambitus, us. Circuitus. Vn circuit. S.
  • Circuit of a rouffe. Orbile, lis.*
  • Circuit, or circumference, or vter circle of a whele. Orbile, lis. n. gen. Le tour & round d' vn roue, la cir [...]ō ­ference. S.
  • Circuit in woordes, or conueyaunce in speakinge. Ambages, Perhiodus. Ambages, Circuit de parolles. Vnde Ambagiosus, a, um. &c. Ambagieux.

    ¶Thou hast vsed no circuit of wordes. Nihil cir­cuitione vsus es. Terent.

  • Circuit without the walles of a towne. Tyrsis.
  • Circumcise. Circuncidere, Praeputium amputare. Circoncir. S.
  • Circumcised. Recutitus, a, um. Circuncisus, a, um. Circoncis. S.
  • Circumcision. Circuncisio, onis, foe. g. Circoncision.
  • Circumference. Peripheria, Orbile, is. n. gen. Cir­conference.
  • Circumlocutiō, as one word expressed by dyuers. Periphrasis, Circunlocutio. Circonlocution. S.
  • Circumspect. Cautus, a, um. Circumspectus, Con­spicuus, a, um. Oculatus, Prouidens, tis. Prospi­cuus, a, um Prouidus, a, um. Vigilans, tis. Prudent, diligent. S.
  • Circumspect to be. Caueo, es. Vigilo, as. Sedulus curare. Auoir cure & soing de quelque chose.
  • Circumspection. Circumspicientia, Dispicientia, Cura, Prospicientia, Vigilantia. Diligence, la veue & regard qu' on fait de tous costes. S.
  • Circumspectly. Caute, Cautim, Prouide, Vigilan­ter. Prudemment auec aduis & esgarde.
  • Cissers to clippe heere. Forficuli, forfices. Ciselets, ciseaux. S.
  • Cytation. Citatio, onis. Libellus, quo quis citatur aut quo quid denunciatur. Vn adiournemēt, ou vne citation. H.
  • Citation or citing. In Ius vocatio. Citation. S.
  • Cite, call or to sommō. Cito, as. In Ius vocare, Dicā scribere vel impingere, Diem dicere. Citer, ou ad­iourner.
  • Cited, sommoned, or called. Citatus, a, ū. Prouoqué.
  • Citie, or a towne. Ciuitas, is. Vrbs, bis. foe. gen. [Page] Conuenticulum hominum. Cité, burgeoisie. Et Vr­bicula, ae. diminut. Ang. A little cittie. Et Vrba­nicus, a, um. vel Vrbicus, a, um. Ang. Of a cittie. De la ville.
  • Citie easie to be sacked, or taken of enemies. Vrbs hostibus obuia. Obuia vrbs inimicis. Virg. Aisee à estre prinse des ennemis. S.
  • Citie or towne incorporate, hauing their lawes & officers. Municipium, Eleutheropolis. i. Libera ciuitas. Place iouissant priuileges. H.
  • Citie standing vpon vaultes. Pensilis vrbs.
  • Citizen. Ciuis, Oppidanus, Oppidicus. De ville, Bourgeois. S. Et Ciuilis, le. Pertaining to a cittie. Et ciuiliter. Like a cittezin, or after the manner of a citie. &c. Ciuilement. S. Et Donare ciuitate. Asciscere aut recipere in ciuitatem, vel ciuitate recipere, Ascribere in ciuitatem, & ciuitati, Su­scipere in ciuitatem, Largiri ciuitatem. Passer ou faire bourgeois. S. To make a citezin.
  • Citezin or burges of a citie or towne corporate. Ciuis, Municeps, sed abusiuè. Citoyen. H.
  • Citezin of a chiefe cittie. Metropolitanus.*
  • Citezin that is made free by some magistrate, and not borne thereunto, or serued for the fredome. Insitus vrbi ciuis. Qui n'est point citoyn naturel. S.
  • Citezin of Rome. Ciuis Romanus, Ciuitate Ro­manus. Citoyen Romain, Bourgeois de Rome. S.
  • Citezin discharged of his fredome, and afterward payeth tribute lyke a straunger. Aerarius. Qui est suspendu des priuileges de la ville. S.
  • Citezin not yet made free. Improlis, Improlus. Qui nondum in ciuitatem asscriptus est.
  • Ciues herbe. Cepina, ae. foe. gen. Ciuez. Pals.
  • Ciuet beaste. Cibeta, ae. * Animal odoriferū, Ve­teribus incognitū ▪ Ciuetta, alij Zibettū vocāt. S.
  • Ciuet a swete spice or pouder lyke muske. Zibe­thum, Oderamentum musco assimile. Ciuitte. H.
  • Ciuyll, as hauing curtesie and humanitie. Ciui­lis, Vrbanus. Ciuil.
  • Ciuill lawe. Ius ciuile, Ius proprium, Ius ciuicum. Droict ciuil. S.

    ¶Doctors of the ciuill lawe. Iuris enarratores. Docteurs de droict. S.

  • Ciuill, or pertaining to a citie. Politicus, a, um. Vi­de Politicall.
  • Ciuillie. Vrbanatim, Vrbane, Ciuiliter. Ciuilement, auec bonne grace. S.
  • Ciuilitie or curtesie. Politia, Vrbanitas, tatis. foe. g. Vrbanité. S.
C. ANTE. L.
  • CLacke, clapper, or ratell that children vse to playe withall. Crotalum, Crepitaculū. Claquette. H.
  • Cladde or clothed. Amictus, a, um. Tunicatus, a, ū. Vestu, Habillé. S. Affublé.
  • Cladde in a cote armure. Paludatus, a, um. * Vestu d'vn cotte d'armes.
  • Cladde in a cloake. Clamidatus, a, um. vel Chlami­datus, ta, tum. Vestu d' vn manteau ou cappe. S.
  • Cladde in a mantell, or long robe. Palliatus, a, um. Vestu d' vne robe longue.
  • Cladde in a palle. Amictus Palliolatim, Palliola­tus, a, um.*
  • Cladde in a peticote. Indusiatus, a, um. * Tunica­tus, ta, tum. Vestu d' vn hocqueton. S.
  • Cladde in a robe of estate. Praetextatus, a, um. Vide Robe.
  • Cladde in russet or graye. Leucophaeatus, a, um. Vestu de gris. S.
  • Cladde in silkes. Sericatus, a, um. Vestu de robbe de soye. S.
  • Cladde in wolle. Lanatus, a, um. Qui est vestu de laine.
  • Cladde to be. Amicior, iris, ictus. Tunicor, ris. Ve­stior, iris. Estre vestu.
  • Claddē, or to cloth. Amicio, ire. Tunico, as. Vestio, is. Vestir, habiller. S.
  • Cladding or clothing in wolle. Lanitium, ij. n. gen.
  • Claye. Lutum, ti. Argilla, lae. foem. gen. De l'argille. Tasconium, nij. n. g. Creta Tasconia, Terra alba argillae similis, è qua aurificum catini, quibus me­talla excoquunt, conficiuntur. A kynde of white earthe lyke claye, of whiche goldsmithes pottes are made, wherein metall is sodde, some call it whyte claye.
  • Clayishe, clammy and gluye lyke claye. Argillace­us, ea, um. Gluant & prenant comme argille.
  • Clayishe or full of claye. Argillosus, sa, sum. Plein d' argille.
  • Clayee place. Locus argillosus. Lieu argilleux. S.

    To waxe, or to become clayee or dirtye. Lutesco, scis. Se conuertir en boue. S.

  • Clayen, or dresse with claye, or to fowle with clay. Deluto, as. Luto, as. Enduire de boue.
  • Clayinge. Delutamentum, ti. n. gen.
  • Clayme or to chalenge. Assero, is. Vendico, cas Attribuer. S.
  • Clayme, challenge or to attribute an other mans sirname to him selfe. Asserere sibi cognomen al­terius. S'attribuer le surnom d' vn autre. S.
  • Clayme a thinge to him selfe. Vendicare sibi ali­quid, Assumere sibi vel ascissere, Attribuere, As­cribere sibi aliquid. S'attribuer quelque chose. S.
  • Clayming, clayme, or chalenge, Cessio, onis.*
  • Clammy or cleauing. Lentus, a, um.* Viscosus, a, ū. Argillaceus, ea, eum. Gluant.
  • Clamnes, or cleauing. Viscidum, di. n. g.
  • Clamoure. Clamor, ris. m. g. Clameur, Cri. S.
  • Clamorous, or full of crying. Clamosus, a, um. Cri­ard, plein de crierie. S.
  • Clappe handes or feete for ioye. Applodo, is. Ap­plaudo, is. Complodo, is. Plaudo, is. Plodo, is. Re­plaudo, is. Frapper les mains l' vne contre l' autre en signe que quelque chose nous plaist. S.
  • Clapping of handes and feete for ioye and mirth. Applausus, us. Plausus, us. m. gen. Ce frappement des mains. S.
  • Clapper for conies. Viuarium, rij. ¶ Est etiam lo­cus [Page] in quo, vel aues, vel pisces, vel ferae continen­tur: quae ad victum duntaxat pertinent. &c.
  • Claret wyne. Heluolum vinum, Rubellum vinum, Medium inter album & rufum, Vinum giluum, Vinum subrubrum. Vin clairet. H. Vin cleret. S.
  • Clarestorie wyndowe. Fenestrenula. * Vide Wyndowe.
  • Clarifie. Limpidum facere, Clarificare. Clarifier.
  • Clarie herbe. Hera, ae. foe. g. * Horminum satiuū, Crista galli. Toutebonne, orualle.
  • Claspe, ioyne, or to buccle together. Fibulo, as, are. Conioindre, boucler. S.
  • Claspe. Fibula, ae. Confibula, ae, Retinaculum. A­graffe ou Agraphe.
  • Claspe of a booke. Offendix. * Fermouer. Pals.
  • Claspe or grapeling yron, to close shippes toge­ther. Harpa, ae. Harpax, cis. * Harpago, inis. Vn croc. S.
  • Claspen together. Fibulo, as. Infibulo, as. Agrapher, boucler.
  • Clatter. Loquacito, as. Loquitor, taris. Caqueter. S.
  • Clatterer, or a clatterfart, which will disclose anye light secreate. Loquax, cis. Locutor, siue loquu­tor, Locutuleius. Grand parleur, Iaseur, caqueteur.
  • Clattering. Loquacitas, tatis. Trop grande abondance de parolles vaynes & inutiles. S.
  • Clatteringe without substāciall sentence, vayne bragges. Bullatae nugae. Parolles de vanteries. S.
  • Clawe of a byrd or fowle. Vngula, ae. Vnguis. Ongle.
  • Clawe or cratche. Scabio, is. Scalpo, is. Grater. S.
  • Clawes of a crefish or crabbe. Acetabula, Flagella, Brachia, Chelae, Forcipes denticulatae, Cirri, Forcipata brachia cancrorum. Pincettes des écre­uisses. H.
  • Clawse. Clausula, Periodus, siue circuitus. Fin de sentence. S.
  • Cleane. Ablutus, a, um. Lautus, a, um. Lotus, a, um. Mundus, a, um. Nitidus, a, um. Purus, a, um. Ter­sus, a, um. Net. S.
  • Cleannes. Puritas, tis. Munditia, vel mundities, Ni­tor, Synceritas. Nettité. S.
  • Cleane to be. Niteo, es. Nitesco, scis. Estre net. S.
  • Cleane to make. Abstergere, Februare, Eluere, Emaculare, Mundare, Emundare, Munditias fa­cere, Nitidare, Purgare, Depurgare, Expurgare, Tergere, Verrere, Euerrere. Nettoyer. S.
  • Cleare. Clarus, a, um. Dilucidus, a, um. Illustris, re. Pellucidus, a, um. Planus, a, um. Perspicuus, a, ū. Splendidus, a, um. Cler.
  • Cleare, manifest and euident. Planum, Perspicuū, Res clara, prompta vel manifesta, Confessa res. Cler, manifeste, & euident.

    It is cleare manifeste or playne. Certum est, Liquet, Perspicuum est omnibus, Nō eget inter­pretatione. Il est cler & manifeste. S.

  • Cleare of sight. Oculatissimus, Oculatus, Perspi­cax. Qui veoit fort cler. S.
  • Cleare as christall. Diaphanum, dicitur transpa­rens, sicut & cristallum. Cal.
  • Cleare daye. Serena dies, Sudus dies. Serein iour. S.
  • Cleare eyes. Acres oculi. Vt acer, & acutus oculus, Cic. Subtil, Voyant fort cler. S.
  • Cleare and playne to perceiue. Conspicuus, a, um. Qui est fort en veue; ou fort voyable. S.
  • Cleare that one may see and loke thorowe. Pellu­cidus, a, um. Perlucidus, a, um. Pertranslucidus, a, um. Tralucidus, a, um. Qui est si cler qu' on veoit au trauers, comme l' eaue. S.
  • Cleare without trouble. Vacuus, a, um. Vt a peri­culo vacuus. Hors de danger, Sans danger.
  • Cleare to be. Clareo, es. Illuceo, es, xi. Lucesco, scis Claresco, scis. Estre cler. S.
  • Cleare to waxe. Claresco, Illucesco, Lucesco, scis. Inclareo, es. Deuinir cler.
  • Clearing. Purgatio, onis, foe. g. Vide Clensing.
  • Clearly. Ad liquidum, Clarè, Dilucidè, Enucleatè, Euidenter, Luculentè, Pellucidè, Plané, Perspi­cuè, Propalā, Manifestè, Manifestò, Apertè, Ex­plicatè, Explanatè, Illuminatè, Enodatè, Liqui­dò. Clerement. P.
  • Cleren, or make cleare or pure. Elimo, as. Illustro, Sereno, as. Faire clair & serein. S.
  • Clearen, or to make bright. Elucido, as. Lucido, as.*
  • Clearenes. Claritas, Claritudo, Perspicuitas, Splē ­dor. Clerté ou clarté. S.
  • Clearenes, or cleare and bright part of the firma­ment, fayre weather. Sudum, di. n. g. Beau temps. S.
  • Clearenes of light. Iubar, ris. n. g. vide Day starre.
  • Clearenes of the daye, ayre, or wether. Serenitas. Beau temps, Serein. Serenité. S.
  • Clearke or a notery. Scriba, Actuarius, Gramma­teus. Greffier. S.
  • Clearkes of the court. Scribae curiae, Ab actis cu­riae. Les greffiers de Cour. S.

    To be a clearke. Scribam agere. S.

  • Cleaue. Haereo, es. Adhaereo, es. Adherer. S.
  • Cleaue fast. Adhaereo, es. Adhaeresco, scis. S' atta­cher. S.
  • Cleaue in or to. Inhaereo, es. Tenir a quelque chose. S.
  • Cleauing fast. Adhaesio, Adhaesus, us. m. g.
  • Cleaue as we cleaue woode or suche like. Findere. Fendre. S.
  • Cleauing or clammy. Lentus, a, um. Viscosus, a, ū. Looke in clammy.
  • Clefted, cleaued, cleuen, or ryued. Rimatus, a, um. Vide Chincked.
  • Clefte. Scissus, Hiulcus, Fissus. Fendu. S.
  • Clefte, or easie to cleaue. Fissilis, le. Fendu, ou aise à fendre. S.
  • Clefte, or cleued in two partes. Bifidus, a, um. Fen­du en deux. S.
  • Clefte, or the chinke. Fissura, Fissus, us. Rima, Scis­sura. Fente. S.
  • Clefte of a quill or penne. Crena calami, Fissura ca­lami. Taille, coupure ou fent d' vne plume. H.
  • Clenly. Conuerse, Polité, Munditer, Nitidè. Net­tement. S.
  • Clenly persone. Philocalus, dici potest amator boni vel honesti, vel mundus, Politus, Elegans. Cal.
  • Clenlines. Polities, Munditia, Mundities, Nitor, [Page] oris. Puritas, Synceritas. Nettité. S.
  • Clense or make cleane. Abluo, is. Acero, as. tamen non est in vsu. Elimo, as. Expurgo, as. Mundifico, as, Mundo, as. Purgo, as. Tergo, is. Vide Cleane to make.
  • Clensed or made cleane. Ablutus, a, um. Tersus, a, ū. Purgatꝰ, ta, tum. Nettoyé, purgé. S.
  • Clensing or making cleane. Ablutio, Purgatio, o­nis. foe. g.
  • Clergie. Clerus. * Ordo sacricolarum. Clergé, le clergé.
  • Clerke of an office. Scriba. Vide Clearke.
  • Clerke or chiefe secretorie alwayes attending. A­manuensis. * A manu vel ad manum seruus. Vn clerc qui sert pour escrire. S.
  • Clerke of a market. Abatis, Episcopus. * Annonae praefectus, Agoranomus, Aedilis Cerealis. H. ¶ And the office of the Clerke of the market. Annonae praefectura, Aedilitas. And he is clerke of the market. Et is annonae praefectus est. &c.
  • Clerke of the crowne. Sacriscrinius. Cal.

    The maister clarkes or hyghe clerkes of re­ceates generall, as are the auditours clerkes. Scripturarij. Les maistres cleres des recept es generales.

  • Clerkes of the Escheker. Questorij scribae. Aera­rij scribae.
  • Cleue. Looke in Gelderlande.
  • Clyent. Cliens, tis. Litigator qui patroni opera in­diget & vtitur. H. Client. S.
  • Clift or a cutte. Sissura, ae. Scissio, Scissura, Scissus. Fente. S.
  • Clyfte. Looke in chyncke and clefte.
  • Clyfted. Looke in chinked.
  • Climate and certayne deuision of heauen. Clima, atis. n. g. Ora, rae. foe. ge. Vn climat & certain diui­sion du ciel. S.
  • Clymbe a tree or any other lyke. Ascendo, is. Con­scendo, is. Scando, is. Subeo, is, iui. Monter. S.
  • Clyme or particion of the firmament. Ora, ae. Vide Climate.
  • Climming. Scansio, onis. Et Scansilis, le. Ang. Any ny thing that may be climed. Aisé a monter.
  • Clippe. Attondeo, es. Tondeo, es, totondi. Tondre. S.
  • Clippe all ouer. Retondeo, es. Retondre. S.
  • Clypped. Tonsus, a, um. Tondu. S.
  • Clipper. Tōsor, ris. vel trix. Tondeur. S. Tonderesse. S.
  • Clypping. Tonsura, ae. Le faict de tondre. S. Et Ton­sorius, a, um. Ang. Pertaining to clippinge. Vt Tonsorius culter, A raysoure. Rasoir. S.
  • Clipping place. Tonstrina, ae. foe. g. Vide Barber. Clytemnestra, wyfe to Agamemnon, a propre ex­ample of an adulterice, for shee offended with Agisthus, and conspired the deathe of her hus­bande Agamemnon, And after was slayne by her sonne. Orestis.
  • Cliuers or gosling weede, an herbe. Rubea minor.
  • Clocke. Horologium, ij. n. g. Horloge. S.
  • Clocke like a hēne. Glocio, as. Glocio, is, iui. Glos­ser comme les gelines qui couuent, ou qui ont des petits. S
  • Clocking henne. Singultiens gallina. Columel. Clossant. S.
  • Clockyng of a broode henne. Pipatio, onis. Singul­tus, tus. m. g. Colum. Clossement. S.
  • Clodde of earth. Glaeba, ae. foe. g. Vne mote de terre. S.
  • Clodde or to clotte lande. Occo, as. Rompre les mottes de la terre. S.
  • Clodding betyll or malle. Occa, Occatorium.*
  • Clogge. Truncus, ci. Vn billot ou tronc d' vnarbre.
  • Clogged. Truncatus, a, um.*
  • Cloyster. Claustrum, tri. n. g. Cloistre. S.
  • Cloyster keper. Claustrinus, vel, a.*
  • Cloysterer. Claustrarius.*
  • Cloke. Chlamys, idis. Amiculū. Vn manteau. & Pal­liū, vt Tunica Pallio proximior est, My coate is nearer to me then my gowne or cloake is. Eras. Tunica pallio propior est, quo significatum est, ex amicis nos alijs atque alijs magis esse deuin­ctos, neque parem omnium habendam esse ra­tionem. & Penula a cloake, vt Galba penulam roganti amico respondit, Si non pluet, non opus tibi, si pluet, ipse vtar.
  • Cloke bagge. Penularium, ij. n. g.
  • Cloke to put vpon a gowne, or to caste ouer it in tyme of rayne. Epitogium, ij. n. g.
  • Cloke of cloth of golde. Patagium, ij. Aurea chla­mys. Et Patagiarij, qui huiusmodi vestes confi­ciunt. Ang. The craftesmen that make suche clokes. Et Patagiatus, ti. Ang. He that weareth suche cloakes. Qui patagio indutus est.
  • Cloke for a souldier. Abolla, ae. Sagū, gi. Et Chla­mys, secundum Had. Vne cape de soudart. H. Sa­gulum, li. dim. Ang. A little or short cloake.
  • Cloke hooded like as the spanish clokes haue. Sa­gum cucullum, Amicula. Vne cappe ou manteau.
  • Cloked. Penulatus, a, um. Chlamydatus, ta, tum. Emantellé. S.
  • Cloked or coloured lyke a false matter. Fucilis, ci­le.* Fucatus, ta, tum. Fardé.
  • Cloken or conceile. Pallio, as. Adumbro, as. Tego, is. Celo, as. Tenir secret. S.
  • Cloke and to couer a vice. Obuoluere vitium, Te­gere & velare. Cacher & couurir quelque vice.
  • Close. Claudo, is. Tego, is. Vide couer.
  • Close a lettre. Literas comprimere. Obsigno, as. Si­gillo, as. Signo, as. Sceller. S. Et complicare episto­lam. Fermer. S.
  • Close in, as in warres. Circumuenio, is. vel Cir­cunuenio, is. Entourer, Enuironner. S.
  • Closen in. Interpremo, is. Includo, dis. Enclorre. S.
  • Close or shutte the eyes. Premere oculos ali­cuius. Vergil.
  • Close vp a booke. Librum complicare. Fermer vn liure.
  • Close vp or together, as a wounde. Solidesco, scis. Se reprendre & consolider ou reioindre. S.
  • Closed about by defence. Septus, a, um. Stipatus, a, um. Circummunitus, ta, tum. Caesar. Contra ho­stes septus & munitus. Cic.
  • Closed in. Septus, a, um. Enuironne. S.
  • Close or hidden. Personatus, a, um. Personatus dici [Page] potest, quisquis foris aliud ostēdit, & intus aliud sentit & machinatur. Cal. Tacitus, a, um. Couuert.
  • Close wounde. Personatum vulnus, id est Caecum & latens vulnus.
  • Close or closely. Astricte, Tacite. Couuertement. S.
  • Closse matters. Mussanda, orum.*
  • Closse, or a pasture. Clostrū, Pascuū. Pasturage ou pasquis, lieu ou les bestes paissent. S.
  • Closse where bushes growe. Rubetum, ti. Vn lieu planté de ronces. S.
  • Closet. Cubile, Abditorium, Lararium.* Aedicula, Cellula. Chambrette. S.
  • Clote herbe. Boaria, Persolata, Prosopis.* Persona­cia, Personata, Arcium, Lappa maior, Bardana. Glotteron, Bardan petit. H.
  • Cloth, lynnen or wollen. Pannus, Tela. foe. g. Drap, drapeau, lingerie. H. Et Pannus, na, num. Of clothe. De drap. Et Panniculus, li. Dimin. Ang. A peece of clothe. Piece ou morceau de drap. S.
  • Clothe of Arras, tapestrie, or verdure. Tapes, tis. Tapetum, ti. Tapete, tis. Tapis, is. Secundū. Sta. lib. i. th. facit accusa. Graecum Tapetas. Vn Tapis, Tapisserie. S. Vide Tapestrie.
  • Cloth or garment, frysed on both sydes. Amphita­pa, Amphimallum. Habilement velu des deux costez. Vide Garment frised.
  • Cloth for a horse. Instratum, Dorsuale, Stratum, quod equi dorso insternitur. Couuerture du chenal.
  • Clothe of nedle worke. Acubita, vel Acupicta ve­stis.* Vide Garment.
  • Clothe not wouen, being vpon the lombe, whiche the huswyues call a warpe or webbe. Stamen, inis. Tela, ae. foe. gen. Toile. S. Chayne. Pals.
  • Clothe to wype any thing with. Sacconum. Sacco­conia, ae. foe. g. Cal.
  • Clothe of golde. Segmentum, ti. Vestis Attalica. Drap d'or. H. Et Segmentarius, ij. Ang. A worker of clothe of golde.*
  • Clothed. Amictus, a, um. Vestitus, a, um. Vestu, ha­billé.
  • Clothed in blacke, or mourning apparell. Pulla­tus, a, um. Vestu de robbe de dueil. S.
  • Clothed in clothe of golde. Segmentatus, a, um.*
  • Clothed in purple. Purpuratus, a, um. Accoustré & vestu d'habillemens de couleur de pourpre. S.
  • Clothed in silkes. Sericatus, a, um. Vestu de robbe de soye. S.
  • Clothed in whyte. Albo panno vestitus.
  • Clothed to be. Amicior, iris. Vestior, iris. Estre vestu.
  • Clothē, or to put on clothes. Amicio, cis, re. Induo, is. Vestio, is, iui, titum, tire. Vestir, habiller. S.
  • Clothen often. Amicto, as.*
  • Clothes of Arres, tapestry, or verdure, or lyke sumptuous hanginges. Peristroma, Tapetia, orum. Vide Tapestrie.
  • Clothes of a bedde. Strata, orum. Stragulae, arum. Toral, is. Toralium, ij. neut. gen. Lodix, icis. foe. g. Stragulum, li. n. g. Toute sorte de couuerture, comme celle qu' on met sur vn lict. S.
  • Clothes to couer bowthes or tentes. Velaria, orū, Vela capillatia. Vide Tentes.
  • Clothes of heere. Capillatia vela. Vide Heere or Kilne clothe.
  • Clothes of sylke, whiche haue rounde woorkes wrought in thē. Vestes scutulatae. vide Chāblet.
  • Clothes wouen with sundry colours. Babilonica. Vide Tapestrie.
  • Clothing. Amictorium, rij. Amictus, vs. Vestimen­tum, Vestis, Indumentū. Vestiment, habillement. H.
  • Clothing in wolle. Lanitium, ij.*
  • Clodde of earth. Gleba, ae. foe. g. G lobus terrae du­rior. Motte, glasson. H.
  • Clowde. Nubes, bis. Nubilum, Nebula, ae. Nephe­le Graece. Nuée. H. Et Nebecula, ae. diminu. Ang. A litle clowde. Petite nuée. S.
  • Clowdie, or full of clowdes. Nubilosus, Nebulo­losus, Nubilus, Obnubilus, a, um. Couuert de nuees Nubileux. S.
  • Clowdie to make. Nubilo, as. Quand il fait vn temps couuert.
  • Clouen footed. Bisulcus, ca, cum. Fourchu. S.
  • Cloues, spice. Garyophyllon. Garyophyllum. Cloux de giroffle. H. Pals.
  • Cloue tree. Garyophyllus.
  • Clouer grasse herbe. Medica, ae. foe. ge.
  • Clubbe. Claua, Fustis. Vne massue. S. Clauicula. ae. dimin. Ang. A little clubbe.
  • Clubbe bearer. Clauiger, a, ū. Qui porte vne massue. S.
  • Clubbe croked at the one ende. Vncinus, Vncus, Vngustus.*
  • Clubbe of leade. Plumbata, ae. foe. gen.
  • Clue of yarne or threade. Glomus, mi. mas. gen. Et Glomus, eris, neu. ge. Vn peloton de fil. S.
  • Cluster of grapes. Botrus, Botrys. Botryon, onis. m. g. Raisin entier, ou grappe de raisin. S. Racemus, mi, Vua, ae. Et Botytillus. diminut. Ang. A little cluster.
  • Cly. Vide Cli.
C. ANTE. O.
  • COastes, lymetes, borders or the frōtiers of countries. Limites, Orae, Fines, Confinia, Regiones. Frontieres, lisieres du pais, fins & li­metes des contrées. S.
  • Coast or region, either of the ayre, earth or sea. A [...] of the ayre, East, West, North, and South. &c. Regio, onis. Vne region.

    The fower coastes and quarters of the worlde Regiones coeli quatuor. Cic. Les quatre quartie [...]s ou parties du monde.

  • Cobyron, or a racke wherein the brotche lyeth whē it is turned at the fler. Crateuterium, rij. n. g. H.
  • Cobble shoes. Calceamenta resarcire.
  • Cobler. Cerdo, onis. Veteramentarius sutor, Sup­pactor, oris. Sauetier. S.
  • Cobwebbe. Tela araneae. Aranea, ae. La toile de l'a­raignee. S.

    To swepe or strike downe cobwebbes from the dore. Deijcere de foribus araneas. Abbatre. S.

    [Page]The spider maketh cobwebbes. Aranea telas exercet. Ouid.

    The spider wenueth her webbe with her foote, or the spider draweth out her threede with her foote. Filum pede deducit aranea. Ouid.

  • Cob webbe spynner, or spyder. Aranea, Araneus. m. g. Vne araigne.
  • Cocowe byrde. Coxis, igis. Vide Cuckowe.
  • Cocke. Gallus, vel Gallinaceus. m. g. Coq. S.
  • Cockes bearde, or the watelles that hange downe by his cheke. Palea, quod de mento gallorum rubens velut barba depēdet. La barbe d' vn coq. H.
  • Cockes combe, or y e creste on the heades of birdes. Crista,. Creste. H.
  • Cockes spurre. Calcar. Esperon. H.

    The cockes clapping his wynges. Plangor ala­rum. Agitatio sonitum ciens. Plausus laterum. Quand les coqs battent leurs ailes lors qu' ils veulent chanter. S.

  • Cocke crowe, a tyme in the night very late, or to­warde the morning very early, when cockes vse to crowe. Gallicinium. ij. n. g. Le temps de la nuict que les coqs chantent. S. Et cantus galli, The cocke crowe. As, I came about the cocke crowe, or a little before the cocke crewe. Veni sub galli can­tum. Deuant que les coqs chantent.
  • Cockes crowe before daye. Cantant ante lucem galli. Cic.
  • Cockes ouercomme, are still or sylent, but the vic­tors, or they that ouercome, crowe. Victi galli silere solent, canere victores. Cic.
  • Cockes crawe, or the crawe of any byrde. Inglu­uies, Vesicula gutturis. Le poche d'vn oyseau. H.
  • Cocke or teate of a conduite. Papilla, ae. Vn petit bout percé en forme de mamelle qu' on met au bout des tuyaux des fontaines, par lequel l' eaue sort petit a petit. S.
  • Cockes of conduites, by which the water runneth forth dropping or running. Salientes. Cic. Les bouts des tuyaux des fontaines par lesquels l'eaue sort. S Looke Cesterne.
  • Cockatrice or basilisque, a serpente with a whyte spotte on his heade like a Diademe. He hath a very sharpe head, a red mouthe, blacke eyes and bodie, of a wonderfull venomous nature, with hissing he putteth all serpentes to flighte, his breath corrupteth the ayre, destroyeth fruit, burneth herbes, and breaketh stones, and with only sight he killeth man, of whiche Mantuan wry­teth these twoo verses.
    Natus in ardenti Lybiae basiliscus arena.
    Vulnerat aspectu, luminibus (que) necat.
    Borne is in burning Lybie sande. the basiliske to ill.
    By sight he woundes, and with his eyes eche creature can he kyll.
    In latine he is called Basiliscus. Regulus ser­pens, Catoblepas, pae. foe. g. Basilisque. Plin. lib. 8. cap. 21. Cocatris. Pals. Coquatris. S.
  • Cocke of heye. Meta foeni. Vn mulon de foin. S.
  • Cockeboate, or a boate to rowe in ryuers withall. Alueus, Nauicula, Scapha. Vne nasselle. S.

    A little cockeboate to fyshe in, a fisher boate. Oria, Lenunculus. Nasselle à pescher. S.

  • Cockle, a wede that groweth in corne. Githago, Lolium, Zizania. Yuraye, yuroie, gasse, leuille. H.
  • Cockeney. Acersa, ae. Vineolus, vel la.* Mollicu­lus, Ineptus, & Blax, Mollis, Delicatus, Lasciuus, qui nescit res discernere, & qui se inaniter ia­ctat. Homme delicat, Inepte, sot, badault, badaulde.

    To playe the cockney. Tricari, Ineptire, Nuga­ri, Nugas agere, Delicias facere. Bauer. S.

  • Codfyshe. Capito, onis m. g. Vn testu. S.
  • Coddefishe, which eateth no other fishe. Cestreus.*
  • Codde, of a man or beast. Coleus, ei. Scortes, Scor­tum, ti. Testis, is. m. g. Couillon. P.
  • Codde or huske of any thing. Siliqua, Valuulus. Et Siliquor, aris. Ang. To growe in coddes or hus­kes, as beanes do. Venir en escosse ou en gousse. P.
  • Codde of a Ramme, made a purse. Suffiscus.*
  • Codrus, a king of Athens, whiche in the Pelopone­sian warres (for the sauegarde of his countrey, in a pore weede) willingly gaue him selfe into the handes of his enemies to be slayne: wher­by those warres finished, this man liued. 1088. yeres before the byrth of our Sauiour Christ. Codrus, dri. m. g.
  • Coffer, or cheste. Aporetum, Arca, Capsa, Cista, Loculus, Ploxinum, Orca, ae. Scrinium. Coffer. P. Scrinium. Is properly where Iuels, recordes of rolles bene layde. Coffret, escrin, Cabinet. H.
  • Coffre, or a little chiste. Loculus, Loculamentum, Scrinium, Arcula, Cistula, Cistella, Capsula. Coffret. S.
  • Coffer or a chest to put clothes in. Arca vestiaria. Coffre ou on resarre les habillemens. S
  • Coffer couered with leather. Riscus, sci. mas. gen. Teren. Vn coffre couuert de peaux. S.
  • Coffine of paper, suche as the Grocers put spice in. Cuculus, Inuolucrum chartaceum, quo insti­tores & propolae pulueres condunt. Vn cornet de papier. H.
  • Coheyre. Coheres, dis. Particulones. plur. Coheritier ou coheritiere. S.
  • Coyfe. Galerus, ri. Reticulum, li. Retiolum, li.*
  • Coyfe, such as women or maydens weare on their heades. Capillare, Reticulum, Crinale, Vitta crinalis. Vne coeffe. S.
  • Coyle or choose out of many. Seligo, is, egi. Vide Choose.
  • Coyne or mony curraunt. Moneta, Numisma, ma­tis. Nummus, Numus, Pecunia. Monnoye. H.
  • Coyne counterfaited. Nummus adulterinus. Mo­neta aduterina vel improba. Monnoye contrefaicte.
  • Coyne or plate, contayning in value foure drams, whiche was sixtene pence Sterling. Nummus, mi. Stater, eris. Et Nūmulus, li. diminut. Ang. A little piece of coyne or money.
  • Coyne or make money. Cudo, is, si. Nummum per­cutere, Signare, Monetam cudere vel argentum, [Page] Ferire pecuniam. Battre ou frapper moneye. H.
  • Coyner. Monetarius, Nummarius. Forgeur de mon­noye Monneyeur. H.
  • Coynes or corners of a house or wall. Ancones, ū. Versura, ae. Prothyrides. Les encoigneures. H.
  • Cocker boate. Lynther, Scapha. Looke cockeboat.
  • Cockermouth a place in the Weast part of Scot­lande. Nouantum, Chersonesum.
  • Colander or strayner. Colum, li. n. g. Couloir. H.
  • Colde. Algiditas, Frigus, oris. n. ge. Froid, froidure. S. Vide Coldnes.
  • Colde, the greatest that we suffer, great colde. Al­gor, ris. m. gen. Et Algus, gi. vel Algus, huius Al­gus. Grand froid que nous endurons. S. Et Algificus, ca, cum. Whiche causeth great coulde. Qui faict & cause grand froid. S.
  • Colde. Algidus, a, um. Egelidus, a, um. Frigidus, a, um, Rigidus, a, um. Froid, fort froid. S. Egelidus. is sometyme taken neyther for colde nor hoate. Qui n' est ne froid ne chauld. S. Colde is taken for pacient.
  • Colde, ache, ague, or feuer. Algenia, ae.*
  • Colde ayre. Frigus, oris. n. g. vt captare frigus. Verg.
  • Colde weather began to come, or the weather be­gan to waxe colde. Frigus impendebat. Cic. Le froid venoit, Il commencoit à faire froid. S.
  • Colde as yse. Gelidus, a, um. Fort froid. S.
  • Colde bath. Frigidarius.*
  • Colde, or very colde, ardent colde. Rigidus, a, um. Praefrigidus, da, um. Perfrigidus, da, dum. Algi­dus, da, dum. Fort froid. S.
  • Colde blastes. Mala frigora.
  • Colde causing or making. Frigorificus, a, um. Re­frigeratorius, a, um. Refrigeratif. S.
  • Colde exceadingly. Praegelidus, a, um. Fort froid. S. tresfroid.
  • Colde or in cooling. Tepidus, a, um. Tiede. S.
  • Colde of nature. Algiosus, a, um. Alsiosus, sa, sum. Subiect a froid.
  • Colde relented or slacked. Remissius frigus. Caes. Qui n' est point si aspre. S.
  • Colde somewhat or halfe colde. Frigidulus, a, um. Catull. Froidelet. S.
  • Colde stormes. Mala frigora, secundum Ouid.
  • Colde, with a shaking in all partes of the body, as they that haue a feuer. Quercerus, ra, rū. Quer­querus, a, um. Vt febris quercera. Gell. Froid auec grand tremblement de tout le corps. S.
  • Colde it is. Frigescit, Refrixit, bat. Impers.
  • Colde to be, or to waxe colde. Frigefio, fis. Defer­uesco. Estre froid, deuenir froid.

    Suffer great coldnesse, or to be very colde. Al­gere. Endurer grande froidure. S.

  • Colde to be feruently. Rigeo, es. Deferueo, es. A­uoir grand froid. Se refroidir. S.
  • Colde to be or patient. Deferueo, es, bui, & vi, êre, idem.
  • Colde to make. Refrigero, as. Refroidir. S. Et Refri­geratorius, a, um. Ang. That whiche doth make colde.
  • Colde to waxe. Algesco, scis. Refrigesco, scis. De­feruesco. Se refroider. S.
  • Colde to become. Frigescere, Defrigescere, Inal­gescere. Deuenir froid. S.
  • Colde to waxe feruently. Rigesco, scis.

    To be very colde. Rigere, Rigescere, Algere. Auoir grand froid. S.

  • Colde to waxe eftsones. Refrigesco, scis. Se refroi­dir. S.

    To tremble or shake with colde. Horrere, Fri­gutire. Trembler de froid. S.

  • Coldely. Frigide, Rigidè, Gelide. Froidement. S.
  • Coldely or paciētly. Aequanimiter. Vide paciētly.
  • Coldenes. Algus, oris, & us, ui. Rigor, oris. Frigidi­tas, tis. Froid, froidure. S.
  • Coldricke * or full of colde. Algosus, a, um.* Alsio­sus, a, um. vt supra. Colde of nature. Frilleux.
  • Cole. Carbo, nis. m. g. Charbon esteinct ou allumé.
  • Cole called a charcole. Anthracia* Anthrax, cis, & Graecè Anthracos. m. gen. Vn charbon.
  • Cole called sea cole, stone cole, or myne cole. Carbo marinus, Lapis niger, Carbo fossilis. Gesnerus in Appendice Geographica, de Scotis inquit. Et cum rarae hic siluae, ignem faciunt ex lapide ni­gro, quem ex terra effodiunt. In Frenche it is called, Charbon de terre ou de mer.
  • Cole of fyre or burning cole. Pruna, ae. Candens carbo, Viuus carbo, & carbo. Plin. Charbon em­brasé, & vif. S. Charbon allumé, braise. H.
  • Cole, called small cole. Carbunculus, li. m. ge. Petit Charbon.
  • Cole rake. Rutabulum, li. n. g. Vn fourgon. S.
  • Colworte herbe. Crambe, Cyma, Halmyris, Lap­sana, Maguderis.* Brassica, Brassica satiua, vul­gò Caulis. Choux ou Choulx. H.
  • Coliander herbe or seade, or rather (as I thinke.)
  • Coriander. Coliandrum, Colianum. * Corianum, Coriandrum. Coriandre. S.
  • Colier. Anthraceus. Carbonarius. Charbonnier. H.
  • Colision, abiection, contraction, or demption of a vowel as this, th'ayre, for the ayre, th'aduice, for the aduice. Symphonesis, Synaloepha, Syna­loephe, dici potest Compressio, Caesura, vt mag­nopere, Summopere, &c.
  • Collation or drynking betwene dynner & supper. Antecoenium, ij, collatio. Merenda. Le reciner. H.
  • Collatiō or gathering together. Symbolum. Grae­cè Symbolon. Collatio, Collectio, onis. foem. ge. vel Collecta, ae. foe. g. H.
  • Collays and brothe. Idem.
  • Collar for a hounde or suche lyke. Collare, is. n. g. Vn collier. S.
  • Collar, Iewell or an ouche, whiche gentlewomen vse to weare about their neckes. Monile, lis. Segmentum, ti. n. g. Vn quarquam de damoiselle a mette au col. S.
  • Collar or chayne of golde or syluer. Torques, & Torquis, Bulla, Collare, Collaria. Collier, quar­quam ou autre bague pendant au col. S.
  • Collar of lether. Lorum, ri. n. gen.
  • [...] [Page] Collar of lether for a dogge or mastiue, with bars and nayles, but chiefly suche as they haue for houndes and grayhoundes. Millum, vel Mil­lus, Numellae. Vn collier qu' on met aux chiens, prin­cipalement de chasse. H.

    To leade houndes in collers or with leeces. Numellis ductare canes. Mener des chiens par le collier.

    That weareth a coller or chayne. Torquatus, ta, tum. Qui ha vn collier ou quarquam au col. S.

  • Collars for horses to draw by, called in some coū ­treis Barholmes. Tomices, cum. foe. ge.
  • Collaterall bonde. Satisacceptio, Satisdatio, Satis­datum. Tamen vide differentiam. Satisacceptio, onis. f. g. A taking of good assuraunce for pay­mēt of money, or debt. Caution prinse de quelqu' vn. Satisdatio, onis. foe. ge. The putting in of suffi­cient sureties. Donnement de caution. Satisdatum, ti. n. g. A bonde with sufficient sureties.
  • Collation of a subsidy. Exactio, onis. foe. g. Leuement d' argent.
  • Collection or gathering together. Collectio, onis. foe. g. Collection. S.
  • Collectoure. Collector, oris. Exactor. Receueur. H.
  • Collectour of a subsidy or taske. Decumanus, Te­lo, nis. Exactor, Telonarius, ij. Coactor vocari potest, quem collectorem aut receptorem parti­cularem dicimus. Receueur. H. Et Telonium, ij. Ang. The place where such collection is made.
  • Colledge. Collegium. ij. n. g. College. S.
  • Colledge or hospital, or place appointed to deuout persones to liue solitarely. Canonium. ij.
  • Collicke a passion bredde in the gutte, called. Co­lon, Colica. Ileos. Colicus dolor. Caeliacus mor­bus, Colique passion. S. Et Colicus, a, um. Et Ileo­sus, a, um. Ang. He that is diseased with the co­licke. Qui ha la colique passion.
  • Colling or dalleing. Complexus, us. mas. gen. Em­brassement. S.
  • Collusion. Praeuaricatio, onis. Sycophantia. Collu­sio, onis. foe. gen. Collusion. Et Praeuaricor, aris. Et Colludo, dis. Colluder. S. Angl. To do any thinge by collusion. Vide plus in couyn and preuarica­tion.
  • Colne or franke for fowles. Viuarium, ij. n. gen.
  • Colne made of roddes or wyckers. Scirpea.*
  • Coloure. Color, ris. Species, ei. Couleur.
  • Coloure being all one. Vnicolor, ris. Adiectiuum. Tout d' vne couleur. S.
  • Colour chaungeable, or being diuers. Versiculor, ris. Discolor, ris. Et Versiculorius, vel Discolo­rius, a, um. Ang. Chaungeable coloure or being of diuers or mixt colours. De diuerses couleurs, ou de couleur changeant. S. Vt maculae versiculores. Plin. Taches de diuerses couleurs.
  • Colour for painters. Pigmentum, ti. Pigmenta, o­rum. Plin. Les couleurs des peinctres. Et Pigmenta­rius. A seller of suche colours. Qui pigmenta vendit. S.
  • Coloure like vnto the floure of Mallowes. Molo­chinus color. Coulenr de fleur de maune. S. Et Mo­lochinarius, ij. m. g. Ang. He that dieth that coloure. Qui teint en telle couleur. S.
  • Coloure made with yellowe oker. Sandarachinus color. Festus.
  • Coloure mixt with blacke, whyte, grene, and ye­lowe· Oleacum, ci.*
  • Colour naturall, as wolle neuer died. Mutinensis color, à Mutinensibus lanis, ex quibus natiuo co­lore panni fiunt.
  • Coloure of lyke. Concolor, ris. Adiectiuum. De mesme couleur.
  • Colour that may be altered or transuerted, which in maner be all colours except black. Suasum, si.
  • Colour which is first died or stained, or the which is the grounde coloure, whereuppon the chiefe colours be set. Sublitio, onis. Cal.
  • Colour maker. Colorificus, ca, cum. Quod coloré facit. Cal.
  • Colour of Rethorike. Articulus, est cum singula verba interuallis distinguntur caesa oratione, hoc modo: Acrimonia, voce, vultu, aduersarios per­terruisti. Item Rem, famam, parētes, amicos, Deum amisisti. Poëtae Asynditon vocant. Vide Fabium.
  • Coloured. Coloratus, a, um. Fucatus, a, um. Fardé. S.
  • Coloured or cloked falsly. Fucilis, le. Feincté.
  • Coloured diuersly. Discolor, ris. Multicolor, ris. Multicolorius, a, um. Versicolor, ris. Vt supra.
  • Coloured lye. Pigmentum, Mendacium fucatum.
  • Coloured lyke saffron. Crociatus,* Crocinus, a, ū. Crocatus, ta, tum. Croceus, a, um. De couleur de saffran, Iaulne, saffranné. S.
  • Coloured with redde. Rubricatus, a, um. Rubefa­ctus, ta, tum. Rougi. S.
  • Colouren. Coloro, as. Fuco, cas. Imbuo, is. Infuco, cas. Couleurer. S.
  • Colouren with redde. Rubrico, as.*
  • Colte. Pullus, li. Equulus, Equuleus, Nouellus e­quus, Pullus equinus. Poulain H. Et Pullinus, a, um. Ang. Of a colte. Vt Pullini dentes. Dents de laict, que les poulains iectent. S.
  • Colte euell. Stranguria, ae. f. g. Difficulté de vrine. S.
  • Colte fote herbe. Baechion, Farfara, Tussilago, inis. Patte a cheual. Dod.
  • Colte of wylde Asses. Lalisiones, In sing. Lalisio, onis. m. g. Le petit d'vn asne sauuage, Asnon sauuage.
  • Coltes teeth, whiche bene the whytest teethe firste cast. Pullini dentes. Dens de laict. S.
  • Coltishe. Pullinus, a, um.*
  • Combate and to fighte. Batuere, Confligere, Con­flictare, Depugnare, Dimicare, Praelium edere, Praeliari, Pugnam capessere, Certamen conse­rere, Contrahere certamen, Belli fortunam ten­tare vel experiri. Combatre & battailler. S.
  • Combate, or a battaile. Pugna. Combat, battaille. H.
  • Combate of two men only. Monomachia, Duellū, Singulare certamen. Combat d'homme à homme. H.
  • Combate or battayle in the fielde. Praelium, Con­flictus & conflictio. Combat, ou bataille au champ.
  • [Page] Combe. Pecten, inis. Peigne. H. Et Pectinatim. Ang. Of the fashion of a combes teethe. En facon des dents d'vn peigne. S.
  • Combe or to kembe. Pectino, as. Et Pecto, tis, xui, vel xi. Peigner. Et Como, is, psi. Vt comere ca­pillos.
  • Combed or kembed. Ornatus, Comatꝰ, Pectinatus, a, um. Pectitus, a, um. Peigné, poli, & accoustré. Et Pexus, a, um. Peigné. Vt pexus capillus. Cheueuls peignez. S.
  • Combē or to kembe. Commodare capillos.* Loke in Kembe.
  • Combyne or confederate together. Combino, as. coniungo, is. Conglutino, as. Combiner. Pals. Con­io [...]ndre. S.
  • Combination, or mutuall and naturall operation of thinges according to their kyndes, as water doth participate with ayre in moystnes, with the earth in coldnes. &c. Sympathia, ae. foe. g. Conuenance, Sympathie. S.
  • Combined. Vnitus, a, um. Vide Conioyned.

    To come. Afferre pedem. Venio, is. Venir. S.

    To come to great honour. In gloriam summam venire. Paruenir à grand honneur. S.

    To come in vse or custome. In consuetudinem venire. Venir en vsage. S.

    To come in obedience. In ius ditionemque ve­nire. Venir en obeissance.

    To come in presence. Venire in medium. Venir en auant. S.

    To come in to the Senate. Committere se, aut venire in Senatum. Venir au Senat. S.

    To come to nothing. Ad nihilum venire. Venir à rien. S.

  • Come, to chaunce, or to happen. Obtingere, Inces­sere, Euenire, Accidere, Cadere, Aduenire, Cō ­tingere. Aduenir. S.
  • Come abroade, or into an open place. Expato, as, a­ui. Expatior, aris. Se pourmener. S.
  • Come afore or first. Anteuenio, is. Praeuenio, is. Venir en vn lieu deuant vn autre. S.
  • Come agayne. Recipio, is. Redeo, is, iui, vel dij. Re­uenio, is. Secedo, is. Reuenir, Retourner.
  • Come agayne by and by, or strayghtwaye. Redito, as. Frequentatiuum à Redeo, Idem valens quod statim & continuò reuertor. Cal.
  • Come agayne quickely. Recurro, is. Redambulo, as. Recourir. S.
  • Come agayne to see. Reuiso, is, ere. Retourner veoir. S
  • Come against. Obuenio, is, ire. Suruenir. S.
  • Come and go. Proficiscor, eris. Venir, Aller, partir. S.
  • Come backe. Secedo, is. Recedo, is. Se retirir. S. Tirer arriere. S.
  • Come backe agayn. Regrador, eris. Regredior, eris. Se reculer, Se en retourner. S.
  • Come before or firste. Anticipo, as. Anteuenio. Prae­uenio, is. Preuenir, S.
  • Come before in presence. Prodeo, is. Ex pro & eo, is, d [...]interposita. Sortir.
  • Come foorth or abroade into sighte. In publicum prodire. Cic. Sortir hors, & se monstrer aux gents. S.
  • Come before that he be looked for, as preuentynge tyme. Antexpecto, as.*
  • Come behinde. Sequor, eris. Suyure. S. Vide Folow.
  • Come by chaunce. Incido, is. Aduenir, S.
  • Come by fortune. Accido, is. Incido, is. Vt casu acci­dere. Ouid. Aduenir par fortune, par cas d'aduenture
  • Come contrary. Contrauenio, is Venir a l'encontre. S
  • Come downe. Descendo, is. Deuenio, is. Descendre. S
  • Come downe or to light from his horse. Descen­dere equo & ex equo. Liu. Descendre de dessus son cheual. S.
  • Come foorth or forwarde. Conferre gradum, Pro­cedo, is. Prodeo, is. Prouenio, is. Sortir hors. ¶En­nius dat prodinunt pro prodiunt.

    He is come. Venit.

  • Come hether. Accede, Adesdum. Vien à moy, S.
  • Come hether to me. Recipe te ad me. Plautus. Viens vers moy, S.
  • Come I am. Veni.
  • Come in. Ingredior, eris. Introgredior, eris. Subeo, is. Entrer, S.

    To come into the presence of the people. Ingre­di in conspectum populi. Se monstrer ou peuple, S.

    To come in, or enter into the hauē. Subire por­tum, Entre dedens le port, S.

  • Come to the hauen or porte. Portum capere. Parue­nir au port. S.
  • Come late or tarde. Tardo, as.*
  • Come narrowe together. Procumbo, is. Vide Lie downe.
  • Come nyghe. Accedo, is. Aduenio, is. Aduenir, S.
  • Come often. Aduentito, as. Ventito, as Venir souuent
  • Come out. Exeo, is. Egredior, eris. Sortir hors. S.
  • Come out of debte. Aere alieno exire. Cic. Se aquic­ter, payer ses debtes. S.
  • Come out of the water. Ascendere ab aqua.
  • Come priuely or vnwarely. Aggredior, eris. Obre­po, is. Assaillir. S.
  • Come quickely. Aduolo, as. Translatum a volatili­bus ad homines. Venir a grand diligence. S.
  • Come sodenly or vnlooked for. Superuenio, is. Sur­uenir, S.

    This woorde came to my eares. Verbum istud ad aures meas accessit, vel peruenit, Accidit au­ribus meis, vel ad aures meas istud verbum. C [...] mot icy est paruenu à mes oreilles, S.

  • Come to age. Aetatem attingere. Deuenir vieil. S.
  • Come to an ende. Peruenio, is. Paruenir. S.
  • Come to be of the male kynde, or man syde. Mascu­lesco, scis. Vide Cal.
  • Come to communication. Cadere in deliberatio­nem. Cic.
  • Come together. Coeo, is, iui. Cōuenio, is. Conuenir.
  • Gome to great age. Attingere senectam, vel Attin­gere senectutem. Venir a vieillesse. S.
  • Come to knowledge of men. Enotesco, scis. Tango, gis. Venir en cognoissance des gens. S.
  • Come to lande or coaste as a shyppe doth. Appli­co, as. Arriuer, ou faire ariuer & aborder.
  • [Page] Come to mysery and wretchednes. Praecipitem abire. Vide Misery.
  • Come to nought or nothing. Residere in cassum.*
  • Come to passe. Euenio, is, ire, Redire ad locum vel rem. Aduenir. S.

    If those things come to passe which I wishe or desire. Si euer iunt quae opto. Si les choses que ie de­sire aduiennent. S.

    It is come to passe as I woulde haue it. Eue­nit ex sententia. Il & aduenu comme ie vouloye.

  • Come to remembraunce. Memini, isti, it. Obuer­sor, aris. Occurro, is. Subeo, is. Vide Remembre.
  • Come vnto. Aduenio, is. Accedo, is. Aduenir.
  • Come hither. Accede huc. Approche toy d' icy.
  • Come vpon. Superuenio, is. Suruenir. S.
  • Come vp yonge. Pullulo, as. Pulluler. S.
  • Come well to passe. Perfore, Valde futurum esse. Cal.
  • Comen, or come before loking for. Antexspectatus, a, um. *
  • Comen, or come of a noble auncestrie. Clarus, vel diues auis. Natalium claritudine cōspicuus. Cla­ris natalibus ortus. Summo loco nobili (que) genere ortus. Splendore natalium conspicabilis. Inge­nua de stirpe satus. Ingenuis parentibus ortus. Illustri ortus familia. Nomine & natalibus suo­rū maiorū clarus. Non humili loco natus. Natus è gente non obscura, Non obscuro genere prog­natus. Genere haud ignobili gloriosus. Non infi­mo loco natus. Apprimè nobilis. Clarus genere at (que) opibus vir. Generoso sanguine cretus. Suis natalibus nihil est nobiliꝰ. Nihil suo genere illu­strius. A multa seculorum memoria maiorū suo­rum honos eum illustrauit. Alto loco natus. Est conditionis haud abiectae. Vir supremae condi­tionis. Nobilitatis non despiciendae. Nataliū lu­ce splendicat. Vir splendore generis insignis.
  • Comen, or come of a gentle or honest house, kynred or stocke. Dius, a, um. Ingenuatus, a, um. * Bono genere natus. Né de gens de bien.
  • Comen, or come to a place by chaunce. Aduenti­tius, a, um. Qui vient d'aduenture ▪ Et Aduentitius, tij. Ang. He that doth come by chaunce. *
  • Comedy. Comoedia, ae, foe. ge. Fabula, ae. Comedie. H. Comoedia secundum Graecos est & priuatae ci­uilisque fortunae sine periculo vitae comprehen­sio, Comoedia secundum Cic. est imitatio vitae, speculum consuetudinis & imago veritatis.
  • Comedye or enterlude. Scena, nae. Et scenicus, a, ū. Ang. Pertaining to a comedie. Appartenant aux ieux de comedies ou tragedies.
  • Comedye or enterlude done by vyle personages. Tabernaria fabula, vel tabernaria Comoedia. S.
  • Comedye of Greeke. Fabula palliata, vt Badius in prae. Terent.
  • Comedye of Latine. Fabula togata, siue praetexra­ta comoedia. Vide Badium.
  • Comedye parte. Actus, us. In comoedia quin (que) sunt actus, In primo explicatur argumentum, In se­cundo fabula agi incipit & ad finem tendere cu­pit, In tertio inseritur perturbatio & impedimē ­tum & desperatio rei conceptae, In quarto reme­dium alicuius interuentu affertur, In quinto au­tem omnia ad optatum finem perducuntur.
  • Comedye player. Actor vel trix, scenaticus, sceni­cus. Ioueur des comedies. S.
  • Comete or blasing starre. Crinita stella, Pogonia, vel Pogonias, ae. Vne sorte de Cometie barbu. S.
  • Comette or blasing starre hauing maynes. Hip­peus, i, de quo lege Plin. lib. 2. cap. 25. Et Vel­curionē in Phis. li. 3. cap. 8.
  • Comfittes. Hyprotrimmata, Bellaria arida, Cuius­modi hodie saccharata sunt in vsu. Confitz, Con­fiture. H.
  • Comfort. Consolatio, Solamen, Solatium. Spiri­tus. Confort. S. Consolation.
  • Comfortfull, or full of comforte, or comfortinge. Consolabundus, a, um. Agens consulatorem, Consulatoris officio fungens. Cal.
  • Comfortable. Consolabilis, le. Vt dolor vix conso­labilis. Vncomfortable griefe.
  • Comforten. Beo, as. Consolor, aris. Exhilero, as. Ex­pleo, es. Focillo, as. Lenio, is. Refocillo, as. Re­spiro, as. Solor, aris. Consoler, Recomforter. S.

    This thing comfortes me. Consolatur me haec res. Plaut.

    To comforte with vayne and slender hope. Ina­ni & tenui spe consolari. Cic.

    To comfort one in miserie and calamitie. Con­solari miseriam & calamitatem alicuius. Cic.

    Trees are comforted. Exhilerantur arbores. Plin.

    I will pacifie and comforte all my greate lon­ging for you, with sending and receauinge let­ters. Omne desiderium literis mittendis, acci­piendis (que) leniam. Cic.

    To comforte the sorowfull with present reme­dies. Lugentem efficacibus remedijs refocil­lare. Senec.

    I shalbe eased or comforted when I see you. Respiraro si te videro. Cic.

    To take comfort after feare. A metu respirare. Cic.

    To comfort one with frendly woordes. Dictis vel verbis amicis solari aliquem. Ouid.

  • Comforten eftsones. Refocillo, as. Refoueo, es. Re­fociller, Recréer. S.
  • Comforting. Consolatio, Refocillatio. Consolation, Recomfort. S.
  • Comforting place, or place of comforte. Refrige­rij locus.
  • Comfortour. Consolator, vel Trix, Paracletus, Re­focillator, vel Trix. Solator, toris, m. g. Reconfor­teur, Cōforteur, Consoleur. S.
  • Comming. Ascessus, us. Aduentus, us. Aduenement. S
  • Comming backe. Regresus, us. Retour. S.
  • Comming forth. Egressio, Egressus, us. Sortement, Sortie. S.
  • Comming from beyonde sea. Transmarinus, a, um. Qui est d' oultre mer. S.
  • [Page] Comming of beastes to watring. Applausus, us. *
  • Comming together or with other. Congressio, Cō gressus, us. Assemblement. S.
  • Comely. Decens, tis. Adiectiuum. Conuenant. S.
  • Comely. Deeenter, Decore, Aptè, Congruenter, Conuenienter. Accommodaté. Conuenablement. S
  • Commaunde. Admoneo, es. Iubeo, es. Impero, as. Mando, as. Praecipio, is. Propetro, as. Volo, is. Commander & ordonner. S.
  • Commaunde or inioyne to do. Iniungere. Comman­der à faire.

    To haue all thinges at commaundement. Om­nia habere paratissima. Auoir tout à commande­ment. S.

    To commaunde vpon certaine and great pen­nalties. Imperium inhibere, denunciare vel in­dicere mulctam nisi decreto pareatur. Faire com­mandement sur certaines & grandes peines.

    To do contrary to the commaundement of his mother. Minuere imperium matris. Faire contre le commandement de sa mere. S.

  • Commaunde or call counsayle. Indicere consiliū. Gel. Commander que le conseil sassemble. &c.
  • Commaunde in the kinges name. Edico, cis. nam Edicere est propriè magistratum. Ordiner & com­mander.
  • Commaunde men to be ready in harneis. Ad arma vocare. Cic.
  • Commaunde silence. Silentium imponere. Sueton. Imposer silence. S.
  • Commaunde a vacation. Indicere iusticiū. Cic. Commander les vacations. S.
  • Commaunded. Imperatus, Iussus, a, um. A qui on à commandé. S.
  • Commaunder. Imperator, vel Trix. Imperateur, vel Imperatrice. S.
  • Commaundement. Imperium, Iussa, orum. Man­datum, Praeceptum. Commandement.
  • Commaundement in the kinges name. Edictio, Edictum, ti. Imperium, Iussum, Praescriptio. Cō ­mandement & ordonnance. S.
  • Commence action. Instituere actionem. Cic. Com­mencer vn action.
  • Commende or to prayse. Commendo, as. Laudo, as. Suborno, as. Recommander.

    I commende, or cōmitte to you all his affaires. Commendo tibi eius omnia negotia. Cic. Ie te recommande tous ces affaires. S.

  • Commende one with an acception. Laudare cum exceptione. Cic. Ne louer point entierement. As to say, he is a good man, but. &c. Vir bonus est, at &c. Il est homme de bien, mais. &c.
  • Commende or haue commendation to an other. Salutem dicere, vel impertiri. Saluto, as. Persa­lutare, Salutationem facere, Salutem alicui di­cere. Donner salut, Saluter. S.
  • Commendable. Laudabilis, Summus, a, um. Digne de louange
  • Commendation. Laudatio, Ornamentum, ti. Lo­uange. S.
  • Commendation or salutation. Salutem in accus. Salutatio, onis. foe. g. Salutation. S.

    To sende commendations to one by letters. Sa­lutem alicui scribere & ascribere, Nunciare salu­tem. Saluer, & se recommander à aucun par lettres. S.

    I woulde you shoulde haue me commended to Dionyse. Dionysium velim saluere iubeas, Dio­nysio verbis meis salutem adscribito. Salue Denis de par moy, & de ma part. S.

    He brought me your commendations. Salutem mihi nunciauit tuis verbis. Il m' a salué de par toy.

  • Commended or praysed to be. Laudor, aris. Repor­tare laudem, Laudem ferre, Laudem inuenire, Laudibus affici, Ornari laude, Gloriam capere. Estre loué. S.
  • Commended or saluted to be. Salueo, es, ere. Plaut. Salueo dixit pro saluus & sanus sum. Et Cicero Saluebis (in futuro) dixit ad Atticum lib. 6. vt Saluebis à Cicerone meo, id est Cicero meus te salutat. My sonne Cicero commen­des him, or hath him commēded to you. Cicero mon filz te salue. Et saluebis à tuo Cornelio. You bee commended from youre frend Cornelius, or els your frende Cornelius commendeth him vnto you, or hath him commended. &c.
  • Commended or praysed. Laudatus, a, um. Loué. S.
  • Commended or saluted. Salutatus, a, um.
  • Commēt or a glose. Commentarius, ij. Commēta­rium, ij. Commentum, ti. Glossa, ae. Hypomne­ma, tis. Scholium, ij. n. gen. Comment ou Comment­taire. S. Glose & exposition. S.
  • Comment, or to glose. Commentor, aris.*
  • Commentary, a booke of remembraunce. Itinera­rium. Vide Booke.
  • Commētour, or a gloser. Glossematicꝰ▪ Glossogra­phus. i. m. g.
  • Commissary. Delegatus, Commissarius. Vn Com­missaire. S.
  • Commissaries clarke. Actuarius, Scriba. ae, m. g.
  • Commission. Mandatum, ti. Curatio, onis. Delega­tio, onis. Epistalma. Commission.
  • Commiss [...]on of Oyer & terminer. Iudicium datum. Of this reade the Abridgement of the statutes in the title Commission. &c.
  • Commission to graunte. Mandatum dare. Vide Charge.
  • Commission to graunte of Oyer & terminer. Iudi­cium dare. This is where commission is geuen both to heare and also to determine matters in controuersie.
  • Commissioner appointed by the Magistrate to heare and iudge a matter. Recuperator, Astyno­mus, Regionum vrbis praefectus. Le commissaire donné par le Magistrat pour cognoistre & iuger d'vne cause.
  • Commissioner appointed to enquere of crymes and enormities perpetrated against the lawe. Quaesitor, Rem querere iussus, Rebus quaeren­dis designatus. Celuy qui est commis pour informer. S.
  • Commissioner or officer amonge other, seuen ap­pointed [Page] in commission. Septemuir. And other commissioners after their numbre, as Trium­uir. &c. And the office of suche commissioner is called Septemuiratus, & Triūuiratus. &c. They were offices in Rome. &c.
  • Commissioners assigned in some priuate cause or matter. Recuperatores.
  • Committe. Commereo, es. Committo, is. Lego, as. Mando, as. Permitto, is. Trado, is. Commettre. S. Mando, as. Is properly referred to the memo­ry. Vt mandare memoriae aliquid, To committe a thing to memory. Mettre ensa memoire.
  • Committe an offence. Commerere & peccare. Cō ­mettre quelque grande faulte. S.
  • Committe or to remitte a thing to ones discretion. Arbitrio alicuius aliquid committere. Remettre a sá discretion & volunté. S.
  • Committe or to geue one any charge. Legare ne­gotium alicu [...]. I uy bailler quelque charge. S. Cau­sam committere vel mandare alicui. idem.
  • Committe him selfe to one. Permittere se fidei, vel in fidem & potestatem alicuius. Se rendre a aucun.
  • Committe or to sende to pryson. In custodiam tra­dere. Mettre en prison.
  • Committe the charge to one. Prouiciā alicui tra­dere. Bailler charge. S.
  • Committe, or to geue in charge. Commendo, as, are. Committre donner en charge. S. Vt. Plautus Cōmendare aliquid alicui. To cōmitte to one, or to geue him the charge of any thing. Donner charge de quelque chose. S.
  • Committe authoritie to an other, as to supply his rowme. Subdelego, as. Surrogo, as. Subrogo, as. Surroger. S. Subrogare collegam Consul diceba­tur. Cic.
  • Committe, betake, or deliuer a thing to an others charge, or to be kept in safetie. Credo, is. Trans­mitto, tis. Vt credere alicui argentum. Plautus. Bailler en garde. Credere sua consilia alicui. Ter. To committe all ones counsell to one.
  • Committe determinatiō of a matter to other. De­lego, as. And Delegatus, Is he that hath suche commission.
  • Committe a thing to one, or to assigne some busi­nesse to him. Demandare aliquid alicui, Delega­re aliquem alicui negotio, Delegare officium a­licui, Designare, Constituere. Commettre quelque chose a aucun.
  • Committe lechery with an harlot. Lenocinor, aris. Prostituo, is. Prosto, as. Scortor, aris. Vide Le­cherie
  • Committe a mischeuous acte. Patrare facinus. In se aliquid committere, Facinus [...]onficere, Sce­lus edere, Producere, vel admittere. Commettre quelque vilain ou meschant cas. S.
  • Committed or betaken. Commissus, a, ū. Commis. S.

    Warres committed to ones charge. B [...]lla com­missa alicui. Cic. Commisses, baillees en charge. S.

  • Committed to kinsfolke. Ad agnatos, & gentiles deductus.
  • Committimus. Ius forensium codicillorum, Ius fori eximium, Ius codicillare. Vn committimus. S.
  • Commodious, apte, and agreable. Commodus, da, dum. Aptus, ta, tum. Commode, apte & conuenable. S.
  • Commoditie. Commoditas, Commodum, di. Com­modité. S.
  • Common. Catholicus, a, um. Communis, ne. Pu­blicus, a, um. Vulgaris, re. Vulgatus, ta, tum. Com­mun. S.
  • Common bayne. Balnea. plur. Et Balneraria. All thinges belonging thereunto. Vide Bayne.
  • Common brothell whore, or a common harlot. idem. Vide Brothell, Hoore. &c.
  • Common, or to talke. Sermocinor, aris. Parler, deui­ser. S.
  • Common & to talke together. Confabulari, Sermo­nem cum aliquo conferre, Colloqui, Sermones serere. Parler & deuiser ensemble. S.
  • Commonely. Commune, Communiter, Publicé, Triuialiter, Vulgo, Vulgariter. Communément. S.
  • Commonly knowen or vsed. Vulgatus, a, um. Com­mune. S.
  • Commotion of people. Tumultuatio, onis. Tumul­tus, us. Esmeute, bruit. S. Et Tumultuosus, a, ū. Ang. Full of commotion or sedition. Plein de bruit & de trouble. S. Et Tumultuose with commotion. Auec esmeute. S.
  • Commotion to cause or make. Miscere, vel parare tumultum.
  • Communaltie. Commune, nis. n. g. Communis re­spublica, Communitas. Sodalitium, Sodalitas, tatis, foe. g. Communaulté.
  • Commune brothelhouse. Publicum prostibulum. Vide Brothelhouse and stewes.
  • Commune fielde. Compascuus ager. Cic. Vn pastu­rage commun.
  • Commune gamemaker. Agonothera.*
  • Commune harlot. Proseda, Prostibula, Prostibu­lum, Lupa, Meritrix, Scortum, Diabolare scortū, Quadrantaria. Putain paillardi. H.
  • Commune haunters or resorters to a place. Ad­uentores. *
  • Commune people. Populus, Popularis, Vulgus. La­commune peuple.
  • Commune playes and gaye sightes, as be at Lon­don on midsomer night. Munera, rum, Pegma­ta, tum.*
  • Commune weale or wealth. Bonum publicum, res publica. Respublica. L'estat commun, la republique, la chose publique. S.
  • Commune w [...]e [...] he whiche is feble and weake. Castrata res publica.

    Mutations of the commune wealth. Conuer­siones rerumpublicarum. Mutations de la chose publique.

  • Commune harlot to be. Prostituo, uis, ui. S'abban­donner à pallardise, Prostituer.
  • Commune to be in the acte of lecherie like beastes. Prosto, as. Idem.
  • Commume to make. Vulgo, as. Diuulguer. S.

    [Page]To make a thinge commune, or to vulgate any thinge. In publicum rem aliquam inducere, Di­uulgare rem aliquā, In propatulū producere, In vulgus adducere, Publicare, Vide publishe.

  • Communication. Alloquium, Collocutio, Collo­quium, Sermo, Sermocinatio. Parlement. S.
  • Communication, or contemplatiue talking with God. Soliloquium, ij. Quod per nos contemplā ­do loqui solemus.
  • Communication of shepeherdes together. Aeglo­ga, ae. foe. gen.
  • Communication or talking of beastes, byrdes, or trees. Apologus, Apologia. Vide Fable.
  • Communication without filthy talke or rybaldry. Praetextatus sermo. Parolle chaste, & sans aucune impudicité. S.

    To haue familiar cōmunicatiō. Sociare sermo­nem, Inire colloquium.

  • Communicate any thing with other. Communico, as. Copiam facere. Agere cum aliquo. Communi­quer. S.
  • Communion or mutuall perticipation, it is also the Lordes supper. Communio, onis. Synaxis, Communio sacrosancta. Communion▪ H.
  • Commutation, or fourme of byinge and sellinge. Commercium, ij. n. g. Vide Bargaine and bying.
  • Compacte. Premo, is. Compingo, is, pegi. Serrer. S.
  • Compact man or strong made. Strigo, onis.*
  • Compacted. Pressus, a, um. Compactus, ta, tum. Serré. S.
  • Companie or felloweshippe. Collegium, Consor­tium, Societas, Sodalitas, Sodalitium. Companie, societé. S.
  • Companie or multitude of people. Agmen, Cater­ua, Coetus, Multitudo, Numerꝰ. Companie & mul­titude. S. Et Cateruarij. Ang. They that do as­semble in company. Et Cateruatim, By com­panies or multitudes, or by bandes. Par bandes.
  • Company by company, or by heapes, or by a great multitude. Cateruatim. ¶ Starlinges are sayde to flie by companies or flockes. Cater­uatim volare dicūtur sturni. Plin.
  • Company or felloweship of bachilers, or yong mē. Societas, vel Conuentus iuuenum.
  • Company of dauncers or players. Chorus, ri. m. g. L'assemble de gens que dansent.
  • Company of horsemen in battaile containing. 40. souldiours. Pyrgus, gi. m. g.
  • Companie of horsemen conteining .xxx. or as some affirme .xxxii. Turma, mae. foe. g. Et Turmatim Aduerbium, By bandes.
  • Company of men of warre. Cohors, tis. Exercitus, tus. Vne bande de gensdarmes. S.
  • Company or feloweship to kepe. Socio, as. Accom­paigner. S.
  • Company to kepe with a woman dissolutely, or vi­ciously. Scortor, aris. Subagito, as, vt Subagitare meritriculam. Plaut. Paillarder. S.
  • Company to kepe often with a woman. Subijcito, as. freq.
  • Companie gathered to a banquet or feaste. Sys­sitia, ae, foe. gen. Cal.
  • Companion. Assectator. Comes, tis. Contuberna­lis, Socius, Sodalis. ¶ Comes in itinere, Socius in periculo, Collega in officio, Consors in prae­mia, Sodalis in mensa. Comes est aliquando no­men claritatis, & honoris.
  • Companion to an acte. Consors, tis. Adiectiuum.*
  • Companion at banqueting or drinking. Conuiuio, onis. Sodalis, is. m. g. Compaignon de table a boire & à manger, & à iouer. S.
  • Companion or fellowe in office. Collega, ae. m. ge. Compaignon en magistrat ou office. S.
  • Companion in seruice. Conseruus, & va. Compaig­non de seruage. S.
  • Companion in warres. Commilito, onis, m. gen. Compaignon de guerre, Compaignon d'armes. S.
  • Compare. or to make comparison. Assimulo, as. Comparo, as. Compono, is. Aequiparo, as. Con­fero, rs. Faire comparison. S.
  • Compare th'one to th' other, for to see the likenes or difference. Componere alterum cum alte­ro. Conferre, Committere, Componere, & al­trinsecus coram sistere. Confronter l'vn à l'autre, pour en veoir la comparaison. S.
  • Comparison. Aequiparatio, Cōparatio, Collatio, Parabola. Comparaison. S.
  • Compasse or circle▪ Cyrus, Orbis, bis, m. g. Circle.
  • Compasse or circ [...] Ambitus, Periegesis, Circui­tus. Vn circuit.
  • Compasse of the eye. Eon.* Iris, Circulus pupillam ambiens. H.
  • Compasse of the firmament or ayre, whiche enclo­seth all thing. Caelum, li. n. ge.
  • Compasse of the yeare. Anniuersalis, le. Om. gen. Anni circulus. Cal.
  • Compasse an instrumēt. Circinus, ni. Instrumentū fabrile, quo circulos ducunt. Compas. H.
  • Compasse or nedle of a shippe to know the coastes. Versoria, ae. foe. gen.
  • Compasse about. Ambigo, is. Ambio, is. Circulo. as. Circumeo, is. vel Circueo. is. Circuo, is. Cir­cino, as, are. Circumuenio, is. Gyro, as. Enuiron­ner, Circuir. S.
  • Compasse or gyrde about. Cingo, is. Succingo, is. Ceindre, Enuironner, Entourer. S.
  • Compasse or make a rounde circle. Circino, as. Compasser. S.
  • Compasse or enclose about with a bulwarke, dale, trenche, or vale. Vallo, as. Obuallo, as. Fortifier. S
  • Compasse or enclose about with hedges. Sepibus stipare. Sepio, is, iui, vel sepsi fepitum vel septū, sepire. Enuironner, Clorre de hayes. S.
  • Compasse or close about with a walle. Obmuro, as.* Cingere muris. Enclorre de murs. S.
  • Compasse or to wale a town or citie round about. Vrbem moenibus cingere, vel vrbem muris cin­gere. Enclorre de murs ou de murailles. S.
  • Compassed. Ambitus, a, um. Vallatus, a, um. Cin­ctus, ta, tum. Circumcessus, sa, sum. Circundatus, [Page] ta, tum. Enuironné. S.
  • Compassed or g [...]rte with a girdle or like thinge. Succinctus, a, um. Ceinct. S.
  • Compassed foure square. Quadratus, ta, tū. Quarré
  • Compassed or made rounde. Circinatus, a, um.
  • Compassed rounde about. Stipatus, a, um. Entouré Enuironné. S.
  • Compassed with bulwarke, or other fence. Valla­tus, a, um. Idem.
  • Compassed with hedges. Septus, a, um. Enuironné de hayes. S,
  • Compassed or it is enuironned about with the sea. Circumfunditur mari. Il est enuironné de la mer. S.
  • Compassing. Circundatio, Circunscriptio terrae, Stipatio. Enuironnement. S.
  • Compassion or pitie. Miseratio, Misericordia, Cō ­miseratio. Compassion & pitié qu' on ha d' aucun. S.

    That hath pitie and compassion of ones myse­rie. Misericors, dis. Om. gen. Qui ha pitié & cō ­passion de la misere d' aucun. S. Vide Pittie.

  • Compell. Coerceo, es. Cogo, is, egi. Compello, is. Perpello, is. Contraindre.
  • Compelle or to constrayne one to leaue his an­ger. Coercere aliquem finire iras. Le contraindre de sappaiser. S.
  • Compelle or cause to wepe. Cogere ad lachrymas. Plaut.
  • Compelle by force and threatninges. Cogere vi & minis. Cic.
  • Compelle or to cause one to hange him selfe. Cō ­pellere aliquem ad laqueum. Le contraindre de se pendre. S.
  • Compelle enemies to rayse their campe. Castris exuere hostem. Luy faire quicter son campe. S.
  • Compelle men as well priuate as other, to lyue ordinatly, or after their profession. Redigere in ordinem, vel religionem.
  • Compelle one by manicles and like tormentes to confesse a thing. Querere rem tormentis, vel per tormenta. Cic.
  • Compelle one to confesse somethinge by rackinge him, or by other tormētes. Aliquem cogere tor­mentis quippiam confiteri. Cic.
  • Compelle the Seller to receiue his wares againe. Redhibeo, es.*
  • Compelled. Adactus, a, um. Coactus, Coercitus, a, um. Compulsus, a, um. Contrainct. S.
  • Compendious or briefe. Succinctus, a, um. Compē ­diarius, a, um. Court & abbrigé. S.
  • Compendious or short exposition. Scholium, ij. n. gen. Vne brieue exposition. S.
  • Compendious or short oration. Sermo concinna­ticius, Oratio succincta.
  • Compendious or shorte forme of speaking or wri­ting. Compendium. ij. n. ge.

    To shewe a briefe and compendious methode of teaching. Breuia discendi compendia mon­strare. Quint. Briefue methode. S.

  • Compendious waye to learne any science. Metho­dus, di, foe. gen. Cicero artem & rationem vocat: & alibi breue dicendi compendium vertit, quasi breuem viam, qua quàm celerrimè ad peritiam euadimus.
  • Compēdiously, briefly, or succintly. Collecte, Col­lectim, Numero, Succincte, Summate, Summa­tim. Sommairement. S.
  • Compendiously or aptly gathered together. Con­cinnatitius, a, um. Quod breuiter collectum ap­te (que) situm est. Cal.
  • Complayne. Conqueror, eris, stus sum. Expostulo, as. Postulo, as. Vnde Tor, Trix. tio. Se plaindre ou complaindre.
  • Complaine of some thing. Conquiri aliquid. Se plaindre de quelque chose. S.

    All nations complayne of our couetousnes and iniuries. Omnia iam regna de nostris cupidita­tibus & iniurijs expostulant. Cic.

  • Complayne or rather to take one vp sharpely that hath done an iniury. Expostulare iniuriam cum aliquo. Terent.
  • Complayne or to shewe his griefe. Quiritari, Que­ri, Conqueri, Iacere ore querelas. Se complaindre.
  • Complayne. Causificor, aris. Et Causor, aris. idem.
  • Complayne wrongfully and falsly. Sycophantias struere, Sycophantisso, as. Sycophantor, aris. Faulsement accuser ou tromper. S.
  • Complayner. Expostulator, oris, m. g. vel Expostu­latrix. Cōplaignant. S.
  • Complayner or that doth nothing but complaine. Querulus, la, lum. Qui ne fait que se complaindre. S.
  • Complayner whiche doth falsely accuse. Syco­phanta, ae. m. g. Faulx accusateur.
  • Complainte. Expostulatio, Querela, Querimonia, Questus, Cōquestus, tus. Cōquestio, onis, foe. g. Complaincte.
  • Complainte false and surmised. Sycophantia. f. g. Faulse accusation. S.
  • Complainte secretely made. Delatio, onis. foe. gen. Encusement, Accusation. S.
  • Complaint maker, complaynaunt, or complayner. Expostulator, vel Trix. Querimoniariꝰ. vt supra.
  • Complaintfull, or full of complaintes. Querulus, a, um. Qui ne fait que se complaindre. S.
  • Complaintfull woman, which complayneth to her gossyps on her husbande. Mempsigamus, Que­rula, Garula, Queribunda.
  • Complaintes to heare and determine. Postulatio­nibus vacare. Ouyr & determiner.
  • Complexion. Constitutio corporis, Crassis Graece. Complexion. S.
  • Complexion good or well disposed. Aequalis tem­peries. Vne complexion bien disposée. S.
  • Complexion of one. Natura & mores alicuius. La complexion d' aucun. S.

    It is his complexion. Ita natus est. C' est sa com­plexion. S.

  • Complexion stronge. Corporis firma constitutio. Forte complexion. S.
  • Complexioned well, a body in good temperature. Corpus bene constitutum. Corps bien complexioné. S.
  • [Page] Complice or a companion in mischiefe. Socius fla­gitiorum & rapinarum. Complice. S
  • Complices in any ill deede. Conscij & affines cri­minis. Complices en quelque mesfaict. S.

    You are both complices or companions in this fact, or thou art partaker of his offence. Est tibi societas eius criminis cū illo. Vous estes complices. S

  • Compose or to make a booke. Librū scribere, Cō ­ponere. Composer quelque liure. S.
  • Compose and to wryte verse. Condere carmen, Pangere carmen, Componere, Contexere, Fin­gere. Composer & escrire des vers. S.
  • Compose as printers do, Componere, Colligere atque literas in ordinem redigere ad exempla­ris veritatem. Composer.
  • Composed of two natures. Ex duabus naturis cō ­flatus vel constitutus. Faict & composé des deux na­tures. S.
  • Composed ill. Inconditus, ta, tum. Mal composé & basti.
  • Composer or maker. Compositor, toris. m. g. Qui compose & assemble quelque chose. S.
  • Composition or making of a thing. Compositio, Compositura, foe. g. Composition & confection.
  • Composition or agreament. Compositio, Decisio. Composition & accord. S.
  • Composition to make. Compono, is. Composer. S.
  • Compostella, a citie in Galacia. Ianasum, nunc Compostella, Flauium Brigantium. Ptol. Com­postelle, ou Sainct Iaques en Compostelle. S.
  • Comprehende all in one booke. Colligare vno li­bro omnia, Comprehendere. Comprendre, & met­tre tout en vn liure. S.
  • Comprehende. Contracto, as. Comprehendo, is. Precipio, is. Capio, pis. Comprendre. S.
  • Comprehended. Comprehensus, sa, sum. Comprins. S.
  • Comprehensible. Comprehensibilis, le. Adiect. Qu' [...]n peult comprendre. S.

    Vnderstanding and comprehending. Compre­hensio, onis. foe. gen. Intelligence & apprehension. S.

  • Compte. Computare, Imputare, Reputare, Nume­rare, Numerum referre, Rationem subducere, Rationem & calculum ponere. Compter. S.
  • Compte his hoste. Dinumerare exercitum. Compter & nombrer son ost. S.
  • Compte together. Conferre rationes. Compter en­semble.
  • Compte, or an accompte. Subductio, Computatio, Ratio. Vn compte. S.
  • Compting table. Mensa, Trapeza, Telonium. Comptoir. &c.
  • Comptroll. Inspicio, is. Obseruo, as. Contreroller. S.
  • Comptroller. Antigraphareus, Antigrapheus, Ex­actor, Inspector, Officij exactor, Custos, Obser­uator, Adnotator. Contrerolleur. S.
  • Comptroller or ouerseer of workemen. Antistitor, oris. Qui ha la charge de quelque besongne ou affaire.
  • Comptrolement. Inspectio, onis. Obseruatio, onis. foe. g. Inspection. S.
  • Compulsion. Adactio, onis. Angaria, Coertio, Compulsio, onis. foe. g. Contraincte. S.

    Without compulsion, of his owne wil. Sponte, Sua spōte, Voluntate, Vt fert natura, Suapte, vel Suapte natura, Vltro. Sans constraincte.

  • Compunction or remorce of conscience. Morsus & contractiunculae animi. Synteresis, Nam à [...] quod est conseruo, deriuatur. Vn­de ea pars animae, quae vitijs aduersatur, & sese semper immaculatam cupit à vitio conseruare, & perpetrata malè continuò arguit, Synteresis dicitur. Compunction ou remors de conscience. S.
  • Conapie or canappie for a bedde. Conopeum.
  • Conceile. Consilium premere, veltenere, Pallio, as. Couurir, Cacher. S.
  • Conceile trougthe. Veritatē palliare, vel premere. Cacher. &c.
  • Conceyled. Palliatus, a, um. Suppressus, a, um. Vide Hyde and hydden.
  • Conceitfull is hee that standeth in his owne con­ceite. Conscius, a, um.*
  • Conceaue. Concipio, is. Conceuoir. S.
  • Conceaue in mynde. Animo imbibere, Concipere animo. Conceuoir en son esprit. S.
  • Conceaued. Conceptus, a, um. Ce qui est conceu. S.
  • Conception. Conceptio, Conceptus, us. Conception. S.
  • Conception after conception, conception after an other. Superfoetatio, onis. f. g.
  • Concerne. Concerno, is. It concerneth. Pertinet, bat. Il appartient. S.
  • Conclude. Clausulam imponere, Compono, is, Cō cludo, is. Cōferre in pauca. Dico, is. Finio, is, iui. Infero, rs. Perfero, rs. Pertexo, is. Conclure. S.
  • Conclude or ende strife. Componere iurgia.
  • Conclude warres. Bellum componere. Mettre fin à quelque guerre. S.
  • Concluded. Finitus, a, um. Compositus, Obitus, a, um. Vide Ended.
  • Concluded. Confectus, a, um. Mis au fin. S.
  • Conclusion. Conclusio, Epilogus, Coronis, idis, foe. g. Conclusion. S.
  • Conclusion of an oration. Peroratio, onis. foe. gen La Conclusion d' vne oraison. S.
  • Conclusions shorte. Conclusiones praecisae. Conclu­sions courtes. S.

    A coulde conclusion. Epilogus frigidus. Vne froide conclusion. S.

  • Conclusion in speaking or wryting. Recapitula­tio, onis. Vide Recapitulation.
  • Conclusiuely, or in conclusion. Summate, Summa­t [...]. En brief. S.
  • Concorde or agrement. Concordia, Homonoea, Vnanimitas, Vnio, nis. Accord. Est Homonoea, nomen cuiusdem mulieris Latinè interpretatur Concordia.

    To bringe to peace and concorde. Ad concordiā adducere, In gratiam redigere, vel in concordiā, Pacem alicui componere, Coagmētare pacem. Mettre d'accord. S.

    I put great hope of victory in your concorde. In vestra concordia spem maximam pono victo­riae. [Page] Ex vestra concordia victoriam spero, Vestra concordia victoriae mihi spem affert. Vt spero, pro mea quidem spe, quantum quidem spero, ni­si me spes fallit, vt animus meus auguratur, quē ­admodum ipse mihi pollicior victoriam parier, afferet. Vestrae concordiae fructus, nisi mea spes infirma prorsus est, erit victoria.

  • Concorde in musicke or tune. Symphonia, Symp­salma, Harmonia. Accorde de sons. S.
  • Concorde in musicke of fiue tunes and twoo halfe tunes. Diapason. Vide Macrob. in Som. Scip. lib. 2. cap. 1.
  • Concorde in musicke of twoo tunes and a halfe. Diatesseron. Vide Macrob. vt supra.
  • Concorde or to agree. Concordo, as. Vnio, is. Ac­corder. S.
  • Concorde or to agree in musicke or tune. Sympho­nio, as.*
  • Concorporate or make one thing of diuers. Con­corporo, as. Encorporer. S.
  • Concourse, or comming, or running of people frō place to place. Concursatio, Concursio, Concur­sus, us. Courement [...]a & la.
  • Concubine. Amica, ae. Amicula, Diminut. Ancuba, ae. & Concubina, Henestiore voce quā Amica, quòd illa extra criminis notam habebatur: haec meretricio more quaestum corpore faciebat. Cō ­cubine. Pellace, is. Pellax, cis. Pellex, cis, foe. g.
  • Concubine of a maried man. Pellex, Succuba, Pal­laca. Concubine d'vn homme marie. H.
  • Concupiscence or carnall desire. Epithymia. Con­cupiscentia. Conc [...]piscence. S.
  • Condemnation. Damnatio, Condemnatio, onis. foe. g. Condemnation. S.
  • Condēnatiō vpon an exigēt. Proscriptio, onis. foe. g.
  • Condemne. Condemno, as. Damno, as. Iudico, as. Theta infigere. Condamner. S.

    To cōdemne him selfe. Paercludere sibi aditū mi­sericordiae iudicū. Se priuer dela misericorde des iuges.

  • Condemned. Condemnatus, damnatus. Condamné. S
  • Condemned to death. Addictus, a, um. Capite dā ­natus, Iudicatus, a, um. Proscriptus, a, um. Vide Iudged.
  • Condemned being absent, & not suffered to speake, or without aunswere making. Damnatus causa indicta, Indemnatus, a, um. Damnari causa indi­cta, Inauditum damnari. Estre condamné sans auoyr esté ouy en ses defenses. S.
  • Condemned in an action of debt. Debiti iudicatus.
  • Condemned to be of a crime capitall. Damnari rei capitalis. Estre condamné d'vn crime capital.

    Taken for a condemned persone. Pro damnato esse. Estre tenu pour condamné.

  • Condemned to be. Reus peragi, Condemnari, Dā ­nari. Estre condamné.
  • Condescende and agree to, or with others. Cum a­lijs, siue ad aliorum voluntatem descendere. Cō ­descendr [...]. S.
  • Condescende and to agree to some thing. Acclina­re. Condescendre & s'accorder à quelque chose. S.
  • Condescende and to agree to ones opinion. Acce­dere alicui. Condescendre à l' opinion d' aucun. S.

    The Counsell or Senate hath condescendid, a­greed or graunted to thy petion. Concessit Se­natus petitioni tuae. S.

    I condescended, or agreed to this with all my hart. Huc declinabam nec inuitus. S.

  • Condition, effect, or purporte of a matter. Condi­tio, Effectus, Forma, Mos, Status, Tenor, Vis. Condition. S.

    To agree to any condition that one wyll. Cuili­bet conditioni obtemperare. S'accorder a quelque condition qu'on vouldra. S.

    Against his condition or naturall disposition. Aduersus ingenium suum. Contra sa condition. S.

    Chaunge conditions. Mutare, Immutare mo­res, Decedere de more suo. Changer de conditions. S

    Vnder or vpon condition. Sub conditione, His legibꝰ, Istac lege, Pactis legibus. Soubs ou par telle condition. S.

  • Condition, state, or qualitie. Res, Status, tus. m. ge.
  • Conditionall possessiō, or state. Possessio fiduciaria.
  • Conditionall. Conditionalis, le. Vlp. Conditionel, & conditionelle. S.
  • Conditionally. Conditionaliter. Vlp. Conditionale­ment.
  • Conducte. Duco, is. Conduco, is. Conduere. S.
  • Conducte, or conducting of men. Conductio, Du­ctus, tus. Ducatus, tus. Deductio, Auspicium. Conduicte. S.
  • Conducter, brynger or chiefe guide. Dux, Auspex, Ductor, oris. m. g. Conducteur, ou conduiseur. S.
  • Conducted. Ductus, a, um. Mené, duict.
  • Confection. Confectio, onis. foe. g.
  • Confection made with quinces and hony. Diacy­toniten, Diacydonium.
  • Confederate. Combino, as. Foedero, as. Socio, as. S' allier. S.
  • Cōfederated or alied together by othe or promise. Adiuratus, Foederatus, Sociatus, a, um. Foedere iuncti, Foederati. Confederez. S.
  • Conferre. Confero, fers, tuli, ferre. Faire compari­son. Conferer. S.
  • Conferre and to talke together. Conferre, Collo­qui. Plaut. Conferer ensenble, parlementer. S.
  • Conferre together. Conferre inter se. Conferer en­semble. S.
  • Conferre a benefite. Gratificor, aris. Faire plaisur à aucun. S.
  • Conferred. Collatus, a, um. Conferee. S.
  • Conferred together. Collatitius, a, um.
  • Conferring together. Collatio, onis. Comparatio, onis. f. g. Comparaison. S.
  • Confesse. Confiteor, ris. Fateor, eris. Prae me fero. Prae te fero, Prae se fero, Profiteor. Confesser. S.
  • Confesse or to graunte the debte. Agnoscere debi­tum. Confesser la debte. S.
  • Confesse a fault or or offence. Obstringere se sce­leri. Crimen aliquod suscipere. Confesser a voir cō ­mis quelque crime. S.
  • [Page] Confessed. Confessus, a, um. Confesse. S.
  • Confession. Confessio, onis. f. g. Confession. S.
  • Confession opēly made. Professio, onis. f. g. Professiō
  • Confessour. Confessor, oris. Qui confesse. S.
  • Confidence, or truste. Confidentia, Fides, Confisio, onis. Fiducia, ae. f. g. Fiance & assurance, confiance.
  • Confidence to haue. Fidem habere. Confier. S.
  • Confine, or bordoure. Confinium, ij. n. g. Les fins des terres. S.
  • Confirmation. Ratificatio, Confirmatio, onis. Con­firmation. S.
  • Confirme. Confirmo, as. Ratifico, cas. Rato, as. Ra­tum habere, Roboro, as. Corroboro, as. Fidem addere, Spem affirmare. Confirmer. S.
  • Confirmed. Ratus, a, ū. Cōfirmatus, ta, tū. Confirmé. S
  • Cōfiscate, or to forfaite a mās goodes. Publico, as. Alicuius bona in publicum addicere, In publicū bona redigere, Publicè bona possidere, Cōmit­tere, Confiscare. Confisquer les biens d'aucun.
  • Confiscated, or forfaited goodes. Bona caduca, vel publica. Biens appliquez au Roy S.
  • Confiscation. Commissum, si. neut. ge. Confiscatio, onis. f. g. Confiscation. S.
  • Confiscation, or publication of goodes forfayted. Publicatio, onis. f. g. Sectio, onis. f. g. Confiscation, & publication des biens d'aucun ou de plusieurs. S. It is also the goodes confiscate. Les biens confisquez & publick. S. Sectio, publicatio.
  • Conflict, or a bickering. Certamen, nis. n. g. Combat.
  • Conforme him selfe, and agree to ones minde. Cō ­formare le ad alicuius voluntatem. Se conformer & accorder à aucun. S. & Conformatio, onis. foe. g. Conformation. Conformation. S.
  • Cōformable, or of a cōformitie. Cōformis, me. ō. g.
  • Confounde. Confundo, is. Confundre, mesler ensemble,
  • Confoūde together. Misceo, es, scui. Mesler ensemble.
  • Confounded. Confusus, sa, sum. Confus, meslé. S.
  • Confused, or mixt together. Promiscuus, a, ū. Idem.
  • Confusion & trouble, or misordre. Confusio, onis. f, g. Confusion & trouble ou desordre. S.
  • Confuse, whiche is not deuided, nor separated. In­distinctus, Confusus, Commistus. Confus, qui n'est point deuisé ne separé. S.
  • Cōfusedly. Promiscuè, Indistīctè, Cōfusé. Cōfusemēt

    To speake confusedly. Confusè loqui. Parler confusement. S.

  • Confute. Confuto, as. Refuto, tas. Confuter. S.
  • Confutation, or disprouing. Confutatio. onis. f. g.
  • Congeale, or waxe thicke. Congelo, as. Coagulo, as. Congeler. S.
  • Congealed to be. Congelari, Concrescere, Coagu­lari. Estre congelé. S.
  • Congealed. Concretus, Congelatus, a, um. Gelé. S.
  • Congelation. Congelatio, Concretio, Concretus, tus. Coagulatio. Congelation. S.
  • Conglutinate. Conglutino, as. Conglutiner.
  • Conglutinated. Concretus, a, um. Conglutinatus, a, um. Congelé. S.
  • Conglutination, or ioyning together. Conglutina­tio, onis. f. g. Conglutination. S.
  • Congre, a fishe. Conger, Congrus, ri. m. g. Congre. S.
  • Congregation, or assemble. Concio, onis. Congre­gatio, onis. f. g. Assemble de peuple.
  • Congregate, or to gather to gether. Congrego, as, are. Congreger. S.
  • Congregated. Congregatus, ta, tum. Congregé. S.
  • Congregation house, or place, as is the parliamēt house. Comitiū, tij. n. g. Vn lieu ou le peuples' assem­ble pour consulter. S.
  • Congruence. Conuenientia, ae. foe. g. Conuenance. S.
  • Congruent. Congruens, tis. part. Accordant. S.
  • Coniecture. Coniectura, ae. Diuinatio, Praesagium, coniectatio, onis. f. g. Coniecture. S.
  • Coniecture, or to trowe. Praesumere animo, Conie­cturare, Conijcere, Cōiecturā facere. Coniecturer.

    As farre as I coniecture. Quātum animi mei coniectura colligere possum, Quātum conijcio, Quantum suspicor.

    A false coniecture. Fallax coniectura.

  • Coniectured, or which is gathered by coniecture. Coniecturalis, le. Qu'on scait par coniecteures. S.
  • Conioyne. Vnio, is. Coagmentare, Coniungere, Glutinare, Conglutinare, Fibulare, Intexere, Sociare, Suere, Connectere. Conioindre. S.
  • Conioyned. Vnitus, a, ū. Cōiunctus, ta, tū. Conioinct.
  • Conioyning. Coniunctio, Conglutinatio, Cohae­rentia, Copulatio, Connexio. Conionction. S.
  • Coniunctly, or together. Coniunctim, Iugiter, Si­mul, Copulaté. Coniuncté. Conionctement. S.
  • Coniure, or to call spirites. Adiurare, Exorcizare. Coniurer. S.
  • Coniuration. Coniuratio, Exorcismus. Coniuration.
  • Coniurer. Adiurator, Exorcista. ae. m. g. Coniurateur.
  • Conye. Cuniculus, li. m. g. Cunin. H. Counil. S.
  • Conigere, or conygarth, or clapper for conies. Vi­uarium, ij. Cunicularium, ij. n. g. Garenne. S.

    To make a conigere, or cunigarthe. Instituere cunicularium. Faire vne garenne. S.

  • Conning, knowledge, or science. Peritia, Scientia, Solertia. Science. Pals. Vide Knowledge.
  • Conning. Expertus, Peritus, Solers, tis. Hōm [...] expert
  • Conningly. Doctè, Faberrime, Affabré, Literatè, Peritè, Sciēter, Scitè, Solerter. Par grand artifice.
  • Conningly spoken. Eleganter dictum. Elegamment.
  • Conningly wrytten. Scitè pictum. Scitè & literatè scriptae literae. Doctement.
  • Conquere. Subigo, is. apud Salust, Subiugo, as. Trophae a auferre, Victoriam reportare, Vinco, cis. & Imperium facere. Conquester. S.
  • Conquer some countrey. Adiungere ad imperium regionē aliquam, Imperij fines propagare, Im­perium dilatare, Conquester quelque pais. S.
  • Conquered. Subi [...]gatus, Victus, a, um. Subactus, ta, tum. Vaincu. S.
  • Conquerour. Victor, Propagator finium. Conque­rour, ou conquerant. S.
  • Conquest. Populatio, Subiugium, Finium, Impe­rij propagatio vel dilatatio. Vne conquest. S.
  • Consanguinitie. Consanguinitas, Parentela, ae. f. g. Consanguinité. S.
    A TABLE OF CONSANGVINITIE.
            Maio [...]s. 6. Tritauus, Titauia. 5. Adauus, Adauia.        
          6. Patruus max. Amita max. 4 Abauus. The great grandfa­thers father. Abauia. 6. Auunculus max. Matertera max.      
          4.5. Propatruus. The great grandfa­thers brother. Proamita. The great grandfa­thers sister. 3. Proauus. The great grandfa­ther. Bisay [...]l. Proauia. The great grandmo­ther. 4.5. Proauunculus. The great grandmo­thers brother. Promater. The great grandmo­thers sister.      
        4.6. Horum filius & filia. Their sonne and daughter. 3.4. Patruus magnus. The great vncle, or grādfathers brother. Amita magna. The grandfathers sister, or great aunt. 2. Auus. The grandfather. Ayeul, grand ere. Auia. The grandmother. Le grande [...]ere. 3.4. Auunculus magnus. The grandmothers brother, or gret vncle. Matertera magna. The grande mothers sister, or great aunt. 4.6. Horum filius & filia. Their sonne and daughter.    
      4.7. Eorundem nepos & neptis. Their nephewe and niece. 3.5. Proprior sobrinus. The neare cousin. Proprior sobrina. The nearer cousin, 2. Patruus. The vncle, or fathers brother. Amita. The aunt, or fathers sister. 1. Pater, Per. The father. Mater, Mee. The mother. 2. Auunculus. The vncle, or the mothers brother. Matertera. The aunt, or the mo­thers sister. 3.5. Propior sobrinus. The nearer cosen, or great vncles sonne. Proprior sobrina. The nearer cousen. 4.7. Eorundem nepos & neptis. Their nephewe or niece.  
    4.8. Eorum pronepos & proneptis. Their nephewes sōne and daughter. 3.6. Horum filius & filia. Their sonne and daughter. 2. Patruelis. The cousen german. Patruelis. The cousin german. 1. Frater. The brother. Frere.
    Propo­tus.

    1. Filius, Fils, The sonne Filia. Fille. daughter

    2. Nepos, Ne [...] The nephewe. Neptis, Niece▪ niece

    3. Pronepos, [...]s d [...]epuen The nephewe sōne. Proneptis. The nieces daughter.

    4. Abnepos. The nephewe foure nephew. [...]e [...]uen de nostre nep [...]. Adneptis. y e neece &c.

    [...]. Adnepos, Adneptis.

    [...]. Trinepos. Trineptis. Mineres

    1. Soror. The sister. Seur. 2. Consobrinus. The cousen german. Consobrina. The cousin german. 3.6. Horum filius, & filia. Their sonne, and daughter. 4.8. Eorum pronepos & proneptis. Their nephewes (or nieces) sonne, and daughter.
    4.7. Eorundem nepos & neptis. Their nephewe and neece. 3. Horum filius & filia. Their sonne and daughter. 2. Fratris filius, vel filia. The brothers sonne, or daughter.     2. Sororis filius, vel filia. The sisters sonne, or daughter. 3. Horum filius & filia. Their sonne, and daughter. 4.7. Eorundem nepos, & neptis. Their nephewe, and niece.
    4. Horum nepos & neptis. Their nephewe and niece. 3. Fratris nepos & nep­tis. The brothers ne­phewe and niece.         3. Sororis nepos & nep­tis The sisters nephewe, and niece. 4. Horum nepos & nep­tis. Their nephewe, and niece.
    4. Fratris pronepos & proneptis. The brothers nephe­wes sonne, & nieces daughter.             4. Sororis pronepos & proneptis. The sisters nephews sonne, and nieces daughter.
  • [Page] Conscience, or pure parte of the mynde. Conscien­tia, Religio, onis. foe. ge. Conscience. S.

    To speake of his conscience. Bona fide dicere. Dire en sa conscience. S.

    An example of a right and good conscience. Ex­emplar antiquae religionis. Vne exemplaire d'vne droicte & bonne conscience. S.

    Charge, or to burden his conscience. Impio fa­cinore se obligare. Charger sa conscience. S.

    Discharge, or to disburden his conscience. Exo­luere religione. Descharger sa conscience. S.

    To examine his owne conscience. Inquirere in seipsum, Quaestionem de sese habere. Examiner sa conscience. S.

    Examine thyne owne conscience well. Introspice in mentem tuam, eam (que) omni cogitatione per­tracta, & percontare ipse te. Cic. Examen ta con­science. S.

    To make conscience of anye thinge, as to staye from doinge it, because it standes against his conscience. Impediri religione, Religiosum ha­bere, In religionem vertere, Religioni habere rem aliquam, Religionem habere aut adhibere. Faire conscience de quelque chose. S.

    To charge ones cōscience. Obligare religione, vel obstringere. Charger la conscience d'autruy. S.

    That makes conscience of nothing. Omni reli­gione solutus. Bud. Qu ne fait conscience de rien. S.

    Scruple of conscience. Scrupulus. Vide scruple.

  • Conscionable, or hauing a good conscience. Reli­giosus, a, um. Consciencieux, Hōme de bonne conscience.
  • Conscionablye, or with a good conscience. Reli­giose.
  • Consecration. Sacratio, onis. Consecratio. Conse­cration. S.
  • Consecrate. Sacrifico, cas. Sacro, as. Sancio, is, nxi. Dico, cas. Consecro, as. Consacrer. S.
  • Consecrated. Sacratus, Sacrosanctus, a, um. Sacer, a, um. Deo dicatus. Consacré à Dieu. S.
  • Consecratour. Sacrator, Sacrificus.
  • Consente. Affirmatio, Allubentia, Allubescentia, Consensus, Consensio, onis. Homologia, Respō ­sus, us. Vnanimis consensus, Vnanimitas, Assen­sio, Astipulatio, onis. foem. gener. Consentement & accord. S.
  • Consente in musike, or tune. Symphonia, Sympsal­ma, Concentus, us, ui. A concino. Accord de voix. Accord de sons. S.
  • Consent of a commons to a lawe. Rogatio, nis.
  • Consent of a multitude geuen with a whole voice. Suffragatio, Suffragium. Plausus aequabilis. Con­sentement & accord de tous. S.
  • Consente, or to giue consent. Allibesco, scis. Allu­besco, scis. Alludo, is. Annuo, is. Assentio, is. As­sentior, iris. Conscisco, scis. Concedo, is. Cōsen­tio, is. Digitum tollere, Indulgeo, es. Abstipulari Consentir. S.
  • Consente, or to agree in musyke or tune. Sympho­nio, as.*
  • Consente, or to agree to one. Assentire, siue Assen­tiri, Astipulari alicui, Cōsentire. Consentir a aucū.
  • Consente, or to be egall, or lyke. Consono, as. Qua­dro, as. Respondeo, es. Accorder. S.
  • Consenter, or he that consenteth. Assensor, oris. m. gen. Qui consent. S.
  • Consenting, that doth consent and accorde. Con­sentiens, tis. om. ge. Consentant, Qui consente & ac­corde. S.
  • Consenting, or of one accorde, mynde, and wyll. Vnanimus, a, um. Vnanimis, e. D'vn mesme courage & vouloir. S.
  • Consentingly. Affirmatiue, Consentienter, Liben­ter, Vnanimiter, Vnanimi consensu.
  • Consequent. Consequens, tis. Consequent. S.
  • Consequence. Consequentia, ae. f. g. Consequence. S.
  • Consequently. Porro, Deinceps, Consequenter. Consequemment. S.
  • Conseruation. Conseruatio, onis. f. g. Conseruation. S
  • Conserue, or to kepe. Conseruo, as. Conseruer. S.
  • Conserue in health. Praeseruo, as. Vegeto, as. But Vegeto, tas. Is to geue strengthe, or to recreate. Donner force. S.
  • Conserue and to kepe his righte. Ius suum tenere & obtinere. Bud. Conseruer & garder son droict. S.
  • Conserue of roses. Intrita rosacea. Conserue de roses.
  • Conserued. Conseruatus, ta, tum. Conserué.
  • Conseruer. Conseruator, oris. m. gen. Conseruateur. S. & Conseruatrix, tricis. foe. ge. She that conser­ueth. Conseruatrice. S.
  • Conseruise▪ or any thing whiche is condite, or con­serued, as grapes, barberies, figges, pearles, &c. Salgama, orum. Confitures. S.
  • Consider. Agito, as. Animaduerto, is. Attendo, is. Cerno, is. Cognosco, is. Complecti animo, Con­sidero, as. Ducere animo, Expendo, is. Penso, as. Perago, is. Perpendo, is. Pondero, as. Puto, as. Reputo, as. Speculor, aris. Verto, tis. Video, es. Considerer quelque chose. S. & Consideratè. Prospi­cienter, Perspecté. Ang. With good considera­tion. Auec grande consideration, Consideréement. S.
  • Consider muche. Reputo, as. Fort considerer.
  • Consider a thinge diligētly. Pensito, as. Expendo, is. Considerer vne chose diligemment.
  • Consideration. Animaduersio, Consideratio, No­tatio, Perspicacitas, Ratio, onis. Aestimatio, Re­putatio. Consideration. S.
  • Consideratlye. Consideratè, Prospicienter, Per­specté. Consideréement. S.
  • Consigne. Signo, as. Consigno, as. Signer.
  • Consigned. Signatus, a, um. Signé.
  • Consistory, or counsayle house. Consistorium. Cō ­cilium, Conuentus, Consessus, Synodus, di. foem. gen. Consistoire. S.
  • Consolate, or to giue consolation. Solari, Conso­lari, Solatia, vel consolationem adhibere. Con­soler. S.
  • Consolation. Consolatio, Solatium, tij. n. ge. Conso­lation. S.

    To haue consolation. Vti solatio aliquo. Auoir consolation. S.

    [Page]There is nothing can geue me consolation. &c. Nihil est, quod solatium, consolationem praebe­re, afferre, parere, solatio esse, consolatione esse mihi possit. Nulla res est, quae creare, reficere, le­uare, vindicare à dolore, liberare solicitudine, ex­imere dolore, abducere à cura, auocare à mole­stia, abstrahere, auellere à moerore animum meū possit, afflictum à moerore animum, languentē, iacentem, erigere, excitare, confirmare nulla iam consolatio potest, affectum dolore animum sa­nare nulla ratio valet. Laboranti animo, aegrotā ­ti, pessimè affecto mederi satis nulla ratio valet. Parùm apta remedia reperientur. Inutilis, infir­ma, inanis, superuacanea prorsꝰ omnis medicina est. Quis iam homo animo meo virtutem, dolo­re ereptam, restituere possit? Quis ea sanare vulnera, ijs vulneribus mederi, medicinam afferre, remedium inuenire, quae mihi fortuna intulit, imposuit, inflixit? Ita dolore obruor, vt emerge­re nulla ratione possim. Ita malis opprimor, prorsus vt respirare non liceat. Respuit iam ani­mus meus, quasi desperata salute, omnem medi­cinam, remedia cuncta, omnia consolationum genera, frustra in me consolando ponitur opera. Inanem operam sumit, qui ad me consolandum aggreditur. Insitus, infixus in animo dolor ita pe­nitus est, vt euelli nulla ratione possit, vt nulla vis rationum possit esse tanta, quae illum possit euellere, extrahere, educere, eripere. finem face­re dolori meo, finem imponere, modum statue­re, terminum statuere, dolorem medicari, neque homo est, neque res vlla, quae possit. Non est vt possim in dolore mihi tēperare, dolore abstine­re, dolorem sedare, abijcere, Ipse me ad eam hi­laritatem, eam iucunditatem, quam dolor ade­mit, reuocare: referre me ad pristinam animi aequitatem, in eum statum, vnde me dolor deie­cit, deturbauit, depulit, detrusit, restituere.

    He that geueth consolation. Paracletus, Conso­lator, oris. m. g. Consolateur. S.

  • Consolidate. Solido, as. Consolido, as. Faire solide & massif. S.
  • Consolidated. Solidatus. Consolidatus, ta, tum.
  • Consonaunt or accordaunt. Consonans, tis. Conso­nus, a, um. Consonant & accordant. S.

    His talke is consonante to his lyfe. Consonat moribus oratio. Sa parolle consone & saccorde bien à sa vie. S.

  • Conspyr [...]. Coniuro, as. Compactorem agere. Con­spiro, as. Conspirer. S.
  • Conspire and to make a conspiration or conspira­cie. Conspirationem facere, Coniurationem fa­cere, Coniurare, Conspirare. Faire conspiration. S.
  • Conspire attendre, condemnation or outlawry, or proscription against one. Proscripturio, ris, iui, ire.
  • Conspiracie. Conspiratio. Conspiratus, tus. Conspi­ration.
  • Conspiration. Coniuratio, onis. foe. g. idem.
  • Constancie. Constantia, Firmitas, Perseuerantia, Firmitudo animi, Grauitas, Stabilitas. Constance.

    I haue alwayes knowen him constant. &c. Ho­minem grauem, certum, minimè mēdacem, mi­nimè falsum, studiosum veritatis cognoui, exper­tus sum. Nihil in eo leuitatis, aut inconstantiae, nihil inane, varium, mutabile, inconstans, nullam animi infirmitatem, nullam sententiae varietatē, nullam consilij [...]tationem deprehendi. Mag­na praeditum grauitate semper cognoui. Is mihi semper visus est, qui sibi optimè constet, nihil leue committat, nihil inane cogitet, non facilè discedat à se ipso, aegrè discedat à sententia, mu­tet consilium, susceptam opinionē abijciat, sen­sum deponat, de suo statu demigret, quem nulla res facilè abducat, auellat à sententia. Cuius mē ­tem huc & illuc, in hanc aut in illam partem, in quam velis partem, vtram in partem velis, non facilè flectas, aegrè traducas, cum labore torque­as, alieno tempore nihil loquitur, nihil agit ine­ptè, nihil non loco, idem ei vultus in omni re, ea­dem in omni fortuna mens est.

  • Constant. Confidens, tis. Constans, tis. Firmus, a, um. Stabilis, le. Constant.
  • Constant to be. Pollere constantia, Substare, Ob­tinere firmitudinem animi. Estre constant. S.
  • Constantly. Firmiter, Perseueranter, Pertinaci­ter, Constanter. Constamment. S.
  • Constantly suffering. Contumax, cis. om. g. *
  • Constellation or an assemble of starres together in any signe. Sydus, eris. n. g. Vne constellation & as­semblée d' estoiles ensemble en quelque signe.
  • Constellation and influence of the starres. Syde­rum affectio. Constellation & influence des astres.
  • Constitution or decree. Constitutio, Decretum, Lex. Edictum, Statutum, Praescriptum, Sanctio. Constitution. S.
  • Constitute decrees or lawes. Sancire leges. Cic. Faire aucunes loix & establir. S.
  • Constitute a Consul ouer the people. Consulem populo imponere. Constituer aucun consul sur le peuple.
  • Constitute and to appointe a kyng to a region. Imponere regem alicui regioni, Regem popu­lis constituere. Bailler & constituer vn roy à vne re­gion. S.
  • Constituter of a lawe. Constitutor legis. Consti­tueur de loy. S.
  • Constrayne. Coerceo, es. Cogo, is. Perpello, is. Premo, is. Subigo, is. Vrgeo, es. Constringo, is. Contraindre. S.
  • Constrayne or to compel one. Adigere, Angariare, Cogere, Cōpellere, Subigere, Vrgere, Impone­re necessitudinem, Necessitatem adhibere, Af­ferre, Imponere, Iniūgere, Vim alicui impone­re, vel afferre. Constraindre aucun. S.
  • Constrayne to paye debte. Nomen exigere. Con­traindre à payer vne debte. S.
  • Constrayned to be. In angustum venire, Necesse habere. Cogi. Estre contrainct. S.

    Without constrainte. Sponte, Sua sponte, Vo­luntate, [Page] Vt fert natura, Suapte, vel suapte natura. Vltro. Sans contraincte. S.

  • Constrayned. Coactus, a, um. Coercitus, a, um. Ex­tortus, Subactus. Actus, ta, tum. Adactus, ta, tum. Contrain [...]t. S.
  • Constrainte. Coertio, Compulsio, onis. f. g.
  • Constrainte in haste. Angaria, ae. foe. g.
  • Construe. Construo, is. Ordino, as. Ordinem face­re. Construire, or donner. S.
  • Construction. Constructio, Ordo, inis. Construction.
  • Consulte or aske counsayle, to be aduised, or take aduise. Consulto, as. Delibero, as. Consulter, Deli­berer. S.
  • Consulte or to take councell. Consulere, Consiliū capere, Consilium habere vel sumere. Consulter.
  • Consulte or to take counsell with one. Consilium cum aliquo inire, Adhibere consilium, Ad vel in consilium sibi adhibere aliquem. Consulter auec quelqu' vn. S.
  • Consulte together. Conferre consilia, Consilia agi­tare, siue agere. Consulter ensemble. S.
  • Consulter, of whome consaile is taken. Consultus, a, um. Celuy à qui on demande conseil. S.
  • Consultour, or hee whiche taketh counsaile or ad­uice in a doubte. Deliberator, oris. m. ge. Con­sultor, toris. m. g. Qui demand conseil. ¶Et delibe­rabundus, a, um. Ang. Who that dothe consulte and take aduise, or thinke of a thing. Qui consulte & pense à quelque chose. S.
  • Consume. Abedo, is. Absumo, is. Abstruo, is. Ab­sorbeo, es. Consumo, is. Sumo, is. Vasto, as. Pro­digo, is. Consumer.
  • Consume by nature. Tabesco, scis. Consumer.
  • Consume in glotony. Degulo, as.
  • Consume ones goodes. Comedere aliquem. Con­sumer les biens d'autruy. S.
  • Consume substance in prodigalitie or other wyse. Profundo, is, si. Abligurio, is. Decoquo, is. De­uorare substantiam, Obligurio, is. Despendre ou consumer prodigalement. S.
  • Consume tyme. Tempus terere, Tempora conte­rere. Tempus transmittere. Consumer son temps. S.
  • Consumable, or that whiche may be consumed or wasted. Consumabilis, le.
  • Consumed to be with fier. Consumi incendio. Estre consumé par feu. S.
  • Consumed, or eaten vp. Adesus, a, um. Consump­tus, a, um. Tout mangé & consumé.
  • Consumed by nature, as whē one is in a cōsump­tion. Tabidus, a, um.
  • Consumed to be, or to bee in a naturall consump­tion. Marceo, es. Marcesco, scis. Estre flestri ou con­sumé.
  • Consumption. Consumptio, onis. f. g. Consumption. S
  • Consumption of kinde or nature. Tabes, bis. f. g.
  • Consumption of the body with leannes. Atrophia. Quand on est enchartre. Vnde Atrophus. Angl. He that is in suche consumption, and that hath no good of that whiche he eateth. A qui ne prouffite point ce qu' il mange. S.
  • Consumption of substaunce. Loke Prodigalitie.
  • Contagious. Contagiosus, sa, sum. Contagieux. S.
  • Contagiousnes, infection. Contages, Contagies, Cōtagio, Contagium. Contagion. S.
  • Contagious to be. Contagijs comitari.
  • Contaminate, or to defile. Contaminare, Temera­re, Foedare. Contaminer. S.
  • Contaminated. Contaminatus, ta, tum. Contaminé.
  • Conteyne. Contineo, es. Capeo, is. Continer & com­prendre. S.
  • Conteyned. Contentus, a, um. Contenu. S.
  • Conteining. Continens, tis. Qui contient. S.
  • Contemplation, whiche is an inward godly beha­uiour. Contemplatio, Theoria, Meditatio, Spe­culatio, Contemplatus, tus. Contemplation. S.
  • Contemplatiue or of contemplation. Contempla­tiuus, a, um. Theoricus, a, um. Contemplatif. S.
  • Contemplatiue talking to God. Soliloquium, ij. n. g. Calep.
  • Contemplatiuely. Theorice.
  • Contemplate and to beholde in spirite. Aliquid a­nimo videre, Cōtemplari animo, Omni acie in­genij contemplari. Contempler en son esprit. S.
  • Contēplatiuely, or with contemplation to behold. Contemplor, aris. Contempler. S.
  • Contemne or despise, albeit contempne is the lesse crime. Contemno, is. Fastidio, is. Sperno, is. Tē ­no, is. Negligo, is. Despicere. Contemner. S.
  • Contempned. Contemptus, a, um. Spretus, a, um. Contemné. S.
  • Contempte. Contemptus, us. Fastidium, ij. Negle­ctio, onis. Contemptio, onis. Contemnement. S.
  • Contempte of grace and vertue. Impietas, tis. And he that maketh suche contempte is. Impius. Vn meschant. S.
  • Contention. Rixa, ae. Aduelitatio, Contentio, Dis­ceptatio, Concertatio. Contention & estrif. S.
  • Contention or altercation of woordes. Altercatio, Logomachia, Verborum velitatio & loquax cō ­tentio. Noise.
  • Contention to cause. Rixor, aris. Perturbo, as. *
  • Contentious. Rixosus, Turbulentus, a, um. Contē ­tiosus, Controuersus. Contentieux. S.
  • Contentiously. Contentiosè, vt de re aliqua contē ­tiosè disceptare. To dispute cōtentiously on any thing. Contentieusement disputer. S.
  • Contende or stryue. Certo, as. Concerto, as. Con­tendo, is. Controuersor, aris. Decerno, is. Decer­to, as. Discepto, as. Contendre. S.
  • Contende eftsones. Reluctor, aris. Vide Resist.
  • Contende or fight valiauntly lyke a champion or warriour. Agonizo, as. & Agonizor, aris. Hier. & Cypria.
  • Contende with woordes on sondry partes. Alter­cor, aris. Debatre de parolles. S.
  • Contende with scoldinges, brawlinges, or chy­dinges. Rixor, aris. Noiser, rioter. S.
  • Contending or striuing, one with an other. Certa­tim. A l' enuie l' vn à l' autre. S.
  • Content, lyke, or to please. Arrideo, es. si.
  • [Page] Content or satisfie. Satisfacio, is. Contenter. S.

    I am very well content. Clementer volo. I'en suis fort content. S.

    I am content, I will not let it. Per me licet. Nō impedio, Esto, Age sanè, Ego verò, Non nolo, Audio, Fiat, Non recuso. Ie suis, ou I'en suis content.

  • Content with that whiche one hathe. Continere se finibus rerum suarum. Estre content de ce qu'on ha.
  • Contented. Compos, tis. Contentus, a, um. Propi­tius, a, um. Solutus, a, um. Satisfactus, a, um. Qui est content. S.
  • Contēted to be. Requiesco, scis. Sat, vel satis habe­re, Sedeo, es. Estre content. S.
  • Contentfull. Placabilis, le. Placendus, a, um. Vide Pleased.
  • Contentfully. Placabiliter, Quieto animo, Placi­do vultu, Candide.
  • Continencie, whiche is a Godly vertue or graci­ous qualitie, to refuse pleasure, and resist euill, wherunto contrary, is incontinencie. Conti­nentia, ae. f. g. Continence. S.

    Beware thou passe not the bondes of continen­cie. Caue, Vide, Studium adhibe, Cōsilio vtere, Diligenter animaduerte, Aduerte, Attēde quàm diligenter potes: Ne continentiae terminos trās­grediare. Ne longius progrediaris, quàm conti­nentiae ratio praescribit, Ne, quos tibi continen­tia terminos praescribit, eos transeas, transilias, traijcias, transgrediare, praetergrediare, iis ex­cedas, ab ijs excedas.

  • Continent. Continens, tis. Continent. S.
  • Continently. Continenter.*
  • Continue. Continuo, as. Duro, as. Perenno, as. Per­go, is. Maneo, es. Perpetuo, as. Teneo, es. Perma­neo, es. Continuer.
  • Continue for one yeare. Peranno, as. Macrob. lib. i. Satur. Cap. 8.
  • Continue in hope. Bene sperare, Spem alere.
  • Continue lōg or euer. Perenno, as. Durer long temps.
  • Continue with a stedfast mynde, cōstantly, or per­seuerantly. Perseuero, as. Perseuerer. S.
  • Continuall. Continuus, a, um. Assiduus, a, um. Cō ­tinens, tis. Perennis, e. Perpes, tis. Perpetuus, a, um. Solidus, a, um. Sempiternus, a, um. Continuel.
  • Continuall disease or sickenes. Pertinax morbus vel Valetudo, Sonticus morbus.
  • Continually. Assiduè, Assiduo, Continenter, Con­tinue, Iugiter, Perenniter, Perpetim, Perpetuū, Perpetuo, Statim, Vsque, Indesinēter, Perennè. Continuellement.

    To kepe warres continually. Bellum continē ­ter gerere. Continuellement faire guerre.

  • Continuation of the parlament. Sessio Curiae in­stauratiua. Continuation de parlement. S.
  • Continuance. Assiduitas, Continuatio, Perennitas, Continuitas, Instantia. Continuation. S.
  • Continuance, or tenour of a matter. Tenor, oris. m. g. Continuation. S.
  • Continuing. Continens, Durans, Perennis, Perpe­tuus, Continuus. Continu. S.
  • Continuing in one thing. Iugis, e, om. g. Continuel.
  • Continuing snowe, whiche tarieth long. Sedens nix.
  • Contracte. Contractus, us. Pactio, Pactum, ti, n. g. Contract. S.
  • Contracte by nude parolx, y t is: by bare woordes. Spōsio, Sponsus, us, m. g. Promesse S.
  • Contract on condition. Pactum, ti. n. g. Contract. S.
  • Contracte maker. Sponsor, oris. m. g. Qui promet. S.
  • Contracted. Pactus, a, um. Sponsus, a, um. Accordé.
  • Contracted vpon condition. Pactus, a, um. idem.
  • Contracte, or to make contract. Contraho, is. Spon­deo, es. Paciscor, sceris. Contracter, faire quelque ac­cord & paction. S.
  • Contrey. Patria, ae. Terra, ae. Prouincia, Rus. Orbis, Regio, Tractus, Natio. Pais, ou pays. S.
  • Contrey where we were borne. Solum natale. Le pais ou nous auons esté nez. S.
  • Contrey hauing an hundreth cities. Hecatompo­lis. Id est centum habens ciuitates.
  • Contrey whiche taketh away the profite of other countries. Monopolium.*
  • Countrey with contrey, as one contrey with ano­ther, throughout euery prouince. Prouinciatim, per singulas prouincias.
  • Contrey mā. Conterraneus, Popularis. D'vn mesme pais. S.
  • Contrary. Aduersarius, a, um. Aduersatus, a, ū. Ad­uersus, a, um. Contrarius, a, um. Pugnantes inter se. Seorsus, a, um. Dissimilis, Contrapositus, ta, tum. Contraire. S.
  • Contrary or against. Aduersum, Aduersus, Con­tra, Erga, Praeter, Praepos. Contre. S. Vt contra e­dictum. Against th'edicte. Contre l' edict. S.
  • Contrary aduise. Abhortatio, onis. foe. g.
  • Contrary, or that whiche happeneth not fortunat­ly, luckely, or happely, but after a frowarde and sinister maner. Sinister, ra, rum. Malheureux, con­traire. S. Whiche woorde is taken on the worser or contrary part, as Dexter is taken of the bet­ter or right parte. Dextre, qui port bon heur. S.
  • Contrary blaste blowyng, or wynde contrary. Re­flatio, R [...]flatus, us. Vent contraire.
  • Contrary to a man, as to endamage him. Infestus, a, um. Fort contraire & nuisable. S.
  • Contrary putting or setting. Oppositio, onis. foe. g. Contrarieté. S.
  • Contrary to all right and reason. Deprauate. Con­tre droicture & raison. S.
  • Contrary, or contrarious to be one against ano­ther. Aduersor, aris. Discrepo, as. Repugnare in­ter sese. Impugno, as. Refragor, aris. Stare con­tra aliquem. Estre contraire. S.
  • Contrarietye. Aduersio, Repugnantia, Varietas, Impugnatio, Oppositio, Aduersitas, & contra­rietas apud Macrob. Contrarieté. S.
  • Contrarious, or in contrary sort. Aduersus, a, um. Contrarius, a, um. Repugnax, cis. Seorsus, a, um. Varius, a, um. Contraire. S.
  • Contrarious witnesses. Testes repugnātes, Varij, [Page] & Vacilentes testes.
  • Contrary part. Diuersa pars, Pars repugnans.
  • Contrariwyse, or contrariously. Aduerse, Econtra, Repugnanter, Seorsum.

    On the contrary parte. Contra, Econtrario, Ex contrario, E vel ex diuerso, In contrarium, Rur­sus, Enimuero, Vicissim, Contrarié. Au contraire.

  • Contretenor in musicke. Occentus, us. Chant. S.
  • Contremure, or a wal set before, or without a wal. Promurale, lis. Murus circum ciuitatis murum ductus, qui & antemurale dicitui. Cal.
  • Contribution. Stipendium, Contributio, Contribu­tion.
  • Contributary, as paying, ayde, or tribute, or any thyng by waye of contribution. Stipendiarius, a, um. Tributaire. S.
  • Contricion. Intestinus plangor, vel planctus, Cor­dolium, Praeteritae & anteactae vitae acerba moe­rensue recordatio. Contrition. S.
  • Controler. Antigraphus, Officij exactor, Custos, Obseruator, & Adnotator. Contrerolleur.
  • Controle or to do the office of the controler. Cu­stodire, Obseruare. Contreroller. S.
  • Controuersie. Controuersia, Lis, tis. Contentio, Praecertatio. Vn different & debate. S. Et Contro­uersus, a, am. Full of controuersie. Contentieux. S.

    There is no controuersy in this matter. Hoc non in disquisitionem venit, Controuersia huius rei nulla est. Cela ne vient point en controuersié. S.

  • Conuey craftely. Subduco, is. Conuoyer. Pals.
  • Conueye in pryuely. Submitto, is. *
  • Conuey out of daunger or perill. Reduco, cis.
  • Conueyed craftely or pryuely. Subductus, a, um. Submissus. Deductus, ta, tum. Amené.
  • Conueyed out of daunger. Reductus, ta, tum. Remis.
  • Conuenable, as in due season. Tempestiuus, a, um. Qui est fait en temps & saison. S.
  • Conuenable season or tyme. Tempestiuitas, tatis. foe. gen. Saison. S.
  • Conuenable. Tempestiuè. En temps deu. S.
  • Conueniencie. Concinnitudo, inis. Responsus, Cō ­uenientia, Consensus, Decentia, Habilitas, In­differentia. Conuenance. S.
  • Cōueniency or proportion, as properly to conferre doubtfull to doubtfull, to make y t which is vn­certaine more playne. Analogia, Proprietas, Si­militudo, Proportio, onis. f. g.
  • Conuenient. Conueniens, tis. Conformis, e. Decēs, tis. Meritus, a, um. Vtilis, Accomodus, da, dum. Accommodatus, ta, tum. Aptus, ta, tum. Apposi­tus, ta, tum. Conuenable. S.
  • Conuenient for season and tyme. Tempestiuus, a, um. Opportunus, na, num. Qui vient bien à point. S
  • Conueniently. Apposite, Decenter, Vtiliter, Aptè, Congruenter, Conuenienter, Accommodaté. Conuenablement.
  • Conueniently in due season. Tempestiuè, Oppor­tunè. En temps & lieu tout a poinct. S.
  • Conuent or to call one before a iudge. In ius voca­re, vel conuenire aliquem. Conuenir en iustice. S.
  • Conuented or sued to be. Conueniri, In ius vocari. Estre conuenu en iustice. S.
  • Conuented. Conuentus, a, um. Conuenu. S.
  • Conuenticle, or little assemble. Conuenticulum, li. n. g. Conuenticle, ou petite assemblée. S.
  • Conuention or agremete. Pactum, Pactio, Conuē ­tio, Conuenta, orum. Conuentus, tus. Conuention.
  • Conuersation. Conuersatio, Mos, ris. Vsus, Consue­suetudo. Conuersation & familiarité. S.
  • Conuersaunt to be. Conuersor, aris. Frequento, as. Vtor, eris. Conuerser auec aucun. S.

    To be conuersaunt with one. Consuescere ali­cui, Versari cum aliquo. Conuerser auec quelqu'vn.

  • Conuert. Conuerto, is. Conuertir. S.
  • Conuerte or to turne enmities to frendshippe. Traducere inimicitias in amicitiam. Conuertir inimi­tiez en amitié. S.
  • Conuerte any ecclesiasticall thinge to a temporall vse by abuse. Prophano, as. Prophanum facere.

    A straunger conuerted to our fourme of liuing. Proselytus, ti. m. g. Estrangier conuerti à nostre ma­niere de viure. S.

  • Conuerted. Conuersus, sa, sum. Conuerti.
  • Conuersion. Conuersio, onis. foe. g. Conuersion. S.
  • Conuict by witnes. Cedere testibus. Premere te­stimonio.
  • Conuicted. Conuictus, a, um.
  • Conuince or to ouercome. Conuincere, reuincere. Conuaincre. S.
  • Conuocation. Synodus, Conuocatio. Conuocation. S.
  • Conuocation place for mattters of religion. Cala­bra curia. Macrob. lib. 1. cap. 25.
  • Cooke. Cocus, coci, Coquus, qui, m. g. Cuisinier. S Et Coquinor, aris. To do the office of a cooke.
  • Cookery. Coquinaria. Coquina, ae. L'arte de faire de­coctions. S. Et coquinarius, a, um. Pertayninge to cookerie, or to the kitchen. De cuisin. S.
  • Cookes shoppe. Popina, ae. foe. g. Caberet, cuisine. S.
  • Coole. Frigero, as. Frigefacio, is. Refroidir. S.
  • Coole eftsones. Refrigero, as. idem.
  • Coole shade, whiche is taken in sommer when the Sunne is feruent hoate. Frigus opacum, Vt Virgil.
    Fortunate senex: hic inter flumina nota,
    & fontes sacros, frigus captabis opacum.
    O happy aged man, thou shalt take cooler shade her bye,
    Mongste floodes ar knowne, & sacred wels that rounde about the lye.
  • Cold to waxe. Refrigesco, scis. Frigesco, scis. Se re­froider. S.
  • Cooled. Refrigeratus, a, um. Refroidi. S.
  • Cooled it is. Refrixit. Imp. Il est refroidi. S.
  • Cooling. Refrigeratio, onis, foe. g. Refroidissement. S.
  • Cooling, or making coole, or whiche dothe coole. Refrigeratorius, a, um. Refrigeratif. S.
  • Coote a kinde of byrde. Fulica, Fulix. Fuliga, Phi­lacrocarax. Foulgue, diable. S.
  • Coparceners, or suche as aske portion of landes by particion. Agripetae, arum. Partiarij, orum. [Page] Particulones.
  • Copy or an example. Apographum, Exemplar, Ex­scriptum, Exemplum, Tabulae. Copie, Double, Ex­trait. H.
  • Copie of the authours owne hande wryting. Au­tographum, Exemplar auctoris manu scriptum. Escrit de sa main propre. H.
  • Coporouse a metall. Chalcantū, vel potius. Chalā ­thum. Couperose. S.
  • Copper. Aes caldarium, Aes cyprum, quod propriè cuprum nominatur, Orichalcum. Aes. Cuyure. H.
  • Coral, of the whiche there be three kyndes: blacke, redde, and whyte. Coralium. Coral.
  • Corde, halter, or lyne. Camus, Funis, Funiculus, Li­nea. Restis, Tomex, Chorda. Corde. S. Et Resti­cula. Diminut. Angl. A little or small corde. Et Funiculus. Cordelle, ou cordelette. S.
  • Corde fastened to a yoke to drawe by. Amphron, vel Ampron, Funiculus qui per iuga iumentorū tenditur. Cal.
  • Corde of a sayle. Anquina, ae. Funis nauis quo ad malum antemna constringitur. Cal.
  • Corde of a pully. Ductarius funis. Chorde d' vne poulie. H.
  • Cordes ende or piece of a corde, halter, lyne, rope. &c. Resticula, ae. Diminut. de restis. vt supra.
  • Cordes or great sinnowes of the body. Tendines, Tendones. H.
  • Corke. Suber, eris. n. g. Du liege. S.
  • Corked shoe slypper or pantofle. Crepida, ae. Cre­pis, dis. Sandalium, lij. n. g. Pantoufle. H. Et Cre­pidatus, a, um. He that weareth a corked shoe or slypper.
  • Cormerant. Merula. Merle. H.
  • Corne. Frumentum. Adoreum semen, Semen Ce­reale. Fourment. H.
  • Corne. Granum, ni. Grain. H. Vide Wheate.
  • Corne kepte longe in the chaffe. Syris*
  • Corne newe reaped. Messis. Le moisson. H.
  • Corne standing vnreaped. Seges, tis. Fruges ce­reales nondum demessae. Blé encore de bout. H.
  • Corne without a bearde, as polled wheate. Muti­ca spica, vel Mutila spica. H.
  • Corne of one yeare. Annona. Et Annonarius, a, um. Ang. A man hauing muche corne of one yeares growyng.
  • Corne reaper. Messor, oris. m. g. Moissonneur. S.
  • Corne of salte. Mica salis, Grumus salis, Salis fru­stulum seu granum. Miette du sel.
  • Cornes or Kernelles betwene the toes. Gemursae, arum, Morticini, Gemursa est tuberculum sub pedum digitis nascens.
  • Corner. Angulus, li. Angle. Et Angulosus, a, um. Et Latebrosus, a, um. Ang. Full of corners. Qui ha plusieurs coins & anglettes. S.
  • Corner or coyng of a house. Versura. Vide coynes.

    To crepe into a corner, or to conuey hym selfe into some by place. In angulum aliquo abire. Se retirer en quelque coing.

  • Corner of the eye. Canthus, Hirquus, i. m. g. Coing de l'oeil. S.

    There be twoo corners of the eyes. Anguli ocu­lorum bini sunt. Plin.

  • Corner or lurking place. Latebra, ae. & Latebrosus, a, um. Ang. Full of suche corners, lurking pla­ces, or dennes. Plein de cachettes. S.
  • Corner of a wall. Vide Co [...]ng.
  • Corner stone. Angularis lapis. Cato.
  • Corner that standes out of the way, an od or blind corner. Deuius angulus.
  • Cornered. Angularis, re. Qui hae coins & anglettes.
  • Cornered equally or right. Orthogonus, a, um-Vi­de Angle.
  • Corners or wyndynges of ryuers. Cornua flumi­num. Virgil.
  • Cornerwyse. Angulatim.
  • Cornet or small shaulme. Miluina tibia, quae in ac­centus acutissimos exibat. H.
  • Cornyshe chowghe or crowe. Pyracorax.*
  • Coroner. Coronator, Iudex ordinarius, Questor paricidius.
  • Corporation. Societas, Corpus, Collegium. Vne corporation. Pals.
  • Corporall. Corporalis, le. Corporel. S.
  • Corporal fourme, shape, or state. Habitus, tus. m. g. Le corsage, ou corporance. S.
  • Corporature, corpulencie, quantitie, state, or fa­shion of the body. Corporatio, Corporatura. idē.
  • Corpulente, flesshy, or grosse. Corpulentus, a, um. Corporu, charnu, & fourni. S.
  • Correct, or to chastice, or punysh. Castigo, as. Cor­rigo, is. Coerceo, es. In ordinem cogere. Emen­do, as. Verbero, as. Corriger. S.
  • Correct, or to chastice. Adhibere correctionē. Cic. Corriger. S.
  • Correcte, or to mende a faulte. Mendum corrigere. Corriger vne faulte. S.
  • Corrected. Coercitus, a, um. Correctus, Emenda­tus, a, um. Corrigee. S.
  • Correction. Castigatio, Correctio, Emendatio. Correction. S.
  • Correction, or chastisement of seruauntes or other offenders. Verber, eris. Et Verbero, nis. Angl. He which is worthy correction. Digne d' estre batu. S.
  • Correctour. Corrector, ris. Reprehensor, Emenda­tor, toris. m. g. Correcteur. S.
  • Correcter of manners, as he that hath the gouer­naunce of children to teache them ciuillitie and good manners. Censor, oris. mas. ge. Censeur. It was also the name or title of merite among the Romaines, when they were called Censores, as Cato was called M. Cato Censorius, because he vsed the grauitie or rygour of the correcters office.
  • Correspondent. Respondens, tis.
  • Correspondent to be. Respondeo, es. Correspondre. S
  • Corrigible, or able to be corrected. Castigabilis, le. Chastiable. S.
  • Corroborate. Corroboro, as. Firmo, as. Roboro, as. Corroborer. S.
  • Corroborated. Corroboratus, Firmus, Roboratus, [Page] a, um. Corroboré. S.
  • Corrosife, or corrosiue, or putrefactiue. Septicus, a, um. Corrosif. S.
  • Corruption. Corruptela. Marcor, oris. Putredo, inis. Tabes. Vitiositas, Vitium, ij. n. g. Corrum­pure. S.
  • Corruption or violation. Corruptio, Violatio. Corruption. S.
  • Corruption fylthines of water after wasshing, fil­thinesse rubbed from ones body. Strigmentum, ti, n. g. L'ordure qu'on racle du corps. S.
  • Corruption of Iudges with giftes & rewardes. Dorodocia, ae. foe. gen. Vnde Dodorocos Iudices Demostines appellat quos nummarios nos ap­pellamus, id est sordidos & corruptos. Cal.
  • Corruption or matter gathered within the skinne hauing a scabbe. Vlcus, ceris. n. g.
  • Corruptiō or matter proceading from a sore. Pus, ris. n. g. La boue. H.
  • Corruption of oyle or lyke. Strigmētum, ti. n. g.
  • Corruption causyng, or that whiche doth corrupt. Tabificus, ca, um.
  • Corrupte or rotte. Corrūpo, is. Labefacto, as. Ta­befacio, cis. Viola, as. Vitio, as. Labefacio, is. De­prauo, as. Corrumpre.
  • Corrupte to waxe. Fracesco, scis. Marcesco, scis. Ta­besco, scis. Se corrompre. S.
  • Corrupte one with giftes. Corrumpere vel eme­re aliquem donis. Corrompre par dons. S.
  • Corrupte. Corruptus, a, um. Putridus, a, ū. Putris, e. Morticinus, a, ū ▪ Tabefactus, a, um. Tabidus, Vio­latus, a, um. Vitiosus, a, um. Pourri & corrompu. S.
  • Corrupte, rotten, or full of corruption or matter. Purulentus, Putridus, a, um. Putris, e. idem.
  • Corrupte bloudde and matter mixt together. Sa­nies, ei. Tabes, is. Vide Bloude.
  • Corrupte fourme of speakinge or pronouncinge. Barbarismus, mi. m. ge.
  • Corrupte Iudge. Nummatus Iudex, vel Numma­rius Iudex. Iuge corrompu par argent. S.
  • Corrupte to be. Marceo, es. Marcesco, cis. Putreo, es. Tabesco, scis, bui. Estre pourri & corrompu. S.

    A virgin corrupted. Incesta virgo, Vitiata, Cor­rupta. Vierge corrompue. S.

  • Corruptour, which doth corrupte. Corruptor, vel Trix. Corrompeur & corromperesse ou corruptrice. S.
  • Corse and broade gyrth, wherewith maydens wer wonte to be gyrte vnder their pappes. Perizo­nium, Praecinctorium, Castula. Cal.
  • Corse gyrdle. Caestus, ti. Cinniligiū. Vide Girdle.
  • Corse of a chariot or horse lytter couered with bayles or bordes. Tympanum.*
  • Corsie or fatte. Pinguis, e. Gras. S.
  • Cortayne. Cortina, ae. Peripetasma, tis. * Velum, Cadurcum, Conopeum. Courtine. S.
  • Cost. Impendium, Sumptus, us. Coustange, coust, cou­stage. S. Et Sumptuarius, a, um. Whiche pertay­neth to cost. Somptueux. S.
  • Cost to make. Sumptifacio, cis. Despēdere, Eroga­re, Impensam facere, Sumptum facere, vel pone­re. Despendre. S.
  • Coste, or to coste. Consto, as. Sto, as. Couster. S.
  • Costes. Expensae, arum. Vide Charges & expences.

    To make great coste. Sumptum admittere, Ma­gnos sumptus facere, Ampliter sumptum facere. Faire grans despens. S.

  • Costes and expenses done in iourney. Viaticae ex­pensae.
  • Costly, or of coste. Onerosus, sumptuosus, Polluci­bilis, le. Sompteux. S.
  • Costly, or with cost. Sumptuose, Pollucibiliter. Somptueusement. S.
  • Costly or full of coste. Sumptuosus, a, um. Vt supra.
  • Costly fare in banqueting. Lautitia, Tragemata, Mensae secundae, Bellaria. Deserte de table. H.
  • Costly to fare or lyue. Lautè, vel opiparè epulari.
  • Costly supper or dinner. Pollucibilis coena, Opipa­rum conuiuium. Vide Banquet.
  • Costmary an herbe. Piperitis.* Vide Alecoste.
  • Costrell, to cary wyne in. Oenophorum. Vide cu­strell and potte.
  • Cote. Tunica, ae. foe. g. Sagum, gi. n. g. Vn saye, ou [...]ayon. S.
  • Cote armure. Paludamentum, ti. n. g. Vne cotte d'ar­mes. S. He which is clothed with a cote of armes Paludatus. Qui est vestu de cotte d'armes. S.
  • Cote of male. Lorica, ae. Thorax hamis consertus, Lorica hamis apta. Cotte de mailles. S. Et Lorico, [...]s. Ang. To weare, or to put on a coate of maile. Vestir vn halcret. S.
  • Cote of shepe skinnes. Diphtera.*
  • Cote of sylke. Multitium.* Multitia. Iuuen. Indu­mentum subtilibus filis contextum atque ope­rosum. Habillemens ou draps subtilz & dilicatz. H.
  • Cote without sleues. Collobium, Et secundū Had. Tunica, Vestis sine manicis. Sayon, saye sans man­ches. H.
  • Cotes of bestes skynnes with the heere on. Rhe­nones, Vestes pelliccae, ex ouium precipuè & ca­prarum pellibus confectae. Cal.
  • Coted. Tunicatus, a, um. Vestu d'vn saye. S.
  • Coted or armed with a cote of maile. Loricatus, a, um. Vestu d'vne harnois. S.
  • Coted or cladde in a cote armure. Paludatus, a, um. Vestu d'vne cotte d'armes. S.
  • Cottage or coate. Casa, Gurgustium, Ligellum, li. Stega, Tugurium. Vne lodge. S. Et Tuguriolum. Diminut. Ang. A litle cottage. Logette. S.
  • Cottages, builded rounde lyke an ouen. Mapalia, orum. Logettes. S.
  • Cotton. Bambacium, Cotonum, Gossipium, Leu­conium. Xylon. Du cotton. S. Et Xylinus, a, um. Which is made of cotton. Qui est faicte de cotton.
  • Cotton clothe. Xylinus pannus. Drappe de cotton.
  • Cotton tree. Gossampinus, Gossapinus, Gossipi­on.* Xylon. Arbre portant le cotton. S.
  • Cowarde. Discinctus, Excors, Ignauus, Imbellis, Pusillanimis, Secors, dis. Vecors, dis. Timidus, Meticulosus. Couard. S.
  • Cowardly. Ignauiter, Pusillanimiter. Ignaué. [Page] Couardement. S.
  • Cowardnes. Ignauia, Imbellia, Pusillanimitas, Se cordia, Socordia, Vecordia. Couardise. S.
  • Cowche. Grabatum, ti. Lectus, Cubile. Vne couche.
  • Cowche or litle bed. Scimpodium, ij, n. g. Scimpo­dion, dij. Grabatum, siue humilior lectulus. Cal.
  • Cowche like a dogge. Procumbo, is. Prosterno, is. Decumbo, is. Cubo, as. Se coucher. S.
  • Cowe. Vacca. ae, foe. g. Vache. H. Et Vaccinus, a, um. Ang. Of a cowe. De vache. S.
  • Cowe barrayne or not being with calfe, which go­eth dry, and seketh not the bull. Taura, ae. Var­ro de Re rust. Quae sterilis est vacca, taura appel­latur.
  • Cowe great with calfe. Horda, ae. Vacca praegnans nam quae sterilis est taura appellatur, Varro de Re rust. li. 1. cap. 5.
  • Cowe of the first calfe called a heffar or heckfar. Iuuenca, Vitula. Vide Heffar.
  • Cowe whiche is little and geueth muche mylke. Ceua, ae. f. g. Col. li. 6. cap. 13.
  • Coweherde. Bubsequa, ae. Com. g. Bubulcus, ci. m. gen. Bouuier. S.
  • Cowe mylke. Lac bubulum. Plin. Laict de vache. S.
  • Cowyshe, or of a cowe, or pertaining to a Cowe. Bubulus, a, um. Vaccinus, a, um. De vache. S.
  • Cowgell or shorte sticke or wayster to throwe at one, or to beate one with. Bacillus, Bacillum, Pertica, Fustis. Bastonnet, vne gaule. S.
  • Cough. Tussedo, inis. Tussis. La toux. S. Tussicula, ae. Diminut. Ang. A litle cough. Vn petite toux. S.
  • Coughe, or be disseased with the cough. Tussio, is, iui. Toussir. S.
  • Coughing. Tussiens, tis.
  • Coughing, or in coughing. Tussiendo, vel in tussi­endo. En toussant.
  • Couenaunte. Conuentio, onis. Conuentum, ti. Ho­mologia, Pactio, Pactum, Conuentus, tus. Con­uention. S.
  • Couenaunt, wherin a man taketh good assurance. Satisacceptio, onis. foe. ge.
  • Couenaunt, and to take such assurance. Satisacci­pio, is, cepi, cipere. Prendre caution. S.
  • Couenaunt with putting in of caution for the per­formance of the same. Satisdatio, onis. foe. g.

    To couenaunt with putting in of sureties, or to put in sureties for performaunce of a bargaine. Satisdo, das. Donner caution. S.

  • Couenantes of mariage. Conuentae.* Pactio ma­trimonialis. Conuention matrimoniale. S.
  • Couenaunted. Depactus, a, um. Pactus, a, um. Ac­cordé. S.
  • Couenante, or to couenaunt. Contraho, is. Conue­nio, is. Spondeo, es. Constituo, is. Depaciscor, sceris. Paciscor, sceris. Pago, is, pepegi. Faire pa­ction, conuenancer. S.
  • Couer. Adoperio, is. Insterno, is, straui, Obtego, is. Obtendo, is. Obduco, cis. Operculo, as. Obnu­bulo, as. Operio, is. Praetexo, is, xui. Tego, is, xi. Velo, as. Amicio, cis. Cooperio, is. Intego, is. Contego, is. Obnubo, bis. Couurir. S.
  • Couer a little. Operculo, as. vt Infra.
  • Couer afore or chiefly. Praetego, is. Praeuelo, as.
  • Couer about. Circuntego, is. Circunuestire. Cou­urir tout à l'entour. S.
  • Couer ditches. Obcaecare fossos. Couurir les fosses. S. By translation to hyde a thynge that it bee not seene.
  • Couer frendly. Amicio, is, iui. Couurir. S.
  • Couer the body and head. Obnubo, is, psi. Couurir. S
  • Couer a house with tyle or slate. Imbrico, as.
  • Couer or hyde with any thinge. Obcaeco, as. Vt Ouid. Aether terrificis obcaecat sidera nimbis.
  • Couer or horse a mare. Comprimere equam. Sali­re, assilire, Inire, Incendere. Couurir.
  • Couer with fethers. Plumo, as.
  • Couer with earth, or with any other thing. Obruo, is. Couurir de terre, ou d'autre chose. S.
  • Couer with a couering. Operculo, as. Couurir d'vn couuercle. S.
  • Couer properly, as beddes or tables be with clo­thes. Sterno, is. Compono. Esternir. S.
  • Couer seedes with earth. Occo, as. Est glebas cō ­fringere & sata operire.
  • Couer or hyde with salte. Obruere sale.
  • Couer with waxe. Caero, as. Incaero, as. Et Cero, as. Cirer. S.
  • Couer or a lidde. Operculum, Cooperculum, In­tegumentum, Orbis, is, m. ge. Couuercle. Looke couering.
  • Coueret. Obrutus, a, um. Opertus, Tectus, Vela­tus, a, um. Coopertus, ta, tum. Couert. S.
  • Couered about. Circumtectus, a, um.
  • Couered before. Praetectus, a, um. Praeuelatus, a, ū.
  • Couered in earth. Coopertus in terra. Couuert en terre. S.

    Snowe had couered all thinges, or all was co­uered with snowe. Nix omnia cōstrauerat. Tout estoit couuert de niege. S.

  • Couered closely. Obcaecatus, a, um. Couuert aueuglé.
  • Couered frendly. Amictus, a, um. Vide clothed.
  • Couered as a bedde or table is. Instratus, Stratus, a, um. Compositus, ta, tum. Couuert, composé, ap­presté. S.
  • Couered with fethers. Plumatus, ta, tum. Couuert de plumes.
  • Couered with slate or tyle. Imbricatus, ta, tum.
  • Couered with waxe. Incaeratus, vel Inceratus, ta, tum. Inciré. S.
  • Couering or y e couer of any thing. Aduelamen, O­perculum, Operimentum, Opertorium, Tegu­men, Tegimen, Tegmentum, Tegumentum, Tegulum, Sceparnon, Velamen, Amictus, Obstra­gulum, Tectum. Couuerture. S.
  • Couering of a bedde. Looke in couerlet, Kyuerlet, and Kyuering.
  • Couering of a booke. Inuoluerum, Operculum li­bri, Sittybꝰ, Membrana aut inuolucrum, quo li­bri ab iniuria temporis, & puluerum integri cō ­seruantur. Enuelopoir, couerture. H.
  • [Page] Couering of a house, or lyke thing. Tectum, ti. n. g. Le tect & couuer [...]ure d'vne maison. S.
  • Couering of a house with tyle or slate. Imbricium cij, n. g.
  • Couering or rouffe of a house whiche is rounde. Petasus, si. m. g. Plin. 36. cap. 13.
  • Couering of a well or pytte. Puteal, lis.*
  • Couering, horsing, or leaping of a mare. Initus, tus. Compressus, us.
  • Couerlet for a bedde or other lyke. Instratum, Ob­stragulum, Stragulum, Suppellectile, lis. Lodier, couuerture du lict, parement. Vide Kiuering and Kyuerlet.
  • Couerlet or course blanket, of some called a hap-harlot, or a matte, or any couering of small va­lue. Teges, tis. Tegillum. Couerture ou natte faite de Iones. S. Et Tegeticula. Diminut. Ang. A little couerlet.
  • Couerlettes or clothes of Arras, Tapistrie, or verdure. Peristroma, Stagulae vestes. Se more of couerlet, in kyueringe.
  • Couertly or closely. Absconditè, Latenter, Tectè, Tacité. Couuertement. S.

    To speake couertly. Obscurè loqui. Parler [...]ou­uertement. S.

  • Couet. Aueo, es, ere. Cupio, is. Expeto, tis, tiui, vel tij. Inhio, as. Concupisco, is. Conuoiter. S.
  • Couet feruently. Afficio, is. Ardere cupiditate. Concupio, is. Concupisco, scis. Glisco, scis. A­uidè appetere, Percupere, Recupere. Fort cōuoiter
  • Couet mariage, or to be maried. Nupturio, is. Re­fertur ad foemi.
  • Coueted. Cupicus, ta, tum. Concupitus, ta, tum, De­syderatus, ta, tum. Conuoité. S.
  • Coueting. Cupiens, Expetens. Conu [...]itant. S.
  • Couetous. Auarus, a, um. Auidus, a, um. Cupidus, Philargyrus, a, um. Trahax, cis. Percupidus, da, dum. Conuoiteux. S.

    He is couetouse. &c. Est auarus. Est Philargyros. Est auri sitientissimus. Lucris & opibus inhiat. Mira diuitiarum fames habet hominem.

    Illi nil obstat, dum ne sit ditior alter.
    Ferue [...] auaritia, misera (que) cupidine pectus.

    Immoritur lucris, & amore senescit habendi. Est esurientissimus opum. Est auidissimus lucri. Aurum immodicè sitit. Inexplebili auri auidi­tate, & hydropisi laborat. Aurum omni voto ap­petit. Maciem contrahit, fraudat ue genium, vt aurum congerat. Illi nullus satis est thesaurus. Ab ipsis etiam statuis exigeret farinas. A mor­tuo tributum extorqueret. Aurum auidssimè e­surit. Retia vbique tendit ad nummos. Queren­dae vndique pecuniae sese dedit. Sacra fames au­ri, & illi germana ambitio, suum animū inuase­runt. Adeò coepta est excrescere sua auri haben­di cupido, vt suis non contenta finibus, aliena moliatur inuadere. Auaritia ad iniuriam vsque grassatur. Animum adiunxit ad congerendas o­pes ac censum. Ea est homini auaritia, vt cum iam alterum pedem habuerit in cymba Charon­tis, nondum suae cupiditati sit praescripturus mo­dum. Auri virtus ingenitam sui habendi rabiem, vehemensue desiderium cunctis induxit: ei ta­men praeter caeteros. Ante lucana expergiscitur diligentia, auri cupiditate inflammatus. Nūmis adeò inhiat, vt sibi non sit amicus. Nullae illi di­uitiae sunt satis. Non Midae, non Croesi, non om­nis Persarum copia explere tartaream habendi ingluuiem potest. Lucri adeò est cupidus, vt ip­sum non aestas, non hyems, non ignis, non mare, non deni (que) ferrum, à lucro dimoueat. Sibi plau­dit, ipse domi simul ac nummos conspexit in ar­ca. Congestis vndique saccis indormit inhians, & tanquam parcere sacris cogitur, aut pictis tanquā gaudere tabellis. Philargyria mentem suam te­net, occupat, illigat. Suum studium congerendis nummis deuouit. Est studiosior lucri quàm par sit. Animū habet ad auaritiā nimio plus inflexū.

  • Couetous byer. Emax, cis. Qui aime fort à acheter.
  • Couetousnes or couetise. Auaritia, Cupiditas, Cu­pido, Philargyria, Auiditas. Conuoitise. S.
  • Couetousnes is the cause of muche mischiefe. &c. Parit auaritia multa mala. Existunt, nascuntur, proficiscuntur, proueniūt, effluunt, emanāt, exo­riuntur ex auaritia multa mala. Multorū malorū causa, origo, principium, fons. radix auaritia est. Multorum malorum causa, referenda ad auariti­am, conferenda in auaritiam, adscribenda, assig­nanda, tribuenda auaritiae est. Culpam sustinet auaritia multorum malorum.
  • Couetousnes is nowe a dayes of great force. &c. His tēporibus latissimè patet auaritia vbi (que), vbi­que locorū, vbiuis, vbiuis locorū, nus (quam) non: est, dominatur, regnat, viget maximè, orbé terrarum est cōplexa, omniū animos occupauit, ac tenet, in animos omniū irrepsit, infecti sunt oés auari­titiae labe. Plus operae in re quae renda, in opibus congerendis, in diuitijs colligendis, cōparandis, contrahendis ponitur, consumitur, locatur, quàm deceat. Auaritiae vitio hodie fere nemo non la­borat, propēsi omnes ferè sunt ad auaritiam. Ad summū peruênit auaritia. Eò processit, eò est a­uaritia progressa, quò maximè potuit, quò lon­gius non datur, quò non licet vlterius.

    Thou arte euel spoken of, for thy couetousnes. Auaritiae nomine malè audis: auaritiae flagras in­famia, laboras infamia. Auaritiae tibi crimē obij­citur, exprobratur: in te confertur auaritiae cul­pa. Tibi auaritiae nota inuritur. Suspectus in pri­mis es auaritiae nomine. Accusaris, reprehende­ris, exagitaris: vt in auaritiam pronior, ad auaritiā procliuior, vt homo diuitiarum nimis appetens, immoderatè sitiens, supra modum cupidus, eupi­dior quàm satis est, auidor quàm satis est, nimius in diuitiarum cupiditate.

  • Couetousnes of bying. Emacitas. Le desir & affectiō de souuent acheter. S.
  • Couetousnes of promotion. Ambitio, onis. Ambi­ties, Ambitiositas, tatis foe. g. Trop grand, Con­noitise d' honneur. S.
  • [Page] Couyn. Collusio, Coitio, Colludiū, ij. Collusion.
  • Coultre of a plough. Dens arator. Planaratrum.* Vomis & vomer, Dens vncus, Aratri ferrū quod liras ducit. Coultre. H.
  • Councell, or an assemble of people. Concilium, lij. n. gen. Concile ou assemble de peuple.
  • Councell generall or vniuersall. Concilium oecu­menicum.

    Assemble a councell, or to call a councell. Coge­re concilium, vel conuocare. Assembler le concile. S

    To assemble to y e councell. Coire in concilium. S'assembler auconcile. S.

    To indicte or proclayme a councell. Indicere concilium. Denoncer le concile.

    To holde a councell. Habere concilium. Tenir concile. S.

    • Counsaill generall holden at
      • Nicia in Bethinia. Anno. 320.
      • Antioche in Siria. Anno. 346.
      • Arminium in Italy. An. 361.
      • Orleaunce in Fraunce. An. 813.
      • Basile in Almayne. An. 1345.
      • Calcedon in Bethinia. An. 453.
      • Carthage in Affricke. An. 419.
      • Constaunce in Heluetia. An. 1414.
      • Constantinople. An. 869.
      • Ferraria in Italy. An. 1428.
      • Rome in y e palaice Lateranū. 1216
      • Liones in Fraunce. An. 1273.
    • Conciliū.
      • Nicenum.
      • Antiochenum.
      • Ariminense.
      • Arelatense.
      • Basiliense.
      • Calcidonense.
      • Carthaginense.
      • Constantiae.
      • Constantinopolitanum.
      • Ferrariense.
      • Lateranense.
      • Lugdunense.
  • Counsayle. Consilium, ij. n. g. Conseil. S.

    The great counsayle. Senatus principis peregri­nus, vel praetorianus, Senatus castrensis & viato­ribus, Curia consiliaris, Consilium praetorianū, vel regij comitatus, Curia regis viatoria, Auli­cum consilium. Le grand conseil. S.

    Priuie counsaile. Sanctius interius (que) consilium. Conseil estroict ou priué. S.

    Chamber of counsayle. Secretarium. La chambre du conseil. S.

    To aske counsaile. Consilium querere. In consi­lium sibi [...]dhibere aliquem, Consilia in aliquā, rem sumere. Demánder conseil. S

    To geue counsayle. Monere, Consulere, Consi­lium afferre vel dare. Conseiller. S.

    To take counsayle vpon any affaire, or in any matter. Consilia in aliquam rem sumere, Assu­mere aliquem in consilium de re aliqua, Cum a­liquo deliberare de re aliqua. Se conseiller de quel­que affaire. S.

  • Counsaile bewrayed or disclosed. Consiliū proditū.
  • Coūsaile, craft or good policy in warre. Stratage­ma, atis. n. g. Ruse & finesse de guerre.
  • Counsayle or consultation, or the acte of counsai­ling. Consultus, us. Consultatio, onis. Delibera­tio, onis. Consultation. S.
  • Counsayle or iudgement written or not wrytten, concerning the state of man. Setentia, ae. foe. gen. Vide Sentence.
  • Counsayle of Iudges and greate officers assem­bled. Prytaneia.*
  • Counsayle house. Comitium, tij. Conciliabulum, Consistorium, Prytaneium, Senaculum. Le par­loir des senateurs. S.
  • Counsayle, or take counsayle. Consilior, aris. Con­sulo, is. Consulto, as. Suadeo, es, si. Consulo, ali­quando regit Datiuum, vt Consulo tibi. I coun­sell thee, or g [...]ue the counsayle. Et aliquando Ac­cusat. Vt consulo te. I aske counsayle of thee.
  • Counsayle or aduice to fynde or gette. Occupare consilium. Consulere, Consilium trahere, vel capere. Prendre conseil. S.
  • Counsayle one what to saye or do, or to prompte one. Suggero, is. Suggerer. S.
  • Counsayled or aduiced or cōsulted. Consultus, a, ū.
  • Coūsailed or warned. Praemonitus, Persuasus, a, ū. Commonitus, Monitus, Admonitus, Commo­nefactus, ta, tum. Admonniste. S.
  • Counsaylour. Consiliarius, & Consultor, tam ex parte dantis quam petentis. Celuy qui donne con­seil, ou qui demande conseil. S.
  • Counsayloure, or wyse man whiche geues prudēt and good counsayle. Symbulus, à Graecis [...], cuius contrariū est [...], Hoc est consilio carens, inconsultus.
  • Coūsayler which geueth deuelishe coūseile. Abolꝰ.
  • Coūsaylers of the priuie coūseile. Apolecti, Sena­tores Sanctius (que) concilium quod ex delectis cō ­stat viris qui & decuriones dicuntur, de quibus lege. 6. Liu. lib. de bell. Maced.
  • Counsaylour of a citie. Buleuta, tae. Plin. Iunior. Conseiller de ville. S.
  • Countenance. Frons, tis. Per periphras. Os, oris. Vultus, us, m. g. Countenance. Pals.
  • Countenance heuy and sadde. Nubecula, ae.
  • Counte, booke of receites & expences. Codex ac­cepti & expensi, Tabulae vel cōmentarius accep­ti & expēsi, Codex rationarius. Conte de la recepte & despense. H.
  • Counter or a table to cast a counte on. Mensa, Tra­peza, & Teloniū. Comptoir & table ou anciennement les argentiers comptoyent. S.
  • Counters for auditours. Abaculi. Vide compte.
  • County or shyre. Satrapia, ae. Seigneurie. S.
  • County or gouerner of a prouince. Comes. Comte ou conte. H.
  • Counting borde or table. Abacus. Vide compting.
  • Coūterfaite or forge. Adultero, as. Adulteror, aris. [Page] Assimulo, as. Fingó, is. Imagino, as. Simulo, as. Adultero, as. Imitor, aris. Adumbro, as. Effingo, is. Contrefaire. S.
  • Counterfaite an image or lykenes in karuing or painting. Effigio, as. Effingo, is. Simulachrum adulterare, Premere personam. Figurer.
  • Counterfaite any man. Aliquem agere, Commen­tari aliquem, Hominis mores effingere, Sermo­nes alicuius exprimere, aut similitudinem. Con­trefaire quelqu' [...]n. S.
  • Countrefaite some thing. Induere sinulationem a­licuius rei. Contrefaire quelque chose.
  • Counterfayted. Adulterinus, a, um. Fictitius, a, um. Personatus, ta, tum. Fictus, ta, tum. Effictus, ta, tum. Contrefaicte. S. And Pseudo ioyned to a nowne or word, maketh it after his owne voyce vt Pseudopropheta. Faulx prophete. S.
  • Counterfayted brother. Pseudo adelphus.
  • Counterfayted co [...]ne. Nummus adulterinus, Pecu­nia subdititia, Moneta adulterina, Moneta im­proba. Monnoye contrefaicte. S.
  • Counterfaytour. Fictor, ris. Mimus, mi. m. gen. Qui contrefaict toutes gestes & countinances. S.
  • Countermaunde. Amando, as. *
  • Countremure to a fortresse or campe. Agger, eris.
  • Countrepayne of a dede or wryting. Antapocha, ae. foe. g. Contrece [...]ule, contre lettre. S.
  • Countrepointe or couerlet of a bedde. Instratum, Stragulum, li, n. g.
  • Countretayle. Antecopa.*
  • Coupe. Cauea, Ornithoboscion, Viuariū. Vn cage. S.
  • Coupe to feade duckes in. Nessotrophion, Locus vbi anates clausae aluntur & pascuntur. Col. lib. 8. Cap. 15.
  • Couper. Vietor, ris. m. g. Tonnelier.
  • Couple together. Copulo, as. Iugo, as. Reddere iu­gales, Pango, is. Coupler ou accoupler. S.
  • Couple two shrewes together. Iungere vulpes.
  • Couple, or a payre. Par, ris. Om. gen. Vne couple. S.
  • Couple. Copula, lae, foe. gen. Vne accouple. S.
  • Couple, to couple dogges. Copula. Vne couple à ac­coupler les chiens. Hinc apud Ouidium, Copulam detrahere canibus. To vncouple houndes. Des­coupler les chiens.
  • Couple or to yoke together. Copulare, Iugare. Coupler, accoupler. S.
  • Coupled. Copulatus, ta, tum. Accouplé. S.
  • Coupling or ioyning together. Copulatio, onis. f. gen. Conioinction, vnion. Et Copulatè. In couples or coniointly. Conioinctement. S.
  • Courage. Animus, mi. Audacia, Spiritus, us. Fidu­cia. Courage Quasi cordis actio. S.
  • Courage, or to make couragious. Addere animū vel audaciā, Animo, as. Spiritus subdere, Animū alicui afferre, Alicuius animum arrigere, siue e­rigere, Alicui animum & animos dare, vel face­re, Bono animo esse iubere aliquem, Spiritus fa­cere, Studium alicui inijcere, Animos excitare. Bailler ou donner courage. S.

    To take courage. Colligere se, Confirmare ani­mū, Animos erigere, Sumere animum. Prendre courage. S.

    To leese courage. Elanguere, Despondere ani­mum, Proijcere se, Succumbere, Contrahere & demittere animum, Abijcere animum, Animo concidere. Perdre courage. S.

  • Couragious. Animosus, a, um. Animatus, a, um. Audax, cis. Mactus, a, um. Plenus animi, Praestās animi, Virilis animus. Qui est de grand fort, & vail­lant courage. S.
  • Couragious body, or one of a good courage and herte. Vir, ri, m. g. Animosus, Ferox, Praeferox, Fortis. Courageux.
  • Coragious or swifte horse. Acer equus.
  • Couragious to be. Sustollere animos.
  • Couragiously. Animose, Audacter, Audaciter, Fe­rociter, Fortiter. Courageusement. S.
  • Couragiousnes. Magnanimitas, tatis. foe. g.
  • Course, whiche is of runninge or some pastime. Cursura, Cursus, us. Trāscursꝰ, us. Course, le course.
  • Course or not fine. Pinguis, e. Crassus, sa, sum. Gros. S.
  • Course or turne ordinate, or succession by turne, as I firste, and you nexte. &c. Subalternatio, Vices, Vicissitudo. Le tour & changement. Et Subalterno, as. Ang. To folowe by course and turne.
  • Course by course, or turne by turne, or coursly. Al­ternatim, Alternatis, vel Alternis vicibus, Sub­alternatim. Par fois. S.
  • Course of age. Aetatis progressus.
  • Course of the feuer. Accessio febris.
  • Course or order of placing. Ordo, inis. vide Order
  • Course or order of seruice at the table, as the firste course. Prima mensa. The seconde. Secunda mē ­sa. &c.
  • Course breade. Rubidus panis, Panis secundarius, siue secundus, Cibarius panis, vel potius Ater panis, Autopyron, Panis autopyrus, id est ex to­ta farina confectus sine excretione furfurum. Gros pain, pain de la fenestre. S.
  • Courser, a horse. Admissarius. Vide Horse.
  • Courses of waters by pypes and trenches. Du­ctus aquaticus.
  • Coursly or badly. Crasse. Grosement. S.
  • Court of parliament. Curia centenaria, Senatus centumuiralis, Comitia. La court de parlement. S.

    All the courte. Concilium curiae vniuersum. Toute la court. S.

  • Courte. Atrium, ij. n. g. Court. S.
  • Courte royall, or kynges courte. Basilica, Aula, Comitatus. La court du prince. S.
  • Courte hall. Basilica, Regia Aula. Maison royale. S.
  • Courte Baron. Curia dominicalis. And the sew­ters to suche courtes be calles. Curiales.
  • Court where matters of lawe be pleaded. Forum, ri. n. ge. Lieu public ou on tient les plaide. S.
  • Court or backesyde, whiche serueth for poultry. Chors, vel Cohors. Le court. &c.
  • Courtes soueraigne, iudging by equitie. Officinae iustitiae, ad amussim illae quidem exacta iuditia [Page] promentes, sed equitate tamen condita & tem­perata. Les cours souueraines iugeans par equité. S.
  • Courte yarde. Platea, eae. foe. g.
  • Courtier. Aulicus, ci. m. ge. Curialiste, courtisan. S.
  • Courtely apparell. Aulicus apparatus.
  • Courtly, or pertayning to y e court. Aulicus, a, um. De court. S.
  • Courtlyke, or after the maner of the court, or after the sorte of a courtier. Aulice.
  • Cousyn. Affinis, Cognatꝰ, Consanguineus. Prochain & allie. S.
  • Cousyn by y e fathers syde. Agnatus, vel ta. Patrue­lis. Parent du costé du pere. S.
  • Cousyn germaine by y e mother, which is the sonne or daughter of my mothers syster or brother. Matruelis. Com. gen. Neueu ou niece. H.
  • Cousines germayne, the sonnes of twoo brothers or of twoo sisters. Fratres patrueles. Sobrini, Cōsobrini. Cousins germains filz de deux freres, ou de deux seurs. S. Vide consanguinitye.
  • Coy. Looke in Coi.
C. ANTE. R.
  • CRabbe fyshe. Cancer, Carcinus, ni. m. gen. Cancres. H. And it is also a sygne celestiall.
  • Crabbe, or a woodde apple. Arbutum, ti. Vnedo, onis, f. g. Pomme de boys. Pal.
  • Crabbe tree. Arbutus, ti. foe. g. Vn arbosier.
  • Crabbed body. Acerbus, Immitis, Proteruus, ua, uum. Proterue. S.
  • Cratche. Dilanio, as. Scabo, is. Scalpo, is. Grater. S.
  • Cratche out ones eyes. Oculos exculpere.
  • Cracke or to bragge foolyshely. Exultare. Se vanter follement. S.
  • Cracke or bragge of him selfe in some thing. Iacta­re se in, vel de re aliqua. Se vanter de quelque [...]hose.
  • Cracking, bragging, and vanting. Ostentatio, Ia­ctatio, onis, foe. g. Vanterie. S.
  • Cracker, bragger, or a vaunter. Iactator, Thraso. Vn vanteur, & gloreux. S.
  • Cracke, bounce, farte, sounde, or a thumpe. Crepi­tus, us. m. g. Craquement.
  • Cracke or make sounde. Crepo, as, pui. Craqueter. S.
  • Cracked or ryuen, as a vessell is. Pertusus, a, um. Vide chynked.
  • Cradle. Cinabulum, Cunabulum, Cunae, arum, In­cunabula, Cunabula. Berceau. Maillot.
  • Cradle bande. Instita, ae. foe. ge. * Bende ou bande de berceau. Pals.
  • Cradle necessaries, or al [...]hinges pertaining to the swadeling of infantes. Incunabula. plu.
  • Crafte or sleight. Dolus, Fraus, Dolus malus. Mal­engin. S.

    By crafte and subtiltie. Ex insidijs. Par cautelle. S

    He whiche is not crafty. Incallidus. Qui n' est point caut. S.

  • Crafte. Ars, tis. Astus, us. Astutia, Dolus, Insidiae, Techna, Vafritia, Versutia. Astuce, cautelle.
  • Crafte, or craftines, or subtiltie. Minerua, Solertia. Vide Subtiltie.
  • Crafte, mistery, or occupation. Minerua, Techna, ae. Ars, Artificium. Art. S.
  • Crafte to chace or imbosse plate. Anaglyptice, es, foe. g. siue Anaglyphice, es, foe. g.
  • Crafte musicall. Choraula, Ars musica. Art de mu­sique. S.
  • Crafte to get fauour or goodes. Captatio, onis. f. g.
  • Crafte of running, wrestling, or suche other feates of actiuitie. Athletica, ae. f. g. L'art de bien luicter.
  • Crafte to worke brasse, copper, or metall. Aerifi­cium. ij. n. g.*
  • Crafte to ordeyne a banquet or supper. Coenacu­laria, ae f. ge.*
  • Crafte or mistery of making wollen clothe. Lani­ficium, ij. Lanifacture. S.
  • Crafte or manner of cramminge stuffinge, fe­ding or fatting of cattell. Fartura, ae. Farctura, ae. foe. gen. Colum.
  • Craftes man that worketh with handye laboure. Artifex, icis. Faber, bri. Mechanicus, ci. Opifex, cis. Technides. Artisan, ou artiste. S. Faber. Is al­so a generall latin to all handycraftes men, as Faber ferrarius, A smithe. Faber lignarius, A wryght. &c.
  • Crafty or subtile. Astutus, Callidus, Dolosus, Infi­diosus, Pellax. Subdolus. Vafer, ra, rum. So­lers, tis. Versutus, Vulpinus, a, um. Cautus, a, um. Ca [...]t & fin. S.
  • Crafty accusation. Sycophantia, ae. foe. gen. Faulse accusation, tromperie. S.
  • Crafty accusation or chalenge. Calumnia, ae. foe. g.
  • Crafty accuser or chalenger. Calumniator vel trix, Sycophanta, tae, m. g. Calomniateur. S.
  • Crafty, subtyle and wyly fellowe. Veterator, oris. m. g. Caulteleux, fin & ruzé, S. Et Veteratorius, a, um. Subtyle and crafty. Fin, cauteleux. S. Ac ve­teratoriè. Aduerb. By craftinesse. Par ruze & finesse.
  • Crafty or colourable beginning of an oration. In­sinuatio, onis. foe. g.
  • Crafty conueyaunce. Subductio, onis. foe. g.
  • Crafty conueyer. Subductor, oris. m. gen.
  • Crafty or deceitfull prankes or touches. Offucia, ae. Offuciae, arum. Tromperie & fard. S.
  • Crafty felowe, whiche wyll turne as often as hee lyst. Versipellis, & hoc versipelle.
  • Crafty, inuentiue or subtyle. Technicus.
  • Crafty inuentour. Technicus, Technides.
  • Crafty knaues or lyers. Tenebriones, Mendaces & dolosi, qui mendacijs & astutijs suis quasdam quasi tenebras obijciunt. Cal.
  • Crafty lye. Callidum, vel Tenebrosum mendaciū.
  • Crafty painting or polyshyng of a thing, to make it saleable. Mangonium, ij. Regrattemēt, & farde­ment de vieilles choses pour les mieulx vendre. S. Et Mangonicus, a, um. Ang. Pertaininge to that crafte. De maquignon ou regratteur. S.
  • Crafty speaker. Versutiloquus, a, um. Qui parle [Page] cauteleusement. S.
  • Crafty or subtyle workyng. Sutella, ae. Aliqui Su­tela, Dolosa astutia. Fest.
  • Crafty to be. Vulpinor, aris. Var.
  • Craftely. Astutè, Astu, Calidè, Dolosè, Scite, Sub­dole, Insidiose, Vafrè, Versutè, Cautè. Cautemen [...].
  • Craftely to conuey. Subduco, cis. Vide conuey.
  • Craftelyke or very workemāly done. Affabre, Fa­berrime, Sole [...]te. Par grand artifice. S.
  • Craye or gorge of a byrde. Ingluuies, ei. Vesicula gutturis. Le poche d'oyseau. H.
  • Crake, or to bragge stoutely. Paratragoedio, id est exaggero & verborum magnitudine aliquid au­geo. Plaut.
  • Craker. Vide Bragger, Cracker.
  • Cramme or to fylle. Farcio, iui, re. Remplir, farcir. S.
  • Cramme in. Inesco, scis. Infarcire, Effarcire. Farcir. S
  • Crammed full. Fartim. Aduerb.
  • Cramming or stuffing. Fartura, ae. Et Farctura, ae. foe. gen. Colum.
  • Crampe, whiche is a defecte of the sennowes and muscles, whereby sometyme the whole bodye, and sometyme parte thereof is stretched, if it be in parte of the body, then it is thus Englished, crampe: if it be in the entier bodye (whiche is rare) the name therof in our mouther tongue is not knowen. Conuulsio, onis, Spasmus. Grae­cè [...]. Conuulsion ou retirement de nerfs, Spasme. S.
  • Crampe of suche kynde that the senowes are so stiffe, they can not bowe. Tetanus, ni. m. ge. Plin.

    That hathe suche crampe. Tetanicus, ca, cum. Plinius.

  • Crane a byrde. Grus, is. Palamedaea auis. Grue. H.
  • Cranes whiche be yonge, called vipions. Vipio­nes. Minores grues, sicut pipiones minores co­lumbi. Plin. lib. 10. cap. 19.
  • Crane, whiche is an engine to drawe vp weightye thinges. Ergatum, ti. n. g.
  • Cranny, or creuice in the grounde. Vide chynke.
  • Crannied and broken or clefte. Crenatus, Fimbria­tus, Serratus. Crené, & frangé. S.
  • Crannied or chinked to bee. Rimas agere. Se cre­uasser. S.
  • Crashe or to make a noyse. Crepito, as. Crepo, as. Craqueter. S.
  • Crashe with the teeth. Frendeo, es. Premere den­tes. Infrendeo, es. Strido, is. Strideo, es. Grincer les dens de grand courroux. S.
  • Crates, a Theban and Cynike Phylosopher, the disciple of Diogenes, whiche reducing all his substaunce into money, lefte it with a banker, on this condition, that if his children should be Philosophers, he should destribute the money to the nedy citezins, thinking a phylosopher to nede nothing: but if they wer Idiotes he should geue it them, that wanting vertue, riches might sustaine their necessitie. others saie that he caste his substance into the sea (that he might more freely adicte his mynde to phylosophy) saying: hence with a mischiefe, you wicked inticemēts, I will drowne you, leaste hereafter you drowne me: for he thought he ne could possesse, both ry­ches and vertue together. Crates, is. mas. ge.
  • Craue. Emendico, as. Proco, as. Rogo, as.
  • Crauer. Mendicus, Petitor, Procus, Rogator, vel Trix. Homo petax. Coquin S.
  • Crauing. Mendicitas, Rogatus. Coquinerie. S.
  • Crauing, or shamefull asking. Procacitas, tatis. f. g.
  • Crawe, or the croppe of a byrde. Ingluuies, Vesicu­la gutturis. Le poche d'vn oyseau. H.
  • Creame. Flos lactis, Cremor lactis, Pugue lactis. Creme. H.
  • Creape vpon y e belly lyke a serpent. Repo, is. Rep­to, tas. Se trainer sur le ventre. S.
  • Creape awaye by stelth. Subrepo, is. Idem.
  • Creape forth lyke a serpent. Proserpo, is. Se couler. S It is spoken of thinges growyng. Vt proserpit herba. Plin.
  • Creape forth. Prorepo, is. Sorth & sailler hors. S.
  • Creape in. Irrepo, is. Vt Irrepit in hominum men­tes dissimulatio. Cic. Dissimulation creapes in­to mens myndes.
  • Creape vnder. Surrepo, is. subrepo, is. Grauir. S.
  • Creape vnto. Adrepo, is. Se trainer vers quelque chose.
  • Creape into (or to gette by little and little) ones frendshyp. Adrepere ad amicitiam alicuius. Pe­tit à petit acquerir l'amitié de quelqu'vn. S.
  • Creape lyke a vyne or Iuye, or suche lyke. Erro, as, are.
  • Creaping beaste or worme, and al thyng that crea­peth naturally. Reptile, lis. Toute beste qui rampe & se traine. S.
  • Creaping here and there lyke a vyne. Errans, tis. Erraticus, a, um. Vide Wandring.
  • Creaping vpon the belly. Reptatus, tus. m. g. Tra­mement sur le veentre. S.
  • Create, or to make any thinge. Creo, as, aui, are. Créer & donner estre a quelque chose. S.
  • Create a consul. Consulem creare. Créer vn consul. S
  • Created. Creatus, a, um.
  • Creatoure. Creator, ris. m. g. Createur. S.
  • Creatour of the worlde. Creator, Procreator, Ae­dificator, & opifex mundi deus. Sator coelestium. Createur du monde. S.
  • Creation. Creatio, onis. f. g. Creation. S.
  • Creation of magistrates. Creatio magistratuum. Cicero. 3. de legi.
  • Creature. Creatura, ae, foe. gen.
  • Credence. Authoritas, tis. Fides, ei, foe. gen. Credit.
  • Credence lost. Fides labefacta.
  • Credence almoste loste. Fides affecta. S.
  • Credible. Credibilis, le. Credible, ou creable ou croy­able. S.
  • Credite. Gratia, Authoritas, tatis, foe. g. Le credit & fauueur qu' à aueun. S.
  • Credit. Fides, ei, foe. gen. Le credit.
  • Credite, that whiche is owed. Creditum. Aes ali­enum, Debitum. Debte d'argent presté. S. vne creāce. Aes nostrum. Whiche is owed to vs.

    [Page]To be in credite. In authoritate esse. Gratia fla­grare. Estre en credit. S.

    To be in great credite with one. Gratiam ali­cuius tenere, Apud aliquem plurimum posse, Priores partes habere apud aliquē, Valere gra­tia apud aliquem, esse in gratia cum aliquo. Auoir grand credit enuers aucun. S.

    To be out of credit. Authoritate egere, Non op­timè audire, Opinione laborare. N'auoir pas bon credit. S.

    To leese his credit. Fidem consumere, Perdere, Labefacere, Labefactare. Perdre son credit. S.

    He hath loste his credit. De gradu potentiae de­iectus est. Il à perdu son credit. S.

    They haue lost their credit. Fides nuper defice­re eos coepit. Il ont perdu leur credit. S.

    To take money vpon credit. Mutuas pecunias sumere. Prendre argent à credit. S.

  • Creditour, whiche is he to whome I owe money. Creditor, oris, m. g. Vn creancier. S.
  • Creke or or crie lyke a gose. Strepo, is. vel Gla­cito, as. Author Philomelae.
  • Creke or extreme parte of an hauen. Crepido, inis. foe. gen.
  • Creple. Claudus, Claudipes. Boisteux. S.
  • Crepple rouffe. Interpensiua, orum. n. g. Vitruu.
  • Cresses herbe. Cardamine, Cardinum, Nasturtiū, & Cressio. Cresson. But the water cresse is called Sisymbrium cardamine vel aquaticum. Cresson d' eaue. Dod.
  • Creste of the heyres, or the sheade in the mydle of y e forehead, vp to the crowne: In womēs heads it is playnely seene when one halfe of the hayre lyeth on th'one syde, and th'other on the contra­ry. Discrimen capillorum, Aequamentum. La creste de cheueus. H.
  • Creste of a helmet, or salet. Conus, ni. m. g. Crista, ae, foe. g. Vne creste.
  • Crewet for wyne, or other licour. Amula, ae. Batio­chus, Guttus, ti. Simpulum. Burette. Pals.
  • Creues or cranny. Loke in thyncke.
  • Creuice a fyshe. Cāmarus, ri, Gammarus, Astacus. called in the French tongue. Creauise d'eau doulx. * Escreuisse. H.
  • Cribbe or maunger. Praesepe, pis. Praesepes, is. Prae­sepium, pij. In quo pabulum iumentis apponi­tur. La creiche, ou mengeoire d' vn estable. H.
  • Crye. Clamo, as. Clamito, as. Vociferor, aris. Crier.
  • Crye alarum. Edere clamorem, Proclamo, as. Pro­fundere clamorem, Occlamito, as. Tollere cla­morem, vel vocem. Crier à haulte voix.
  • Crye a larges, when a rewarde is geuen to worke­men. Stipem vociferare.
  • Crye lyke a goose or gander. Strepo is. At potius, Glacito, as. C'est vn mot qui ce dit quand les oyes crient. S.
  • Crye lyke a cowe, or a bull. Boo, as, are. Mugler, Bugler. S.
  • Crye after one. Poscere aliquem clamore, vel voci­feratione. Crier apres aucun. S.
  • Crie before. Proclamo, as. Crier deuant. &c. S.
  • Crie or to creke. Concrepo, as. Interstrepo, Stre­po, is. Crier & craquiter. S.
  • Crie softelye or easelye. Submisse clamare, Succla­mo, as.
  • Crie lyke a crane. Gruo, is. Festus. Gruir. S.
  • Crie like a dogge or foxe. Obgannio, is. Oggan­nio, is. Vide Barke.
  • Crie like a chylde. Vagio, is, ire. Braire comme font les petits enfans.
  • Crie like a beaste. Rudo, is, di. Braire.
  • Crie lyke a crowe or rauen. Crocito, as. Crocio, is. Grailler, croailler. S.
  • Crie lyke a frogge or toode. Coaxo, as. Quoaxo, as C' est quand les raines crient. S.
  • Crie lyke an howle. Cucubo, as, aui, are. Aucthor Philomelae.
  • Crie out. Exclamo, as. Occlamo, as. Clamorem ef­ferre, vel tollere, Proclamare, Vociferari. Crier à haulte voix. S.
  • Crie out against one with rebukeful wordes. Oc­cento, as.
  • Crie often. Conclamito, as. Braire ou crier souuent. S.
  • Crie vnto. Acclamo, as, Conclamo, as.
  • Crie of the cryer. Praeconium. La criée du crieur. S.
  • Crye or a proclamation. Praeconium, Edictum, ti. n. gen. Cri public. S.
  • Crier or bedell. Praeco, nis. Vn crieur public. S.
  • Crier out. Exclamator, Vociferator. Brayand, ou brayard.
  • Crying of a chylde. Vagitus, vs. Brayement qui font les petits enfans.
  • Crying of an owle. Vlulatus, tus. m. g.*
  • Cricke or disease in the necke. Opisthotonos, Et Opisthotonicus, a, um. He that hath the cricke. Hinard. S.
  • Cryme. Crimen, inis, Culpa, Offensa. Crime. S.
  • Cryminall. Criminalis, le. Adiectiuum.
  • Crymesyn colour. Phaenicius color.*Coccus tinc­toria, Cramoisinus color. Cramoisi. S.
  • Crymesyn silke. Charmesinum. * Sericum cocci­nium. Veloux cramoisi. S.
  • Crystall. Crystallus, Crystallū. Crystal. H. Et Cry­stallinus, a, um. Ang. Of cristall. Qui est de cry­stal. S. Et Zeros Is the cristal spotted with blacke.
  • Cristall cuppes, or vessell of cristall. Crystallina.
  • Cristall stone. Chrysoberillus.*
  • Cristmas banquete, or feaste. Charistia. plur.
  • Cristmas caroll. Sicinnium, ij. tamen vsurp.
  • Cristmas holy dayes. Terminalia festa. So sayde because they ende the yeare. Vide Christe.
  • Croke lyke a crowe or rauen. Crocito, as. Crocio, is. Grailler. S
  • Croke that is great. Harpago, Hama, Vncus. Vn­grand croc. S.
  • Croke footed. Curuipes, dis. Flexipes, is. Loripes, dis. Varipes, dis. Qui ha la iambe tortu.
  • Croke toed or anckled, or hauing croked toes or anckles, or that haue their toes or anckles [Page] swelled that they may vnnethe go. Scaurus, vel Scaura. Horat.
  • Crooked staffe. Vngustus, Fustis vncus. Sext. Pom.
  • Crooke necked. Obstipus, pa, pum. Torcol. S
  • Crookebacked or crowchebacked. Varicosus, a, ū. Looke in crowche.
  • Crooke legged. Valgus, a, um. Varus, a, um.
  • Crooked. Aduncatus, a, um. Aduncus, Curuatus, Curuus, Incuruus, Obliquus, Pandus, Recuruus, Tortus, Toruus, Valgustus, a, um, Varus, Vnci­natus, a, um. Vncus, a, um. Tortu, Courbé.
  • Crooked clubbe or staffe. Aerumnula, ae. Vncinus, Vngustus. Vt supra.
  • Crooked elbowed. Ancus, a, um. * Ancus appella­tur, qui aduncum brachium habet, vt exporrigi non possit. Sextus Pomp.
  • Crooked hande in wryting, or crooked lyne wryt­ten. Vacillans, vel Vagans litera.
  • Crooked horned beasts. Camuri boues. Nam Ca­murus, a, um. idem est ac inflexus, & curuus.
  • Crooked horse. Tetanicus equus. * Vide crampe.
  • Crooked nose, or he that hath a crooked nose. Resi­mus, Simus nasus, Simo, onis. Camus. H. Vide Camosed.
  • Crooked swerde vsed in Persia. Acinacis, is, m. g. Gladius persicus. Horat. lib. 1. Carm.
  • Crooked to be. Curuesco, scis. Incuruesco, scis. Re­curuor, aris. Estre courbe. S.
  • Crookedly. Recuruè, Toruè, Toruiter, Toruà Toruùm.
  • Crookednes, croking or bowyng. Accliuitas, Cur­uamen, Obliquitas, Conuexitas, Curuatio, Fle­xura, Flexio, Pandatio, Curuatura. Courbement ou courbure. S.
  • Crookē, or to make croked. Adunco, as. Curuo, as. Hamo, as. Incuruo, as. Sinuo, as. Flecto, is. Con­flecto, is. Courber. S.
  • Crookernewell, a towne in Deuonshere. Vxella. Ptolem. in prima Europae tabula.
  • Croking of crowes or rauens. Crocitus, us. Cro­citatio, onis. foe. g.
  • Cromme of bread. Mica, ae. Mye, mioche.
  • Crone or a kebber sheape, not able to be holden or kepte foorth. Adaria, Adasia, Reiecula, Reiecu­la ouis.
  • Crone out olde sheepe. Adarias pascere, vel reijce­re, Reieculas carpere.
  • Cronicle. Looke chronicle.
  • Croppe or craye of a byrde. Ingluuies. Vide craye and crawe.
  • Crosse. Crux, cis. foe. gen. Vne croix. S.
  • Crosse or gallowes. Patibulum, li. neut. gen. Vide Gallowes.
  • Crosse bearer. Crucifer.
  • Crosse bowe. Balista, Archibalista,* Scorpio ma­nualis, Arcubalista. Arbaleste. S.
  • Crossebowe shoter. Scorpionarius, Arcubalistarius. Arbalestrier. S.
  • Crosse pere of a shippe whereunto the sayle is fa­stened. Antenna, nae. f. g. Le bois trauersant le mas. H
  • Crosse waye. Trames, tis. Chemin à trauers des champs.
  • Crowche or crooked backed. Gibber, Gibbosus, Gibbus. Bossu. H.
  • Crowches. Grallae, arum. foe. g. Eschasses. S. Et Gral­lator. He that goes on crowches.
  • Crowe. Cornix, cis. Coruus, Satyria, Cornicula. Corneille, Graille, Graillat. H. Et Cornicor, caris. Depon. To chatter lyke a crowe. Gazouiller. S.
  • Crowe with a redde byll. Pyrocorax. De quo lege Plin. lib. 10. cap. 48.
  • Crowe like a cocke. Canto, as. Chanter. Pals. Cucu­rio, is, ire. Et coccyssare. To crowe lyke a yonge cockerell.*
  • Crowefoote herbe. Ranunculus, Secundum Turn. And there are seuē diuers kindes hereof, reade Turner in the seconde volume of his Herbale, fol. 114. Chrysanthemū, Sillago. It is also cal­led goldeknappes.
  • Crowyshe, or of a crowe. Coracinus, a, um. Corui­nus, a, um.
  • Crowne. Corona, ae. foe. g. Couronne.
  • Crowne of the heade. Apex, icis. Vertex, cis. Le somme de la teste. H.
  • Crowned. Coronatus, a, um. Couronné. S.

    To crowne. Corono, as. Couronner. S.

  • Crowner an officer. Questor paricidius.
  • Crouper for a horse. Postela, lae. Postilena. Crou­piere de cheual. S.
  • Crucifie. Cruci affigere, Crucibus dare, In crucem agere, Suffigere cruci, In crucem tollere. Cruci­fier. S.
  • Crucified. Crucifixus, a, um. Crucifié. S.
  • Cruditie, or lacke of good digestion. Apepsia, Cru­ditas. Indisgestion. S.
  • Cruditie or rawnes. Cruditas, tis. f. g. Crudité. S.
  • Cruell. Atrox, cis. Crudelis, le. Cruentus, a, um. Di­rus, Durus, Foedus, Ferox, cis. Ferus, a, um. Incle­mens, Inhumanus, a, um. Immanis, ne. Immi­tis, e. Malignus, a, um. Proteruus, Rigidus, Sāgui­narius, a, um. Sanguineus, Sanguinolentus, Se­uerus, Saeuus, Teter, ra, rum. Toruus, Truculen­tus, Trux, cis. Turpis, Violētus, ae, ū. Importunus, a, um. Improbus, ba, bum. Austerus, a, um. Teter in aliquem, Praeditus crudelitate. Cruel. S.

    To become cruell. Deduci de animi lenitate. Venir a estre cruel. S.

    More cruell then euer before. Saeuissimus quàm qui vnquam. Le plus cruel qui fut iamais. S.

  • Cruell or vnmerciful gouernaunce. Manliana Im­peria.
  • Cruell in gouernaunce. Imperiosus, a, um. Vt im­periosa coniux. Ouid.
  • Cruell rebelles, or great babblers. Amorrhaei. An Hebrue worde. Reg. 3.
  • Cruell with fury or madnes. Vesanus, a, um. Insensé Hors du sens. S.
  • Cruell to be. Dureo, es. Saeuio, is. Estre cruel.
  • Cruelly. Acriter, Atrociter, Ferociter, Impie, In­clementer, Rigidè, Saeuè, Seuerè, Seueriter, Ty­rannicè, Violenter, Tetre. Et eius compar. sunt [Page] Tetre, ius, rime. Tragice, Truciter, Truculenter, Crudeliter, Cruciabiliter, Saeuiter, Cruellemēt. S.
  • Cruelly to do. Maligno, as. Malignor, aris.

    To vse the crueltie of an other. Crudelitatis a­lienae fungi ministerio. Exe [...]er la cruaulté d'au­truy. S.

  • Crueltie. Acritas, tis. Atrocitas, Austeritas, Acri­monia, Diritas, Feritas, Immanitas, Impietas, Inclementia, Proteruitas, Saeuitia, Saeuitudo, Te­tritudo, Trucitas, Truculentia, ae. f. g. Tyran­nis, dis. Crudelitas, Indignitas, Importunitas. Cruaulté. S.

    To vse crueltie against one. Crudelitatem in a­liquem adhibere. Vser de cruaulté. S.

  • Crueltie vsed at home in y e house. Domestica cru­delitas. Cruaulté faicte en la maison. S.
  • Crueltie well knowen. Nobilitata crudelitas. Cru­aulté cognue par tout. S.
  • Cruet for wyne. Looke in crewet.
  • Crumme of bread, or of any thinge. Mica. ae. foe. g. Mie Miette. S.
  • Cruste. Crusta, crustulum, Crustum. Crouste. H. And it is the ouer part of meate, broyled, fryed, and rosted.
  • Cry. Looke in Crie.
C. ANTE. V.
  • CVbbe or yonge Foxe. Vulpecula. foem. gen. Regnardeau. S.
  • Cubyte. Vlna, ae. Cubitus, ti. m. g. Le coude ou Coudée de pied & demi.
  • Cuckolde. Vir bonus, Corniger. * Bonne homme, quocqueu. Pals▪
  • Cuckowe byrde. Cuculus, Cucullus, Co [...], gis. Cocou, Coquu. H.
  • Cuckowes note, by circumlocution, where one can singe but one tune, or tell one tale. Monologiū, ij. Et Monologus, Is he that doth so.*
  • Cucumbre herbe. Cucumer, Cucumis, Elaterium, Cucumis satiuus. Concombre. H.
  • Cucumber wylde or sauage. Cucumis asininus, Erraticus, Siluestris, Anguinus. Concombre sau­uage. H.

    A Cucumbre garden. Cucumerarius, vel Cucu­merarium. Le lieu ou croissent les concombres. S.

  • Culinder. Colum, li. n. g. Couloir. H.
  • Cullayse brothe or gruel. Olus, eris. Pulmentum, Pulmentarium. Vide Brothe.
  • Culle, a little fyshe with a great heade, it breadeth in ryuers of freshe water, and moste commonly lyeth amongest grauell, and vnder slattes and stones in sandie places, it is also called a myl­lers thombe. Capito, Cephalus fluuialis. Munier eò quòd circa moletrinas versetur. Vilain. Ob vi­ctus spurcitiem: Testard, à capitis magnitudine.
  • Culpable or gylty. Compos culpae, Reus, a, um. Culpabilis, Vituperabilis. Blasmable, digne d' estre blasmé.
  • Culuer. Columbus, vel ba. Peristera, ae. Tamen pe­risterae sunt domesticae. Coulon. Et Columbi­nus, a, um. Columbaris, re. De pigeon. S. Ang. Of a culuer. Looke Doue.
  • Culuer hooles. Cellulae columbarum. Les bolins d' vn columbier. S.
  • Culuer house. Peristereon, Peristerotrophiū, Co­lumbarium. ij. n. g. Colombier. H.
  • Cultre for a plough. Vomer, ris. Look coulter.
  • Culuerine, a piece of artillerie vsed in warres, a kynde of great gunne. Colubrina, Paradinus, & Colubrum vocant. Vne Couleuurine, piece d'artil­lerie. S.
  • Cumfrey herbe. Symphitum magnū, Symphiton, Petraeon, Consolida maior. La consolida maior. S.
  • Cummin herbe or sede. Cuminum, Cyminum, Cu­minum satiuum. Comin. H.
  • Cundite heades or the houses or vaultes ouer cū ­dite heades in the fieldes. Castella. Lieux es champs faicts en facon de petits chasteaulx, voultez, par dedens lesquels passent tuyaux des fontaines, qui viennent en vne ville, les clefs des fontaines les regards.
  • Cudite to brynge water to any place. Aquagium, Aquaeductus, Aquarum inductio, Canalis, Emis­sarium, Iter aquae, Meatus. Conduict à mener l'eaue en quelque lieu. S.
  • Cundite pipes. Salientes, Siphones.
  • Cunnyng. Looke in conning.
  • Cunningly. Literate. idem.
  • Cuntrey. Patria, rus. Solum, Tractus, us. Orbis, Regio, Natio. Pais ou pays. Et Patrius, a, um. Ru­ralis, le. Et Rurestris, tre. Ang. Of the cuntrey. Looke in contrey.
    Vergil.
    En vnquam patrios, longo post tempore fines.
    Behoulde if after lengthe of tyme these cuntry coastes I see.
  • Cuntrey or vyllage. Patria, Rus, Villa.
  • Cuntrey lyke. Ruralis, le. Rusticus, a, um. Rustica­nus. Des champs. S.
  • Cupborde or dresser. Abacus, Abax, Armariolum, Repositorium. Buffet, dressoir. H.
  • Cupbord cloth or carpet. Tapes, tis, Accus. tem, vel ta, Tapete, Tapetum. Tapis. Pals.
  • Cuppe. Calix, cis. Calice. S.
  • Cuppe or bole of Iuie. Cissybium, ij. n. gen. H.
  • Cuppe for wyne. Cymbium, ij. Sinus, ni. Sympiniū, Alij Sympuuium, legunt. H.
  • Cuppe or maser. Crater, ris, cratera, ae. foe. ge. Vne coupe, ou tasse. S.
  • Cuppe or a bowle to drynke in. Calix, Cupa, Cra­tera, Diatretum. Vne coupe, ou tasse à boire. S.
  • Cuppe of golde or syluer for wyne. Phiala, Oeno­phagium.
  • Cuppe with a handle. Cantharus, ri. mas. gen. It is more properly a tankerd or a iugge. Vn hanap. S.
  • Cuppe with many eares. Charchesia. * Carche­sium. Virgil. H.
  • Cuppe with a border of golde. Chrysendeta, ae. foe. gen. Mart.
  • Cuppe wherein wyne is alayed. Luter, ris. Mix­tarius. Cal.
  • [Page] Cuppe contayning the third parte of a li. Triens, tis. m. ge. Nec habet infoelix quem porrigat ore trientem. Iuuen. sat. 3.
  • Cuppe bearer. Oenophorus, Pocillator, Propi­nator. *
  • Curde. Coagulum, li. * Colostra, Colostrum. I haue read Colostrum thus Englyshed. Best­ning in a womans pappe. Vnde in mea leua o­pinione fit collostratio lactantium. *
  • Curde and to ioyne together. Coagulo, as. Faire prendre & conioindre ensemble. S.
  • Curded. Coagulatus, a, um.
  • Curding. Collostratio, Coagulatio. Telle prinse & coni [...]nction. S.
  • Cure or charge. Cura, ae. Et Curo, as. Is to take cure or chaxge.
  • Cure or a parishe. Curionatus, Curia, Paroecia, Sa­cerdotium paroeciarum. Vne cure, ou paroice. S.
  • Cureate of a parishe. Curio, onis. m. g. Flamen cu­rialis. Le curé d'vne paroice. S.
  • Cure or to make whole. Medeor, eris. car. prae. & sup. Medico, as. Medicor, aris. Curo, as. Sano, as. Curer. S.
  • Curable, or able to be cured. Curabilis, Medicabi­lis, Medibilis, Sanabilis, le. Sanable. S.
  • Cured or healed. Curatus, Senatus. Curé. S.
  • Curet, breastplate, corselet or stomager. Thorax, is. Halecret, corselet, & toute armure du corps. S. Et Thoracatus, a, um. Vestu ou armé, d'vn halecret ou corselet. S. Ang. He that weareth a curet. &c.
  • Cureing or healing. Curatio, Sanatio. Cure.
  • Cureing or healing by ointment. latraleptice. Cal.
  • Curiositie or to muche diligence. Affectatio, Cu­riositas, Morositas. Curiosité. S.
  • Curiositie about trifling matters. Micrologia.
  • Curious. Curiosus, a, um. Curieux. S.This En­glishe is taken after two sortes, the one well, the other not so well, as curious, carefull, or trou­bled for matters not achiued to our expectation or otherwyse. And curious in desieringe ouer muche attendaunce, and sometyme hauing a so­lemne and sensuall countenaunce, yet bothe the voyces haue this latine.*
  • Curious more then neadeth, whiche is by transla­tion foolishe. Morosus, a, um.. Mal aisé à contenter.
  • Curious forme of speaking. Affecta oratio.
  • Curious persones. Coryces.*
  • Curious woorke. Accuratum opus.
  • Curiously or exactly. Accurate, solerter.
  • Curiously and scripulously. Affectatè, Curiosè, Scrupulosè, Ambitiosè. Curieusement. S.
  • Curiously or with great payne. Anxie, Religiosè. For curieusement S.
  • Curle headed. Concinnatus, a, um. Crispus, Sub­crispus. Crespé.
  • Curle or to crispe the heeres. Crispare. Faire crespe.

    Heere curled. Crispati capilli, vel vibrati. Che­ueulx crespes. S.

  • Curre dogge. Gregarius canis, Canis villaticus, Domesticus canis.. Chien d' hostel. H.
  • Currier or dresser of lether. Coriarius, Coriorum concinnator. Coureur. H Et Alutarius. Couroyeur. S
  • Curry or to tanne or dresse skinnes. Coria perfice­re. Cou [...]oyer des cuirs. S.
  • Curror. Excursor, Hemerodromus. Loke Poste.
  • Curse. Abominor, aris. Agere diris malis, Blasphe­mo, as. Detestor, aris. Deuoueo, es. Execro, as. Execror, aris. Maledico, cis. Maleloquor, eris. Obloquor, eris. Prophano, as. Prophanum face­re. Mauldire. S.
  • Curse one. Imprecare alicui, Vae alicui imprecari, Maledicere, Deuouere aliquē, Diras alicui im­precari, Dira precari alicui, Male precari alicui. Mauldire aucun. S.
  • Curse by the order of the churche. Anathematizo, as. Anathematizer. Pals.
  • Curse by order of lawe. Excommunico, as. Vide Excommunicate.
  • Cursed. Abominatus, Deuotus, Execratus, Dete­status, Foedus, a, um. Maledictus, Nefarius, Peruersus, Sceleratus, Sacer, cra, crum, Scelero­sus, Scelestus, a, um. Mauldict. S.
  • Cursedly. Peruersè, Sceleratè, Scelerosè, Scelesté, Nefariè. Meschamment. S.
  • Cursednes. Scelus, eris. Mechanceté. S.
  • Cursing or curse. Anathema, tis. Blasphemia, De­testatio, Deuotio, Dirae. plur. Execratio, onis. f. g. Dira precatio vel deprecatio, Maledicentia, Maledictum, Maledictio. Mauldisson. S Deuoto­rius, a, um. Ang. Concerning cursing or a curse.
  • Curtayne. Cortina, Velarium, Anabathrum, Au­leum tragicum, Siparium, Supparium, Supariū Scenicum, Apule. Inquit velum mimicum secū ­dum eundem, Scenicum velum. Courtine. Vide Cortayn [...].
  • Curtayne rynges. Annuli velares & cortinales. Les anneaus de courtines.
  • Curtayne about a haule. Auleum, à Graecis peri­petasma, & Peristroma, tis. Aulea, ae. Per Curtiū.
  • Curtoyse. Benignus, Ciuilis, Humanus, Suauis. Et Comes, tis. Vrbanus, Modestꝰ. Affabilis, le. Bel­lus homo, Blandus, Venerius homo, Comis. Court [...]is. S.
  • Curtoys resaluting or speaking againe. Resaluta­tio, onis. foe. gen. Resalutation.
  • Curtesy, ciuilitie, or humanitie. Affabilitas, Ciuíli­tas, Commoditas hominis, Vrbanitas, Benigni­tas, Comitas, Humanitas. Courtoisie. S.
  • Courteously. Affabiliter, Benignè, Ciuiliter, Co­miter, Affectatè, Humaniter, Vrbanè, Vrbana­tim, Hum [...]nè. Courtoisement. S.
  • Courteously to speake againe. Blande, vel comiter salutare, Resaluto, as. Resaluer. S.
  • Cusshin or quysshin. Puluinar, ris. Puluinus, ni. Pul­uinarium. Oreillir, Cussine. H.
  • Custarde. Artogala, ae. f. g. Da [...]olle, flan. Pals.
  • Custody or kepyng. Custodia, ae. foe. gen. Le guet & la garde qu'on fait sur aucun. S.
  • Custody or warde of an inf [...]nte. Tutela, ae. foe. ge. Tutele. S. And he that hath suche custody. Tu­tor, [Page] ris. mas. gen. Tuteur. S.
  • Custome. Assuetudo, Consuetudo. Mos, ris. Prae­scriptio, Praescriptum, Ritus, Via, Vsus, Institu­tum, ti. Vne coustome. S. Et Mosillus, li. Diminut. Ang. An easy, light, small or late custome.*

    To kepe his custome. Morem agere, siue retine­re, Institutum vel consuetudinem suam tenere. Entretenir & garder sa coustume. S.

    To leaue his custome. Ab vsitata consuetudine recedere, Consuetudinem relinquere. Delaiser sa coustome. S.

    According to custome, or by custome. More, Mo­ribus, Pro more & consuetudine, De more, Ex consuetudine, Ex more, In morem, Secundum consuetudinem. Selon la coustume, Par coustume. S.

    So is the custome. Tralaticum est hoc, Vsitatū, In more positum, More confirmatum, & compa­ratum, Mos obtinuit, vel inualuit, Moris est, Cō ­suetudo ita fert, More fit, Consuetudo inualuit, Inueterauit.

  • Custome, tole, or tribute. Telos, Vectigal, A Ve­ho, is. Tributum, ti. n. g. Tribut. S.
  • Custome, frayght, or tallage. Portorium, ij. n. gen. Le peage ou impost qu'on paye aux ports. S.
  • Custome for boate hyre. Naulum, li. n. gen. Le sa­laire qu'on baille pour estre passe l'eaue. S.
  • Custome house, where taske, tole, or tribute is payed. Telonium, nij. n. gen.
  • Customer of a hauen or porte. Portitor, ris. m. gen. Peagier, garde, ou fermier des ports. S.
  • Customer or tole gatherer. Telo, nis. Telonarius.
  • Customary lawe. Constitutum ius. Ius municipio­rum, Ius moribus constitutum. Coustumes. S.
  • Customarely or after the olde sorte. Rite Vt supra.
  • Custrell or bottell for wyne. Vter, tris. Oenopho­rum, ri. n. gen. Toute maniere de pot a vin. S.
  • Custrell or page which beareth his maisters buc­kler, shielde, or target. Scutigerulus, à Plauto su­mitur pro armigero, qui scutum domini gerit, qui & scutifer dicitur. Cal.
  • Cutte. Caedo, is di. Incido, is. Scindo, dis. Seco, as. Couper. S. Item, Abscindere, Accídere, Caedere, Deputare, Desecare, Decídere, Discindere, Exe­care, Excídere, Exputare, Insecare, Praetrunca­re, Prosecare, Proscindere, Recídere, Rescinde­re. Couper. Alij scribunt. Copper. S.
  • Cutte about. Circumcído, is. Circunseco, as. Am­puto, as. Coupier tout à l'entour. S.
  • Cutte agayne or newe. Rescindo, is. Reseco, as. Cou­per, Resequer. S.
  • Cut agayne that thinge whiche was not well cut before. as corne, grasse, or any lyke thing. Sici­lio, is, ire. Refaulcher. S.
  • Cutte a body in anathomie. Disseco, as.
  • Cut of smal and superfluous braunches of trees, Interputo, tas. Couper les petites branches superfluous des arbres.
  • Cutte a sunder. Artuo, as. Deseco, as. Intercído, is. Praeseco, as. Proseco, as. Rescindo, is. Transcin­do, dis. Couper en pieces, fendre. S.
  • Cutte or to digge awaye earth frō rootes of trees. Ablaqueo, as. Deschauser vn arbre. S.
  • Cutte awaye eftsones. Rescindo, is. Couper. S.
  • Cutte a vyne. Detruncare vitem.
  • Cutte backewarde. Recído, is.
  • Cutte of ones eares. Auribus minuere. Couper les oreilles. S.
  • Cutte behynde. Recído, is.
  • Cutte cleane awaye. Abscido, is. Abscindo, is. Am­puto, as. Exputo, as. Premo, is. Rescindo, is. Re­seco, as. Trencher, Couper. S.
  • Cutte cleane or smothe. Edolo, as. Doler. S.
  • Cutte downe. Succído, is. Couper par le bas. S.
  • Cutte or gelde. Castro, as. Castrer, tailler. S.
  • Cutte in small pieces. Concído, is. Comminuo, is. Excarnifico, as. Disseco, as. Couper en petites pieces & morceaulx. S.
  • Cutte in euen porcions. Decusso, as.
  • Cutte in ten partes or portions. Decusso, as. *
  • Cutte in the middes. Interscindo, is. Intercído, is. Couper par le milieu. S.
  • Cutte or to deminishe or impayre his defence with his owne talke. Suo gladio suam defensionem conficere. Se couper soymesme par ses defenses. S.
  • Cutte in foure partes. Quadriseco, as.*
  • Cutte a little. Subesco, as. Supputare. Vn peu cou­per. S.
  • Cutte lyke a boucher. Lanio, as. Mettre eu pieces. S.
  • Cutte of. Abscido, is. Abscindo, is. Abrūpo, is. Am­puto, as. Decído, is. Defalco, as. Discindo, is. Di­strunco, as. Imminuo, is. Mutilo, as. Puto, as. Trunco, as. Vnde Tor, Trix, Tio. Verbal.
  • Cutte of ones head, or to beheade one. Collum ali­cui desecare, Ferire aliquem securi, Aliquē ob­truncare, Alicui caput detruncare, vel decutere, vel ferro demétere, Recídere caput, Abscindere caput ceruicibus, Auferre caput alicui. Tren [...]her le col à quelqu'vn. S.
  • Cut of eftsones. Reputo, as. Couper diligement. S.
  • Cutte on the outsyde. Execo, as. Couper. S.
  • Cutte of the nose. Denaso, as. Esnaser. S.
  • Cutte or pare the nayles. Exungulo, as. * Praeseca­re vel resecare vngues.
  • Cutte of y e whiche is superfluous. Deruncino, as.
  • Cutte out. Proscindo, is. Detrunco, as. Tailler. S.
  • Cutte rounde. Circumcído, is. Vide Cut about.
  • Cutte or cancell wryting. Cancello, as. Vide cācell.
  • Cutte shorte. Detrunco, as. Tailler, Couper. S.
  • Cutte sinnewes asunder. Subneruo, as. *
  • Cutte or hewen to be, as woodde, tymbre, and o­ther lyke, made and talled in fagottes and byl­lettes. Talior, aris. Var.
  • Cutte with an axe. Ascio, as. Hacher. S.
  • Cutte smothe. Edolo, as. Doler. S. Et Dolo, as. Idem.
  • Cutte with a byll or hoke. Falcito, as. Falco, as. Au­gust. in Psalm. Adduxisti me ad vineam vt falci­tem illam & amputem.
  • Cutte with a sythe. Dolo, as. Vide Mowe.
  • Cutte vnder. Proscindo, is. Subseco, cas. Succído, dis. Supputo, as. Couper par le bas, ou par dessoubs. S.
  • [Page] Cutte. Caesus, Excisus, Incisus, Insectus, Mutilus, Abscissus. Coupé.
  • Cutte awaye. Abscisus, a, um. Amputatus, a, um. Trenché, coupé. S.
  • Cutte eftsones or newely. Recisus, a, um. Coupé, rongné. S.
  • Cutte, or gelded. Castratus, a, um. Chastre. S.
  • Cutte in foure partes. Quadrifidus, a, um. Virg.
  • Cutte as a body is in an Anathomie. Dissecatus, a, um. Decoupé.
  • Cutte of. Desectus, a, ū. Abscisus, Truncatus, Trun­cus, a, um. Coupé ou trenché. S. Vt ceruix desectta. Propert.
  • Cutte of & made longer. Intercisum & porrectum.

    A head cutte of. Praecisum caput. Teste coupée. S.

  • Cutte out, or drawen in lengthe. Decussatus, a, um.
  • Cutte often or many tymes. Sectilis, le. Sectiuus, a, um. Qui est coupé. Vt Sectile & sectiuum porrum, Leeke that is cutte.
  • Cutte purse. Sector zonarius, Manticularius, Cru­meniseca. Coupebourse, Coupeur de bourses. H.
  • Cutte rounde about. Circumcidaneus, a, um. Cir­cumcisus, sa, sum. Coupé à l' entour. S.
  • Cutte, or incision. Caesura, Incisura, Scissio, Scissu­ra, Scissus. Sectura, Sectio, Incisio, Incisus. Cou­pure. S. Et sectilis, le, vel scissilis, le. That whiche is able to be cutte, or may be cutte.
  • Cutted reason. Praecisus sermo.
  • Cutting. Incisio, onis. Sectura, ae. Sectio, onis. Scis­sio, onis. Execatio, Incisura, Praecisio, Recisio, Desectio. Coupement. S.
  • Cutting downe. Desectio, onis. foe. gen.
  • Cutting of or short. Truncatio, Detruncatio, vt De truncatio ramorum. The cutting of braunches from the trees. Coupement de branches. S.
  • Cutting of aboue by the rupture. Apagina. *
  • Cutting of trees. Consectio arborum. Coupement d'arbres. S.
  • Cutting in the mydle. Itercisio. Coupement par le milieu. S.
  • Cutting of in gobbettes or pieces. Truncatio, o­nis. foe. gen.
  • Cutting of graffes or vynes in the springe of the yeare. Vernacula putatio. Esmondement des arbres.
  • Cuttinges of of any thing. Secamenta, Sectiones, Segmenta, Segmina. Rongneures.
  • Cutting knyfe▪ Falx, cis. foe. g.* Vide Knife.
  • Cutte purse, a thiefe. Manticularius, Saccularius, vel ria. Vt supra.
  • Cutle fyshe. Saepia, ae. vel Sepia. Seche. H.
  • Cutler. Machaeropios, Cultrarius, & Cultellarius. ij. m. ge. Constelier qui fait les cousteaux. H.
  • Cyrus, sonne to Cambysis ( as Iustinus wryteth) translated the Empyre of the Medes vnto the Persians, and hauing wonne Asia, he subdued al the East vnto his power. At last when he made warre with the Scithians, & afflicted them with great calamitie: Tomyris their queene, by poly­cie brought him into suche a straight, that shee s [...]ewe him and all his army, whiche was of two hundreth thousand souldiours, so that not one remayned alyue. Then caused shee the head of Cyrus to be stroken of, and casting it into a ves­sel filled with bloude, shee sayde. Suffise thy selfe with bloude whiche thou haste thristed Cyrus, ri. m. ge.
D. ANTE. A.
  • D, Is a letter called in Greke Del­ta, there signifying the numbre of foure, which in Latine or En­glishe letters signifieth fiue, thus written. M. D. lxxi. whiche is 1571. Also at Memphis the ryuer Nilus hath with his course made a place after the fourme of this Greeke letter Δ and to this daye it is called Delta.
  • Dace or dase a fyshe. Aphya, Apua, ae. f. g. Arist. 6. Animal.
  • Dadde or daddy, as infantes call their fathers. Tata, vel Pappa, [...], id est Pater. Pere. Lykewyse they call their mothers or nourises Mammy. Mamma, Whiche is a Greeke word, [...] Balbutientium puerorum vox, vel [...], id est Auia patris matrisue mater. And Pappare is to cal Dadde or Daddy. Appeller son pere Pappa. S. And Mammare, To call Mammy. Appeller sa mere Mamma.
  • Daffadyll herbe. Anthericon, Asphodelus, Hastula regia, Albucum. Affodillus. Des asphodilles. H.
  • Dagger. Cestrum, tri. Gladiolus. Pugio, onis. Clu­nabulum, vel vt Festus habet clunaculum, quod ad clunes religetur. Poignard. H. Et sica, ae. Vne dague ou poignart. S. Et Pugiunculus, li. Diminut. Ang. A little or shorte dagger.
  • Dagge swayne. Gausape, is. Gausapina. foe. gen.
  • Daye. Dies, ei. Lumen soles. Iour. Et diurnus, a, um. Of a daye. De iour.

    Sondaye. Dies dominicus, vel solis. Dimenche. H

    Monday. Dies lunae. Lundy. H.

    Tuesday. Dies martis. Mardy. H.

    Wednesday. Dies mercurij. Mercredy. H.

    Thursdaye. Dies Iouis. Ieudy. H.

    Frydaye. Dies veneris. Vendredy. H.

    Saturdaye. Dies saturni, vel Sabbati. Sammedy.

  • Daye after or daye followyng. Postera dies, Pe­rendinus dies. Le iour d' apres. S.
  • Day after to morowe, the daye folowyng (the daye before rehearsed) or the next daye after. Perin­die, Postridie. Apres demain. S.
  • Daye before. Pridie. Le iour de deuant. S. Et Pridia­nus, a, um. Ang. Of the daye before. Du iour de de­uant. S.
  • Daye before yesterdaye, as muche to saye, as twoo dayes before or past. Nudius tertius Deuant hier. Et Nudiusquartus, Nudiusquintus, Nudiussex­tus. The fourth, fifthe or sixth daye, that is past or before this.
  • Daye by daye. Quotidie, Diem de die, In singulos [Page] dies, Per omnes dies. De iour en iour. S. vide daily.

    Before daye. Ante lucem. Deuant le iour. S.

    It is brode daye. Multa lux est. S.

    The day is farr spent. Declinat in vesperū dies.

    The daye is farre paste, or it is euen night. Di­es conficitur, Eximitur dies, It dies, Praeterijt dies. Le iour se passe. S.

  • Daye followyng, or the next daye. Die secundo, Lu­mine secundo vel sequenti, Alia luce orta. Le iour d' apres. S.
  • Daye light vnder the firmament. Dium, ij. n. gen.
  • Daye next after to morrowe. Perendinus dies. Le iour d' apres demain. S.
  • Daye of byrthe or natiuitie. Dies natalis, vel geni­talis. Natalis, Natale, & Natalitium. Iour de la natiuité. H.
  • Daye of baptisme. Dies lustricus quo lustrabatur infans, nomē (que) illi creabatur. Le iour du baptisme.
  • Daye of death. Emortualis dies, Dies quo quis diē obit. Iour de la mort. H.
  • Daye of iudgement to death. Capitalis dies.
  • Daye of retourne of a wryte or proces. Dies Iuri­dicus, vel Legitimus.
  • Daye ouer in lawe. Comperendinarius dies. Ma­crob. Sat. 1. Cap. 16. Comperendinus dies.
  • Daye ouer for emparlaunce, or day ouer after em­parlaunce. Comperendinarius terminus.
  • Daye starre. Lucifer, Phosphorus. Lubar, aris. n. ge. L'estoile du iour. S.
  • Daye tyme or some tyme in the daye. Diu, Inter­diu, De die. De iour, par iour. S. And so is, De nocte, By nighte. De nuict. S.
  • Daye to waxe, or it waxeth daye, or daye light, or it is daye. Diescit, Lucescit. Le iour point. S.
  • Daye whiche maketh leape yeare. Exhaeresimus.* vel intercalaris dies. Insititius dies. Le iour de bissexte. H.
  • Daye and night. Dies & noctes, vel dies noctesue. Iour & nuict.

    Holy daye. Festus dies, Dies solemnis, Otiosus dies. Vn iour festé. S.

  • Daye to worke in, a worky daye. Operarius dies, Profestus dies. Iour ouurier. S.
  • Dayes appointed. Dies dicti, Stati, Praestituti. Iours arrestez. S.
  • Dayes dede. Actus, Opera, Opus, eris. n. g.
  • Dayes dede and a halfe of a workeman. Sesquio­pera, ae. f. g. Vn iournée & demie d' vn ouurier. S.
  • Dayes deuided, whiche bee halfe holy dayes, and halfe workyng dayes. Intercisi dies.
  • Dayes of iudgement to be geuē of encrease to suc­ceade. Decretorium tempus, vel Sydus decreto­rium. Plin. li. 18.
  • Dayes hyre. Diurnus.* Diarium, ij. n. g. Iournée. H. Diurnae operae pretium.
  • Dayes iourney of an hoste, whiche was accounted an hundred and fyfty forlonges, which is. xviii. myle and more. Mansio, onis. foe. ge. Plin. lib. 12. cap. 14. & lib. 6. cap. 13. And Mansio, onis. The place of abode, or tyme of taryeing.
  • Dayes of heauines, or of mischaunce. Dies re­ligiosi. Cicero. Ad Att. & Gel. lib. 4. cap. 9. At [...]i dies, & dies infoelix, Infamis & Infaustus. Iour malh [...]ureux. H.
  • Dayes of prayer or deuotion. Religiosi dies.
  • Dayes of venereall pastime. Aphrodisia, Veneris festa.
  • Dayes or termes ordinarie called amonge oure Lawyers. Dies datus in banco, Or dayes in bancke, for y e defendaūt, or playntife. Dies legi­timus, Stati dies. Vide supra. dayes appointed.
  • Dayes when the Phisitions maye knowe the im­portaunce of the sickenes, by the apparaunt to­kens in the patient. Decretorij dies, Dies criti­ci. Dies criticus & crisimus apud medicos, quo exitij aut salutis notae apparent. H.
  • Dayly. Assiduus, a, um. Quotidianus, a, um. Qui est de iour en iour. S.
  • Dayly, or daye by daye, or euerye daye. Assidue, Indies, Aduerb. In dies singulos, Quotidie. De iour en iour. S.
  • Daylye, of a daye, or pertayning to a daye. Diur­nus, a, um. De iour. S.
  • Dayly geste, or companiō at y e table. Conuictor vel Trix. Quotidianus conuiua, & qui nobiscum vi­uit familialiter. Ouid. 4. De ponto. Commensal. S.
  • Dale. Vallis, is. Vallée. H. Et Vallecula. Diminut. Ang. A little dale. Et Vallaris, re. Pertayninge to a dale. De vallée.
  • Dale or valley compaste rounde with hylles or mountaynes. Conuallis. Liu. Vallis vndique col­libus aut montibus inclusa. Vallée enuironnée des monts a tous costes. H.
  • Dallye dissolutely, or with wanton language. Proco, as.*.
  • Dallye, or to play the foole. Ineptio, is, ire. Folastrer, Badiner, Bauer. S.
  • Dalliaunce. Paraphronesis. * Ineptia. ae. foem. gen. Bauerie. S.
  • Damage or aduersitie. Aduersa aerumna.
  • Damage or hurte. Detrimentum, Incommodum, Damnum, Iniuria, Maleficentia, Maleficium, Termentum, Dam, ou dammage. S. Vide domage.

    On my damage or perill. Meo periculo, aut damno. A mon dam. S.

  • Damageous, or doing hurte or hurtfull. Damnifi­cus, Incommodus, Iniuriosus, a, um. Damnosus, sa, sum. Dommageable. S.
  • Damaske roses. Trachinia.
  • Damaske sylke. Damascena. Damas. S. Et Serica vestis, vel Scutulata vestis. Habillement damassé. A garment of damaske.
  • Dame or maistresse. Domina, nae. foe. gen. Dame ou maistresse. S.

    Greate dames of hyghe renowme. Principes, foeminae. Grandes dames de grand renom. S.

  • Damne or to condemne. Damnare, Damer. S.
  • Damned. Damnatus, ta, tum. Damné. S.
  • Damnation. Damnatio, onis. foe. g. Damnation. S.
  • Damosell. Puella, Iuuencula, Adolescentula. [Page] [...] [Page] [...] [Page] Damoiselle. S.
  • Damned. Addictus, a, um. Vide Condemned.
  • Damsyn. Prunum, ni. n. gen. Et Pruna Damascena. Prunes de Damas. S.
  • Damsyn tree. Prunus, ni. foe. gen. Col. Vn prunier. S. Et Prunetum. The place where damsyn trees growe. Et hortus prunosus. Is an orcharde or gardayne where many damsyn trees growe.
  • Daniel a Prophete of the tribe of Iuda, and is interpreted a man acknowledging and confes­sing God, as Iudge. Who at the debellation of Hierusalem by Nabuchadnezer, was taken captiue with Ananias, Misael, and Azarias, a­mongest other, and educated with other yonge­lynges captiues in the kynges court by Asphe­uas the hyghe Stewarde, whiche had theyr ly­uinge out of the kynges storehouse, his name was altered by the same Stewarde and called Balthasar, that is to saye: the moste excellente and faythfull keper of treasure. The names al­so of the other were there at the selfe same time chaunged, the whiche I do omitte, because they appeare more pregnantly in the historie of Da­niel. This Daniel Prophecied of the foure highe Monarchies, wherof the one stode vpon the Chaldees, and eftsones vppon the Babilo­nians, bothe combined at the last in one, whiche began in Abrahams dayes, and continued to the last yeares of Daniel, euen vnto th'ende of the captiuitie of the Iewes in Babylon, whiche was the firste Monarchie, & stode. 1495. yeres, and ended in the yeare from the Incarnation 3440. And then after began incontinently the seconde Monarchie (whiche was the Empyre of the Medes and Persians) to florish, and conti­nued an. 191. yeares, whome Alexander Magnus conquered. After whiche conqueste began the thyrde Monarchie, called the Empyre of the Greekes, whiche stoode. 260. yeares. The fourth Monarchie which began. 47. yeares be­fore Christes birth, is called at this time y e Ro­mayne Empyre, whiche presently standeth (as Daniel. capit. ij. did forsaye it) vppon feable feete made of brickle potbacked earth, whereof the legges are yron. &c. Vide Danielem. cap. ij. At the beginning of this last and fourth Mo­marchie, the Romaynes were puissaunte and strong, so continuing vntill Mahumet and An­tichriste did translate, deuide, scatter, and my­nishe the Empyre. The whiche laste and fourth Monarchie hath stande these. 1618. yeares. Iu­lius Caesar first being Consull, & eftsones Em­perour of Rome, who raigned four yeares and seuen monethes, whom Octauius Augustus suc­ceded, in whose raigne. Anno. xlij. Christe was borne. &c. Daniel, lis. mas. ge.
  • Danger. Vide Daunger.
  • Dankyshe or moyste. Vdus, a, um. Moit [...], mouillé. S.
  • Dankyshe within. Vuidus, a, um. Qui est moite par dedens. S.
  • Dare. Audeo, es, si, vel sus, sum. Confido, is. Oser. S.
  • Dare not. Vereor, eris. Vt Vereor dicere. I dare not tell. Ie n' ose dir. S. And all the latin woordes of dare with a negatiue, as Non audeo. &c. Ie n' ose.
  • Darke. Furnus, a, um. Illuminus, a, um. Latebrosus, a, um. Obnubilus, a, um. Obscurus, Obsitus tene­bris, Tenebricus, ca, cum. Tenebrosus, a, um. Ca­liginosus, sa, sum. Tenebricosus, sa, sum. Obscur, T [...]nebreux.
  • Darke, as when the Moone shyneth not. Illunis, ne. Vt Nox illunis. La nuict en la quelle la lune ne luit point. S.
  • Darke colour. Pullus, a, um. Subniger color. Noi­rastre. S.
  • Darke with a shadowe. Obumbratus, a, um. Opa­cus, a, um. Ombrageux. S.
  • Darken, obscure or to shadowe a thing. Obducere rebus tenebras, Obnubilare, Obscurare, Obum­brare, Inobumbrare, Praeumbrare, Offundere tenebras, Caliginem inducere, vel obducere. Obscurcir. S.

    To lye in the darke, or to lyue in obscuritie. Ia­cere in tenebris, Trahere vitā in tenebris. Virg.

  • Darke or blacke to make. Obfusco, as. Fusco, cas.
  • Darke to waxe. Caligo, as. Noctesco, scis. Tene­bresco, scis. Et Contenebresco. Vt Aer contene­brescat.
  • Darken or make darke with a shadowe. Interpel­lere lucem vmbra. Obumbro, as. Opaco, as. Ob­scurcir. S.
  • Darkely. Obscuré, Tenebrose. Obscurement. S.
  • Darkely, or in the darke, or in the middest of the darke. In medijs, vel multis tenebris, Latebrose.
  • Darkenes. Latebra, ae. Obscuritas, Tenebrae, arum. Caligo, ginis foe. g. Obscurité. S.
  • Darkene, or the darke, or harde vnderstanding of scripture, Anagoge, es. foe. g.
  • Darkenes with shadowyng. Obūbratio, onis, f. g.
  • Darling, a wanton terme vsed in venerial speach, as be these: honycombe, pyggisny, swete herte, true loue. Deliciae, arum. Suauium, Sauium. Mignon. S.
  • Darnel or rye a wede. Aera, ae. Lolium, ij. neu. gen. Iuraye. S.
  • Darte, or to throwe a darte. Iaculari, Eiaculari, Te­la ingerere. Darder.
  • Darter. Iaculator, oris. m. g. Dardeur. S.

    She that casteth the darte. Iaculatrix. Darteresse.

  • Darte. Iaculum, Sparus, ri. Sparum, Spiculum, Te­lum. Missile dard. S. It is applied to any weapō that may be lyghtly throwen.
  • Darte stringe, that whiche is tied in the myddle, to holde it by when it is throwen. Amentum, Lorum mediae hastae obuinctum quo iacitur. Le lien d' vn dard. H.
  • Dart with a barbed head. Tragula, ae. foe. gen.
  • Dart of fiue foote and a halfe long. Pilum, li. n. ge. Vn iauilot à darder. S.
  • Dart that is shorte and sharpe. Verutum, ti. n. ge. [Page] Vn dard court & agu.
  • Dart whiche is of a length. Veruina, Veuina. ae. *
  • Dart wrought with lead. Manobarbulus, li. m. ge.
  • Darts with wylde fire. Pyroboli. Fusées. H. Et Py­robolarij. Be they that caste those dartes.
  • Dart bearers. Manobarbuli, orum. m. g.
  • Dashe, or stryke with a penne. Litura, ae. foem. gen. Effassure. S.
  • Dashe, or to geue a stryke with a penne, as where a strike is made through a line, at length or other wyse to deface the wryting. Lituro, as. Oblitero, as. Effacer. S.
  • Dasye herbe. Herba paralysis, Bellis. The commō dasie that groweth in the fielde (as it semes by Dodoneus description) is called of the Herba­rees. Consolida minor, Herba Margarita, & Pri­mula veris. Marguerites, ou pasquettes. Dod.
  • Dasill the eyes. Perstringo, is. Esblouir. Vt Perstrin­gere oculos, Offundere caliginē oculis. To da­sill or blynde ones eyes.
  • Dastard. Excors, Pusillanimis, e. Secors, coris, dis. Meticulosus, Timidus. Craintif.
  • Dastardly, or like a dastarde. Pusilanimiter, Ti­midè, Meticulosè. Craintiuement. S.
  • Dastardnes. Secordia, Socordia, Pusillanimitas, Formido, Formidatio, Metus, Timor, Timidi­tas. Crainte. S.
  • Date. Caryota, ae. Caryotis, Dactylus, li. Scandali­des, dum, Thebaice, Thebaides, Palmula. Dactes, figues royales. H. Est etiam Dactylus, Pes in metro constans ex vna longa sillaba, & duabus breuibus vt Tityre.
  • Date with the braunches newly plucked from the tree. Spadix, icis. m. g. Gel. li. 2.
  • Date tree. Adipsos, Plin. li. 12. ca. 22. Palma, ae. Ar­bre des dat [...]es. H. Et Palmetum. The place where date trees growe. Et Palmula, ae. Dimin. Angl. A litle or yonge date tree.
  • Dates small & whyte. Margarides, Plin. li. 13. ca. 4.
  • Dawe or crowe. Cornix, cis. Acredula, ae. Et Tamē secundum Cice. Auis matutinos modulans can­tus. Vide Crowe.
  • Dawbe. Rudero, as. Deluto, as. Massonner. Pals.

    To dawbe against the walle. Parieti affigere. Plaquer contre vne paroy. S.

  • Dawbe with claye or mudde. Oblimo, as. Plaquer. Et Gypsare. To dawbe or plaster. Plastrer. S.
  • Dawbed. Delutatus, Oblimatus. Ruderatus, a, um. Massonné, plaqué.
  • Dawber. Caementarius, Oblimator. Plaqueur. Pals.
  • Dawbing. Oblimatio, onis. foe. g.
  • Daunger. Discrimen, inis. Periculum, Pretium, tij. Casus, Flamma, Incommoditas, Noxa. Danger. S. Et Discrimine versari, ac Periclitor, aris. Angl. To be in daunger. Estre en danger. S.
  • Daunger of death. Periculum capitale. Daunger de mort. S.
  • Daunger of the Sea. Maris alea. Danger de la mer. S

    With daunger. Cum periculo. Auec danger. S.

    Without daunger. Impunè, Tutó. Sans danger. S.

    To bringe one into daunger. Aliquem in discri­men vocare, In periculum deducere, In discrimē perducere, In fraudem agere, Afferre alicui pe­riculum, Periculum conflare, Facessere pericu­lum, Inferre periculum, Periculo subijcere, In discrimen, vel in periculum vocare. Mettre quel­qu' vn en danger. S.

    To put his lyfe in daūger. Securi ceruices sub­ijcere, Prouehere vitam suam in periculū. Met­tre sa vie en danger. S.

    To put one in daunger of his life. Perdere ali­quem, Arcessere aliquem in summum periculū capitis, Periculum mortis alicui subijcere. Met­tre quelqu'vn en danger de sa vie. S.

    To put him selfe in daunger. Accedere ad peri­culum, Adire discrimē vel periculum, Commit­tere se in discrimen, Periculum contrahere, vel inire, aut subire, Tempestates subire, Casum suscipere. Se mettre en danger. S.

    To be in daunger. Periclitari, Venire in discri­men, In discrimine esse, In periculo esse, In prae­cipiti esse, Casum habere. Estre en danger. S.

  • Daungerous. Incommodus, a, um. Periculosus, a, um. Dangereux. S.

    It is daungerous to sayle. Incōmodum est na­uigare. Il est dangereux de nauiger. S.

  • Daungerous, or full of mischiefe. Perniciosus, a, um. Vide Perill.
  • Daungerous countrey to passe. Infaesta patria.
  • Daungerous seming, or whiche semeth to be daū ­gerous where no daunger is. Ventaneus, a, ū. *
  • Daungerously. Incommode, Perniciter, Pericu­losé,. Dangereuseme [...] S.
  • Dawning of the daye. [...]iluculum, Prima lux, Sub­lucanum tempus. L' aube & point du iour. S.
  • Daunce. Emico, as. In numerum ludere. Verg. Sal­to, as. Desalto, as. Motꝰ dare, Tripudiare. Danser.
  • Daunce after the stroke or tune. Ad modos tibici­nis saltare.
  • Daunce before or to leade the daunce. Praesultare, Ducere choros aut choreas. Mener la danse. S.
  • Daunce first. Praesulto, as. *
  • Daunce for ioye and gladnes. Praegestio, is, ire. Saulter de ioye qu'on ha. S.
  • Daunce y e measure. Ludere in numerum. Danser le mesure. S.
  • Daunce often. Saltito, as. freq. idem quod salto, in­quit Steph. ex Macrob.
  • Daunce with mutuall gesture and semblable coū ­tenaunce. Ampiruo, as. Sextus Pomp. Whiche was firste inuented by priestes.
  • Daunce. Chorea, ae. Saltatio, Saltatus, tu [...]. Staticu­lus. Danse.
  • Daunce leader. Praesultor, vel Trix. Qui meine la danse. S.
  • Dauncer. Ludius, Saltator, Choreutes. Danseur. S.
  • Dauncer that daunceth well, a fyne dauncer. Con­cinnus saltator, Elegans saltator. Vn beau danseur.

    A woman dauncer. Saltatrix, icis. f. g. Danseresse. S And she that doth nought els but daunce. Sal­tatricula, [Page] lae. foe. g. Saulterelle, danserelle. S.

  • Dauncer whiche daunceth firste. Praesul, is.
  • Dauncers called Moris dauncers, or common dauncers. Tlimelici.* Pyrricharij.
  • Dauncing. Saltatio, Saltus, us. Saltatus, us. Terripa­uium, Terripudium, Tripudium. Dansement. S. Et Saltabundus, a, um. Ang. Full of dauncinge, or he whiche daunceth. Et saltatorius, a, um. Angl. Pertaining to dauncing.
  • Dauncing in harne is. Pyrricha, ae. vel. Pyrriche, es. This as I suppose, may be named y e Moryce, for their apparell doth somewhat resemble the forme of harnesse. It is called Pyrricha, for it was first inuented by Pyrrhus. Vne sorte de danse & de morisque qui Pyrrhus inuenta. S. Bellicrepa, genꝰ veteris saltationis à Romulo institutae. Ca.
  • Dauncing schole. Ludꝰ saltatorius. L' escole des dāses.
  • Dauncing with singing. Sicinnium, ij. n. g.
  • Daunsing with a wanton tricke vsed among. Sta­ticulum, vel potius Staticulus. Cato. Et Staticu­lum dare vel edere. To daunce a daunce. Dan­ser vne danse. S.
  • Daunsing wenche. Saltatricula, Ludia, ae. Saltatrix, Saltria, Gesticularia, ae. Danserelle.
  • Day, Vide Dai.
D. ANTE. E.
  • DEacon or Minister. Diaconus, Minister. Diacre.
  • Dead. Cassus lumine, Defunctus, Exani­mus, a, um. Exanimis, e. Exanimatus, a, um. Mor­bo solutus. Obitus, a, um▪ Mortuus, a, um. Praete­ritus, a, um. Superbus, a, um. Vita functus, vel or­bus. Demortuus, a, um. Perfunctus fato. Qui est mort. S. Et Mortualis, le. Ang. Pertayning to the head. Plautus in Asin.
  • Dead body or corps. Cadauer, Funus, eris. Cassum anima corpus. Corps mort. Et Funerius, a, um. An. Pertayning to a dead body.
  • Dead bough or seared braunche. Ramale, is. n. g.
  • Dead or death daye. Emortualis dies. Vide daye.

    Halfe dead. Intermortuus, ua, uum. Prope exan­guis, Exanimatus, ta, tum. Semianimis, e. Semi­uiuus, a, um. Semimortuus, a, um. A demi mort. S.

  • Dead for a season. Intermortuus, a, um.
  • Dead sleape. Cataphora, Sopor, ris. mas. ge. Altus sopor. Verg.
  • Dead, pale, or vinewed to be, as wyne which hath lost his verdure. Muceo, es, cui, ere. Mucesco, scis. Estre moisi. S.
  • Dead or pale wyne. Mucidum vinum. Vide wyne.
  • Deadly. Capitaliter, Lethaliter, Mortiferé. Mo [...] ­tellement.
  • Deadly. Exitiabilis, le. Exitialis, Fatalis, le. Feria­lis, le. Lethalis, le. Letifer, a, rum. Mortifer, a, um. Perniciabilis, Perniciosus. Qui est cause de destru­ction, ou de mort. S.
  • Deaffe. Surdus, a, um. Sourd. S. Et Surdaster. Is hee that is half deaffe, or somewhat thicke of hea­ringe. Sourdault, quelque peu sourd. S.
  • Deaffe or doted, as that whiche hath no sauoure. Surdus, a, um.
  • Deaffe Iudge. Iudex surdus. Cicero.

    To speake to a deaffe man, or in vayne. Surdis auribus canere. Parler à vn sourd. S.

    To make deaffe. Auditum auferre, Exurdare. Rendre sourd. S.

  • Deaffe eares. Aures surdae. Ouid.

    The belles haue made me deaffe. Obsurduiprae strepitu tintinnabulorum. Tintinnabula mihi aures obtunderunt. Ces cloches me ont tout assourdi.

  • Deaffe to be. Surdeo, es, ui, surdus sum. Estre sourd.
  • Deaffe to be on both sydes. Obsurdeo.*
  • Deaffe to make. Exurdo, as. Surdo, as. Surdum fa­cere. Rendre sourd.
  • Deaffe to waxe. Surdesco, scis. Inch. Obsurdesco, scis. Ang. To waxe starke deaffe on euery syde. Deuenir sourd. S.
  • Deafly. Surdé. Sourdement. S.
  • Deafnes. Surditas, tatis. foe. g. Sourdesse, sourdeté. S.
  • Deame, or to iudge or thinke. Arbitror, aris. Cen­seo, es. Computo, as. Iudico, as. Puto, as. Autu­mare, Cogitare, Deputare, Opinari, Reri, Versa­re, Aut secum in animo versare, In corde versare, Existimare. Penser. S.
  • Deamed. Iudicatus, a, um. Iugé. S.
  • Deaming. Arbitrium, Iudicatus, us. Iudicium. Iu­gement. S.
  • Deape. Altus, a, um. Profundus, a, um. Profond. S. Et Praealtus, a, um. Ang. Very deape. Fort profond. S.
  • Deape, and able to beare a shippe or vessell. Naui­gabilis, le. Nauiger, a, rum.*
  • Deape or sounde sleape. Somnus altus. Vn somme profond. S.
  • Deape endebted. Aere alieno demersus,
  • Deape redde colour. Burrum, ri. n. g.
  • Deapely. Alté, Alto, Profundé. Profondement. S.
  • Deapenes. Altitudo, Profunditas. Profondeur ou profondité. S.
  • Deapenes without bottome. Abyssus, Barathrum. Abisme. Pals.
  • Deapenes of a watery place. Abyssus, si. foem. gen. Abysme. S.
  • Deapest dongeon in hel, or vnder the ground. He­rebus, Profunditas inferorum, vel Erebus. Ver­gil. 6. Aeneid. est Fluuius inferorum.
  • Deapest parte, or swallowe of water. Gurges, tis. m. g. Vne fosse & creux d' vne riuiere. S.
  • Deare. Carus, ra, rum. Chere. S.

    To sell very deare. Quam plurimo vendere, Luculentè vēdere. Vendre le plus cher qu'on peult.

    To be soulde very deare. Quam plurimo vaeni­re, Carè vaenire. Estre vendu fort cher. S.

    To bye deare. Emere magno, Grandi pecunia mercari, Mercari aliquid magno pretio. Acheter bien cher. S.

  • Dearly, or at great pryce. Care. Cher, Cherement. S.
  • Dearth, or scarcitie. Caritas, itatis. fine aspir. Cherté.
  • [Page] Dearth of corne or vittayle. Annonae caritas. Cherté de viures. S.
  • Death. Mors, Excessus, Interitus, Lethum, Nex, necis, Obitus, Occasus. La mort. S. And that whiche is subiect to death or mortall. Mortalis, le. Mortel ou subiect à la mort. S.

    ¶Cicero tooke the deathe of his daughter gree­uously. Doloris plurimum Cicero hausit, Acce­pit, Coepit, Tulit ex morte, Ex obitu, Ex interitu filiae: Grauiter est affectus, Magna sollicitudine affectꝰ est, Vexatus est, Oppressus est. Ita doluit, vt nemo magis. Tam doluit, quàm qui maximè. Obitum filiae tulit acerbissimè, Sic, vt iucundi­tatem omnem penitus amiserit. Summum attu­lit dolorem Ciceroni, dedit, peperit, obitus fi­liae. Summam Cicero sensit acerbitatem extin­cta filia.

  • Death or murrayne. Atra lues, Dira lues, Saeua lu­es, Pestifera lues.
  • Death or slaughter. Caedes, is. Clades, dis. Meurtre. Tuerie. S.
  • Death brynger, or that whiche bringeth or causeth death. Fatifer, Letificus, a, um. Mortifer, ra, rum. Lethifer, a, um. Lethalis, le. Mortalis, le. Perem­ptorius, a, um. Mortel. S.
  • Death daye. Emortualis dies. Vide daye.
  • Debate. Adiurgium, Certatio, Concertatio, Certa­men, Contentio, Iurgium, Lis, tis. Litigium, Al­tercatio, Decertatio, Controuersia, Vilitatio. Debat. S.

    To fall into debate or contention. Incidere in contentionem. In cōtentionem venire, & Voca­ri in controuersiam dicitur res aliqua. Venir ou tomber en debat. S.

    To be at debate or contention about some mat­ter. Contendere de re aliqua, Habere quaestionē de re aliqua, & Versari in cōtrouersia dicitur res aliqua. Estre en debat. S.

    The matter is in debate. In discrimine res est, In disputationem venit, Habet haec res aliquid quaestionis, Versatur haec res in controuersia, De hac re habetur quaestio. La chose est en debat. S.

  • Debated in reasoning. Concertatus, a, um. Qui est debatu. S.
  • Debatefull, or full of debate. Litigiosus, a, um. Noiseux. S.
  • Debate a matter in lawe. Actito, as. Vt Cic. Multas causas actitauit.
  • Debate or to reason a matter. Concerto, as. Arguo, is. Contentionem alicuius rei facere, Disputare. Debatre quelque chose par parolles. S.
  • Debating or reasoning. Argutatio, Concertatio, Actitatio, onis. foe. g.
  • Debbyll or setting sticke. Pastinum, ni. n. ge. It is that whiche gardyners set herbes with.
  • Debillitation of luste or mynde. Torpor, oris. m. g. Debilitatio, onis. f. g. Debilitation. S.
  • Debilitate, or feble, or without synnowes. Euer­uis, e. Eneruus, a, um. Debilis, Imbecillis, Per­imbecillis, Imbellis, Infirmus. Debile & foible. S.
  • Debilitate, or to make feble. Delumbo, as. Eneruo, as. Vires carpere. Debilitare, Infirmare. Debiliter
  • Debilitie. Impotentia. Syntexis, Debilitas, Imbe­cillitas, Infirmitas. Debilité.
  • Debilitie, or want of strengthe. Virium infirmitas. Debilité de force. S.
  • Debonayre. Modestus, a, um. Humanus, na, num. Mitis, te. Bonnaire. S.
  • Debonairly. Modeste, Candidè. Bonnairement. S.
  • Debte whiche one oweth vs. Debitum, ti. Debte qu'on nous doibt. S.
  • Debte whiche I owe. Aes alienum meum. Ce que ie doy. S.
  • Debte which thou owest, or thy debt. Aes alienum tuum. Ta debte. S. For Aes alienum, Is as well that we owe as that whiche is owed to vs. And so is Nomen, enis, n. g.

    To paye his debtes. Aes alienum agnoscere, Dissoluere, Exoluere, Minuere, Sustollere, Se aere alieno leuare, vel liberare, Expedire no­men. Payer ses debtes. S.

    To forgeue one his debte. Donare aes alienum, Condonare aliquem pecuniam, Creditas pecu­nias debitoribus condonare, Debitum remitte­re. Remettre vne debte à quelqu'vn.

  • Debtes that are good and sure. Nomina expedita & explicata atque praesentanea. Bonnes debtes & seures. S.
  • Debted to no man. In aere alieno nullo esse. Ne de­buoir à nulli. S.
  • Debte vpon an accompte. Reliqua, orum. Cicero ad Attic. lib. 16.
  • Debte that is owed vs, [...] that wee owe to other. Nomen, is. n. g. Debte. H.
  • Debted. Obnoxius debito, Alieno aere strictus.
  • Debted to be. Opprimi aere alieno. Estre fort greué de debtes. S.
  • Debtes to discharge and paye. Debita satisfacere, Nomina explicare, vel expungere, Resoluo, is. vt supra.
  • Debtes that are olde. Nomina impedita. Liuius. Vi [...]illes debtes. H.
  • Debtour. Debitor, ris. m. g. Vn debteur. S.
  • Debtours vpon the arrerages of any accompte or reckening. Reliquatores, vel trices. Reliquator is est qui integrum non soluit.
  • Debtours whiche ben sure and trustie. Nomina idonia, & nomina optima.
  • Debtour whiche wyll not be sued for hasty pay­ment, and be desperate. Reliquator, vel Trix.*
  • Decaye. Casura, Detrimentum, Termentum, Ex­cidium, Ruina, ae. f. g. Ruine.
  • Decay, fall downe, or waxe worse. Decresco, scis. Delabor, eris. Dilabor, eris. Cado, dis. Facere ca­surā. Labesco, scis. Labescor, sceris. Obsoleo, es. Obsolesco, scis. Pereo, is. Sublabor, eris. Dechoir.

    Great thinges decaye by discorde. Dilabuntur discordia res maximae. Grandes choses dechéent, & se perdent par discord. S.

  • Decaye as houses do. Cado, is. Pereo, is. vt peri [...] aedes.
  • [Page] Decay, or to make worse, or to waste. Casuram, vel detrimentum lacere.
  • Decay betwene this and that, after the vulgare speache, betwene twoo stoles the arse goeth to the grounde. Intercido, is. Compos. Ab inter & cado.
  • Decayed out of vse. Obsoletus, a, um. Hors d' vsage.
  • Decayed by falling. Caducus, a, um. Ruineux. S.
  • Decayed by the one moytie. Semirutus, a, um. A de­mi abbatu & r [...]iné.
  • Decayed eftsones. Recidiuus, a, um.
  • Decaying thinges. Caduca.
  • Decease of one. Abitio, Decessus, us. Decessio, onis. foe. g. Vide departing.
  • Decease, or to departe. Abeo, is. Decedo, is. Idem.
  • Decease or die. Morior, iris. Vide Die.
  • Deceased or departed. Decessus, a, um.
  • Deceased or dead. Vide Dead.
  • Deceyte. Captus, us. Circumductio, Dolus, li. Er­ror, Fallacia, Falcimonia, Fraus, Frustratio, Fu­cus, ci. Pellacia, Versutia, Captio, Blanditia. De­ceuance ou deception. S.
  • Deceyte in selling false wares for good. Impostu­ra, ae. foe. g. Tromperie. S.
  • Deceyte in trimming or polishinge olde wares to make them sale able. Fraus mangonica.
  • Deceitfull.. Dolosus, a, um. Fallax, cis. Fraudulen­tus, a, um. Pellax, cis. Fraudolosus, Subdolus, a, um. Versutus, Vulpinus, a, um. Plein de deception. S
  • Deceatfull, craftie, or a guilefull woman. Mulier dolosa. Horat.
  • Deceatfull men. Fallaces homines.
  • Deceatfull, or fraudule [...] and lying men of Cat­thage. Fraudulenti & mendaces Carthaginen­ses. Cic.
  • Deceitfull or subtile sentence. Sophisma, tis. n. gen. It is rather an argument of cauilation, a con­clusion sophisticall, or a sophisme. Argument ca­uillatoire, conclusion sophistique, Sophisme. S.
  • Deceitfull speaking of wordes. Pigmentum. Cic.
  • Deceitfully. Dolose, Fallaciter, Fraudulēter, Frau­dulose, Subdole, Versute. Par tromperie. S.
  • Deceyue. Caluo, is. Circumuenio, is. Contechnor, aris. Circumscribo, is. Dare insidias, Decipio, is. Dare verba, Decollo, as. Deludo, is. Defraudo, as. Eludo, is. Fallo, is. Fraudo, as. Frustro, as. Fru­stror, aris. Illudo, is. Implano, as. Impono, is. Et tunc postul dati. Inesco, scas. Ludo, is. Nectere do­lum, Offundere errorem alicui, Seduco, is. Sub­duco, cis. vt subducere alicui, Subtendo, is. Fu­cum facere. Deceuoir. S.

    To deceaue in talke. Fallere, Verba dare alicui. Deceuoir de parolles. S.

  • Deceaued. Circunscriptus, a, um. Circunuentus, a, um. Deceptus, a, um. Illusus, a, um. Proditus, a, ū. Defraudatus. Inductus, ta, tum. Ludificatus, ta, tum. Captus & fraudatus. Trompé & deceu. S.
  • Deceaued in a playne matter. Caligatus in sole.
  • Deceaued to be. Ruo, is. vt Emptorem pati ruere. Cic. To suffer the byer to be deceaued.
  • Deceaued to be in opinion. Allucinor, aris. Se abuser & se tromper. S.
  • Deceauing. Circumscriptio, onis. foe. g. Tromperie & deception. S.
  • Deceauour. Circunscriptor, Fraudator, Deceptor, Pellax, Pellicator, Ludificator, Lusor, Frustra­tor, Impostor, Dolosus, Fallax. Trompeur, ou vn deceueur. S.
  • Deceauour in bying and selling by promyse. Im­postor, oris. m. g.
  • Deceauer of people in the market. Saccularius, ij. m. g. Vide Cutpurse.
  • Decembre the name of a moneth. December, ge­nialis mensis. Decembre. H.
  • Decent or conuenient. Decens, tis. Decent & conue­nable. S.
  • Decent to be. Decet, bat. Imper. It is decent. Il est decent. S.
  • Decently. Decenter. Decentement. S.
  • Decerne or decree a sentence. Computo, as. Scisco, scis.*Decernere. Decerner. S.
  • Decerne or iudge. Iudico, as. Opinor, aris. Vide Iudge.
  • Decide or discuse a matter. Decido, is. Decider. S.
  • Decide vpon some matter. De aliquo negotio de­cidere. Decider de quelque affaire. S.
  • Decide and to determine a question. Quaestionem decidere. Decider & determiner vne question. S.
  • Decided. Decisus, sa, sum. Decise. S.
  • Decke or y e forpart of a shippe. Prora, ae. foe. ge. Le deuant de la nauire. S. Et Proreta. He that hath the rule of the decke.
  • Decke or dresse courtly. Redimio, is, iui. Orner. S.
  • Decke or trymme. Adorno, as. Exorno, as. Orno, as. Polio, is. Como, is. Excolo. Orner.
  • Decked or dressed courtly. Redimitus, a, um. Orné. S
  • Decked or dressed. Ornatus, a, um. Politus, a, um. Cultus, ta, tum. Comptus, ta, tum. Orné. S.
  • Decked trymmely. Splendidus, a, um.* Peronatus, ta, tum. Percultus, ta, tum. Perpolitus, ta, tum. Fort orné. S.
  • Decked with diuers colours. Variegatus, a, ū. Cal.
  • Decking. Ornatus, us. Comptus, tus. Cultus, tus. Exornatio, onis. Ornamentum. Ornement.
  • Deckinge of doores or houses with bowghes or floures. Toral, Toralium, ij. n. g.
  • Declamer. Declamator, oris. m. g. Declamateur. S.
  • Declamation. Declamatio, onis. f. g. Declamation. S.
  • Declamatorie. Declamatorius, a, ium. Declamatoire.
  • Declamation often heard, and tedious to the hea­rers. Crambes repetita, accusa. Cramben.
  • Declame or to exercise a fayned argumēt in plea­ding, vsed amonge Lawyers called mootinge. Declamo, as. Declamer. Et Declamitare, To de­clame often. Declamer souuent. S.
  • Declaration of a consent or fauour. Suffragatio, onis. foe. g.*
  • Declaration of fables in a morall sence. Epimy­thion, Affabulatio, vel fabulae expositio. Cal.
  • Declaration of fables, lyes, or tales. Mythologia. [Page] Fabulae explicatio. Cal.
  • Declaration of any thing. Declaratio, Monstratio, Narratio, Eriodatio, Explanatio, Explicatus, Ex­plicatio, Expositio, Interpretatio, Lumen, Pate­factio. Declaration & exposition.
  • Declaration or a plee in lawe of any accion. Libel­lus, li. mas. gen.
  • Declaration or prognostication. Apotelesma.*
  • Declare and to expounde. Declaro, as. Dico, is. Di­gero, is. Edico, is. Edicto, as. Edissero, ris, rui. Ex­primo, is. Indico, is. Patefacio, is. Planum facere, Monstro, as. Narro, as. Aperire, Dilucidare, Eno­dare, Explanare, Explicare, Exponere, Interpre­tari, Diluere, Enudare, Dubia perspicuis illu­strare. Declarer & exposer.
  • Declare a message. Annuntio, as. Edere mandata. Annoncer. S.
  • Declare by gesture or deede. Praemefero, rs. Praete­fero, rs. Praesefero, rs. Cal.
  • Declare, or make a thing cleare, perfect, and plain. Dilucido, as. Declarer & exposer. S.
  • Declare in presence. Repraesento, as. Vt iram deo­rum repraesentare. To declare the wrathe of the Gods.
  • Declare his mynde or courage. Ostendere animū suum. Declarer son courage. S.
  • Declare him selfe. Aperire se. Se declarer.
  • Declare openly, or publyshe to the people. Pronun­cio, as. Promulgo, as. Prouulgo, as. Vulgo, as. Publico, as. Publir. S.
  • Declare playnely. Explico, as. Vt supra.
  • Declare warres. Arma canere, Bellum indicere.
  • Declared. Indictiuus, Indictus, a, um.* Interpreta­tus, ta, tum. Explanatus, ta, tum. Declaratus, ta, tum. Declaré, & expliqué. S.
  • Declared, diuulgate, or publyshed to be. Patefio, is. Permano, as. Permanesco, scis.*
  • Declared to be. Explanari, Declarari. Estre declare. S.
  • Declarer of holy scripture. Sacrarum literarum in­terpres, Explanator, Explicator, toris. m. g.
  • Declination. Declinatio, onis. f. g. Declination. S.
  • Decline. Vergo, is, si, vel xi. Flecto, is. Declino, as. Decliner. S.
  • Decoction, or broth made with certayne herbes or suche lyke boyled. Decoctus, Decoctum, Deco­ctura, Vulgus pharmacopolarum Decoctionem vocat. Decoction. S.
  • Decree. Decretum, ti. Lex, gis. Constitutio, Pse­phisma, tis. Scitum, ti. Decret.
  • Decre or iudgement. Sententia, ae. foe. gen. La sen­tence du Iuge. S.
  • Decre and sentence geuen and promulgate. Finale decretum, Sententia lata, Authoritas publica. Vn decret. S.
  • Decre stablished. Sanctio, Sanctio sancta. Cic. li. 3. ad Attic.
  • Decre. Decerno, is. Decerner. S.

    I haue decreed to do this. Apud me hoc facere decretum est, Deliberatum est, Certū est, Visum est, In animo habeo, Est sententia, Est consiliū, Est mei consilij, Placet, Placitum est, In hanc descendo sententiam, Statui in animo, M [...]cum statui, Constitui, Est in animo, Est in animo fixū, immotumue. Mor.

  • Decreed. Statutus, a, um. Decretus, ta, tum. Decer [...]é.
  • Dede. Actus, us. Actum, ti. Eactus, vs. Factum, ti. n. g. Acte & faict. S.
  • Dede or act iustly done. Catorthoma.*
  • Dede sealed & deliuered. Syngrapha, Syngraphus, & Syngraphum, i. n. g.
  • Dede or other wryting made and written with a mans owne hande. Perscriptio, Perscriptū. Cic.
  • Dede subscribed. Subscriptio, vel tum.*
  • Dedication, or consecration. Apotheosis, Conse­cratio, siue deificatio. Herod. li. 4.
  • Dedication or feaste of the churche. Encaenia, cum ae dipth. Innouatio, August.
  • Dedicate. Celebro, as. Consecro, as. Dedico, as. Di­co, as. Sacro, as. Dedier. S.
  • Dedicate and to cōsecrate something to God. De­dicare aliquid Deo, Sacrare, Deuouere. Dedier & consacrer quelque chose à Dieu. S.
  • Dedicate, or to consecrate a place. Locum inaugu­rare. Dedier quelque lieu. S.
  • Dedicated to God. Sacer, ra, rum. Diuus, a, um.* Dedicatus, Dicatus, Deuotus, Consecratus, ta, tum. Dedié. S.
  • Dedicated to serue God, or who that hath a spiri­tuall religion or vowe for a tyme. Nazareus.*
  • Dedication. Dedicatio, Consecratio, Inauguratio. Dedication. S.
  • Dedictated to one opinion, as of one secte. Conse­craneus, Consectaneus, a, um.
  • Deducte charges. Subduco, is. Deduire. S.
  • Deduct a summe. Deduco, cis. Subduco, is. Deduire & rebattre d' vne somme. S.
  • Deducted or abated. Deductus, Subductus, a, um. Deduict. S.
  • Deduction in accompte, Deductio, Súbductio. De­duction. S.
  • Deface a wryting or instrument. Lituro, as. Scripta delere, vel refigere, Auferre, Delinire, Oblite­rare, Expungere, Deluere, & Deformare formā, vel faciem alicuius scripturae vel instrumenti. Effacer quelque escripture. &c.
  • Deface or brynge out of estimation the acte of o­thers. Cōtundere mores alienos, delere meritá.
  • Deface or to rase a letter. Exterere literam. Effacer Vne lettre. S.
  • Defacing. Obliteratio, Deletio. Effacement. S.
  • Defalke or minishe. Defalco, cas. Defalcare, signi­ficat Tollere & amputare, quasi falce abscindere▪
  • Defalke a decre, lawe, or statute. Refigere decreta, vel leges, vel sanctiones, Tabulas delere, vel re­figere.
  • Defalke the authoritie of others. Imminuere Ius.
  • Defalte, or defaute, or lacke. Defectio, Defectus, vs, Deliquiū, ij. n. g. Defaillance de quelque chose. S.
  • Defaulte in appearaunce. Aeremodicium, ij. n. g. Desertion de cause, default. S.
  • [...] [Page] Defaulte to make in appearaūce. Non respondere.

    To signifie a defaulte. Eremodicium denuncia­re. Signifier vn default. S.

  • Defaulte to make in wager of lawe. Vadimonium deserere, Ad vadimonium non venire, Missum facere vadimonium, Cedere foro iudiciali. Cau­sam deserere.
  • Defatigate. Defatigo, as. Lasser. S.
  • Defatigated. Defatigatus, ta, tum. Vide Wery.
  • Defeate. Induco, cis, uxi.
  • Defection, properly where as an army dothe for­sake their owne captayne, and rebelling taketh the contrarie parte. Defectio, onis. foe. g. Defail­lance, delaissement. S. Vide Lack and want.
  • Defectiue. Defectus, a, um. Sometyme defectiue is phrased for decayed.
  • Defence against th'enemies. Propugnatio, Tuta­mentum, Munimentum, Praesidium, defensio. Defense contre les ennemis. S.
  • Defence of the defendour. Exceptio, Praescriptio, Recusantis ratio, Actio prima rei, Antigraphe. La defense du defendeur. S.
  • Defence. Praesidium, ij. neu. ge. Protectio, onis. f. g. Tutela, ae. foe. gen. Defense.
  • Defence or aunswere to a rebuke. Apologia, ae. Defensio seu excusatio, onis. foe. g.
  • Defence made and wrought by Bees at the entry of the hyue, to defende them from colde. Propo­lis. Lege Plin. li. 11. cap. 7.
  • Defend. Adesse alicui, Contueor, eris. Defendo, is. Munio, is, ire. Praesideo, es. Tego, is. Tueor, ris. Tuto, as. Tutor, aris. Vindico, as. Protego, is. De­fendre. S.

    To defende with all his power. Pro verili parte aliquid defendere. Cic.

    To defende hym selfe by th'excusation of his youthe. Excusatione adolescentiae se defende­re. Cic.

    To defende his maisters lyfe. Caput domini defendere. Cic.

    To saue or defende from coulde. Munire à fri­gore. Columel.

  • Defende diuersly. Munito, as. freq.*
  • Defende from wrong. Asserere ab iniuria.
  • Defende often. Defenso, as. Defensito, as. Munito, as. Defendre so [...]uent.
  • Defende right and title. Prosequi ius.
  • Defende them which be faultles, or falsly accused, or poore. Patrocinor, aris. Defendre aucun, & sou­btiner son droit & querelle. And suche defence or ayde is. Patrocinium. ij. n. g.
  • Defendaunt to an action. Pars quae relata vel rea.* Is vnde petitur, Defensor, Reus. Le defendeur. S.
  • Defendid. Defensus, sa, sum. Defendu. S.

    The cause being defended with many stronge argumentes. Causa pluribus argumentis defen­sa viriliter. Cic.

  • Defended. Munitus, Protectus, Tutus, a, um.
  • Defendour. Praeses, dis. Propugnator, Protector, Tutor, Vindex, cis. Defenseur. S.
  • Defensiue. Defensarius, a, um. Praesidiarius, a, um.
  • Deferre. Differo, rs. Elongo, as. Prolongo, as. Pro­moueo, es. Protraho, is. Tollo, lis, sustuli, Traho, is. Tracto, as. Differer. S. Vide Delay.
  • Deferre from daye to daye. Crastino, as. Extrahere diem, Procrastino, as. Prolato, as. Ducere diem. Differer de iour en iour. S.
  • Deferrer. Cunctator vel Trix. Qui targe à faire quel­que chose. S.
  • Deferring of tyme. Procrastinatio, Tractio tempo­ris. Delay. S.
  • Defiaunce in battayle or quarell. Prouocatio, onis. foe. gen. Defiance. S.
  • Defie one in a quarell. Prouoco, as. Defier aucun. S.
  • Defied. Prouocatus, ta, tum. Defié. S.
  • Defier. Prouocator, oris. m. g. Defiant. S.
  • Defile. Attamino, as. Cloaco, as. Collutulo, as. Cō ­spurco, as. Contamino, as. Dedecoro, as. Foedo, as. Impedio, is. Impio, as. Prophano, as. Inquino, as. Polluo, is. Scelero, as. Spurco, as. Temero, as. Tetro, as. Turpo, as. Vileo, es. Vilesco, scis. Vio­lo, as. Vitio, as. Contaminer. S.
  • Defile all ouer. Permerdo, as.
  • Defyle, or to make foule or imbrewe. Oblino, is, ere, litum. Enduire. S.
  • Defyle a woman. Vide Defloure.
  • Defiled, cōtaminated, dishonested, spotted, or vio­lated. Contaminatus, Corruptus, Dedecoratus, Oblitus, Pollutus, Squallidus, Squallus, Vitia­tus, Violatus. Contaminé. S. Violabilis, le. Ang. A­ble or apt to be defiled.*
  • Defiling. Pollutio, onis. foe. g.
  • Define. Definio, is. Definir. S. Vide Diffine.
  • Deflouration of a mayde or woman. Compressus, us. Stuprum.
  • Defloure a mayde or woman. Comprimo, is. De­pudico, as. Deuirgino, as. Imminuere pudicitiā, Rapio, is. Stupro, as. Stuprum offerre virgini. Vi­tio, as. Vitium offerre, Addere vitium virgini vel pudicitiae. Desflourer vne vierge, ou despuceler. S.
  • Defloured. Vitiatus, a, um. Compressus, a, um. Rap­tus, a, um. Corr [...]mpu.
  • Deflouring, or rauishing. Raptus, us. Stuprum, Vi­tiatio. Corruption de femme ou fille.
  • Deforme or defourme. Deformo, as. Vitio, as. Des­figurer. S.
  • Deformed or defiled. Foedus, a, um.
  • Deformed or ill fashioned. Deformis, e. Foedus, a, um. Disformé. S.
  • Deformed, misshapen or vncomely. Informis, e. Adiect. vt Virgil.
    Necsum adeo informis, nuper me in littore vidi,
    Cum placidum ventis staret mare. &c.
    Nor yet Ime so deformed muche,
    I sawe my selfe but late
    In water shore, when Sea from wynds
    did stand and stable state.
  • Deformed or ill fauoured woman. Pithecium. Plaut. in Mili.
  • Deformed pers [...]nages. Maniae, arum. Personae de­formes. [Page] Authore Festo.
  • Deforming. Deformatio, onis. f. g.
  • Deformitie. Deformitas, Turpitudo. Disformité. S.
  • Deformitie or ill habite of y e body. Cachexia. Cal.
  • Defraude, or beguyle. Defraudo, as. Defrauder. S.
  • Defrauder, or a beguyler. Defraudator, Frauda­tor, oris. m. g. Defraudateur.
  • Degree. Gradus, us. Degré, ou Marche. S.
  • Degree of bloud, consanguinitie, or kyndred. Gra­dus affinitatis. My authour puttes Stemma, in this place, of whiche reade Plin. li. 35. cap. 2.
  • Degree of knighthode. Ordo militaris.
  • Degree or state of men. Ordo, inis. m. g. Vt ordo Se­natorius. L'estat des senateurs. S.
  • Deidamia, the name of her that was concubine to Achilles, of whome he begat Pyrrhus. Vide Sta­tium in Achilleid.
  • Deinty or licorous body. Eruditum palatum, Cu­pes, Liguritor, Catillo, onis. Vn friand, Friolet, frigalet. S.
  • Deinty. Opiparus, a, um. Vide Costly.
  • Deinty or nete. Lautus, a, ū. Vt lautus cibus, Dein­tie meate.
  • Deintie dyshe of meate. Pulpamentum delicatum. Morceau friand. S.
  • Deintie meates. Cupedia, Cupedula, Delitiae po­pinales. Friandise. S.
  • Deintely to fare. Laute, vel Opipare epulari. Ligu­rio, is. Catillare. Friander, S.
  • Deintines of meates at a banquet. Lautitia, ae. f. g.
  • Delaye. Comperendinatio, Dilatio, Procrastina­tio, Prorogatio, Mora, ae. Remora, ae, Tardatio, Sustentatio. Delay, delayement.
  • Delay taken for three dayes. Comperendinatio, o­nis. foem. gen.
  • Delayes ordinary, as in the vacation tyme or be­twene the termes. Dies legitimi dilationū, Di­lationes legitimae, Dies stati dilationum, Dies legitimi ordinis iudicialis, vel curriculi causarū. Les delais ordinaires. S.
  • Delaye. Duco, is. Prorogo, as. Tardo, as. Traho, is. Delayer.
  • Delaye or continue iudgement. Amplio, as.
  • Delaye or to diferre the tyme. Differre, Compe­rendinare, Intercalare, Moram creare, vel inter­ponere, Agitare moras, Prolatare, Proferre, Protrahere, Promouere, Sustētare, Tollere. Delayer & differer. S.
  • Delaye from daye to daye. Procrastino, as. Diem de die differre. Differer de iour en iour. S.
  • Delay for a longer tyme. Comperendino, as. Pro­rogo, as. Differer, delayer, proroger. S.
  • Delayed. Comperendinatus, Procrastinatus, Pro­rogatus, Tardatus, ta, tum.
  • Delaying and delaye. Extractio, Protractio. De­layement. S.
  • Delectable. Amoenus, a, um. Blandus, a, um. Gluci­datus, a, um. Iucundus, a, um. Venustus, a, um. Volupis, pe. Delectable & doulx. S.
  • Delectable place. Locus amoenus.
  • Delectable pronunciation of speache. Venustas, tis. foe gen.
  • Delectably. Amoeniter, Blandè, Musicè, Venustè.
  • Delectation or delite in worldly thinges. Delecta­tio, onis. Libentia, Volup, Voluptas, tis. Delecta­mentum, Oblectatio. Delectation & plaisir. & Vo­luptarius, a, um. vel Voluptuarius, a, um. Angl. Geuen to delectation or worldly pleasure, or of delectation. Addonné à ses plaisirs mondains. S.

    To geue delectation, or to delyte. Delectare, Delectatione afficere, Oblectare, Afferre dele­ctationem. Donner delectation. S.

  • Deliberation. Deliberatio, Deliberatū. Deliberatiō.
  • Deliberation. Ruminatio, onis. Per Metaph.
  • Deliberate or take aduice or counsayle. Cosulto, as. Delibero, as. Deliberer. S.
  • Deliberatly or aduisedly. Consultò, Deliberatè, Consultè. Deliberé, aduiseement. S.
  • Delicate. Blax, cis. Lautus, a, um. Molliculus, Opi­parus, a, um. Delicatus, ta, tum. Delicat.
  • Delicate banquettes, or feastes. Dapes, ium. vt Su­perbae dapes. Mart. And the seruers in at suche banquettes, be called. Dapiferi, orum. Cal.
  • Delicate banquet. Delicatum conuiuium. Banquet friant & delicat. S.
  • Delicate or delicious meate wrapped in paste. Scriblita, ae. foe. g. A tarte. Vne tartre. S.
  • Delicate or wanton. Viniolus, la, lum. Qui molli­ter se gerit & effoeminatè.
  • Delicate or wanton liuing. Sybaris.*
  • Delicate persone. Trossulus, Delicatus, Mollis ho­mo, Liberaliter genitus. Homme delicat.
  • Delicate or pleasaunt wenche. Trossula, ae. * Deli­cata, Mollis. Delicatte. Pals.
  • Delicate meates. Cupediae, Cupedula, Dapes, Scitamenta, Mattya vel Mattea. Friandise, Friand lopinet, morceau friand. H.
  • Delicately. Laute, Molliter, Muliebriter, Opipare. Delicatement. S.

    To lyue delicately. Molliter se curare, Delicate & molliter viuere. Viure delicatement. S.

  • Delicatenes. Mollicia, Mollicies, Muliebritas. De­licateté, ou delicatesse. S.
  • Delyte. Carpere voluptatem, Gestio, is. Inuito, as. Delecto, as. Oblecto, as. Oblector, aris. Et Iuuat Impersonale. Delecter. S.

    To delite or geue d [...]lectation. Delectatione af­ficere, Afferre delec [...]ationem. Donner delectation.

  • Delite that one taketh of any thing. Delectamen­tum, Delectatio, Oblectamentum. Delectation ou plaisir qu'on pr [...]nd à quelque chose. S.
  • Delite of worldl [...] thinges, or carnall delectation. Volup. Voluptas, tatis. foe. gen. Volupté. S. That whiche is of suche carnall delite, or is geuen to delite in carnall delectation. Voluptarius, a, um. Addonné a ses plaisirs mondains. S.
  • Deliuer. Extrico, as. Libero, as. Recipio, is. Soluo, is. Expedire, Expeditu [...]facere. Deliurer. S.
  • Delyuer a thing to one to cary to an other. Ad­mando, as. Plaut. in Poen.
  • [Page] Deliuer any thing whiche is asked or called for. Subministro, as. Soubministrer. S.
  • Deliuer or bryng forth by waye of generation. Pa­reo, is, peperi. Se deliurer d'enfant, & accoucher. S.
  • Deliuer into bondage or seruitude. In seruitutem redigere. Addicere in feruitutem.
  • Deliuer out of daunger or peril. Eripio, Vt à mor­te aliquem eripere. To deliuer one from death. Reduco, Vindico, cas. Vide Bring.
  • Deliuer or to saue from death. Ab interitu vindi­care. Plin. Iunior.

    To deliuer from euill. A malis abstrahere. De­liurer des maulx. S.

  • Deliuer, or to set the citie at libertie. Iugum deij­cere à ceruicibus ciuitatis. Deliurer des ennemis. S.
  • Deliuer or to geue from one to an other. Per ma­nus tradere. Caes.
  • Deliuer ouer to an other. Trado, is. Transcribo, bis. In manus alicui tradere aliquem. To deliuer one into the handes of an other.
  • Deliuer possession, liuery, state, or seisin. Mancipo, as. Mancipio dare. Possessionem alicui tradere.
  • Deliuer a prisoner or conuict to pryson. Iudicatum subingerere.*
  • Deliuer a sheape to a slaughter man. Subingere­re ouem. Vide Festum.
  • Deliuer vpon trust. Concredo, is. Vt concredere aliquem in custodiam alterius. Plaut. To deli­uer, or committe one to an other mans custody.
  • Deliueraunce. Deliberatio, Liberatio, onis. foe. ge. Deliurance. S.
  • Deliueraunce of a woman greate with chylde. E­nixus, us. mas. gen. Partus, tus. m. g. Partio, onis. foe. ge. Deliuerance de femme grosse d'enfant. S.
  • Deliueraunce out of bondage, or seruitude. Manu­missio, onis. foe. gen. Deliuerance de seruage. S.
  • Deliueraunce of prysoners, as at the comming in of princes. Abolitio criminum publica vel pri­uata. Deliurance des prisonniers. &c. S.
  • Deliuered. Expeditus, a, tum. Liberatus, Solutus, a, um. Traditus, a, um.
  • Deliuered of chylde. Enixus, a, ū. Vt mulier enixa. sex partus. A woman whiche hath bene deliue­red of sixe chyldren. Qui à enfanté six enfants. S.

    To cause money to bee deliuered to one out of the banke. Nummus alicui scribere. Plaut.

    Women deliuered of the fruite of their wombe. Enixae foeminae foetae. Femmes deliurées du fruict de leur ventre. S.

  • Deliuered out of tribulation. Exire aerumna. Estre deliuré de tribulation. S.

    To be deliuered by an other. Salutem accipere ab aliquo. Estre deliuré par aucun S.

  • Deliuered by the death of the Counsull. Defun­ctus Consulis fato. Deliuré par la mort du Consul. S.
  • Deliuered from a feuer. Perfunctus à febri. Deliuré de la fiebure. S.
  • Deliuered from laboures. Perfunctus laboribus. Deliuré de ses labeurs.
  • Deliuered out of bondage, daunger, or ieopardye. Reductus, a, um. Vacuus à periculis, Vindicatus, a, um. Deliuré.
  • Deliuerer. Liberator, vel Trix. Seruator, toris. m. gen. Qui deliure, deliureur.
  • Deliuerer of a thing called for. Subministrator, o­ris. m. gen. An vnder seruaunt.
  • Deliuerer out of bondage, daūger, perill, or wrōg. Vindex, icis. Com. ge.
  • Delude, or to mocke, or deceaue some body. Delu­do, is, si. Abuser aucun, mocquer, tromper. S. Et Delu­sus, sa, sum. Mocked or deluded.
  • Delusion wrought by enchauntement, iugling cast or legierdemayne. Praestigium, ij. vel Praestigiae, arum, Incantationes, Delusiones.
  • Delue or to digge the earth. Fodere, Defodere. Fo­uir la terre. S.
  • Delue or to digge rounde aboute. Circumfodere, Exarare. Fouir à l'entour. S.
  • Delue or to digge a ditche. Scrobem subigere. Fouir vne fosse. S.
  • Deluer, or digger of a pitte. Putearius, ij. mas. gen. Qui fouit les puis. S.
  • Deluer, a digger, or a ditcher. Subarator, oris. m. g. Fossor, oris. m. g. Fouisseur. S.
  • Deluing, or a digging. Fossura, Fossio, onis. foe. ge. Fouissement.
  • Deluing or a digging rounde about. Circunfossu­ra, ae. foe. g. Fouissement tout entour.
  • Demaunde. Adeo, is, ire. Exigo, is. Quaero, is. Rogo, as. Requiro, is. Expeto, is. Interpello, as. Interro­go, as. Percunctor, aris. Peto, is. Deposco, is. Sci­tor, aris. Sciscitor, aris. Demander. S.

    To demaunde that is iuste, honest, and conue­nient. Postulare, Poscere. Demander chose iuste, honneste & conuenante. S.

  • Demaunde and desire instantly. Exposcere. Deman­der instamment. S.
  • Demaunde importunatly. Flagitare, Efflagitare. Demander à toute force. S.
  • Demaunde and to require audience. Dicendi vel agendae causae locum & potestatem petere. De­mander audience.
  • Demaunde dutie, or his owne againe. Reposco, scis. Redemander. S.
  • Demaunde often. Rogito, as. Quaerito, as. Deman­der souuent.
  • Demaunde the commons consent in the parlia­ment house. Rogare plaebem, And the demaūde it selfe is, Rogatio, onis. f. g. Interrogation. S.
  • Demaunde with a loude voyce. Clarigo, as. Lege Cal.
  • Demaundaunt. Petens, Quaerens. Demandant. S.
  • Demaunde. Erotema, tis. Rogamen, Rogatus, us. Petitus, Postulatus, Postulatio, Petitioonis. f. g. Vne de mande. S.

    A demaunde that is foolishe. Insulsa efflagita­tio. Vne sotte demande.

    Thy demaunde is reasonable. Ius bonum dicis, oras, petis. Ta demande est raisonnable. S.

  • Demaunded. Interpellatus, Interrogatus, Requisi­tus, [Page] Rogatus, a, um. Petitus, ta, tum. Demandé. S.
  • Demaunded it is, or it was. Requisitum est.
  • Demaunder. Petitor, Rogator, Actor. Le deman­deur en matiere de Iustice.
  • Demeanure. Gestus, us. Status, tus. Habitus, tus. Maintien. S.
  • Demonstration or euidence. Apodixis, Indicium, Monstratio, Significatus, tus. Significatio, onis. Demonstratio, onis. Declaratio, onis. foe. g. De­monstrance.

    He whiche doth make demonstration, or shewe a thyng. Demonstrator, oris. m. g. Demonstrateur.

  • Demonstrate. Indico, as. Monstro, as. Demonstro, as. Declaro, as. Demonstrer. S.
  • Demonstratiue. Epidicticon, Demonstratiuus, a, um. Demonstratif. S.
  • Demure. Modestus, a, um. Modeste. S.
  • Demurely. Modeste. Modestement. S.
  • Demurr in lawe, or dwell in lawe, called amonge our lawyers. Moratur in Lege, Consistere iudi­cium, vel opinionem, And when the Iudge de­termineth the state of the matter, then must bee sayde. Constituere statum caussae.
  • Demurre, for so is it spoken shorte of the common people. As they will say, our matter is brought to a demurre. Destitutum est incoeptum no­strum. Nostre cas est demeuré. S. It is deriued frō the latine worde Demorari, To abyde, staye, or tary. Or of the Frenche. Demourer. Ou demeurer.
  • Denne, or caue. Antrum, Cauerna, Fouea, Latibu­lum, Specus, us. vel coris. Spelaeum, Spelunca. Cauerne. S.
  • Denne or caue wherin wylde beastes lye. Lustrum, tri. Et Lustrum ferarum, Spelaeum ferarum. Cu­bile ferae, Lustrum dictum quòd parum illustre­tur. Cauerne de bestes sauuages. H.
  • Dennes of harlottes, whores, knaues, or theues. Lustrum, tri. n. ge.
  • Denne for theues. Spelunca latronum.
  • Denmarke region. Chersonesus, Cymbrica, Da­nia, nunc etiam Danomarchia, quòd Danis sub­iecta sit dicitur. Danemar [...]. S.
  • Deny. Diffiteor, eris. Inficias ire. Nego, as. Abnuo, is. Refuto, as. Inficior, aris. Recuso, as. Denego, as. Dénier quelque chose, nier. S.

    They denye any to be a good man; sauing hym that is wyse. Negant quenquam virum bonum esse nisi sapientem. Ils ment qu'il y ait vn homme de bien, [...]'il n'est sage. S.

  • Deny by an othe falsely. Abiuro, as. Renier auec ser­ment. S.
  • Deny often. Negito, as. Plaut. in Bacchid. Vix qui­dem negito.
  • Deny or forsake. Relinquo, is. Delaisser. S.
  • Deny partly, or make halfe denyall. Subnego, as. Aucunement nier, presque nier. S.
  • Denie stifly or vtterly. Abnego, as. Renier. S.
  • Deny with becke or countenaunce. Abnuo, is. Ali­quid alicui abnuere. Cic.
  • Deny with an othe. Adiuro, as.*
  • Deny with a loude voyce. Reclamo, as. Crier à l'en­conore & ne vouloir consenter. S.
  • Deniall or denying. Apophasis, Renutus, us, De­trectatio, Inficiatio, Negatio, Denegatio. Niemēt
  • Denyer. Inficiator, Negatiuus, Negator, Detrecta­tor. Qui nie. S. Inficiator, oris. m. g. He whiche de­nieth debte. Qui nie vne debte. S.
  • Denizens, or straungers made free. Recepti in protectionem regiam.
  • Dented. Crenatus, a, um.
  • Dentes about a leafe lyke a sawe. Crenae, arum.
  • Denomination. Vocabulum. * Denominatio, No­minatio, onis. foe. g. Nomination. S.
  • Denominate. Denomino, as. Nommer. S.
  • Denounce. Denuncio, as. Indico, cis, xi. Denencer. S.
  • Denounced. Denunciatus, Indictus, a, um. Denoncé, commandé & publie. S.
  • Denouncing. Denunciatio, Indictio▪ Denonciation▪ S
  • Depaint or describe. Depingo, is. Peindre. S.
  • Departe. Abeo, is, ire. Absisto, is. Abscedo, is. Cōce­do, is. Vt concede hinc. Decedo, is. Discedo, is. Degredior, eris. Facesso, is. Proficiscor, eris. Re­cedo, is. Secedo, is. S' en aller. S' en partir. S
  • Departe a sunder. Dirimo, is. Separer. S.
  • Departe from one place to an other. Transmigro, as. Vide Chaunge.
  • Departe not. Asta, Imp. de Asto, as. Vide Stande.
  • Depart or die. Vide Die.

    To departe, or to go from one. Desistere ab ali­quo. Se departir de quelqu' vn. S.

  • Depart or to go from some place. Emigro, as. Mo­uere se loco, vel ex loco, Facessere, Proficisci de loco, Abire, Concedere, Abcedere, Discedere, Recedere, Digredi, Excedere. Se departir de quel­que lieu. S. Partir. &c.
  • Departed or dead. Vide Dead.
  • Departing or departure. Decessio, nis. Digressio, Secessio, Secessus, Abitio. Abitus, us. Discessus, us. Discessio, Profectio, Recessus, us. Departement.
  • Depeache. Absoluo, Remitto. To dispatche. De­specher.
  • Depeaching. Absolutio, onis. foe. ge. Vide Absolue.
  • Depende, or hange downe. Dependeo, es. Pendeo, es. Dependre. S.

    All thy hope dependeth or hangeth on fortune. Spes omnis tua pendet ex fortuna. Cic.

    Our health dependeth on yours. Pendet & à ve­stra nostra salute salus. Nostre salut depend du vostre. S.

  • Depopulation or conqueste, desolation or destru­ction. Depopulatio, onis. f. g. Destruction. S.
  • Depopulate a countrie. Depopulor, aris. To de­stroye. Destruire. S.
  • Depose, or depriue. Dare successorem, Depono, is. Exautoro, as. Exonero, as. Exuo, is. Deposer. S.
  • Depose, or depriue one out of his office. Potesta­tem vel magistratum abrogare alicui, Submo­uere potestate, vel à potestate. Deposer aucun de son office. S.
  • Deposed. Abactus, a, um. Depositus, Depulsus, Ex­autoratus, [Page] Exonoratus, a, um. Priué. S.
  • Deposition. Depositio, Exoneratio, onis. f. g.
  • Deposition of witnesses. Testimonium, Testatio. onis. f. g. Deposition de tesmoings. S.
  • Depraue, peruert, or make ill. Deprauo, as. Peruer­to, tis Profano, as. Desprauer, corrumpre & gaster.
  • Depraue, or saye ill. Obtrecto, as. Detracto, as. De­tracter, mesdire d'aucun. S.
  • Depraued. Deprauatus, ta, tum. Depraué. S.
  • Deprauing or making ill. Deprauatio, Peruersio, Profanatio, onis. f. g. Deprauation.
  • Deprauing, or saying ill. Detractio, Obtrectatio. Detraction.
  • Depryue. Deijcere de gradu, Depono, is. Exuo, is. Orbo, as. Priuo, as. Viduo, as. Spolio, as. Priuer. S.
  • Depriue, or to depose one from his estate & office. Abrogare alicui imperium, Magistratum alicui abigere, eripere, vel detrahere, Exigere atue eximere aliquem honoribus. Priuer aucun de son estat & office. S.
  • Depriue or to put one from his office for euer. Ab­rogare alicui magistratum in perpetuum. Priuer quelqu' vn de son office à tousiours. S.
  • Depryue or take awaye light. Elucifico, as. ¶Labe­rius includeth Elucifico Where as the coue­tous man mistrustinge the prodigalitie of his heyre, wysheth him selfe the same paine that De­mocritus did to him selfe: that is, rather to haue his eyes plucked out, then to see the wasting of his goodes done by his sonne, his couetous af­fection is suche. Est verbum inusitatum.
  • Depriued. Abactus, a, um. Deiectus de gradu, Ex­autoratus, a, um. Orbus, a, um. Priuatus, a, um. Viduus, a, um. Spoliatus, ta, tum. Priué. S.
  • Depriuation. Priuatio, onis. f. g. Depriuatio, onis. foe. gen. Priuation.
  • Deputation. Substitutio, Surrogatio. Substitu­ting or putting in the place of other. Substitutiō.
  • Depute. Addico, is. Allego, as. Surrogo, as. Delego, gas. Substituer, Surroger. S.
  • Deputed. Addictus, Substitutus, Deputatus, a, um.
  • Deputie. Deputatus, Subsortitius, Surrogatus, Vi­carius, rij. m. g. Qui tient la place d'vn autre.
  • Dere a beaste. Dama, ae. m. & f. ge. Vn daim. S.
  • Dere called rayne dere. Tarandus. Plin. li. 8. cap. 38.
  • Dere herte, or my swete herte, a veneriall terme. Amicula, vel Amicule, in Vocat. cas. Anime mi, Vocat. cas.
  • Derision. Illusio, Irrisio, Derisus, sus. Deridiculū. li. n. ge. Derision. S.
  • Deriuate, as to take from one, and to laye it to an other. Deriuo, as. Deriuer. vt Istud verbum deri­uatur ab alio. This woorde is deriued of an o­ther. Le mot est deriué d' vn autre. S.
  • Derke. Ater, a, um. Caliginosus, a, um. Vide Darke
  • Derogate or minishe. Derogo, as. Deroger. S.
  • Derogate the kinges maiestie. Laedere maiestatē.
  • Derogate one lawe with an other. Obrogare le­gem. Festus.
  • Derogation. Derogatio, onis. foe. g. Derogation.
  • Descēde, or to come, or go down. Descendo, is. De­scentiones facere, Sidere. Descendre. S.
  • Descende, or come downe from dignitie. Honorem amittere.
  • Descende, or come of an auncient family or stocke. Orior, riris, vel reris, ortus sum, oriri. vt Satu de­orum ortus. Descended from the Gods.
  • Descended, or come of an olde house or lynnage. Oriundus. Vt Oriundus ab Vlysse. Descended, or come of Vlysses. Des descendans d' Vlysse. Lege Laur. Vall. li. 3. cap. 57.
  • Descended of the bloud royall. Originem à rege trahere. Estre descendu de la lignée royale. S.
  • Descente. Descensus, us. m. g. Descente. S.
  • Descension, or going downe. Descensio, onis. foe. g. Descendement. S.
  • Describe. Circunscribo, is. Depingo, is. Describo, bis. Descrire quelque chose. S.
  • Described. Circūscriptus, Depictꝰ, Descriptus. a, ū.
  • Description. Descriptio, Iconismus. Senec. lib. 15. Epist. ait esse verbum Publicanorum. Descriptiō. S
  • Description of the earth. Geographia, ae. foe. g. De­scription de la terre.
  • Description of the whole worlde. Cosmographia, ae. foe. gen. La description du monde. S. Lege Cal. in dictione Cosmographiae.
  • Description, or picture made of any thing. Char­ta, ae. foe. gen.
  • Description of the compasse of a region by it selfe. Chorographia, ae. foe. g. Regionis alicuius parti­cularis descriptio.
  • Description of a place. Topographia. ae. foe. g. Loci descriptio. Cicer. ad Attic. lib. 15.

    ¶Geographus, Is he that maketh description of the earth. Vt Claudius Ptol.

    ¶Cosmographus, Is he that describeth the who­le worlde, of the difference betwene the Cosmo­grapher and Geographer. Reade Cal. Cosmo.

    ¶Chorographus, Is the describer of the cōpasse of a countrey. Regionis alicuius descriptor.

    ¶Topographus, Is the describer of a place.

  • Deserte, or wyldernes, where no bodye dwelleth. Eremus, Loca deserta, Solitudo, inis. Desertum. Desert. S.
  • Desert places where none frequent. Desertae soli­tudines. Lieux desers ou nul ne frequente.

    To flie into a deserte to saue his lyfe. Mandare vitam suam fugae & solitudini. S' enfuir en quel­que desert pour sauuer sa vie.

  • Desert, deseruing, or merite. Meritum, Promeri­tum, Virtus, tutis· foe. g. Merite, deserte. S.

    It is my desert. Meritum est meum. Ie l' ay de­serué & merité. S.

    According to ones desertes. Pro merito. Terent. Selon qu' on à deserui. S.

  • Deserue. Commereo, es. Demereo, es, Demereor, eris. Mereo, es, rui, ritus sum. Mereor, eris. Pro­mereo, es. Promereor, eris. Meriter, & deseruir quelque chose. S.

    He hath well deserued. Bene promeruit. Teren. [Page] Il l' ha bien deserui. S.

  • Deserue to the vttermoste. Emereor, eris. It is al­so to serue for wages. Meriter, seruir pour la soulde
  • Deserue thanke & fauour of one. Bene demereor. Meriter enuers aucun. S.
  • Deserued. Meritus, a, um. Deserui. S. With this ad­uerbe Bene, if you wyll.

    I knowe she hath deserued, that thou remem­ber her. Scio hanc esse meritam vt memor sis sui. Terent. in And.

  • Deseruing a rewarde. Promerens, tis. Plaut.
  • Deseruing death. Capitalis, le. Vt capitale crimen.
  • Deseruingly. Merito. A bonne cause, & a bon droict. S.

    I loue thee for thy truthe, or for thy desertes. Merito te amo. Terent.

  • Desierable, or worthy to be desired. Optabilis, le. Votiuus, a, um. Desyderabilis, le. Desirable. S.
  • Desines of the head, whiche is a passion whereby the pacient turneth rounde, or els thinketh eue­ry thyng to go about. Vertigo, inis. foe. ge. Tour­nement de teste. S.
  • Desire. Ambio, is. Ardeo, es. Comprecor, aris. Cu­pio, is. Peto, is. Posco, scis. Postulo, as. Opto, as. Oro, as. Studeo, es. Volo, is, lui. verb. neut. & a­nomalum. Desirer.

    I desier greatly to see thee. Ardeo te videre. Ie desire fort de te veoir.

    He desires to see thee. Cupit te videre. Il à grand desir de te veoir. S.

    I humbly desire you. Supplex te peto. Vergil.

    To desire aide, helpe, or sucour. Opem poscere, Horat.

    I desire you, that you restore me that seruaunt agayne. Postulo abs te, vt mihi illum reddas scr­uum. Plaut.

    To desire ayde, or helpe. Opem orare. Ouid.

    You all desyre one thing. Omnes vnum stude­tis. Cic. Vous desirez touts vne mesme chose. S.

    I desire your fauour, or to be in your fauoure. Volo tuam gratiam. Plaut. Ie desire de estre en ta grace. S.

  • Desire deuoutly. Supplico, as. Supplier. S.
  • Desire earnestly. Discupio, is, iui. Fort desirer. S.
  • Desire eftsones. Erogito, as. Resecro, as. Vt obsecro te resecroue. Ie vous prie & reprie. Plaut.
  • Desire feruently. Concupio, is. Suspiro, as. Conuoiter ou desirer fort.
  • Desire for Gods sake. Obtestor, aris. Prier. &c.
  • Desyre good wyll & fauour. Velle gratiā. Vt supra.
  • Desire earnestly. Teneri magno desyderio, Praeop­tare, Discupere, Angi desyderio. Fort desirer. S.

    To haue great desire of his countrey. Angi de­syderio patriae, Teneri desyderio, Desyderio pa­triae moueri, aut flagrare. Auoir grand desir de son pais. S.

  • Desire hertely Exoro, as. Obsecro, as. Prier fort af­fectueusement. S.
  • Desire humbly. Obtestor, aris. Vide Praye.
  • Desire importunately. Efflagito, as. Proco, as. De­mander à toute force. S.
  • Desire inordinatly. Flagro, as. Vide Burne.
  • Desire instantly. Derogito, as. Exposco, scis. Demā ­der ou prier fort & instament. S.
  • Desire lamentably. Imploro, as. Implorer. S.
  • Desire once againe. Erogito, as. Resecro, as. Reprier.
  • Desire pardon of death. Deprecari mortem. Ouid.
  • Desire release for debte. Debitum deprecari.
  • Desire to reade. Lecturio, is. Legere cupio.
  • Desire to do. Facturio, is. Of these verbes reade beneathe after Desirously.
  • Desire to go to stole or siege. Cacaturio, is. Martial. Vall. lib. 1. cap. 24.
  • Desire or request. Desyderatio, Desyderium, Ob­secratio, Rogamen, Rogatus, Optatio, Votum, ti, n. ge. Desir. S.

    I haue a great desyre to see the cittie. Sum in vrbis desyderio, Desyderio vrbs me afficit, De­syderium me tenet vrbis, Vrbis cupiditate fla­gro, Vrbis desyderio flagro, Animus meus est in vrbe, vrbem spectat, aestuat vrbis desyderio, est in vrbis desyderio. Desyderio afficit me haec vrbs. I' ay grand desir de veoir ceste ville. S.

  • Desire or study. Studium, ij. neu. g. Vt studium bo­narum literarum.
  • Desire of honour inordinatly. Ambitio, onis. foe. g. Ambition. S.
  • Desire or luste to women. Amor mulierum, secun­dū Cic. Mulierositas, tatis, f. g. 3. Tusca. quaestio.
  • Desire, or requeste humblye made. Obtestatio, o­nis. foe. gen.
  • Desired. Cupitus, a, um. Expectatus, a, um. Optabi­lis, Obtatus, a, um. Desiré. S.
  • Desired eftsones. Deoratus, a, um.
  • Desired feruently. Cupitus, ta, tum. Concupitus, a, um. Expetitus, ta, tum. Desyderatus, ta, tum. Fort desiré. S.
  • Desiring. Cupiens, tis. Desirant. S. Vide Desirous.
  • Desiring deuoutly kneling, or prostrate. Supplex, cis. Adiectiuum.
  • Desiring many thinges, or muche. Multiuolus, a, um. Catul. ad Mallium, Multiuola est mulier.
  • Desirous, or desiring. Appetens, tis. Auidus, a, um. Affectuosus. Cupidus, a, um. Desireux. S.
  • Desirous. Studiosus, a, um. Vt laudis studiosus. Desirous of prayse.
  • Desirous of honour, and promotion. Ambitiosus, a, um. Ambitieux. S.
  • Desirously, or with desire, or desiringly. Cupide, Cupienter, Optato, Studiose. Auec grand desir. S.

    It is to be noted that all verbes ending in vrio, As Cacaturio, Coenaturio, Dicturio. &c. Bee verbes desyderatiue, desiring or entendinge to perfourme the acte of their significations, as Facturio. I desire to do. Lecturio, I desire to reade. They are formed of the latter supine, by putting to rio, Vt Esu, Esurio. They are of the fourth coniugation, verbes neuters, and lacke their preterfecte tense and supines, onely twoo excepted. Parturio & Esurio, vt Li [...]ius. Praeteritum fugiunt, Meditatiua omnia, praeter [Page] parturio, esurrio, quae praeteritum duo formant. And that they lacke the supines. Quicquid praeterito caruit datur abs (que) supinis. If you couit to knowe more of the nature of these verbes, reade Laur. Vall. li. 1. cap. 24. But this may suffrse.

  • Deske to wryte on. Pluteus, ei. mas. gen. Poulpitre sur quoy on escript. S.
  • Desolation, or deuastation of a countrey. Depopu­latio, onis. foe. g. Degast, pillement, destruction. S.
  • Desolate, or to make sole and without company. Desolo, as. Solum & desertum facio. Desoler.
  • Desolated. Desolatus, ta, tum. vt Plin. Deserta & desoluta loca. Places deserte and desolated or lefte. Deserts & desolez. S.
  • Desolated. Depopulatus, Deuastatus, a, um. Vide Destroyed.
  • Desolate, or to destroye. Depopulor, aris. Deuasto. as. Destruire & despeupler. S.
  • Despayre. Despero, as. Spem abijcere. Spem per­dere, Peruenire ad desperationem. Desesperer, ve­nir iusques à se desesperer. S.
  • Desperate. Desperatus, a, um. Sine spe, Vacuus fi­de, Depositus, a, um. Desesperé. S.
  • Desperate debt. Debitum inopinatum, vel relictū.
  • Desperate to be, or in despayre. Ad restim redire.
  • Desperate mynde. Iacens animus. A harte out of courage.
  • Desperation, or despaire. Desperatio, Spei abie­ctio. Desespoir, desesperance. S.

    Whiche is in greate despaire. Desperatione magna affectus. Qui est en grand desespoir. S.

    To bring in desperation. Desperationem af­ferre. Mettre en desespoir. S.

  • Deperately. Desperanter, Insolabiliter. Desesperée­ment. S.
  • Despyse. Abijcio, is. Aspernor, aris. Contemno, is. Despicio, cis. Negligo, is. Renuo, is. Respuo, is. Sperno, is, spreui. Temno, is, empsi. Contemner. S. Despriser. S.
  • Despise any sacred thinge. Profano, as. Profanum facere.*
  • Despise, or to set nothing by a thing. Despicor, ca­ris. Verbum deponens. Despriser. S.
  • Despisable, or worthy to be despysed. Aspernabi­lis, Contemptibilis. Contemnendus, da, dum. Contemptible. S.
  • Despised. Aspernatus, a, um. Contemptus, a, um. Despicatus, a, um. Neglectus, a, um. Fastiditus, ta, tum. Spretus, ta, tum. Desprisé. S. Despectus, ta, tum. Vt Vergil.
    Despectus tibi sum, nec quis sim quaeris Alexi,
    Quam diues niuei pecoris quam lactis abundans.
    Mille meae Siculis errant in montibus agnae.
    Of the Alexis Ime despysde
    Thou nought inquyrst of me,
    How riche of snowe white shepe I am
    What store of mylke for thee,
    A thousande wander of my lambs
    In mountes of Sicilie.
  • Despised of euery man. Despicabilis.*
  • Despite, or despising. Contemptus, Despectus, us. Despicatus, Contemptio, Despicatio, Despe­ctio, Opprobrium, Fastidium, ij. Neglectio, Ne­glectus, tus, Despris, ou desprisement. S.
  • Despitefully. Contemptim, Opprobriose. Par me­spris. S. By contempte.
  • Despoyle. Spolio, as, Dispolio, as. Despolio, as. Ex­polio, as. Exuo, is. Despouiller. S.
  • Despoyle a man of his goodes. Depeculor, aris. Despouiller aucun de son bien. S.
  • Despoyle. Spolium, Tropheum, Exuuiae, arum.
  • Despoyle, or place where mischiefe or robberie is done. Spoliarium. ij. neu. ge.
  • Despoyled, or robbed. Spoliatus, ta, tum. Exutus, ta, tum. Despouillé. S.
  • Despoyler, or a pyller, or robber. Spoliator, oris. m. gen. Verbale. Pilleur, And she that spoyleth. Spoliatrix, tricis. foe. g. Celle qui pille & dispouille. S
  • Despoyling. Despoliatio, Spoliatio, onis. foe. gen. Pillerie. S.
  • Desse, or lecturne to laye a booke on. Ambonꝰ, ni.* Pluteus, tei. m. g. Vide Deske.
  • Desteny. Fatum, ti. Fortuna, Sors, tis. Parcae, arum. Plur. Destin, fatale destenée. S.
  • Desteny teller, that telleth thinges to come, a south sayer. Fatidicus, ca, cum. Qui dit les choses aduenir. Fatiloquus, qua, quum. Idem. & Deuin.
  • Destinate, to appointe, or purpose. Destino, as. De­stiner, assigner, purposer.

    By my desteny. Meo fato. Par ma destinée.

  • Destitute or lefte. Destitutus, a, um. Delaissé. S.
  • Destitute to make. Orbo, as. Priuer de quelque chose. Vide Depriue.
  • Destitute. Destituo, is. Destituer. S.
  • Destitute, or to leaue a thing begonne. Destituere rem inchoatam. Destituer & delaisser vne chose com­mencée.
  • Destitution, or leauing of a thing. Destitutio, onis. foe. g. Destitution & delaissement. S.
  • Destroy. Conficio, cis. Consumo, is. Corrumpo, is. Deformo, as. Deleo, es. Excido, is. Labefacio, is. Peruerto, is. Premo, is. Destruire. S.

    To destroye. Destruere, Profligare, Delibare, Interuertere, Euastare, Perpopulari, Depopula­ri, Conterere, Ad exitium & vastitatem vocare. Destruire. S.

    To destroy a cittie. Exidionem facere oppido, Vrbem delere, vel excidere vrbem, Extinguere vrbem aliquam. Destruire vne ville. S.

  • Destroye a chylde. Iugulare infantem, vel corrum­pere puerum.
  • Destroye a countrey. Depopulor, aris. Populor, a­ris. Vt supra. Destruire. S.
  • Destroy, or to vndo a lawe. Abrogare legem, Re­figere tabulas.
  • Destroyable, or able to be destroyed. Destructilis, le. Lact. lib. De ira dei. Destructilia sunt omnia quae manu fiunt.
  • Destroyed. Desolatus, Destructus, Euersus, Profli­gatus, [Page] a, um. Prostratus, ta, tum. Destruict & gasté.
  • Destroyed by conquest, or muas [...]n. Depopulatus, a, um.
  • Destroyed to be. Vatisco, scis. neut. tertiae coniuga.
  • Destroyer. Corruptor, oris. m. g. Corrompeur, gasteur. Et Asmodeus, Whiche is also the name of a Deuill.
  • Destroyer, conquerour, or waster of a countrey. Depopulator, Populator. m. g. Gasteur, destructeur
  • Destroier of a citie. Euersor ciuitatis, Vastator, De­structor. Destruiseur. S.
  • Destruction. Calamitas, Clades, Euersio, Excidiū, Exitium, Pernicies, Vastatio, Destructio, Vasti­tas, Vastitudo, Vastities, iei. foe. gen. Destruction, gast, gastement. S.
  • Destruction or conquest. Depopulatio, Populatio, onis. foe. g. Destruction. S.
  • Destruction of the countrey. Patriae interitus. La destruction du pais. S.
  • Destrucion of manners. Morum populatio. Destru­ction de meurs. S.
  • Destruction by slaughter. Caedes, caedis. foe. gen. Tuerie. S.
  • Destruction of man by slaughter. Homicidium, ij. neu. gen. Vide Slaughter.
  • Detayne, or to withhold. Detineo, es. Implico, cas. Occupo, as. Moror, aris. Teneo, es. Detenir. S.
  • Detecte open, or to disclose. Detego, is, exi. Des­couurir. S.
  • Detected. Detectus, ta, tum. Descouuert. S. Vide Disclosed.
  • Detention, or withholding. Detentio, onis. foe. gen. Detention, ou detenue. S.
  • Determine. Censeo, es. Constituo, is. Decerno, is. Dijudico, as. Determino, as. Praescribo, is. Sta­tuo, is. Concludo, is. Definio, is. Determiner. S.
  • Determine before. Praestituo, is. Ordonner & arester.
  • Determine, or to iudge after conscience. Statuere ex aequo, & bono.
  • Determine in mynde. Apud animum statuere.
  • Determyne vpon a demurre in lawe. Constituere statum caussae.
  • Determination of practitioners of the lawe. Prag­matica sanctio.
  • Determination of a possession in debate made by the magistrate, an iniunction. Interdictum, ti. n. gen. Interdict. S.
  • Determination of any variaunce. Quaerelae com­positio.
  • Determination done and paste. Lis sopita. Srife ended.
  • Determinatly. Praecisè, Determinaté. Determinée­ment. S.
  • Determined. Dijudicatus, Iudicatus, Actus, a, um. Compositus, ta, tum. Terminé par sentence S.
  • Determined conscionably, or equaly. Statutum ex aequo, & bono.
  • Deteste. Abominor, aris. Detestor, aris. Detester. S.
  • Detestable. Abominabilis, le. Detestabilis, le. De­testable & abominable. S.
  • Detestable vice. Nefas. n. g. Indeclinabile.
  • Detested. Abominatus, a, um. Detesté. S.
  • Detract. Detraho, is. Maledico, is. Mordeo, es. Sug­gillo, as. Obloquor, eris. Vitiligo, as. Detracter. S.
  • Detract, or to speake ill of one. Allatrare aliquem, Defama alicuiꝰ detrahere, Detrahere alicui, In­sectari aliquem maledictis, Lacerare optimum virum incesto ore, Maledicere alicui, Malè loqui alicui, Obloqui, Obtrectare laudibus alicuius, Premere aliquem, Sinistris sermonibus carpere aliquem, Vellicare. Mesdire & detracter de quel­qu' vn. S.
    Non ego mordaci destrinxi carmine quēquā. Ouid.
    Nor I with biting verse haue yet,
    detracted any man.
    Ie n' ay mesdict de personne par mes carmes.
  • Detracted. Detractus, Rosus, Suggillatus, a, um. Mesdict.
  • Detraction. Detractio, Obloquium, Maledicentia, Obloquutio, Suggillatio, Maledictio, onis. foe. g. Obtrectatio, onis. foe. g. Detraction. S.
  • Detractor, backebyter, ill reporter, or sclaunderer. Obtrectator, Detractator, Maledicus, Obloquu­tor, Susurro, onis. Sycophanta, Vernaculus, Vi­tiligator, vel Trix. Mordax homo. Detracteur.
  • Detriment, damage, hurt, or losse. Detrimentum, Iactura, Nequale, lis. plur. lia. Detrement. S. Et Detrimentosus, sa, sum. Ang. That which is the cause or occasion of detrimēt. Qui porte dommage.
  • Deuide. Diduco, is. Dimembro, as. Discrimino, as. Disparo, as. Dispartior, iris. Distraho, is. Diui­do, is. Partes, vel diuisiones facere, Partior, iris. Secerno, is. Separo, as. Scindo, is. Distinguo, is, inxi. Diuiser. S.
  • Deuide an armie or hoste. Carpere exercitum in multas partes. id est deuidere vel seperare. Liu.
  • Deuide by chapiters or tytles. Capitulo, as. Capi­tulum appono, vel per capita distinguo. Cal.
  • Deuide into two partes. Bipartior, iris. Vel Biper­tior, iris. Partir en deux. S.
  • Deuide in three partes. Tripartior, iris. Partir en trois. S.
  • Deuide in foure partes. Quadripartior, iris.
  • Deuide in fiue partes. Quinquepartior, iris. & sic de reliquis. &c.
  • Deuide lande. Erciscere.* Ercisceor, eris. To bee parted and deuided. Estre parti & deuisé. S.
  • Deuide one place from an other. Distermino, as. Deuiser & separer. S.
  • Deuide realmes, or deuide into shyres. Contri­buere in regna. Deuiser en royaumes. S.
  • Deuide spoyle. Trophea contribuere.
  • Deuided. Distractus, a, ū. Distinctus, Diuisus, Par­titus, Sectus, a, um. Seorsus, Separatus. Deuisé. S.
  • Deuided euenly in partes or portions. Partitus, a, um. Parti & deuise. S. Et Partíte. Ang. Equally, or euenly deuided, or in partes, destinctly. En parties, destinctement.
  • Deuided into twoo partes. Bifidus, a, um. Biparti­tus, ta, tum. Dimidiatus, ta, tum.
  • [Page] Deuided into three partes. Trifidus, a, um. Tripar­titus, ta, tum. Parti en trois. S. Siue Tripertitus, ta, tum.
  • Deuided into foure partes. Quadrifidus, Quadri­partitus. Et Quadripertitus, ta, tum. Deuisé en quatre parties.
  • Deuided into fiue partes. Quinquepartitus, a, um. Parti en cinq. S.
  • Deuided into many partes. Multipartitus, a, um. Parti en plusieurs pars.
  • Deuided into sundry places. Loculatus, ta, tum.
  • Deuided to be. Dispartior, iris. Diuidor, eris. Estre deuisé.

    Not deuided. Indiuisus, sa, sum. Indiscretus, ta, tum. Indistinctus, ta, tum. Qui n' est point diuisé.

  • Deuyll. Belial, Whiche is interpreted Apostata, without yoke. Behemoth, whiche Signifi­eth also a beaste. Diabolus, Albeit in Greeke it signifieth a false accuser, Leuiathan, Behemoth, Belial, Diabolus, Daemon, Cacodaemon, onis. m. ge. Diable. S.
  • Deuill which tempted Christes humanitie, or ad­uersary to Christe. Satanas. Reade the firste of Marke, 4. of Math. and. 4. of Luke.
  • Deuelyshe, or of the deuill. Daemonicus, a, um. Vt Daemonicae fraudes, Lactant. Et Diabolicus, ca, cum. Vt Diabolica superstitio.
  • Deuelyshe inuocation. Deuotio, onis. f. g. Sueton. Inuocation & mots diaboliques pour faire quelque dō ­mage à aucun. S.
  • Deuise. Cogito, as. Commentor, aris. Fingo, is. Di­uiser. S.
  • Deuise building. Architector, aris. Deuiser vn edifice.
  • Deuise craftely. Machinor, aris. Machiner quelque finesse. S.
  • Deuise false tales and lyes. Sycophantisso, as. Sy­cophantor, aris.*
  • Deuise or inuente. Molior, iris. Pingo, is. Machiner, deuiser. S.
  • Deuise in memorie, or thoughte. Meditor, aris. Penser. S.
  • Deuise or purpose. Verso, as. Penser. Vt Dolos ver­sare. Verg. To deuyse deceites.
  • Deuice. Commentum, ti, Designatio, onis. foe gen. Inuention, de [...]is. S.
  • Deuised. Cogitatus, Commentatus, a, um, Desig­natus, a, um. Deuisee.
  • Deuised in thought, or purposed precisely. Medi­tatus, a, um. Pensé. S.
  • Deuisible, or deuided. Diuiduus, a, um. Diuisé. S.
  • Deuising. Meditatio, onis. foe. gen. Pensement. S. Et Meditabundus, a, um. Full of deuisinge, or al­wayes deuising.
  • Deuision among spirituall men, called a Scisme. Schisma, matis. n. g. Deuision. S.
  • Deuision, or partition. Deuisio, onis. Distractio, Partitio, Sectio, Separatio, onis. foe. gen. Deuision & seperation. S.
  • Deuision, or partitiō of a praie or spoile in warre. Sectio, onis. foe. gen.
  • Deuisour of a buylding, or maister of a woorke. Architector, ris. Architectus, ti. m. ge. Et Archi­tecton, onis m. ge. Qui s' entend à deuiser edefices. S. Et Architectonicus, a, um. Angl. Pertaining to the deuising of a buylding.
  • Deuoir, dutie, or office. Officium, ij. n. gen. Le de­buoir. Vide Dutie.
  • Deuenshyre. Deuonia, ae. foe. g. Ptolem.
  • Deuenshyre people. Domnonij, orum.
  • Deuour. Deuoro, as. Gurgito, as. Voro, as. Deuorer.
  • Deuoure gluttonously. Ingurgito, as.
  • Deuoure fleshe. Carniuoro [...]as.*
  • Deuoure patrimony, or substaunce. Profundere substantiam. Paterna bona abligurire. Terent.
  • Deuoure sweete, or deintie meates. Ligurio, is. Friander. S.
  • Deuourer. Edax, Vorax, cis. Pamphagus. Vide Gloton.
  • Deuourer, or great eater. Edax, cis. Edo, nis. Lurco, onis. Secundum Lucil, Edite lurcones. &c. Pha­go, nis. Gulosus, Heluo, Ingluuiosus, Mando, Manduco, onis. m. g. Gourmand. S.
  • Deuourer of patrimony, or substaunce prodigal­ly or vnthriftely. Barathro, qui in gulae bara­thrum absumit patrimonium, Gurges & vorago patrimonij, Decoctor, Nepos, Lurco, Asotus, Euersor, quòd euertat & delapidet patrimoniū, Heluo, Conturbator macelli, Popino, Prodigꝰ, gi, m. g. Prodigue. H. Et Comedo, onis. m. gen. Vn goulu. S.
  • Deuouring. Voracitas, tatis. foe. g. Voratio, onis. f. gen. Deuourement. S.
  • Deuouring or great eating. Ingluuies, ei. Helua­tio, Popinatio, Edacitas, tatis. foe. g. Gourmandise.
  • Deuouringly. Voraciter, Gulosé. Gloutement. S.
  • Dewe. Ros, ris. m. ge. Rosee. S. Et Rorulentus, a, um. Ang. Couert and full of dewe. Couuert & plien de rosee. S.
  • Dewe, or droppe lyke dewe. Roro, ras. Faire rosee. S.
  • Dewed, or wet with dewe. Roratus, Ro [...]idus, a, um. Plein de rosee. S.
  • Dewe lapp, or paunche of a rother beaste. Palea­rium, rij. Rumen, inis. n. ge. Le fanon d' vn boeuf. S.
  • Dexteritie. Agilitas, Dexteritas, Habilitas, tatis. foe. ge. Dexterité. S.

    Naturall dexteritie to do all thinges. Ad omnia naturalis ingenij dexteritas. Vne dexterité natu­relle à toutes choses.

D. ANTE. I.
  • DIademe or cappe, whereupon the kynge weareth his crowne. Diadema, tis. n. gen. Diademe. S. And he which weareth a Dia­deme on his head. Diadematus, ta, tum. Qui ha vn diademe en la teste. Et Diadema, atis. Is also sometyme taken for the crowne it selfe.
  • Diall. Horologium, Sciatericum, Solarium. Vn quadran ou horologe à soleil. H.
  • Dial set vpon a chymney or wall, to knowe what [Page] it is a clocke by the Sunne. Sciatericon. Idem.
  • Dialogue, the speache betwene those whiche talke or dispute. Dialogus, Sermo inter colloquentes disputantesue personas. Dialogue entre deux ou plusieurs. H.
  • Diamonde, a kinde of precious stone, whiche is sayde to be so hard that it can not be broken, but this is not always found true, it is soonest dis­solued in warme Goates bloud. Vti Rhennius quidam Poeta cecinit.
    Quem minime valeat ferrum superare nec ignis,
    Frangitur hircino maceratus sanguine tantum.
    Whom neither fier nor yron strong,
    can burne or breake with stroke,
    Delayde or stepte in bloude of goates
    thereby is only broke.
    There are of this stone fowre kyndes. As one of India, an other of Arabia, the thirde of Mace­donia, and the fourth of Cyprus. But that of Inde is moste precious, of the nature of this & the lyke, Lege Albertū Magnum De minerali­bus. Et Plin. li. 37. cap. 4. Et Dioscor. li. 4. cap. 69. Et Iul. Solin. cap. 64. Adamas, antis. mas. ge. Vn Diamant. Adamantaeus, a, um. Et Adamantinus, a, um. Inuincible, made of diamant, or as harde as diamant. Inuincible, faict de diamant, ou ausi dur que diamant. S.
  • Dianira, Hercules wyfe. Deianira, ae. foe. ge.
  • Dice, or die. Alea, ae. Talus, li. Astragalus, Tessera. Vn det à iouer. Aleatorius, & Talarius, a, um. Ang. Pertaining to the play of hasard. Qui appartient au ieu hasard. S.
  • Dice whiche be heauy, some call them grome por­porters. Vultorij.*
  • Dice whiche be small. Taxilli, orum. Cal.
  • Dice boxe. Fimum, mi. Fritillum, vel Fritillus, li. m gen. Vide Boxe.
  • Dicer, or dice player. Aleator, vel Trix. Aleo, onis. m. g. Vn ioueur aux dets. S.
  • Dicing and carding, or playing at dice. Alea, ae. Ludas talarius, vel Tesserarius. Le ieu des dets.
  • Dicing house. Aleatorium, & secundum Sueton. Aleatorium forum.
  • Ditche. Fossa, ae. Lacuna, ae. Scrobs, bis. Fouea, ae. Vn fosse. S. Et fossula, ae. Ac Scrobula, ae. Diminu. Ang. A litle or narrowe ditche. Et Lacusculus, li. m. gen. Fossette. S.
  • Ditched. Fossus, a, um. Et fossilis, le. Ang. Able to be ditched. Et Fossitius, a, um. That whiche is, or may be ditched.
  • Ditche, or to make a ditche. Fodio, is.* Fossam du­cere, Percutere fossam, Scrobem subigere. Faire ou fouir vn fosse.
  • Ditcher. Fossor, oris. fossarius, ij. m. g. Fossoyeur.
  • Ditching. Fossio, onis. Fossura, ae. f. ge. Fouissement. S.
  • Die. Cado, is. Concedere fato, Decedo, is. Decubo, as. Demigrare de vita. Denascor, sceris. Edere a­nimam, Emigro, as. Exequi fatum, vel mortem, Expuo, as. Intereo, is. Migro, as. Obdormio, is. Occido, is. Obire mortem, Obio, is. Labor, eris. Peragere fatum, vel mortem, Motior, iris, rire, Naturae cedere, vel satisfacere, Oppeto, tis. Re­linquere animam, vel vitam, Reddere spiritum, Subire mortem, Agere animam, Transmigrare ab hac luce, Pereo, is, iui, vel rij. secundum ana­logiam. * Abire è vita, Animam exhalare, A vi­ta discedere, A vita recedere, vel ab oculis rece­dere, Decedere de vita, Demori, Diem extremū morte conficere, Ducere horas extremas, Edere vitam, Effundere extremum spiritum, Emigrare è vita, Emori, E vita discedere, Excedere de me­dio, Exequi mortem, Morte obsumi, Naturae sa­tisfacere, Occumbere, Oppetere mortem, Pera­gere mortem, Vitam perdere, siue amittere, E vita migrare. Mourir S.
  • Die for hunger. Bulimia perire, Fame laborare, Absumi fame, Enecari fame. Mourir de faim. S.
  • Die for the loue of a woman. Perire foeminam. Pe­rire mulierem, vel deperire.
  • Die in great debte. Relinquere debitum, vel Aes alienum.
  • Die together. Commorior, iris, vel rire. Mourir en­semble. S.
  • Die vtterly. Emorior, iris. vt supra.
  • Die or dice. Vide Dice.
  • Die colours. Imbuo, is. Inficio, is. Officio, is. Tin­go, is. Fuco, as. Infuco, as. Inquino, as. Teindre. S.
  • Die with redde coloure. Minio, as. Plin.
  • Die a violet coloure. Violor, aris.*
  • Die house. Baphia, ae. Officina tingentiū. Teinturie.
  • Died or stayned. Infectus, Tinctus, a, um. Fucatus, ta, tum. Infucatus, ta, tum. Teinct. S.
  • Died, or whiche may be died. Tinctilis, le.
  • Dieng, or lying at the point of death. Moribundus, a, um. Qui s' en va tout mourant. S.
  • Diyng of colour. Tinctura, ae. Infectus, us. Tinctus, tus. Le faicte de teincture. S. Et Baphicus, a, ū. Per­tayning to dying.
  • Diyng vate, or dyers fatte. Baptisterium, ij. n. gen. Cortina, ae. foe. gen.
  • Dier. Tinctor, oris. Crocotularius, Infector, Offe­ctor, oris. m. g. Teincturier. S.
  • Diers fatte. Vide Dying vatte.
  • Diet, and ordering of a mans fare. Diaeta, tae. f. ge. Diete & regime de viure. S.
  • Dietarie, or a medicine of diet. Diaetetica, cae. foe. g. Medicine de diete. S.
  • Diffame. Coinquino, as. Nomen inurere, Perstrin­gere famam, Diffamare, Infamare, Sugillare, Fa­cere infamem aliquem, Famā alicui inquinare, Attingere aliquem infamia. Diffamer quelqu' vn. S

    To be diffamed for euer. Infamiam sempiter­nam▪ subire. Estre diffamé à iama [...]s. S.

    To be diffamed. Notari ignominia. Estre diffamé

  • Diffamation. Sugillatio, onis. foe. g. Diffamation. S.
  • Difference. Diaphora, Differentia, Discrepantia, Discrimen, inis. n. gen. Difference ou disaccordance.
  • Differre, or to delaye. Differre, Comperendinare, Ducere, Intercalare, Moram creare, vel inter­ponere, Agitare moras, Prolatare, Proferre, [Page] Protrahere, Promouere, Sustentare, Tollere. Differer & delayer. S.
  • Differ, or continue iudgement concerning a mans life, or to repryue one that is condēned to death. Amplo, as. Extrahere iudicium, vel sententiam.
  • Differ, or be distaunt. Vide Distant to be.
  • Differred, or repried. Ampliatus, a, um. Vide Re­pried.
  • Differring, or repryinge of a man condemned to death. Ampliatio, onis. foe. g.
  • Difficult. Tristis, te. Vide Diffuse.
  • Difficult reason. Obscura ratio, Obscurum argu­mentum.
  • Difficultie. Difficultas, tis. Moles, lis. foe. g. Obscu­ritas, Scrupulus, li. m. g. Difficulté. S.

    Hardly with great difficultie. Morosè, Laborio­sissime, Operosissimé, Difficilè, Difficulter, Dif­ficiliter. Difficilement. S.

  • Diffine, or to discusse. Definio, is, iui, re. Diffinio, is, iui. Definir. S.
  • Diffinition. Definitio, Diffinitio, Finitio, onis. f. ge. Definition. S.
  • Diffuse, or difficult. Obscurus, a, um. Grauis, e, Dif­ficilis, le. Difficile. S.
  • Diffusely. Diffusè. Esparsement. S.
  • Digeste meate. Coquere cibum, Concoquere vel cibum peragere, Vincere, aut perficere. Digerer. S
  • Digestion. Concoctio, onis. foe. ge. Confectio esca­rum. Digestion. S.

    To ayde, or to helpe digestion. Concoctionem adiuuare. Aider à la digestion. S.

  • Digge. Fodio, is. Pastino, as. Premere fossurā. Per­cutere fossa [...], Subigo, is. Subruo, is. Fouir. S.
  • Digge downe depe, or to the bottome. Diffodio, is. Perfodio, is. Fouir fort auant. S.
  • Digge or delue to bringe eftsone in tempre. Repa­stino, as. Rehouer. S.
  • Digge ouer, or thorowe. Transfodio, is. Fouir tout oultre.
  • Digge out. Effodio, is. Exfodio, is. Deterrer. S.
  • Digge vnder. Suffodio, is. Et Subarare. Fouir par dessoubs.
  • Digge able, or whiche may be digged. Fossilis, le. Fossitius, a, um.
  • Digged. Fossitius, a, um. Fossus, a, ū. Vt Arena fossi­tia. Plin. lib. 36. cap. 23.
  • Digged, or brought againe in tempre. Repastina­tus, a, um. Houé. S.
  • Digged to the bottome, or deapest parte. Perfos­sus, a, um.
  • Digged ouer, or through. Transfossus, a, um.
  • Digged or delued to be, to be brought in temper. Repastinor, aris. Estre rehoué. S.
  • Digger. Fossarius, Fossor, oris. m. g. Fossoyeur. S.
  • Digger of a pitte, or well. Putearius. ij. m. ge. Qui fouit les puis, vn puitier. S.
  • Digging. Fossio, onis. Fossura, ae. foe. g. Fouissement. S
  • Digging and deluing of a grounde, to brynge it eftsones in temper. Repastinatio, onis. foem. gen. Rehouement. S.
  • Digest. Cibum vincere, Concoquo, is. Digero, is. Peragere cibum. Faire concoction, digerer. S.
  • Digest perfectly. Decoquo, is. Vt supra.
  • Digeste a volume, or anye thinge commented or wrytten. Scripta peragere, vel perlegere.
  • Digestion. Concoctio, Decoctio, Digeries, ei. f. ge. Digestion. S.
  • Dight, or dresse. Orno, as. Polio, is. Paro, as. Orner. S
  • Dighting, or dressing. Ornatus, us. Comptus, tus. Cultus, tus. Exornatio, onis. Ornamentum, ti. n. gen. Ornament. S.
  • Dighting, force, or indeuour to an acte or doynge. Molimen, Molimentū, Molitio. vide Endeuour
  • Dignitie. Dignatio, Dignitas, Honor, Titulus. Dig­nité. S. Et honorarius, a, um. Ang. Pertayning to dignitie.
  • Dignitie of a Byshop, or Prelate. Praesulatus, tus. m. ge. Prelature. S.
  • Dignitie of a Prince. Principatus, us. m. gen. Prin­cipaulté & seigneurie. S.
  • Dignitie of a Senatour. Laticlauium, Latuscla­uus. m. gen. Plin. & Ouid.
  • Dignitie royall. Maiestas, tatis. foe. g. Maiesté. S.
  • Digresse, or go a litle out of the waye. Digredior, eris. Faire vne digression. S.
  • Digression. Digressus, us. Transgressio, Digressio, onis. foe. gen. Digression. Et Digressio à proposito, Digressus à proposito, Excursus. A digression from the matter. Vne digression. S.
  • Digression in speaking. Excursio, onis. f. g.
  • Digression, where the principall matter is left for a tyme. Ecbasis, Est figura, quae latinè dici potest excursus.
  • Dike and diche. Idem.
  • Dilate, stretche forth, or to spreade abroade. Dila­tare, Contendere, Dispandere, Distendere, Eru­gare, Explicare, Exporrigere, Extendere, Inten­dere, Pertendere, Porrigere, Propagare, Proten­dere, Promouere, Producere. Dilater & estendre.
  • Dilated. Dilatatus, ta, tum. Dilaté. S.
  • Dilate, enlarge, or to make greater. Profero, re.
  • Dilating of a matter by an interpretation. Para­diastole.*
  • Diligence. Acritas, tis. Accuratio. Conatus, Cura, Diligentia, Industria, Instantia, Obsequela, O­pera, Sedulitas, Solertia, Studium, Vigilantia, ae. foe. g. Diligence. S.
  • Diligence to geue. Curo, as. Operam dare, Studeo, es. Diligentiam adhibere. Mettre diligence. S.
  • Diligente. Accuratus, a, um. Classiarius, a, um. Di­ligens, tis. Dexter, ra, rum. Feruidus, Impiger, a, um. Peruigil, lis. Sedulus, Studiosus, Vigilans, Intentus, Officiosus, Obsequibilis, le. Obse­quiosus, a, um. Diligent. S.

    I woulde haue thee vse more diligence in wry­ting. Velim te plus diligentiae, curae, operae, industriae, studij in scribendo ponere, Locare, Collocare, Consumere. Plus diligentiae ad scri­bendum cōferri à te velim, Operam nauare stu­dio maiore in scribendo cuperem, Tuis in scrip­tis diligentiam desidero, Requiro, Maiorem [Page] postulo, Non scribis accuratè, non diligenter, non studiosè, non ea, qua opus esset, quam res postulat diligentia, minus quàm. oporteat di­ligenter, Impiger in scribendo non admodū es.

    He was of al men, moste dilligēt in his affaires. Erat in omni genere officij maximè omnium di­ligētissimus, omnis officij diligentissimus, Vin­cebat, superabat, anteibat, antecedebat om­nes, excellebat omnes, antecellebat omnibꝰ di­ligentia, Par illi, aequalis, similis, cum illo com­parandus, aequandus, conferendus, componen­dus, in diligentia nemo fuit.

  • Diligent consideration. Dispicientia, ae. foem. gen. Soingneux pensement. S.
  • Diligent in dutie or office. Officiosus, sa, sum.
  • Diligent to labour or worke. Operosus, a, um. Vi­de Laboure.
  • Diligent in seking. Quaeritabundus, a, um. *
  • Diligēt to be. Satago, is. Studeo, es. Vigilo, as. Estre diligent. S.
  • Diligently. Curate, Diligenter, Enixe, Enixum, Ex­acte, Gnauiter, Impigrè, Integre, Nauiter, Offi­ciose, Prouerbe, Sedulo, Studiosè, Vsque, Vigi­lanter, Industrie, Intente, Prouidè, Strenuè, Su­perstitiosé, Circumspectè. Diligemment. S.
  • Diligently done. Curatus, a, um. Perfunctus, a, um.
  • Dille herbe. Anethum, thi. n. g. Anet. H. Ou Aneth. S.
  • Dimilaunce. Lanceola, ae. foe. gen.
  • Dimilauncer, or bearer of a dimilaunce. Lancea­rius, Lancefer, ri. m. gen. Qui porte lance ou pique, vn picquer. S.
  • Diminishe or take awaye. Adimo, is. Dirimo, is. Minuo, is. Diminuo, is. Imminuo, is. Extenuo, as. Diminuer. S.

    To diminishe the outrage & crueltie of a deede or offence. Leuare attrocitatem alicuius facti, Crimen extenuare. Diminuer l' outrage & cruauté de quelque cas. S.

  • Diminished. Diminutus, ta, tum. Imminutus, ta, tū. Extenuatus, ta, tum. Diminué. S.
  • Diminished. Ademptus, a, um. Osté. S.
  • Diminishing. Ademptio, onis. foe. gen. Ostement. S.
  • Diminutiō. Diminutio, onis. Imminutio, onis. Ex­tenuatio, onis. foe. g. Diminution. S.
  • Dimission, or leaue to departe. Dimissio, onis. foe. gen. Vide Leaue.
  • Dimitte. Dimitto, is. Laiser aler. S.
  • Dimitte, or graunte to ferme. Loco, as.
  • Dimme of sight. Lippus, a, um. Caligatus. Vide Dymnes.
  • Dymme of sight to be, or haue. &c. Lippio, iui, re. Caeculto, as. Caecutio, tis, tiui. Ne voir pas fort. S.
  • Dimming or dimnesse of the sight. Caligatio, onis. f. g. Caligo oculorum. Scotomia. Esblouissement, ou esblouisson. S.
  • Dimnes of the eies, or sight. Amaurosis, Luscio, onis. Aliqui dicunt Luscitio, Scotoma, Scoto­mia. Esblouissement. S. Et Lusciosus, vel Luscitio­sus, a, um. He that hath a dimme sight. Qui ha co­urt veue. S. Et Luscitus, a, um. He that seeth better in the darke then in the light.
  • Dine. Prandeo, es. Disner. S. Et Pransor, ris. m. g. He that doth dyne. Qui disne. S.
  • Dine at noone. Meridio, as. Meridior, aris. Disner. S.
  • Dine in the morning, or before dynner. Ientaculor, aris. Iento, as. Vide Breake the faste.
  • Dine often. Pransito, as. Frequentatiuum.
  • Dinne, noyse, or rumoure. Rumor, ris. Tumultus, us. m. g. Bruit. S. Et Tumultuosus, a, ū. Ang. Full of dynne. Plein de bruit. S.
  • Dinner. Prandium, ij. Mensa, ae. Le disner. H. Et Prā ­sor, ris. Ang. He that is at dynner.

    A dynner, suche as one eateth in haste, and stan­ding. Prandium statarium, quod sumitur raptim & quasi in pedes stando. Manger de bout, ou en pied.

  • Dinner without wyne. Prandium caninū, vel Ab­stemium. Le disner de chien. H.

    A small dynner (or pretty pittance) such as shee made that dyned with a pestle of a larke. Pran­dium passerinum, quantum passer absumat. Vn petit morceau, vn disner de mouche. H.

  • Dinner called the after dynner, or rere dynner. Se­cunda mensa.
  • Dinner geuen at a departing. Conuiuiū Viaticū.

    To giue one a dinner. Prandium alicui dare, vel praebere, Aliquem in prandio accipere. Bailler ou donner à disner à quelqu' vn. S.

  • Dinner whiche is of light coste, or a short dynner or scant dynner. Prandiolum, li. n. g. Diminut.
  • Dinner whereat bene fiue sundry dyshes of meate. Pentapharmacum conuiuium, vel Prandium.
  • Diocesse, gouernaunce, or iurisdiction. Dioecesis, sios, vel sis. foe. g. Territorium, ij, n. g. Diocese. H.
  • Dippe any thing in liquour. Demergo, is. Immer­go, is. Mergo, is. Tingo, is. Plonger en l' eaue.
  • Dippe often in water. Mersare. Plonger souuent. S.
  • Dipped. Immersus, Tinctus, Submersus, sa, sum. Plongé. S.
  • Dipping. Immersio, onis. foe. g.
  • Dipping vnder. Submersio. foe. g.
  • Dipthongue, which is where two vowelles come together, and are either in sounde or forme, or els both, ioyned in one. Of whiche are 5.
    • ae Vt Musae.
    • au Vt Audio,
    • oe Vt Coelum,
    • ei Vt Hei,
    • eu Vt Euge.
    Diphthongus, gi. foem. gen.
  • Directe. Dirigo, is. Regulo, as. Dirriger. S.
  • Direction of reason accordinge to truthe. Con­iectus, us.*.
  • Directe, euen or straight. Directus, ta, tum. Direct, droict. S.
  • Directly. Directe, Directo, Rite. Directement. S.
  • Dirt. Coenum, ni. Lutum, ti. n. g. Bourbe. S.
  • Dirtie. Coenosus, a, um. Lutosus, a, um. Bourbeux. S.
  • Disable. Vide Disprayse.
  • Disagree. Dissentio, is. Dissentior, Discrepo, as. Disconuenio, is. Dissono, as. Discordo, as. Desac­corder, [Page] Disconuenir. S.
  • Disagreing. Dissentaneus, a, um. Repugnant. S. Et dissonus, a, um. Desaccordant. S.
  • Disapoint, or deceaue. Caluo, is. Decollare, Fru­stror, aris. Spem fallere, Perimere conatus. Cal­uor, eris. Decipio, is. Desapoincter. S.
  • Disapointed. Frustratus, ta, tum.
  • Disard in an enterlude. Pantominus, ni. Samnio, onis, mas. gen.
  • Disburden, or discharge. Idem.
  • Disburse money. Depono, is. Expensas alienas sub­mouere. * Nummos è loculis emittere, Effun­dere nummos, vel educere. Desbourser. S.
  • Disburse money to poore folke. Erogare pauperibꝰ
  • Discence of an hill where no stopping may be had. Abruptum, ti. n. gen. It is the steepe fale of an hyll, where it is almoste impossible to goe with­out falling.
  • Discende. Vide Descende.
  • Discente of bloude, or lynnage. Prosapia. foe. gen. Vide Decent or Come.
  • Discerne, or iudge one thing frō an other, as good from ill. Dispicio, cis. Dignosco, scis. Discerno, is. Existimo, as. Dilectum adhibere. Discerner entre vne chose & autre. S.
  • Discharge. Abiugo, as. Deonero, as. Exonero, as. Extra culpam ponere, Redabsoluo, is. Soluo, is. Submoueo, es. Despecher, Descharger. S.
  • Discharge an armie. Deponere exercitum.
  • Discharge conscience. Exoluere religionē, vel ex­oluere religione. Liu. Descharger sa conscience. S.
  • Discharge debte. Aes alienum exonerare, Resoluo, is. Exoluere aes alienum. Vide Debte.
  • Discharge a recognisaunce. Vadimonium missum facere.
  • Discharge suerties. Repignero, as. Vadimonium soluere.
  • Discharge vpon an accounte, as where one hath out his quietus est. Eximere ex aerarijs.
  • Discharged. Deoneratus, Exoneratus, Solutus, a, um. Deschargé. S.
  • Discharged of an office or rule. Defunctus officio.
  • Discharged from warres. Ab acie missus, Rude donatus.
  • Discharged to be. Deoneror, Exoneror. Estre dis­chargé. S.
  • Discharged to be of an office, or rule. Defungor, eris. Vt defungi officio.
  • Discharged to be of an attendaunce. Obsequio de­fungi, vel donari.
  • Discharged to bee of an attendaunce in warres. Rude donari.
  • Discharged to be out of all bondes. Nexu solui.
  • Discharging of borowes, suerties, or pledges. Repigneratio, onis. foe. g.
  • Discharging of a souldiour from the hoste. Causa­ria missio. H.
  • Disciple or a scholer. Discipulus, li. m. g. Auditor, oris. m. g. Disciple. S.

    To be Socrates disciple. Audire Socratem. Estre disciple de Socrates. S.

  • Disclose. Aperio, is. Detego, is. Defero, rs. Confi­teor, eris. Patefacio, cis. Retego, is. Reuelo, as. Indico, as. Traduco, is. Connudare, Denudare, Nudare. Descouurir. S.
  • Disclose counsayle, or secretes. Consilium rumpe­re, Prodere dogma.
  • Disclose, or to open his councell to one. Conscium facere aliquem, Arcanum prodere, Animi secre­ta detegere, Consilia sua alicui committere. Des­couurir son secret à quelqu' vn. S.
  • Disclosed, and discouered. Apertus, ta, tum. Eui­dens, Detectus, Retectus, ta, tum. Descouuert.
  • Disclosed to be. Permano, as. Permanesco, scis, Pa­tefio, is. Estre discouert.
  • Disclosing, or discouering. Reuelatio, Indicium, ij. neut. gen.
  • Disclosing of an offence or conspiracie, by one that was of the same confederacie. Indicium. ij. neut. gen. Sal.
  • Discomfite. Fundo, is. Formido, as. Disconfire. S.

    To discomfite an armie of men. Exercitum de­lere. Desconfire vn exercite. S.

  • Discomfite and to kyll wylde beastes. Feras subsi­stere, & cōficere. Desconfire & tuer bestes sauuages. S.
  • Discomfited. Effusus, a, um. Fusus, a, um. Formida­tus, ta, tum. Desconfit. S.
  • Discomfiture. Effugium, ij. neu. ge.
  • Discomfiture in battayle, where many be slayne. Clades, Strages, is. foe. g. Desconfiture de guerre.
  • Discomfort him selfe, to dispayre, or be sad. Moe­reo, es, ui, vel moestus sum, moerere. Se desconfor­ter & desoler. S.
  • Discomforture, sadnes, or heauines. Moeror, oris. m. g. Moestitia, ae. f. g. Desconfort. S.
  • Discomforted, sad, and heauy. Moestus, ta, tum. Des­conforté.
  • Discontente. Vide Displease. Et Molestus, a, um. Ang. That whiche doth discontent. Vide Gre­uous.
  • Discontent to be. Censeo, es. * Succensio, es. Se marrir.
  • Discontinue, or to leaue of for a tyme. Cessare, In­termittere, Interrumpere. Discontinuer. S.
  • Discontinue a coustome. Consuetudinem inter­mittere. Discontinuer vne hantise. S.
  • Discontinued, delayed, or left of for a tyme. Inter­missus, sa, sum. Interruptus, ta, tum. Discontinué. S.

    A coustome long time discontinued & left of. Lō ­gis interuallis temporum interrupta consuetu­do. Cic. Coustume long temps delaissée & discontinuée.

  • Discontinuation. Intermissio, Intermissus, us. In­terruptio, onis. foe. g. Discontinuation. S. Et Inter­rupté. By discontinuation. Par discontinuation. S.
  • Discordant. Discors, dis. Adiect. Discordant. S.
  • Discorde, dissention, or deuision among people. Diaphonia, Discordia, Dissidium, Diuidia, Se­ditio, onis. Dissensio, onis. Dissensus, sus. Dissi­dentia, ae. f. g. Discord ou dissension. S. Et Dissidio­sus, a, um. ac Seditiosus, a, um. Ang. Full of dis­corde. [Page] ¶Tit. Liui. reciteth (whiche is worthy to be noted) that deuision did offende the publi­que state of y e Romayns, by these three pointes: Iuuenile consilium, Latens odium, Singulare cō ­modum. As to the firste pointe, the olde Sena­tours and the younge could not agree, for there was diuision and partes takinge, for the olde thinking their wayes very laudable, the young on the other parte esteamed theirs more accep­table. And concerning the second pointe, pryuie hatred and malice crept in amongest them, that the olde hated the younge, and the younge dis­dayned the olde, and so remayned as men with­out charitie. As touching the thirde, and laste pointe, euery man mynding chiefly his priuate lucre, did little regarde the publicque state, and thus by diuision the state of y e publique wealth did decaye.
  • Discorde in speache, tune, or voyce. Dissonantia, ae. foem. gen.

    To discorde. Discordo, as. Discrepo, as. Dissideo, es. Disconuenio, is. Discorder. S.

    There is great discorde among them. Grauiter dissentiunt inter se. Il y à grand discorde entre eux. S

    To bring into discorde. Inconciliate. Seditionē concitare. Mettre en discord. S.

  • Discorden in speache, tune, or voyce. Dissono, as. Vide Disagree.
  • Discouer. Detego, is. Deuelo, as. Retego, is. Reue­lo, as. Traduco, is. Denudo, as. Connudo, as. Nudo, as. Descouurir. S. Vide Disclose.
  • Discouered. Detectus, a, um. Apertus, ta, tum. Eui­dens, tis. Illustratus, ta, tum. Retectus, ta, tum. Descouuert. S.
  • Discouering. Reuelatio, onis. foe. gen.
  • Discourage. Dehortor, ris. Frangere animum, vel audaciam. Et frangere vel infringere alicuius a­nimum. Descourager quelqu' vn. S.
  • Discouraged. Dehortatus, a, um. Fractus animo, vel audacia. Infractus, ta, tum. Abiectus, ta, tum. Descouragé.
  • Discouraging. Dehortatio, onis. foe. gen. Infractio, onis. foe. gen.
  • Discraised. Aegrotus, a, ū. Male habens, Valetudi­narius, a, um. Subiect à maladie. S.
  • Discraised to be. Male habere. Estre malade. S.
  • Discrete. Discretus, Disertus, Modestus, Sobrius, a, um. Prudens, tis. Discret. S.
  • Discretly. Discrete, Diserte, Modeste, Sobrie, Pru­denter. Discretement. S.
  • Discusse. Decerno, is. Discutio, is. Determino, as. Puto, as. Debatre vne question. S.
  • Discussed. Decretus, a, um. Determinatus, a, um. Statutus, a, um.*
  • Discussing. Constitutio caussae, Determinatio, o­nis. foe. gen.
  • Disdayne. Abominatio, onis. foe. gen. Dedignatio, onis. foe. gen. Neglectus, Stomachus. Auersatio, onis. foe. gen. Desdain. S.
  • Disdayne, or contempne. Abominor, aris. Auertor, eris. Contemno, is. Fastidio, is. Dedignor, aris· Prosequi odio. Sperno, is. Alicui decedere. Auer­sari aliquem. Desdaigner quelqu' vn. S.
  • Disdayned. Abominatus, Contemptus, Fastiditus, Spretus, a, um. Dedignatus, ta, tum. Desdaigné.
  • Disdaynefull, or disdainous. Fastidiosus, sa, sum. Fastosus, sa, sum. Desdaigneux. S.
  • Disdainfully. Contemptim, Vultuosè, Malignè, Fastidiosé. Par desdain & malueillance. S.
  • Disease, or sickenes of the body. Morbus, Aegritu­do, Aegrotatio, Inualetudo, inis. foe. g. Maladie. S.
  • Diseased. Aeger, Morbidus, da, dum. Inualidus, da, dum. Aegrotus, ta, tum. Malade. S.
  • Diseased to be, or sicke. Morbo retineri, Morbo af­fici, In morbo esse, Valetudine vti minus com­moda, Laboráre, Indolere, siue Indolescere, Ae­grotare. Estre malade. S.

    What disease haue you? Quem habes morbū? Quid tibi morbi est? Quod morbi genus te ce­pit? Quis te morbus habet? Quo morbo tene­ris? Quid habes mo [...]bi? Quis te tenet morbus. Vide Sickenesse.

  • Disfigure. Auferre formam, Deformo, as. Formā extinguere, Formam adimere. Defigurer. S.
  • Disfiguring. Dehonestamentum, ti. n. g. * Defor­matio, onis. f. g. Defigurement. S.
  • Disgorge any thing receaued in. Resorbeo, es. * Euomo, is. Desgorger. S.
  • Disgrade a knighte, or any graduate. Exauctoro, as. Resecrare, Exuere, vel exaugurare aliquem. Degrader. S.
  • Degradation. Exauthoratio, onis. foe. g. Exaugura­tio, onis. foe. g. Degradation. S.
  • Disguise, or to disfigure, or alter. Altero, as. Disguiser. S.
  • Disguise, or to turne him selfe into an other forme. Capere formam alterius, Mutare se in formam, aut vertere se in faciem alicuius, Alienam ferre personam, vel induere, Dissimulare. Se desguiser.
  • Dishe. Aristophorum, Catinus, Discus, Lanx, cis, Orbis, Patina, Scutella, ae. Paropsis, aut Parapsis, idis. foe. g. Plat, escuelle. H. But yet is there a dif­ference in these wordes, for Lanx, cis. foe. g. Dis­cus, sci. m. g. Et Magis, idis. foe. g. Is a large pla­ter or dishe. Grand plat, Plat ou escuelle large. H. Et Patina, ae. foe. g. à patendo. Idem. The other are lesser. &c.
  • Dishe with eares. Pultarium auritum, Auritus ca­tillus, Aurita scutella. Escuelle à oreillons. S.
  • Dishe, or a platters brime. Crepedo lancis aut ca­tini, Extremus margo. Le bord d' vn plat. H.
  • Dishe bearer. Dapifer, vel ra.
  • Dishe caster, or who that casteth or throweth a dishe. Discobolus, li.*
  • Dishe with meate. Ferculum, li. n. g. Mets de viande.
  • Disherite. Exhaeredo, as. Desheriter, S. Vide Dis­possesse.
  • Disherited. Exhaereditatus, a, um. Desherité & priué de la succession, S.
  • Dishereting. Exhaeredatio, onis, f. g. Desheritement. S
  • [Page] Dishonest. Dehonestus, a, um. Inhonestus, a, um. Impudens, tis. Opicus, a, um. Praetextatus, a, um. Turpis, e. Spurcus, ca, cū. Ab honestate relictus. Deshoneste. S.
  • Dishonest matter, or any thing cloaked with fayre wordes. Subturpis, e. Or rather, somwhat dis­honest or fowle. Aucunement laid. S.
  • Dishoneste, or to make dishonest. Collutilo, as. Cō ­tamino, as. Dedecoro, as. Dehonesto, as. Impio, as. Turpo, as. Auiler, deshonester. Pals.
  • Dishonest, or defile a woman. Depudico, as. Vide Defloure.
  • Dishonested. Dedecoratus, a, um. Dehonestatus.
  • Dishonested to be. Dehonestari, Subire infamiam, Traducor, eris.
  • Dishonestie. Dedecus, coris. Dehonestamentum, Improbitas, tis. Propudium, ij. neut. gen. * Pro­brum, Illiberalitas, Turpitudo, Indignitas, Spur­citia. Deshonestité. S.
  • Dishonestly. Inhoneste, Impudenter, Stupre, Tur­pe, Turpiter, Petulante [...] Spurcè, Indignè, Illi­beraliter, Indecoré. Deshonestement. S.
  • Dishonoure. Dedecus, oris. Macula. Deshonneur. S.
  • Dishonored to be. Dedecoror, aris. Infamiā subire.
  • Dishonour, or to defame. Dedecorare, Traducere, Matula afficere, Foedare aliquem appellatione, Diffamare, Infamare. Deshonorer. S.
  • Dishonour, or to dishoneste him selfe. Turpitudinē sib infligere, Aliquid turpe in sese admittere. Se deshonorer. S.
  • Disloyall. Perfidus, a, um. Infidus, da, dum. Desloyal.

    Full of disloyaltie. Perfidiosus, sa, sum. Plein de desloyauté.

  • Disloyall to be. Nulla fide esse. Estre desloyal. S.
  • Disloyally. Perfide.
  • Disloyally, or traiterously. Perfidióse. Desloyalemēt.
  • Disloyaltie. Perfidia, ae. Infidelitas, tatis. foem. gen. Desloyauté.
  • Dismayed. Stupidus, a, ū. vide Abashed or astonied.
  • Dismayed to be. Stupeo, es. Stupesco, scis. Idem.
  • Dismayed to cause to be or make. Stupefacio, cis. Vide Astonied. &c.
  • Dismayed to waxe. Stupesco, scis. Inch. Deuenir tout Estonné. S.
  • Dismall dayes. Atri dies, Dies Aegiptiaci, vel cō ­munes.*
  • Dismembre. Deartuo, as. Lacero, as. Membratim discerpere. Desmembrer. S.
  • Dismembred, or lackinge some limmes. Artubus, vel corpore vitiati. Lacer, & Lacerus, a, um. Des­membré. S.
  • Dismembring. Laniena.* Laceratio, onis. foe. gen. Desmembrement.
  • Dismissed. Vide Discharged.
  • Disobedience. Contumacia, Inobedientia, ae. foe. g. Desobeisance. S.
  • Disobedient. Contumax, cis. Imparens, tis. Inobe­diens, tis. Inobsequens, tis. Desobeissant. S.
  • Disobey, or not to obey his maister. Authoritatem praeceptoris defugere, Repugnare praeceptori, Non gerere morem praeceptori, Non obedire, Non parere. Desobeir à son maistre. S.
  • Disobediently. Contumaciter.
  • Dispatche. Expedio, is. Redabsoluo, is. Despecher. S. Et festinationem adhibere, Festinare. Faire bonne despeche & se haster. To make dispatche and to haste.
  • Dispatched. Expeditus, a, um.
  • Dispatching. Vide Expedition.

    To dispende. Dispendere, Erogare, Impensam facere, Sumptum facere, vel ponere. Despendre. S.

  • Dispende, waste, and to consume goodes, or patri­mony ▪ Argentum absum [...]re, Rem conficere, aut Corrūp [...]re, Diuexare, Fudi [...]re, Lacerare, Ob­limare, Patrimonium conficere, vel effundere, Patrias opes haurire, Dilapidare. Despendre, dissi­per, gaster & consumer ses biens ou son patrimoine. S.
  • Dispende, and to eate vp an other mans goodes. Comedere bona alicuius, Argentum alicuius conficere, Exedere aliquem. Despendre & manger le bien d' autruy. S.
  • [...]spence. Erogatio, Expensum, Expensa, Sumptus. Despense. S.

    Great dispence. Effusio, Effusus sumptus. Grande despence. S.

  • Dispenser, or stewarde of a house, whiche expen­deth money vpon domesticall affaires. Dispen­sator, oris. mas. gen. Despensier. S. Vide Steward.
  • Dispences. Expensae, arum.
  • Disperse. Disijcio, cis. Dispergo, is. Dissipo, as. Dis­siper. S.
  • Dispersed. Abactus, a, um.* Dissipatus, ta, tū. Di­spersus, sa, sum▪ Espars. S.
  • Displaye a standarde in warres. Attollere signa, Replico, as.
  • Displease. Afferre molestiam, Displiceo, ces. Inces­so, is. Molesto, as. Offendo, is. Commoueo, es. Displaire. S.

    I altogether displease (or mislike) my selfe. To­tus displiceo mihi. Ie me desplay totalement.

    It greueth me very muche. Displicer vehemen­ter. Il me desplaist grandement. S.

    Let it not displease you if I saye it. Tua pace, vel pace tua dixerim, aut bona tua venia dixe­rim. Ne te displaise si ie le di. S.

  • Displease little, or somewhat. Suboffendo, is.
  • Displease mutually one an other. Repungo, is, pu­pugi. It is rather, to pricke againe, or to resiste.
  • Displeasauntly. Grauate, Grauatim, Moleste, Re­pugnanter.
  • Displeased. Infensus, a, ū. Pertaesus, a, ū. Est particip. sine verbi origine, & aliquando genit. aliquando accus. iungitur. Qui est fort courroucé contre aucun. S
  • Displeased to be. Alieno animo esse. Commoueor, eris. Molestè ferre aliquid. Estre desplaisant. S.
  • Displeasing, or whiche doth displease. Molestus, a, um. Maleficus, ca, cum. Qui ennuye & fasche. S.
  • Displeasing woman. Displicina, ae.*.
  • Displeasure. Aegritudo, Aegrum, Maleficentia, Maleficium, Offensa, Offendo, nis. Offensus, us, [Page] Molestia. * Incommodum, Damnum, Iniuria, Offensio, onis. foe. gen. Desplaisir. S. Et Offensiun­cula. Diminut. Ang. A litle or small displeasure. Offensa Actiue. Offensio plerum (que) pass. sumitur.

    To do one a displeasure. Incommodo afficere, Malè de aliquo mereri. Offensionem afferre, In­iuriam iniungere, vel facere, Dare damnū. Faire desplaisir. S.

  • Dispoyle, or pul of by violence. Dispolio, as. Exuo, is. Despoliare, Expoliare, Spoliare. Despouiller. S.
  • Dispoyle one of his armure. Dearmare, Exarma­re, Inarmare. Despouiller aucun de ses armes. S.
  • Dispoyled. Exutus, ta, tum. Spoliatus, ta, tum. De­spouillé. S.
  • Dispoyle, or that whiche is taken awaye from the enemies. Spolium, Exuuiae. La despouille des en­nemis. S.
  • Dispoylinge, or the spoyling. Spoliatio, Dispolia­tio, Expoliatio, Despoliatio, onis. foe. g. Despouil­lement. S.
  • Dispose. Animum appellere. Dispono, is. Metor, aris. Disposer. S.
  • Dispose a thing. Compono, is. Ordino, as. Sortior, ris. Ordonner, disposer. S.
  • Disposed. Dispositus, a, um. Deditus, a, um. Disposé.
  • Disposed to mischief. Accommodatus ad flagitia.
  • Disposed to vomitte. Nausea bundus, da, dum.
  • Disposition. Animus, Dispositio, onis. Dispositus, tus. m. ge. Disposition. S.
  • Disposition to builde sumptuous thinges. Mag­nificentia, ae. foe. gen.
  • Disposition to sleape, or wake. Cataphora.*
  • Dispossesse, or to put forth of possession. Deijcere aliquem de possessione, vel dimouere. Deposseder aueun & le mettre hors de son heritage. S.
  • Disprayse. Despicio, is. Despicor, aris. Ducere con­tumelia, vel Probro, Obiecto, as. Peruello, is. Vitio dare, vel vertere, Improbare, Vituperare. Despriser. S.
  • Disprayse, or dispraysing. Despectio, Despicatio. Vituperatio, onis. foe. ge. Desprisement.
  • Dispraysed. Despectus, Despicatus, Obtrectatus, Fastiditus, ta, tum. Spretus, ta, tum. Cōtemptus, ta, tum. Desprisé. S.
  • Dispraysing. Vide Dispraise.
  • Disproue. Impugno, as. Improbo. as. Reprouer. S.
  • Disproue, or confute by argument. Confuto, as. Confuter. S.
  • Dispurueyed. Improuisus, a, um.*
  • Dispurueyed of frendes. Inops amicorum vel ab amicis.
  • Dispute. Discepto, as. Disputo, as. Dissero, is. Dis­serto, as. Disputer. S. Et disputationem habere.
  • Disputation. Concertatio, Dialexis, Disceptatio, Disputatio, Dissertatio, onis, foe. g. Disputation. S. Vnde Dissertabundus, a, um. Ang. Full of dis­putation.
  • Disputation properly betwene the maister and the scholer. Scholae, arum. foe. ge. Cic.
  • Disquiet. Perturbo, as. Inquieto, as. Infesto, as. Mo­lesto, as. Inquieter. S.
  • Disquieted. Perturbatus, a, um. Inquieté. S.
  • Disquieted to be. Discrutiari animo.
  • Disquietnes. Perturbatio, Inquietudo, Inquies, etis. Inquietude. S.
  • Disquietnes of y e mynde. Pathe quae à Cic. Dicūtur animi aegritudines, Perturbationes. Lact. Nunc affectus, nunc vitia. Aug. Passiones asserit, qualia sunt Aegritudo, Cupiditas, Dolor, Gaudium, I­ra, Metus, Tristitia. Quos animi motus, Platoni­ci & Aristotelici dicunt etiam in sapientem ca­dere, sed moderatos rationi (que) subiectos, Stoici vero negan [...] in sapientem cadere.
  • Disaffirme. Inficior, aris. Vide Denye.
  • Disaffirmed. Inficiatus, Negatus. ta, tum.
  • Disseasse out of possession. Deijcio, cis. Vt Deijce­cere & dimouere de possessione. Cic.
  • Disseissing, or castinge out of possession. Deiectio, Deiectus, us. m. g.
  • Disseised. Deiectus, a, um.
  • Dissemble. Insimulo, as. Dissimulo, as. Simulo, as. Fingo, is. Dissimuler. S.
  • Dissembled. Dissimulatus, Fictitius, Fictus, Insi­mulatus, a, um. Simulatus, a, um. Dissimulé. S. Vt amor dissimulatus. Ouid. Dissembled loue.
  • Dissembled countenaunce. Assimulatio, Dissimula­tio, onis. f. g. Dissimulation.
  • Dissembler, or fayned frend. Dissimulator, Fictor, Fictitius amicus, Simulator, vel Trix. Dissimu­lateur. S.
  • Dissemblingly. Dissimulanter, Dissimulatim. Dis­simuléement. S.
  • Dissembling. Dissimulatio, onis. foe. g.
  • Dissembling in fourme, gesture, or visage. Dissi­militudo, inis. foe. ge. A diuersitie or difference. Diuersité, difference. S.
  • Dissention, or diuision. Repugnantia, ae. Dissensio, onis. foe. gen. Dissension. S.
  • Dissention properly betwene man and wyfe, not extending to deuorce, but may be called more properly foolyshenesse betwene man and wyfe. Friuiculum, li. Frigusculum, li. n. g.
  • Disseuer, or deuide a sunder. Abgrego, as. Dijugo, gas, Diuido, is. Separo, as. Separer. S.
  • Disseuer, or drawe shepe. Abgrego, as. Separer du troupeau. S.
  • Disseuered, or parted. Abgregatus, a, um. Diuisus, Separatus. Separé. S.
  • Dissimulation. Dissimulantia, Dissimulatio, Insi­mulatio, Simulatio, onis. foe. g. Veritas fucata. Dissimulation. S.
  • Dissolue. Dirimo, is. Dissoluo, is. Egelidor, aris. Re­texo, is. Soluo, is. Dissouldre. S.
  • Dissolue a decree. Refigere statutum.
  • Dissolue a lawe. Tabulas, vel legem refigere.
  • Dissolue a counsayle. Consilium, vel Synodum re­mittere.
  • Dissolue, or to breake vp for a tyme, as at y e terme. Iustitium facere.
  • Dissolue humours. Diaphoresim soluere.
  • [Page] Dissoluing, or lowsing. Dissolutio, onis. foem. gen. Dissolution. S.
  • Dissoluing humours, or that whiche doth dissolue and sende forthe humours and vapours. Dia­phoreticus, a, um.
  • Dissolute. Discinctus, Dissolutus, a, um. Dissolu. S.
  • Dissolute persones, without counsayle, reason, or witte. Scopae, arum. It is spoken prouerbially. vt Dissolutae scopae, Dicuntur homines nihili, nullius (que) prorsus consilij. Vide Eras. in Adagi js.
  • Dissolutely. Discincte, Dissolute, Solute. Laschemēt.
  • Disswade, or geue contrary aduice, or turne one from an opinion. Abhortor, aris. Dissuadeo, es. Desconseiller. S.
  • Disswaded. Abhortatus, a, um. Dissuasus, sa, sum. Desconseillé. S.
  • Disswader, or he that doth disswade. Dissuasor, o­ris. m. g. Desenhorteur. S.
  • Disswasion. Abhortatio. Dissuasio, onis, foem. gen. Desenhortement. S.
  • Distaffe. Colus, li. foe. gen. vel Colus, lus. foem. gen. Vne quenouille. S.
  • Distaunce. Distantia, Interstitium, ij. neut. gener. Distance. Distantia locorum, Interstitium tem­poris est.
  • Distaunce long of place and tyme. Longinquitas, tatis, f. g. Longue distance des lieux. &c.
  • Distance, or space. Interuallum, li. n. gen. Distance, espace.
  • Distaunt, or set farre of. Dissitus, a, um. Distans, tis. Distánt. S.
  • Distant to be. Disto, as. Estre loing. S.
  • Distayne honestie. Impio, as. Vide Dishonest.
  • Distill. Distillo, as. Extillo. as. Distiller. S.
  • Distilled waters. Aquae distillatae, vel extillatae. Eaues distillées. S.
  • Distillation, or destilling. Distillatio, onis. foe. gen. Distillement. S.
  • Distillations of humours, the caterre or rewme in the head. Catarrhus, rhi. m. gen. Distillations d' bu­meurs. S.
  • Distinct. Discriminatus, a, um. Distinctus, ta, tum. Distinct & separé. S.
  • Distinction, or point in a sentence. Diastole, Distin­ctio, onis. foe. g. Distinction. S.
  • Distinctly. Discriminatim, distincte.
  • Distinguishe, or to seperate truthe from falshode. Distinguere vera à falsis. Distinguer entre le vray & le faulx, les separer.
  • Distract, or pull awaye, or asunder. Distraho, is. Distraire. S.
  • Distraction, or seperation, or pulling awaye, or a sunder. Distractio, onis. foe. gen. Distraction. S.
  • Distraine, or take distresse. Pignora auferre, vel capere. Bud. Pigneror, aris.
  • Distreining, or taking distresse. Pignoratio, onis. foe. gen. Pignoris captio.
  • Distribute. Distribuo, is. Distribuer. S.
  • Distribute, and to departe money to euery man. Nummos viris vel in viros diuidere. Distribuer & partir argent à chascun homme. S.
  • Distribute fleshe, or meate. Visceror, aris.
  • Distribute money. Erogo, as. Distribuer. S.
  • Distributed. Distributus, Erogatus, a, um. Distribué.
  • Distribution. Distributio, Egestio, Erogatio, onis. foe. gen. Distribution. S.
  • Distribution in waye of ayde. Erogatio, onis. foe. g.
  • Distribution of fleshe. Visceratio, onis. f. ge.
  • Distroye. Aboleo, es, lèui, vel lui, litum vel letum. Vide Destroy.
  • Destroyed, or put out of mynde. Abolitus, a, um.
  • Dittaine, called false dittayne, an herbe. Condris, ris. f. gen. vel potius Chondris, quam Pseudodi­ctamum vel Pseudodictamnum vocant. Wylde dittany. Plin. lib. 25. cap. 8. Condris. &c.
  • Dittany of the gardine. Dictamus, dictamum, vel dictamnum. Pulegium Martis, Hortense gingi­ber, Diptamus. Dictam, ou gingembre de iardin. H.
  • Dittie (as some do call) of a songe, or that whiche is played or songe, at the beginning of a song or balade. Praecentio, onis. f. g.
  • Dittie singer, or he that beareth the foote of the songe. Praesentor, oris. mas. gen. Qui commence la chanson. S.
  • Disuse, or bring out of custome. Desuesco, scis. Des­accoustumer. S. Et Desuefacio, is. Ang. To make out of vse. Idem.
  • Disusage, or disuse. Desuetudo, inis. foe. gen. Desac­coustumance. S.
  • Ditche. Vide. Diche.
  • Diue, or ducke vnder the water. Vrino, as. Vri­nor, aris. Inurino, as. Se plonger tout dedens l'eaue.
  • Diuer, a birde. Vrinula, ae. foe. gen. Mergus, gi. m. g. Vn oiseau nommé Plongeon. S.
  • Diuer, or ducker. Vrinator, toris. m. g. Plongeon. S.
  • Diuing, or ducking vnder the water. Vrinatio, o­nis. foem. gen.
  • Diuerse, or not agreable. Alienus, a, um. Diuersus, a, um. Multijugus, a, um. Multiplex, icis. Variabi­lis, le. Varius, a, um. Dissimilis, le. Du tout diuers. S
  • Diuers of coloure, as that whiche is mixte with other colours, whereby the right coloure is al­tered. Versicolorius, a, um. De diuerses couleurs. S.
  • Diuers, or mixte colour. Versicolor, ris. Idem.
  • Diuers men, or women of one surname. Cogno­mines, num. Com. ge. in sing. vt Cognominis, is. Plaut. Illa mea cognominis fuit.
  • Diuers to make. Vario, as. Bigarrer. S.
  • Diuersitie. Discrimen, Distinctio, Diuersitas, Va­rietas, Variantia, ae. Variatio, onis. f. g. Diuersité. S
  • Diuesitie of fourme, or lykenesse. Dissimilitudo, inis. f. g. Diuersité & difference. S.
  • Diuersitie of opinion among Iudges. Iudiciaria controuersia. Cic.
  • Diuersly. Distincte, Diuerse, Multiformiter, Mul­tipliciter, Varié, Variatim. Diuersement. S.
  • Diuersly coloured, or of diuers colours. Multico­loreus, a, um. Versicolorius, a, um. De diuerses couleurs. S.
  • Diuersly fashioned, or dyuers fashions. Multifa­rius, [Page] a, um. Vt Gellius. lib. 5. cap. 6. Multifariae sunt militares coronae.
  • Diuide. Vide Deuide.
  • Diuide, and to seperate. Discerno, Diuido, Distin­guo, is. Diuiser & separer. S.

    To diuide y e matter proposed in diuers partes. Discerpere rem propositam in membra. Diuiser vn propos en diuerses parties. S.

  • Diuine, or to coniecture. Auguro, as. Et Auguror, aris. Diuiner, coniecturer. S.
  • Diuine, or to geue a certaine coniecture of any thing. Angurari, Coniectare, Coniecturam fa­cere, Diuinare, Hariolari, Praesagire, Praesumere animo, Vaticinari. Deuiner quelque chose. S.

    The arte to diuine. Haruspicina, ae. f. gen. L' art de deuiner. S.

  • Diuination, or southsaying. Haruspicium, Augu­rium, Diuinatio, Mantice, ces. Praesagitio, Prae­sagium, Auspicium, Effata. Diuination. S. Et Au­guralis, le. Angl. Pertaining to the diuiners. Qui appartient aux deuins. S.
  • Diuination by fler. Pyromantia, ae. f. ge. Genus di­uinationis quae fit per ignem.
  • Diuinatiom by lottes, verses, or scroll. Sortile­gium, ij. neut. gen.
  • Diuination by water. Hydromantia, ae. f. ge. Diui­natio quae fit per aquam.
  • Diuination by the ayre. Aeromantia, ae. foem. gen. Diuinatio ex aëre.
  • Diuine, or Godly. Diuinus, a, um. Diuin. S.
  • Diuine, or immortall. Nectareus, a, um.*
  • Diuine, southsaye, or to tell what shall chaunce or happē. Diuinor, aris. Praesagio, is. Deuiner. vt sup.
  • Diuining. Coniectatio, Diuinatio, Praediuinatio, Hariolatio, Vaticinatio, Augurium, Vaticiniū, ij. n. g. Deuinement. S.
  • Diuinitie. Theologia, Prima Philosophiae pars quae versatur circa dei & rerum diuinarum contem­plationem.
  • Diuinour, or southsayer. Aruspex, Augur, Diuina­tor, Erimantus, Haruspex, cis, Mantes, tis. Praesa­gus, Hariolus, Fatiloquus, Vates. Vn deuin. S.
  • Diuinour, or wryter of holy scripture. Agiogra­phus. Vide Holy scripture.
  • Diuisely. Seorsum, Seorsus, Separatim. Vide Se­peratly.
  • Diuision. Diuisio, Diuisura, Diuisus, us. Separatio, onis. foe. g. Diuision. S.
  • Diuision of people in sundry opinions. Factio, o­nis. f. g. Vn faction. S.
  • Diuorce, or separation of man and wife. Diuortiū, ij. n. g. Diuorce, ou separation du mari & de la femme.
  • Diuorcement, a separation of mariage. Repudiū, ij. n. g. Diuorce, Separation de mariage.

    To diuorce hym selfe from his wyfe, or to put away his wyfe. Exigere vxorem, Diuortium fa­cere cum vxore. Faire diuorse auec vne femme. S. Et matrimonium dimittere, Abire ex matrimonio. To diuorce him selfe. Se desmarier. S.

  • Diuorsed. Repudiatus, a, um.
  • Diuorsed to be. Exigi matrimonio, Nuntium vxo­ri mittere, Repudium remittere.*
  • Diuulgate, or to open a secrete. Ferre rem vulgo, vel palam, Rem vulgare, Euulgare, Diuulgare. Diuulguer quelque secret. S.
  • Diuulgate to be. Permanesco, scis. Permano, as. Dispalesco, is. Estre diuulgué. S.

    Whiche is diuulgated or spread a broade. Per­uagatum, Diuulgatum. Qui est diuulgué & semé par tout. S.

D. ANTE. O.
  • DOblet. Diplois, dis. f. ge. Thorax, is. mas. ge. Pourpoinct.
  • Docilitie. Docilitas, tatis. f. g. Docilité. S.
  • Docke herbe. Rumex, icis. mas. gen. Parelle. Reade Turner. lib. 2. fol. 121.
  • Docke herbe, whiche groweth in the water. Hy­drolaphaton.
  • Docke where shippes be layde vp and made. Na­uale, lis. n. g. Vn haure. H.
  • Doctrine. Doctrina, Disciplina, Eruditio. Doctrine. S. Doctrina est praeceptoris, Disciplina discipuli.
  • Doctor. Doctor, oris. m. g. Docteur.

    He is a doctor of diuinitie. Est theologiae do­ctor, Est doctor theologicus. Il est docteur en theo­logie. Est medicinae doctor, vel medicus doctor. Atque ita de reliquis disciplinis. Cor.

  • Doctrinall, or booke to instructe the vnlearned. Protrepticus.*
  • Document. Syntagma, tis. n. g. Documentum, ti. n. gen. Document. S.
  • Doer. Actor, Factor, Patrator, vel Trix. Effector, o­ris. m. gen. Qui fait quelque chose. S.
  • Doer, or geuer of great thinges with dignitie and honour. Megaloprepes.* Qui magnificentia aut munificentia vtitur, Magnificū quidā appellant.
  • Doer of a shrewd turne, whiche after runneth a­waye. Tropeus.*
  • Dogge. Canis. Graecè Cynos. Chien. H. Et Caninus, a, um. Ang. Of a dogge. De chien. S.

    If you desire to reade the wonderfull sagacitie, loue, nature and propertie of dogges, reade the 25. of Iul. Solin. & Cic. 2. De nat. de.

  • Dogge dayes. Dies caniculares, vel caprificiales, Feriae canariae. Les iours caniculiers. H.
  • Doggefenel herbe. Amariscus, Fenellum caninū.* Stataria herba, Pinastellum, Peucedanum, Foe­niculus porcinus. Queue de porc. H.
  • Dogge fishe. Boce, ces. Boces, cis. Canis marinus.
  • Dogge flie. Cynomyia, ae. foe. g. Musca canina, quae sanguinem ab animalibus exugit. Haec praecipuè canū aures infestat, vnde nomen est sortita. Cal.
  • Dogge leane. Squallidus, a, um. Strigosus, a, um. Fort maigre. S.
  • Dogge properly a bandogge. Lycisca, Or it is a dogge engendred betwene a bitche and a wolfe. I thinke it a mungerel or a shepeherdes curre, some thinke it is taken in the thirde Aeglog of Virgil, For the proper name of a dogge, let vs [Page] therfore shewe what Menalcas sayth.
    Quid domini facient: audent cum talia fures?
    Non ego te vidi Damonis pessime caprum,
    Accipere insidijs: multum latrante lycisca?
    Et cum clamarem quo nunc se proripit ille,
    Tityre coge pecus: tu post carecta latebas.
    What more shall maisters do when theues
    Presume suche thinges to saye?
    Did not I see the noughtie knaue
    Filtche Damones goate awaye?
    His dogge muche barking, and when as
    where creepes he nowe I cryde,
    O Tityrus kepe thy cattell in:
    In segges thou didst the hyde.
  • Dogge of Iron to claspe a house frō fleeting. Re­tinaculum, li. Trabalis clauus, vel hamus.*
  • Dogge, suche as gentlewomen vse to haue, a prety one of a very small bignesse. Catellus melitaeus. Petit chien de damoyselles H. Canis melitaeus. Plin.
  • Dogge tyke or louse. Ricinus, Varro de Re rustica. lib. 2. cap. 9.
  • Dogges collar. Mellium, lij. n. g. Vide Collar.
  • Dogges gotten betwene a bitche and a wolfe. Alo­pecidae, arum.
  • Dogges teethe. Dentes canini.
  • Dogges teethe whiche do growe in their latter age. Cynodontae, arum. Cynodontes, Lege Plin. 11. cap. 37. Whiche sayeth, these teethe once lost neuer growe againe.
  • Doggishe or of a dogge. Caninus, a, um. De chien ou de chienne. S.
  • Doggishe, or pertaining to a dogge. Canarius, a, ū.
  • Doggly, or like a dogge, or after the manner of a dogge. Canatim. Nonius.
  • Doinge. Actus, us. Factum, Gestum, Factio, onis. Actio, onis. foe. g. Action & besongne. S. Vide Acte deede. &c.
  • Doing awaye. Ablatio. Et Ablatiuus, a, um. That whiche doth awaye.*
  • Dolphyn. Delphinus, ni. Et Delphin, inis. m. gen. Of the wōderful nature of the Dolphin., reade Iulius Solinus. cap. 22. Vn Daulphin. S.
  • Domage, hurte, or expense. Dispendium, Incōmo­dum, Noxa, Damnum, Detrimentum, Captio. Dommage. S.

    To receiue domage. Detrimentum accipere vel recipere, Incommodum subire vel capere, Dam­num accipere vel cōtrahere, facere damnum, vel detrimentum, Pati iacturas, Capere vel accipere calamitatem. Receuoir dommage. S.

    To bryng domage or to hurte. Apportare dam­num, Iacturam dare vel afferre, Detrimentum afferre vel inferre, Incommodare, Iniuriam fa­cere, Damno esse, Nocere, Detrimentum iniun­gere, Fraudem ferre, Fraudi vel captioni esse, Male mereri de aliquo, Afficere aliquem dam­nis, Dare incommodum vel damnum, Mactare malo vel damno. Porter dommage. S.

  • Domageable, or hurtfull. Damnosus, Detrimen­tosus, Maleficus, Perniciosus, Improbus, Cala­mitosus, Damnificus, ca, cum. Dommageable. S.
  • Dombe. Elinguis, e. Mutus, a, um. Muet. S.
  • Dombe folke that wyll heare all, and speake little them selues. Acustici, orum.
  • Dombe to be. Muteo, es, tui. Obmutesco, scis. Estre muet.
  • Dombe to waxe. Mutesco, scis. Immutesco, is. De­uenir muet. S.

    To make dombe. Elinguē reddere. Rendre muet.

  • Dembely. Mutè.
  • Dome, or iudgement. Iudicatus, us. Iudicium, Ar­bitrium, ij. n. g. Iudgement. S.
  • Domes man, arbitrour, or iudge. Praefectus, tus. Iudex, icis. Com. g. Iuge. S. Vide Iudge.
  • Domesticall. Ephestius, Domesticus, ca, cum. Fa­miliaris, re. Domestique. S.
  • Dominion, or to haue power or authoritie. Domi­nor, aris. verb. dep. Dominer. S.
  • Dominion that beareth, or that beareth rule. Do­minans, tis. Part. Qui domine. S.
  • Dominion, or authoritie. Dominatus, tus. mas. ge. Domination. S. Et Dominator, oris. m. ge. A ruler or one that hath dominion. Dominateur. S. Et do­minatrix, tricis. foe. g. A woman that hath domi­nion. Celle qui domine.
  • Dominion. Cratos, Ditio, onis. Dominium, Impe­rium. Dominatio, onis. f. g. Domination. S.
  • Done. Actus, a, um. Factus, Gestus, a, um. Faict. S.
  • Done awaye. Ablatus. Et Ablatiuus, a, um. That whiche doth away.*
  • Done and dasshed, and all thinges perfecte. Acta, transacta omnia, Factum, & transfactum.
  • Done and dispatched. Perfectum, Transactū. Faict.
  • Done by stealth, that no mā knoweth the authour. Surreptitius, a, um. Qui est faict en cachette. S.
  • Done conditionally, or vpon condition. Pactitius, a, um. Faict anec accord & conuention. S.
  • Done curiously, diligently, exactly, perfectly, adui­sedly. Accuratus, a, um. Faict soingneusement. S.

    He hath done his dutie. Suo functus est officio, Suum fecit officium. Suum munus obiuit. Il a faict son deuoir. Cor.

    He hath done lyke an honest, or good man. Offi­cio viri boni functus est. Fecit vt virum bonum decet. Il a faict en homme de bien. Cor.

    He hath done all his dutie towardes me. Omni officio mihi satisfecit, Omne officium mihi prae­stitit, Nullum erga me officium praetermisit. Ila faict tout son deuoir enuers moy.

  • Done first, or before any other. Praeuersus, a, um. Faict deuant toutes autres. S.

    Thou hast done it for the nonce. Sciens fecisti, Fecisti de industria, Ex industria, Data opera, Consilio, Consultò, Dédita opera. Tu l' as faict de bon gré. Cor.

  • Done in haste, rashely, or without aduise. Temera­rius, a, um. Tumultuarius, a, um. Faict a la haste. S.
  • Done lightly, or in short tyme or space. Momenta­rius, a, um. Quod fit in momento. Cal.
  • Done next daye. Procrastinatus, a, um.*
  • [Page] Done y e next day after to morrow. Perendinatus, a, um. Perendinus, a, um.*
  • Done for a facion to dispatche and ridde it out of the waye. Perfunctorius, a, um. Qu' on fait par ma­niere d' acquit. S.
  • Done lightly, or slackely. Perfunctorie, Aduerbiū. Lachement. &c.
  • Done the daye before. Pridianus, a, ū. De iour deuāt. S
  • Done the daye after. Postridianus, a, um.
  • Done two sundrie wayes. Biuius, a, um.*
  • Done three sundrie wayes. Triuius, a, um.*
  • Done sundrie wayes. Multifarius, a, um.*
  • Done with harte and wyll. Spontaneus, a, um. Et spontalis, le. Voluntaire. S.
  • Done without studie. Extemporalis, le. Extempo­raneus, a, um. Faict soubdain & sans auoir pense pa­rauant. S.
  • Done to be against all good order, ouerthwartly, or preposterously, as whē the people cōmaunde the gouernour, the seruaunt, the maister, or a foole, the wyse. Praepostere fieri. Et Praeposte­rus mos. Is such preposterous & ouerthwarte fashion. Vide Ouerthwart.
  • Done to be without studie. Ex tempore fieri. Faict sans y penser. S.
  • Dony an herbe. Personata, ae. foe. g. A burre.
  • Doo. Ago, is. Facio, is. Perpetro, as. Praesto, as. Faire.
  • Doo after y e coūtrey fashion. Ruro, ras, et Ruror, a­ris. Depon. But it is more properly to dwell in the countrey, or to byde in the countrey.
  • Doo after the olde fashion. Redire ad ingenium.
  • Doo against dutie or office. Peruertere, vel prode­re officium.
  • Doo a good turne. Afficio, is. Gratificor, aris. Pro­fundere in aliquem, Promereo, es, & or, eris. Of­ficium promereri, Promerere de aliquo. Rectè alicui facere, Augere commodis aliquem. Bien faire à aucun. S.
  • Doo an office dutefully. Officium retinere.
  • Doo & vndo. Retexere telam, Figere & refigere, Claudere, & recludere. Penelopes telam rete­xere. Faire le faict & le desfaict.
  • Doo a thing at an other mans wyll, or to obeye, or to please. Obsecundo, as. Obsequor, eris. Faire au gré d' aucun, obeir, Complaire. S.
  • Doo, or to thinke carefully on a thing. Accuro, as. Soingneusement faire ou penser de quelque chose. S.
  • Doo a thing by measure or numbre. Modulor, aris. Faire ou composer par mesure. S.
  • Doo a thing by treason. Agere ex insidijs.
  • Doo a thing by course or turne. Alterno, as. Faire puis l' vnpuis l' autre. S.
  • Doo a thing frustratlye, or in vayne. Frustro, as. Frustror, raris. Vide Frustrate.
  • Doo a thing gladly. Alubesco, scis. Lubens facio.
  • Doo a thing hastely, or quickely. Maturo, as. Pro­pero, as. Vide Haste.

    To doo one a pleasure, or good turne. Afficere aliquem beneficio, Beneficium collocare, Com­plecti aliquem beneficio, Beneficium in aliquē conferre, Dare vel conferre beneficium, Facere beneficium, Tribuere beneficium, Ponere bene­ficium apud aliquem. Faire vnplaisir a quelqu' vn. S

  • Doo a thing so subtely as can be. Locum subtilitati nullum relinquere.

    I would neuer haue to doo with thee. Nihil vn­quam velim tecum contrahere, Nollem tecum rationem habere, Nolim tecum quicquā cōmis­cere. Ié ne vouldroye iamais a voir a faire a toy. Cor.

  • Doo a thing royally. Regaliter vel basilicé aliquid facere.
  • Doo a thing slyly, or craftely. Manticulor, aris. It is also to picke a purse.
  • Doo away, or to take awaye. Abrogo, as. Oster. S.
  • Doo away. Semoueo, es. Idem atque Abrogo, as. To take awaye. Oster. S.

    To doo as he sayth. Verba ad rem referre.

  • Doo a thing three folde. Triplico, as. Tripler. S. Et Tertio, as. To do the thirde tyme. Tiercer. S.
  • Doo a thing double or two fold. Duplico, cas. Dou­bler. S.
  • Doo a thing foure folde, or foure tymes. Quadru­plico, cas. Quadrupler. S.
  • Doo a thing the thirde tyme. Tertio, as. Tiercer. S.
  • Doo before or firste. Praeuerto, is. Anteuerto, is. Adeuancer. S.
  • Doo contrary to alegiaunce. Prodere fidem.
  • Doo dissolutely without reason or wytte. Scopas dissipare.

    Thou dost more then thou hast thankes for, or you haue more labour then thankes. Plus equo officiosus es, Tu nimis obsequeris, Officium si­mulas, Nimium prae tefers obsequium. Tu fais du bon varlet.

  • Doo folyshly, or rashely. Temero, as. Temerare ne­gotium, Inepte facere.
  • Doo eftsones, or agayne. Reitero, as. Redintegro, as. Refaire. S.
  • Doo for one all pleasure that may bee. Profundere in aliquem, Promereo, es. Promereor, eris. Pro­merere de aliquo.

    I wyll doe it whether thou wylt or no, I wyll do it in thy despite, or to anger thee. Odio tui fa­ciam illud, Illud te inuito faciam, quamlibet re­sistas, faciam tamen, id est quantumlibet. Quā ­tumuis repugnes, nihilominus id faciam, Velis nolis id faciam, Hoc vel te inuito faciam, Etiam si maximè nolis, tamen faciam. Ie le feray en despit de toy. Cor.

  • Doo ill. Aedere facinus.
  • Doo muche with an other mā. Valere apud aliquē.
  • Doo often. Actito, as. Acto, as. Agito, as. Factito, as. Souuent faire vne chose. S.
  • Doe one thynge before an other. Anteuerto, is. Vt supra.
  • Doo that he woteth not what. Perplector, eris. *
  • Doo well. Benefacio, cis. Faire bien. S.

    Thou oughtest, or it becomes thee to take in good parte, that whiche I haue done well, or with good wyll. Quod bene feci, boni vt consu­las [Page] decet, Non debes ex animo quod feci in ma­lam partem accipere. Tu ne dois pas prendre en mal, ce que i ay faict pour bien. Cor.

  • Doyng. Agens, tis. Faciens, tis. Faisant. S.
  • Doing good pleasure, or seruice. Promerens, tis. Qui fait quelque bien a vn autre. That dothe one a good turne.
  • Dooe a beaste. Dama, Dorcas, dis. f. g. Vn daim. S.
  • Dorchester, a towne in Dorceste shire. Couinum, ij. neut. gen.*
  • Dore. Fores, rium. Ianua, Ostium. ij. Foris, is, foe. g. L' huis, S. Et Ostiatim. Ang. From dore to dore. D' huis en huis. S.
  • Dore barre. Repagulum, li. neut. gen. Repages, is. Barre, barriere. H.

    Barre the dores. Occludite aedes repagulis. Pl.

    Boulte of a dore. Pessulus, Clostrum, tri. neut. g. Vn verrouil.

    To boulte the dore. Obdere pessulum ostio. Ver­rouiller l' huis. S.

  • Dore or wyndowe, or any thyng that openeth and shutteth. Repages, is. Repagulum, li. n. g.*
  • Dore or wyndowe, or any thing that is shutte and sparred on both sydes. Valuae, arum. foem. gen. Vide Gate.
  • Dore, place, or steade. Hypothyrides. *
  • Dormouse beaste. Glis, ris. Sorex. Vne souris. H.
  • Dorre, or bee, whiche maketh a great humminge. Oestrum, tri. n. g. Latini Asilum vocant.
  • Dorre, a Bee without a stinge. Fucus, ci. mas▪ gen. Bourdon. S.
  • Dortoure, or dormitorie, or place to sleape in. Dor­mitorium, r. j. Et dormitoriū cubiculū. Dortoir. S.
  • Dosen, or twelue. Duodecim. Indeclinabile nomē. Douz. S.

    A dosen of bread. Duodecim panes. Vne douzaine de pains. S.

  • Dote. Deliro, as. Insanio, is. Desipio, is. Radoter. S.
  • Dotage, or follie. Deliratio, Deliramentum, ti. In­sania, ae. f. g. Radotement. S.
  • Doter, or follower of women. Mulierarius. Et Mu­lierosus, a, um. *
  • Dotard, or olde foole, of whome all men be weary. Senex silicernius, Taedulus, a, um. Delirans se­nex, Desipiens. Vieillard qui radote. S.
  • Doting. Delirans, antis. Insaniens, tis. Desipiēs, tis.
  • Doting foole. Delirus, Insanus. Et Delirabundus, a, um. Ang. Full of dotinge.
  • Doue, or house culuer. Columba, Peristera, ae. Co­lumbus. m. gen. Pigion, Coulon. H. Columbaris, re. Et Columbinus, a, um. Of a doue or pigeon. De pigeon. Ac Columbulus, li. m. g. A yonge pygeon. Pigeonneau. S. Vnde Marti.
    Ne violes teneras praeduro dente columbas:
    Nam Gnydiae volucris dicitur esse deae.
    Crashe not the tender doue
    With grasping gredy toothe,
    For she is sayde to be
    The fowle that Venus louthe.
  • Doue house, or culuer house, Columbaria, Colum­barium. ij. neut. gen. Peresterotrophium, ij. n. ge. Vn columbier. S.
  • Doue keper, he that hath the charge of doues. Co­lumbarius, ij. m. ge. Qui ha la charge & le soing des coulons. S.
  • Double. Alterplex, secundum Prisc. Non est in vsu. Duplex, cis. Duplaris, re. Duplus, a, um. Gemi­nus, a, um. Double. S.
  • Double parte, or twyse so muche. Dupla pars, Du­plio, onis. m. gen. Le double, deux fois autant. S. Et Duplum, pli. n. g. Le double. The double.
  • Double bodied. Bicorpor, oris. Om. ge. Qui ha deux corps. S.
  • Double edged. Anceps, tis. Adiect.
  • Double edged swerde. Anceps ferrum, vel mucro.
  • Double forked. Bifurcatus, a, um.
  • Double footed. Bipes, dis. Adiect. Qui ha deux pieds.
  • Double harpe, called a roote. Barbitos. m. g. *
  • Double headed, or that hath twoo heades. Biceps, itis. Adiect. à Bis & caput cōp. Qui ha deux testes.
  • Double horned. Bicornium, Bicorniger, ra, rum.
  • Double horne. Bicornu.
  • Double price. Duplex pretium. Double pris. S.
  • Doubled stroke. Geminus ictus. Vn coup doublé. S.
  • Double mynded, or of many wyttes. Altriplex. Vi­de Inconstant.

    He is a man that deales doublye, that speakes that he thynkes not, or that speakes one thinge and thinkes another. Solet aliud sentire & aliud loqui, Homo est bilinguis, Est homo duplex, A­liud in ore promptum aliud in pectore clausum habet, Eius animo lingua solet esse dissimilis, Solet aliud sentire & loqui. Cest vn homme à deux visaiges. Cor.

  • Double named, or hauing two names. Binominis, ne. Binomius, a, um. Qui ha deux noms. S.
  • Double payment. Conduplicatio, onis. foe. gen.
  • Dowble so muche. Dupli. gen. cas.

    To be condemned to paye double. Condemnari dubli. Estre condamné à rendre le double. S.

  • Dowble speache. Ambages, Ambago, inis. Ambi­loquium, ij. n. g.*
  • Dowble thefe. Bifur, ris. m. g.
  • Dowble tongued. Ambiloquus, a, um. Ambiguo­sus, a, um. Bilinguis, e. Languart. S.
  • Dowble wynged. Bipennis, ne. Adiect. Ayant deux ailes. S.

    To double any thyng. Adduplico, as. Duplico, as. Gemino, as. Ingemino, as. Doubler. S.

  • Dowble agayne, or often. Reduplico, as. Redoubler.
  • Dowble a thyng foure tymes as muche. Quadru­plico, as. Quadrupler. S.
  • Dowble ten tymes. Decuplo, as.
  • Dowbler. Duplicator, vel Trix.
  • Dowbling. Dublicatio, Duplicatus, us. mas. gen. Duplication. S.
  • Doubte. Ambiguum, Amphibolum, Dubium, Du­bitatio. Haestitatio, onis. Offendiculum, Scrupu­lus, Suspicio, Suspectio, Timiditas, tatis. foe. gen. Doubte. Subdubitatio, onis, f. g. An. A litle doubt.
  • [Page] Doubte, or to be in doubte. Addubito, as. Cuncto, as. Cunctor, aris. Dubito, as. Fluctuo, as. Hae­reo, es. Haesito, as. Pendere, Percipere opinione, Nuto, as. Subdubito, as, aui, are. In ambiguo, aut in dubio esse. Estre en doubte. S.

    I am in doubte what to do. Ancipiti cura distra­hor, iactor, versor, animi pendeo, incertus animi sum, pendet animus, inclinat huc illuc, fluctuat, iactatur, incertus est, quid consilij capiam. V­tram in partem me dem ignoro. explicare con­silium, expedire me ex hac deliberatione, exitū meae cogitationis inuenire non possum, distra­hunt me diuersa consilia, in vtramque partem ita multa succurrunt, vt difficilis admodum sit, mi­nimè expedita, minimè explicata, minimè ex­plorata, minimè certa, perobscura, haud satis a­perta deliberatio.

  • Doubtfull. Anceps, tis. Creperus, Dubius, Incer­tus, Perplexus, Scrupulosus, Suspensus, a, um. Ambiguus, ua, uum. Doubteux. S.

    It is doubtfull to what ende the warres wyll come. Dubium est, dubitandum est, dubitari po­test, in dubio est, est cur dubitetur, dubitationem res habet, ambiguum est, in dubio versatur, in dubio positum est, in ambiguo, in ancipiti, planè non constat, non patet, non liquet, apertum non est, perspicuum, dilucidum, dilucidè non patet, qui sit belli exitus futurus, de belli euentu potest ambigi, certò diuinare, conijcere, augurare, affir­mare non licet, exploratum non est, certa conie­ctura non est, in dubium vocari potest euentus belli, in dubium venire, in dubitationem adduci, potest in vtranque partem iudicari de belli euē ­tu, anceps de belli exitu, ambigua, dubia, incerta, difficilis admodum, obscura, quae obscuritatis & erroris habeat multum, non simplex, non aperta, non perspicua, parum certa diuinatio, coniectu­ra, opinio est. coniecturam facere de belli exitu cui licet? quid in bello casurum sit, vtram in par­tem inclinatura victoria, nemo dispicit, videt, in­telligit, nouit, exitum belli certa ratio non ostē ­dit, non promittit.

  • Doubtfull, or vncertayne to make. Incerto, as. *
  • Doubtfull sentence. Amphibologia, ae. f. g.
  • Doubtfull speache. Ambages, Ambiloquiū, ij. n. g.
  • Doubtfull speaking. Ambigua, & anceps oratio.

    Without doubt. Sine controuersia, Sine dubio, Sine dubitatione, Haud dubiè, Nec, aut Non du­biè, Indubitanter, Nimirum, Proculdubio. Sans doubte. S.

  • Doubtfully. Ambigue, Dubie, Dubitanter, Dubi­tatim, Fluctuatim, Perplexé, Perplexibiliter, Perplexim, Religiose, Scrupulatim, Suspensa manu, vel opinione. Auec doubte.
  • Doubtfulnes, or flitting of the mynde. Aestus, us. Ambiguitas, tatis. foe. g. Ambignité. S.
  • Dowche myle. Rasta. ae. f. g.*
  • Doughter. Filia, ae. Nata, ae. Puer, ri, gen. com. secū ­dum prisc. Et Puera, ae. Secundum Linacrum. Fille. H. Vide Chastitie.
  • Doughter in law. Nurus, ri. Priuigna filia, vel gna­ta. Ma bru, la femme de mon fils.
  • Doughter in the fourth discent. Abneptis, tis. foe. g.
  • Doughters doughter. Neptis, tis. foe. gen. La fille de ma fille. S.
  • Doughters sonne. Nepos, tis. m. ge. Nepueu, c' est a dire, le filz de ma fille. S.
  • Doughters husbande. Gener, ri. m. gen. Filiae ma­ritus. Gendre. H.
  • Downe fethers. Lanugo, ginis. f. g. Plumulae mol­liores, Plumae subalares. Duuet. S.
  • Downe of a goose fethers. Lana anserina. Du duuet.
  • Downe right. Deorsum versum.
  • Downe right directly. Perpendicularis, re. penul. prod. Adiect. Qui pend droictement à quelque chose. That hanges downe right from some thing.
  • Downe right place or stepe, daungerous for fal­ling. Praecipitium, ij. n. g. Dangereux à cheoir. S.
  • Downe, dale or barrayne playne, whiche beares neyther corne nor grasse. Caluetum, ti. n. g. Gla­bretum, ti. n. g. Colum.
  • Downewarde. Praeceps, itis. Pronus, a, um. Qui penche sur le deuant. Which stoupeth dounward.
  • Downewarde. Deorsum. Contre bas. S.

    Right downe. Pessum, Aduerb. Droict en bas. S.

  • Dowre, or dowrye. Donatio propter nuptias. Dos, tis. foe. ge. Dost, ou douaire. H. Et Dotalis, le. Ang. which pertaineth to a dowrye. De douaire. et Res vel Bona dotalia, Be goodes geuē in mariage. Et fundus, Is lande geuen in mariage.

    To geue dowry, or to indowe. Doto, tas. Donner. Et Dotem dare, To geue a dowrye. Donner dost.

    To paye the dowrye. Exoluere dotem. Payer le dost. S.

    Women that haue great dowres. Dotatae mu­lieres. Femmes qui ont grand dost. S.

    Woman that hath no dowrye. Indotata mulier. Femme qui n' ha nul dost. S.

D. ANTE. R.
  • DRradde, dreadfull, or to be feared. Terribi­lis, le. Vide Dreadfull.
  • Dradde, or feared to bee. Metuendus, Ti­mendus, Verendus, a, um. Pauendus, a, um. Qui est à craindre. S.
  • Dragge. Tragula, ae. f. g. I thinke it maye be taken for suche as they take a bucket with forth of the well, it is also a dragge nette. Vn traineau. S.
  • Dragge, or instrument of husbandrye with yron teethe to breake cloddes, some do call it an Har­rowe. Occa, ae. foem. gen. Crates occatoria. Vne herse. S.
  • Dragge nette. Tragum, gi. Verriculum, li. Rete pis­catorium ita dictum quòd per aquam verratur, id est, trahatur, idem et Euerriculum dicitur. Cal.
  • Dragging, or breakyng of cloddes with a dragge or harrowe. Occatio, onis. foe. g. Hersement. S.
  • Dragon. Draco, onis. m. g. Vn dragon. Of the dra­gon his quantitie and his fighte with the Ele­phant, [Page] Reade the .38. and .43. chap. of Iul. Soli.
  • Dragon whiche is the female. Dracaena. ae. f. g. Cal.
  • Dragons herbe. Serpentaria. foe. g. Dracontium. ij. neut. g. Herbe nommee Serpentine. S.
  • Dray, or sleade, whiche goeth without wheles. Traha, ae. vel Trahea, foe. g. Traineau. H.
  • Drayne. Sulcus, Fluuialis fossa. Rayon, vne lōgue fosse.
  • Drayne water. Delibo, as.*
  • Drake. Anas. Canard. H.
  • Dramme, or scruple, contayning sixe partes of an ounce. Sextula, ae. f. g. La sixiesme partie d'vne once.
  • Dramme. Drachma, ae. f. g. Drame ou dragme. S.
  • Drane, or dorre, whiche is the vnprofitable Bee hauing no stynge. Cephenes, Fucus, ci. mas. gen. Bourdon. S. Some take it to be a waspe, or drone bee, or humble bee.
  • Draper. Pannicularius, Pannarius, ij. mas. gen. Drapier. S.
  • Draperie. Pannaria. Draperie. S.
  • Draperie worcke, cylerie, a kynde of caruinge or paynting, so called. Voluta, tae. foe. gen.
  • Drawe. Adduco, cis, Haurio, is. Traho, is. Verto, tis. Tirer. S. Vergil.
    —Trahit sua quen (que) voluptas.
    Eche one is drawne by deepe desyre
    To loue what lykes his eye.
  • Drawe a furrowe with a plowe about a place. Vruo, as. Id est aratro definio. Cal.
  • Drawe a great barke or shippe with a lesser vessel. Naues sub ducere, Remulco, as. Est propriè re­migando è scapha grandiorē nauim trahere. Cal.
  • Drawe a lyne. Ducere, vel pingere lineam.
  • Drawe as a painter doth before he laye on colour. Delinio, as. Tirer les primiers traicts. S.
  • Drawe a swerde. Ducere mucronem, Explicare ensem, Ducere ensem, Exuere ensem, Liberare ensem vagina, Stringere ensem, Retegere en­sem. Desgainer. S.
  • Drawe a thing by perspectiue. Diliniare calamo.
  • Drawe awaye enemies. Anteuertere hostes.*
  • Drawe backe. Retracto, as. Retraho, is. Reuoco, as. Subduco, cis. Retirer. Traicter derechef. S.
  • Drawe breath. Anhelo, as. Halener. S.
  • Drawe drynke. Suppromo, is. Promo, is. Expromo, is. Mettre ou tirer hors. S.
  • Drawe easely. Remulco, as.
  • Drawe in breath. Inhalo, as.*
  • Drawe lottes or cuttes. Sortes trahere. Tirer hors les sors. S.
  • Drawe, or to bowell fishe. Exenterare piscem. Euen­trer le poisson. S.
  • Drawe mylke out of a breste or vder. Mulgere, Im­mulgere. Pressare hubera palmis. Tirer le laict d' vne mamelle. S.
  • Drawe nygh. Appeto, ris, tij. vt Dies appetit, Acce­do, is. Proximo, as. Se tirer pres, s' approcher. S.
  • Drawe often. Elicito, as.
  • Drawe, or disseuer shepe from other beastes. Ab­grego, as. Vide Disseuer.
  • Drawe out Educo, cis. Egurgito, as. Elicio, is. Ex­traho, is. Attraire hors. S.
  • Drawe out cleane. Exanclo, as. vel Exantlo, as. Ver­bum graecum idem significans quod Exhaurio. Prisc.
  • Drawe out a woorde. Elicio, cis. Exero, is. Ex­haurio, is.
  • Drawe out of a vessell or anye close thinge, as to drawe drynke, wyne, oyle. &c. Depromo, is. Pro­mo, is. Tirer hors.
  • Drawe pleasauntly by flickering entisement. Alli­cio, cis. Allicefacio, is. Illecto, as. Illiceo, ces. At­traire, allicher. S.
  • Drawe thy purse, or geue me thy money, let vs see your money. Excute crumenam, Exolue marsu­pium, Prome pecuniam, Exprome argentū, Ex­pedi nummos, id est Prome, De prome, Profer. Tirez à cheurotin, e' est a dire. Tirez à la burse, bailez argent. Cor.
  • Drawe to. Attraho, is. Adhereo, es. Excepto, as. Prolicio, is, ixi. Retraho, is. Attirer, Attraire. S.
  • Drawe together. Coco, is, ij, vel iui. tam act. quam neut. Contorqueo, es. Contraho, is. Amasse [...], As­sembler, Attirer. S.
  • Drawe to quietnes, or reste. Subtrahere se.
  • Drawe to with force. Pertraho, is. Tirer a force. S.
  • Drawe water. Anclo, as. Antlo, as. Exhaureo, is. Haurio, is. Vt haurire aquam. Tirer de l' eaue. S. The engyne to drawe water with, hauinge a great payse at the ende. Tollenon, onis. masc. gen. Festus.

    Let vs twoo drawe water. Hauriamus aquam vnà. Tirons de l'eaue nous deux. Cor.

  • Drawe violently. Rapio, is. Rapto, as. Attirer par Force.
  • Drawe vp. Haurio, is. Vt supra.
  • Drawen. Adductus, a, um.* Tractus, ta, tum. Ver­sus, sa, sum. Tiré. S.
  • Drawne swordes. Districti, vel exerti enses. Des­gainez. S. Et Ensis strictus. A drawne sworde. Le espée traict. S.
  • Drawne. Haustus, ta, tum. Puisé, Tiré. S.
  • Drawght cattell, as horse, mules, neate, & al other that do drawe. Hypozygia, Dicta sunt animalia quae iugum subeunt, quasi subiugalia. Cal.

    A drawghte of water. Haustus aquae. Vn traict d' eaue. S.

    He hath dronke y e whole gobletful at a draught. Vnico haustu totum calicem epota [...]uit. Il à beu tout plein le gobelet en vn traict. Col.

    He hath drōke a pynt of wyne at thre draughts. Tribus haustibus vini pintam epotauit. Il à beu vne pinte de vin en trois coups. Cor.

  • Drawght hounde. Canis Gallicus, Canis sagax, Canis odorus vel odorisequus. Quem plaudum vocant nonnulli, auribus flaccidis ac pendulis. Braque. H.
  • Drawhte, a priuie or a Iakes. Latrina, ae. foe. gen. Retraect, priué. H. And the common pryuie. Fori­ca, cae. foe. gen. Retraict public. H.
  • Drawght of y e fourme of any instrument or wry­ting [Page] first drawen, and not as yet exemplified or engrossed. Protocollū, vel Protocolon, aut Pro­tocolum, li. n. gen.
  • Drawght of three horses. Trigarium, ij. n. g.
  • Drawght of foure horses. Quadrigarium, rij. n. g.
  • Drawght to drawe vp water, after the sorte of a gybet with a paise at the one ende. Telo, onis. m. gen. Tollenon, onis. m. g. Festus.
  • Drawyng. Haustus, us. Tractus, us. Tractio, onis. foe. ge. Tirement. S.
  • Drawyng a shyp on shore to be set on stocke. Sub­ductio, onis. foe. gen. Caesar.
  • Drawyng, or takyng backe agayne, as if I mete with one and do take him backe againe. Recep­tio, onis. foe. gen.*
  • Dreade, or feare. Formido, inis. Formidatio, onis. foe. gen. Horror, ris. Metus, us. Pauor, ris. Terror, ris. Timor, ris. Timiditas, tis. f. g. Crainte. S.
  • Dreade, or to feare. Formido, as. Horreo, es. Me­tuo. is. Paueo, es. Terreo, es. Timeo, es. Trepido, as. Vercor, eris. In timore esse, Extimescere. Craindre. S.
  • Dreade, or to feare muche. Extimeo, es. Extimesco, scis. Afformido, as. Pertimesco, is. Praeformido, as. Reformido, as. Fort craindre. S.
  • Dreadefull. Timidus, a, um. Meticulosus, sa, sum. Craintif. S.
  • Dreadfull to be. Verecundor, aris.*
  • Dreadfull to waxe. Horresco, scis. Timesco, scis.
  • Dreadfull to waxe very muche. Extimesco, scis.
  • Dreadfull, or whiche is to bee feared or dradde. Formidabilis, le. Horridus, a, um. Terribilis, le. Verendus, a, um. Pauendus, a, um. Metuendus, a, um. Timendus, a, um. Qui est à craindre & à re­doubter. S.
  • Dreading, or fearing. Metuens, Verens, Timens. Craignant. S.
  • Dreame. Somnium, ij. Visio, onis. Visum, i. neut. ge. Songe. S. Sunt quinque somniandi species. Som­nium, Visio, Oraculum, Insomnium, & Fantas­ma, De quibus lege August. li. De spiritu & ani­ma. cap. 25. & Macro. In som. Scipionis. li. 1. ca. 3.

    To dreame of thinges pleasaunt, or to haue de­lectable dreames. Vti somnijs Iucundissimis. Songer choses plaisantes. S.

  • Dreame causing, or that whiche induceth or pro­uoketh dreames. Somnificus, ca, cū. Quod som­nium inducit. Plin.
  • Dreame. Consomnio, as. Somnio, as. Songer. S.
  • Dreamefull, or full of dreaming. Somniculosus, a, um.* Somniosus, sa, sum.. Qui songe souuent. S.
  • Dreamer. Somniator, vel Trix.*
  • Dreames whereby men take fantasies. Phanici, corum.*
  • Dreaming fellowe. Somniculosus, Oscitabundus, a, um. Qui est tout endormi. S.
  • Dreaming speache. Tardiloquentia, ae. foe. ge.
  • Dreaming speaker. Tardiloquus, a, um. Tardif a parler. S.
  • Dreamingly, slouggishly, or negligently. Oscita­bunde, Oscitanter, Somniculosé. Negligement. S.
  • Dregges of oyle. Amarica, Amurca, ae. foe. ge. La lie de l' huile. S.
  • Dregges of oyle. Magma, massa vnguentorum, Re­crementum, Vnguentorum faex, Lutum, Crassa­mentum, Sedimentum, ti. m. g. La marc. H.
  • Dregges, or lyes. Faex, cis. Floces, cum. Retrimen­tum, ti. Sanies, Crassamen. Lie. H.
  • Dreggefull, or full of dregges. Amaricosus, a, um.* Amurcosus, sa, sum.
  • Drenche, or drinke for horse or other beast. Saluia­tum, alij legunt Saliuatum. Ocymum, i. n. ge. De la dragee aux cheuaulx. S.
  • Dresse. Orno, as. Como, is. Orner. S.
  • Dresse a dead corps with floures, or to washe and anoynte the bodie of the dead, after the auncient coustome. Pollincio, is. Lauer & oindre le corps d' vn trepassé a la facon ancienne. S.
  • Dresse curiously. Excuro, as. Exorno, as. Orner. S.
  • Dresse with brasse or copper. Aero, as.
  • Dresse with waxe. Cero, as. Cirer. S.
  • Dressed curiously. Excuratus, a, ū.* Exornatus, ta, tum. Orné, paré. S.
  • Dressed with brasse or copper. Aeratus, a, um. Vide Brasse.
  • Dressed with waxe. Ceratus, a, um.
  • Dressing, or garnishing of dores with mydsomer floures. Toral, Toralium, ij. n. g.*
  • Dressing with waxe. Ceratura, ae. foemin. gener. Cirement. S.
  • Dressing. Ornamentum, Ornatus, tus. m. g. Ornamēt Accoustrement. S.
  • Dressoure, or bourde whereupon the cooke setteth foorth his dyshes in order. Abax, cis. foe. g. Aba­cus, ci. m. g. Vn dressoir. S.
  • Drye, or to make drie. Siccare, Desiccare, Exiccare, Torrere, Torrefacere, Vaporare, Arefacere. Sei­cher, ou Secher. S.
  • Drye, or to become drye. Assiccescere, Exarere, Ex­arefieri, Arescere, Inarescere, Serescere, Sicces­cere. Se seicher.
  • Drye. Aridus, a, um. Xeron Graece. Siccus, a, ū. Tor­ridus, da, dum. Sec. S.
  • Drye all about, or all ouer. Obaridus, a, um.
  • Drye bayne. Laconicum, ici. n. g. Estuues. Pl.
  • Drye fellow, whom some call a pelt or pinchbecke. Aridus homo.

    Eating of drye meates. Xerophagia, Est enim Xerophagium, Comestio siccorum ciborū. Cal.

  • Drye of nature. Siccaneus, a, um. Sec de nature. S.
  • Drye playsters. Xeria.*
  • Drye stones. Assae, arum.*
  • Drye thinges. Petilara.*
  • Drye without iuice. Exuccus, a, um. Sec, Sans suc. S.
  • Drye woode whiche smoketh not. Acapna, orum. neut. ge. Bois qui ne fument point. S.
  • Drye against the fire or Sunne. Torrefacio, is. Seicher. S.
  • Drye all about. Obaresco, scis. Circumquaque a­resco. Cal.
  • [Page] Drye awaye. Siccesco, scis. Sicco, as.
  • Drye in the smoke. Infumo, as. Seicher à la fumée. S.
  • Drye in the Sunne. Insolo, as. Seicher au soliel. S.
  • Drye to waxe. Aresco, scis. Vide Dried to be.
  • Dryed vp very sore. Perareo, es. Peraresco, scis. Se seicher du tout, deuenir tout aride. To become very drye.
  • Dryed, or drye. Aridus, a, um. Siccus, a, um. Torri­dus, a, um. Sec. S.
  • Dryed awaye. Siccatus, a, ū. Vt fontes siccati. Ouid. Fontaines or welles dried vp. Seichez. S.
  • Dried in the smoke. Infumatus, a, um. Seiché a la fu­mée. S.
  • Dryed in the Sunne. Insolatus, a, um. Seiché au so­leil. S. Et Insolatio, onis. f. g. Seichement au soleil. S. Drying in the Sunne.
  • Dried to be, or to waxe drye. Exareo, es. Exaresco, Seresco, Siccesco, Subareo, es. Subaresco, scis. Se seicher. S.
  • Dryed vp to be, as a cowe or yewe, that goeth and geueth no mylke. Subducor, eris.*
  • Drying. Siccatio, onis. Desiccatio, onis. Exiccatio, onis. Vaporatio, onis. foe. g. Seichement. S.
  • Drynes, or dryth. Ariditas, Aritudo, Siccitas, Sicci­tudo, inis. foe. g. Seicheur. S.
  • Drifte of shepe, or beastes to water. Adpulsio, onis. foe. g. Adpulsus, us. m. g.
  • Drifte, betle, or malle, to dryue pyles or stakes. Fi­stuca, ae. f. g. It is called a rammer. Vn piloti. S.
  • Drynke. Potus, us. m. g. La boire, la boisson. S.
  • Drinke charmed, which causeth madnes for loues sake. Philtrum, tri. Cic. Amatorium poculum appellat. Et Ouid. 2. de Arte.
    Nec data profuerint pallentia philtra puellis:
    Philtra nocent animis, vimue furoris habent.
    Nor yet those potions pale will helpe
    Are giuen to virgins smale:
    Suche drinckes do hurt the mynde, & haue
    Of furies force with all.
  • Drinke for a beaste or horse. Vide Drench.
  • Drynke made of sodden barley. Zythus, thi. Zithū, thi. n. g. Plin. lib. 22. cap. vltimo.
  • Drynke made of honye, called meade. Apomel, Apomeli.*
  • Drinke of any sorte, that maketh one dronke. Sice­ra, ae. f. g. Omnis potio apud Hebraeos, quae ine­briare potest. Cal.
  • Drinke, potion, or a medicine. Potio, onis. foe. gen. Le boire, la boisson, bruuage de medecine. S.
  • Drinke. Bibo, is. Haustum facere. Poto, as, tam Actiue quam Pass. Boire. S.
  • Drinke at fyll, or as muche as a man may drinke, or to drinke all. Perbibo, is. Boire tout. S.
  • Drinke all daye continually tyll one be dronken. Perpoto, as. Ne faire que d' yurongner. S.
  • Drinke all out. Ebibo, is. Boire tout sans rien laisser. S.
  • Drinke all vp. Interbibo, is. Obbibo, is. Perbibo, is. Boire tour. S.
  • Drinke a suppe, or a litle. Subbibo, is. Cal.
  • Drinke before. Praepoto, as.*

    To geue to drynke, or to serue one of drynke. Misceo, es, cui, ere. Bailler a boire. S.

  • Drinke firste. Praebibo, is.
  • Drinke in. Inbibo, is.
  • Drinke muche. Adbibo, is.
  • Drinke often. Potito, as. frequent. Plaut.
  • Drinke one to an other. Cōpoto, as.* Graeco more bibere. Boire l' vn a l' autre. S.
  • Drinke or to quaffe one to an other, as when the one sayth, I drinke to you, the other answereth, I pledge you. Praepoto, as. Poscere maioribus vel prioribus poculis, Propino, as. Poculis aliquē inuitare. Boire l' vn à l' autre à grans traicts.

    To geue drinke to an other. Potatum dare. Po­to, as. Actiu. tantum.

  • Drinke to heate or warme. Thormopoto, as. *
  • Drinker. Bibax, cis, Potator, vel Trix. Potor, oris. m. gen. Buueur. Bibax, is more properly a great drinker. Acer potor. Grand ou fort buueur. S.
  • Drinker of muche wyne. Meribibulus, Morobiba. Vinosus, Tricongius, ij. m. gen. Qui boit beaucoup de vin. Tricongius, Was the name of one which dranke at once three measures of wyne, called Congij, Containing euery one of them a gallon and a pynte.
  • Drinker of no wyne. Abstemius, vel a. Vn homme qui ne boit iamais de vin.

    My mother neuer drinketh wyne. Mater mea est abstemia. Ma mere ne boit iamais de vin. Cor.

  • Drinkes of any kynde made for sicke folkes, and ministred. Praebia, orum.*
  • Drinking betwene dinner and supper, called bea­uer. Merenda, ae. f. g. Antecoenium. n. g. Le reciner.
  • Drinking glasse or cuppe. Ampulla potoria. Mart.
  • Drinking house. Coenatiuncula, ae. f. g.
  • Drinking made by the brydegrome, the daye after the feaste of spousales. Repotium, ij, n. ge. Re­potia, orum. n. gen. Plin. Les banquets qu' on fait le lendemain des nopces. S.
  • Drinking place, where men after bayning toke re­fection, and made good chere. Repopina.*
  • Drippe, or a droppe. Gutta, ae. f. g. Vne goute. S.

    To drippe. Fundere guttas.

  • Drippinges of roste. Caducae guttae.
  • Drithe. Ariditas, Siccitas, tatis. foe. g. Aritudo, inis. foe. g. Seicheur, ou seicheresse. S.

    To driue before him. Ago, is, egi, agere. Mener ou chasser deuant soy. S.

    To driue a hearde of beastes before him. Ar­mentum prae se agere. Chasser deuant soy vn trou­peau de bestes. S.

  • Driue a carte, or suche lyke. Aurigo, as. Charier, ou mener & gouuerner vn charette. S.
  • Driue a nayle, or lyke thing. Defigo, is, xi. Figere clauum. Horat.
  • Driue a shippe to lande. Impingere nauim. Quint.
  • Driue away, or remoue. Arceo, es. Aspello, is. Fu­go, as. Profligo, as. Protelo, as. Propello, is. Pro­pulso, as. Pello, is. Expello, is. Exigo, is. Chasser. S.
  • Driue or to chasse hogges a fielde. Sues pastum [Page] exigere. Chasser paistre les porceaulx. S.
  • Driue away any thing that is euil or noysome. A­bigo, is. Chasser. S.
  • Driue awaye enemies. Auertere hostes.
  • Driue backe. Reijcio, is. Chasser arriere. S.
  • Driue beastes from, or out of pasture. Dispesco, scis, Ramener les bestes de la pasture. S.
  • Driue cattell. Depesco, scis.*
  • Driue cattell together on a flocke. Compello, is. puli. Chasser & amasser en vn troupeau. S.
  • Driue downe. Proruo, is. It is rather to cast down to the grounde. Iecter par terre. S.
  • Driue downe with a blaste. Proflo, as.*
  • Driue farre of. Propello, is. Chasser. S.

    To driue away th'enemies. Inimicos propelle­re. Chasser les ennemies. S.

  • Driue in. Pango, is, panxi, & pigi. Ficher. S.
  • Driue one to doo a thing. Perpello, is. Induire & poulser aucun a faire quelque chose. S.
  • Driue ouer. Transigo, is.*

    To driue out of the corne. Abigere de frumen­to. Chasser hors du blé. S.

    To driue one out of the Realme. Expellere ali­quem regno. Chasser hors du royaume. S.

  • Driue [...]ut. Extermino, as. Protelo, as. Submoueo, es. Chasser hors. S.
  • Driue out of the house. Exigo, is. Chasser hors.

    I will dryue thee out of this house. Exigam te hac domo. Ie te chasseray hors de ceste maison. S.

  • Driue out with clapping of hādes, noyce, or other rebuke. Explodo, is, si. Chasser & mettre hors en cla­quetant des mains. S.
  • Driue vnder. Subigo, is.
  • Driuen. Agitatus, a, um. Agité. S.
  • Driuen away. Abactus, a, um. Profligatus, Propul­sus, a, um. Chassé.
  • Driuen backe. Reiectus, a, um.
  • Driuen forth. Expulsus, a, um. Eiectus, ta, tum. Ex­actus, ta, tum. Chassé & Iecté hors.
  • Driuen out. Submotus, ta, tum.
  • Driuen out of the company of his frendes. Dimis­missus è cohorte amicorum. Chassé de la compaigne des amis. S.
  • Driuen, or that is banyshed out of his countrey. Extorris, is. Com: gen. Banni hors de son pais. S.

    To be driuen out of his coūtrey. Excuti patria. Estre chassé hors de son païs. S.

  • Driuen, or banyshed forth of the courte. Interdicti aula, Eiecti curia. Chassez de Cour▪ S.
  • Driuen out of a Realme. Relegatus, a, um. Bani, Chassé loing. S.
  • Driuen to. Illisus, a, um.*
  • Driuen vnder. Subactus, a, um.
  • Driuyll, or slauer of the mouthe. Spuma, Oris pi­tuita. Baue ou escume de bouche. S.
  • Driuill, or to slauer. Stillare pituitam ex ore. Bauer.
  • Driuill, or slaue. Mediastinus, ni. m. g. Vn souillon. S.
  • Driuiling harlot, or queane. Scraptia, ae. foe. gen.
  • Driuer. Agitator, vel Trix. Propulsator vel Trix.
  • Driuer of Cameles. Camelarius, ij. m. ge. Qui ca­melos onustos agit & ducit, Camelorum agita­tor & ductor. Meneur & conducteur de chameauls. S
  • Driuer of a ploughe, or wayne of oxen. Iugarius, ij. mas. gen. Colum.
  • Driuing awaye. Abstractio, Abstractus, us. Agita­tio, Propulsatio, onis. foe. g. Chassement. S.
  • Drodaygh a towne in Irelande. Vindeuij fluuij ostia.
  • Dromedary, a beaste not vnlyke a Camell, hee hath also twoo bounches on his backe and is very swyfte, and can abstayne from drynkinge three dayes when he worketh. Dromas, adis. m. ge. Plin. Vn Chameau, ou dromadaire. S.
  • Dronke or dronken. Appotus, a, um. Crapulosus, Ebrius, a, um. Ebriatus, Plenus vini, Nō sobrius, Poculentus, Potatus, Potus, a, um. Temulentus, ta, tum, Probè appotus. Yure. S. Et Ebriolus, a, ū. Angl. Somewhat dronken, or halfe dronke. Yurongnet. S.
  • Dronke often, as who is neuer sober. Ebriosus, a, um. Vinosus, Vinolentus, Temulentus, ta, tum. Vn yurongne. S.
  • Dronkard. Potator, Potor, vel Trix. Asotus, idem.
  • Dronkardes daunce. Thyasus, si. m. gen. Saltatio & chorea dicitur, quae Baccho exhibebatur. Vt Virgil.
    Instituit Daphnis thyasos inducere Baccho.
    Those daunces vnto Bacchus first did Daphnis institute.
  • Dronken and dronke. Idem.
  • Dronkē drabbes which wander about y e streates. Ambubeiae, arum. foe. gen.
  • Dronken knaue. Madulsa, Potator, Potor, oris. m. g. Yurongne. S.
  • Dronken sowe. Thyas, per periphra.*
  • Dronken, or which hath droncke. Potus, a, um. Qui à bien beu. S.
  • Dronken with wyne. Plenus vini. Temulentus, Vi­narius, Vinosus, a, um. Yurongne. S.

    To make dronken. Inebrio, as. Enyurer. S.

  • Dronken to be. Exercere bacchanal. Inebrior, aris. Poto, as. verb. neut.
  • Dronkennes. Crapula, Ebrietas, Perpotatio, Te­mulentia, Ebriositas, Bacchatio, Vinolentia, Po­pinatio, onis. foe. gen. Yurongnerie. S.

    By dronkenesse. Vitio vini. Par yurongnerie. S.

    ¶Senica in his .83. Epistle, affirmeth dronkenesse to be nothing els but voluntarie madnesse. Re­site (sayth he) th'example of Alexander kyng of Macedonie whiche when he was dronke, slewe his deare and faithfull frende Clitus, and after the offence knowen, hee woulde haue dyed for shame and griefe. Senica Epistola .83. affir­mat nihil aliud esse ebrietatem, quàm volunta­riam insaniam. Refer (inquit) Alexandri Mace­donis exemplum qui Clitum charissimum sibi, ac, fide liss. inter epulas transfodit, & intellecto fa­cinore mori voluit.

  • Droppe. Gutta, Psecas, dis. Stilla, ae. foe. gen. Vne goutte. S. Et Guttula. ae. foem. gen. Vne goutelette. [Page] A litle droppe. S.
  • Droppe of yse called an isikle, whiche hangeth on a house eaues or pentisse. Stiria. ae. f. ge.
  • Droppe. Stillo, as, Distillo, as. Degoutter. S.
  • Droppe out. Extillo, as. Idem.

    To droppe in, or vpō any thing. Instillo, as, aui. Degoutter dedens ou dessus quelque chose. S.

    That droppeth. Guttans, tis. Adiect, Qui degoutte

  • Droppes, or drippinges of meate. vide Dripping.
  • Dropping. Stillatio, onis. Distillatio, onis. Instilla­tio, onis. foe. gen. Degoutement. S.
  • Dropping of a gutter or house eaues. Stillicidiū. Stiricidium. ij. neut. gener. Vn esgout qui chet de hault. S.
  • Dropping of the eyes. Epiphora, morbus oculorū quem vulgò Lachrymam vocant.
  • Droppingly or by droppes. Guttatim. Aduerb. Goutte à goutte. S.
  • Dropsie, whiche is a water running betwene the fleshe and the skinne. Ascytes. * Hydrops, pis. Veternus, ni. Aqua intercus, Aquosus humor, A­quosus languor. L' hydropesie. H. Et Veternosus, a, um. Ang. Diseased with the dropsie, or full of dropsie.
  • Dropsie called the whyte dropsie. Leucophlegma­tia, Hyposarcha. Vide Celsum lib. 3. cap. 21.
  • Drowne. Demergo, is. Immergo, is. Mergo, is. Mer­so, as. Proluo is. Submergo, is. Noyer en l' eaue. S.
  • Drowne a shippe. Nauim vel puppim deprimere.

    To be drowned in debtes. Mergi, vel obrui aere alieno. Estre noyé en debtes. S.

  • Drowned. Demersus, a, um. Immersus, a, um. Mer­sus, Submersus, Suppressus, a, ū. Obrutus aquis. Noyé. S.
  • Drowned in idlenes. Diffluxus otio.
  • Drowning, Demersio, Immersio, Submersio, onis. foe. g. Noyement en l' eaue.*
  • Drudge, or drugge, or vile seruaunt in a house whiche doth all the vyle seruice. Mediastinus. Vn souillon. Cal.
  • Drudge in a shippe. Misonauta.*
  • Drumme, tabber or a drumslade. Tympanum, ni. n. ge. Tabourin, Bedon. Cal. Et Tympanizo, as. Ang. To playe on the drumslade, drumme or tabber. Iouer du tab [...]urin, Sonner d' vn bedon. Cal.
  • Drumme player, or a drumslade player. Sympho­niacus seruus, Tympanista, Tympanotriba, ae. m. g. Ioueur de tabourin, Taborineur.
  • Dry. Looke Dri.
D. ANTE. V.
  • DWale, an herbe hauing a red berry within a bladder like a chery. Alkakengi, Halica­cabus, Solanum, Vesicaria. Turner in y e seconde parte of his herball fol. 140. calleth this herbe night shade or petemorell, and Halicaca­bus vel Phissalis, is an other kynde of Solanum, called in Englishe wynter cheries, If you co­uet to knowe the vertues and difference, reade the place and leafe aboue recited, Vel Plin. lib. 21. cap. 31.
  • Dwarffe. Corpusillus, Nanus, Pomilio, onis. Po­milius, Pumilis, Pumilio, onis. Pumilus, li. Mo­nogrammus, Semihomo, Homunculus, Homū ­cio, Homulus, Pumilius. Vn nain ou naintre. S.
  • Dubbe a knight. Decurio, as, * Insignio, is. Cingere equitem, vel Exornare equestri militia, vel e­questri dignitate. Faire cheualier. S.
  • Dubbed. Decuriatus, Insignitus, a, um.*
  • Dubbing knightes, or making captaines. Decu­ratio, onis, foe. gen. *
  • Duccate, or royal, coyne of golde. Ducatus aureus.*
  • Duche men. Theutones, Theutonici.
  • Duchye. Ducatus, tus. m. g. Duché. S.
  • Ducke. Anas, atis. f. ge. Cane ou canart. Et anatinus, a, um. De cane ou canart. Cal. Et Anaticula, ae. f. ge. Petite cane, ou petit canart. Cal. A duckeling.
  • Ducke that is tame. Anas cicur. Cane domestique. H.
  • Ducke that is wylde, a wylde ducke. Anas fera vel siluestris. Cane sauuage. H.
  • Ducke vnder the water. Vide Diue.
  • Duckes meate, whiche is a kynde of weades ho­uering aboue the water in pondes or stangues. Lens palustris.
  • Duckeling. Anaticula, ae. f. ge. Dimin. vt supra.
  • Due or dwe. Debitus, a, um. Iustus, a, um. Deu. Cal.
  • Due honoures. Iusti honores.

    To paye debte that is due to one, or to paye one money that is due. Debitam alicui pecuniā sol­uere. Payer l'argent. S.

    In due tyme. Suo tempore. En temps deu. S.

  • Due in tyme, measure, and season. Opportunus, a, um. Opportun, conuenable, propre. Cal.
  • Due tyme or season. Tempestiuitas, tis. Opportu­nitas, tatis. f. g. Opportunité. Cal.
  • Duely, or in due season. Tempestiue, Opportunè. En temps & lieu. Cal. Et Debité, Rectè, Commo­dé. Deuement. S.
  • Dwell. Colo, is. Habito, as. Inhabito, as. Maneo, es. Seruo, as. Moror, aris. Demeurer, ou demourer. S.

    To dwell in some place. Locum aliquem habi­tare, Incolere, vel tenere, Manere in aliquo lo­co. Demourer, ou demeurer en quelque lieu. S.

    To dwell in a citie or towne. Colere vrbem. De­meurer en vne ville.

  • Dwell by, or nyghe. Accolo, is. Adhabito, as. De­mourer aupres. S.

    To dwell round about some place. Circuncolo, is, iii. Demourer es enuirons de quelque lieu. S.

    To chaunge his dwelling. Transmigro, as, are. Changer le demeure. S.

  • Dwell in a place for a tyme. Commoror, aris. De­meurer en quelque lieu pour quelque temps. S.
  • Dwell in a solitary place. Dego, is, vt In solitudi­ne vitam degere.
  • Dwell in a straunge countrey, or place. Incolo, is.*
  • Dwell, or to inhabite in any place. Habito, as, are. Demeurer & habiter en quelque lieu. S.

    [Page]To dwell in lowe cotages. Casas habitare hu­miles. Verg.

  • Dwell in the countrey. Ruro, as. Rusticor, aris. Se tenir ou demeurer aux champs. S.
  • Dwell, or be in a place during the sommer. Aesti­uo, as.
  • Dweller by, or a neighbour. Accola, ae. Com. gen. Proximus, Vicinus, ni. m. g. Qui demoure aupres de quelque lieu, voisin. S.
  • Dweller in a foreste, parke, or woode. Syluicola, ae. Com. g. Qui syluam incolit. Qui habite és forets.
  • Dweller in an other mans house. Inquilinus, ni. m. gen. Locatif, louager.
  • Dweller in the suburbs of a cittie, or towne. Exo­polis, Qui extra muros habitat, Quasi extramu­ranus. Cal.
  • Dweller on the lande, or in the lande. Terricola, ae. Com. gen. Qui terram habitat. Qui habite en la terre. Cal.
  • Dweller on the water. Vndicola, ae. Com. gen.
  • Dwellyng. Habitatio, onis. foe. ge. Habitaculum, li. neut. g. Habitation, demourance. Cal.
  • Dwelling house or place. Aedes, Domus, Sedes, is. foe. ge. Maison à demourer. Cal.
  • Dwelling in a straunge place, other then his na­tiue countrey. Incolatus, us. m. ge. Est Incolatus ipsa habitatio in aliena patria. &c. Cal.
  • Dwelling place, or resting place for good folkes, as poetes fayne. Elysij campi, Elysium, ij. Cam­pus Elysius. Virg. 5. Aen. &. 2. Georg.
  • Dugge, or a teate. Mammilla, ae. foe. ge. Mamelle. S.
  • Dugge or pappe heade. Papilla, ae. foe. g. Le petit bout de de la mamelle. S.
  • Dugge or womans breaste, whiche is also applied to beastes. Māma, ae. Ruma, ae. Rumis, is. Vber, ris. n. g. Mamelle, tetin. Cal. Et Mammo, as. Angl. To geue the breast, dugge, or teate to y e childe.
  • Duke. Dux, cis. Com. gen. Duc, nom de dignité. S.

    To make a Duke. Ducem appellare, Ducis no­mine afficere, Ducem salutare. Eriger en duché. S.

    To make an Earle a Duke. Comitem ducis appellatione augere. Eriger vn conté en duché. S.

  • Dukedome or a duchye. Ducatus, tus, mas. gener. Duché.
  • Dulcimers, or a double harpe, called a roote. Bar­bitos, Sambuca, ae. foe. g. Sambyca, siue Sambyx, Et Sambucina, vel Sambucistria, ae. foe. ge. Ang. A woman that playeth on the dulcimers.
  • Dullarde, or a foole, not able to be taught. Indoci­lis, le. Om. gen. Qui penitus doceri non potest. Indocile. Cal.
  • Dulle. Hebes, tis. Obtusus, a, um. Remissus, a, um. Hebetatus, ta, tum. Retusus, Segnis, e. Hebeté. Rebouché. S.
  • Dulle foole, or asseheade. Caudex, cis. m. g. Stipes, Asinus, Plumbeus. Terent. in Hecyr.
  • Dulle in hearing. Aures hebetes habens. Surdus, da, dum. Sourd.
  • Dulle, or grosse witted like a beaste. Brutus, a, um. Duro ingenio praeditus. Insensé. Cal.
  • Dulle sighted or poreblynd. Rauos oculos habens.
  • Dulle wytte. Crassa minerua, Ingenium durum, Contusum ingenium, Indocile, Hebes & obtu­sum ingenium.
  • Dulle to be. Hebeo, es. Estre rebouché. Cal.
  • Dulle to make. Obtundo, is. Retundo, is. Reboucher, Refouler. Cal.
  • Dulle, or slowe to be. Obtorpeo, es. Vide Slowe.
  • Dulle, or slowe to waxe. Obtorpesco, scis.
  • Dulle to waxe. Hebesco, scis. Se reboucher. S.
  • Dulle to waxe of sight. Hebetasco, scis. Hebetesco. vtrumque refertur ad visum.*
  • Dulnesse, or dulling. Hebetatio, onis. foe. ge. Hebe­tudo, inis. foe. g. Rebouchement. S.
  • Dumbe. Vide Dombe.
  • Dumbar in Scotlande. Varar.
  • Dunge coloure. Raucus color.*
  • Dunge. Fimus, mi. Laetamen, inis. Mynthos, Retri­mentum, Stercus, coris. neut. gen. Fiens. Et Ster­corarius, a, um. Ang. Pertaining to dunge. De Fiente.
  • Dunge to dunge the earth with. Laetamen, enis. n. gen. Fiens a fumer la terre.

    To nourishe the Olyue trees with dunge. Pa­bulare oleas fimo. Nourrir de fiens des oliues. S.

  • Dunge that is liquid, or thinne. Foria, orum. n. gen. Foire. S.
  • Dunge of Goates, or Sheepe called ti [...]dles. Ru­dus, eris. neut. gen.*
  • Dunge of a hare. Fimus leporis. Fiente de lieure.
  • Dunge of swyne. Succerda, ae. f. g. Fiens de porceau. S.
  • Dunge, or ordure of man. Oletum, ti. n. ge. La fiente de l' homme. S.
  • Dunge carte, or a dungepotte, to cary dūge a fielde with. Vehiculū stercorarium. Chariot a fiant. Pals.
  • Dunged, or mucked. Stercoratus, a, um. Fumé. S.
  • Dunged, or rottē. Cariosus, a, ū. Pourri & corrompu.
  • Dunge, cōpasse, or to mucke. Stercoro, as. Fumer. S.
  • Dungeon in a pryson. Tullianum, ni. n. g.
  • Dungehyl, mixen, or muckhyl. Fimetum, ti. Saper­da, ae. Sterquilinium, ij. n. ge. Fumier. S.
  • Dure, or to laste. Duro, as, are. Durer. S.
  • Dure, or to laste long tyme. Ferre annos & vetusta­tem, Inueterascere & corroborari, Pertinacissi­mè durare. Durer long temps. S.
  • Dure, or to laste euer. Aeuis durare. In aeternum durare. Durer tousiours. S.
  • Durable. Durabilis, le. Durable. S.
  • Durham towne. Dunum, ni. neut. ge.
  • During. Durans, tis. Particip.
  • During alwayes. Perennis, e. Perpetuus, a, um. Sē ­piternus, a, um. Perpetualis, le. Qui dure à iamais.
  • During but a whyle or short space. Momentaneus, a, um. Quod est caducum & facile mutatur & de­ficit. Cal.
  • During one yeare. Annualis, le. Annuus, a, um. Vi­de Yeare.
  • Duskyshe, or dymme. Hebes, tis. Adiect.
  • Duskyshe to be. Hébeo, es. Estre mouce.
  • Duskyshenes. Hebetudo, inis. foe. ge.
  • [Page] Duste. Puluis, eris. Com. gen. Pouldre. S. Et Puluis­culus, vel Puluisculum. Petite & minue pouldre. Small pouder or duste.
  • Duste boxe, or a sandboxe to spreade duste on the letters when you haue wrytten. Theca pulue­raria, vel arenaria. Boiste de pouldre. H.
  • Duste of corne, mettall, or anye other thinge that commeth of with filing and clensing. Peripse­ma, tis. neut. gen.
  • Duste, or sweapinges of a house. Quisquiliae, arū. foe. gen. Les baliures de la maison. S.
  • Duste to caste vpon wrytinges. Puluero, as. Pulue­rare literas. Pouldrer. S.
  • Dustie, or of duste. Puluereus, a, um. Pouldreux de pouldre. S.
  • Dustie to waxe. Pulueresco, scis. *
  • Dutie, or dewtie. Debitum, ti. Officium, Munus, eris. Partes, tium. foe. ge. Le debuoir. S.

    Against dutie. Cōtra officium. Contre son debuoir.

    To doo his dutie well. Officium suum colere, Efficere, Implere, Sequi, Retinere, Debito offi­cio fungi, In officio esse, Bonam operam nauare. Faire bien son debuoir. S.

    To doo his dutie to one. Satisfacere alicui, Prae­stare officium alicui. Officio erga aliquem in re aliqua satisfacere. Faire son debuoir enuers aucun. S.

    To leaue of to doo his dutie. Ab officio discede­re, vel recedere, Decedere officio, vel de offi­cio, Intermittere officiū. Ne faire plus son debuoir.

  • Dutifull, or dewtifull. Officiosus, Obsequiosus, a, um. Qui fai [...] du tout son debuoir.
  • Dutifully, or doing his dutie. Officiosé. En faisant son debuoir. S.
E. AMTE. A.
  • EAle, a fishe. Anguilla, ae. foem. gen. Anguille. S. In the great ryuer of Ganges, are eales of thirty foote longe, as Iul. Solin. Cap. 65. wri­teth, & Plin. lib. 9. cap. 3. natur. Hist.
  • Eare. Auris, is. f. g. Oreille. Et Auricularius, a, um. Of the eares, or pertay­ning to the eares. ac Auritus, ta, tum. He that hath great eares, or he that heareth well.
  • Eare lappe, or neather part of the eare. Auricula, Auricula infima, Ansa auriculae. Le tendron de l' o­reille. H.
  • Eare lidde, or ouer parte of the eare, Pinnula, ae. f. g.
  • Eare of corne. Spicum, ci. neut. ge. Et Spicus. m. g.* Spica, cae. foe. g. Espi de blé. Cal.
  • Eare of corne not berded, called a polled eare. Spi­ca mantica.* Mutila vel mutica spica. Espi sans barbe. Cal.
  • Eare, or handle of a cuppe or potte. Ansa, ae. foe. ge. Vne anse. Et Ansatꝰ, a, ū. Hauing an eare or hādle.
  • Eare picke. Auriscalpium, Specillum, li. neut. gen. Courioreille. S.
  • Eare waxe. Gypselos*Cerumen, Aurium marmo­ratum, L'ordure des oreilles.
  • Eare, or tylle lande. Aro, as. Colo, is. Fundum vel Agros aptare, Inaro, as. Campos exercere. Ter­ram moliri. Labourer la terre.
  • Eare, or tyll lande well. Exaro, as. Subigo, is. Idem.
  • Eared as corne is, or that hathe eares lyke corne. Spicatus, ta, tum. Qui ha des espiz. S.

    That whiche is of eares, or made of eares of corne. Spiceus, a, um. D' espis, fait d' espis. Cal, Et Spicifer, a, um. That beareth eares. Qui porte espis. Cal.

  • Eare, or to shoote out eares as corne doth. Spico, cas. Spicas emittere. Getter hors les espis. Cal.
  • Eares hanging downe. Demissae aures.
  • Earing of lande, or labouring or tilling of lande. Cultus agrorum, Agricultura, Aratio, Agrico­latio, onis. foe. g. Labour, ou labourage. S.
  • Earle. Vide Erle.
  • Earnest. Vide Erneste▪
  • Earth. Tellus, ris. Terra, ae. foe. gen. Terre. S. Et Ter­reus, a, um. Of the earth. De terre. S.
  • Early. Vide Erlye.
  • Earth being moiste. Humus, mi. f. ge. La terre. S.
  • Earth cast vp to any purpose. Regestum, ti. n. ge.
  • Earthnutte. Bulbocastanum, ni. n. g.
  • Earth, or earing of lande. Sulcus, ci. m. gen. As the first earth, that is the first plowyng or styrring. Primus sulcus. For commonly to wynter corne, the lande is falowed and stirred foure tymes, and sowen in the fifth, the first earth or tylth is sayde. Primus sulcus, The seconde, Secundus sulcus, & sic de reliquis.
  • Earthen cuppe or potte. Testa, ae. Vas terreum. Pot de terre.
  • Earthen, or of earth. Fictilis, le. Aiect. Qui est fait de terre. S.
  • Earthen vessell seruing for all purposes. Fidelia, ae. foe. ge. Vaisseau de terre. Cal.
  • Earthen potte, to sethe or boyle meate in. Olla, Au­la, Olla fictilis. Pot de terre. H.
  • Earthing of herbes, trees, or vines. Pulueratio, o­nis. foe. gen.
  • Earthly, or begotten or borne of the earthe. Terri­genus, a, um. Engendré de la terre. Cal.
  • Earthly, or of the earth. Terrestris, tre. Terreus, a, um. De terre. Cal. Tamen lege Terrestre animal, Terrena area, Vas terreum, Domus Terracea.
  • Ease. Leuo, as. Aiser. S.

    To ease ones labour. Leuare laborē alicui, Le­uamento esse, Colleuare, Subleuare. Soulager. S.

    To lyue well and easely. Bene & facilè viuere. viure a son aise. S.

    Thou art at thyne ease. Bene tibi est. Tu es à ton aise. S.

  • Ease. Leuamen, Leuamentum, Alleuamentum, Al­leuatio, onis. foe. g. Soulagement.
  • Easy. Facilis, le. Lentus, a, um. Candidus, a, ū. Aisé.
  • Easy to be boyled. Coctiuus, a, um. Qui est cuist fa­cilement. S.
  • [Page] Easy to be done. Procliuis, e. Facilis, le. Facilis fa­ctu. Aisé a faire.

    It is easy. Procliue est, In procliui est, Nihil est negotij. Il est facile & aisé. S.

  • Easy to be hearde, seene, or vnderstande. Perspicu­us, a, um.
  • Easy to be ouercome, or vanquished. Vincibilis, le. Aisé a vaincre, Vincible. S.
  • Easy to be pleased. Mollis, le. Placabilis, le. Aisé a appaiser.
  • Easy to be solde. Vendibilis, le. Vendible ou vendable.
  • Easy to louse. Dissolubilis, le. Aisé a deslier. S.
  • Easy to be spoken. Loquibilis. * Facile dictu.
  • Easily. E facili, Facilè, Gracilè, Lente, Molliter, Nullo negotio, Procliuiter, Candidè, Expedi­tè, haud difficulter. Aiséement. S.
  • Easily lying. Lentus, a, um. Virgil.
  • Easines. Facilitas, Perspicuitas, Procliuitas, Quies, Quietudo, Facultas, Commoditas. Aisance. S.
  • East. Eous, Oriens, tis. m. g. L' orient. S.
  • East, northeast wynde. Caecias, ae. foe. g.
  • Eastwynde. Subsolanus, ni. m. ge. Le vent de Leuant.
  • Easter. Pascha, ae. n. g. Natalis rediuiuae humanita­tis, Natalis instaurati generis humani, Cerealia Christiana, tunc enim omnes vescimur sacrosan­cto pane, Pascha nomen Haebreū est: quod tran­situm signare vult. Haebraice dictum phase, non à passione vt dormitant pleri (que): sed à trāsitu de­nominatum. Pasque. S. Et Paschalis, le. Ang. Per­taining to Easter.
  • Eate. Carpere cibum, Comedo, is. Edo, is, di. E­pulor, ris. Manduco, as. Mando, is. Vescor, sceris. Esito, as. Cibum capere. Manger.
  • Eate about, or gnawe a thing about. Ambedo, is. Obedo, is. Manger tout entour. S.
  • Eate after an other body. Superedo, is. Māger apres.

    To eate with one. Cibum capere cum aliquo. Manger auec aucun.

  • Eate all about, or consume by eating. Obedo, dis. Vt supra.
  • Eate as a canker sore, or a worme doth. Exedo, dis. Manger tout. Consumer. Cal.
  • Eate before dynner. Iento, as. Desieuner. Cal.
  • Eate, drinke, and make good cheare. Congraecor, aris. Et Congraeco, as. Verbum neurum.

    To giue to eate, In escam dare, Esui dare, Cibū dare, Victum dare, Obescare. Bailler a manger. S.

  • Eate gredily, or rauenously. Helüor, aris. Obligu­rio, is. Voro, as. Gourmander, deuorer gloutement.
  • Eate licorously. Ligurio, is. Licharder. Cal.
  • Eate lyke a glotton. Catillo, as. Lurco, as. Praerodo, is. Manger auidement. Cal.
  • Eate meate at noone. Meridio, as. Et Meridior, aris.
  • Eate often. Esito, as. Manger souuent. Prāsito, as. To dyne often. Disner souuent. Cal.
  • Eate vp. Exedo, is. Manger tout. Cal.
  • Eateable, or euery thing that may be eaten. Ves­cus, a, um. Edulis, le. Edilis, le. Qui est b [...]nne a manger. S.

    Any thing, or all thing that is eaten. Edulium, lij. neut. gen. Toute chose qu'on mange. S.

  • Eater of daynty, delicate, or licorous meates. Li­gurio, onis. Liguritor, oris. m. g.
  • Eater of muche meate, or great eater, or alwayes eating. Edax, cis. Lurco, nis. Mando, nis. Mandu­co, nis. Manducus, ci. Vorax, cis. Tempestas bara­thrumue macelli. Grand mascheur ou mangeur. H. Et Ambrionus. Is he that eateth his meate ga­ping like a churle or slouen.*

    He is a great eater. Est adolescēs escae maximae. Il est grand mangeur. S.

  • Eaters of rawe fleshe. Omophagi, Qui cruda carne vescūtur, quales perhibētur esse Aetoli. Thucid.
  • Eawe shepe. Adasia. ae. foe. ge.
  • Eawe whiche lately had a lambe. Adaria, Adasia, ae. foem. gen.
E. ANTE. B.
  • EBbing of the Sea. Fluctrum, Fluxus. * Re­fluxus vel Recessus maris, Reciprocatio ma­ris, Refusio maris, Refugum mare, vel re­fluum. Le flot de la mer qui va. H.
  • Ebrietie. Ebrietas, tatis. foem. gen. Ebrieté. S. Vide Dronkennes.
E. ANTE. C.
  • ECho, a sounde or resonation of a voyce. Ioco­sa imago. Horat. Echo, us. foe. ge. Echo. Cal.
  • Echo to make, or to resounde. Resono, as. Re­sonner. Cal.
  • Eche other. Mutuò, Vicissim, Alternè. vide Euery.
  • Eclipse of the Sunne. Defectus Solis, Deliquium Solis. Eclipse de soleil. S.
  • Eclipse of the Mone. Defectus, vel Eclipsis Lunae, Deliquium Lunae, Silens Luna. Eclipse de lune. S.
E. ANTE. D.
  • EDenburth castell, or the castell of maydens, which is the chiefest fortresse in Scotland. Alata castra, Castrum puellarum. Ptol. in ta­bul. 1. Europ. cap. 3. secund. lib. Geograph.
  • Edge of a knyfe or other tole. Acies, ei. foem. ge. La trenchant ou taillant d' vn ferrement. S. Aciem tra­here. To set an edge.
  • Edge of a phillet or rolle, or of any thing whiche serueth to suche vse. Taenea, ae. foe. gen.
  • Edge ones teethe, or astonnie them with biting or eating any thing that is very sower. Dentes hebetare vel stupefacere. Acher ou agacer les dens quand on mange quelque chose trop sure.
  • Edge or brimme of any thing. Ora, ae. f. g. Le bord de quelque chose.
  • Edged, or cutting on both sydes. Anceps, tis. Ad­iect. Trencheant de deux bouts, ou costez. S.
  • Edgeling, or with an edge. Caesim. Aduerbium. De taille. S.
  • Edifle or to builde. Aedificare, Inaedificare, Ar­chitectari, [Page] Condere, Construere, Extruerere. Edifier. S.
  • Edifieng or buylding. Aedificatio, onis. foe. g. Exae­dificatio, onis. foe. gen. Constructio, onis. foe. gen. Edification. S.
  • Edifier, or a buylder. Aedificator, oris. m. ge. Stru­ctor, oris. m. ge. Edificateur. S.
  • Educate. Educc, cas. Educo, cis. Traduco, is. Nourir.
  • Educate a chylde. Sustollere puerum. Sustulit, Is referred to y e father, as Peperit to the mother.
  • Education or brynging vp. Educatio, onis. foe. gen. Education. S.
E. ANTE. E.
  • Eele. Anguilla, a [...]. foe. ge. Anguille. H.
E. ANTE. F.
  • EFfecte. Effectus, tus. m. g. & Effectum, ti. n. ge. Efficientia, Vis, uis. f. ge. Effect. S.

    The effecte of amitie is in mutual consent of the myndes. Vis amicitiae est in mutua ani­morum consensione.

    They shall obtayne, or haue the same effecte. Ef­fectum eundem habebunt. Plin. Iunior.

    To bring to effecte. Efficio, is. Mettre en effect. S.

  • Effect, or chief point of the matter. Cardo rei. Cic. Le poinct. S.
  • Effectuall. Efficax, cis. Om. gen. Efficace, qui à fore & vertue à faire quelque chose.
  • Effectually. Summate, Summatim, Summe.*
  • Effeminate. Galbinus, a, um. Mol, delicat. Cal.
  • Effeminate or womanly persone. Batulus, a, um. * Mollis, le. Galbinus, na, num. Lasciuus, a, um. Ef­foeminatus, ta, tum. Mol delicat, lasciu. Cal.
  • Effeminate or to make delicate, tender, and apte to no hardines. Effoemino, as. Emollire hominem. Effeminer. S.
  • Effeminate, or to make like a woman. Muliero, ras. Effoemine, as. Effeminer, debiliter. Cal.
  • Efficacie. Efficacia, ae. foe. g. Efficacitas, tatis. foe. ge. Efficace.

    With efficacie. Efficaciter. Efficacement. S.

  • Efficient causes▪ Efficiētes causae. Les causes efficiētes.
  • Effusion. Effusio, onis. foe. gen. Effusion. S.
  • Effusion, or powring forth of water. Effusio aquae. Effusion d' eaue. S.
  • Eftsones, from the beginning. De integro.
  • Eftsones, or in the same wyse. Identidem.
  • Eftsones, or yet agayne. Abintegro, Confestim, Denuo, Iterum, Rursum, Rursus, Secundo.
  • Eftsones, or often. Non raro, Frequenter, Saepe, Saepius. Souuent.
E. ANTE. G.
  • EGale. Aequalis, le. Om. gener. Egual. S. Vide Equale.
  • Egernesse. Acritudo, inis. foe. gen. Acor, oris. mas. gen. Acrimonia, ae. foe. gen. Aigreur.
  • Egerly. Acriter, Acerrimè, Acerbé. Aigrement. S.
  • Egge. Ouum, ui. n. g. Oeuf. H.
  • Egge shell. Oui testa, Putamen, Cortex. Coquille. H.

    Whyte of an egge. Oui albumen, Oui albor, O­ui candidum. Aubin. H.

  • Egge with two yoekes, or yolkes. Ouum geminū. Oeuf a deux moyaux.
  • Egge, called a wynde egge. Ouum irritum, Sub­uentaneum, Hypenemium, Zephyrium vento conceptum, è quo gigni nihil potest. Oeuf rempli de vent. H.
  • Egge that is addell. Ouum vrinum, Cynosurum ouum. Oeuf qui n' a point de germe.

    An egge hatching. Ouum pullescens. Oeuf couué.

    The strayne of an egge. Vmbilicus oui. H.

    Yolke of an egge. Oui luteum, Vitellus. Moyeu d' vn oeuf. H.

  • Egge that is newe layde. Ouum recens. Oeuf fraiz.
  • Egge that is olde layde. Ouum requietum, non recens. Oeuf vieil. H.

    Softe egge. Ouum tremulum, molle, sorbile. Oeuf en l' escaille H.

  • Egge that is reare. Ouum edurum, Non durum. Oeuf à demy dur & a demy mollet. H.
  • Egge fried. Ouum frixum. Oeuf poché. H.
  • Egipt, or Ethiopia. Aegyptus, Zigarum, ri. Et Ae­gyptius, a, um. vel Aegyptiacus, a, um. Ang. Of Egipt, or Ethiopia.
  • Egiptions. Aegyptij, Pharij, Zigarij.
  • Egysthus. The proper name of a cuckolde maker. Aegisthus, thi. m. g. vtitur per trans.
  • Eglantyne. Cynorrhodos, Rubus caninus*
  • Eglantine or swete brier. Cynosbaton, ti. n. gen.
  • Egle. Aquila, ae. foe. gen. Aigle. H.
  • Egret, whiche is of the kynde of a herne. Asterias. Plin. lib. 10. cap. 60.
  • Egregious, or excellent. Egregius, a, um. Excellēs, Eminens & praestans. Excellent. Cal.
  • Egregiously. Egregiè, Aduerb. Excellenter, Excel­lement. Cal.
  • Egrimonie herbe. Eupatorium, ij. neut. ge. Hepati­tis, vel Hepatorium, ij. n. g. Aigremoine. S.
E. ANTE. I.
  • EYe. Oculus, li. m. g. L'oeil. Cal. Et Ocellus. Di­minut. Ang. A little eye. Oeillet, petit oeil. Cal. Et Oculatus, a, um. vel Oculeus, a, um. Ang. Full of eyes, or hauing good and perfect eyes. Plein d' yeux, qui à bonne veue. Cal.
  • Eye hole, the place where the eye lyeth, or the ho­lowe of the eye. Sinus, Oculi peluis, Cauum o­culi. Le creux de l' oeil. H.
  • Eie lidde. Cilium, lij. Gena, ae. foem. ge. La peau qui couure les yeux. &c. Cal.
  • Eie very sharpe, or quicke of sighte. Oculus lyn­ceus, Aquilinus oculus, Miluinus oculus. Veue tres aigue. H.
  • Eied lyke an hare, or whose eye liddes doo not moue. Logophthalmos.*
  • [Page] Eied, or hauing eyes, or holes lyke to eyes, or that hath many little eies. Ocellatus, a, um. Qui à plufieurs petis yeux. Cal.
  • Eies alwayes mouing and rolling. Arguti oculi.
  • Eies neuer mouing. Rigentes oculi.
  • Eies curious, and inquisitiue. Oculi emissitij, qui huc atque illuc excurrunt, omnia curiosè obser­uantes. Yeus regardans en tous endrois. H.
  • Eies whiche be, or loke narrowe. Contuosi oculi. Festus.
  • Eigh, or well. Eia, Interi.
  • Eight. Octo. Adiect. indeclin. Plu. num. Huit. S. Diatesseron. Of eight.
  • Eight cornered. Octangulus, a, um. Res vel figura dicitur octo angulos habens. Cal.
  • Eightie, or foure score tymes. Octogies, Aduerb. num. Quatre vingts fois. S.
  • Eight and twenty. Duodetriginta, Octouiginti.
  • Eight feete hauing. Octopes, dis. De huit pieds. Cal.
  • Eight hundred. Octingenti, Octingeni, Octingen­teni, ae, a. pl. num. Huit cens. S.
  • Eight hundred folde. Octingentuplus.*
  • Eight hundred in numbre. Octingenarius, a, um. De huit cens. Cal.
  • Eight hundred tymes. Octingenties.
  • Eight tymes. Octies. Aduerb. numer. Huit fois. S.
  • Eight tymes doubled. Octuplicatus, a, um. Redou­blé huit fois. S.
  • Eightene. Octodecim, Duodeuiginti. Indec. adiect. plu. num. Dixhuict. S.
  • Eight. Octauus, a, um. Octonarius, a, um. Octonus, a, um. Huitieme. S.
  • Eight hundred. Octingentesimus, a, um. Huit cen­tiesme. Cal.
  • Eighty, or foure score. Octoginta, Octogenus, a, ū. Octantiesme. Cal.
  • Eyger. Acer, cris, cre, vel cra, crum. Acerbus, a, um. Acetosus, a, um. Aigrie, sur.
  • Eiger somewhat. Subacidus, a, um. Aigret. S.
  • Eiger to be. Aceo, es, cui. Estre aigre. S.
  • Eiger to make. Acido, as.*
  • Eiger to waxe. Acesco, scis. S' aigrir, deuenir aigre. S.
  • Eigerly. Acerbé, Acriter, Acerrime. Aigrement. S.
  • Eigernes, or tartenes. Acerbitas, tis. Acor, ris. m. g. Acrimonia, ae. f. g. Aigreur. S.
  • Eisell. Acetum, ti. n. g. Vinaigre. Cal.
  • Either. Seu, Ve, Vel. Ou. S.
E. ANTE. L.
  • ELbowe. Cubitus, ti. m. g. Cubitum, ti. neu. ge. Ancon, onis. mas. gener. Le coude, ou coubde, ou coubdée. S.
  • Elder in age. Natu maior, Primaeuus, a, um. Vete­rior, ius. Senior, et hoc senius. Plus vieil. S.
  • Elders, or forefathers. Aui, orum. Maiores, rum. Veteres, rum. Ancestres.
  • Eldest. Veterimus, a, um. Maximus natu. Liu. Tresuieil.
  • Elder berry. Acteon.
  • Elder tree. Acte, es, foe. g. Sabucus, ci. Sambucus, ci. m. g. Sureau. S. Et Sambuceus, a, um. Ang. Of an Elder tree. De sureau. S.
  • Ele. Anguilla, ae, f. g. Poison nomme anguille.
  • Elect. Eligo, is, egi. Optionem facere, Optare, Ad­optare, Delectum facere, vel habere. Eslire. S.
  • Elect or appoint an heyre, as by waye of adoption. Adopto, as. Adopter. Cal.
  • Election or chose. Cōditio, Electio, onis. f. g. Electiō.
  • Election or choyse of thinges. Rerum delectus, E­lectio, onis. foe. g. Election.
  • Election of good from frō euill. Discretio, onis. f. g.

    The election of pretours. Praetoriana comitia. L'election des preteurs.

  • Election to take. Sumere optionem.

    Free election. Soluta optio eligèdi. Election libre.

  • Electuary, whiche the apothecaries call otherwise Lochet. Ecligma, atis, vel Eclegma, atis. n. g. Ele­ctuaire que les apothicaires appellent autremēt Lochot.
  • Elegancy. Elegantia, ae. foe. gen. Elegance. S.
  • Elegant. Elegans, tis. Lautus, a, um. Elegant. S.
  • Elegant persone. Philocalus.*
  • Elegantly. Eleganter, Rotunde, Lautè. Elegamment.

    To speake without eligancy. Horridè dicere, siue inculté. Parler sans elegance. S.

    To speake eligantly. Lautè loqui, vel eliganter. Parler elegamment. S.

    He wryteth eligantly. Scribit eleganti structura, Scripta sua sunt piperata, Oratorum facundiae cohaerentissima. Scribit tersè, nitidè, & expoli­tè. Scripta sua sunt miro verborum cultu expoli­ta. Nihil scribit, nisi ingenio perfectum, & indu­stria elaboratum. Scriptis suis nihil potest esse, neque doctius, neque sapidius. Scriptorum suorū Genio delectantur omneis, tam lepida sunt. Scripta sua diuite quadam sententiarum atque verborum copia, aurei fluminis instar exube­rant. Spirante Minerua hoc elucubratum est. Scripta sua sunt eloquentiae pigmentis adeò ve­nustata, vt in ijs eloquij lumen splēdescat. In suis scriptis velut quoddam eloquij Latialis lumen splendeat. Scriptis suis inest concinna facilitas, & facilis concinnitas. Nemo est, quem festiuitas sui styli nō protinus pelliceat. Beatissima in scri­ptis eius rerum & verborum copia. Multum ei inest eruditae facilitatis. Homo est verborum de­lectu religiosus, & proprietate perspicuus. Vir est verborum supellectile diues, Compositione expeditus, Veneribus oratorijs gratissimus. In scribendo videtur esse Gratiarum choro stipa­tus. Eius stylus placidus, sedatus, ineffectatus. Stylus est sui vndique similis, apertus, simplex, modestiae plenus, doctus, eruditus, petpolitus, nihil vsquam habens scabri, contorti, conturbati. Quem non (obsecro) suauitas illa suorum scrip­torum, tanta elegantia tam diues tot sales, tot aculei argutiae, tanta eruditio, tanta varietas, tan­taeue vbique Veneres & gratiae delectant? Scripta sua sunt et venustate promiscua, & perspi­cuitate clara, munditi [...]ue verboru [...]m perornata [Page] sunt lepidis & venustis vocum modulis vincta, sunt Demosthenio lepore exculta, miro verbo­rum lenocinio phalerata, multijugis sermonis o­ratorij phaleris redimita, elegāti ac absoluta ver­borum cultura elaborata, non sunt à Romani e­loquij puritate aliena, sunt venustissimis dele­ctisue verbis, ac sententijs plena. Literae suae sunt non solum eruditae, (quod illis perpetuum est) verumetiam gratijs, leporibus, salibus, sic vn­dique scaren [...]es, vt nemo sit tam planè agélastos, quin his legendis planè hilarescat. Illi perpetuū est, peculiare, & proprium quàm eruditissimè scribere. Quae scribit, complere apes floribus, & nectare videntur. Quae scribit, abundè lectorem reficiunt, tam grata sunt & elegantia. Mirum est, quantum scriptis suis sit humanitatis & venusta­tis, quàm arguta, quàm dulcia, quàm nitida sunt, dictu mirum est. Nihil non elegans, pensiculatè & enucleatè scribit. Lepidè & venustè scribit sic, vt prorsus melius fieri posse nihil censeas. Scrip­ta sua sunt multo venustatum colore depicta & variata. Sua scripta eximiam dicendi facultatem referūt. Scripta sua sunt ita ad amussim perfecta, atque ad summum absoluta, vt ne ab liuore qui­dem aut Momo valeant reprehendi. Suis pere­ruditis scriptis summam verborum elegantiam, summum nitorem, splendorem, candorem adiū ­git. Scripta sua sunt omni elegantiarum genere ornatissima. Scriptis suis nihil est doctius, candi­dius, politiusue. Illud suum scribendi genus mi­nimè triuiale est, immo, cultum, subactumue sparsum denique optimarum lectionum fruge. Compositissima sunt sua scripta, & quàm fieri potest elaborata. Scriptis suis haud parum lucis & splendoris inest. Musae omnes certatim ei scri­benti aspirant. Nihil non cruditè & ornatè, nihil non destinctè, & ad amussim scribit. Sua scripta adeò fluunt, vt secum rapiant lectores. Sua scrip­ta multam variamue recipiunt lectionem. Suis scriptis verborum mundities nunquam non ac­cedit. In suis scriptis nihil videas, nisi politiē ver­borum, beatamue rerum & sententiarum co­piam. Scriptis suis accedit Romanae proprietatis peritia, summè admiranda. Scripta sua sunt omni Venere chariora, longe (que) cultiora, sunt ad Ari­stophanis lucernam elucubrata. Oleum, lucer­namue, sua scripta resipiunt. Demosthenis aut Epicteti lucernam olent. Varijs Rhetorum schematis lasciuiunt. Innumera Latini sermonis vbertate, in star laeti graminis luxuriant. Est festi­uus in suis scriptis nitor & gratissima latinarum vocum exuberantia.

  • Elementes or principles, whereof al thinges haue their beginning, whiche be foure, Ayre, Earth, Fyre, and Water. Elementa, orum. n. g. Elemens, Commencemens de toutes choses. Cal.
  • Elementes, or principles of Grammer. Gramma­tices elementa.
  • Elementes, whereof lettres be made sillables. Lit­terarum elementa. And the selfe letters be cal­led, Litterae elementariae, vel Primitiuae.
  • Elephant a beaste (in Mauritania) of wonderfull strengthe, the greatest among all beastes, and cometh nearest to humane sense: Of the nature of the Elephant, reade Plin. lib. 8. & Iul. Solin. cap. 38. & Munster. in Ind. Hist. Eliphas, antis. m. g. Elephantus, ti. m. g. Barrus, ri. m. g. Vn El [...]phant.

    To braye lyke an Eliphant. Barrio, is. Braire comme vn Eliphant. S.

    The braying of an Eliphant. Barritus, tus. Le cri d' vn Eliphant. S. Et Elephantinus, a, um. Of an Elephant. D' elephant.

    The long snoute of the Eliphante, hanginge downe to the grounde, wherewith hee fyghteth or defendeth him self in fighting with the Dra­gon, as Solinus cap. 38. writeth. Proboscis, idis. foe. gen.

  • Elephantes louse, or a tree called Pediculum Ele­phantis, Anacardus, vel dum.*
  • Eleuen. Vndécim. Ind. Vndeni, ae a, plu. num. Onze.
  • Eleuenth. Vndécimus, Vndénus, a, um. Onzieme. S.
  • Eleuen tymes. Vndécies. Aduerb. O [...]ze fois. S.
  • Elfes, or Fayres. Lamiae, arum. foem. gen. Ab anti­quis mulieres esse putabātur, siue verius daemonū quaedam phantasmata, quae formosarum mulie­rum specie assumpta, pueros pariter ac iuuenes blanditijs allectos deuorabāt. Cal. Vide Faires.
  • Elfe, or a litle Dwarfe. Pomilio vel Pomilius. Na­nus, Semihomo, Homuncio, Homunculus, Ho­mulus, Pumilus, li. m. g. Vn nain, ou naintre. S.
  • Elfes or Faires haunting waters. Naides, dum. Nymphae fontium.
  • Elfes haunting woodes. Napae ae, arum, Syluarum deae, quae & dryades dicuntur. Cal.
  • Elicampana, an herbe. Inula campana, Nectarea herba, Helenium, Enule. S. Et Nectareus, a, um. Ang. Potion made with that herbe.*
  • Elle, or an elne. Vlna, ae. f. g. Vne aulne. S.
  • Elme tree. Atinia, ae. Vlmus, mi. f. g. Orme. S.
  • Elmye, or of an elme. Vlmeus, a, um. D' orme.
  • Elme groue, or where elmes growe. Vlmarium, ij. neut. ge. Vne ormaye. S.
  • Eloquence. Copia, Eloquentia, Facundia, Grandi­loquentia, ae, f. g. Eloquence. S.
  • Eloquent. Eloquens, Facundus, Grandiloquus, a, um. Rhetoricus, a, um. Eloquent S.

    Very eloquent. Pereloquens, Consultus elo­quentiae. Fort eloquent. S.

    He is eloquent. Est Romana facundia nobilita­tus, Latina eloquentia spectabilis, Eloquij La­tialis nitore conspicuus. Homo ornatioris elo­quij. Homo ornatissimae facūdiae. Cultus & elo­quens. Facunda ac nitida elocutione vtitur. Lo­quitur omni barbarie procul repulsa. Singularis eloquij suauitas ore suo dimanat. Est velut quidā eloquij Romani Deus. Cum summa verborum elegantia sermonis (que) venustate, atque gratia de­clamat. Ciceronis elegantiam atque iucundita­tem in dicendo, egregiè exprimit. Qui eloquen­tiam (quae in eo est singularis) maiorem deside­ret, [Page] is mihi suauitatem in melle desiderare vide. tur. Tantum cultus & nitoris inest suae linguae, vt ad solam audientium delectationem genitus vi­deatur. Suaui ioco et lepore valet. Rhetorissat, & Musas Latias studiosè colit. Hic Demosthenem, Tulliumue vincit, linguae praecipuos, ducesue summos. Est latina facundia celebratus. Vir cul­tissima facūdia praecellens. Orator est haud her­clè ignobilis. Est inter Romanae linguae Quiri­tes eloquentissimus. In suo ore purissima residet Latinae linguae proprietas.

    Sessitat in labris Suada diserta suis.
    In labris Pitho stat reuerenda suis.

    Suis labris persuadendi deam (quae à Graecis Pi­tho, à nobis Suada & Suadela dicitur) sessitasse nemo nescit. Orationis & eloquij suauitate cla­rus. Est Latinae linguae delicium. Romano splen­dore suum venustat eloquium. Ter sè, nitidè, ac pressè loquitur. Mira inest verbis suis elegantia. Loquitur summa verborum munditie at (que) luce. Nihil suo eloquio politius, excultius, eruditius. Intelligunt omnes hunc tantum facundiori elo­quio caeteris praestare, quantum eruditione sin­gulari. Tam facundus existimatur, vt si ipse Her­mes coelo descenderet, nec elegantiore, nec bea­tiore facundia vsurus videatur. Latinè loquax. Homo omnium facundissimus, quē optimo iure Suadae medullam quis dixerit. Quae cunque elo­quitur incredibili verborum suauitate dulcescūt. Incredibili quadam suauitate verborum vtitur. Ei eloquenti illa Homerici senis mella proflue­re videntur. Nihil non eruditè, & ornatè, nihil nō destinctè, & ad amussim loquitur. Oratio sua pu­ra est, aperta & facilis. Dulcis sermo, proprius tersus, exquisitus, & grauis. Eum dicas vberrimū quoddam eloquentiae horreum. Musam quan­dam, non hominem loqui contenderes. Illi rhe­torica subseruit, & ad vnguem nota est. Illi do­mestica sunt, & familiaria rhetorices praecepta. Dum loquitur, iurares esse Demosthenem, aut si quis Demosthene superior esse potest. Exactis­sima dicēdi facultate valet. Suo ex ore fluit ora­tio melle suauior. Sua oratio adeò fluit, vt secum rapiat auditorem. Hunc praeter summam erudi­tionem dos eloquentiae cōmendat. Mellita quae­dam suauitas suo ori insidet. Tam expolitè loqui­tur, vt ne Cicero quidem politius. Nihil suo ser­mone suauius, mellitius, nitidius. Est quaedā me­dulla Suadae. Flexanimam quandam Suadelam in dicendo refert. Sui sermones è ditissimo quo­dam pectore in morem lepidissimi fontis scatu­riunt. Purè, integreue loquitur. Syncerè, candi­dè, nitideue eloquitur. Incorruptus est illi ser­mo, nemo enim tam ferreus, quem suus ille pu­rus, syncerusue sermo non protinus demulceat. Est etenim praestantissimus cum omni genere e­ruditionis, tum vel maximè linguae Latialis glo­ria. Linguae Latialis gloria insignis. Nullus est dicendi cādore eo superior. Vir in narrando mi­rae iucunditatis, & clarissimi candoris. Tanta est eloquentia praeditus, vt omnes alios quoscun (que) putes aut ranas Seriphias, aut Acanthias cicadas. Tanta venustas illius sermonibus inest, & poli­ties, & Sappho (dixerim) plusquam Attica, vt ni­hil suo eloquio sit venustius. Vir dicendi maie­state, & orandi praestantia clarissimus. Hoc ho­mine facūdius quicquam dicere mihi religio est. Nihil suo eloquio tersius, cultius, castigatius, e­maculatiusúe audiri potest. Hic vnicꝰ omnes di­cendi Veneres amplexatur. Musarum blanditiae & illecebrae ei sane quam frequentes sunt. Est su­prà quàm dici queat eloquentissimus. Est typus atque simulachrum totius (que) Latialis politiei ef­figies. Huius viri facundia plerisque videtur ad formandam eloquētiam sola sufficere. Rhetorū flosculis venustatus veteribus, oratorijs lenoci­nijs, coloribus, pigmentis, cerussis, myrothecijs, apparatu, luxu, diuitijs, opibus, blanditijs, illece­bris, venustate, luce, munditia, mundo, lepore, concinnitate, artificio, dexteritate, politie, orna­mento, iocis, salibus, varietatte, splendore, deco­re, honestamento, ornatu, stylo, gratia, elegan­tia, eloquio, cōdimento, aculeis, melle, candore, festiuitate, nitore, gemmis, cultu, delectu, emi­nentia, facundia, amoenitate, praestantia, iucundi­tate, hilaritate, modestia, modulis, modulamine, harmonia, acrimonia, acutia, concentu, solertia, suauitate, suauiloquio, suaueolentia, vrbanitate, comitate, gratia (que) verborum excomptus, comis, placidus, argutus, gratiosus. Ex Ciceronis ludo, tanquam ex equo Troiano innumeri Oratoriae disciplinae heroës fortissimi prodierunt, in quorū albo haud absurde annumerandus est. Huic est eloquentia, & insignis oratio, acuminis & soler­tiae plena. Suae orationi inest ornatus, cum sum­ma perspicuitate. Orationi suorum verborum inest facilitas, & facilitati inuentionum non de­est ornatus. In hoc homine reginam rerum elo­quentiam inuenias: in quo sunt Catonis graui­tas, Caelij lenitas, Gracchi impetus, Caesaris ca­lor, Hortensijue distributio, & Ciceronis o­pulentia.

  • Elequently. Eloquenter, Facunde, Rhetorice.
  • Else where. Alias, Adu. Alibi, Aliubi. Ailleurs, en autre part, & lieu. Cal.
E. ANTE. M.
  • EMbassadour. Apostolus, li, m. g. Legatus, ti. m. gen. Orator, oris. m. g. Embassadeur. S. Et Legatio, onis. foe. g. The office of Embas­sage. L' office d' embassade. S.
  • Embrace. Amplector, Praehenso, as. Brachijs am­plecti, Qùasi imbrachiare, Amplexari, Amplexꝰ dare, Tenere aliquem complexu, In complexum alicuius venire. Embrásser. S.
  • Embrace an others accion, or title. Litem propriā, vel suam facere.
  • Embrace rounde about. Circumplector, eris. Em­brasser tout entour. S.
  • [...] [Page] Embrace, or to houlde an opinion. Comprehēsam animo sententiam aliquam habere. Tenir & em­brasser vne opinion. S.
  • Embracing. Amplexus, us. Symplegma, tis. n. gen. Complexus, us. m. g. Embrassement.
  • Embring dayes. Feriae esuriales.
  • Embrodered garmentes. Picturatae vestes, vel acu­pictae vestes.
  • Embroderer, or an embrotherer of clothes or suche lyke, with nedle woorke. Phrygio, Limbolarius, Plumarius, Acupictor, oris. mas. gen. Brodeur, Bordeur. S.
  • Embroder. Plumo, as. Broder ou Border.
  • Emerade stone. Smaragdus, di. mas. gen. Vne esme­raude. Cal. Mira sunt, quae Smaragdo Marbo­daeus tribuit his versib.
    Cōmodus iste lapis, s [...]utantibus abdita fertur:
    Cum praescire volunt, aut deuinare futura.
    Auget opes idem, sese reuerenter haben [...]i
    Omnibus in causis dans persuasoria verba,
    Tan (quam) facundi vis sit sermonis in illo. &c.
    De Smaragdo lege, Iul. Sol. cap. 25.

    Of an Emeraude or Smaragde. Smaragdi­nus, a, um. Qui est d' esmeraude. S.

  • Emeraudes or piles, a disease in the fundement lyke teats or wartes. Haemorrhois, hidis. foe. ge. Hemorrhoides, Caquesangue.
  • Eminency, or excellency. Eminentia, ae. f. g. Eminēce.
  • Eminent, or towardes. Eminens, tis. Eminulus, la, lum. Eminent & surpassant les autres S.
  • Eminent to be. Emineo, es. Se monstrer. S.
  • Emolument. Commodum, di. Emolumentum, ti. neut. gen. Emolument prouffit. S.
  • Emotte, aute, and pismier. Formica, cae. foem. gen. Formie. H.
  • Empayre. Detero, is, triui. Deterius facere, Ingra­uare, Affligere. Empirer. S.
  • Empeache. Occupo, as. Empescher. S.
  • Emperoure. Imperator, Induperator, toris. ma. ge. Empereur. S.
  • Emperous palaice, or pauilion. Augustale, lis, n. g.
  • Emperesse. Imperatrix, tricis. f. g. Emperiere, ou Em­peratrice. S.
  • Empire, or rule. Imperium, ij. n. g. Empire. S.

    To be vnder y e Romaine empire. Imperio Ro­mano teneri. Estre subs l' empire Romain. S.

  • Employe. Impendo, is. Imployer. S.
  • Employe laboure. Consumere operam.
  • Employe, or to spende muche tyme. Ponere mul­tos dies.
  • Employ all ones power and witte, to compasse a thinge. Profundere vires animi, atque ingenij. Contendere, vel extendere omnes neruos, siue vires in re aliqua. Employer toute sa force à faire quelque chose. S.
  • Emploie study. Conferre studiū. Employer son estude.
  • Employe vainly, or in vayne. Frustro, as. Frustror, aris. Frustrer. S.
  • Employed. Impensus, a, um. Addictus, a, ū. Employé.
  • Empty. Ina [...]s, e. Vacuus, a, um. Vanus, a, um. Obi­nanis, e. vuyde. S.
  • Empty any thyng. Anclo, as. Antlo, as. Exantlo, as. Exinanio, is. Vacuefacio, cis. Vacuo, as. Inanio, is. Euacuo, as. Vuyder.
  • Emptye cuppes, or pottes. Decapulo, as.
  • Empty to make. Inanio, is. Depleo, es. Desemplir. S.
  • Emptied, or made voyde. Euacuatus, ra, tum. Inani­tus, ta, tum. Exinanitus, ta, tum. vuydé. S.
  • Emptynes. Inanitas, Vacuitas, Vanitudo, inis. f. ge. vuydeté. S.
  • Emulation. Emulatio, onis. foe, g. Emulation. S.
  • Emulator, or he that doth enuie an other. Aemula­tor, toris. m. g. Emulateur, qui ha enuie sur aucun. S.
E. ANTE. N.
  • ENamell, vernyshe, or any other suche thinge wrought with fyre. Encaustum, ti. neut. gen. Esmail. S.
  • Enamell, or to laye on, or dresse with enamell. En­causto pingere. Esmailler. S.
  • Enameled. Encaustus, ta, tum. Esmaillé. S.
  • Enameller. Encaustes, tae. m. g. Esmailleur.
  • Enamelling. Encaustica pictura, Encaustice, es. f. g. Esmaillure.
  • Enarration, or telling forth of a tale playnely. E­narratio, onis. foe. ge.
  • Enchaunte, or to worke sorcerie. Fascino, as. Can­to, as. Incanto, as. Excanto, as. Enchanter.

    To enchaunte one, & to turne awaye his mynde or senses by magicall artes. Auertere sensus magicis artibus. Enchanter aucun. S.

  • Enchaunter. Incantator, toris. m. g. Charmeur. S.
  • Enchauntment, or sorcerie. Aruspicium, Fascina­tio, Fascinum, ni. Haruspitium, Praestigiū.* In­cantatio, onis. foe. g. Carmen, enis. n. ge. Enchante­ment. Et Incantamentum, ti. n. g. Idem.
  • Enclination. Vide Inclination.
  • Encline. Acclino, as. Accomodo, as. Inclino, as. Pro­clino, as. Reclino, as. Propendeo, es. Encliner. S.
  • Enclined. Accliuis, e. Accomodatus, Procliuis, e. In­clinatus, ta, tum. Enclin.
  • Enclose, or to shutte in. Claudere, Concludere, In­cludere. Enclorre. S.
  • Enclose, or to shutte in with walles, or hedges. Consepire, Intersepire. Enclorre & ensermer de hayes. S.

    To enclose a garden with hedges that beastes come not in. Hortum ab incursu pecudum mu­nire. Enclorre vn Iardin de hayes que le bestial n' y entre. S.

  • Enclosed, or shut in. Clausus, sa, sum. Conclusus, sa, sum. Inclusus, sa, sum. Enclos. S.
  • Encombre, or to ouercharge one with businesses. Obruere aliquem negotijs. Encombrer vn homme d' affaires. S.

    To be encombred with affaires. Obrui nego­tijs, Molestis operosisue negotijs implicari. Estre encombré d' affaires. S.

  • Encomberaunces. Offensiones, Infortuniae, Res [Page] aduersae. Encombriers. S.
  • Encourage. Animo, as. Animos facere, Accendere animos, Animos addere, vel dare. Encourager. S. Vide Courage.
  • Encrease, or to become bigger, or more. Adolesce­re, Accres [...]ere, Adaugescere, Augescere incre­mentis, Crescere, Excrescere, Gliscere, Ingran­descere, Inolescere, Prouenire, Incremētum re­cipere, vel accipere, Surgere. Croistre.
  • Encrease. Incrementum, ti. n. g. Croissance. S.
  • Encrease greate ryuers of little brokes. Corriuor, aris. Corriuo, as. Cal.
  • Encrease of cattel, which bredeth yerely. Restibilis foeçunditas, Cōtinua, & nō intermissa foecūditas.
  • Encrease ryches. Accumulare opes.
  • Encroche. Intercipio, is. Intercludo, is. Protermi­no, as. Prendre par surprinse. S.
  • Encroche the kynges hyghe waye. Intercipere, vel Intercludere vestigia publica.
  • Encroche a footepathe, or to stoppe vp a foote waye. Intercludere gregariam semitam, vel viā.
  • Endamage. Damnifico, as. Obsum, es. Damnum a­licui agere, Circumscribere aliquem re aliqua. Endommager. S.
  • Endamagement, domage, or hurt. It is called da­mage Quasi damnum agere, vel damni actio, Dispendium, Incommodum, Noxa, Damnum, Detrimentum, Captio, Fraus. Dommage. Picar­dis, Damage. S·

    See that Curius haue no endamagement or hurte. Marcum Curium sartum & rectum (vt a­iunt) ab omni incommodo, detrimento, mole­stia, syncerum, integrumue conserues. Garde Que Curius n' ait aucun dommage.

    To receaue endamagement, hurte or damage. Detrimentum accipere, vel recipere, Incommo­dum subire vel capere, Damnum accipere, vel contrahere, Facere damnum vel detrimentum, Pati iacturas, Capere vel accipere calamitatem. Receuoir dommage. S.

    To bring endamagement, hurt, or domage. Ap­portare damnum, Iacturam dare vel afferre, De­trimentum afferre vel inferre, Incommodare, Iniuriam facere, Damno esse, Nocere, Detrimē ­tum iniungere, Fraudem ferre, Fraudi vel cap­tioni esse, Male mereri de aliquo, Afficere ali­quem damnis, Dare incommodum vel damnū, Mactare malo vel damno. Porter dommage. S.

    Without the endamagement of any person. Si­ne cuiusquam iniuria. Sans le dommage de personne.

    That whiche brynges endamagement or hurt. Dispendiosus, Detrimentosus, sa, sum. Qui porte dommage. S.

  • Endamagable, or hurtefull. Damnosus, Detrimē ­tosus. Maleficus, a, um. Pernicialis, le. Pernicio­sus, Improbus, Calamitosus, Damnificus, a, um. Dommageable. S.
  • Ende. Finis, Modus, Terma, Terminus, ni. m. gen. La fin de toutes choses. Cal.
  • Ende or conclusion of a matter. Cōclusio, Fastigiū, ij. Finis, Successus, sus. m. g. Fin & Conclusion. S.
  • Ende of a place, or streate. Vltimus locus, vel Vl­tima platea.
  • Ende, or to finishe. Finio, is. Perficio, cis. Termino, as. Desinere, Finem facere, Concludere, Finem imponere. Finer. S.
  • Ende a strife, or variaunce. Componere lites.
  • Ende, or to finishe life by famyne. Finire vitam in­edia. Finer sa vie par faim. S.
  • Ended. Finitus, a, um. Perfectus, a, um. Profligatus, a, um. Finé. S.
  • Endewed. Imbutus, Praeditus, Suffusus, a, um. Indu­tus, ta, tum. Ornatus, ta, tum. Orné.
  • Endeuoure. Conatus. Nisus, us. Obsequela, lae. Mo­litio, onis. foem. ge. L' effort qu' on met à faire quel­que chose. S.
  • Endeuour, and to trauayle to doo a thing. Conor, aris. Nitor, eris. Adnitor, eris. Connitor, eris. Enitor, eris. Neruos & vires in re aliqua adhibe­re, Intendere neruos. S' efforcer & trauailler à faire quelque chose. S.

    With great endeuoure. Magno nisu, vehemen­ter. Efforcement. S.

    I wyll endeuoure to doo this thing. &c. Totis adnitar neruis. Totis viribus agam. Sudabo huic rei. Incumbam in hanc rem. Ad hoc inuigilabo. Animo connitar, & labore contendam. Velis & remis eò contendam. Velis remisue eò festina­bo. Sudabo vehementer in hac re vt fiat. Labore summo, nixu ingenti, summa ope, summa vi ad­nitar. Adlaborabo pro virili parte. Labore vigi­lanti ad hoc enitar. Pro virili parte, totoque mo­limine conabor. Toto contendam conatu. Desti­nabo huc omnes meos conatus. Manibus pedi­busue connitar. Totis neruis adlaborabo. To­tos conatus huc inflectam.

  • Endite. Defero, rs. Postulo in iudicio. Enditer, ou Endicter. S.

    To endite one. Deferre, Nomen alicuius indi­care. Enditer. S.

  • Endite to the prayse of other. Pango, is, pigi, vel anxi. Compono, is. Composer.
  • Endite, or to make a booke. Librum scribere, Con­scribere, Componere. Composer quelque liure. S.
  • Endite, compose, or to wryte verses. Condere car­men, Pangere carmen, Componere, Cōtexere, Fingere. Composer & escrire des vers. S.
  • Endited, or forbidden. Interdictus, a, ū. Interdit. Cal.
  • Enditers, or false accusers. Excursores, Emissarij, Quadruplatores, Sycophantae, Dilatores. En­dicteurs & faulx accusateurs. S.
  • Enditement. Delatio, onis. foe. ge. Endictement. S.
  • Enditing, or forbidding. Interdictum, ti. n. gen.
  • Endyue, an herbe. Intybus, Seris. Intybum, Intibus satiuus, vel hortensis. Intubū satiuum, Latifoliū, vulgò Endiuia. Scariola. Scariole. H. Endiue. Pals.
  • Endeles, or without ende. Perpes, tis. Perennis, e. Perpetuus, a, um. Perpetuel. Cal.
  • Endowe. Doto, tas, tare. Douer.
  • Endowed. Dotatus, a, um. Praeditus, a, um. Doué.
  • [Page] Endowementes, whiche be of two kyndes, the one of the Soule, called Animi dotes. The other of the body, called the giftes of nature: as beauty, health, riches, strength. Dotes corporales.
  • Endure. Duro, as. Perpetior, eris, ti. Tolero, as, verb. male patientis. Sto, as. Subeo, is. Supersum, es. Sufferre, Pati, Perferre, Ferre, Sustinere. Endu­rer & souffrir quelque chose. S.
  • Endure all sommer. Peraestuo, as.
  • Endure all wynter. Perhyemo, as.
  • Endure, or suffer paciently. Perfero, rs. Tolero, as. Aequo animo pati. Endurer patiemment. S.
  • Endure payne. Pati laborem.
  • Endure to an ende. Pertolero, as. Perfero, rs. Endu­rer iusques à la fin. S.
  • Enduring, or sufferaunce. Perpessio, Toleratio, Tolerantia, ae. f. g. Endurement. S.
  • Enduring, or sufferinge. Patiens, tis. Perpetiens, Tolerans. Endurant. S.
  • Enemy. Aduersarius, hostis, Inimicus, Iniquus, Saeuus, Ennemi. S. Et hostilis, le. Ang. Of an enne­my, or enemies. D' ennemi, ou d' ennemis. S.

    The enemies do flye for feare. Pauor retro ad­uehit hostes. Les ennemis senfuyent de paour. S.

  • Enemy to all men, a common enemye. Communis hostis. L' ennemi commun de tous. S.
  • Enemy auncient. Hostis veteranus. Ancien ennemi. S.
  • Enemy that hath warre with vs. Perduellis, lis. m. gen. Nostre ennemi qui ha guerre contre nous.
  • Enemy that is harde and violente. Aduersarius a­cerrimus. Vn dur ennemi & violent. S.

    To declare him selfe an enemy. Inimicitias in­dicere, vel demintiare. Se declairer ennemi. S.

    To esteme as an enemy. Pro hoste habere, vel in numero hostium habere. Estimer ennemi S.

  • Enemy, deadly or mortal. Infestus. Aduersarius ca­pitalis, Inimicus acerbissimus. Ennemi mortel. S.

    To render him selfe to his enemyes. Dedere se hostibus, In ditionē venire. Se rendre aux ennemis.

    To kyll his enemies. Offerre mortem hostibus. Tuer fes ennemis. S.

    To be an enemy. Inimico, as. Inimicor, caris. Depon. Estre ennemi.

    In maner or facion of an enemy. Hostiliter, Ini­micè. Ensacon d' ennemi. S.

  • Enemitie. Inimicitia, ae. f. g. Inimitié. S.
  • Enforce. Nitor, eris, ixus sum. Vrgeo, es. Conor, aris. S' [...]si [...]ertuer, ou s' euertuer. S. Vide Endeuour.
  • Enfourme. Informo, as. Former. Cal.
  • Enfraunchise. Emancipo, as. Immunem reddere, Emanciper, nettre hors de sa puissance. Cal.
  • Enfraunchise a seruaunte, & to set him at libertie. Manumittere seruū, Emancipate, liberare, liber­tate donare, Asserere manu, Asserere. Affrāchir vn seruiteur, & buy donner liberté. S.

    To be en [...] afichised. Immunitatē habere. Estre af­franchi.

  • Enfraunchysed. Emancipatus, Immunis, e. Exem­ptus, a, um. Emancipé. S. Eximius, a, um. Affranchi.
  • Enfranchiser, or he that maketh one free. Libera­tor, oris, m. g. Affranchisseur. S.
  • Enfraunchised persone, whiche is made free from bōdage, seruitude, or villenage, he that is made a free man. Libertinus, Libertus, ti. m. g. Affran­chi & mis en liberté. Cal.
  • Enfraunchising of a bondeman. Vindicta. tae. f. ge. Vindicta potius dicitur virgula praetoris inter di­cenda verba solemnia serui capiti manumitten­di imponenda * Immunitas, Liberatio, onis. f. g. Affranchissement. S.
  • Engine of a dore. Vertebra, ae. foe. g. *
  • Engyn, or crafty inuention. Machina, ae. foe. ge. Ma. chine, subtile inuention. Cal.
  • Engin. Telum, li. neut. gen.
  • Englande. Anglia, ae. Britannia, Albion ab albis montibus, Alter orbis. Britannia maior. Angle­terre. quasi Anglia terra. S. Et Anglicanus, a, um. vel Anglicus, a, um. Ang. Of Englande. D' angle­terre. ¶ Anglia, quae Britannia ab eruditis dicitur, Insula est insignis in Oceano, quae vndiue à cir­cumfuso pelago complexa est, nusquàm iuncta cōtinenti: Sed ab omni orbe penitus diuisa. Quae quondam ab albis rupibus, quas mare vndi (que) ab­luit, Albion dicebatur. Hanc primum Troes in­coluerunt, qui strata Troia fugerunt excisam pa­triam, Paladisque oraculo classe in hanc insulam appulerunt, atque Gigantes tunc insulam colen­tes multis deuictos praelijs expugnauerunt. Hanc postmodum lōgo temporis tractu Saxones (qui sunt illustres Alemaniae populi) subiecere. Ea debellata, Angela imperatrix agros, fundū, opes, atue trophaea inter legatos Saxonicos contri­buit. Nec non vt tum gentis, tum linguae me­moria semper maneret, Angela cuius ductu po­pulata est, Angliam tellurem illam denomina­uit: quan (quam) plaeriue Angliam veluti orbis nostri Angulum praedicent dictam. Sita est (inquit Pli­nius. lib. 4. cap. 16.) ex aduerso Galliae, Germa­niae, atque etiam Hispaniae, licet longiore inter­uallo. Agrippa longitudinem eius prodidit esse. DCCC.M. passuum, latitudinem verò. CCC. M. Cal. & circuitus omnis insulae non amplius octies decies centenis millibus passuum, at (que) sic minus ducentis milliarijs, quàm Caesar suppu­tarat. Pol. Virg. ¶ Haec verò de recentioribus authoribus bona venia traducenda putaui.

    Britannia insularū in Europa cōtinens maxi­ma, à meridie in septentrionem protenditur for­ma triquetra. A promontorio enim quod Vectē Insulam ad meridiem prospicit, vs (que) Cathane­siam vltimam Scotiae partem, quae ab Orchadi­bus insulis pelago non admodum latebroso, aut magno dirimitur, milliaria continentur. 600. A Douero autem extrema Cantij fine, quae à Gal­lia non vltra. 30. distat mill. in vltimum Cornu­biae promontorium, quod Aermoricum respicit, Milliaria habentur. 320. A quo rursus per Hi­bernicum mare ad septentrionem progrediens, ad Cathanesiam integrae illius insulae partem su­premam inueniuntur. 800. mille passus. Ambi­tus insulae. 1800. continet milliaria, licet Caesar [Page] computauerit. 2000. Haec in imperia duo parti­tur. Pars australior Anglia dicta est, & ferti­lior, & vrbibus frequentior, & Moribus ciuilior. Quae autē septentrionalior pars est, Scotia nū ­cupatur, non montibus inaspera, atque intentiss. frigoribus sterilissima. Anglia à Scotia ad Oriē ­tem Tueda, ad occidentem Solueo fluuio diri­mitur, mediterranea mons Cheuiota discrimi­nat. Obiacent Scotiae ad Occidentem in Hiber­nico mare insulae Hebrides, siue Eboniae nume­ro. 43. Quarum prima & episcopali sede, & anti­quiss. Druidum memoria Mona erat, nostro oe­uo anglo paret. Ad Septentrionem sunt. 31. Or­cades insulae, & secundum Pomponium. 30. In­sulae Oceani septentrionalis vltra Britanniam, & Hyberniam non nimium inter sese distantes, hordeo, piscibꝰ, cuniculis (que) locupletissimae, inter quas tenet principatū Pamonia, tū magnitudine alijs excellens, tum sede episcopali, regio quo (que) castro pollita. Vltima omniū in Scoti ditione est Thule, polo gaudens eleuato gradibus. 63. in qua cum Phoebus Cancrum teneat (quod fit in Iu­nio mense) sunt sublustres noctes, & perbreues, aut tenebrae nullae. Idiomata, vermaculiue aut vulgares, quibus vtuntur incolae, sermones sunt quinque. Videlicet Cornubicum, quo Cornu­biens. VVallicum, quo VVallici: Anglicum, quo Angli, parsue Scotiae bona: Hybernicum, quo Hebrides insulae, & septentrionalis Scotiae finis: Gothicum, quo solae orcades vtuntur. Episcopa­tus Anglia habet. xxij. aliquot praesulatꝰ per Hē ­ricum praeteritū Angliae recolendissimae memo­riae Regem conditi è numero hoc dimittantur. Quorū octodecim primati Cantuariensi metro­politi Subijciuntut, duo (que) Eborac. archipraesuli parent. gemina item gymnasia ibi sunt, Scilicet Oxoniū, & Cātabrigia, Academiae celebres, at (que) famosae. Satrapias, quas comitatus, conuentusué appellant. 39. habet. Scotia vero. 13. episcopati­bus gaudet, quorum. 9. archiepiscopo primati. S. Andreae, caeteri quoque Archipraesuli Glascuensi ac caeteris subsunt. Comitatus insunt. 22. Opules­cit haec Aere, Argento, Auro, Ferro, Lana puta, Mollicina, Pecude, Pecore, Frumēto, cum omni granorū genere. Cum quibus materijs haec quā sit dapsilis, nemo nō nouit. Abūdat illa lana sub­hespida, pecore hirsutulo, Bouibus pumilibus, & piscibus. Lupos non habet Altera, Altera quam plurimos. In treis quasi regiones diuidunt An­gliam Tamesis, Sabrina, Humbrus, tria Late­brosa flumina, atque ingentia. Scotiam item tria, Nempe Clauda, Forthea, Tau [...]. Metropolis An­gliae est Londinum, Scotiae regia Edinburgus, quem aliqui Alata castra dicunt. Sanctionibꝰ & municipalibus fruuntur Angli legibus: ciuilibus Scoti subiuguntur. Accolae licet sint: gens tamē genti omnifariam aliena, & repugnax, Vbi vna amoena, ciuilis, et per omnia fida: altera denuo ingrata, perfida, atque vulpina, omni authorita­te, fideue omnium gentium orba. Cum praepo­siti magnates omnino tenebriones maneant: Sunt etiam vulgares, & populates paratragoe­diatores, ac rixatores. At Anglorū genti in bel­lo austeritas, Scotorum est impietas. Arcubus isti praeualent, cum sint arquites, & sagittarij va­lidissimi: illi lanceolis semper cedunt, cum lan­cearij plaerique existant in praelio. Inter hos ra­riss. foedus, dum isti de titulo regali manuconser­tum ex iure vocare conantur: illi seorsum propa­gare, & renuere subtendunt, & meditantur. Haec Huloetus.

  • Englishe. Anglicanus, Anglicus, a, um. Britannicus, a, um. Vernaculus, a, um. D' angleterre. Vernacu­lus, Is all thing that taketh beginninge in the owne natiue countrey or place, as Vernacula lingua, The countrey language, or Englyshe tongue, or the speache peculier & proper to one countrey or house.
  • Englishe man. Anglus, li. Anglicus, Britannus, Brutigena, Britannicus, ci. m. ge. Anglois. S.
  • Englyshe, or vulgar geuen by a maister to schol­lers to be made in latine, called expositions, de­clarations, or interpretations to bee written. Dictata, orum. neut. g.
  • Englyshe people. Anglica, vel Britannica gens, Bri­tanni, Brutigenae, Angli.
  • Engrosse a letter, or wryting. Tabulas conficere, Inferre in tabulas. Grossoyer vne lettre. S.
  • Engrossing all thynges into one mans handes. Monopolium, ij. n. g.
  • Enhaunce, lifte vp, or to extolle. Eleuare, In altitu­dinem trahere, Efferre, Erigere, Excellere, Sub­rigere, Tollere, In sublime tollere, Esleuer. S.
  • Enhaunce one to honoure. Adornare aliquem, pro­uehere, Collocare aliquem in aliquo gradu. Esle­uer en honeur. S.
  • Enhaunce. Extollo, is. Exalto, as. Eleuo, as. Esleuer. S
  • Enhaunce a pryce. Pretium augere, Extollere, vel augmentare, Pretium amplificare.
  • Enhauncer. Emphyteuta, vel Emphyteutes, is dici­tur qui fundum agrumúe ea lege à domino acci­pit, vt eum conserat, melioremue efficiat. * Auctor, oris. mas. ge.
  • Enhauncing of pryce. Emphyteosis, & Emphyteo­ticus, a, um. Ang. Belonging to the enhauncing of pryce or value.*
  • Enheritaunce, or succession of the dead. Haeredi­tas, tatis. foe. g. Heredité. S.
  • Enheritaunce. Res, Praedium, Possessio, onis. f. ge. Haeredium, ij. n. g. Vn heritage. S.

    A litle enheritaunce. Possessiuncula, lae. foe. gen. Haerediolum, li. neut. gen. Vn petit heritage. S.

  • Enioye or possesse. Fruor, eris. Gaudeo, es. Possi­deo, es. Potior, iris. Iouer de quelque chose. S.
  • Enioye by chaunce, fortune or lotte. Sortior, iris. Sortito capio, vel Sorte consequor. Cal.
  • Enlarge, or to make broader. Collatare, Dilatare, Distendere. Eslargir ou Elargir. S.
  • Enlarge, amplifie, or to make bigger. Augere, Ampliare, Amplificare, Amplier, Amplifier, Eslar­gir [Page] & aggrandir. S.

    ¶Pompeius enlarged the Romaine Empyre very muche. Valde Pompeius auxit, amplificauit im­riū Romanū: protulit, produxit, protēdit imperij Romani terminos: multum addidit, adiunxit ad imperium Romanum: multas regiones in po­puli Romani potestatem redegit, populo Ro­mano subegit, ad populi Romani ditionem ad­iunxit. Magna per [...]mpeiū ad imperij Romani vires, ad opes populi Romani accessio facta est.

    To enlarge his house. Accessionem adiungere aedibus, Aedes suas facere grādiores vel laxiores. Aggrandir sa maison. S.

  • Enlarged. Auctus, Ampliatus, Amplificatus, ta, tū. Amplié & augmenté. S.
  • Ennoynted. Litus, a, um. Vide Annointed.
  • Enpouerishe. Offerre mendicitatem, Paupero, ras. Depaupero, as. Pauperem facere. Faire poure ou chetif.
  • Enpouerishe one with suite. Obruere iudicio.
  • Enpouerished. Depaupertatus, a, um.
  • Enpryson. Conijcere in vincula, vel carcerem. Mettre en prison. S.
  • Enqueste. Inquisitio, onis. Percontatio, onis. foe. ge. Enqueste. S.

    To make enqueste. Inquisitionem agere, Anqui­rere. Faire enqueste. S.

  • Enquyre. Quaero, ris. Interrogo, as. Enquerir.
  • Enquire diligently. Contor, aris. Quaero, is. Inqui­ro, is siui, Percontor, aris. Sciscitor, aris. Demander & s'enquester soigneusement de quelque chose. S.
  • Enquire often. Quaerito, as. Enquirer souuent. S.
  • Enriche. Collocuplero, as. Dito, as. Opulētare, Di­uitijs aliquem augere. Enrichir. S.
  • Enriched. Ditatus, a, um. Enrichi.
  • Enrolle, engrosse, or register court rolles, or other wrytinges. Perscribo, is. Conscribo, is. Enroller, ou enrotuler. S.
  • Enrolled. Conscriptus, Perscriptus, Ascriptus, ta, tum. Enrollé ou enrotulé. S.
  • Enrolement, or engrosement. Conscriptio, Perscri­ptio, onis. foe. g. Enrollement.
  • Ensample, or an example. Exemplum, pli. neut. ge. Exemple. S.
  • Enstore. Instauro, as.
  • Entende, or to geue attendaunce to some thing. In­tendo, is, di. Entendre à quelque chose. S.
  • Entent and purpose. Propositum, ti. neut. gen. In­tention, propos. Cal.
  • Ententiue. Intentus, ta, tum. Ententif. S.
  • Ententiuely. Inténte, Inténtius, Intentíssime, Ad­uerb. Ententiuement. S.
  • Enter, or to go in. Immiare, Ingredi, Intrare, In­troire, Introitum facere, Subire, Inire, Introgre­di. Entrer. S.

    To enter in hastely. Corripere sese intrò, Im­properare, Hastiuement entrer dedens. S.

    To enter by force. Irrumpere, Perrumpere, Grassari in possessionem. Entrer par force. S.

    To entre into the temple or churche. In templū inferre se, Ingredi templum. Enter dedens le tēple.

    To cause to entre, or come in. Inducere, Intro­uocare, Intromittere. Faire entrer. S. Vide Entre.

  • Enterchaungeably. Subalternatim. Vide Coursly by turne.
  • Enterlyne, or to deface. Interlino, is. Effacer.
  • Enterlincacion. Interlinea.*
  • Enterlude. Comoedia, ae. Ludicrum, cri. neut. gen. Vide Comedy.
  • Enterlude, or Comedy wherein are base perso­nages. Tabernaria fabula, vel comoedia.
  • Enterlude maker. Comicus, ci. m. g. Poete Comique.
  • Enterlude player. Ludio, onis. Ludius, ij m. g.
  • Enterlude wherin is persones of high dignitie. Praetextata comoedia.
  • Enterprice. Coeptum, Incoeptum, Susceptio, onis. foe. ge. Entreprinse. S.

    A lofty or bold interprise. Audax facinus. Haulte entreprinse. S.

    To discouer his enterpryse to one. In conscien­tiam assumere aliquem, Promere alicui consilia, vel aperire. Descouurir à quelqu' vn son entreprinse. S.

    To leaue of his enterpryse. Incoepto disistere, Incoepto abire, Consilium ponere, Deponere o­nus, Abrumpere rem inchoatam, Consilium ab­ijcere, Omittere rationem incoeptam. Laisser son entreprinse. S.

    To turne one from his entrepryse. A consilio alterum reuocare, vel Retardare animos, Ab in­stituto cursu reuocare, Aliquem de statu suo de­terrere, Conatum alicuius refutare vel reprime­re, aut disturbare, Consilium dirimere, Perime­re consilium, Alicuius spem destituere, Conatus infringere, Frangere consilia alicuius. Destourner aucun de faire son entreprinse.

  • Enterteine. Accipio, is. Complector, eris. Entretenir.
  • Enterteine acquain [...]aunce or frendes. Curare fa­miliares.
  • Enterteyne one frendly. Complecti hominē, Om­nibus officijs aliquem amplecti. Entretenir quel­qu' vn. S.
  • Enterteyne ones frendship. Gratiam alicuius reti­nere. Entretenir l' amitié d' aucun. S.
  • Enterteine a frend willingly into his house. Hospi­tem accipere, Hospitor, aris. Receuoir aucun en son logis. S.
  • Enterteyned. Acceptus, a, um. Complexus, a, um. Amplexus, a, um. Entretenu. S.
  • Enterteyned to be. Accipior, eris. Complector, eris. Estre entretenu. S.
  • Enterteining. Acceptio, onis. f. g.
  • Enterteining, or wyllynge receauinge of a frende, straunger, or guest. Hospitalitas, tatis. foem. ge. Ceste courtoisie & liberalité de recueiller les estrangiers en sa maison. S.
  • Entier or whole. Integer, ra, rum. Solidus, a, um. In­corruptus, ta, tum. Illibatus, ta, tum. Inuiolatus, ta, tum. Entier. S.
  • Entiernesse, or soundnesse. Integritudo, Synceritas, tatis. f. g. Entierité. S.
  • [Page] Entierly. Integrè, Solidè. Omnino, Penitus, Plenè, Sartè, Syncerè, Synceriter, Inuiolaté. Entieremēt.
  • Entise. Allecto, as. Allicio, cis. Illicio, cis. Perlicio, cis. Prolecto, tas. Inuito, as. Allicher. S.
  • Entised. Allectus, a, um. Particip.
  • Entisement, or whiche draweth and allureth the mynde to fauour. Illicium, Illecebra, Illectus, Lenocinium, Pellacia, Inuitamentum, Allecta­tio, onis. foe. ge. Allichement. S.
  • Entreatable, or y t may be entreated, or is sone en­treated. Suadibilis, Suasibilis, le.*
  • Entreate. Interuenio, is. Intercedo, is. Orare pro a­quo & precari. Interceder pour aucun.
  • Entreate with fayre woordes. Suadeo, es. Enhorter.
  • Entreate or to wryte of a thing. Tractare aliquam rem, Scribere de re aliqua. Traicter & descrire quelque chose. S.
  • Entreate, talke, or to debate on a matter. Exagitare rem aliquem, Rem aliquam sermonibus agita­re, Rem aliquam pertractare. Traicter quelque matiere & la debatre. S.
  • Entreate or to handell. Tracto, tas. Contrecto, tas. Traicter & manier. S.
  • Entreating. Interuentus, us. m. g.
  • Entrecourse, or libertie to cary marchandyse. Cō ­mercium. ij. n. g. Traffique. S.
  • Entrecourse, or truce. Foedus, eris. n. g.
  • Entrelace communication with them which be al­ready talking. In alienum sermonem insinuare, Interfari, Interloqui, Interpellare. Entreparler. S.
  • Entremeddle. Intromitto, is. Conserere, Inserere, Intermiscere, Interserere. Entremesler.
  • Entremedle light talke amongest graue matters. In re seuera conuiuio dignum aut delicatum in­ferre sermonem. Entremesler parolles legieres parmi choses graues. S.

    Thou shalt doo more wysely, if thou entremed­le not thy selfe in this concorde. Sapientius fa­cies, si te in istam pacificationem nō interpones.

  • Entremedled. Perplexus, a, um. Immistus, ta, tum. Intermistus, ta, tum. Entremeslé. S.
  • Entremitte, or to myngle him selfe in some affaire. Admiscere se alicui negotio, Interponere se. Se mesler, & s'entremettre de quelque affaire. S.
  • Entremitte, or to leaue of a worke for a time. Opus intermittere. Entremettre la besongne. S.
  • Entrepryse. Vide Enterpryse.
  • Entre. Ingredior, eris. Intro, as. Penetro, as. Subeo is. Succedo, is. Entrer.
  • Entre an action. Dicam scribere alicui.
  • Entre into displeasure. Adire inimicitias.
  • Entre into inheritaunce. Haereditatem adire.
  • Entrey of the house. Ianua, Limen, Atrium, ij. n. ge. Entrée de maison. S.
  • Entrye, or a comming to a place. Introitus, Ingres­sio, Ingressus, Aditus, tus. m. gen. Entrée. S.
  • Entrye priuie. Familiarior aditus. Entrée priuée. S.
  • Entry, or mouthe of the hauen. Aditus at (que) os por­tus. L'entrée du port. S.
  • Entry betwene a hall and a parloure. Mesaulus, li. mas. gener. Cal.
  • Entry of a hauen or porte. Os portus, Ostia, orum. neut. gen.
  • Entring in. Ingrediens, Introgrediens.
  • Enuye, or emulation. Aemulatio, Inuidentia, Inuidia, Liuor, Malignitas, Zelus, li. mascu. gen. Enuie. S.

    Auncient enuie. Inueterata inuidia. Ancienne enuie. S.

    Condemned throughe enuye. Condemnatus ex inuidia. Condamné par enuie. S.

    To leaue his enuie. Ponere inuidiam. Laisser son enuie. S.

  • Enuy, or obseruaunce amongest wooers. Riuali­tas, tatis. foe. gen.
  • Enuy without malice, to followe or study to be e­qual, or like an other. Aemulor, aris, Zelo, as. Ze­lor, aris.
  • Enuy an others wealth. Aemulor, aris, Inuideo, es. Liueo, es. Maligno, as. Liuesco, scis. Auoir enuie. S.
    Non equidē inuideo miror magis vndi (que) totis
    Vs (que) adeo turbatur agris. &c.
    Virg.
    In faithe I enuy not thy lucke
    I rather maruell howe,
    It comes to passe in all our fleldes
    We are so troubled nowe.
  • Enuie to beare in stomake. Malignor, aris.*
  • Enuied, or not charitably fauoured. Inuidiosus, a, um. Qui est enuié. S.

    To be enuied and hated. In inuidia vel odio esse apud aliquem, Laborare ex inuidia, Flagrare in­uidia. Estre enuié & hay. S.

  • Enuier. Aemulator, Aemulus, li. m. ge.
  • Enuier of him that is learned. Zoilus, li. m. ge.
  • Enuious. Inuidiosus, Inuidus, Infestus, Hosticus, Liuidus, da, dum. Enuieux. S.
  • Enuious person. Ibis, bis. Zelotes, tis. m. g. Ibis Is suche an enemy whose name he whiche is displea­sed wyll not detecte.
  • Enuiously. Inuidiosé, Malignè. Enuieusement. S.
  • Enuiron, enclose, or fortifie. Circummunio, is. Ob­uallo, as. Succingo, is. Enuironner. S.
  • Enuiron or compasse about. Circundo, as, are. Ambire, Cingere, Circulare, Circunstare, Cir­cundare, Circūuenire, Intersepire, Obire, Obsi­dere, Redimere, Circunfundere, Circunsistere. Enuironner. S.
  • Enuiron about with a ditche or trenche, and to be­siege a towne. Circumuallare, Obuallare, Cir­cunsedere. Enuirōner de rempars & assieger vne ville.
  • Enuiron with fence, or strength for safegarde. Sti­po, as. Enuironner & se tenir autour de quelque vn pour le defendre. S.
  • Enuironed with men for safegarde rounde about, as a prince is with his garde. Stipatus, a, um. Accompagné de sorce gens tout autour. Cal.
  • Enuironned. Ambitus, ta, tum. Cinctus, ta, tū. Cir­cumsessus, sa, sum. Circundatus, ta, tum. Stipatus, ta, tum. Obuallatus, ta, tum. Enuironné. S.

    It is enuironned with the sea. Circunfunditur [Page] [...] [Page] [...] [Page] mari. Il est enuironné de la mer. S.

  • Enuironning. Circundatio, Circunscriptio terrae, Stipatio, onis. foe. g. Enuironnement. S.
E. ANTE. P.
  • EPigrāme, or superscription. Epigramma, tis. Epigram matum, ti. neut. g. Epigramme ou vne inscription. S. Et Epigrammatarius, vel Epi­grammatista. Ang. A maker of Epigrammes, or superscriptions.*
  • Epilogue, or a conclusion. Epilogus, gi. m. ge. Con­clusio, onis. foe. ge. Epilogue, Conclusion. S.
  • Epiphanie, or twelfe day. Epiphania, Regalia, Dies epiphainae. Epiphanie, le iour des rois. S.
  • Epistle, or lettre missiue. Codicilli, orum. Episto­la, Epistolium, Libellus, Literae, arum. Tabellae, arum. foe. g. Epistre & lettre missiue. S.
  • Epitaphe of a graue or tombe. Epitaphium, ij. neu. gen. Inscriptio sepulchri. Epitaphe. S.
  • Epitomee, or a briefe summe of a thing. Epitome, es, foem. ge. Epitome. S.
E. ANTE. Q.
  • EQual. Aequabilis, Aequalis, Coaequalis, Cō ­par, ris. Iustus. Par, ris. Parilis, le. Egual. S.
  • Equall deuisiō of a thing. Aequatio, onis. f. g.
  • Equall of age. Aequalis, le. Aequaeuus, a, um. D' vn mesure aage. Cal.
  • Equall punishement or payne for an offence, as for a hande, a hand: a ioynte for a ioynte: one limme for an other. Talio, onis. Poena talionis.
  • Equall value. Aequiualentia. & Aequipollentia, ae. foem. ge. Perot.
  • Equall to be in estimation or value. Aequipolleo, es. Aequiualeo, es. Valoir autant. Cal.
  • Equall to make. Exaequo, as. Apto. as. Ad aequali­tatem redigere. Reduire à equalité.

    To make equall or lyke. Paria facere. Aequipa­rare, Coaequare, Aequare, Exaequare. Equalizer, faire equal & pareil. S.

    To be made equall to one. Exaequari alteri, Cū liquo aequari. Estre faict equal.

  • Equally. Aeque.
  • Equally in euen portions. Aequabiliter, In com­mune, Pariter, Partite, Aequaliter. Egualement. S.
  • Equally deuided. Partitus, a, um. Vide Deuided equally.
  • Equalitie. Aequalitas, Parilitas, tis. foe. g. Equalité. S.
  • Equalitie in estimation or value. Aequipolientia, ae. f. g. Aequiualentia, ae. f. g. Perot.
  • Equalities of lawes, where they be in all degrees indifferent. Isonomia, ae. f. g. Iuris aequalitas.
  • Equinoctiall lyne, whiche deuideth heauen. Ae­quator, ris. mas. ge.
  • Equinoctiall time, when the dayes and nightes be all of one lengthe. Aequidiale, lis. Aequidium, dij. Aequinoctium, ij. neut. gen. L'equinoxe. Cal. Vnde aequinoctialis, le. Ang. Of the equinoctial tyme. Equinoctial. Cal.
  • Equitie whiche omitteth partely the rigoure of the law, written with a conformitie of iustice and lesse detriment. Epijcia, Epijciae. foem. gen. Bud. called also Aequum, & bonum.
  • Equitie or right. Aequitas, tis. foe. ge. Equité. Cal.
  • Equitie and right. Aequum & bonum. La bonne & vraye equité. S.

    Thou speakest against equitie and right. Non aequum dicis. Tu parles contre l' equité. S.

    To speake against equitie, or the right. Oppu­gnare verbis aequitatem. Parler contre l' equité. S.

    To iudge by equitie. Aequi & boni momenta cum iure summo expendere, Exquisitam iuris interpretationem & limatam iuris subtilitatem aequo & bono posthabere. Iuger par equité. S.

  • Equiualente to be, or lyke in value or estimation. Aequiualeo, es. Valoir autant. Cal.
  • Equiualente. Quasi aequè valens. Equiualent. S.
  • Equiuocation, or making diuers significations to one worde. Aequiuocatio, onis. f. ge. Vnde aequi­uocè. Aduerb. Ang. Diuersly signifying. Et Ae­quiuocū, A worde hauing many significations. Vt Aries, An instrument of warre, a signe cele­stiall, and a Ramme.
E. ANTE. R.
  • ERect or set vp. Erigo, is. Eriger. S.
  • Erected. Erectus, ta, tum. Esleué. S.
  • Erle. Comes, tis. Satrapa, vel Satrapes, ae. m. gen. Conte. Pals.
  • Erecte, or to make an Erle a Duke. Comitē Du­cis appellatione augere. Eriger vn Conté en Duché.
  • Erecte, or to make a Barone an Erle. Baronem Comitis nomine ac dignitate afficere. Eriger vn Baron en Conté. S.
  • Erledome. Satrapia, ae. f. ge.
  • Erly in the morning. Mane, Prima luce. Au matin. S.
  • Erly, or betyme in the morning. Diluculo, Multo mane. Fort matin. S.
  • Ermin, or fielde mouse. Scytala. ae. Scytale, es. foem. ge. Mus araneus.

    Done in ernest. Serius, a, ū. Fait à bon escient. Cal.

    In good ernest. Bona fide, Extra iocum, Iudica­tò, Re ipsa, Seriò, Sedulò, Ex animo. A bon escient.

    Speakest thou in erneste? Itá ne veró? Dis tu a bon escient? S.

  • Ernest mony, hyre, or wages. Arrha, ae, Arrhabo, o­nis. mas. ge. Authoramentum, ti. neut. gen. Arres, denier a dieu. Cal.
  • Ernest, or earnest wordes. Seria, orum. n. g.
  • Ernestly. Extra iocū, Remoto ioco, Serio. vt supra.
  • Ernestly, or in game pastime, or sporte? Serio an ioco?
  • Ereable, or rather arable lande. Terra arabilis.
  • Errande. Negotium, ij. n. g.* Nuntius, ij. mas. gen. Nuntium, ij. n. g. Message. S.

    To doo an errande or message, from one to an other. Deferre mandata alicuius ad alterum. [Page] Faire vn message. S.

  • Erre, or a faulte. Culpa, Menda, Vitium, Delictū, Erratum, Mendum, Noxia, Noxa, Offensa, Pec­catum, Praeuaricatio, onis, f. g. Faulte.
  • Erre, to be in a false or ill opinion. Erro, as. Alluci­nor, aris. Errer. S.
  • Erre, or go out of the waye, or wander. Erro, ras. Deerro, as. Inerro, as. Errer. S.
  • Erre, or lye, or saye falsely. Erro, as. Mentior, iris. Vide Lye.
  • Erring, going out of the waye, lying, or wandring. Errans, tis. particip.
  • Erroneous, or full of errours or false opinions. Vitiosus, a, ū.* Errans, tis. vt Errātes opiniones.
  • Erroure. Erratum, ti. Error, ris. mas. gen. Vitium, tij. neut. gen. Erreur. S.

    To approue, or maintayne an others erroure. Calculum album adijcere errori alterius.

    To bring into errour. Errore mentis afficere, Incutere errorem. Mettre en erreur. S.

    To be brought into errour. Deferri in errorem, In errorem rapi. Estre mis en erreur. S.

  • Erudition. Eruditio, onis. foe. g. Scauour, Erudition.
  • Erudition, or instruction of good artes. Paedia, ae. Doctrina, ae. foe. ge. Erudition.
  • Erwhyle, or euen nowe, or lately. Iamdudum, Ia­miam, Iampridem, Nuper, Modo, Iam, Nunc iam, In ipso tempore, In praesentia, Nunc nuper. A ceste heure. S.
E. ANTE. S.
  • EScape. Effugio, is. Euado, is. Euolo, as. Exeo, is. Fugio, is. Elabor, eris. Subterduco, is. Sub­terfugio, is. Aufugere. Eschapper. S.
  • Escape a daunger or ieopardie. Transmittere dis­crimen aliquod. Eschapper vn danger. S.
  • Escape out of y e nettes. Exire tela. Eschapper des retz.
  • Escape out of the flame or fire. Euolare ex flam­ma. Eschapper de la flamme. S.
  • Escape out of great daungers. Profugere ex tem­pestatum periculis. Eschapper des gran. dangers.
  • Escaped. Elapsus, a, um. Euasus, a, um. Saluus, ua, uum. Eschappé. S.
  • Escaping. Euasio, onis. foe. gen.*
  • Eschecker. Fiscum, sci. Quaestorium, ij. n. g.
  • Escheited to be. Confiscari. Estre confisque.
  • Escheites, or goodes escheited. Bona caduca, con­fiscata, publicata. Vide Confisque.
  • Eschewe. Declino, as. Deuito, as. Diuito, as. Euito, as. Fugio, is. Defugere, Effugere, Subterfugere, Vitare, Exire. Euiter. S.
  • Eschewe enuy, or malice. Subtrahere inuidiae.
  • Eschewe reproche. Detestari liuorem.
  • Eschewing of damage or hurte. Indempnitas, tis. foe. ge. Fuga vel vitatio damni. Cal.
  • Espiall place, or corner to spie out of. Episcopium, ij. n. g.* Specula. ae. f. gen.
  • Espie, or to watche one. Dispicio, is. Immineo, es. Obsideo, es. Speculor, aris. Subtento, as. Facere insidias, Subsidere, Insidiari, Insidere, Obserua­re, Dare insidias alicui, Moliri insidias, Tendere insidias. Espier & guetter.
  • Espie, or wayte a tyme. Aucupari tempus. Espier le temps. S.
  • Espie howe to kyl one. Petere insidijs aliquem, vel vitam alicuius insidijs petere. Espier de tuer aucun.
  • Espie, or espier. Emissariꝰ, Episcopus,*Explorator, Speculator, toris. m. ge. Vne espie, ou vn espion. Et Episcopius, a, um. * Speculatorius, a, um. Ang. Pertayning to an espie, or espiall. Apartenant à Espier. Cal.
  • Espying a thing quickely. Oculatus, a, um.
  • Esquier, an instrument that carpenters vse. Nor­ma. ae. foe. g. Vne esquirré. S. Et Normalis, le, vel Normatus, ta, tum. Made right by the squier. Faicte a l' esquierre. S.
  • Esquier. Armiger, ri. mas. gen.
  • Esquyrie. Equitium, ij. neut. gen. *
  • Essentie, or substaunce compacted of matter and shape. Vsia, Essentia, Substantia, ae. f. g. Substance.
  • Essoyne. Caussa, vel Idonea absentiae causa.
  • Essoyne. Caussor, aris. Differre vadimonia, vel (vt dicūt) Exoniare, id est, iureiurādo excusare eum qui iudicio non adest, aut euocatus praesto non est. Exomnier. S.
  • Essoyned to be. Caussatum haberi, Differre vadi­monium.
  • Essoyned sewters. Causarij. Essoynez.
  • Establyshe. Decerno, is. Stabilio, is. Establir. Cal.
  • Establishe and to appointe a king. Constituere re­gem. Establir vn roy. S.

    A cittie establyshed with lawes. Fundata legi­bus ciuitas. Ville establie par loix. S.

  • Establyshed. Decretorius, a, um. Constitutus, ta, tū.
  • Establishement. Constitutio, onis. f. g. Establishemēt.
  • Estate. Status, tus. m. g. Estat. S.
  • Estate or condition of men. Conditio humana. L' estat & condition des hommes. S.
  • Estate of the body. Habitudo, inis. foe. ge. L' estat du corps. S.
  • Estate of Senatours. Ordo Senatorius. L' estat des Senateurs. S.
  • Esteme. Aestimo, as. Aestimationē facere. Estimer. S.
  • Esteame one aboue others. Primas dare, Primas ad aliquem referre, vel deferre. Estimer aucun plus de tous les autres. S.
  • Esteame as honest, or for an honest personage. Re­ponere inter probos, Numerare in bonis. Esti­mer bon. S.
  • Esteame or to prayse, regarde or alowe. Commen­dare, Dignare, Dignari, In honore habere, Pendere, Putare. Estimer, priser, & louer. S.
  • Esteame as an enemy. Pro hoste habere. Estemer ennemi. S.
  • Esteame ones paynes nothing. Operam alicuius deputare parui pretij.

    To esteame muche, or greatly. Multifacere, ma­gni & magno aestimare, Magnipéndere, Magni putare. Estimer fort. S.

    [Page]I doo not so muche esteme or thinke of my self. Tanti me non facio, Hoc mihi non sumo, non as­sumo, non arrogo, non adscisco. Ad hunc me sa­pientiae grac [...]um peruenisse non puto. Eam mihi sapientiam contigisse non sentio. Fateor eò me sapientiae non peruenisse, ea me sapientia non esse, non vsque adeo me sapere, non ita mihi pla­ceo. Non ita mihi assentior, non eam de me opi­nionem suscepi, non ita me effero, non mihi tan­tum tribuo, non in me tantum statuo, pono, loco, non ipse mihi tanti sum, non ita valde me amo, non ipse me tanti facio, aestimo, pendo, puto re­puto, duco.

    To esteame a thing little or nothing. Naucifa­cere, Pro nihilo putare, Nullo loco numerare rem aliquam, Pro nihilo ducere, Ductare pro ni­hilo, Nihili facere. N' estimer rien quelque chose. S.

    To esteame litle. Paruifacere. Peu estimer. S.

    Whiche one ought to esteame litle. Poeniten­dus, da, dum. Qui on doibt peu estimer. S.

  • Esteamed. Reputatus, a, um.

    To be greatly esteamed of the kyng. Esse magno loco apud regem. Estre fort estimé du roy.

    To be litle esteamed. Authoritate egere, Non optimè audire, Opinione laborare. N' estre pas bien estime. S.

    To be somewhat esteamed. Esse in aliquo nu­mero atue honore. Estre aucunement estimé. S.

    To be greatly esteamed. Existimatione florere, Obtinere admirationem, Summam opinionem obtinere, haberi magnae authoritatis, Esse maxi­mo pretio, vel in maximo pretio. Estre fort estimé.

    This birde is greatly esteamed in banquettes. In honore mensarum est haec auis, Maxime cō ­mendatur haec auis. Cest oiseau est fort estimé en banquets. S.

  • Esteamed litle or nothing. Paruipensus, sa, sum.
  • Esteamed well. Gratiosus, a, um. Qui est estimé. S.
  • Esteamed to be. Censeor, eris. Cic.
  • Estimable, or whiche may be [...]steamed or valued. Aestimabilis, le. Chose qu' on peult estimer. S.
  • Estimation. Census, us. Indicatio, Indicatura, Indi­catus, us.* Momentū, ti. Opinio, onis. foem. gen. Aestimatio, onis. Existimatio, onis. foem. gener. Estimation. S.
  • Estimation, familiaritie, or fauour amongest no­ble men. Dignatio, onis, foe. ge. Reputation. Cal.
  • Estimation, or value of a gentleman. Census equestris.
  • Estraunge, alien, or to put awaye. Alieno, as. Aba­lieno, as. Estranger. S.
  • Estraunged, aliened, or put awaye. Alienatus, a, ū. Abalienatus, ta, tum. Alienus, na, num. Estrangé. S.
E. ANTE. T.
  • ETernall. Aeternus, a, um. Perennis, e. Perpe­tuus, a, um. Sempiternus, a, um. Eternel. S.
  • Eternall tyme. Aeuum, ui. neut. ge.
  • Eternally. Aeterne, In aeternum, In aeuum, Peren­niter, Perpetuo, Perpetuum. Eternellement. S.
  • Eternitie. Aeternitas, Perennitas, Perpetuitas, tis. foe. g. Eternité. S.
  • Ethnicke. Ethnicus, a, um.*
  • Ethiopia, or Egipte. Aethiopia. ae. f. g. Ethiopie. S.
  • Ethiopian. Aethiopicus, Aethiops, is. mas. gener. Ethiopien. S.
  • Ethiopisse, or a woman of Ethiope. Aethiopissa, ae. foe. gen. Ethiopienne. S.
E. ANTE. V.
  • EVa, the name of the firste woman that euer was, created by God in paradise, (a place replenished withall pleasure) of the rybbe of our forefather Adam, and after for transgres­sion driuen thence with her husbande. Reade the firste and seconde chapiter of the first booke of Genesis. Eua, ae. foe. gen.
  • Euangeliste, or a brynger of good newes or ty­dinges, as were the holy Euangelistes whiche wrote the testimonie of Iesus Christe. Euange­lista, Euangelus, li. m. gen. Euangeliste, ou porteur de bonne nouuelle. Et Euangelium, lij. neut. g. The Gospell or good newes or tidinges. Euangile, c' est à dire Bonne nouuelle.
  • Euaporation. Euaporatio, onis. foe. g. Euaporation. S.
  • Euen. Coaequus, a, um. Par, ris. Parilis, le. Aequus, a, um. Egual. S.
  • Euen against it. Ex-aduersum, vel Ex-aduerso. Al' opposite. Cal.
  • Euen as. Atque, Aeque, Perinde, Quasi, Quemad­modum, Velut, Veluti. Comme.

    The place is as handsome as I wyshed it. Lo­cus est bellus, atue optabam. Plaut.

  • Euen as well as thou. Aeque bene atue tu. Plaut. Aeque mecum, Aeque tecum, Aeque secum. Euen as well as I, thou, or he.

    I knowe it euen as well as thou. Noui aequè omnia tecum, id est, pariter ac tu. Ie le scay aussi bien que toy. Cor.

    This is euen as if I should say. &c. Hoc perin­de est, tanquam si ego dicam, &c. C' est tout vn comme si ie disoye. &c. S.

  • Euen as you wer wont, or as you ar accoustomed. Quemadmodum soles. Comme tu as de coustume. S.
  • Euen as fewe. At (que) pauci.* Aeque pauci. Caesar.
  • Euen as it should be. Rite.
  • Euen as she had bene her daughter. Ita vt si esset fi­lia. Tout vn comme si elle estoit sa fille. S.
  • Euen as many, or euen so many. Totidem. Tout autant. S.
  • Euen handed. Aequimanus, a, um.*
  • Euen in the doyng. Inter agendum, Inter opus. En besongnant. S.
  • Euen iudgementes. Aequales calculi.
  • Euen, leuell, playne, or straighte. Planus, a, um. Aequus, a, um. Plain & vni. S.
  • Euen lyke. Compar, ris. Adiect. Egual.
  • Euen like. Perinde. aduerb.
  • [Page] Euen nowe. Iam iam, Nunc iam. Nunc primum, In praesentia, Nūc nuper, Iam. Toute à ceste heure.
  • Euen of largenes. Aequilatatio, tionis. foem. gen. Vit. lib. 2. cap. 8.
  • Euen of one bygnes, or greatnes. Aequè ambo pares.
  • Euen of poyse or weighte. Aequilibris, e. Om. gen. D'vn mesme poix. Cal.
  • Euen or odde. Par impar. A game muche vsed now a dayes among chyldren. In tymes past it was a disporte or recreation amongest Elders, as Suetonius wryteth of Augustus to his daughter thus. Misi tibi nummos ducentos quinquaginta, quot singulis conuiuis dederam, si vellent inter se post coenam vel talis, vel par impar ludere: &c.
  • Euen to make, or to make playne. Aequare, Com­planare, Exaequare, Allaeuare, Delaeuare, Inae­quare, Laeuigare. Applanir, & faire fort vni. Pt.
  • Euen he. Nempe ille, Ipse ille. Luymesme. S.
  • Euen so. Item, Taliter. Tellement. Pl.
  • Euen so muche. Tantundem, gen. Tantidem. neut. gen. Tout autant. Pl.
  • Euen there. Inibi. En ce lieu la mesme. S.
  • Euēly. Pariter, Aequaliter, Aequabiliter. Egualemēt
  • Euenes, or equitie. Aequitas, tis. f. g. Equité. S.
  • Euenes in speache. Analogia, Proprietas, Propor­tio. Conuenientia, Similitudo. Analogie, propor­tion, conuenance. Cal.
  • Euenes of poisse or wayght. Aequilibriū, Aequi­pondium, ij. n. g. Pareil poix. Cal.
  • Euening. Vespera, ae. Vesper, ris. Vesperugo, inis. f. ge. La vespre. Pl. Et Vesper, a, um. ac Vespertinus, a, um. Ang. Of the euening. Du soir, du vespre.
  • Euening starre. Vesper, Vesperugo, Vesperus, He­sperus, Hesperugo, Lucifer, Venus, eris. foe. gen. L' estoille qui se lieue la premiere apres soleil couche.
  • Euening late. Sero, Vesperi, Adu. Au soir. Cal.
  • Euening prayers, or euensong. Vespertinae preces. Vespres. S.
  • Euening to be or waxe. Vespero, as. Venir sur le ve­spre, ou sur le soir. Cal. Et Vesperascit, quod in ter­tijs personis tantum legitur. It waxeth nighte. Il vient sur le vespre. S.
  • Euening tyde, or euen tyde. Serum, ri. Vespera, ae. Vesper, Tempus vespertinum, siue serotenum. Le soir. S. Et Serotinus, a, um. Ang. That whiche is done late, or of the euening. Du soir. S.
  • Euer. Omnino, Semper, Vnquam. Tousiours. S.

    For euer. Ad infinitum, In aeternum, In perpe­tuum, Aeternum, Perpetuùm, Perpetuò. A iam­ais. S. Omne ad tempus, In aeuum, In modū per­petuum. A tousiours. For euer.

  • Euery. Cunctus, a, um. Omnis, e. Quilibet. Tout ensemble.
  • Euery deale. Totus, a, um. Tout. S.
  • Eueryche one. Populatim, Ad vnum. Tous.
  • Euery one is of that mynde. Omnes ad vnum idē sentiunt. Touts generalement iusques a vn. S.
  • Euery man. Quilibet, Quisque, Quisquis, Quicun­que, Quiuis, Vnusquisque. Vn chascun. S.
  • Euery one. Singulus, a, um. Quilibet, Quis (que). Idem
  • Euery thing. Quidlibet, Quodlibet.
  • Euery thing by it selfe. Singulatim, Singillatim, Si­gillatim. Chascun a part. S.
  • Euery where. Late, Nusquam non, Passim, Quo­quouersum, Vbique, Vbique gentium, Vbique loci, Vbicumque, Vbicubi, Vndi (que), Vsque qua (que), Vtrobique, Vulgò. Par tout. S.
  • Euery whyt. Totus, a, um. Tout. S·
  • Euery yeare. Annuatim, Quotannis, Omnibus an­nis. Toutes les ans. S.
  • Euerlasting. Aeternus, a, um. Perennis, e. Perpes, tis. Perpetuus, a, um. Sempiternus, a, um. Eternel. ¶Sempiternus dicitur, quasi semper aeternus: Aeternus autem quasi aeuiternus. Nam aeuum proprie aeternitatem significat. Cor.

    He hath gotten hym selfe euerlastinge fame by his worthy actes. Rebus praeclarè gestis aeter­nam sibi famam peperit.

    If you do this, you shall get euerlasting praise. Hoc si faceris, sempiternae laudi tibi futurum e­rit, immortalem tibi gloriam cōparabis, Paries, acquires, assequêris, consequêris.

  • Euerlasting continuaunce. Aeuitas, Perpetuitas, Sempiternitas, Perennitas, tatis. foe. ge. Sunt ista fere omnia antiqua & rarò in vsu habentur. Eternité. S.
  • Euerlasting tyme. Aeternitas, tatis. f. ge. Aeuum, i. neut. gen. in sing. num. tantum. Temps qui dure tousiours. S.
  • Euerlastingly. Aeternè, Perenniter, Perpetim, Perpetuum, Perpetuò, Sempiternè, In aeuum. Aeternellement.
  • Eues of a house. Subgrunda, vel Suggrunda, ae. f. g. Subgrundia, orum. neut. gen. La semeronde du tout d' vn edifice. S.
  • Euesing, or eues setting or trimming. Subgrunda­tio, Suggrundatio, onis. foe. gen.
  • Euet or lizarde, which is a grene beaste or worme. Lacertus, ti. Lacerta, ae. f. g. Lisarde. Pals.
  • Euidence or wrytinges. Chartae, arum. foe. g.
  • Euident. Apertus, a, um. Euidens, tis. Manifestus, a, um. Patens, tis. Planus, a, um. Euident. S.
  • Euident to be. Pateo, es. Patesco, cis. Estre manifeste ou euident. S.
  • Euidently. Ad liquidum, Apertè, Dilucidè, Euidē ­ter, Manifestè, Notabiliter, Liquidò, Insigniter, Perspicuè, Planè, Palam. Euidemment. S. Et Li­quide, Liquidius, Liquidissime.
  • Euill. Malus, a, um. Prauus, Peruersus, Malignus, Nocens. Mauuais. S.

    We ought not to vse the company, or familia­ritie of euell disposed persones. Nō est cum im­probis hominibus iungenda societas. Coire nos societatem, coire in societatem, inire societatem cum perditis hominibus, dare se in societatem perditorum, conferre se, adiungere se, applicare se ad homines perditos, coniungere se, vinculo se societatis obstringere cum perditis hominibus, Vtilitatis vel maxima spe proposita, vel si spes [Page] vtilitatis maxima ostenditur, Non decet, turpe est, minimè debemus. Qui se socium ad perditos homines adiungit, cum perditis hominibus coit, perditos sequitur, comitem se praebet improbis, facit turpiter, contrà quàm decet, minimè lau­dabiliter.

  • Euill and wicked persones ought to be punished. Animaduertendum est in homines nocentes. Iu­sta est in homines improbos animaduersio. Ani­maduersione vti aduersus improbos oportet. Improbi afficiendi sunt poena, vindicandi, puniē ­di, plectendi, vlciscendi, castigandi, malè multan­di. Sumendum est de improbis supplicium. Ca­pere poenas de improbis aequum est. Luant im­probi poenas factis dignas. Debitum supplicium nefarij homines persoluant. Digna eorum factis animaduersione improbi plectantur.
  • Euilnes. Malignitas, tis. Prauitas, tis. Malitia, ae. f. ge. Mauuaistié. S.
  • Euilly. Malè, Prauè, Peruersè. Mauuaisement. S.
  • Euill sounding. Absonus, a, um. Desaccordant. S.
  • Eupatorie, an herbe. Hydropiper. * I thinke it be Agrimonie, for that the Englishe hath some af­finitie with the Latine & Frenche name therof. Vt Eupatoria, vel Eupatorium, ij. neut. gener. Epatoire. S. Aigremoine.
  • Euphrates, is a ryuer so called, whiche commeth out of Paradice, and runneth through Babi­lon, whose course was returned by Cyrus, whē Babilon was besieged by him & Darius. Eu­phrates, tis. mas. gen. It was also the name of a Philosopher, whiche in the tyme of Adrianus poysoned him selfe with the herbe called Cicu­ta, whiche is lyke hembloke.
  • Ewre, to washe the handes withall. Futis, Guttus, Gutturnium, Aqualis, Vas angusti oris, vnde guttatim aqua manibus affunditur. Goutteron, esguire. H.
E. AMTE. X.
  • EXacte, or to demaunde a thyng. Exigere, Ex­primere, Exculpere, Extundere. Exiger, ou demander. S.
  • Exacted. Exactus, a, um.
  • Exaction, or polling of the people. Exactio, onis. foe. gen. Exaction. S.
  • Exactly done, or well perfourmed. Exactus, a, um. Consomme.
  • Exactly, or very diligently. Exacte, Ad vnguem, Ad amussim, Accuratè. Exactement. S.
  • Exaggerate. Repono, is.* Exaggero, as. Exaggerer.
  • Exaggerated. Repositus, a, ū.* Exaggeratus, ta. tū.
  • Exalte, or to extolle. Magnificare, Exaltare. Exalter.
  • Exalte one to heauen. Extollere in coelum quem­piam. Exalter iusques au ciel.
  • Examen. Discutio, is. Dispūgo, is. Examino, as. Per­pendo, is. Perquiro, is. Perscrutor, aris. Quaero, is. Scrutor, aris. Trutino, as. Expungo, is. Ponde­ro, as. Examiner quelque chose.
  • Examen an accounte. Dispungere rationem, Sub­ducēre calculum, Expungere rationes. Examiner vn compte. S.
  • Examen diligently. Percontor, aris.
  • Examen witnes after a diuers sorte. Versare te­stes. Testes rogare, Iterare, & cum reis compo­nere. Examiner, Recoler & confronter testmoings. S.
  • Examination. Dispunctio, Examen, Quaesitio, o­nis. foe. gen. Examination. S.
  • Examined. Examinatus, a, um. Pensus, a, um.
  • Examiner. Examinator, Quaestionarius, Conquisi­tor. m. g. Examinateur.
  • Example. Antigraphum, Exēplar, Exemplum, Pa­radigma, tis. Specimen, Typus, pi. mas. gen. Type, primiere forme de quelque chose, Example. S. Caussa, Gratia, vt Verbi caussa, vel gratia.
  • Example of a good and straight conscience. Exem­plar antiquae religionis.

    To alleage an example. Ponere exemplum, vel proferre, Exemplum praebere, Exemplis agere. Alleguer vn example. S.

  • Example and patron of innocencie. Specimen in­nocentiae. L' example & patron d'innocence. S.
  • Example full of faultes. Exemplum mēdosum, vel Exemplare mendosum.

    To take example by other. Facere periculum ex alijs, Exemplum sumere, Exemplum capere de aliquo. Prendre exemple. S.

    To giue an example to a scholler. Praeformare literas infanti. Donner ou escrire matiere ou exemple à son escolier. H.

  • Exanimate, or to trouble greatlye. Exanimo, as. Troubler grandement. S.
  • Exanimate or feared. Exanimatus, ta, tū. Espouanté.
  • Exasperate. Vlcero, as. Exaspero, as. Exasperer. S.
  • Excede. Excedo, is. Exupero, as. Praepolleo, es. Pro­fundo, is. Superfluo, is. Transcendo, is. Transgre­dior, eris. Exceder. S.

    To exceade the boundes. Vltra praescriptum a­gere. Exceder les termes.

  • Exceading. Hyperbolicus, a, um. Excessiuus, a, um.
  • Exceading liberall. Profusus, a, um.*
  • Exceading liberall man. Lurco, onis. Nepos, tis. Homo Prodigus, Profusus, Supra modū sump­tuosus, Abundans.
  • Exceadingly. Efflictim, Effuse, Impensius, Sūmo­pere, Superflue, Superfluo, Profuse. En grand a­bondance. Cal.

    To excell, or to be more excellent. Antecedo, is. Antecello, is. Antesto, as. Emineo, es. Excello, is. Praecello, is. Praepolleo, es. Praemineo, es. Prae­sto, as. Primas ferre, Principatum habere. Estre plus excellent. S.

  • Excellency. Elegantia, Praestantia, Excellentia, Claritas, Exuperantia, Splendor, oris. mas. g. Ex­cellence. S.
  • Excellent. Altus, a, um. Egregius, a, um. Elegans, tis. Excellens, tis. Eximius, a, um. Insignis, e. Ma­ctus, a, um. Praestabilis, le. Praestans, tis. Summus, a, um. Insignis sumitur tam in bonam, quam ma­lam [Page] partem, vt Insignis vir. Insignis latro.* Ex­quisitus, ta, tum. Singularis, re. Splendidus, da, dum. Clarus, a, um. Praeclarus, a, um. Excellent. S.

    He excelleth in diuers disciplines. Grammati­corum laboriosos canones excussit, Rhetorum flosculis abundat, Dialecticorum argutias cal­let, Physices arcana peruestigauit, Supramunda­nae sapientiae ardua superauit, Theologorum ab­dita perspexit, Poëtarum omnium omneis fabu­las mirè tenet.

    The moste excellēt. Praecipuus, Longe princeps, Praesignis, Insignis, Praecellens. Le plus excellent.

  • Excellent good cheare. Dapsile conuiuium.
  • Excellent good bedde. Dapsilis lectus. *
  • Excellently. Egregie, Eleganter, Eximie, Singula­riter, Summe.
  • Excellently, singularly, passing well. &c. Summè, vehementer, valdè, magnoperè, etiam at (que) etiā, maximè, mirè, mirificè, incredibiliter, singulari­ter, vnicê, egregiè, infigniter, cum primis, in pri­mis, praecipuè, apprimè, admodum, maiorem in modum, mirum in modum, mirandum in modū, supra modum, extra modum, oppidò, eximiè, maximoperè, non vulgariter, nō mediocriter, nō minimè, non ad aliorum exemplum, non ex cō ­muni consuetudine, non vt solet, non vt mos est, non more, non ordine, nō aliorum exemplo, ex­tra morem, extra ordinem, praeter exemplum: sic, vt nihil magis, nihil supra, nihil vltra, nihil ta­le, nihil ad aliud, vt conferri nihil possit: simile, par, aequale, eiusmodi, eius generis nihil sit.
  • Except. Demo, is. Excipio, is. Eximo, is. Recipio, pis. Excepter. S.
  • Except. Ni, Nisi, Praeter. Sinon, Exceptè. S.

    No man shall part her from me, but death, or except death. Hanc nisi mors, mihi adimet ne­mo. Terent.

  • Except euen nowe. Nisi nunc. Sinon à ceste heure. S.

    No man sayde so except Cicero. Nemo ita dixit praeterquam Cicero. Personne ne l' a dict, ex­cepté Cicero. S.

  • Except the only. Praeter te vnum, vel extra te vnū. Excepté toy seul. S.

    To except and reserue some thing when a man selleth his heritage, lande, or house. Recipio, is. Excepter, & reseruer quelque chose quand on vend quelque heritage, terre ou maison. S.

  • Excepted. Demptus, a, um. Exceptus, a, um. Recep­tus, a, um. Osté. Taken awaye.
  • Excepted from laboure or warres, by reason of age, or lamenes, which can serue no more. Eme­ritus, ta, tum. Qui ne peult plus seruir. S.
  • Exception. Exceptio, onis. f. g. Exception. S.
  • Excesse of carnalitie, as apparel, building, fare. &c. Luxuria, Luxuries, Luxus, us. m. g. Intemperantia, ae. foe. ge. Excez. S.
  • Excesse in aduauncing, or depressing of the truthe or falshode, as truer then God, falser then the Deuill, An hyperboly. Hyperbole, es. foem. gen. Est etiam quaedam figura vel dictio fidem exce­dens, augendi minuendíue caussa. Augendi: vt pluma mollior, Littore surdior, Minuendi, vt vo­lantis te folij sonitus terrent, & dicitur ab yper quod est super, & bole sententia.
  • Excesse of meate and drinke. Caros, Crapularis re­dundantia. Cal.
  • Excessiue banqueting, or reueling. Profusae epulae.
  • Excessiue. Insolens, Immodicus, ca, cum. Profusus, sa, sum. Excessif. S.
  • Excessiue, or riotous spending or wasting of sub­staunce. Prodigalitas, tatis. f. ge. Profusio, Prodi­gentia, ae. foe. ge.
  • Excessiuely. Prodige, Profuse, Superflue, Super­fluo, Immodicè, Nimis, Praeter modum. Excessi­uement. S.
  • Exceter, a towne in Deuenshire. Isca, cae. foe. ge.
  • Exchaunge. Commuto, as. Permuto, as. Immuto, as. Demuto, as. Changer. S.
  • Exchaunge, or exchaunging. Commutatio, Per­mutatio, Mutatio, Immutatio, Conuersio, onis. foe. ge. Changement. S.
  • Exchaunge, where as gayne or lucre is gotten at the seconde hande Promercium, ij. n. gen. *
  • Exchaungeour. Permutator. m. ge.
  • Exchaunger of money. Campsor, * Telonarius, ij. Collibistes, ae. Trapezita, ae. Mensarius, ij. Argi­rognomon, onis. m. g. Changeur.
  • Exclamation. Epiphonema, atis. neu. ge. Exclama­tio, onis. foe. g. Exclamation. S.
  • Exclamation to make. Exclamo, as. Vocifero, as. Clamorem tollo. S' escrier, Exclamer. S.
  • Exclude or to shut forth. Excludo, is, si. Mettre hors.
  • Exclude an heyre from his enheritaunce, or pos­session, whiche is properly applied to ingrate­ful parentes. Abdico, as, are. Renoncer pour enfant. Quod verbum cum suo substantiuo (Abdicatio) refertur ad ingratitudinem paternam versus hae­redem.
  • Excludid, or shut forthe. Exclusus, sa, sum. Exclus. Iecté hors. S.
  • Excomunicate. A coetu piorum concilioque abige­re. A sancta matre abdicare, Programmate diro & execrabili configere. Excommunier. S.
  • Excuse, or a defence. Abologia, ae. foem. gen. Excuse ou defence. H.
  • Excusable, or worthy to be excused. Excusabilis, le. Excusable, digne d' estre excusé. S.
  • Excuse. Excuso, as. Eximere ex culpa. Excuser. S.
  • Excuse a matter. Caussam accipere, vel nectere, vel opponere.
  • Excuse hym selfe. Causari, Expurgationem habere, Opponere causam, Satisfacere. S' excuser. S.
  • Excuse to fynde. Rimam inuenire.
  • Excuse hym selfe by reason of the tyme. Causam conferre in tempus. S' excuser sur le temps. S.
  • Excuse, or an excusation.. Excusatio, Purgatio, o­nis. foe. gen. Causa, ae. Latebra, ae. f. g. Vn excuse. S.

    To haue an excuse, or excusation. Excusationem habere. Auoir excuse. S.

    To searche excuses. Causas colligere. Cercher ex­cuses. S

  • [Page] Excused. Excusatus, a, um.

    With good excuse. Excusatè. Auec bonne excuse. S

  • Execrable, or detestable. Sacer, Execrabilis, Deuo­tus, ta, tum. Execrable, & detestable. S.
  • Execration, or cursing. Detestatio, Blasphemia, ae. foe. gen. Execration.
  • Execute. Exequor, eris. Executer. S.
  • Execute an other mans office. Vicariam operam impendere.
  • Execute an office. Curare officium.
  • Execute the law. Lege agere, Exequi rem iudicatā.
  • Execution, or charge of an office, or ministration of an office. Cura, ae. Onus, eris. Pensum, Pensi. n. g. Vide Charge.
  • Execution. Poena, ae. Supplicium, cij. n. g. Execution. S
  • Executiō to do. Lege agere. Proceder par execution. S.
  • Executours of the deaddes wyll. Executores man­datorum supremorum, Arbitri testamentarij, Curatores testamentorum, Executores, & fune­ratores. Executeurs de testamens.
  • Executour of an areste, decree, or sentence. Trans­actor sententiae & iudicati, Iudicatae rei peractor, Exequi rem iudicatam iussus, Exequendae rei iu­dicatae disceptator. L' executeur d' vn arreste ou sentence. S.
  • Exemplifie. Ascribo, is. Exscribo, is. Transcribo, bis. Exemplifier. Pals.
  • Exemplication of a recorde. Transumptum, ti. n. g.*
  • Exemplefier, or he that foloweth the example of others. Exscriptor, ris m. ge.
  • Exempt. Immunis, e. Adiect. Exempt de faire aucune charge. S.
  • Exempte from laboure, or warres for age, or la­menes, as olde men be. Emeriti, orum. m. ge.
  • Exempte, or priueleged by the kynges charter. Ex­emptus, a, um. Exempt. S.

    To exempte. Rudem donare, Eximere turbae, Dare vacationem rerum omnium, Dare immu­nitatem. Exempter. S.

  • Exempted from the warre. Vacationem militiae habere.
  • Exempted to be. Rude donari, Rudē accipere. Ha­bere immunitatem, Legibus solutum esse. Estre exempt. S.
  • Exemption, fraunchise, or libertie. Immunitas, tis. foe. ge. Exemption. S.
  • Exercise. Agitatio, Exercitatio. Studium, ij. Vsus, us. Subactio, onis. f. g. Exercitium, ij. n. g. Exercice.

    No small exercise. Non parua exercitatio. Grand exercice.

  • Exercise of marchaundise. Negotiatio, onis. foe. ge. Trafique. Cal.
  • Exercise in al marcial deades, or feates of armes, for defence of the body. Ludus gladiatorius.
  • Exercise in corporall actes, or feates of actiuitie. Ludi Gymnici. Cal.
  • Exercise of a weighty matter, or office, or the exe­cution of a charge or office. Functio, onis. foe. ge. L' execution de quelque charge ou office.

    To exercise. Exerceo, es. Fungor, eris, nctus sum, & exigit ablat. Tracto, as, aui. Exercer. S.

    To exercise some arte. Artem aliquam tractare, vel exercere. Exercer. S.

    To exercise him selfe. Exercitationē suscipere, Exercere se. S' exercer. S.

    To exercise to wryte. Stylum exercere. S' exerci­ter à escrire. S.

  • Exercise authorite, office, or rule. Potestatem age­re, Officia obire. Exercer son office. S. & Honores gerere. Idem.
  • Exercise a vyle occupation. Mereo, es. Labourer. S.
  • Exercised. Accitus, a, ū.*Exercitatus, ta, tū. Exercité.

    A man exercised to some thing, or in some thing, Vir exercitatus ad rem aliquam, vel in re aliqua. Homme exercité à quelque chose. S.

    To be exercised to the warre. Habere vsum bel­li. Estre exercité à la guerre. S.

  • Exerciser of any of these fiue games, casting of the ball, or trendle, leaping, running, throwyng of the darte, wrestlyng. Pentathlus, Quinquertio, onis. m. g. Cal.
  • Exercises, or studies. Placita, orum. n. g.
  • Exheredate. Abhominor, aris.* Exhaeredo, as. Exhe­reder, ou disheriter.
  • Exheredation. Abominatio, Exhaeredatio, onis. foe. gen. Exheredation. S.
  • Exhibite, or shewe forth. Exhibeo, es. Praesto, as. Exhiber. S.
  • Exhibition. Exhibitio, onis. f. ge. Munus, eris. neut. gen. Subsidium, ij. n. g. Exhibition. S.
  • Exhort. Adhortor, aris. Admoneo, es. Cohortor, a­ris. Hortor, aris. Moneo, es. Prouoco, as. Voco, as. Suadeo, es. Exhortor, taris, Vti hortatione. Exhorter. S.
  • Exhortation. Hortatus, us. Suasio, onis, Adhorta­tio, onis. Cohortatio, Exhortatio, onis. f. g. Enhort ou enhortement. S.
  • Exhortour. Suasor, ris. Consuasor, Adhortator, Ex­hortator, oris. m. g. Enhorteur. S.
  • Exile. Exilium, lij. Relegatio, Proscriptio. Eiectio, Ademptio ciuitatis. Exile, banissement. S.
  • Exiled. Deportatus, Relegatus, Proscriptus, a, um. Bani. S.

    To exile. Proscribo, is. Relego, as. Exilio affice­re, In exilium agere, Ciuitatem alicuí adimere, Redigere ad vel in peregrinitatem. Enuoyer en exil. Banir, bannir. S.

  • Exiled, or banished to be. Exulare, Ire in exilium, Nomen exulis subire, Ciuitatem amittere. Estre bani. S.
  • Exiled, or banished persone, an exul. Apolis, Extor­ris, Exul, Proscriptus. Vn bani. S.
  • Expectation. Expectario, onis. f. g. Expectation. S.
  • Expectation to haue. Expecto, as. Attendre.
  • Expedient or necessary it is, or it is come to passe. Expedit. Imp. Expeditum est, Oporter, bat. Il est expedient. S.

    It is expedient for me to put awaye this feare. Mihi expedit hunc metum abstergere. Il est ex­pedient que ie oste crainte. S.

  • [Page] Expedition, dispatching, deliueraunce, or furni­ture. Expeditio, onis. foem. gen. Confectio, onis. foem. gener. Expedition. S.
  • Expell. Ago, is. vt venena membris agit. Exigo, is. Expello, is. Eiectionē facere. Iecter hors par force. S
  • Expelled. Exactus, a, um. Expulsus, a, um. Chassé. S.
  • Expend, or laye out money. Expendo, is. Expensum facere, vel ferre. Dispendere, Erogare, Impen­sam facere, Sumptum facere, vel ponere. De­spendre. S.
  • Expenses. Expensae, arum. Impendium, dij. Impen­sa, ae. Sumptus, us. Expensum, si. Erogatio, onis. f. ge. Despense. S. Et sumptuarius, a, um. Ang. Per­taining to expences. Appartenant a la despense. S.
  • Expences in voluptuousnes. Hedonius.*
  • Expenses of a iourney. Viaticae expensae.
  • Expenses for vittayle. Annonariae expensae. Viget.

    To prouide expēses, necessaries, or vittailes in a iournay. Viaticor, aris. Parare viaticum. Plaut.

  • Experience. Experientia, Periclitatio, Periculum, Res, Documentum, Experimentum, ti, neut. ge. Experience. S. Et Expers, tis. Lacking experience. Qui est sans experience.
  • Experience is the maistres of all thinges, or ex­perience teacheth vs many thinges. Multa dis­cuntur, percipiuntur ab experientia. Multarum rerum scientia, cognitio, intelligentia, doctrina capitur, sumitur, hauritur ab experientia & vsu. Multa cognoscuntur experientia duce. Multa­rum rerum magister est vsus, multa docet, osten­dit, patefacit, viam aperit vsus ad multarum rerū scientiam. Erudimur valde, instituimur, expoli­mur. Ex ignorantiae tenebris educimur, ad scien­tiam multarum rerum experientia duce perue­nimus. Multarum rerum scientiam cōsequimur, eperientiam secuti, experientia docti, experien­tia magistra.
  • Experience, or profe to make. Experior, iris. Peri­clitor, aris. Experimentum capere, Facere peri­culum, Experimenta agere, Tentare. Experi­menter. S.
  • Experte, or of experience. Expertus, a, um. Prudens, tis. Experiens, peritus. Solers, tis. Homme expert.

    Thou art not experte, thou arte inexperte, or thou arte a rude fellowe. Rudis es, imperitus, nullius experientiae, vsu minimè doctus, vsus ex­pers, rudis in rebus, nouus tanquam hospes, pla­nè peregrinus, ab vsu rerum imperitus, parum versatus in rebus, rerum insciēs, ignarus, expers. Peregrinaris in rebus. Res non tractasti, expe­rientia vacas, vsum non habes.

  • Expertly. Experte, Prudenter. Prudemment. S.
  • Expire, or ende. Expiro, as. Expirer. S.

    The tyme is expired. Abijt tempus. Le temps est expiré. S.

  • Explayne. Explico, as. Delico, as. Edissero, is, rui. Explano, as. Interpretor, taris. Expliquer.
  • Explicate, or declare. Conficio, is. Explico, as. In­terpretor, aris. Declaro, as. Idem.
  • Explicated, or declared. Explicatus, ta, tum. Inter­pretatus, ta, tum. Expliqué. S.
  • Exployt, or to do a thyng. Administro, as. vide Doo
  • Exploye study. Conferre studium.
  • Exposition. Commentarium, Commentum, ti, Commentarius, Hypomnema, tis. Interpreta­mentum, Interpretatio, Explanatio, onis. foe. g. Expositio, onis. f. g. Exposition.
  • Exposition brief, compendious, or short. Scholiū, ij. n. g. Vne glose, vne brieue interpretation.
  • Exposition of fables. Mythologia, Fabulae expli­catio. Cal.
  • Expositoure. Commentarius, ij. Commentarius aliquando commentator dicitur. Seruius super primo Georg. Superfluam mouent quaestionem commentarij. haec Cal.
  • Expounde a thing to chyldren. Aperio, is. Commē ­tor, aris. Expono, is. Interpretor, aris. Memoro, as. Praelego, is. Explano, as. Exposer quelque chose aux enfans. S.
  • Expresse. Exprimo, is. Exprimer.
  • Expresse in woordes. Consequor, eris. Exprimo, is. Refero, rs.
  • Expresse by wrytinge. Exigere stylo, Exprimere scriptis. Exprimer par escript. S.
  • Expresse muche in briefe sence. Rotundo ore loqui.
  • Expresse, or to porture a thing grossely with a cole or suche lyke. Adumbro, as. Pourtraire quelque chose auec le charbon. S.
  • Expresse playnely the pythe of the matter. Medul­lo, as.*
  • Expresly. Definité, Nominatim, Priuatè. Expres­séement. S.
  • Expulsed. Expulsus, sa, sum. Iecté hors. S.
  • Extende. Extendo, is. Protendo, is. Pertineo, es. Promico, as. Promineo, es. Tendo, is. Contendo, is. Dilato, as. Pertendo, is. Porrigo, is. Propago, as. Explico, as. Exporrigo, is. Intendo, is. Dispā ­do, is. Distendo, is. Erugo, as. Produco, is. Promo­ueo, es. Estendre. S.
  • Extende in bredthe and length. Porrigo, is. Estēdre.
  • Extende forth at lengthe. Promineo, es. Propen­deo, es.
  • Extended in breadth or length. Porrectus, Disten­tus, ta, tum. Extendu. S.
  • Extending forth at lengthe. Prominentia* Prola­tio, Distensio, Porrectio, Proiectio, Intensio, si­ue Intentio, onis. Estendement. S.
  • Exterior, or outwarde parte of any thing. Superfi­cies, iei. f. ge. Le dessus de toutes choses. S.
  • Extinguishe. Extinguo, is. Restinguo, is. Coerceo, es. vt Coercere ignes. Esteindre. S.
  • Extinguished. Extinctus, a, um. Esteinct. S.
  • Extinguishe or to put out fire. Incendium com­pescere. Esteindre vn feu. S.
  • Extinguishemente. Extinctio, onis. Restinctio, onis. foe. ge. Esteignement. S.
  • Extoll. Amplifico, as. Extollo, is. Fero, rs. Magnifi­co, cas. Eleuare, In altitudinem trahere, Efferre, Erigere, Excellere, Subrigere, In sublime tol­lere. Esleuer. S.

    [Page]To extolle one to honour. Adornare aliquem, prouehere, Collocare aliquem in aliquo gradu. Esleuer en honneur. S.

  • Extoll with boasting. Glorior, aris. Iacto, as. Effer­re se, Spiritus sibi sumere, & arrogantiam. S' esle­uer, glorifier. S.
  • Extorrion. Exactio, onis. foe. g. Leuement de deniers. S.
  • Etorcioner. Grassator, ris. Expilator, Spoliator, Di­reptor, Praedator, Populator, Depeculator, ris. mas. ge. Pilleur. S. Exactor, ris. m. gen. Qui lieue & contraind de payer aucuns deniers. S.
  • Extorcioner, or a poaler. Accipiter pecuniarū. Pla.
  • Extortion of captaines taking frō the poore soul­diours any part of their wages. Stellatura. ae. f. ge. Lampridius in Alexandro. Annonas (inquit) militum diligenter inspexit: Tribunos, qui per stellaturas militibus aliquid abstulissent, capita­li poena affecit.
  • Extort. Abstorqueo, es. Compilo, as. Expilo, as. Piller. S.
  • Extorted. Compilatus, a, um. Grassatus, a, um. Expi­latus, a, um. Qui esté pillé. S.
  • Extree of a Carte. Axis, is. mas. ge. Vn esseau. S.
  • Extreme. Summus, a, um. Le plus hault. S.
  • Extreme age. Decrepita senectus, Summa senectꝰ. Grande vieilesse. S.
  • Extreme parte, or extremitie, or ende, or further­moste part of a thing. Terma, tis. n. g. Terminus, Finis, Extremum, Meta, tae. foem. ge. Le fin de tou­tes choses.
  • Extremely. Perdite, Summe. Supra modum, Extra modum. Extremement. S.
  • Extremitie of the lawe. Summum ius. vt Summum ius, summa iniuria. Extreame lawe, extreame wronge.
  • Exull. Vide Exile.
  • Exulcerate. Exulcero, as. Exulcerer. S.
  • Exulceratorie, or that maketh exulceration. Exul­ceratorius, a, um. Exulceratoire. vt Exulceratoriū medicamentum. A medicine exulceratorie. Me­dicament exulceratoire. S.
  • Exulceration. Exulceratio, onis. foe. g. Exulceration.
  • Exulcerated, or broken in the fleshe. Exulceratus, ta, tum. Exulceré. S.
F. ANTE. A.
  • F, A letter by Priscian nombred amonge the mutes, of others a­mong the halfe vow­elles, because it begin­neth with a vowel and endeth in it self. This letter also by another name is called Digā ­ma Aeolicum, whiche in figure or forme dothe represent γ γ, It hath the same sounde with vs that Φ hath among the Grecians, whereby it happeneth that certaine Greeke wordes recea­ued among the Latines, are written with F, whiche they wryte with Φ As Fan [...]a, Fanū. &c. The auncient wryters vsed this letter F as an aspiration, for they sayde Fordium, Trafo, Vefo, For Hordium, Trah [...], Veho. Ther were besides amongest them whiche did vse B, in steade of F, As Bruges, For that which we ra­ther name Fruges. To this lettre gaue C. Cae­sar the force of a consonant, whiche to this daye remayneth in certaine olde wrytenges and mo­numents: Notwithstanding his opiniō in this point was neuer of all men alowed. It soun­deth more sharper then V consonant, and the sounde thereof riseth and falleth accordinge to the qualitie of his place, and the letter follow­ing. In the notes of antiquitie F was written for Fecit, Fuit, Foelix, Familia, Fit, Figura, Fi­des, Filius, Fuluius, Februarius, Fur: Faustum quo (que) declarabat diem.
  • Fable, or a tale. Fabula, ae. f. g. Apologus, gi. m. gen. Vne fable.
  • Fable, or to tell fables. Fabulor, aris. Fabloyer. S.
  • Fabler, or a teller of fables. Fabulator, oris, m. ge. Vn conteur de contes & fables. S.
  • Fabulous, or faulse. Fabulosus, sa, sum. Fabularis, re. Fabuleux. S.

    The moralization, or interpretation of a fable. Mythologia, ae. foe. g. Affabulatio, vel fabulae ex­plicatio. Cal.

  • Fabulositie, or fabling. Fabulositas, tatis. foe. ge. Et Fabulosè. Fabulously, or lyingly.
  • Face. Facies, ei. Vultus, us. m. gen. Face. H. Aliquan­do pro integro corpore sumitur, & tunc per sy­necdochen.

    A straunge face, or countenaunce. Peregrina facies. Vn face d' estraunge sorte. H.

    At the first face, at the first sight. Prima fronte, Primo aspectu, Prima specie, Prima inspectio­ne. De prime face. S.

  • Face deadly, or fearful countenaunce. Facies cada­uerosa. Vn regard espouentable. H.
  • Face to face. Aduersus, Eregione.
  • Face to face, as wherof the foreparts ar seene. Ad­uersus, a, um. Viz a viz. S. And whereof the hyn­der part is seene, that is. Auersus, a, um. De­stourné. S.
  • Facilitie, easines, or an inclination. Procliuitas, tatis, foe. ge. Facilité, aisance, ou inclination. S. Et fa­cilitas, tatis. Idem.
  • Facile, or easy. Facilis, le. Facile, aisé. S.
  • Facily, or easyly. Procliuiter, facilè, Expedité. Faci­lement, aiséement. S.
  • Facte. Actus, tus. m. g. Factum, ti. n. g. Vn faict· S.
  • Factoure. Actor, Factor, Negotiorū curator, Pro­curator. m. g. Qui fait quelque chose. Et Procurato­rius, a, um. Ang. Pertaining to a factour. Apar­tinant à procureur. Cal. Procureur. Cal.
  • Facultie. Facultas, tis. foe. g. Faculté. S.
  • Fade, or to fall as flowres do. Defloreo, es. Deflo­resco, [Page] scis. Se deflourer, perdre sa fleur. S.
  • Fading or falling awaye as leaues of a tree. Deci­duus, a, um. And after Plinius. Sometime sub­iecte to falling, as the heades of deares, whiche be yearely cast. Subiect a choir. S.
  • Fadome. Vlna, ae. foe. g. Vne brassee. S.
  • Fagot. Fascis, is. m. g. Vn fagot. S.
  • Fagot, or a bauin of drye woode. Fascis cocularius. Vne bouree. S.
  • Fayle, be feable of courage, or to be sicke. Aegro­to, as. Estre malade. S.

    To fayle, erre, or to doo amisse. Delinquere, Corruere, Errare, Deerrare, Labi, Offendere, Pererrare, Culpam admittere, Noxam comit­tere. Failler. S.

  • Fayle, or forsake. Deficio, cis. Labasco, scis. Labas­cor, eris. Labor, eris. Faillir. S.

    To fayle of promisse. Fallere promissum, fallere fidem, Non stare promissis, Distituere condictū, Non praestare promissum, Fidem suam labefac­tare. Faillir de promesse. S.

  • Fayle for faintnesse. Succumbo, is.

    To fayle in courage. Animos submittere, Defi­cere animis. Defaillir de courage, perdre courage. S.

  • Fayne. Vide Feigne.
  • Faynte. Languidus, a, um. Remissus, Sublestus, a, ū. Qui languit. S.
  • Fainte and vnperfit coloure. Dilutus color.
  • Fainte harted. Micropsichus, Pusillanimis, e. Pusil­lanimus, a, um. Timidus, da, dum. Pusillanime, Craintif. Cal.
  • Fainte, or feble to be, or waxe. Elanguesco, scis. Lā ­gueo, es. Languesco, Deficere. Defailler. S.
  • Faintely. Remissè.
  • Faintnesse, or wante of courage. Remissio, vel Dis­solutio animi, Abiectio animi, Animi demissio. Defaillance de courage. S.
  • Faire. Almus, a, um. Bellus, a, um. Honestus, ta tū. Decorus, a, um. Venustus, Pulcher, chra, chrum. Speciosus, a, um. Formosus, a, um. Beau. S. Vt Virgil.
    Quamuis ille niger, quāuis tu cādidus esses:
    O formose puer, nimium ne crede colori.
    Although that he be swarthy blacke,
    though thou be passing whyte:
    Fayre boy, let not thy fading forme
    thee ouer muche delighte.

    Is she so fayre as they saye she is? Est ne vt fertur forma? Est elle si belle qu'on dit? S.

    It is a faire or very beutifull virgin. Virgo est haud deformis, Facie venusta virgo, Virgo ele­ctae pulchritudinis. Lectae venustatis virgo nobi­lissima. Dotibus formae, pueritiae (que) cunctis prae­clara, Formae dotibus infignita, Virgo insignis spectabilis (que) formae, Mulier decora facie, Libe­rali, & insigni vultu, In ea est formae pulchritu­do, & corporis proceritas pulchritudine conspi­cua, Eximiae formae & aetatis adultae, Forma & aetate florens, Aetatis flore, & formae veneratio­ne inter reliquas insignis. Est decora, & egregia forma, Virgo facili, & non incelebri vultu, Nihil ea ipsa formosius, venustius, pulchrius, speciosiꝰ, Virgo insignitae pulchritudinis, Mira specie, Pul­chritudine eximia, Egregia forma, at (que) aetate in­tegra, Elegantia formae praedita, Exuperanti forma.

    Very faire. Perpulcher, chra, chrū. Perdecorus, a, um. Fort beau. S.

    A faire litle one. Pulchellus, la, lum. Assez beau. S.

  • Fayre and cleare without cloudes. Serenus, a, um, Sudus, a, um. Tranquillus, a, um. Clair & serain, sans nuees. S.
  • Faire and easely, faire and softely. Suspenso gradu, Tacite, Tacito, Tacito pede. Sans bruit. S.
  • Faire weather. Aer tranquillus, Dies serena, vel tersa, Bona tempestas, Serena tempestas, Liqui­dissima coeli tempestas, Coelum serenum. Beau temps. S.
  • Faire, or fairely. Pulchrè. Aduerb.
  • Faire somewhat. Bellulus, a, um.*
  • Faire speache or flatterie. Blanditiae, arum. Blandi­tia, ae. foe. g. Blandissemement, flaterie. S.
  • Faire speaker. Blandidicus, a, um. Blandus, a, um. Placidus & comis in sermone. Doulx en parler.
  • Faire to the eye. Nisaeus, a, um. vt Nisaeus equus. A fayre and goodly horse, grounded vpon Nisaea, a certaine place in the region of Media, where as good breede of horses is.

    I sawe him sitting on a fayre horse. Vidi illum in equo praestantissimo, Vidi illum equo insigni insidentem, Pulcher equus latinè dicitur: verùm illud loquendi genus est rusticum. Ie l' ay veu sur vn bean cheual. Cor.

  • Faire woman. Luculenta foemina, Pulchra, Spe­ciosa. Vne femme fort belle. S.
  • Faire and cleare to make. Sereno, as. Clarifico, as. Tranquillo, as. Faire claire, & serain. Cal. Sereno Refertur ad sydera.
  • Faire and drie to be, or waxe. Seresco, scis. Deuenir sec. Cal.
  • Faire, market, or marte place. Emporium, rij. n. g. Forum nundinarium, Mercatus, us. m. g. Nundi­nae, arum. foe. g. La foire, Marché. S.
  • Fairenes, or beautie. Pulchritudo, Species, Forma, Formositas, Elegantia, Honor, oris. m. g. Beaulté.
  • Fairenes of wether. Serenitas, tatis. foe. gen. Serain, beau temps. S.
  • Fairer. Pulchrior, ris. Plus beau. S.
  • Fayres, or Elfes. Lamiae, Empusae, Laruae, Lemu­res, um. m. g. Les fées.
  • Fayres, or Elfes of the welles. Naides, siue Naia­des, dum. foe. gen.
  • Fayres, or Elfes of the woodes. Napaeae, siue Dry­ades, dum. foe. gen.
  • Fayres, or Elfes of the hylles. Oreades, um. f. ge.
  • Fayres, or Nymphes of the Sea, the daughters of Nereus and Doris, hauing the forme of wo­men, their names are Nesaee Cymothoe. &c. Lege Hesiod. in Theogon. Nereides, dum. foe. g.
  • Fayrest. Pulcherimus, a, um. Venustissimus, a, um. [Page] Tresbeau, ou tresbel. S.
  • Faithe. Fides, ei. foe. ge. Foy. S.

    Thy faithe will be doubted of, mistrusted, or come in suspition. Venies in suspicionem infide­litatis, parum bonae, sincerae, rectae fidei. Tua fides in suspicionem adducetur, in dubium veniet, in dubium vocabitur, erit, cur de tua fide non benè homines existiment, suspectus eris nomine infi­delitatis, causam afferes de tua fide secùs existi­mandi.

  • Faithfull. Fidelis, le. Fidus, a, um. Fidele. S.

    To be faithfull. Fidem colere, Fidelem esse. Estre fidele. S.

  • Faithfull wytnes. Antipas.*Locuples testis, Gra­uis testis. Tesmoing veritable, & digne de foy. S.
  • Faithfull to be. Praestare fidem. Estre fidele. S.
  • Faithfully. Fideliter, Ex fide, Religiosé. Fidelement.
  • Faithfulnes. Fidelitas, tis. foe. gen. Fidelité. S.
  • Faithfulnes of olde time, or olde fayth. Cana fides. Vne foy entie [...]e du temps passé. S.
  • Fallible, or crafty. Subdolus, la, lum. Cauteleux, fin. S
  • Fallible speache, or craftinesse. Stropha, ae. foe. gen. Versutia, ae▪ foe. g. Finesse. S.
  • Fallibly. Subdolè, Cauté, & fraudulenter. Caute­leusement, finement. S.
  • Fall. Casura, ae. Lapsio, onis. Lapsus, us. Casus, sus. m. g. Cheute. S.
  • Fall, or falling of the heares. Defluuium vel pro­fluuium capillorum, Comarum defluuiū. Cheute de cheueulx. S.
  • Falle. Cado, is. Labor, eris. Ruo, is. Accido, is. Con­cido, Excido, is. Incido, is. Intercido, is. Occido, Collabor, eris. Corruo, is. Delabor, eris. Cheoir. S. Collabasco, scis. To be apt to fall. Estre prest a cheoir. S.
  • Fall againe. Recido, is. Rechoir. Et Relabor, eris. idē
  • Fall downe. Dilabor, eris. Deruo, is. Occido, is. Prolabor, eris. Subsido, is. Decido, is. Pessum ire. Cheoir en bas. S.
  • Fall downe flatte, or prostrate. Procido, is. Humi procumbere. Cheoir tout plat. S.
  • Fall downe greuously. Corruo, is. * Cheoir. S.
  • Fall downe headlong. Praecipitem dari, vel ferri. *
  • Fall downe in doing reuerence. Accido, is. vt Acci­dere ad pedes alicuius.
  • Fall down sodainly. Abire praeceps, Labo, as Cheoir subitement. S.
  • Fall downe together. Concido, is. Corruo, is. Cheoir ensemble.
  • Fall firste. Praelabor, eris. Cheoir deuant.
  • Fall from. Excido, is. Cheoir de quelque lieu. Cal.
  • Fall into some thing by chaunce. Incido, is. Tomber d'aduenture en quelque chose. S.
  • Fall in decaye, or worse state. Ruino, as. *
  • Fall often. Caso, as. Lapso, as. Cheoir souuent. S.
  • Fall out. Excido, is. Vt supra.
  • Fall out of memory, or remembraunce. Excidere, vel refugere è memoria.
  • Fall sicke. Morbesco, scis. * Aegroto, as. Estre ma­lade. To be sicke.
  • Fall sicke againe. Remorbesco, scis.*
  • Fall sodainly. Incido, is.
  • Fall vpon. Supercido, is. Superincido, is. Cheoir dessus. Cal.
  • Fallen. Caducus, a, um. Qui chet. S. Et Succiduus, a, um. Nutans, tantis. Nutabundus, da, dum. Angl. Ready to fall downe. Qui chet presque. S.
  • Fallen agayne. Recidiuus, a, um.
  • Fallen, and scattered here and there. Dilapsa. & Diffluxa.
  • Fallen downe. Occiduus, a, um.
  • Fallen from prosperitie to misery. Ebeatus, a, um, Deiectus de gradu foelicitatis.
  • Fallen in age. Decliuis Aetate, vel Senio.*
  • Fallen in decaye. Ruinosus, a, um. Ruineux. S.
  • Fallen of, as the heades of deare which be yearely cast. Deciduus, a, um. Subiect a cheoir. Cal.

    That falleth by it selfe. Cadiuus, a, um. Defluus, a, um. Qui chet de soymesme. S.

  • Falling. Cadens, tis. partic. Labens, Procidens, Ru­ens, entis. Cheant ou tombant.
  • Falling, and comming to nothing. Defluus, a, um. Vt supra.
  • Falling euil, or fowle euil a sicknes. Epilepsia, Morbus caducus, Morbus comitialis, Morbus Hercu­leus, Labor caducus, Sacer morbus, Morbus son­ticus, Maior morbus, Lues deifica vel sacra. Epi­lepsie, mal caduque. S. Et Caduarius, Herculanus, a, um. Ang. He or she that is diseased with the falling euill.
  • Falling from, or out of the proper place. Procidēs, tis. Cheant. Et Procidentia, ae. Is the acte of such falling. Cheute▪ S.
  • Falling in decaye. Ruina, ae Excidium, ij. neut. gen. Ruine. S.
  • Falling often, or euer falling. Cassabundus, a, um. Crebro cadens. Sext. Pom.
  • Falling of the heere, or the heere castinge, or the mowting of byrdes and beastes. Defluuium, ij. Defluxus, us. m. g. Decoulement. S.
  • Fallowe deare. Dama, ae. Dub. g. Vn daim. H.
  • Fallowe felde. Aruum, ui. vel Aruus, i. m. g. Champ, ou terre labourable. S.
  • Fallowe lande, whiche is trimmed for corne. Se­ges, tis. foe. ge. Vne terre labouree. S.
  • Fallowe, or lande trimmed for wynter corne. Ager vel fundus sulcatus, Praedium sulcatum.
  • Fallowe, or to tyll lande. Aro, as. Sulco, as. Couper, ou labourer la terre par rayons. S.
  • Fallowe, or tylled lande, called the somer fallowe or tylthe. Vernactum, ti. neut. ge. vel veruactum, Ager noualis, Nouale, Virg. Requietus ager. Ia­chere. S.
  • Fallowes or straikes of a carte. Vietus, us. Vietus, ti. secun. Calep.
  • False. Falsus, a, um. Vanus, a, um. Faulx. S. Pseudos Is of the same signification, if it be ioyned to a nowne: as thus, Pseudopropheta, tae. mas. gen. A faulse prophete. Fauls prophete. S. And euery worde whose beginning is with Pseudo, hath [Page] the signification of vntrue, or false.

    What so euer thou sayest is false. Quicquid di­cis, falsum est, minimè verum, alienum à verita­te, à veritate seiunctum, abest à vero, aduersatur veritati, mendacium est, falsa est omnis oratio tua, quicquid loqueris, falso loqueris.

  • False accusation, complaynt, or reporte. Crimina­tio, Sycophantia. Faulse accusation. S.
  • False accuser, complayner, or reporter. Sycophan­ta, tae. mas. gen Calomniateur. S.
  • False brother. Pseudodelphus, i. m. ge. Falsus fra­ter, vel subdolus frater.
  • False coyner. Adulterator monetae. Fauls monnoyeur.
  • False coloure in speaking. Pigmentum, ti. n. gen.
  • False lye, suggestion, or tale. Pigmentum, Subrep­tio, onis. foem. gen. Mendacium, cij. n. g. Menterie. Mensonge. S.
  • False fellowe, or whiche telleth false thinges. Fal­sidicus, ca, cum. Falsiloquus, a, um. Qui dit choses faulses. S▪
  • False lies and tales to cary betwene man & man. Sycophantisso, as. Sycophantor, aris. Sycophan­tias struere. Accuser faulsement. Cal.
  • False lying queane. Pseudolia, ae. f. g. *
  • False messenger. Pseudoangelus, Mendax nuntius. Fauls messagier.
  • False measure. Adulterina mensura. Faulse mesure. S.
  • False, or counterfayte money. Adulterina moneta. Faulse monoye.
  • False of promise. Perfidus, a, um. Faulseur de foy. S.
  • False opinion. Adumbrata opinio, Ficta, Falsa vel vana opinio.
  • False, or fayned frende. Simulator, oris. mas. gen.
  • False posterne, or backe dore. Pseudothyrum, i. n. gen. Faulse porte. S.
  • False prophete. Pseudopropheta, ae. mas. gen. Fauls Prophete. S.
  • False roufe of a chambre, house, seller, or vaulte. Camera, ae. foe. ge. Vaulte. S.
  • False seruaunt. Pseudolus, li. m. g. vel Pseudulus, li. m g. Falsus seruus.
  • False speaking or wryting. Stribligo, inis. vel Scri­bligo, inis. foe. ge.*Soloecismus, mi. mas. gen. A nostris Imparilitas dicitur. Cal.
  • False tale carier. Sycophanta, ae. foe. g.
  • False wytnes. Pseudomartyr. Testis ab religione alienus, falsus testis.
  • Falsehode, or falsenes. Falsitas, tatis. f. ge. Falsimo­nium. ij. n. ge. Faulsité. S.
  • Falsehode against promise. Perfidia, ae. foem. gen. Deloyaulté. S.
  • Falsehode, or a deceite couered. Fucus, ci. mas. ge. Tromperie couuerte. S.
  • Falsifie. Falsifico, cas. * Falso, as. Faire faulx. Cal.
  • Falsyfie lettres. Falsare, Adulterare vel corrum­pere literas. Faulser des lettres.. S.
  • Falsifie faythe or promise. Prodere fidem, religio­nem violare, Fidem fallere, Periurare vel peie­rare, Decedere fide. Faulser sa foy. S.
  • Falsifier, or forger of deedes or wrytynges. Falsa­rius, ij. Subiector, oris. mas. gen. Faulsaire. Cal.
  • Falsely. False, Falsò, Inique, Subdole, Vane, Falla­citer, Perperam. Faulsement. S.
  • Falsenes. Falsitas, tatis. f. g. Faulsité.
  • Falsenes of harte. Demissio, onis. f. g. vt Demissio, vel timor, vel Infractio animi.
  • Falsenes of the tongue. Vanitas, tis. f. g. Menterie. S.
  • Fame. Fama, ae. Opinio, onis. f. g. Bruit. Cal.
  • Fame or bruite which lasteth euer. Pertinax fama. Constans fama, vel rumor, Firmus rumor.

    If thou fynishe thy worke, thy fame shalbe im­mortall. Si tua scripta ad exitum perduces, perfi­cies, conficies, absolues, si tuis scriptis finem im­pones, extremam manum impones: perpetua erit, aeterna, immortalis tua fama, nunquam de­ficiet, consenescet, peribit, obscurabitur, extin­guetur, delebitur, nulla dies tuam famam termi­nabit, nullum temporis spatium circumscribet, nulla vetustas corrumpet, vigebit in omnes an­nos tua fama, omnis te posteritas cognoscet, tuas laudes excipiet ac tuebitur, nomen tuum im­mortalitati commendabis, immortalitate dona­bis, immortalitatis praemium consequêris, non simul cum corpore mors tuum nomē extinguet, delebit, auferet, tuum nomen ab interitu vindi­cabis, in hominū memoria tenebis, aeterna lau­de illustrabis, decorabis, afficies, ornabis, de te posteritas omnis audiet, ac loquêtur.

  • Fame is, or the fame goeth, or it is reported. Af­fertur fama, Loquitur fama, Rumor est, Rumor ait, Aiunt. Le bruit est. S.
  • Fame that is litle, or an inkling of a thing. Rumor clemens, Rumusculus, Auditio tenuis aut leuis. Bruit petit & legier. S.

    Good fame. Fama bona, Claritas, Claritudo, Nomen, Splendor, oris. m. g. Bon bruit. S.

    Which is of no fame. Ignobilis, Inhonorus, Ig­nominis. Qui n' ha nul bruit. S.

  • Fame spreader. Famiger, Famigerator, Famige­rulus, a, um.*
  • Family, or housholde. Familia, ae. f. g. La familie. S.
  • Family, or kyndred. Familia, Locus, ci. Prosapia, Tribus, Stirps, Gens, tis. f. g. Famille & race. S.
  • Familier, or of y e family or house, or of y e houshold. Domesticus, a, um. Familiaris, re. Domestique.
  • Familier, or of familiaritie. Familiaris, re. Popu­laris, re. Familier. S.
  • Familier, or trustie frende. Familiaris, Cōiunctus, a, um. Perfamiliaris, re. Fort familier. S.
  • Familier to be. Amicitia vti, Vti aliquo valde fa­miliariter.

    He is my very familier frende. Multos annos vtor eo valde familiariter, magna mihi cum illo familiaritas, vsus, familiaris consuetudo interce­dit, mihi est familiaritate coniunctissimus, nihil est nostra familiaritate coniunctius, eo sic vtor, vt nec familiarius vllo, nec libentius, quotidia­na mihi cum eo consuetudo est, ita mihi familia­ris est, vt nihil esse possit coniuctius, magno mihi familiaritatis vsu coniuctus est, obstrictus est, a­micitia [Page] [...] [Page] [...] [Page] [...] [Page] [...] [Page] nostra summā ad familiaritatē peruenit.

  • Familiaritie. Consuetudo, Conuersatio, Familia­ritas, Societas, Sodalitas, Sodalitium, tij. neut. g. Familiarité. S.
  • Familiarly. Familiariter. Familierement. S.
  • Famin. Bulimia, ae. foe. gen. Fames, is. foe. ge. Famine ou faim. S.
  • Famished. Effractus fame.
  • Famous. Famige rabilis, le.* Clarus, a, um. Famo­sus, sa, sum. Illustris, Inclytus, a, um. Luculentus, Nobilis, le. Famae commēdatioris homo, Splen­didus, da, dum. Summa claritate conspicuus. Qui ha grand bruit & est bien renommé.
  • Famous phisitian. Archiatrus, tri. Primier medicin. A chiefe phisition. S.

    To make famous. Illustro, as. Rem aliquam splendidam & lucidā facere, Rei lucem & splen­dorem afferre, Rem nobilitate claram & cele­brem reddere.

  • Fanne to fanne corne. Ventilabrum, bri. n. ge. Fla­bellum, li. n. g. Pala, lae. foe. ge. Vne pelle. Cal. But Flabellum, Is that which in sommer is caried in the hande to fanne wynde with all. vt Ouid. Mouere ventos tenui flabello, To gather or moue wynde with a litle fanne. Et Dore cape hoc flabellum & ventulum huic sic facito, dum lauamur. Dorus take this fanne, & fanne wynde on the virgine thus, till we are washed.
  • Fanning. Ventilatio, onis. f. g. Esuentement. Cal.
  • Fantasy. Phantasia, ae. Visio, Visum, si. n. g. Fantasie. ¶Phantasiae, Be certayne fantasies whiche be thus defined. Some saye they be affections whiche is none other but the memory wrapt, or corruptiō of vnderstanding. Other affirme the same to be an operation of the power fantasti­call, that is to saye: a mouing from the carnall sence. Certaine other also take them to be of the substaunce or power animall, keper of the pri­matiue figures or formes in their natural sēce. Of this may you reade more at large in the .4. booke of Vel [...]ur. cap. 9.
  • Fantasie, wyll, or mynde of any man. Intentio, Sē ­tentia, Sensus, Arbitratus, tus. m. g. Fantasie & vo­lunté d' vne personne. S.

    To, or according to my mynde. Ad meum sen­sum, Ad arbitrium, Meo arbitratu. Quomodo mihi persuadeo, Meis auspicijs. A, ou selon ma fan­tasie. S. Mea sententia, Quantum ego opinione auguror.

  • Fantasied, or fantasyinge, or hauing mynde to a thing. Animatus, a, um.*
  • Fantasticall. Phanicus, a, ū *. Fanaticus, ca, cum. vt Homo fanaticus. A man beside him selfe, or fan­tasticall, or madde. Homme qui est hors de soy.

    A man that is fantasticall. Phantasticus, Ima­ginatiuus. Fantastique.

  • Fardell. Sarcina, ae. f. g. Onus, eris. n. ge. Fascis, scis. m. g. Vn fard [...]au. S.

    Heauy fardell, or burden. Graue pondus. Pesant fardeau. S.

    To cary a fardell. Onus accipere, vel portare. Porter fardeau. S.

  • Fare curiously, or daintely. Ligurio, is. Licharder. S. Et Liguritor, vel Trix. An. He or she that loueth to fare curiously or daintely.
  • Fare ill, or ill to fare. Male valere.
  • Fare well, or to fare well. Bene valere, Rectè vale­rè. Se porter bien. S.
  • Fare well. Vale, leto, te, tote, re. verb def. A dieu. S.
  • Fare well he. Valeat. Et Valeant, Fare well they.

    I bade him fare well. Iussi hominem valere. Ie luy di a dieu. S.

  • Fare well you. Valeas.
  • Fare well ye. Valeatis.
  • Faries. Vide Elfes and Fayres.
  • Farre. Longé, Procul. Loing. S.

    He is farre of from me. Longè à me abest. Il est loing de moy. S.

    He is very farre of. Longè gentium abest. Il est fort loing. S.

  • Farre fetched and deare boughte, is good for la­dies. Difficilia sunt pulchra, Quae rara, sunt chara. Alexander.
  • Farre gone, or rūne in age or time. Prouectus aeuo.
  • Farre of. A longe, E longinquo, Eminus, Procul, Protenus, Protinus, De procul. De loing. S.
  • Farre from the cittie. Procul vrbem, Procul ab vr­be. Loing de la ville. S.
  • Farre from the wall. Procul muro, Procul murum vel Procul à muro. Loing du mur. S.
  • Farre, or farre of, or farre from. Longinquus, qua, quum. Loingtain. S.

    Places farre of, or distant farre. Distantes loci, Longinqui loci. Lieux loingtains. S.

  • Farrenes. Longitudo, inis. Distantia, ae. foe. g. Lon­ginquitas, tis. f. g. Loingtaineté. S.
  • Farsie, or fassie, whiche is a sore vppon a beaste or horse. Petimen, enis. n. g.
  • Farce, fil full, or to stuffe. Farcio, is. Infarcio, is. Farcir. S.
  • Farte. Crepitus, tus. mas. ge. Vn p [...].
  • Farte against one. Oppedo, is.
  • Farte, or let a farte. Fundere crepitum, Pedo, is. pepedi, ere. Crepitum reddere, facere vel fun­dere. Peter. S.
  • Farthest. Longissimè. Tresloing. S.
  • Farthing. Semiobulus, Quadrans, tis. m. g.
  • Fashion, fourme, maner, or shape. Forma, ae. Mo­dus, di. M [...]s, ris. Typus, Figura, ae. f. g. Facon. S.

    After the fashion or maner of a frende. In modū amici. A la facon d' vn ami. S.

    Of a newe fashion. Nouo modo, Nouo genere. D' vne nouuelle facon.

  • Fashion of the body. Lineamentum, ti. neut. gener. Lineament. Cal.
  • Fashion of the face. Ductus oris. Figura oris. Facon de visage. S.
  • Fashion, or gesture of the handes in dauncing or caruing of meate. Chironomia, ae. f. g. Science de faire gestes des mains. Cal. Et Chironomus, mi. n. g. [Page] Ang. He that is of suche fashion, or gesture.
  • Fashion, or to shape. Formo, as. Figuro, as. Faconner.
  • Fashioned, or formed, or shaped. Formatus, a, um. Formé.
  • Fashioned lyke a pype. Canaliculatus, a, um. Faite in facon de canal. Cal.
  • Fashioned, or figured diuersly, or after diuerse formes. Multiformis, è. De diuerses manieres & facons. Cal.
  • Fast. Firmus, a, um. Stabilis, Constans, tis. Firme.
  • Fast a sleape, or being in a dead sleape. Soporatus, a, um. Ensommé. Cal.
  • Fast bounde, or tied. Religatus, a, um.
  • Fast for a boate or shippe. Primesius. ij.*
  • Fast holder, or that which doth holde or kepe fast. Tenax, cis. Om. ge. Qui tient fort.
  • Fast speache. Tolutiloquentia, Volubilis sermo, Nonius.
  • Fast wryter. Exceptor, oris. Impiger scriba, Viui­dus calamo.
  • Fasten, bynde, or to make faste or sure. Adigo, is. Affigo, is. Figo, is. Ligo, as. Pango, is. Refigo, is. Alligo, as. Adalligo, as. Deligo, as. Necto, is. Prae­ligo, as. Scirpo, as. Vincio, is. Configo, is. Defi­go, is. Suffigo, is. Lier ou ficher. S.
  • Fastē vnto. Affigo, is. Alligo, as. Ficher à quel (que) chose.
  • Fasting. Ieiunium, ij. n. g. Le ieun ou la ieune.
  • Fasting daies. Feriae esuriales.

    To ordayne fasting. Instituere ieiunium. Ordon­ner vne ieune. S.

    To faste. Ieiuno, as, ar [...]. Ieuner, ou iuner. S.

    To be sicke of fastinge. Laborare ieiunio. Estre malade de ieuner. S.

  • Fasting or abstaining. Ieiunus, a, ū. Qui est a ieun.
  • Fastned. Fixus, a, um. Fiché.
  • Fastened vnto. Affixus, a, um. Fiché a quelque chose.
  • Fastened vpon. Suffixus, a, um.
  • Fastened vnder. Subfixus, a, um.
  • Fastnes. Tenacitas, Firmitudo, Firmitas, tatis. f. g. Fermeté. Cal.
  • Fate. Fatum, ti. n. g. Destinee. Cal.
  • Fatal, or pertaining to desteny. Fatalis, le. Fatal, fee. Vide Ladies fatall.
  • Father. Genitor, Pater. Pere. H. Et paternus, a, um. Patritus, a, um. & Patrius, a, um. Ang. Of a fa­ther, or pertaining to a father. Paternal. Cal. Et Patrizo, as, vel Patrisso, as. Ang. To be like a fa­ther, or to playe the father. Resembler a son pere, faire comme son pere. Cal.

    Thou oughtest to reuerence thy father aboue all men. Debes patrem tuum colore ante omnes homines, est cur patri tuo praecipuum quendam honorem praestes, tui muneris, tui officij, tuarum partium est, tuum munus, tuum officium, tuae partes sunt, hoc in te conuenit, ad te pertinet, à te postulatur, hoc tibi omnis ratio suadet, proponit, vt patrem tuum praecipuo quodam honore co­las, obserues, tuearis, afficias.

  • Father in lawe. Vitricus, ci. m. g. Matris meae mari­tus. Le parastre ou beau pere. Cal.
  • Father in lawe by the wyfe. Socer, Vxoris pater. Le pere de ma femme. H.
  • Father to my great grandfather. Abauus, i. mas. ge. Proaui pater. Le pere de bisayeul. S.
  • Fatherles childe. Pupillus, vel la, Orphanus, Or­bus patre, Orbus. Pupille. H.
  • Fatherly, or lyke a father, or of a father. Paternus, Patrius, a, um. Paternel. Cal.
  • Fatherly. Paternè, Patriè.
  • Fathers brother. Patruus, Frater patris. Le frere de mon pere.
  • Fathers vncle. Patruus magnus. L' oncle de mon pere.
  • Fathers great vncle. Abpatruus, ui. m. gen. Frater abaui.
  • Fathome, whiche is a measure of sixe foote, or els it is as muche, as a man may meete with his armes spred. Hexapeda, ae. Vlna, ae. foem. gener. Vne brassee.
  • Fatigate, or make weary. Defatigo, as. Fatigo, as. Lasso, as. Fatiguer. S.
  • Fatigated. Defatigatus, Fatigatus, a, um. Lassus, a, um. Fatigué. S.
  • Fatigation. Defatigatio, Fatigatio, onis. foem. gen. Fatigation. S.
  • Fatte, or fatnesse. Adeps, Pingue, Pinguedo, Pin­guitudo, inis. foe. g. Graisse. S.
  • Fatte by feading, as in a franke, penne, or coupe nourished to fatte. Altilis, le. om. ge. Nourri pour engraisser. Cal.
  • Fatte eater, or louer of fatte thinges. Pinguina­rius, ij. m. g. Qui aime choses graisses. Cal.
  • Fatte fedde, as poultrie and swyne be. Saginatus, a, um. Engraissé. Cal.
  • Fatte bodie. Pingue corpus.
  • Fatte fingers. Digiti pingues.
  • Fatte, or fertill fieldes. Agri pingues. Lucret.
  • Fatte venayson. Ferina pinguis. Grasse venaisson. S.
  • Fatte horses. Pingues equi. Gras & en bon poinct. S.
  • Fat, or fertill gardeins. Horti pingues. Fertiles.

    The boye handled the pot with his fatty fistes. Puer vnctis tractauit calicem manibus. Horat.

  • Fatte of a hogge, or swyne. Lardum, di. neut. gener. Du lard. S.
  • Fatte, or fatty. Crassus, a, um. Obesus, a, um. Opi­mus, a, um. Pinguis, e. Gras. S.
  • Fatte, or grease. Sagina, ae. Vnguen, inis. neut. gen. Quoduis pingue.
  • Fatte and lusty to feade. Obesco, cas. Farcire, Hu­berare, Obesare, Opimare, Pinguefacere. En­graisser. S.
  • Fatte to waxe. Crassesco, scis. Glisco, scis. Pingues­co, scis. Deuenir gras. S.
  • Fatted, or dressed with fatte. Adipatus, a, um. * Li­nitus vel vnctus adipe.
  • Fatten, or to make fatte. Crasso, as. Farcio, is. Im­pinguo, as. Opimo, as. Pinguefacio, cis. Sagino, as. Engraisser. S.
  • Fatting, or feading of cattell. Saginatio, onis. foe. g. Fartura, ae. foe. g. Engraissement des bestes. S.
  • Fatnes, or fatte of the body. Aletudo, Crassitudo, [Page] Crassities, Pinguedo, Pinguitudo, inis. foem. ge. Graisse. S.
  • Faulcon. Falco, onis. Haliaeetus, vel Halioetus, ti. mas. g. Faulcon. H.
  • Faulconer. Accipitrarius. ij. m. ge. Falconarius, ij. mas. gen. Faulconnier. S.
  • Faulconarie, or th'arte of a Faulconer. Falcona­ria, ae. foe. g. Accipitraria, ae. foe. g. Faulconnerie. S.
  • Faulte, crime, or an offence. Culpa, ae. Delictum, ti. Erratum, ti. Mendum, di. Menda, dae. Noxa, ae. Noxia, ae. Offensa, sae. Peccatum, ti. Praeuarica­tio, onis. foe. g. Faulte. S.

    I am not in faulte. In me conferenda causa non est, culpa vaco, culpam ego non sustineo, expers culpae sum, affinis culpae non sum, purus à culpa sum, culpam ignoro, longissimè absum à culpa, longè remotus à culpa sum, tam absum à culpa, quàm qui maximè, culpae mihi non sum cōscius, extra culpam sum, in culpa non sum.

    To pardon a faulte. Noxam remittere. Pardon­ner vne faulte. S.

    To punishe a faulte. Peccatum in altero vindi­care. Punir vne faulte. S.

    It is my faulte. Mea culpa est. C' est ma propre faulte.

    It is not my fault, or I am not in fault. Abest à me culpa, Noxia careo. Ce n'est point ma faulte.

    It is thy faulte. Flagitium tuum est, à te pecca­tum est, Penes te culpa est, Residet eius rei in te culpa, In te haeret omnis haec culpa. C'est ta faulte.

    If it be our faulte. Si est nostrum peccatum. Si c' est nostre faulte. S.

  • Faultie to be, or to be in faulte. Esse in noxia, Te­neri culpa. Estre en faulte. S.

    Not to be in faulte. Noxijs vacuum esse, culpa vacare, vitio carere, Extra culpam esse. N' estre point in faulte. S.

    To doo, or committe a faulte. Commereri cul­pam vel noxiam, Noxiam admittere, Offende­re, Culpam in se admittere, Culpam contrahere. Faire quelque faulte. S.

    To laye the faulte on an other. Culpam confer­re in alterum, Auertere culpā in alterum. Cau­sam in aliquem conferre, Culpam in alterū tra­ijcere, vel transferre. Reiecter la faulte sur autruy. S

  • Faulte, being a litle or small faulte. Mendaculum, li. n. g. diminut. Vne petite faulte. S.
  • Faulte in Ortographie, or wryting. Menda, dae. f. g. Vne faulte. S.
  • Faulte, or offence, which is acknowledged and cō ­fessed, or the state of personnes whiche are ar­raigned or accused. Reatus, tus. m. g. La condition & l' estate de ceux qui sont accuses. Cal.
  • Faulte of stealing away mens children. Plagium, ij. n. g. And he that stealeth a mannes children, Plagiarius, ij. m. g.
  • Faultes in battayle. Offensiones Martiales.
  • Faultie. Obnoxius, Reus culpae. Qui à deserui d' estre puni pour quelque faulte. S.
  • Faulty, or full of faultes. Mendosus, a, um. Vitio­sus, a, um. Plein de faultes. S.
  • Faune calfe. Hinnulus, li. Hinnuleus. Faon. H.
  • Fauourable. Beneuolus, a, um. Dexter, ra, rū. Fa­uorabilis, Propitius, a, um. Fauorable bien voulant.
  • Fauourable to make. Propitio, as. Propitior, aris. Appaiser. S.
  • Fauourably. Indulgè, Beneuolè. D' vn bon voloir. S.
  • Fauoure, or beautie. Species, ei. Forma, ae. Formo­sitas, atis. Elegātia, ae. Pulchritudo, dinis. Honor, ris. m. ge. Beauté. S. Et speciosus, a, ū. Ang. Ful of fauour or beautie. Beau. S.
  • Fauoure, or beautie inciting carnal desire. Venus, eris. foem. gen.
  • Fauoure tendred towarde y e cominaltie, or people. Popularitas, Studium & cultus populi. Amitie & humanité enuers le peuple. Cal.
  • Fauoure. Allubesco, scis. Aspiro, as. Colo, is. Com­prehendo, is. Faueo, es. Studeo, es. Suffragor, aris. Fauoriser. S.
  • Fauoure a cause, matter, or suite. Subscribo, is. Fauoriser. S.

    If God fauour my petition, or vowe. Si voto Deus subscripserit.

  • Fauoured. Amicitia vel fauore complexus.
  • Fauoure. Amicitia, Beneuolentia, Gratia, Studiū, ij. n. g. Fauor, oris. m. g. Faueur. S.
  • Fauoure of the people. Aura, ae. Faueur de peuple. S.

    Thou hast lost the fauour of the people, not by thyne owne offence, but by thy frendes. &c. Factū est non tua, sed tuorum culpa, vitio tuorum, non tuo contigit: vt populi studium, gratiam, bene­uolentiam amiseris, perdideris, vt è studio, gra­tia, beneuolentia populi excideris, vt populus nō amplius tibi faueat, studeat, suffragetur, tui stu­diosus, tibi amicus, benè in te sit animatus, Stu­dium populi, gratiam, beneuolentiam non tua, sed tuorum iniuria tibi eripuit, ademit, abstulit, non per te, sed per tuos, non à te, sed à tuis, non tuo, sed tuorum merito, iniuria tuorum potius, quàm tua, effectum est, commissum est: vt popu­lum tui studiosum, bene in te animatum, tibi a­micum iam non habeas, vt gratiosus apud popu­lū, charus populo, in populi gratia minimè sis, vt nullum populi studium, nullam gratiam, aut be­neuolentiā teneas, obtineas, possideas, vt fauen­te populo, suffragante, benigno, tibi amico, benè erga te animato, tui studioso non vtaris, gratiam tuam apud populum non tua, sed tuorum culpa exstinxit, ex amore populi effluxisti.

  • Fauoured among the commō people, or of the cō ­mon sorte. Gratiosus, a, um. Popularis, re. Fauori ou fauourisé. S.

    To muche fauoured. Nimium gratiosus. Trop supporté & fauorise. S.

  • Fauoured of many. Fauorabilis, le. Fauori, fauorisé. S.
  • Fauourer of the people, or of the common wealth. Publicola, ae. Qui populū colit & obseruat. Cal.
  • Fauorer of causes iudiciall by waye of corruptiō. Venalis ascriptor & proscriptor. Cic.
  • Fauouring others, or tendering fauoure to other. [Page] Studiosus, a, um. Fauorisant. S.
F. ANTE. E.
  • FEable. Effoetus, a, um. Imbecillis, e. Infirmus, a, um. Tenuis, e. Debilis, le. Impotens, tētis. Foible. S.
  • Feable courage. Pusillanimitas, tatis. foe. g.
  • Feable of courage, or fearefull. Pusillanimis, e. Pu­sillanime, Craintif. Cal.
  • Feable in the loynes, or shanckes, whiche can not stande for weakenes. Elumbis, e. Elumbus, a, ū. Errené. Cal.
  • Feable or fainte. Elanguidus, a, um. Foible.
  • Feable, or weake. Effoetus, a, um. Flaccidus, a, um. Imbecillis, e. Imbecillus, a, um. Infirmus, a, um. Inualidus, a, um. Tenuis, e. Debilis, le. Foible. S.
  • Feable olde age. Aetas effoeta. Lucret. Et Effoetum corpus, vel infirmum. A feable bodye.

    A feable witte. Imbecille, Imbecillum, Infir­mum, Inualidum, Tenue vel debile ingenium.

  • Feable, or weake common wealth. Castrata respu­blica.
  • Feabled for lacke of meate. Bulimia strictus, Ef­fractus fame.
  • To make feable. Eneruo, as. Infirmo, as. Labefacto, as. Tenuo, as. Frāgo, is. Debilito, tas. Affoiblir.
  • Feable, or faynte to waxe. Elanguesco, scis. Flacces­co, scis. Elangueo, es. S' affoiblir & deuenir debile. S
  • Feabled, or made weake. Detrimento fractus, De­bilitatus, Infirmatus, ta, tum. Affoibli. S.
  • Feablenes. Imbecillitas, Infirmitas, Inualetudo, Debilitatio, onis. Debilitas, tatis. f. g. Foiblesse. S.
  • Feablenes of the loynes. Lumbago, inis. f. ge. Vitiū & debilitas lumborum.
  • Feablenes of the mynde, or of the spirite to anye acte, Torpor, oris, m. g.*Animi debilitas, Imbe­cillitas vel infirmitas animi.
  • Feably. Imbecilliter, Infirme, Tenue, Tenuiter. Foiblement. S.
  • Feade. Alo, is. Cibo, as. Depasco, scis. Depascor, sce­ris. Farcio, is. Pasco, scis, paui. Susteneo, es. Ves­cor, eris. Paistre. S.
  • Feade as a beaste doth. Pabulor, aris.* Pasco, scis. Pascor, sceris. Carpere herbam. Paistre. Et Pastū capessere. Pasturer. S.
  • Feade excessiuely, or hastely. Commessor, aris. Li­gurio, is. Lurco, as. Gourmander, ou manger auide­ment. Cal.
  • Feade in a francke. Farcio, cis. Vide Fatte.
  • Feade often. Pascito, as. freq. Repaistre, ou paistre souuent. S.
  • Feade, or keape cattell. Compasco, scis, aui. Paistre les bestes. S.
  • Feade with mylke, or to geue sucke. Lacto, as. Al­laicter. S.
  • Feade with mony. Suppeditare aere, vel precio, vel sumptu.
  • Feade with woordes, or to deceaue. Dare verba. Pastre aucun de parolles. S.
  • Feader af cattell. Compastor, Depastor, oris. m. g.
  • Feading beastly, or vnreasonable ingurgitation. Alogia. vt Aug. ad Casul. Attēdite (inquit) quē ­admodum Dominicae diei non paruo prandio reficiatur, sed alogia delectetur.
  • Feading of cattell. Depastio, onis. Pastus, us. m. ge. Le paissage ou paissement de bestes. S.
  • Feading pasture for cattel. Pascuum, i. n. g. Et Pas­cua, orum. n. g. in plu. num. Pasturage ou pastis.
  • Feale, or to handle. Petere tactu, Attrecto, as. Tra­ctare, Contrectare. Manier. S.
  • Feale, or to handle preately with delectation. Pal­po, as. Palpor, aris. Manier doulcement. S.
  • Feale, or to perceaue. Sentio, tis, si. Sentir. S.
  • Feale, or perceaue before. Praesentio, is. Praesentis­co, scis. Sentir premier. S.
  • Feale payne, or griefe. Doleo, es. verb. neut. Auoir douleur. S.
  • Fealer. Palpator, oris. m. g. A flaterer. Flateur. S.
  • Fealing. Tactus, us. Vide Touching.
  • Fealtie. Fidelitas, tatis. Fides, ei. f. g. Feaulté. S.
  • Fealtie to do. Verba iurare.

    With feaultie. Fideliter. Fealement. S.

  • Feare. Contractio, onis. Formido, inis. Frigus, oris. Metus, us. Pauor, ris. Terror, ris. Timiditas, Ti­mor, ris. Timos, ris. Tremor, oris. m. g. Crainte. S.
  • Feare causing, or making fearefull. Terrificus, a, um. Qui donne frayeur. S.
  • Feare comming sodainly. Panicum, ci. n. gen. Vne soubdaine paour.
  • Feare in speakinge, as where the speaker fearing muche, vnneth can vtter his tale for feare. Ter­tiatio sermonis. Et tertiatia verba, Be y e wordes or tales so pronounced fearefully, and not per­fectly vttered.
  • Feare of a thing to come. Praemolestia, ae. Cic.
  • Feare of mynde to do any thyng repugnant to the lawe of God. Religio, onis. f. g. Vide Religion.

    A minde that feareth God nothing. Intactus re­ligione animus.

  • Feare awaye, or dryue awaye with feare. Abster­reo, es. Espouanter. S.
  • Feare, or to dreade muche. Metuo, is. Timeo, es. Afformido, as. Extimesco, scis. Pertimesco, scis. Praeformido, as. Reformido, as. Fort craindre. S.

    To deliuer, or to put one out of feare. Excutere metum de corde alicuius, Aliquem metu leua­re, Liberare aliquem metu, Adimere metum a­licui. Deliurer ou mettre quelqu' vn hors de crainte.

  • Feare, or to make afraid. Conterreo, es. Exanimo, as. Exterreo, es. Extimeo, es. Terrefacio, cis. Ter­reo, es. Trepido, as. Offerre metum, Terrorem alicui afferre, inijcere, incutere, facere, Terroré inferre, Perterrere, Perterrefacere, Perpauefa­cere, Animos consternare. Espouenter. S. Affice­re aliquem timore, vel formidine, formidinem opponere idem.
  • Feared, or made a fearde. Absterritus, ta, tum. De­territus, ta, tum. Exanimatus, ta, tum. Attonitus, ta, tum. Espouenté. S.
  • [Page] Fearefull. Exanguis, e. Exanimis, e. Exanimus, a, um. Exanimatus, a, tum. Formidabilis, le. Formi­dolosus, a, um. Meticulosus, a, um. Pauidus, a, ū, Suspensus, a, um. Territus, a, um· Timidus, a, um. Tremebundus, a, um. Craintif. S.
  • Fearefull, terrible, or to be feared, or able to feare any man, or worthy to be feared. Terribilis, le. Horrens tis. Horribilis, le. Espouentable. S.
  • Fearefull to be. Afformido, as. Paueo, es. Pauesco, scis. Suspendo, is. Timeo, es. Vereor, eris. For­mido, as. Metuo, is. Tremo, is. In timore esse, ex­timescere. Craindre. S. Timere seruorum est: Ve­reri liberorum.
  • Fearefull to be muche, or to be sore afrayed, or to tremble for feare. Horresco, scis. Pauesco, scis. Verb. inch. Horreo, es. Craindre, trembler de paour.
  • Fearefullye. Formidolose, Obnoxie, Pauide, Re­ligiose, Suspensa manu, Timidè, Trepidanter, Trepide, Meticulosé. Craintiuement. S.
  • Fearinge. Metuens, tis. Pauens, tis. Timens, tis. Ve­rens, entis. Particip. Craignant. S.
  • Fearinge nothing, or nothing afearde. Confidens, Impauidus, a, um. Intrepidus, da, dum. Fidus, da, dū. Qui ne craint rien. S.
  • Fearinge to transgresse the lawe of God. Religio­sus, a, um. That loueth and feareth God. Qui aime & craind dieu. S.
  • Feaste. Conuiuium, Prandium, Symposium, Epu­lum li. n. gen. Festin, banquet. H. Et Conuiualis, le. Ang. Pertayninge to a feast or banquet. De ban­quet. S. Et Epularis, re. Appertenant au banquet. S.
  • Feast gueste, which is inuited to y e bāquet or feast. Conuiualis, Conuiua, ae. Epulo, onis. mas. gen. Qui est conuié ou inuité au banquet. S.
  • Feast made at a buriall, moledaye, or enterrement onlye. Silicernium, funebre conuiuium. Cal.
  • Feast made at the natiuitye or byrthe of children. Repotia, Epulae, quae aeditis in lucem liberis a­dornantur. Le banquet qu'on fait es natiuitiés des enfans. H.
  • Feast or a banquet made after supper. Pocoenium. Harmolaus Bar. non inelegante vocabulo Co­messationem a coena dixit. Petit banquet apres a­uoir soupé. S.
  • Feast made at a buriall. Epulum ferale, Epulae fe­rales, Epulum funebre, Parentalia, orum, n. gen. Cic. Conuiue de funerailles. H.
  • Feast magnifique, sūptuous, or made with greate coste and charges. Genialis Coena, Dapalis, Opipara, Opima, Adipalis, Dubia, vbi tu dubi­tes quid sumas potissimum. Saliaris, Persicus ap­paratus. Vn banquet magnifique. S.

    Beggers feast, a poore scamblinge as we say in our englishe prouerbe: Picke ryse and go. Coe­na paupertina, Hecales coena. Conuiue de mendi­ant. H.

    To make a greate feast or banquet. Celebrare conuiuium, vel epulas, Conuiuari, Agere conui­uium. Faire grand banquet. S.

    To feast or to banquet. Agitare conuiuium, Co­messari, Compotare, Epulari. Banqueter. S.

  • Feast or to banquet with the costliest dishes that may be gotten. Saliarem in modū epulari. Cic. Mensas conquisitissimis epulis extruere. Banque­ter magnifiquement & richement. H.
  • Feast or banquet hauinge fiue sundry dishes. Pen­tapharmacum conuiuium.*
  • Feaster, or banqueter, or feast maker. Conuiua­tor, Obsonator, vel trix. Symposiastes, ae. m. gen. Qui fait banquet ou vn faiseur de banquets. S.
  • Feastes or dinners, where is no wyne. Nephalia, orum. n. g. Caninum conuiuium. Gellius lib. 13. Notat Caninum prandiū, velut Abstemium, & vino vacuū, nam canis nihil vini curat, aut cupit. Disner de chien. S.
  • Feastes or holy dayes. Solemnia, orum. n. g. Feriae, arum. Festi dies. Festes. S.

    To celebrate a feaste, or holy day. Festum diem agere, siue agitare, Celibrare festum. Celebrer vne feste. S.

  • Feast of S. Peter, S. Paule. Petrea, Paulea, orū, n. g. La feste sainct Pierre, S. Paule. Cic. enim in Ver. sic festos dies vocat, Marcellea, Verrea. &c.
  • Feastes that priestes are wont to make. Coena a­ditialis sacerdotij, quam dabant capessentes sa­cerdotium. H.
  • Feast wherevnto only men do come. Andronae. * Epula vel Epulae virorum.
  • Feastes wherevnto onlye women do come, which maye be called the gosseps feaste. Conuiuia vel compotationes mulierum.
  • Feastinge or banquetinge. Epulatio, onis. foe. gen. Comessatio, onis. foe. gen. Accubatio epularis. Vide Banquetinge.
  • Festiuall or pertayninge to holye dayes. Festus, ta, tum. Festiuus, a, um. Feriatus, ta, tū. Festé, celebré.
  • Feate, neate, or proper. Scitus, a, um. Venustus, ta, tum, Elegans, tis. Mignon ou mignonne. Pals.
  • Featnesse, Lenocinium, Elegantia, ae. f. gen. Cōcin­nitas, tatis. foe. g. Mignonnetté. S.
  • Feate of actiuitye or of armes, or the firste price that is done. Tyrocinium, ij. n. gen. Et Tyruncu­lus, li. m. g. Ang. A yonge doer of feates.
  • Feate of armes. Ars duellica. Arma, orum, n. gen. Faicts d'arms. S.
  • Featlye. Scitè, Dextere, Venusté, Eleganter. Mig­nonnement. S.

    Very featelye done. Scitè factum & venuste. Faict bien mignonnement. S.

  • Februarye the first moneth. Februarius, Interca­laris mēsis. Feurier. S.
  • Fedde. Pastus, Alitus, a, tum. Altus, a, tum. Repeu. S.
  • Fedde fatte. Saginatus, ta, tum. Graissé. Cal.
  • Fedde fat in a francke or penne. Altilis, le. Adiect. Vide Fatte.
  • Fedde full. Saburratus, a, um. Satur, a, um. Saoul. S.
  • Fedde swyne. Caluinarius porcus. * Porcus sagi­natus. Propert.
  • Feigne, couloure, or to dissemble. Adumbro, as. Fingo, is. Mentior, tiris. Simulo, las. Induere si­mulationem, [Page] ementiri. Faindre. S.
  • Feigne matters or make excuses dilatorie. Caus­sas nectere.

    To feigne or inuente some thinge. Affingere, Confingere, Comminisci. Faindre & controuuer quelque chose. S.

    To feigne himselfe to be one that he is not. Fin­gere se aliquē esse. Faindre d'estre celuy qu'on n'est pas. S.

  • Feyned matter or leasinge. Commentum, ti. Fig­mentum, ti. n. gen. Chose faint & controuuée. S.
  • Feyned or deuised. Commentitius, a, um. Fictitius, Fictus, a, ū. Cōmentus, ta, tum. Cōmentatus, ta, tum. Controuué & faint. Cal.
  • Feyned or false frendshippe. Fucata amicitia.
  • Feyned or false title. Subdititium Ius.
  • Feynedlye. Ficté, Simulaté. Par faintise. S.
  • Feyner. Fictor, Simulator, toris. m. g. Qui faint, si­mulateur. S.
  • Feyninge. Insimulatio, Simulatio, onis. foe. gen. Si­mulation, faintise. S.

    Without feyning, Ex animo, Simpliciter, Veré. Sans faintise. S.

  • Feigninglye. Fabulosè, Ficté. Faintment. S.
  • Feyninge. Pigmentum, ti. n. g.
  • Feynte. Loke in fainte.
  • Felde. Campus, Ager, ri, m. g. Vn champ. Et Agellus, li. Ang. A little fielde. Diminut. Petit champ. S.
  • Fele. Attrecto, as. Manier. Cal.
  • Fele or taste. Sapio, is, iui. Sentir. Cal.
  • Felicitye. Foelicitas, tis. Prosperitas, tis. Beatitudo, inis. foe. ge. Bonheur, felicité. S.
  • Fell, or cruell. Saeuus, a, um. Dirus, a, um. Durus, a, rum. Horridus, da, dū. Crudelis, le. Cruel. Cal.
  • Fell or cruell to be. Saeuio, is. Vide Cruell.
  • Fell, or cut downe, or to shragge. Succido, is. To cut be lowe. Couper par le bas. S. Et succiduus, a, ū. Ang. Able or readye to be felled or shragged.
  • Felon sore. Furunculns, Tagax, cis. m. g.
  • Felon or a theefe. Fur, Latro, Trium literarum ho­mo. Larron. S.
  • Felonye in stealinge cattell. Abigeatus, us. m. g.
  • Felonye to commit. Obligare se furti. Cōmettre cas de larrecin. S.

    Confesse, or to render himselfe culpable of felo­nye or theft. Obligare vel astringere se furti. Se rendre culpable de larrecin. S.

  • Felonious or giltye. Furti reus.
  • Fellowe, companion, or mate. Comes, tis. Cōsors, tis. Socius, ij. Sodalis Com. gen. Compaignon. S.

    To take a fellowe. Assumere in societatem. In societatē accipere. Adiungere sibi socium. Pren­dre à compaignon. S.

  • Fellow at schole, or schole fellowe. Condiscipulus, li. m. gen. Compaignon d'escole. S.

    I will be thy fellow and companion so longe as thou wilte. Assiduum, perpetuū, vsque dum vol­ueris, quoad volueris, comitem me habebis, me tibi comitem praebebo, haerebo tibi vsque, tibi affixus ero, dum tua voluntas feret, nunquàm à te, nunquàm à tuo latere, nisi te volente, luben­te, concedente, permittente, discedam, nulla me res, nisi tua voluntas auellet abs te, amouebit, se­iunget, diiunget, abiunger.

  • Fellowe in warre. Commilito, onis, m. g. Compaig­non de guerre. S.
  • Fellowes in the house. Domestici.*
  • Fellowshippe. Comitatus, us. Consortio, onis. Consortium, ij. Contubernium, Societas, Colle­gium, ij. n. gen. Compaignie. S.
  • Fellowship, cōmunalty, brotherhoode, or frater­nity. Sodalitas, Sodalitium, ij. n. ge. Comunalté. S.

    To kepe the fellowshippe or companye of thee­ues. Componere societatem cum praedonibus. S'associer auec des larrons. S.

  • Fellowshippe in warre. Commilitium, ij. n. gen. Societé en la guerre. Cal.
  • Fellowshippe, brethren or companye, which be all of one brotherhoode, corporation, fraternitye, guilde, or misterye. Sodales, ium. Com. g.
  • Fellowshippe to kepe, or to ioyne in fellowshippe. Socio, as. Associo, as. Consocio, as. Associer. S.
  • Female or a womā. Foemina, Foemella, Mulier, is. foe. g. Femme, Femelle. H.
  • Female, of the feminine sort. Foemininus, a, um. De femelle ou de femme. Cal.
  • Female Dragon. Dracaena, ae. Vide Dragon.
  • Fence or fensure. Vallum, li. Munitio, Munimentū, Agger, is. m. g. Munition, defence. Cal.

    To fence, or to enuironne or enclose about with hedges or such like. Obsepire, Sepire, Interse­pire. Enuirronnir d'hayes. S.

  • Fence before a wall. Antemurale, lis.*
  • Fenced about with hedges. Septus, a, um. Enuiron­né de hayes. S.
  • Fenced with any kinde of fence, as buckler, shield, or target. Scutatus, ta, tum. Garni ou armé de bou­clier. Cal.
  • Fence, or to defende. Defendo, is. Protego, is. Vide Defende.

    I haue defended you, or takē your part against your ennemyes. Ego pro te contra hostes steti: te ab aliorum calumnijs defendi: pro te, vt pro aris & focis, pugnaui: tuas partes acerrime de­fendi.

  • Fenel herbe. Foeniculus, li. Foeniculū, li. Marathrū, thri. n. gen. Du fenoil. S.
  • Fenell wilde. Foeniculum syluestre, Mysincum, ci. n. gen. Hippomarathrum, n. g. Fenouil sauuage. S.
  • Fenell of the sea. Crithmon. Fenouil marin. S.
  • Fenne or marishe. Palus, udis. foe. gen. Vn marez. S.
  • Fenne or myre in hell where Charon keepeth his boate. Stygiae paludes, Poëticum figmentū.
  • Fenugreke herbe. Foenum graecum, Silicula, Sili­cia, ae. foe. g. Fenegrec. H.
  • Fennye, or of the fenne, or pertayninge to y e fenne. Paluster, ra, rū. Paluster, ris, re. Qui est de marez. S.
  • Feofement. Possessio, onis. foe. gen. * The Lawe­yers call it. Feoffamentum, ti. n. gen. * Feoffe­ment. Rast.
  • [Page] Feofement executed vppon condition, or where a man graunteth his possessiō, or right to one mā for the vse and behoofe of another. Fiduciaria possessio.
  • Feofemente of trust. Fidei commissum, Possessio fiduciaria. *.
  • Feofemente to graunt or make. Possessionem dare.
  • Feofee. Emancipatus, ti. m. g. * Le feffee. Lit.
  • Feofee of trust. Fidei commissarius, Possessor fidu­ciarius.
  • Feofed. Emancipatus, ta, tum.*
  • Feofer. Emancipator, oris. m. g. * Le feffour. Lit.
  • Ferye boate to carye, or passe ouer ryuers with. Cymba, bae. foe. gen. Nasselle a passer les gens. S.
  • Ferye boate to carye horses ouer the water. Hip­pago, inis. foe. g. Hippagoga, ae. foe. gen. Liu.
  • Ferme. Praedium, ij. n. g. Villa, lae. Colonia, ae. foe. gen. Vne ferme. S.

    A little ferme. Praediolum, li. n. gen.* Haeredi­um, ij. n. gen. Haerediolum, li. n. gen. Vne petite ferme. S.

  • Ferme in the countrye. Fundus, di.* Villa rustica.
  • Ferme which standeth nighe the cittye. Anteurba­num praedium.
  • Ferme without the walles of a Cittye or towne. Suburbanum praedium, Villa suburbana.
  • Fermer which hyreth landes. Redemptor, Publi­canus, ni. m. g. Fermiere. S.
  • Fermerye or place for sicke folke. Valitudinariū, ij. n. g.
  • Ferne called she ferne. Thelypteris, is. foe. g. Plini. li. 27. Cap. 9.
  • Ferne or brake. Filix, cis. f. g. Feuchiere, ou fougiere.
  • Ferne called Polipodye. Filícula, lae. foe. g. Herbe appelle polipode. S.
  • Fernye ground, or place where ferne groweth. Fi­lictum, ti. n. g. Lieu plein de feuchiere. S.
  • Ferret. Furunculus, li. Viuerra, ae, foe. g. Furet. H.
  • Ferroure, horseleche, or smythe which cureth hor­ses. Veterinarius medicus. Medicin de Cheuaulx.
  • Fertill or fruitful. Fertilis, le. Ferax, cis. Foecūdus, da, dum. Huber, is. Fertile. S.
  • Fertill, or fruitfull to be. Abundo, as. Estre fertile.

    Place fertile or fruitfull. Locus fructuosissimus. Lieu fertile. S.

  • Fertile gardins. Foelices horti. Iardins fertile. S.
  • Fertile grounde. Solum laetum. Terre fertile. S.

    To make fertile. Huberare, Foecundare, Foetifi­co, as. Rendre fertile. S.

  • Fertile woman, Mulier foecunda. Femme fertile. H.
  • Fertilitye. Fertilitas, Saturitas, Feracitas. Foecun­ditas, tatis. foe. g. Foelicitas terrae. Fertilité. S.
  • Fertilly. Fertiliter, Foecundé. Fertilement. S.
  • Feruent. Aestuosus, Ardens, tis. Feruidus, a, um. Feruent. S.
  • Feruent, carnall, or fleshly desyre of loue. Concu­piscentia, Cupido, inis. foe. g.
  • Feruent colde. Malum frigus. Acerbum frigus. In­tolerabile frigus.
  • Feruent louer. Acer amator. Qui aime forte. S.
  • Feruent to be. Ardeo, es.
  • Feruentlye. Ardenter, Feruidé. Feruement. S.
  • Fesaunt. Phasianus. Phasidis auis. Faisant. H.
  • Fesaunt keper. Phasianarius, ij. m. g. Vn faissannier.

    Yonge or little fesauntes. Pulli phasiani. Faisan­neaux. S.

  • Festiuall. Festiuus, a, um. Solemnis, ne. Festé. S.
  • Fetche. Adfero, rs, Affero, rs. Aller querir. Pals.
  • Fetche a compasse in speakinge. Ambagio, is, ire. Ambagibus vti vel circuitione.
  • Fetche by callinge, or to go call one. Accerso, sis. Vt aliquem accersere. Aller querir aucun. S.
  • Fetche breath or winde. Prospiro, as. Recipere an­helitum, spiritum ducere. Animū recipere, Res­pirare. Reprendre son haleine. S.
  • Fetche or to furnishe one with water. Aquor, aris. Fournir d'aue. Cal. Vnde Tor, Trix, Tio.
  • Fetcher of water. Aquator, oris. m. g. Porteur d'eaue
  • Fechinge of water. Aquatio, onis. foe. gen. Aport d'aue. Cal.
  • Fether. Penna, Pluma, ae. Penne, grosse plume. H. Et pénnula, ae. Dimin. & Plumula, ae. Dimin. Ang. The little or small fether. Plumette. S. Et Plumarius, a, ū. Vel pumeus, a, um. Ang. Of fe­ther. De plume. S.
  • Fether worker. Plumarius, ij. m. gen.
  • Fether which is fastened to the wynge of a hauke, that hath broken any of her fethers: this exer­cise amonge Fauconers is called stoppinge. Plectrum, tri. n. gen.*
  • Fetherbedde. Puluinus, ni. m. g.* Culcitra pluma­ria. Vn lict de plume.
  • Fethered. Pennatus, a, um. Plumosus, a, um. Plu­matus, a, um. Empenné. Cal.
  • Fethered, or full of fethers. Plumosus, a, um. Plu­meux, ou plein de plumes. S.
  • Fethered, or made of fethers. Plumatilis, le. Faict de plumes. S.
  • Fetherlesse, or which hath few fethers or none. De plumis, e. Implumis, e. Qui est sans plumes.

    To begin to haue fethers. Plumo, as. Plumesco, scis. Commencer a auoir des plumes. S.

  • Fethers bearing. Penniger, ra, rum. Plumiger, ra, rum. Qui a plumes.
  • Fethers growinge right vp in the toppe of a bir­des head, as of a Capon, Heron, Larke, or Pe­cocke. Cirri, orum. m. gen.
  • Fethers or heare about the feete of chickins or pi­geons, which do let them to go, and by transla­tion all things that let the goinge. Tricae, arum. foe. gen.
  • Fetter, or to put on fetters or gyues, or to bynde y e feete. Compedio, is, ire. Lier les pieds. S.
  • Fettered or bounde, by the feete. Compeditus, a, ū. Lié par les pieds.
  • Fetters or gyues. Boiae, arum. Compedes, dum. Copulae, arum. Neruus, ui. Podicae. Fers de pides des esclaues, ou d'autres malfaicteurs. H.
  • Fewe. Aliquot, paucus, a, um. Peu. S. Pauculus, a, um. Ang. Verye fewe. Fort peu.
  • [Page] Fewe men. Perpauci homines. Fort peu de gens. S.

    In a fewe dayes after. Paucis interpositis die­bus. Peu de iours apres. S.

    To harken in fewe wordes. Ascultare paucis.

  • Fewest of all. Paucissimus, a, um. Trespeu. S.
  • Fewnes in nombre. Paucitas, tatis. foe. gen. Petite nombre. S.
  • Feuer. Febris, is, f. gen. Fiebure. S. Et Febricula, di­minut. Ang. An easye or short feuer. Fieburette ou petite fiebure. S. Et Febrilis, le. Angl. Pertayninge to the feauer. De fiebure. S.
  • Feuer called a burninge feauer, properlye happe­ninge about the Caniculer dayes. Solstitialis aegritudo, vel febris. Febris ardens. Fiebure Chaulde. S.
  • Feuer continual. Febris continua. cōtinuata, Per­petua, assidua, continens. Fiebure continue. S.
  • Feuer quotidian which commeth of fleame. Am­phimerina febris. Quotidiane. S.
  • Feuer of one daye. Diaria febris. Ephemera febris. Fieure d'un iour. H.
  • Feuer tertian. Febris tertiana. Fiebure tierce. S.
  • Feuer quartan. Quartana febris. Fiebure quarte. S.
  • Feuer that consumeth, called a consuminge fe­uer, or mortall feuer. Hectica febris, Marasmus. Fiebure etique. H.
  • Feuer which commeth by course or fittes, beinge a tercian, or quartan. Periodica febris. Cal.
  • Feuer which is a burninge, or hote feuer. Pyretus.
  • Feuer which is a tertian and a halfe, some call it halfe a tertian, and it vexeth in his course. 36. houres. Semitritaeon, Hemitritaeon.*. Perot.
  • Feuer to haue, or to be feuerous, or sicke of the fe­uer. Febrio, is. Febricito, as. Pati febrim. Auoir la fiebure. S.

    The feuer goeth away. Decedit febris, Decres­cit febris, Inclinat se febris, Remittit febris. La fiebure sen va. S.

    To driue awaye the feuer. Depellere febrem, Discutere febrem, Liberare aliquem febre, Sol­uere febrem, Submouere, To [...]lere. Chassar ou oster la fiebure. S.

    The feuer commeth againe, at his day or tyme. Accedit febris, Redit febris, Recurrit, Repetit, Reuertitur febris. La fiebure retourne son iour. S.

    Fitte, or the recourse of the feuer. Paroxysmus, Accessio, Accessus sebris. Accez de fiebure. S.

  • Feuerous or full of the feuer. Febriculosus, a, um. Fiebureux. S.

    The hart neuer feeleth the feuer. Febrium mor­bos non sentit ceruus. Plin.

    To seeke remedye for the feuer. Remediū quae­rere febri. Plin.

    I haue the feuer no more, or the feuer hath lefte mee. Febris ex toto quieuit. Ie n'ay plus de fieure.

    Sweatinge driues away the feuer. Febrem fi­niunt sudores. Celsus.

  • Feuerfewe herbe. Parthenium, Solis oculus, Offi­cin. Matricaria, Amaracus. Matricaire, Matrone, Cotula foetida. H. Of the nature of this herbe, reade the. 79. leafe of the seconde volume of maister Turner his Herball.
F. ANTE. I.
  • FYe. Vah, Phy. Aucto. Erasm. in exorcismo, siue spectro. Fy. Pals.
  • Fye, it will not be this night. Apage, non pla­cet me hoc noctis esse. Plaut.
  • Fye, fye, am I so fearefull? Appagesis, ego formi­dolosus?
  • Fidelitye, or faythfulnes. Fidelitas, tatis. foe. g. Fi­delité. S.
  • Fidle, or a rebique. Pandura, ae. foe. gen. Rebec, rebec­quin. H. Et fidicula, lae. foe. gen. Idem.
  • Fidler. Amphion, Rasor, oris. Fidicen, is. m. g. Re­biqueur. Pals.
  • Fielde. Campus, pi. m. gen. Ager, ri. m. gen. Vn champ. S.

    Loke Calapin in this word Praedium, for the difference of these wordes. Ager, Campus, Fun­dus, Praedium.

  • Fielde common, or a common pasture. Ager com­pascuus. Cic. Iacherre pasturage commun. H.
  • Fielde, or pasture to hyre. Ager scriptuarius. Fest. Ager publicus, in quo pecora certo aere pascun­tur. Pasturage ou pastis qu'on prend a louage. H.
  • Fielde for the tythe, or the tythinge field. Ager de­cumanus. Champ subiect a dimes. H.
  • Fielde that is sowed euery other yeare. Ager no­ualis, veruactum. Nouale, is. n. gen. Requietus ager. Iacherre terre qu'on laisse reposer en friche. H.
  • Fielde sowne euery yeare. Ager restibilis, Aruum restibile. Terre qu' on seme tous les ans. H.
  • Field where much rubbishe lyeth. Ager ruderatus. Plin. Champ remply de moillon. H.
  • Fielde spent, or barrayne with tilling. Ager effoe­tus, Effoetum solum, Defatigatum solum, conti­nua firtilitate lassatum & exhaustum. Champ qui ne port plus. H.
  • Fielde or a pasture. Pascuum, ui. n. g. Pasturage ou pastis. H.
  • Fielde or medowe to be mowne. Pratum, ti. n. gen. Pré. H.
  • Fielde plowed, and redye to be sowne. Aruum, ui. n. g. Terre labourée preste a semer. H.
  • Field tilled and sowne. Seges, itis, foe. gen. Terre la­bourée & semée. H.
  • Fielde full of brembles. Ager stans sentibus.
  • Fielde great and large. Latifundium.*
  • Fielde lyinge within the boundes, or iurisdiction of a cittye. Territorium, ij. n. gen. Territoire. Cal.
  • Fielde mouse. Scytala, ae. Sorex, icis. m. gen. Scyta­le. es. foe. gen. Et Mus rusticus, secundum Politi. Mus agrestis, Nitedula Seru. Nitella, ae, f. g. Plin. Souris de champ. P.
  • Fielde mouse whiche sleapeth all winter, called a dormouse. Glis, ris. Gleron, rat gleron. H. Vnde Certare cū gliribus. An adage applyed to him who is a great sleaper.
  • [Page] Fielde out of tylth. Desertus ager. Vt supra.
  • Fieldes, which be in the extreme partes of a coun­trye. Limetanei agri.
  • Fiere. Focus, ci. Flamma, Ignis, is. m. gen. Feu. S.
  • Fiere that dureth a longe time. Lentus ignis. Feu qui dure longe temps. S.
  • Fiere burninge a house, or some suche thinge. In­cendium, ij. n. gen. Vn grand feu bruslant vne mai­son, ou autre chose. S.

    To aske fiere, or to fetche fiere. Ignem quaerere. Demaunder du feu. S.

    To fiere, or burne any thinge. Incendere, Offer­re incendium, Inflammare, Flammare. Mettre le feu a quelque chose. S.

  • Fiere sparke. Scintilla, quae è silice, aut ignario e­micat. Estincelle. S. Vt Virg.
    Ac primum silicis scintillam excudit Achates:
    Suscepitque ignem folijs, at (que) arida circum
    Nutrimenta dedit: rapuit (que) in fomite flammā.
    And first Achates out of flinte
    the sparkles made to flye:
    He toke the fiere with leaues, and layde
    about it stickes were drye:
    And causde at length the parched wodde
    to caste a flame on hye.
  • Fiere couered with ashes, or any thinge. Ignis so­pitus, vel clausus. Feu couuert & qui ne luist point.
  • Fiere flaminge. Flamma, ae. foe. gen. Flamb.
  • Fierce. Atrox, cis. Ferox, cis. Rigidus, a, um. Vehe­mens, tis. Asper, a, um. Crudelis, le. Cruel. Cal.
  • Fierce or cruell with pride. Proteruus, a, um. Fier & arrogant. S.
  • Fierce to be, or to be cruell. Ferocio, cis, ire. Saeuio, is. Estre fier & cruell. Cal.
  • Fiercelye. Atrociter, Ferociter, Rigide. Vehemen­ter, Fastidiosè, Insolenter, Contumaciter, Su­perbè, Arroganter. Fierement. S.
  • Fiercenes. Atrocitas, Ferocitas, Rigor, Vehemen­tia. Proteruia, Contumacia, Ferocia, Proterui­tas, Superbia, ae. foe. gen. Fiereté. S.
  • Fieste, or a little farte. Flatus ventris. Vne vesse. S.

    To fieste. Flatum ventris emittere. Vessir. S.

  • Fiest, or to let a fiest. Pedo, is, pepedi.*
  • Fiftene. Quindecim. Plu. num. Quinze. S.
  • Fiftene times. Quindecies. Aduer. Quinze fois. S.
  • Fiftene times double, or so much. Quindecuplus, a, um.*
  • Fiftenthe. Quindenus, a, um. Quinze. Cal.
  • Fifthe. Quintus, a, tum. Cinquieme. S.
  • Fiftye. Quinquaginta, Adiect. Indicin, Plu. num. Cinquante. S. Et quinquagenus, a, um. Ang. Fifty or of the nomber of fiftye.
  • Fiftye times. Quinquagies, Quinquagesies. Cin­quant fois. S.
  • Fiftye yeares olde. Quinquagenarius, a, um. Or contayninge fiftye. Contenant cinquante. S.
  • Fiftieth in computation. Quinquagesimus, a, um. Le cinquantieme. S.
  • Figge. Ficus, cus. foe. gen. Mart. Et ficus, ci. foe. gen. Horat. Figue. S. Nam ficus, ci. m. g. Est morbi ge­nus. Vt Martial. ad Caecilianum.
    Cum dixi ficus, rides quasi barbara verba,
    Et dici ficos Caeciliane iubes.
    Dicemus ficus, quas scimus in arbore nasci:
    Dicemus ficos Caeciliane tuos.
    Caecilian when I Ficus sayde,
    thou floutedst me therefore:
    And badste me rather Ficos saye,
    and Ficus vse no more.
    Wee will to call them Ficus which,
    we knowe on trees to springe,
    And thy disseases Ficos name:
    for likenes of the thinge.
  • Figge greene, grose, or not rype. Grossus, Immatu­rus ficus fructus. Figue sauage, figue qui n'est pas en­core meure. H.
  • Figge timelye or soone rype. Ficus praecox. Figue hastiue. H.
  • Figge of a latter fruite, or that endureth longer. Ficus serotina, Duricoria. Figue tardiue. H.
  • Figge that is full rype. Ficus matura. Figue meure.
  • Figge dryed in the Sunne. Ficus Liuiana, Liuia, Pompeia. Plin. Siccata sole in annuum vsum. H.
  • Figge called a blewe figge. Chelidonia ficus, Pur­puria, Columel.
  • Figge that is vnsauerye. Marisca, Ficus insipida. Vne figue folle. H.
  • Figge leafe. Ficulnum folium. Fueille de figuier. H.
  • Figge dote. Busicon, Marisca, cae. foe. gen. Figue fole.
  • Figge drye. Carica, ae. Ficus passa. Figue seiche. S.
  • Figge gatherer. Ficitor, oris. m. gen.*
  • Figge louer. Ficitor. m. g. Qui aime les figues. Cal.
  • Figges beinge small. Cottona, ae. foe. gen.
  • Figges blacke. Leptoludiae.*.
  • Figges broade and white with a small stalke. Al­biceratae ficus. Araciae ficus. Of the nature of these figges, reade Plini lib. 15. Cap. 18.
  • Figges greene. Grossi, orum. Dub. g.
  • Figges yonge. Grossuli, orum. m. gen.
  • Figges sweete. Onae, arum. foe. gen. Onae also is, reade in Plin. lib. 15. Cap. 18.
  • Figge tartes. Palatha.*
  • Figge tree. Ficus, us. foe. g. Et ficus, ci. foe. gen. Vn fi­guier. S. Et ficarius, a, um. Et ficulneus, a, ū. Ang. Of a figge tree. Et ficulnus, na, ū. D'un figuier. S.
  • Figge tree droue, or groue, or place where figge trees growe. Ficetum, ti. n. gen. Ficaria, ae. foe. g. Vn lieu plante de figuiers. S. Figueraye. Cal.
  • Figge tree stafe, or stalke. Ficolea, ae. foe. gen. Palus ficulinus.
  • Fight.. Certo, as. Dimico, as. Edere praelium, vel pugnam, Licitor, aris. Pugno, as. Batuo, is. Con­fligo, is. Conflicto, as. Depugno, as. Praelior, aris. Pugnam capesso, Certamen conserere, Contra­here certamen, Belli fortunam tentare, vel Ex­periri. Se combatre, & batailler. S.
  • Fight against one. Impugnare, Propugnare ali­quem, inferre certamen alicui. Oppugno, as. Combatre contre aucun. S.
  • Fight as men do in battaile. Confligo, is. Bello, [Page] as. Debatre, ou combatre. S.
  • Fight by the lockes. Inuolare in capillos.
  • Fight against. Propugno, as. Combatre a l' encontre. S
  • Fight hande to hande. Censerere manus, Collato pede praeliari, Confligere manu cum hoste, De­certare manu. Combatre maine a main. S.
  • Fight in battaile. Praelior, aris. Batailler. S.
  • Fight in the vantgarde of an hoste. Prodire in a­ciem.*

    They did fight together. Compugnauerūt, pug­na concertarunt, mutua pugna tumultuati sunt, nō modo verbis, sed reipsa cōtenderunt, mutuis ictibus sese contuderunt, se inuicem ceciderunt.

  • Fight often. Conflicto, as. Combatre souuent. S.
  • Fight on horsebacke. Ex equo pugnare.
  • Fight, or to be troubled or vexed. Conflictor, aris. Estre affligé vexé. S.
  • Fight out a battaile. Bellum profligare.
  • Fight together Concerto, as. Decerto, as.
  • Fight valiantlye. Agonizo, as. Depugno, as. Ede­re certamē, Propugno, Agonizor, aris. verb. De.
  • Fight within battaile. Duello, as. Guerroyer, comba­tre. S.
  • Fight with swordes. Digladior, aris. Proprie est gladijs certare. Cal.
  • Fighter. Consertor, Depugnans, Duellator, Pro­pugnator. m. ge. Pugnator, Pugnax, nacis. Om. gen. Combateur. S.
  • Fighter in iustinge harneyes. Clibanarius, ij. m. gen. Qui bene ferro, & armis munitus certamen init.
  • Fighter which is called a daylye fighter. Pugnax, cis. om. gen.
  • Fighter with a bill. Falcarius, i. m. ge. *
  • Fighter with a sword, or a fenser or sword player. Gladiator, oris. m. gen. Ioueur d' espée. Cal.
  • Fighter with handes and feete. Pantacratiasta. mas. gen.*
  • Fighter with dartes. Pilanus, i. m. gen. Qui vsoit de iauelot en la guerre. S.
  • Fighting. Pugna, Praelium, Certamen, inis. n. gen. Combat. S.
  • Fighting with swordes. Gladiatura, ae. foe. ge. Gla­diature, Escrimerie. S. Vnde gladiatorius, a, ū. Ang. Pertaining to suche fighting, or sworde playe. Seruant au ieu d' espee. Cal.

    The maister did take them fightinge together. Praeceptor illos mutuo concertantes, inter se compugnātes, Pugna cōtendentes deprehendit.

  • Figuratiue. Tropicus, a, um. Figuratiuus, a, um.
  • Figuratiue speaking. Tropologia, ae. foe. g.
  • Figuratiuely. Tropice, Typice.
  • Figuratiuely done, or fayned. Imaginarius, a, um. Imaginaire, contrefait, feint. S.
  • Figure, or trope. Character, Figura, Schema, tis. n. g. Schematum, ti. Species, ei. Tropus, pi, Typus, pi. m. g. Figure. S.
  • Figure hauing foure corners, or of the forme of foure corners. Quadrangulus, a, um. Quadran­gulaire. S.
  • Figure hauing seuen corners, or of the forme of seuen corners. Septangulus, a, um.*
  • Figure of man, or woman. Simulacrum, Effigies, Imago, inis. foe. g. Image, & semblance d' aueun. S.
  • Figured lyke an Image. Imaginatus, a, ū. Imaginé.
  • Filberd nutte. Auellana, Corylus, Mollusca, Pon­tica nux, Praenestina, Heracleotica. Auelline. H.
  • Filberd groue. Coryletum, ti. n. g. Vn couldray. S.
  • Filberd tree. Corylus, li. foe. g. Auelaignier. S.
  • File. Lima, ae. f. g. Vne lime. S.
  • File, or to shaue of from any mettall. Delimo, as. Limo, as. Limer. S.
  • Filed. Limatus, a, um. Limé, poli. S. Et Limatulus, a, um. Ang. Somewhat filed. Limé, poli.
  • Filer. Delimator, Limator, toris. m. g.*
  • Filing. Limatura, ae. foe. g. Limure. S. Limatura. Is also the dust that commeth of filing. Lemaille. S.
  • Fill. Impleo, es. Farcio, cis. Repleo, es. Adimpleo, es. Compleo, es. Oppleo, es. Emplir. S.
  • Fill againe. Refercio, cis. Repleo, es. Expleo, es. Suppleo, es. Remplir. S.
  • Fill as a bottell or vessell is filled. Distendo, is. Emplir.
  • Fill with any thing. Infarcio, cis. Remplir de quelque chose que ce soit. S.

    To fill with some thing, what euer it be. Offer­cio, is. Infercio, is. Remplir de quel (que) chose que ce soit.

    To fyll with ioye. Perfundere hominem volup­tate, vel laetitia. Remplir de ioye. S.

  • Fille, or to suffise with meate or suche lyke. Satio, as. Saturo, as. Saouler. Cal.
  • Fill the eares with noyse. Perstringere aures.
  • Fill vp, or make good a thing wāting in measure or otherwyse. Suppleo, es. Supplier, & amender ce qu' il de fault.
  • Fill vp to the brimme, or fill full. Compleo, es. Ex­pleo, Oppleo, es. Suppleo, es. Emplir. S.
  • Filled. Impletus, a, um. Oppletus, a, um. Offertus, a, um. Empli. S.
  • Filled as they fyll to make measure. Suppletus, a, um. Rempli. S.
  • Filled full. Distentus, a, um. Completus, Expletus, ta, tum. Offertus, ta, tum. Empli. S.
  • Filled to be with mylke. Lactesco, scis.
  • Fillet. Taenea, ae. Vitta, ae. f. g. Fascia, ae. foem. g. Vne bande ou ruben de teste. Cal.
  • Filling. Implementum, ti. n. g. Expletio, onis. foe. g. Repletio, onis. f. g. Remplissement.
  • Filling of the bealy. Ventris saburra.
  • Filling vp, or making full measure. Supplementū, ti. n. g. Complementum, ti. n. g. Remplage. S.
  • Fillippe. Talitrum, i, n. g. Chiquenaude. S.

    To fillippe one with the finger on the forehead. Digito in frontem alicuius concrepare, Vnguē argutum infligere. Bailler vne chiquenaude. S.

  • Filthe, fime, or dunge. Fimus, Minthos, Putredo, inis. Rancor, oris. Sordes, Alluuies, Alluuio, Il­luuies, Obscoenitas, Retrimentum, Scabritia, Scabrities, ei, foe. g. Fiens, fiente. S.
  • Filthe of a stinking ditche, by reason of moysture. [Page] Eluuies, Situs, us. m. g. Plin. Ordure, mosissure. S.
  • Filthe of any thing that is washed. Proluuies, ei. f. g. Proluuium, ij. n. g. Immunditia cuiuscun (que) rei sordidae.
  • Filthe of y e nose or sneeuell. Mucus, ci, Pus, ris. My­xa, ae. f. gen. Morue. S.
  • Filthy corrupted bloud comming to putrefaction. Sanies, ei. f. g. Sang meurtri venant a putrefaction. S.
  • Filthely rayed with corrupted bloude. Saniosus, a, um. Saigneux gasté de sang meurtri. S.
  • Filthe, or refuse of any tried mettell. Scoria, ae. f. g. L' escume & ordure du mettal. S.
  • Filthe whiche commeth of any thing clensed. Pur­gamen, Purgamentū, ti. n. g. Immondice, & ordure.
  • Filth, or a sluttish queane. Spurca.*
  • Filthy. Foedus, a, um. Obscoenus, a, ū. Mucidus, a, ū. Scaber, ra, rum. Spurcus, a, ū. Vilain, ord, & sale. S.
  • Filthy, or vncleane, causing or making. Spurcifi­cus, a, um. Qui fait vne chose orde, & vilaine. S.
  • Filthy to be. Obsordeo, es. Sordeo, es. Squalleo, es. Estre ord, & sale. S.
  • Filthy to be, or vinewed, dead, or pale, as wyne is whiche hath lost his verdure. Muceo, es. Mu­cesco, scis. Estre moisi. S.
  • Filthy to make. Sordido, as. Spurco, as. Ordir, gaster.
  • Filthy to waxe. Sordesco, scis. Deuenir ord, & sale.
  • Filthily. Forde, Obscoene, Sordide, Spurce, Turpi­ter. Ordement, & salemement. S.
  • Filthines. Alluuies, Alluuio, onis. Obscoenitas, Retrimentum, Scabriti [...], [...]brities, Sorditudo, Spurcitia, Spurcities, Squalor, Squaliditas, Tur­pitudo, dinis. fe. g. Fetetdise, laideur.
  • Filthines of the body or handes with washinge. Strigmentum, ti. n. g. L' ordure qu' on racle d' vne corps, raclure. S.
  • Fin, or th'ende of any thing. Meta, ae. Finis, is. Ter­minus, i. m. g. La fin de quelque chose que ce soit. S.
  • Finall. Finalis, le. om. g.
  • Finally, or in conclusion. Ad extremum, Ad sum­mum, In summa, Porro, Postremo, Tum demū, ad postrernū, ad vltimū, demū aliquando, nūc iā, nouissimè, tum demū, tamē. En fin, finablement. S.
  • Finche, or y e bird called a goldfinche. Carduelis, is. Carduellus, i. Acanthis, idis. f. g. Vn Chardomeret. S
  • Finde. Comperior, iris. Inuenio, is. Reperio, is. Nā ­ciscor, sceris. Trouuer. S.
  • Finde a ready excuse or shifte. Rimam inuenire. Trouuer quelque trou pour eschapper. S.
  • Finde by chaunce. Offendo, is. Reperio, is. Trouuer d'aduenture.
  • Finde by se [...]kinge or searching. Inuestigo, as. Per­uestigo, as. Trouuer a la trace. S.
  • Finde crafty meanes. Contexere dolos.
  • Finde eftsones. Reperio, ris. Trouuer. S.
  • Finde out by studie. Excudo, is, si, vel di.
  • Finde suerties. Vador, aris.
  • Finde matter, or bringe for excuse. Causor, aris. S' excuser. S.
  • Finder. Inuentor, oris. Repertor, oris. Architectus, i. m. g. Inuenteur. S.
  • Fine. Purus, a, ū. Mundus, a, ū. Nitidus, a, um. Net. S
  • Fine clothe. Mollicina, ae. foe. gen. Pannus optimus. Fine drap. S.
  • Fine duste or sande. Arenula, ae. f. g. Menue arene. S.
  • Fine linnen clothe. Sindon, is. Vn linge fort delié. S.
  • Fine or pure golde. Aurū purum, putum (que). Fin or. S.
  • Fine, or penaltie taxed. Multa, ae. foe. g. Amende. S.

    Condemnation to paye a certayne fine. Multa­tio, onis. foe. g. Condemnation d' amende. S.

    Condemned to paye a fine. Multatus, a, um. Con­damne à l' amende. S.

    That which is gotten by taxing, or fining. Mul­tatitius, a, ū. Qui vient des amendes. S. Vt multati­tia pecunia. Mony gotten by taxes and fines.

    To fine, or punishe by the purse. Multo, as, aui. Et multor, aris. Depon. Condamner a l' amende. S.

    Let him haue this fine, or penaltie, y t he drinke no wyne these twentie daies. Haec multa ei esto, vt vino viginti dies careat.

  • Fine, or settle, as wyne doth or licoure. Sido, is, di.
  • Fine, or drawe from the dregges, or lyes. Defoeco, as, aui. Oster la lie. S.
  • Fined or drayned from dregges, lyes, or other cor­ruption. Defoecatus, a, um.
  • Finely. Pure, Puriter. Mundé, Nitidé. Nettemente

    ¶Cicero dwelte very finely and pleasantly. Do­mo Cicero vtebatur cum primis lauta, & perele­ganti, habitabat Cicero lautissimè, & iucundissi­mè, eae Ciceronis aedes erant, in quibus neque lautitiam, neque elegantiam desiderares, erat in Ciceronis aedibus lautitiae multū, at (que) elegātiae.

  • Finger. Digitus, ti. m. g. Vn doigt. S.
  • Finger breadth. Digitum transuersum.
  • Finger, called the forefinger. Index, cis. com. gen. Digitus index, Salutaris, Demonstratorius.
  • Finger, called the middle finger. Infamis digitus, Digitus medius, Impudicus digitus, verpus, fa­mosus. Le plus long doigt. H.
  • Finger, called the ringe finger. Medicus, Annula­ris digitus. Le doigt ou on met l' anneau. S.
  • Finger whiche is y e little finger. Digitulus, li. m. g. Digitus auricularis, minimus digitus. Petit doigt.
  • Fingers endes. Primores digituli. Coryphe. Le bout du doigt. S.
  • Finger stale, or thimble. Digitale, lis. n. g. doigtier. S
  • Fingered, or he that hath fingers. Digitatus, a, um. Qui ha des doigts. S.
  • Finger thickenesse, or the breadth of a finger. Cras­situdo digitalis. Espesséur d' vn doigt.
  • Finishe, end, or to make perfect. Compleo, es. Con­cludo, is. Consummo, as. Finio, is. Insummo, as. Pertexo, is. Perficio, is. Termino, as, aui. Desino, is. Finem facere, In pauca conferre. Finer. S.
  • Finishe a thing perfectly. Summam manum adde­re, Summum fastigium imponere.

    I hope to finishe, or ende this matter according to my mynde. Puto fore, vt rem ex sententia ge­ram, foeliciter expediam, conficiam, ad eum, quē volo, exitum perducam, foelici exitu concludam, efficiam, opinor, vt res optimè succedat, vt exitū [Page] res habe at qualem optamus, ne res, contra quàm volumus succedat, ne quid aduersi contingat in re, ne sit infaustus, aduersus, alienus à nostris vo­luntatibus, alius atque volumus, exitus rei, euē ­tus rei, rei finis ac terminus, spero futurum, vt in hac re meis optatis fortuna respondeat, cum ani­mo meo fortuna consentiat, ab animo meo for­tuna minimè dissentiat, nihil aduersi fortuna ob­ijciat, nequaquam fortuna repugnet, resistat, ob­sistat, aduersetur, sese opponat, suam vim obijci­at, impedimentum vllum inijciat, occurrat, ob­uiam eat, futurum existimo, vt in hoc secunda, facili, prospera, propitia, perbenigna fortuna v­tamur.

  • Finishe or ende an altrication, or cōtention. Rixas, Litem, vel iurgia componere, Receptui canere.

    To finishe or ende any thinge. Exitum alicui rei imponere, Decidere, Determinare, Telam de­texere, Diffinire, Terminare modum alicuius rei. Mettre fin a quelque chose.

    To finishe, or ende anye battayle. Componere bellum. Mettre fin a quelque guerre. S.

    To finishe, or ende anye busynes. Negotiū trans­igere. Mettre fin a quelque affair [...]. S.

  • Finished. Finitus, a, um. Perfectus, a, um. Termina­tus, a, um. Finé. S.
  • Finishing of a thing. Catalexis, Cōclusio, Cōsum­matio, Peroratio, onis. Cumulus, i. mas. gen. Conclusion. Cal.
  • Finnes of a fyshe. Pinnae, arum. f. g. Les petites ailes de quoy les poissons nagent. S.
  • Finnes hauing, or finned. Pinnatus, a, um.
  • Fyoll, or water potte. Amula, ae. foe. g.
  • Fire. Flamma, Focus, Ignis, Pruna, Vulcanus, ani. m. g. Le feu. S. Et Igniculus, li. Dimin. inde. Ang. A little fyre. Petit feu. S.
  • Fire bronde. Fax, cis. Torris, ris. m. g. Vn tison. S.
  • Fire couered with ashes, or hilled with any thing. Ignis sopitus. Feu couert & qui ne luist point. S.
  • Fire foming or spitting, or that which fometh fire. Igniuomus, a, um. Qui vomit le feu. Cal.
  • Fire forcke. Furca igniaria. Fourche a feu. Pal.
  • Fire Iron, or any thing out of the which fyre may be stricken, a tynder boxe. Igniarium, rij. neut. g. Vn fusil. S.
  • Fire panne. Batillū, Focaria, Foculus, li. Ignitabu­lum, li. n. g. Vne Pallette a feu, ou reschault. H.
  • Fire properly for dead bodies. Rogus, gi. m. g.
  • Fire stone. Igniarius lapis, Pyrites, tis. m. gen. Pierre a feu. Pal.
  • Fire whiche is alwayes burning. Actuosus ignis.

    Saint Anthonies fyre, a disease so called. Ignis sacer, Erysipelas, Ignis, nis. mas. gen. Le feu sainct Antonie. H.

    Wylde fyre, a kynde of th' aforesayde disease. Phlyctaena, ae. Pusula, ae. f. g. Feu sauuage. H.

    To light or kindle the fyre. Facere ignem. Allu­mer le feu. S.

    To stryke fyre. Excudere, vel excuter [...] scintillā, vel ignem è silice. Fair sortir du feu d' vne pierre. S.

  • Fired to be, or to be made fyre. Ignesco, scis. Igneo, es. S' enflamber. S.
  • Fire, or to set any thing on fire. Flammo, as Incen­do, is. Ignifacio, cis. Inflammo, as. Em [...]raser. S.
  • Firmament, or skie. Aether, ris, vel ra. Coelum, li. Firmamentum, ti. n. g. Le ciel. S. Et Aethereus, a, um. Ang. Of the firmament, or which appertai­neth to the firmament. Qui appartient au ciel. S.
  • Firme, or stable. Continens, tis. Firmus, a, um. Ob­stinatus, a, um. Stabilis, le. Status, a, um. Firme. S.
  • Firme consent in an opinion. Placitū, ti. n. g. Con­sensio, onis. Consensus, us. mas. g. Consentement, ou accord. S.
  • Firme, or stable to make. Fundo, as. Sancio, is, anxi. Stabilio, is. Statuo, is. Confermer. S.
  • Firmely. Continenter, Firme, Obnixe, Obstinate, Sancte, Offirmatè, Firmiter, Constanter. F [...]r­mement. S.
  • Firmenesse, or stedfastnesse. Firmitas, tatis. Firmi­tudo, dinis. Firmamentum, ti. Stabilitas, tatis. f. gen. Fermeté. S.
  • Firmenesse of mynde, or constancie. Firmitudo ani­mi, Constantia. Fermeté de cueur. S.
  • Firre tree. Abies, etis. Sapin. Et Abiegnus, a, ū. Ang. Any thing of fyrre. Chose de Sapin. S.
  • Firste. Primus, a, um. Primulus, a, um.
  • First in daunger. Princeps in bello. Premier au danger. S.
  • Firste borne. Primigenus, a, um. Primogenitus, a, um. Prior natu. Primier né. S.

    To be first, or chiefe. Primas ferre, Primario lo­co esse, Locum primum tenere, vel obtinere. Estre le premier. S.

  • First created, fashioned, fourmed, or made, as was Adam. Protoplastus, Epitheton Adami. Cal.
  • First croppe. Praemetiū, tij. Praemeslum, ssi. n. g.
  • First example, or paterne. Archetypus, Prototy­pus, pi. m. g. L'examplaire primier.
  • First exercise, or feate in any thing. Tyrocinium, nij. n. g. Apprentissage. S.
  • First feate, or point of actiuitie, or armes. Tyroci­nium, nij. n. g. And he that doth such first feates. Tyrunculus, li. m. g. Nouueau soldat. Cal.
  • First made or wrought. Protopagus.*
  • Firste martyr, or wytnes. Protomartyr, Primus testis.
  • Firste of all. Primitus, Iam primum, Omniū prin­cipio, Cum primis, In primis, Primiter, Primo, Primum. Tout premierement.
  • Firste of the kindred, or of the first familie, house, or kyndred Protogenes.*

    At the first sighte. Primo, Prima fronte, Prima facie, Primo aspectu. De prime face.

  • Firste speache, or entrie into communication. Pro­locutio, Prologium, Prologus, Proloquium, ij. n. g. Vide Preface.
  • Fishe. Piscis, is. m. g. Poisson. H. Et Pisciculus, li. Di­minut. Ang. A litle fishe. Poissonnet. H.
  • Fishe of the ryuer. Piscis fluuialis, vel fluuiatilis. Poisson de riuiere. H.
  • [Page] Fishe nourisher. Piscinarius, ij. m. gen. Qui nourri les poissons. H.
  • Fishe ponde, or stewe. Icthyotrophium, * Lacuna, Piscina. Ichthyotrophium, ij. Vn v [...]uier ou estang a poisson. S.
  • Fishe streate. Forū piscarium, Ichthyopolium, Pi­scaria, Platea piscaria. Poissonnerie. S.
  • Fishe out, or seeke for fysh. Piscor, aris. Expiscor, a­ris. Pescher. S.
  • Fisher. Piscator, Ichthylobalus, li. m. g. Pescheur.
  • Fisher with an angle. Hamiota, ae. m. gen. Pescheur a la ligne. Cal.
  • Fisher boate. Horia, ae. vel Oria, ae. f. g. Lenunculus, li. m. g. Cymba, bae. f. g. Nasselle a pescher. Et Ho­riola, Diminut. Ang. A litle boate. Petite nasselle.
  • Fishes being flarte, and not rounde. Plani pisces.
  • Fishie, or full of fishe, or of fishe. Piscosus, a, um. Pisculentus, a, um. Plein de poisson. S.
  • Fishing nette, called a dragge. Euerriculum, li. n. g. Verueil. Cal.
  • Fishing rodde. Calamus, mi. m. gen. And the lyne. Piscatoria linea. Vne ligne a pescher. S.
  • Fishing. Piscatio, Piscatus, us. m. g. Peschement. Et Piscarius, a, um.. Ang. Pertaining to fishing. Qui sert a pescher. S.
  • Fishemonger, or fishe taker. Cetarius, Ichthyopola. Vendeur de poisson. S. Piscarius, ij. Poissonnier, S. Et Piscatorius, a, um. Ang. Pertaining to a fyshe [...]monger. De pescheur. S.
  • Fishmongers craft. Piscatoria ars.
  • Fishe hooke. Hamus piscarius. Vn haim a pescher. S.
  • Fisnomie, or similitude of man or beaste. Effigies, ei. Simulachrum, chri. n. ge. Effigie. S.
  • Fissebuttocke sowe. Tarda mulier.
  • Fiste. Pugnus, ni. m. g. Le poing. S.
  • Fistula, whiche is a running disease. Agilops, Fi­stula, lae. foe. g. Fistule, S.
  • Fistula in the eie. Fistula, Aegilops oculorum.
  • Fitche, or tare, or vytche. Lolium, lij. n. gen. Herbe nommée iuraye. S.
  • Fittle, or running witted. Futilis, le. om. g.
  • Fiue. Quinque, Quinus, a, um. Cinq. S. Et Diapēte. Of fiue, or of fiue tymes.
  • Fiue cornered. Quinquangulus, a, um. Qui ha cinq angles.
  • Fiue double. Quincuplex, cis. om. gen. Qui ha cinq doubles. S.
  • Fiue hundreth. Quincentum, Quingentum, Quin­geni, ae, a. Quingenti. Cinq cents. Cal. Et Quingē ­tarius, a, um. Ang. Of fiue hundreth.
  • Fiue hundreth in full computation, or of fiue hun­dred. Quingentenus, a, um. Quingentesimus, a, um. Cinqcentiesme, ou de cinq cent. Cal.
  • Fiue hundreth pounde of weight, or weying fyue hundred pounde. Quingenarius, a, um. Poisant cinq cents li [...] res. Cal.
  • Fiue hundreth tymes. Quingenties. Cinq cent fois. S.
  • Fiue hundreth tymes as muche, or double. Quin­gentuplus.
  • Fiue in numbre, or the numbre of fyue, or of fyue. Quinquinarius, a, um.
  • Fiue leaued grasse, an herbe. Pentaphyllon, Quin­quefolium, lij. n. g. Cinque fueille. H.
  • Fiue monethes space. Quinquemestrum, tri. Et Quinquemestris, e. An. Of fiue monethes space. De cinq mois. Cal.
  • Fiue of the clocke. Hora quinta.
  • Fiue poundes weight. Quinarium pondus.
  • Fiue square. Quinquangulus, a, um. Vt supra.
  • Fiue sundry craftes, or occupatiōs hauing. Quin­quertiones. Et Quinquertium, ij. Ang. The ex­ercise of fiue occupations. * Vide Exerciser.
  • Fiue tymes. Quinquies. Cinq fois. Cal.
  • Fiue tymes as muche. Quincuplus, a, um.
  • Fiue ounces. Quincuns, tis. Cinq onces. Cal. Et Quincuntialis, le. Ang. Of fiue ounces.
  • Fiue yeares space. Quinquennium, ij. n. g. L'espace de cinq ans. S.

    That hath fiue yeares. Quinquennis. ne. Qui ha cinq ans.

  • Fiue yeres space. Quinquennium, ij. n. g. Espace de cinqans. Ang. Of fiue yeres space. Et quinquēna­lis, le. Ang. That whiche happeneth, or is done euery fifth yeare. De cinq ans. Cal.
  • Fiue yeares space, whiche was a manner of the Greekes accompte, as we doo the yeare of our Lorde, for that they haue no calendes. Olym­pias, adis. foe. g.
  • Fixe the mynde or purpose. Intendere animum, Propono, is, sui. Ficher, ou afficher son esprit.
  • Fixed. Intentus, a, um. Fixus, a, um. Affixus, a, um. Fiché, ou affiché. S.
F. ANTE. L.
  • FLable, or fanne. Flabellum, li. Esuentoir. S.
  • Flagging, or hanging downewarde. Flacci­dus, a, um. Lasché. S.
  • Flagging, or hanging eares. Flaccidae aures. Oreil­les lasches, & pendantes. S.
  • Flaggon, or a bottell. Ampulla, Phiala, ae. Lepista, ae. f. g. Phiole, ou botteil.
  • Flayle. Tribula, ae, Tribulum, li. n. g. Fleau. S.
  • Flayne. Excoriatus, a, um. Eschorché. S. Vide Fley.
  • Flame. Flamma, ae. f. g. Flambe. S.
  • Flaming, or of flame. Flammeus, a, um. Flammiuo­mus, a, um. Flamboiant, ou de flambe. Cal.
  • Flanckes, or the partes betwene the thyghe & the body. Ilia, ium. n. gen. Les flanes. Cal. Et Inguen, enis. n. g. Idem.
  • Flappe for sues. Muscarium, ij. n. g.
  • Flatte, or playne aboue. Planus, na, num. Plat & bien vni par dessus. S.
  • Flatte fyshes. Plani pisces. Plin. Qui sont plats. S.

    To throwe one flatte on the grounde. Proster­nere vel affligere. Iecter auc [...]n tout plat a terre. S.

  • Flatte bowle to drinke wyne in. Ecpetala, Crater, is, m. g. Et Cratera, ae, f. g.
  • Flatte nosed man. Simo, onis. Simus nasus. Camus. S
  • Flatte roufe of a house. Doma, tis. n. g.
  • [Page] Flatter. Adulor, aris. Assentor, aris. Blandior, iris. Palpo, as. Palpor, aris. Pellicio, cis, xi. Petere blanditijs, Subblandior, iris. Palpum alicui ob­trudere, Auribus alicuius seruire, Auribus ali­cuius aliquid dare. Flater aucun. S.

    To flatter the common people. Blandimenta plebi dare. Flater le commun peuple. S.

    To flatter him selfe, or to stand in his owne cō ­ceit. Blandiri sibi, Sibi plaudere. Se flater soymesme.

    Thou flatterest me. Palpo me percutis. Tu me flates. S.

    Thinke not that I go about to flatter you. No­li putare, me hoc auribus tuis dare, gratiam tuā aucupari, hoc me loqui ad voluntatem, me velle tuis auribus inseruire, me esse blandum, assenta­tione vti, assentationis artificio tuam gratiam quaerere, ne me putes fictè loqui ad colligendam beneuolentiam tuam, vt gratiam à te ineam, te mihi vt adiungam, tuam in amicitiam vt me pe­nitus insinuem.

  • Flatter, or playe the flatterers parte, in vphol­ding and sothe sayinge an other mans tale at the table for a dynner or supper, or for a meale. Parasitor, aris. Plaut. Parasitum agere.
  • Flatterer. Adulator, vel Trix, Blandidicus, ca, cum. Colax, Palpator, Parasitus, Pellax, Pellicator, Adulator, oris. m. g. Flateur. S.
  • Flatterer for goodes, or to be an heyre. Haeredipe­ta, tae. m. g.
  • Flatterer for meate and drinke. Parasitus, ti. m. ge. A smelfeaste. Qui suit les lopins.
  • Flattery. Adulatio, Assentatio, Blanditiae, Obse­quium, Palpatio, Pellatia. Flaterie. S.

    To be ouercome, or taken with flatterie. Capi assentatione. Estre prins par flaterie. S.

  • Flattering. Blandus, a, um.
  • Flattering, or y e feate of flattering. Ars parasitica.
  • Flattering knaue. Parasitus, Gnatonicus, Gnato, onis. m. g.
  • Flattering queane. Adulatrix, Parasita, tae. foe. gen. Flateresse. S.
  • Flattering tale. Assentatiuncula, ae. foem. gen. Petite flaterie. S.
  • Flatteringly. Blandè, Assentatorié. Par flaterie. S.
  • Flaunders. Flandria, ae. foe. g.
  • Flaxe. Pensum, si. n. ge. Filace. S. It is also the di­staffe, or rocke.
  • Flaxe wylde. Osyris, vel Osciris. Lin iaune sauuage. S.
  • Flea. Pulex, cis. m. g. Vne poulce. H. Et Puliceus, vel pulicinus, a, um. Of a flea. Et Pulicosus, a, um. Ang. Full of fleas. Plein de poulces. S.
  • Flea called a water flea, a litle round & blacke one, somewhat bigger then a flea, that vpō standing waters moste swiftely ronneth, and is rare or neuer quiet, but mouing still. Pulex aquaticus, Animalculum rotundum, nigrum, Pulice paulo maius, quod supra stantes aquas velocissimo mo­tu cietur, rarò quietum. H.
  • Flea biting. Pulicina signa.
  • Fleese. Vellus, eris. n. g. Toison. S.
  • Fley of the hyde, or skinne of a beast. Excotio, as Glubo, is. Deglubo, is. Pellem detrahere. Escor­cher. S.
  • Fleyed or flayne, or hauing the skynne cutte of. Ex­coriatus, a, um. Escorché.
  • Fleying of the skynne or hyde. Detractio pellis. Escorchement. S.
  • Fleame. Flegma, tis. Phlegma, tis. Pituita, ae. foe. ge. Flegme, fleume. H.
  • Fleame in the eyes. Gramiae, arum. La chassie des yeux. S.
  • Fleame, or reaume, descending from the head. Pi­tuita, ae. foe. g. Flegme. S.
  • Fleammatike. Flegmaticus, Phlegmaticus, Pitui­tosus, a, um. Flegmatique. S.
  • Flemminges, or dutchemen. Te [...]tonici, Teutones, num. mas. gen.
  • Fleshe. Caro, nis. Carnem propriè dici volunt ani­malis mortui, quasi carentem vita. Chair [...]
  • Fleshe of the gūmes of the teathe. Epulis, idis. f. ge.
  • Fleshe salted pece meale. Succidia, ae. foe. gen. Chair salée piece à piece. S.

    Whiche liueth of fleshe. Carniuorus, a, um. Qui vit de chair. S.

    Whiche taketh delight in eating fleshe, a [...]ou­cher. Carnarius, ij. m. g. Qui prend plaisir à manger chair, vn boucher. S.

    I loue the fleshe and not the fatte. Carnarius sum, Pinguiarius non sum. Mart. I' aime bien la chair, mais ie n' aime point la gresse. S.

    Full of fleshe, or very fleshye. Lacertosus, sa, sum. Torosus, sa, sum. Fort charnu. S.

  • Fleshfull. Carnosus, a, um. Charnu. S. Et Carnulen­tus, ta, tum. Idem. Solin.
  • Fleshe hooke. Fuscinula, ae. Creagra, ae. Creacen­trum. Vn croc, vne lardoire ou fourchette. H.
  • Fleshly, or fatte. Crassus, a, um. Gras. S.
  • Fleshly desire, or lust. Concupiscentia, Venus, eris. foe. g. Concupiscence. S.
  • Fleshlike, or of fleshe, or pertaining to fleshe. Car­neus, a, um. Qui est de chair. S.
  • Fleshlines, or aboundaunce of fleshe, called carno­sitie. Carnositas, tis. foe. g.*
  • Fleshe shambles, or shoppe wher fleshe is solde. La­niena, Macellum, li. n. g. Carnarium, ij. n. ge. Ta­berna carnaria. La boucherie. H.
  • Flewe, or not deape, but as one may wade. Breuia, ium neut. gen.*
  • Flye. Fugio, gis. Niti alis. Volo, as. Voler. S.
  • Flye a litle. Subuolo, as. Voler quelque peu. S.
  • Flye, or to runne away. Fugam agere, Capere, Fa­cere, Petere, Se in fugam conuertere, dare, incli­nare: Se fugae dare, mandare, commendare: Iter ad fugam conuertere: Se in pedes conferre, con­ijcere, dare: Aufugere, Suffugere, Transfugere. S' enfuir. S.
  • Flye about. Circumuolo, as. Voler tout entour. S.
  • Flye against. Obuolo, as. Aduolo. Voler à ou vers quelque chose.
  • Flye away. Abuolo, as, Euolo, as. Prouolo, Subuo­lo, [Page] as. S' enuoler. S.
  • Flye, or to runne away priuily. Subterfugere. S' en­fuir par cachette. S.
  • Flye backe. Reuolo, as. Reuoler. S.
  • Flye before. Praeuolo, as. Voler deuant. S.
  • Flye farre. Profugio, is S' enfuir loing. S.
  • Flye from place to place. Transfugio, is.*
  • Flye, or to runne away from ones sight. Conspec­tum alicuius fugere, Fugitare alicuius oculos. S' enfuir de deuant aucun. S.
  • Flye from his owne captaine to the contrary part. Transfugio, is. S' enfuir & se rendre aux ennemis. S. Et Transfuga. He that doth flye from his owne captaine or people, to the contrary parte. Quis' enfuit aux ennemis. S.
  • Flye hither and thether. Diffugio, is. Fuir ca & la. S.
  • Flye in battayle. Vertere terga.
  • Flye into some place.. Inuolo, as. Voler en quel (que) lieu.
  • Flye lightly. Peruolo, as. Voler legi [...]rement. S.
  • Flye often. Volito, as. Voleter. S.
  • Flye ouer. Transuolo, as. Voler oultre. S.
  • Flye out. Euolo, as. Voler hors. Cal.
  • Flye to one for succoure. Perfugio, is. Fuir vers au­cun pour auoir secours. S.
  • Flye vnto, or to a place. Aduolo, as. Voler à ou vers quelque lieu.
  • Flye. Musca, ae. foe. g. Mousche. H. Et Muscula, ae. Di­minut. Ang. A litle flie. Et Muscinus, a, um. Ang. Of a flie. Et Muscarius, a, um. Ang. Pertaining to a flie. De mousche. S.
  • Flye flappe. Muscaria, ae. Muscarium, ij. n. gen. Vne esuentoire a chasser les mousches. S.
  • Flye hauing foure winges, called a breese. Taba­nus, ni. m. g. Tabon. S.
  • Flye that destroyeth corne, of some called a breese, or a kynde of locuste. Locusta, Bruchus, chi. m. g.
  • Flye whiche flieth about a candle. Blatta, tae. foe. g. Teigue. H.
  • Flye whiche shineth in the nighte. Cicindula. Ci­cindela, ae. foe. g. Lampyris, idis. foe. g. Quam etiā noctilucam vocant. Mousche luisante de nuict. S.
  • Flye whiche in the heate of Sommer pricketh moste sharpely. Solipunga. ae. f. g.
  • Flyghte. fuga, ae. f. g. Fuite. S.

    Dishoneste flighte. Turpis fuga. Fuite deshonneste.

    To put to flighte. Fugare, In fugam conijcere, Auertere, In fugam agere, Fugam inimicis suis inijcere. Mettre en fuite. S.

    To take flighte, or to flye, or runne awaye. Ca­pere vel capessere fugam. Prendre la fuite. S.

  • Flight, or disconfiture. Effugium, ij. n. g. Fuite. S.
  • Flight, or the acte of flying. Volatura, ae. Volatus, us. m. g. Le vol des oiseaulx. S.
  • Flighty. Pernix, cis. om. gen.
  • Flying or flight, referred aptly to byrdes. Volatu­ra. Volatus, us. m. g. Volement. S. Et Volatile, Vo­lucer, cris, cre. Ang. Any thinge that flieth with wynges. Qui vole. S.
  • Flying awaye, or inconstant, that whiche doth flie or passe awaye sodaynly. Volaticus, a, um. Vo­lage, Inconstant. S.
  • Flying from lighte, and delighting in darkenes, that flyeth or shunneth the lighte. Lucifugus, a, um. Qui fuit la lumiere. Cal.
  • Flying, and yelding to enemies. Transfugium, ij. n. ge. Fuite quand on se rend aux ennemis. S.
  • Flynge, or to kicke. Calcitro, as. Regimber. S. Vide Kicke.
  • Flinging, or kicking often, or full of flinging. Cal­citrosus, a, um. Qui est coustumier de regimber. S.
  • Flint stone, or a fyer stone. Amechon, Amiathon,* Chalyx, ycis. Pyrites, Silex, icis. m. g. S. Lapis ae­rarius, Marchasita hodie, Lapis luminis. Caillou, pierre à feu. H. Et Silicatus, a, ū. Ang. Made with flynte stones.
  • Flynt, or of flynte. Siliccus, a, um. De caillou. S.
  • Flytche of bacon. Succidia, iae. foe. g. Coste de lard. H. fliche de lard. S.
  • Flyte, or houer aboue the water. Fluito, as. Flotter▪ nager sur l' eaue. S. To swimme aboue the water.
  • Flitting. Fugitiuus, a, um. Volaticus, a, um. Fugitif, volage. S.
  • Flixe. Profluuium, ij. n. g. Fluxio, onis. foe. gen. Flux ou fluxion. S.
  • Flyxe, laxe, or a lewsenesse of the belly. Alui proflu­uium, Aluus non cōsistens, Lienteria, Diarrhaea, Pantices, Tormina, Fluxiones alui, Alui resolu­tio, Cita aluus. Flux de ventre. S.
  • Flyxe of bloude. Sanguinis reiectio, Fluxiones san­guinis. Flux de sang. S.

    To staye the flixe of the belly. Sistere aluum, Ci­tam aluum compescere, Cohibere aluum, Inhi­bere aluum, Comprimere, Reprimere, Suppri­mere. Restraindre le flux de ventre. S.

    To staye the flixe of bloude. Profluuium sangui­nis inhibere, Sistere sanguinem, Cohibere. Ar­rester vn flux de sang. S.

  • Flocke of beastes. Grex, egis. mas. gen. Troupeau de Bestes. S.
  • Flocke, or a company, or multitude of people. Tur­ba, ae. f. g. Vne troupe ou multitude de gens. S.

    Great flockes. Graues greges. Grans troupeaux. S.

  • Flocke of fiue hundreth cattell. Grex quinquage­narius. Vn troupeau de cinquante bestes. S.

    To dryue together in one flocke. In gregem compellere. Amasser en vn troupeau. S.

    To seperate from the flocke. Segrego, as. Sepa­ro, as. Abgrego, as. Mettre hors & separer de troupeau. S.

    Whiche is of the flocke, or herde, or pertaining to the flocke. Gregalis, le. Om. gen. Qui est du troupeau. S.

  • Flockebedde, or a materesse. Anaclinterium, ij. n. gen. Culcitra, ae. foem. g. Stibadium, ij. neut. gen. Lict de bourre. S.
  • Flockes of wolle. Tomentum, ti. n. g. Bourre. S.

    To stuffe in flockes. Infarcire tomentum. Em­bourrer. S.

  • Flockes made of the leafe of certayn herbes. Gna­phatan, Alij legūt Gnaphalon. Fullers flockes.
  • [Page] Flockes smalle. Flocculus, li. m. g. Vn flocquet. S.
  • Flocke together. Aggrego, as. Assembler. S.
  • Flocked in a bushement, or gathered in a heape or multitude. Confertus, a, um. Amoncelé. S.
  • Flockely, or in a bushement. Confertim. Aduerb.
  • Floore borded, or plaunched. Contabulatio, Tabu­latio, Contignatio, onis. foe. g. Planchier.
  • Floore, or to dresse with boordes, or planches. Ta­bulo, as. Contabulo, as. Asso, as. Plancheer. S.
  • Floored, or dressed with boordes. Contabulatus, Tabulatus, a, um. Assatus, ta, tum. Contignatus, ta, tum. Planchée. S.
  • Florishe. Vide Flourishe.
  • Floude. Fluctus, us. Flumen, inis. Fluuius, ij. Am­nis, is. dub. ge. Fleuue ou riuiere. S. Et fluuialis, le. Ang. Of a floude. De riuiere. S.
  • Floude, or streame by abundaunce of rayne, des­cended from hilles into valleyes. Torrens, tis. subst. m. g. Torrent. S.
  • Floude that is smale, a ragiousnesse of waters. Alluuies, iei. f. g. Alluuio, onis. f. g. Alluuium, ij. n. g. Petit deluge, Rauine, ou ragaz d' eaue. S.
  • Floude outragious, or a flowinge ouer of water. Inundatio, onis. f. g. Inundation. S.
  • Floude, or deluge of waters. Cataclysmus, mi. m. g. Diluuium & inundatio. Deluge d'eaue. Cal.
  • Flowe as water doth. Fluere, Profluere, Manare. Couler. S.
  • Flowe abroade, as diuerse streames out of one springe. Dimano, as. Permano, as. Couler & descendre. S.
  • Flowe aboute. Circunfluo, is. Couler entour. S.
  • Flowe agayne. Refluo, is. Recouler. S.
  • Flowe betwene. Interfluo, is, xi. Interluo, is. Inter­meo, as. Couler entredeux. S.
  • Flowe by. Allabor, laberis. Couler aupres. S.
  • Flowe continually. Fluito, as.
  • Flowe downe lyke an ebbe. Defluo, is. S' escouler, decouler. S.
  • Flowe eftsones. Refluo, is. Recouler. S.
  • Flowe lyke the Sea. Aestuo, as. Fluctuo, as.
  • Flowe nighe vnto. Alluo, is, ere. Couler aupres. S.
  • Flow often. Fluito, as. Couler souuent.
  • Flowe out. Effluo, is. Emano, as. Profluo, is. Couler hors. S.
  • Flowe ouer. Exundo, as. Inundo, as. Profluo, is. Su­perfluo, is. Supermeo, as. Couler par dessus. S.
  • Flowe out on all partes. Diffluo, is. Perfluo, is. Cou­ler de toutes pars. S.
  • Flowe softly. Lambo, bis. Horat.
  • Flowe together. Confluo, is. Couler ensemble. S.
  • Flowe vnder, or runne vnder, as water dothe a bridge. Subterfluo, is. Couler par dessoubs. S.
  • Flowe vnto. Affluo, is. Couler vers quelque lieu. S.
  • Flower of meale that is boulted from the branne. Flos, Pollen, enis. n. g. La fleur de la farine. H. Et Pollis, linis. m. g. Idem.
  • Flowyng. Fluidus, a, um. Profluens, tis. Coulant. S.
  • Flowing about. Circumfluus, a, um. Qui va & coule tout à l'entour. S.
  • Flowing of the Sea. Accessio maris. Accessus ma­ris. Flot de mer. S.
  • Flowyng ouer. Profluus, a, um. Superfluus, a, um.
  • Flowyng out. Profluens, tis. Partic. Decoulant. Cal.
  • Flowing with a violent streame, or outragious sweepe. Torrens, tis. om. gen.
  • Flowre. Flos, ris. m. gen. Fleur. S. Et Flosculus. dimi. Ang. A litle flowre. Fleurette. S. Et Floreus, a, ū Ang. Made of flowres, or of flowres. Qui est de fleurs. S. Et floridus, a, um. Ang. Florishing, ful of flowres. Florissant, plien de fleurs. S.
  • Flowre de luce, herbe. Iris, idis. foe. gen. Guayeul. S.
  • Flowre of youthe. Aetas integra. Fleur d'aage. S.
  • Flowre, or meale of corne moste fine. Similago, gi­nis. Simila, ae. f. g. La pure farine de froument. S.
  • Flowres bearing, or that whiche beareth flowres. Florigerus, a, um. Florifer, a, um. Portant fleurs. S.
  • Flowres of wylde pomegranardes. Balaustium, ij. n. g. La fleur d'vn grenadier. Cal.
  • Flowres, or herbes whiche serue for garlandes. Stephanonia, vel Stephanoma. Cal.
  • Flowres, or herbes wherewith houses be decked and made pleasaunt. Verbenae, arum. foe. ge.
  • Flourishe. Floreo, es. Floresco, scis. Verno, as. Flo­res producere. Fleurir. Cal.
  • Flourishe, as a maister of fence doth with weapō, or a musitian in singing. Proludo, is. Praeludo, is, si. Faire le coup d' essay.
  • Flourish, or the play that is vsed at the beginning of games. Proludium, ij. n. g. Praeludium, ij. n. g. Prolusio, vel Praelusio, onis. f. g. Le coup d'essay.
  • Flourishe forth like flowres. Effloreo, es, Efflores­co, scis. Fleurir, produire sa fleur. S.
  • Flourishing. Floridus, a, um. Florissant, ou fleurissant.
  • Fludde Vide Floude.
  • Fluxe. Pantices. Vide Flixe.
F. ANTE. O.
  • FOe. Hostis, is. Inimicꝰ, Iniquus, Saeuus. Ennemi.

    You are to muche our foe, or ennemy. Ad­uersarium nimis grauem, nimis acrem, in­fensum, acerbum, vehementem, crudelem te ha­bemus, nimis acerbus, nimis aduersus, nimium grauis at (que) infēsus nobis es, oppugnas nos quàm potes acerrimè, & grauissimè, nullam aduersus nos iniuriā praetermittis. Nulla nos iniuria, nulla re non lacessis, tuis contra nos viribus vteris, tuā in nos vim confers, omnia conaris, nihil non a­gis, moues, tentas, experiris, machinaris ad per­niciem nostrā, aduersario te vtimur nimis acer­bo, nimis infenso: agis contra nos, pugnas aduer­sus nos, irruis in nos, quo potes impetu, impetu quàm potes maximo, eo impetu, qui potest esse maximus.

  • Foyne, or to gyue a foyne, or to pricke. Pungo, is, pupugi. Compungo, is. Lancinare. Poindre. S.

    A sworde, which by it selfe can geue no pricke or foyne. Gladius, qui per se pungere non potest. Cicero.

  • [Page] Foyne, or a pricke. Punctus, tus. m. g. Et Punctiun­cula, lae. diminut. A litle pricke.
  • Foyning, or a prickinge. Punctio, onis. foem. gen. Poignement. S.
  • Foyning, or pricking. Pungens, tis. part. Poignant. S.
  • Foyning, or with a foyne. Pūctim. En poignant. Cal.
  • Foist, called a great or light ship. Corbita, Libur­na, Liburnica, Liburnum, ni. n. g. Fuste. Pals.

    To be foysty, as not swete. Muceo, es. Estre moisi.

    To waxe foisty or musty. Mucesco, scis. Deuenir moisi. S.

  • Foistied, mustied, or vinoed. Mucidus, da, dum. Moisi. S.
  • Folde for sheepe. Ouile, lis. L'estable des brebis. S. Parc de brebis. Pals. Et Septum, ti. n. g. Et Caula, lae. f. g. Idem.
  • Folde, or wrappe together. Complico, as. Plico, as. Plier. S. Et Conuoluo, is. Inuoluo, is. Obuoluo, is. Circumplico, as. Implico, as. Enueloper. S.
  • Folde a thing thryse, or in thre course. Triplico, as. And twyse, or two folde. Duplico, as. And foure tymes. Quadruplico, as. Vide Double.
  • Folde tenne tymes double. Decuplo, as.*
  • Folden in. Implexus, a, um. Plicatus, a, um. Enuelopé. Plicabilis, le. Aise a plier. Cal. Ang. That whiche may be folden.
  • Folden together. Implicitus, a, um. Plexus, a, um. Rugatus, a, um. Conuolutus, ta, tum. Inuolutus, ta, tum, Obuolutus, ta, tum. Enuolupé. S.
  • Folder. Rugator, oris. m. g.*
  • Folding, or folde. Ruga, ae. f. g. Plis. S. Et Sinuosus, a, um. ac Rugosus, a, um. Angl. Full of foldes. Plein de plis. Cal.
  • Folding, or wrapping. Plicatura, ae. foe. g. Implica­tio, onis. Plicatio, onis. f. g. Enuelopement. S.
  • Fole, or yonge colte. Pullus, li. Equulus, li. m. gen. Equuleus, lei. Pullus equinus. Cheualet. Cal. Et Pullinus, a, um. Ang. Of a fole.
  • Fole of an asse. Hyppotela. * Pullus asininus. Le petit d' un asne. S.
  • Fole whiche commeth betwene a horse and an asse mare. Hinnulus, li. m. g. Cal.
  • Foly, whiche is a generall vice. Amentia, ae. Fatui­tas, tis. Inertia, Infantia, Moria graecè. Proterui­tas, tis. Stoliditas, Vanitas, tis. Insipientia, ae. f. ge. Folie. S. Vide Foolishe.
  • Folke or cominune people. Plebs, bis. Vulgus, gi. m. &. n. ge. Le commun peuple. S. Et plebeius, a, um. Vulgaris, re. Ang. Of the folke or people, or per­teining to them. Commun, vulgaire. S.
  • Folowe. Assequor, eris. Imitor, aris. Produco, is. Sector, aris. Sequor, eris. Cōsequor, eris. Suyure.
  • Folowe after. Prosequor, eris. Suyure & aller apres. S
  • Folow after hande, or forthwith immediatly. Cō ­sequor, eris. Subsequor, eris.
  • Folowe, or to pursue in diligence. Sector, aris. Cō ­sector, taris. Suyure ou poursuyure en diligence. S.
  • Folowe, or to immitate Cicero. Authorem Cice­ronem habere. Ensuyure Cicero. S.
  • Folowe by course, or turne ordinately. Alterno, as. Subalterno, as. Alterner. S.
  • Folowe counsayle. Tenere consilium.
  • Folow examples maners or trade of other. Aemu­lor, aris. Imitor, aris. Et Respondeo, es. (cum da­tiuo, vt Respōdet patri. He folowes his father.) Zelo, as. Zelor, aris. Imiter. S. Et Zelotes, He that assayeth to folowe the steppes of other.

    If you intende to folowe your auncestours, it is necessary that you apply your study to ver­tue. Si tuorum maiorum laudibus respondere vis, si maiores tuos referre vis, cupis imitari, si te dignum maioribus tuis praebere studes: vt ad virtutem, in virtutem incumbas, ad virtutem stu­dia tua conferas, opus est, nauari à te operā vir­tuti oportet, debes virtutem colere, tui muneris, tui officij, tuarum partium est, non potes nō vir­tuti operam dare, non licet tibi virtutem negli­gere, hoc ad te pertinet, in te cōuenit, à te postu­latur, atque adeo, tanquam debita res exigitur.

  • Folowe one to slea him. Petere iugulum.
  • Folowe the foote, or steppes of one. Prosequi vesti­gijs, Persequi vestigia alicuius, Consequi vesti­gijs. Suyure le train ou la trace.
  • Folower. Sectator, oris. m. g. Sectateur. S.
  • Folower, whiche foloweth and searcheth. Conse­ctator, oris. m. g. Qui ensuit & cerche. S. Et Con­sectatrix, tricis. f. g. She that foloweth. &c.
  • Folower of one secte. Consectaneus.*
  • Folowing, or that whiche foloweth. Sequax, cis. om. ge. Qui suit. S.
  • Folowynge hereafter, or whiche commeth after­warde. Sequens, Insequens, tis. Subsequens, tis. Consequens, tis. Ensuyuant. S.

    The yeare folowyng, or the nexte yeare. Anno subsequenti. L'année ensuyuant.

    An earnest and diligent folowyng of a thinge. Consectatio, onis. foe. ge. Poursuite & diligence de faire quelque chose. S.

  • Folowyng, or the consequent. Consequentia. ae. f. g. La suite & consequence.
  • Fome, or frothe of any thyng that is liquid. Spu­ma, ae. f. g. Escume. S.
  • Fome of lead. Molybditis, tis. f. g. Escume de plomb.
  • Fome, or mother of all oyles. Amurca, ae. foem. ge. Vide Dregges.
  • Fome, or spume of the sea. Alcyonium, ij. n. gen. L' escume de la mer.
  • Fome, or geue froth. Spumo, as. Rendre escume. Spu­mas agere. S.
  • Fomy or frothy, or of fome, or that whereof fome or frothe commeth. Spumeus, a, ū. D'escume. Cal.
  • Fomye, or full of fome. Spumosus, a, um. Qui rend force escume, Escumeux. S.
  • Foming boore. Aper spumans. Sanglier escumant.
  • Fomitation, whiche is a forme to mitigate payne or griefe. Fomentum, Fotus, tus. Fomentatio, onis, foe. gen. Fomentation. S.
  • Fonde, or foolishe speaking. Stultiloquium, ij. n. g. Fole parolle. S.
  • Fonte. Baptisterium, Fons, tis. mas. gen. Lustralis [Page] piscina. Les fons à baptizer.
  • Foode, liuing, or sustinaunce, or general meate for all liuing creatures. Alimentum, Alimonium, ij. Alimonia, ae. Alitura, ae. Nutricatio, onis. Ci­barium, Cibatus, tus. Nutritus, tus. Nutrimentū, ti. n. ge. Pastus, us. Pulmentarium, Pulmentum, ti. n. g. Victus, us. m. ge. Nourriture. S. Et Alimen­tarius, a, um. Escarius, a, um. Cibarius, a, um. Ap­partenant à nourriture. S. Angl. Pertaininge to foode. Et Esculentus, a, um. Anye thing that is taken for foode, or is good to eate. Qui est bon a manger. S.
  • Foode for one moneth. Demensum, si. neut. ge. Pro­uision d'un mois. S.
  • Foole, or foolyshe. Bardus, Excors, dis. Fatuus, Mo­rio, onis, Moros, Vappa, ae. Stultus, ta, tum. Fol. S.
  • Foole in behauoure, countenaunce, or gesture, a foole in a playe. Sannio, onis. m. g. Le fol d'vn ieu.

    To playe the foole, to doo foolishely. Ineptio, tis, Stultè agere. Folier.

  • Foole hardy. Proiectus ad audēdum, Temerarius, a, um. Temeraire. S.
  • Foole hardinesse. Proiecta audacia. Temeritas, Te­meritudo, inis. foe. ge. Temerité. S.
  • Foole speaking, he can not tell what. Morologus, gi. m. g. Qui parle follement & sottement. Cal.
  • Fooles holiday, whiche (as I reade) was kept in times paste, in the moneth of February. Stulto­rum feriae.
  • Foolishe. Fatuus, a, um. Imprudens, tis. Ignauus, a, um. Ineptus, Iners, tis. Insipiens, tis. Infrunitus, a, um. Stolidus, Stultus, Vanus, a, um. Fol. Cal.
  • Foolyshe babler, or talker. Stultiloquus, Morolo­gus. Vt supra.
  • Foolyshe babling, or prating. Stultiloquētia, Stul­tiloquium, ij. neut. ge. Fol parrolle.
  • Foolyshe by madnes, or out of his wytte. Amens, tis, Demens, tis. Adiect. Hors du sens. S.
  • Foolishe to make. Infatuo, as. Faire deuenir fol. Cal.
  • Foolishely. Fatue, Imprudenter, Ignaue, Inepte, Insipienter, Stolide, Stulte. Folement, sottement.
  • Foolishely without aduisement. Superbe, Temere, Temeriter. Temeréement. S.
  • Foolyshenes, or folye. Infantia, Stoliditas, Stulti­tia, ae. f. g. Imprudentia, ae. f. g. Folie, sottie ou sottise.

    I cannot easely suffer, or I cannot abyde the foolyshenesse of some men. Nonnullorum Stul­titiam non facilè fero, aegrè sustineo, haud satis aequo animo fero: adduci non possum, inducere animum minimè possum, à me ipso nō queo im­petrare, dementias nonnullorum vt animo non iniquo feram.

  • Foote. Pes, dis. m. g. Le pied. S. Et Pediolus, li. m. ge. Pediculus, li. mas. ge. Vn petit pied. S. Ang. A litle or shorte foote. Et Pedalis, le. Ang. Of a foote. Vt Pedale spatium. Espace d'vn pied. S. Et Peda­neus, a, um. Ang. The quantitie of a foote in breadth or distaunce, D'vn pied. S. And euerye xii. inches by circumlocution is called Pes, be­cause a foote contayneth so muche. Also among the olde wryters, the foote conteyned syxtene fyngers breadth.
  • Foote and a halfe. Sesquipes, dis. m. g. Pied & demi. Et Sesquipedalis, le, Adiect. D'vn pied & demi S.

    Halfe a foote. Semipes, dis. m. g. Demi pied. S. Et Semipedalis, le. Adiect. Of halfe a foote. De de­mi pied. S.

  • Foote ball. Pila pedalis.
  • Foote by foote. Pedatim. Pas à pas. Cal.

    To fall at ones feete. Proijcere se ad pedes ali­cuius, Prouoluere se ad pedes & genua alicuius, Ad genua alicuius procumbere, siue accidere. Se iecter aux pieds d'aucun pour le supplier. S.

  • Foote man. Pedes, tis. Pedester, Pedestris, tre. Qui va à pied Cal.
  • Footeman, or a lackey. A pedibus, A pedibus ser­uus, Ad pedes, Cursor, Stator tabularius. Vn lac­quay. S. Et circumpedes, dum. Cicer. Footemen, or lackies.
  • Foote of an hyll. Radices montis. Le pied de la mon­taigne. S.
  • Foote of a pyller. Basis, is. foe. gen. Vn soubassiment de colomne. S.
  • Foote of a dittie, or verse, whiche is often repeted. Versus intercalaris. Refrainctes de balades. S.
  • Foote pace, easily or softely. Pedepressim, Pedeté­tim. Tout doulcement. S.
  • Footepathe, or waye. Gregaria via, Semita, ae. foe. gen. Vne sente. S.
  • Foote prynte, or the printe of the foote. Peda, ae. foe. gen Vestige. Cal.
  • Footesteppe. Vestigium. ij. n. g. Idem.
  • Foote stoole. Hypopodion, Scabellum, Suppeda­neum. n. g. Scabelle, ou petit banc. S.
  • Foote whiche is rounde lyke a Sparrowe foote. Struthopus.*
  • Foote with the toes, or plant or sole of the foote. Planta, ae. foe. g. La plante des pieds. S. Et Plantaris, re. Ang. Any thyng pertaining to the sole of the foote. Qui est de la plante des pieds. S.
  • Footed with broade & large feete. Pansus, sa, sum. Qui ont les pieds larges. S.
  • Footed round like a Sparrowe. Struthopes, dis. *
  • Footed flatte, or whiche hath flatte or plaine feete. Palmipes, vel Planipes, edis. Qui ha les pieds plats.
  • For. Etenim, Nam, Nā (que), Nempe, Ob, Per, vt per aetatem, Prae, Pro, Propter, Quia, Secundum. Vt secundum rempub. Super, Vt super laudem. Pour ou car. S. ¶ Nam (que) est coniunct. Casual. & semper ponitur in principio sententiae.
  • For he is chiefe of the citie. Etenim est primus ci­uitatis. Cicer.

    What meaneth this naughty knaue? for if ther be any mischiefe he is the authour, setter on, or rynge leader. Quidnam hic vult veterator sibi? nam si hic mali est quicquam, hem illic est huic rei caput. Terent.

  • For that whiche you can not, no man shalbe able to do. Namue quod tu non poteris, nemo poterit. Cicero.
  • [Page] For the nonce. Ob industriam, De industria, Dedi­ta opera. Tout de gré. S.
  • For feare. Prae formidine. Plaut. De grand paour. S.

    This trouble is for your loue. Turba haec prop­ter te est facta. Pour l' amour de toy. &c.

    I gaue twenty pounde for them bothe. Viginti minas pro ambobus dedi. Terent.

  • For an other cause, or matter then that. Praeter propter.* Ob aliam causam vel rem.
  • For my part. Pro mea parte. Pour ma part. S.
  • For a suertie. Pro comperto, Pro explorato. Pour certainté. S.
  • For as muche as. Cum, Eo, Inquantum, Proin, Quandoquidem, Quatenus, Quatinus, Quia, Quippe, Quoniam, Quia enim, Quòd, Propte­rea quòd, Quippe quia, Quoniam quidem, Vt­pote. Pourtant que. S.
  • For a trouthe. Reuera, Pro certo. Pour certain. S.
  • For bicause. Nempe quia, Siquidem. Car. S.
  • For euer. Perpetuo, Perpetuum, In aeuum, Ad in­finitum, In aeternum, In perpetuum, Aeternum, Omne ad tempus, In modum perpetuum. A ia­mais, a tousiours. S.
  • For howe muche, or for what price or value. Quā ­ti. De quelle valeur. S.
  • For my selfe. Pro me ipso.
  • For so muche, or for that price or value. Tanti. Autant. S.
  • For that price, or value. Tanti, Tantidem. Idem.
  • For that tyme. I am tum. Euen then.
  • For that matter, or purpose. Ob eam rem.
  • For this, therfore, or for this cause. Idcirco, Ideo, Ob id, Ex hoc, Propter hanc causam. Propterea. Pource S.
  • For what cause, consideration, occasion, or purpo­se? Qamobrem? Quapropter? Qua de re? Vt quid? Quid ita? Cur? Pourquoy? S.
  • Forage, or to waste a countrey. Populor, aris. Vide destroye.
  • Forage, or meate for beastes in wynter. Pabulum, li. neut. ge. Fourge. S. Forrage, foare. H. Et Pabula­ris, re. Ang. Pertayning to forage. De fourrage.
  • Forrage, or to serue cattell, or to feade as cattell doth. Pabulor, aris. Fourager, paistre. S.
  • Forager of beastes. Pabulator, Frumentator, Fru­mentarius▪ ij. m. g. Fourrageur. S.
  • Forager, or a waster of a countrey. Populator, oris. m. g. Pilleur. S.
  • Foraging, population, or wasting of a countrey. Populatio, onis. f. g.* Pillement. S.
  • Foraging of cattell in wynter. Pabulatio, onis. f. g. Fourragement. S.
  • Forbeare. Parco, cis. Praeterio, is, iui, vel ij. Susti­neo, es. Tolero, as. Fero, fers, Patior, eris. Per­petior, ris. Endurer, souffrir. S.
  • Forbeare, or suffer one in anger. Tēperare alicui.
  • Forbeare to speake. Refugere à dicendo.
  • Forbidde. Aberceo, es. Cohibeo, es. Inhibeo, es. Abnuo, is. Interdico, cis. Prohibeo, es. Veto, as, tui. Prohiber, defenare. S.

    I forbidde thee my house. Interdico tibi domo mea. Ie te defens ma maison. S.

  • Forbidden. Vetitus, a, um. Prohibitus, ta, tum. In­hibitus, ta, tum. Prohibé, defenda. S.
  • Forbidding. Vetatio, onis. Inhibitio, onis. foe. gen. Prohibition. S.
  • Forecaste. Accuratum habere.
  • Force. Vigor, oris. m. gen. Force & vigueur. S.
  • Force, power, strengthe, or vertue. Vis, Neruositas, Fortitudo, Virtus, tutis. f. g. Force. S.

    To throwe out by force. Proturbare, Exturbare, Expellere. Iecter horce par force. S.

    To take force. Accipere vires, Inualere, Irrobo­rare, Sumere robor corporibus, Vires concipe­re. Prendre force. S.

    To resiste force by force. Vim vi repellere. Resi­ster par force à force. S.

    I cannot warrant or defend you from all force, violence, or inuasion. Ego tibi à vi nihil praestare possum, vim tibi nullam factum iri, illatum iri, allatum iri, oblatum iri, pro certo non polliceor, planè non affirmo, tutum à vi te futurum, ne pro certo existimes. nullam fore vim, exploratè, asse­ueranter, certò promittere non audeo. ea te cura prorsus non libero, non eximo, eam tibi curam planè non eximo, non adimo, non aufero: ne quando tibi vis inferatur vlla, ne quam aliquādo vim feras, sustineas, patiare, sentias, experiaris, ne quid aliquando per vim patiaris.

    With all my force or power. Pro virili, Pro vi­rili parte, Totis viribus, Obnixé. De toute ma force Equis & velis, manibus pedibus (que), toto conatu, vel nisu. A toute force. With all force, & powre.

  • Force, or care litle or nothing. Sus (que)de (que) ferre, vel habere.
  • Forcibly. Vi, Violenter. A force. S.
  • Forcke. Furca, ae. f. g. Vne fourche. Et Furcula. dimi. Ang. A litle or shorte forcke. Petite fourchette. S.
  • Forcke for haye. Furcilla, lae. f. g. Idem.
  • Forcke for a vine, or other like. Capreolus, li. m. g.
  • Forde, or shalowe place in water not deepe, where a man, or beaste may wade ouer. Vadus, di. Va­dum, di. n. g. Vn gué. S. Aquarium, ij. n. ge. Vn ab­breuoir. S. Et Vadosus, a, um. Ang. Full of fordes. Qui ha beaucoup de guez. S.
  • Fordoe. Abrogo, as. Ab [...]lir, oster, ou mettre a neant. S.
  • Fordone. Abrogatus, a, um. Osté. S.*
  • Forefathers. Aui, orum. Maiores, Veteres, rum. Ancestres. S.
  • Forefinger. Digitus salutaris, Index, Demonstra­torius. H.
  • Foreknowledge. Praescientia, ae. foe. ge. Futurorum notitia. Cal.
  • Foreman of an enquest, or Iury, whiche is firste sworne. Praeiurator, toris. m. g.
  • Foremilche cowe whiche is dried vp. Subducta vacca.
  • Foremoste parte of the skull. Craniū, ij. n. g. Le test.
  • Forepart of the head. Sinciput, itis. Le deuant de la teste. H.
  • [Page] Fore parte of the lippes. Labra primoria.
  • Fore parte of a shippe. Prora, ae. f. g. Le deuant de la nauire. S.
  • Forerider, or renner in battayle. Praecursor, oris. m. g. Auantcoureur. Cal.
  • Fore renning. Praecursus, sus. masc. gen. Auantcou­rement. S.
  • Foresleaue. Cubitale, lis. neu. gener. Ornamentum cubiti. Cal.
  • Fore speaker, or he that speaketh firste, the pro­logue. Prologus, gi. m. g.
  • Forespeaking, or forespeache. Anteloquiū, uij. n. g.
  • Forest. Lucus, ci. Sylua, ae. Theriotrophion. Vne fo­rest. S. Et Syluicula, vel Syluula diminut. foe. gen. Petite forest. S. A litle forest. Et Syluaticu [...], a, um. Et Syluester, ris, re. Ang. Of a foreste, or pertai­ning to a foreste. De forest. S. Et Syluicola, ae. A dweller in a forest. Qui habite és forets. Cal.
  • Fore teathe. Dentes primores, Incisores, Tomici. Les dens de deuant. H.
  • Forfayte, penaultie, fyne, or amercement. Multa, tae. f. g. Amende, forfaict. Pals.

    To forfayte a payne. Committere multam, vel poenam, facere multam. Forfaire. S.

  • Forfayte or to confiscate. Publico, as. Vide Con­fiscate.
  • Forfeyted, or confiscate goodes. Res publicae.*
  • Forge, or a stithy, a smythes forge. Fabrica ferrea, Ferraria officina. Vne forge à fer. S.
  • Forge, or to hammer a thyng, to woorke with the hammer. Cudere, Accudere, Fabricare, Con­flare. Forger & marteler. S.
  • Forge. Adultero, as. Adulteror, aris. Fabrico, cas. Fabricor, aris. Falso, as. Forger. S.
  • Forge a leasing, or lye. Mendatium struere. Compo­ser vne menterie. S.
  • Forge coyne. Nummos adulterari.
  • Forge deades, seales, or wrytinges. Falfifico, cas. Subijcio, is. Vt subijcere testamenta. To bringe in faulse testamentes.

    To forge deceates. Procudere dolos. Forger quel­que tromperie. S.

  • Forge lyes and tales, or to inuente any false accu­sation or matter. Sycophantor, aris. Sycophan­tias struere, Sycophantisso, as.
  • Forge, or falsifie a wrytinge, as chartre, deede, or testament. Chartas, vel Scripta subijcere.
  • Forged coyne, or money. Nummus adulterinus. Faulse monnoye. S.
  • Forged to be. Conflari. Estre forgé. S.
  • Forger, or a maker of a thing. Fabricator, oris. m. gen. Forgeur. S.
  • Forger of woordes. Architectus verborum. For­geur de mots. S.
  • Forger of deedes, or wrytinges. Falsarius, ij. m. g. Faussaire. Cal.
  • Forger of false lies and tales. Sycophanta, ae. m. g. Vide Faulse accuser.
  • Forger of fables, or light tales to make pastime. Aretalogus. li. m. g.
  • Forging. Fabricatio, onis. f. g. Forgement. S.
  • Forging of false accusations, lyes, or tales. Syco­phantia, ae. foe. g. Faulse accusation. S.
  • Forget. Dedisco, scis. Lethen gustare, Negligo, is. Obliuioni dare, Obliuiscor, sceris. Praetermitto, is. Falli memoria, Ex memoria deponere. Oublier

    Thou shouldest leade a more ioyfull, quiet, and pleasaunt lyfe, if thou couldest forgette thy mis­fortunes. Laetior tibi vita esset, iucundior, tran­quillior, tranquillius ageres: si tuos casus obliuis­cereris, ex animo tuo, mēte, memoria deleres, e­uelleres: si memoriam tuorum temporum omit­teres, deponeres, abijceres, ex animo deleres: si tua pristina mala, tuos casus, tuorum temporum varietatem obliuione voluntaria contereres, a­pud te deleret obliuio.

  • Forget a good turne. Comedere beneficia. Cicero.
  • Forget a mans name. Deuorare nomen. Plaut.
  • Forget mysery. Aerumnas, vel miserias expuere.
  • Forget olde displeasure. Offensionem obliterare.
  • Forgetfull. Incogitabilis, le. Immemor, Lethargi­cus, a, um. Obliuiosus, a, um. Oubliant. S.
  • Forgetfulnesse. Obliuio, onis. Obliuium, ij. neut. gen. Oubli. S.
  • Forgotten, or brought in obliuiō, or forgetfulnesse. Obliuione extingui, In obliuionem adduci, In obliuione iacere, In obliuionem venire. Esire mis en oubli. S.
  • Forgetfunesse of things passed. Amnestia, Lethar­gia, Lethargus. m. g. Oubliance. Cal. Vide Boetiū. lib. 1. De consol. &c.
  • Forgetting, or leauing out of a thing. Praetermis­sio, onis. foe. g. Delaissement. S.
  • Forgeue. Dare veniam, Dimitto, is. Parco, is. Re­mitto, is. Ignoscere, Tribuere veniam alicui, Ali­cui remittere, Facere gratiam dilicti, Poenam praetermittere, Peccatum condonare, Noxiam remittere. Pardonner. S.
  • Forgeue me this one faulte. Vnam ha [...]c noxiam mitte. Pardonne moy ceste faulte. S.
  • Forgiue, or pardone hym I praye you. Omitte quaeso hunc. Pardonne luy ie te prie. S.
  • Forgeue debte. Remittere debitorem, Donare aes alienum, Condonare alicui pecuniam, Creditas pecunias debitoribus condonare. Remettre vne debte à quelqu'vn. S.
  • Forgiuen. Condonatus, Remissus, a, um. Remis. S.
  • Forgiuenesse. Remissio, Venia, ae. Pax, Gratia, Ig­noscentia, ae. f. g. Pardon. S.
  • Forgiuing of a debte. Condonatio aeris alieni, vel debiti.
  • Forgotten. Lapsus è memoria, Oblitus, a, um. Re­motus è memoria.
  • Foreheade or browe. Frons, tis. foe. g. Le front. H.
  • Forehead bent, or louring countenaunce. Frons nubila, matutina, Obducta frons. Vn regard forte aspre, & obscur. H.
  • Foreheade bawlde. Frons reclina, Refugo capillo nuda. La front chauue.
  • Foreheade without wrynkles. Frons erugata, Ex­plicata, [Page] Exporrecta. Front sans rides. H.
  • Foreheade that is full of wrinkles, roughe and forrewed. Frons rugosa, Corrugata, Caperata, Contracta, Striata. Front ridé, plein de rides. H.
  • Forehead wrinkles, or the chines and wrynkles of the forehead. Rugae frontis. Les rides. H.
  • Forehead large and hyghe without heare, suche a one as moste commonly women haue. Relicina frons. Vn front large & descouuert, ou disnué de cheuaulx. S.
  • Foriner. Externus, na, num. Exterus, a, um. Forain. S
  • Former, or late, or after the firste or olde fashion. Pristinus, a, um.
  • Fornace. Fornax, cis. f. g. Vne fournaise. S.
  • Fornace that is litle. Fornacula, ae. foem. gen. Petite fournaise. S.

    Made in facion of a fornace. Fornaceus, a, um. Faict en facon de fournaise. S.

  • Fornicate, or commit fornication, or lechery. For­nicor, aris. Scortor, taris. Meretricor, aris. Libidi­nor, aris. Rebus venerijs vti. Paillarder. S.
  • Fornicate, or offende in fornication with a kins­woman. Stuprum inferre.
  • Fornication. Fornicatio, Aulterium, ij. n. ge. Forni­cation. S. Et fornicatus, a, um. Pertaining &c.
  • Fornication, or whoredome properly in bed. Con­cubinatus, us. m. g. Concubinage. S.
  • Fornicatour. Fornicator, toris. m. g. Fornicateur. S.
  • Forprise. Demo, is, empsi.*
  • Forprysed. Demptus, a, um.*
  • Forsake, or to leaue. Destituo, is. Derelinquo, is. Desero, is. Linquo, is. Refugio, is. Relinquo, is. Renuncio, as. Renuo, is. Respuo, is. Omitto, is. Laisser. S.
  • Forsake an office. Deponere officium, vel magi­stratum. Caesar.
  • Forsake, as a mā doth forsake his wyfe. Repudio, as. Demittere vxorem. Laisser sa femme. S.
  • Forsake crafte. Remouere se arte sua.
  • Forsake for euer. Derelinquo, is. Abnego, as. Ab­nuo, is. Laisser a tousiours.*
  • Forsake vnthrifty company. Demigrare ab impro­bis. Laisser la compaignie des meschants. S.
  • Forsaken. Abuegatus, Derelictus, Desertus, De­stirutus, Recusatus, Relictus, a, um. Delaissé. S.
  • Forsaking, or a denying. Negatio, onis. Recusatio, Refutatio, onis. foe. g. Niement. S.
  • Forsee. Praecipio, is. Praeuideo, es. Prouideo, es. Prospicio, cis. Animo colligere, Corde conspi­cere, Animo prospicere, Animo videre, Cerne­re animo. Preuoir. S.
  • Forseing. Prouidens, tis. parti.
  • Forsighte. Prouidentia, ae. f. g. Prouidence. S.
  • Forsoth. Aedepol, Quidē, Profecto, Enim, Enim­uero, Hercle, Immo, Medius fidius, Hercle, Nē ­pe, Mehercle, Porro, Pol. Equidem, Sanè, Pro­culdubio, Quidem certè, Plané. Certes, Certai­nement. S. Aedepol was an othe ornatly spoken among the Gētiles, signifying by Pollux house, whiche othe was neuer made but in solemne causes. I wyshe there were no other othes a­mongest vs Christians, then should not the de­uine precept by Math. cap. 5. be so communely transgressed.
  • Forestalle the market, to goe and by a thinge out of an other mans hande. Praemercor, câris, vel câre, mercâtus sum, mercâtum, mercâri. Venir sur le marché d' vng autre, & l' emporter auant qu'il y ait peu mettre son denier. S.
  • Forestaller of a market. Praemercator. * Darda­narius, ij m. ge. Annonae flagellator. H.
  • Forsweare. Peiero, as. Periuro, as. Obstringere se periurio. Se periurer. S.
  • Forswearer. Peierator, vel trix.*
  • Forswearing. Peieratio, Periurium, ij. n. g. Periure­ment. S.
  • Forsworne. Peiuratus, Periurus, a, um. Periurio­sus, sa, sum. Pariure. S.
  • Forth, go to, on. Perge, Pergito. Poursuis. S.
  • Forthwith, by and by, out of hande. Confestim, E-uestigio, Repente, De-repente, Repentinò, Festinanter, Festinató, Iamiam, Oppido, Iam, Protinus, Mox, Subinde. Subit, Subitement. S.
  • Forty. Quadraginta, Quadrageni, ae, a. Quarante. S. Et Quadragenarius, a, um. Ang. Of forty.
  • Forty hundreth. Quadragies centena. Quarāte cens.
  • Forty thousande. Quadragies millena, Quadrage­na millia. Quarante mille.
  • Forty tymes. Quadragies, Quatuor decies. Qua­rante fois. S.
  • Forty yeares olde. Quadragenarius, a, um. Qui ha quarante ans. S.
  • Fortieth. Quadragesimus, a, um. Quarantieme. S.
  • Fortification of a castell or towne. Munimen, inis. Munimentum, ti. n. g. Fortification. S.
  • Fortification, or ayde. Praesidium, ij. n. g. Aide. S.
  • Fortifie. Astruo, is. Fortifico, as. Munio, is. Roboro, as. Vallo, as. Confirmo, as. Corroboro, as. Emu­nio, is. Firmo, as. Fortifier. S.
  • Fortifie a place before th' ennemy come. Praemu­nio, is. Praefulcio, is. Fortifier vne place primier que l' ennemi vienne. S.
  • Fortified. Firmus, a, ū. Munitus, a, um. Fortifié, muni.
  • Fortifier. Munitor, toris. m. g. Qui fortifie & garnist & munist. S.
  • Fortitude, magnanimitie & valiauntnesse of cou­rage. Fortitudo, inis. f. g. Animi magnitudo, Vis animi, Inuicta animi potentia. Force, bon courage, Vaillantise. Cal. Vide Valiaunt.

    They are not oftentimes the wysest, whiche ex­cell in fortitude. Saepe, qui magnitudine animi praestant, prudentia minus valent. saepe contin­git, euenit, vsu venit, accidit, fieri videmus, non rarò fit, nonparum saepe fit: vt animi magnitu­dinem comitetur imprudentia, vt in nonnullis magno animo praeditis, animo praestantibus, pru­dentia requiratur, desideretur.

  • Fortresse. Arx, cis. Propugnaculum, Vallus, Vallū, li. n. g. Fortresse. S.
  • Fortunate. Beatus, Candidus, Foelix, Fortunatus, [Page] Prosper, ra, rum. Prosperus, a, um. Secundus, a, um. Bien fortuné. S.

    There is no man more fortunate then you, or you are fortunate. Tuas fortunas nemo superat. aequas omnium fortunas. prosperè tecum agitur, sic, vt inuidere nemini possis. foelicitate conferri tecum fortasse multi, praeferri tibi, anteferri, prae­poni, anteponi, certè nemo potest. ea fortuna v­teris, quae potest esse maxima, tam beatus es, quàm qui maxime. ita beatus es, vt nemo magis. ijs vel ornamentis, vel praesidijs redundas, qui­bus maiora esse nulla possunt. nihil non optabile consecutus es. nihil ad foelicitatem tibi deest. ea possides, ac tenes, quae beatam vitam efficiant, quae sunt in vita expetenda, quae qui possidet, for­tunam accusare nullo pacto possit, nullius fortu­nam sibi exoptare debeat. nemo est paratior ab ijs rebus, in quibus sita foelicitas est. rebus omni­bus affluis. non est, quod quidquam desideres. op­timus est rerum tuarum status. tibi satis est vel ingenij, vel fortunae ad bene beate (que) viuendum. animi, & fortunae bona sic in te sunt, vt in nullo magis.

  • Fortunate, or happy to make. Fortuno, as. Redde­re foelicem. Bien fortuner. S.
  • Fortunately. Auspicato, Beate, Foeliciter, Fortu­naté, Secundis auibus. Fortunéement. S.
  • Fortune. Conditio, onis. Euentus, us. Fortuna, ae. Sors, tis. Fors, tis. Nemesis. Fortune. S.

    I exhorte, perswade, or councell you, to giue as litle credit as you can to fortune. Te hortor, tibi suadeo, author tibi sum, ne fortunae fidem ha­beas, confidas, credas. ne te fortunae committas, credas, tribuas. ne fortunae potestati te commit­tas, ne multum in fortuna ponas. ne fidam, sta­bilem, firmam, constantem, certam fortunam ducas. vt à fortuna caueas, cautè agas cum fortu­na. minimùm tibi de fortuna pollicearis, spem in fortuna nullam reponas, constituas. vt fortunae instabilitatem, leuitatem, inconstantiam, varie­tatem, mutationem, varios casus, vicissitudinem extimescas.

  • Forwarde. Antrorsum.
  • Forwarde and backward. Aduersus, & Auersus.
  • Foster. Saltuarius, rij. m. g. Custos nemoris. Vn fo­restier, ou garde de forest. S.
  • Foster brother, whiche is where as two doo sucke on one nurse. Collactaneus, Collacteus. Frere de [...]aict. Cal.
  • Fowe, or clense, or make cleane. Erudero, as. Purgo, as. Mondifier. S. Curer.
  • Foughten valiauntly. Depugnatus, a, um.
  • Foughten. Pugnatus, a, um.
  • Fowle. Maculosus, a, um. Teter, a, ū. Turpis, e. Im­mundus, da, dum. Impurus, a, ū. Inhonestus, Sor­didus, Spurcus, ca, cum. Ord & sale. S. Laid & ord.
  • Fowle corn, being ful of weedes. Squallidae segetes
  • Fowle euill, or the falling euill. Comitialis mor­bus, Caducus morbus, Maior morbꝰ, Herculeus morbus, Epilepsia, Lues deifica, vel sacra, Sonti­cus morbus. Le mal caduque. H.
  • Fowle euil fauoured whore. Strigtinella.* Stric­tinella.
  • Fowle, or filthy to be. Sordeo, es. Estre ord & sale. S.
  • Fowle, or fylthy to make. Maculo, as. Vitio, as. Sor­dido, as. Foedo, as. Contamino, as. Ordir & salir quelque chose.
  • Fowle, or filthy to waxe. Sordesco, scis. Vilesco, scis. Deuenir ord & sale. S.
  • Fowle woman. Nigra, Tetra. Foetida, vel sordida mulier.
  • Fowled. Maculatus, Sordidatus, Sordidus, Foeda­tus, a, um. Ord & sale ou laid. S.
  • Fowled to be. Sordeo, es, uï. Vt supra.
  • Fowle, or to make fowle, defile or imbrew. Atta­mino, as. Deuenusto, as. Maculo, as. Oblino, is. Tetro, as. Vitio, as. Inquino, as. Sordido. Spurco, as. Conspurco, as. Foedo, as. Deturpo, as. Ordir, ou ordoyer. S.
  • Fowle, or byrde. Volucris, cris. foe. ge. Toute chose qui vole. S.
  • Fowler, or byrder. Auceps, pis. com. ge. Oiseleur. S.
  • Fowly, or filthily. Sordidè, Turpiter, Foedè, Inqui­natè, Spurcè, Squalidè. Ordement. S.
  • Fowling, or byrdyng. Aucupatio, Aucupium, ij. n. g. Oiselerie. S.
  • Fowling, or defiling. Vitiatio, onis. foe. g.*
  • Fowlenes or fylthines. Sorditudo, Turp [...]tudo, inis. foe. g. Sordes, is. f. g. Spurcitia, ae. f. g. Inquinamē ­tum, ti. n. g. Ordure, saleré. S.
  • Fowlenes of the body, hauing spottes of sundrye coloures. Vitiligo, inis. f. g.
  • Fowlenes, or euill fauourdnes. Turpitudo, inis. Deformitas, tatis. f. g. Difformité. S.
  • Foundation. Fundamen, Fundamentum, Heana, ae. f. g. Basis, is. f. g. Vn fondement. S.
  • Foundation made in a maryshe grounde, with py­les of tymbre or woode. Palatio, onis. foem. gen. Pillottis. S.
  • Founde. Adeptus, a, um. Repertus, a, um. Reperti­tius, a, um. Qui à esté trouué. S.
  • Founde gylty of felony. Compertus furti.
  • Founde, or to buylde. Fundo, as. Fonder. S.
  • Founde, or to builde a colledge. Instituere colle­gium. Fonder vn college. S.
  • Founder, or fyrst buylder. Creator, Fundator, In­stitutor, oris. m. g. Fondateur. S.
  • Founder, or first maker of a citie. Conditor ciuita­tis, Creator vrbis. Fondateur d'vne ville.
  • Fountayne. Fons, tis. m. g. Font ou fontaine. S. Et Fon­tanus, na, num. Fontalis, le. De fontaine. Of a foū ­tayne. Et Fonticulus, li. m. ge. Petite fontaine, fon­tenelle. S. A litle fountayne.
  • Foure. Quatuor, Quatre. S. Et Quaternarius, a, um. Ang. Of the numbre of foure. Quaternaire. S.
  • Foure beastes yoked together. Quadriiugi, Qua­drijuges.
  • Foure chyldren at a byrthe. Quatergemini, orū.*
  • Foure cornered figure, or hauinge foure corners. Quadrangulus, Tetragonus, a, um. Qui ha quatre angles.
  • [Page] Foure dayes agone, or past. Nudiusquartus, Qua­triduò hinc. Ab hinc quatriduum.
  • Foure dayes continuaunce. Quatridianus, a, um.
  • Foure daies space. Quatriduum, Spatium quatuor dierum. L'espace de quatre iours. S.
  • Foure double. Quadruplex, cis. Quadruplus, a, um. Quadruple. S.
  • Foure feete hauing. Quadrupes, dis. Qui ha quatre pieds. S.
  • Foure fyngers thicke. Quadrantalis crassitudo.
  • Foure folde. Quadrupliciter.
  • Foure hande breadth. Tetradoron. De quatre paulmes. Cal.
  • Foure hornes hauing. Quadricornius, a, um.*
  • Foure hundreth. Quadringenti, ae, a. Quadringeni, ae, a. Quadringenta. Indeclin. Quatre cents. Cal.
  • Foure hundreth tymes. Quadringenties. Quatre cents fois. Cal.
  • Foure hundreth tymes double, or as muche. Qua­dringentuplum.
  • Foure maner of partes, or wayes. Quadrifariam. En quatre partes ou sortes. Cal.
  • Foure nightes space. Quadrinoctium. Tempus quatuor noctium.
  • Foure partes, or squarelyke. Quadripartitò. Et Quadripartitus, a, um. Ang. Deuided in foure partes. Deuisé en quatre parties.

    A streate hauing foure pathes, or wayes me­ting together. Quadriuium, ij. n. g. Vn quarrefour ayent quatre chemins. Cal.

  • Foure pounde weight, or of foure pounde weight. Quadrilibris, e. De quatre liures. Cal.
  • Foure quarters of the yeare. Annui termini, vel quatuor anni termini.
  • Foure quarter termes of the Lawe. Conuentus Iuridici.
  • Foure seasons, or tymes of the yeare, as Ver, Le printemps. S. Whiche is the spring tyme. Aestas, L'esté. S. Whiche is Sommer. Autumnus, Au­tomne. S. Whiche is haruest when all thynges be rype, and Hyems, Yuer. S. Whiche is wyn­ter, and the last part. Cardines temporum. Plin.
  • Foure syllables, or a woorde of foure syllables, as Im pe ra tor, Tetrasillabon, Tetrasillabum. De quatre syllabes. Cal.
  • Foure score. Octoginta, Octogeni, ae, a. Quatre vingts. Et Octogenarius, a, ū. Ang. Of foure score.
  • Foure score and ten. Nonaginta. Nonante. S. Et inde Nonagesimus, a, um. Ang. The foure score and tenth. Le nonantieme. S.
  • Foure score and ten double. Nonagecuplex, Nona­gecuplus. Nouante fois autant. S.
  • Foure score and tenne tymes. Nonagies. Nouant fois. S.
  • Foure score and ten tymes more. Nonagecuplus, a, um. Vt supra.
  • Foure score and ten yeares olde. No nagenarius, a, um. Qui ha nonante ans.
  • Foure score euen, or iumpe. Octogesimus, a, um. Octantieme. S.
  • Foure score times. Octogies Quatre vingt-fois. S.
  • Foure score yeare olde. Octogenarius, a, um.
  • Foure square. Quadrangulus, a, um. Quadrangle. S.
  • Foure square fashion. Quadrum, dri. Tessera. Et Quadriformis, e. Ang. That whiche is foure square, or is of foure sundry or dyuers fashions or fourmes.
  • Foure square in fashion, or lyke. Quadriformiter.*
  • Foure square in makinge, or made foure square. Quadriformatus, a, um. Quadriformis, e. *
  • Fouretene. Quatuordecim. Bis septem. Quatorze. S
  • Fourtene tymes. Quaterdecies, vel quatuordecies. Quatorze fois. S.
  • Fourtene tymes as much. Quaterdecuplus, a, um.
  • Fouretenth. Quartusdecimus, Quaternꝰ denus, a, ū
  • Foure tymes. Quater. Aduerb. num. Quatre fois.
  • Fouretimes greater, or more. Quadruplo maior.
  • Foure yeares space. Quadriennium, ij. n. g. L'espace de quatre ans.
  • Fourth. Quartus, a, um. Quaternus, a, un. Quadri­nus, a, um. Quaternarius, a, um. Le quatriesme. S.
  • Fourth hundreth. Quadringentenus, Quadringē ­tesimus, a, um. Quatrecentiesme. Cal.
  • Fourth part of any thing. Quadrans, tis. m. ge. La quatriesme partie de quelque chose. S.
  • Fourth parte of an ounce, whiche conteineth in poyse or weyght two drammes. Sicilicus, Sici­licum, lici. n. g. Deux drames. H.
  • Furth part of a li. Quadrans, tis. m. g. Trois onees.
  • Fourth tyme. Quartum, Quarto.

    The fourme of a commone wealth, where a ci­tie or a countrie is onely gouerned by the ma­gistrates and chiefest persones of the same, as at this daye the common wealthe of Venice is gouerned by y e Senatours. Aristocratia, ae. f. g.

  • Fourme, or to fashion. Formo, as, Conformo, Fin­go, is. Former. S.
  • Fourme, figure, proportion, or shape of any thing. Forma, Effigies, Ratio, Simulachrum, Species, Typus, pi. m. g. La forme de quelque chose.
  • Fourme, order, or rule. Praescriptum, ti. Ritus, us. m. g. Ordonnance, ou reigne. S.
  • Fourme to sitte vppon, benche, or settle. Classis, Scamnum ni. neut. gen. Sella, lae. foe. ge. Vne forme ou longue selle. S.
  • Fourme, or seate for three men. Trisellium, ij. n. g.
  • Fourme, or seate for two men. Bisellium. ij. n. gen. Vne selle pour deux. Cal.
  • Fourmed. Formatus, a, ū. Figuratus, ta, tū. Formée.
  • Fourmed as an Image. Imaginatus, a, um. Cal.
  • Fourmed, or made of claye or earth. Plasmatus, ta, tum. *
  • Fourmed, or painted liuely, or like a liuely bodye. Iconicus, a, um. Tiré au vif. Cal.
  • Fourme, or to shape any thing of earth. Plasmo, as. Faire quelque chose de terre.
  • Fourme, shape, or to make y e [...]namie of anything. Deformo, as. Formo, as. Figuro, as. Fingo, gis. Former, figurer. S.
  • Fourming. Figuratio, Formatio, Formatura, ae. [Page] foem. gen. Faconnement. Cal.
  • Fourming, or casting of Images with f [...]er. En­caustice, es. foe. g.
  • Fourmoure. Figurator, Formator, oris. mas. gen. Formeur. Cal.
  • Fourmoure, or maker of any thing of claye. Plas­mator. * Plastes, tae. m. g. Qui fait quelque chose de terre.
  • Fourmoure, or maker of Images with fyre. En­caustes, ae. m. g.
  • Foxe. Vulpes, is. foe. g. Regnard. H. Et Vulpecula, lae. Dimin. Ang. A litle, or yonge foxe. Regnardeau. S.
  • Foxe tayle, herbe. Alopecurus. Queue de Regnard. S.
  • Foxie, or of a foxe, or as wyly as a foxe. Vulpinus, a, um. De regnard. S.
F. ANTE. R.
  • FRagment gatherer. Analectes, ae. m. g. Qui re­cuelit les miettes & autres reliques.
  • Fragmentes, or cast meates, or pieces of any broken thing. Analecta, torū. Fragmē, inis. Frag­mentum, ti. n. g. Fragment. S.
  • Frayed. Exanimatus, Exanimis, e. Exanimus, a, ū. Vide Fearefull.
  • Frayght, or tole payed for passage ouer a water, or for shipping. Naulum, Portorium, Velatura. rae. f. g. Le sailare qu'on baille pour estre passe l'eaue. S.
  • Fraight a shippe. Implere nauim, Nauiculariam facere. Freter vne nauire. S.
  • Fraighted. Velatus, a, um. * Oneratus, a, ū. Onus­tus, a, um. Chargé. S.

    A shippe fraighted with corne. Nauis frumento onusta.

  • Frayle or brickell. Fragilis, le. om. ge. Fragile. S.
  • Frayletie. Fragilitas, tatis, foe. g. Fragilité. S.
  • Frame, or to ioyne together. Coniungo, is. Coag­mento, as. Glutino, as. Conglutino, as. Conne­cto, tis. Intexo, is. Conioindre. S.
  • Frame for a vyne, or suche syke. Characote. *
  • Framed after rule, and squire. Normatus, a, um. Normalis, le. om. ge. Faict a l' esquiere. S.
  • Framed out of course, or square. Enormis, e. Qui est sa [...]s mesure. S.
  • Framing or ioyning. Conclutinatio, onis. Cohae­rentia, ae. Copulatio, onis. Coniunctio, onis. Cō ­nexio, onis. f. g. Conionction. S.
  • Francke and free. Liber, ra, rum. Franc, & liberal. S.

    To francke, or feede. Farcio, cis▪ Sagino, as. Hu­bero, as. Obeso, as. Opimo, as. Pinguefacio, cis. Engrasser. S.

  • Frācke, cowpe, or place wherin any thing is fedde to be fatte. Sagin arium, rij. Viuarium, rij. n. gen. La mue. S.
  • Francked to be, or made [...]. Al [...]ilis, le. Saginatus, a, um. Engraiss [...]. Cal. Vt porcus saginatus. A frāc­ked, or fatted hogge.
  • Francking, or fatting of beastes. Saginatio, onis. Fartura, rae. f. g. Engraiss [...]ment de bestes. S.
  • Franckely. Ingenuè, Liberé, A [...]dacter. [...]ment, & sans crainte. S.

    To promyse franckely, and freely. Liberaliter polliceri. Promettre franchement. S.

    To doe a thing franckely, and freely. Suo iure aliquid agere. Faire quelque chose franchement. S.

  • Frankencence. Orobia, Libanos, Sterrhogonia. Thus, ris. Tus, ris. n. g. Encens. Cal. Et Thusculum, li. Diminut. Ang. A litle or smal morsel of franc­kencence. Vn petit morc [...]au d'encens. Cal. Et Thu­riceus, a, um. Of frankencence. D' encens. S.
  • Fransy. Vecordia, diae. foe. g. Troublement d' esprit.
  • Franticke. Furibundus, Furiosus, a, um. Vecors, dis. om. g. Insensé, qui n' ha point bon sens. S.
  • Franticke foole. Vacerra, rae. m. g. Insense. S.
  • Fraternitie, brotherhode, corporation, guilde, or misterie. Sodalitas, Sodalitium. n. g. Fraternité. S.
  • Fraudulent, or deceitfull. Dolosus, a, um. Fraudu­lentus, a, um. Fallax, acis. om. gen. Plein de trom­perie, cauteleux. S.
  • Frudulent person, whiche worketh by couin. Col­lusor, ris. Fraudator, oris. m. g. Trompeur. S.
  • Fraunce, realme. Gallia, liae. f. g. France. S.
  • Fraunce on this side the Mountaynes called the Alpes. Transalpina Gallia.

    A frencheman borne. Genitus Celtis, Celta, Francus. Né de france, Francois. S.

  • Franchising, or making a bondman free. Vindicta, ae. foe. g. Affranchissement. S. Libertatem donandi tres fuêre species, vt ostēdit▪ Cicero in Top. qua­rū vna erat, siquis aut consentiente populo, aut iubēte domino nomē in censum detulisset, vnde & ciuis▪ Romanus fiebat, & seruitutis vinculo soluebatur altera, quum Praetor manumittendi seruicapiti virgam imponens, eundam in liber­tatem vindicabat: Tertia, siquis suprema volun­tate in testamenti serie seruum liberum scrip­serit. Cal.
  • Frease, or to be frosen. Congelo, as. Gelo, as. Ge­lasco, scis. Geler, ou estre gelé. S.
  • Freased. Gelatus, a, um. Congelatus, a, um. G [...]l [...]. S.
  • Freasing, or frost. Gelatio, o [...]is. Congelatio, onis. foe. ge. Gelure, gelement. S.
  • Freate, or to rubbe. Pertero, [...]is. Frico, cas. Defri­co, cas, Infrico, cas. Frotter. S.
  • Freate, or to rubbe harde. Petfrico, cas. Confrico, cas. Frotter fort. S. Vide Rubbe.
  • Freating of the bealy, bowels, or guttes. Iliacus dolo [...], [...]iaca passio, Laganon, Strophos, Tormi­na, num. Torsiones [...]oniach [...], Vetmina, vermi­norum. Ve [...]minatio, onis. f. g. L [...] trenchées. S.
  • Freating, or gāleing. Inter [...]igo, ginis. Attritus, Paratrimm [...], atis. n. g. Entre [...]illeure. Cal.
  • Free. Ele [...]ius, a, um. Imm [...]is, o [...] Liber, ra, rum. Fran [...]. S.
  • Free cities. Immunes, & liberae ci [...]itates. Villes frai [...]. S.

    To kepe, or mainteine his freedome. Libertatē [...]Garde [...] sa franchise. S.

  • Freeborne. [...]ngenu [...]s, a, um. D [...] franche condition. S.
  • Free courage. Liberale ingenium.
  • [Page] Freedome. Eleutheria. Immunitas, Ingenuitas, Li­bertas, tatis. foe. g. Franchise. S.
  • Free from all daunger. Vacuus à periculis. Sans danger. S.
  • Free of expence. Largus, a, um. Franc, ou largé. S.
  • Free wyll. Liberum arbitrium. Franc arbitre. S.

    Thou haste sette my mynde free from all feare. Animū meum à metu liberasti, Abstersisti mihi omnem metum, omnem mihi metum exemisti, omni me liberasti metu, effecisti, vt omnem ti­morem deponerem, vt auderem, forti animo vt essem, vt animo vigerem, ne quid timerē, vt me­tu vacarem, animum meum confirmasti, ad for­titudinem reuc casti, afflictum excitasti, factum à te est, vt animus meus, qui iacebat, exsurgeret, excitaretur, erigeretur, effecisti, vt animus meus sese colligeret atque confirmaret, roboris (que) mul­tum reciperet, languebat antea meus animus, tu, vt valeret ac vigeret, effecisti.

  • Freely. Ingenue, Liberè. Sans crainte. S.
  • Freely, or of his owne wyll. Sponte. Vouloir. S. And that whiche is freely done, or by his owne ac­corde. Spontaneus, a, um. De son bon gré.
  • Freely, or largely after the vulgare saying, whyle the purse is open. Soluto sinu, Affatim, Ampli­ter, Benignè, Largè, Liberaliter, Munificè, Op­piperè. Largement. S.
  • Freely, and largely to promyse. Prolixè promitte­re. Promettre largement. S.
  • Freken, mole, or spotte in the body or face. Naeuus, ui. m. g. Marque, ou [...]che naturelle. S.
  • Frenche, or of fraunce. Gallicanus, a, um. Galli­cus, a, um. Gallus, a, um. Gaule. Pals.
  • Frenche cloake, or lyke garment. Reciniū, nij. n. g.
  • Frenche hoode, or veluet bonet. Redimiculū, li. n. g.
  • Frenche man. Celta, ae. Gallus, li. Capus, pi. (Voca­bu. ex voce ambigua fictum) m. g. Francois. Pal.
  • Frenche pockes. Morbus gallicus, Lues venerea, Siphylis. Le mal Francois.
  • Frenche roses. Trachinia.*
  • Frende. Amicus, ci. Necessarius, rij. Coamicus, ci. m. g. Ami.

    We are very familiar frendes, or he is my very frende. Summus mihi cum eo intercedit vsus, summa familiaritas. arctissima necessitate con­iuncti sumus. vinculis arctissumae familiaritatis adstricti summ [...] vtor eo, isue me vicissim, valde familiariter. nihil est nostra familiaritate con­iunctius, alt [...]r alteri familiaris admodum sumus. mutua est internos, ea (que) summa familiaritas.

  • Frende moste speciall and trusty. Intimus, vel In­trarius, vel summus amicus. Le plus grand ami. S.
  • Frende, or indifferent body, with whome money is lefte. Sequester, fae, tris, neut, tre: aut Sequester, ra, rum. Seq [...]estre. S.
  • Frende to haue, or make. Amico, as. Concilio, as. Propitium reddo. Faire ami. Cal.

    In prosperitie thou shalt haue frendes enough, but if thou be ones in aduersitie, ther wyll all forsake thee. In prospera, secunda, cōmoda, opti­ma fortuna, florentissimi [...], prosperis, optimis re­bus tuis, si tibi fortuna suffragabitur, fauebit, fa­cilis erit, facilem se tibi, ac benignam praebebit, si tibi optimè cum fortuna conueniet, si fortuna vteris prospera, secunda, facili, benigna, si tibi e­rit optimè, si commodè tecum agetur, tranquil­lus erit rerum tuarum status, res tibi ad volunta­tem fluent, commodis abundabis: amicorum co­pia florebis, amicorum multitudinem non desi­derabis: sin ages infoeliciter, fortuna vtêris ad­uersa, tuis commodis, atque optatis aduersabitur fortuna, inimicam fortunam experieris, tuis op­tatis fortuna non respondebit, malè tibi cum for­tuna conueniet, malè tecum agetur, incommo­dè tibi erit, casus aliquis rerum tuarum tranquil­litatem perturbabit, perculsus fortunae vi iace­bis, languebis, iacebit fortuna tua, iacebunt res tuae, commodorum inopia laborabis, aliqua te premet, vrgebit difficultas, infesta fortuna vte­ris, infensa, iniqua, aduersa, difficili, dura, acerba, parum prospera, parum secunda, parum facili, parum benigna: tum amicos requires, amicorum inopia laborabis, omnes te destituent, deserent, à te desciscent, discedent, recedent.

  • Frendles, or without frendes. Amicorum vacuus.
  • Frendly. Amicabiliter, Amicè, Humanè, Officio­sè. Amiciter, Mitè, Placidè, cum bona gratia. Amiablement. S. Et sic compar. Amiciter. Frend­ly. Amicius, More frendly. Amicissime, Moost frendly, or moost like a frende.
  • Frendly, amiable, or done as a frende. Amicabilis, Humanus, Officiosus, a, um. Amiable faict par amité. S.
  • Frendship, or amitie. Amicitia, Amicabilitas, Li­men, Necessitudo, Officium, Popularitas, Con­iunctio, onis. Consuetudo, dinis. foe. ge. Amitié. S. ¶ Societas, Sodalitas, Sodalitiū. Are sometime taken for frendship.
  • Frendship shewed in hospitalitie. Hospitiū, ij. n. g.
  • Frendship whiche sone quaileth. Repudiosa ami­citia.
  • Frensy. Morosis, Phrenisis, Phrenitis, Continua dementia. Frenaisie. H.
  • Frentike persone whiche hath no stable wytte, but vayne visious. Phanaticus, Phreneticus, Ceri­tus, ti. m. g. Frenetique. S.
  • Frequente. Creber, a, um. Frequens, tis. Om. gen. Frequent. S.
  • Frequent, haunte, or vse often. Frequento, as. Ver­sor, aris. Frequenter, ou hanter. S.
  • Frequently, or often. Crebrò, Frequēter, Subinde, Identidem, Plerunque, Saepe. Sounent. S.
  • Freshe. Crudus, a, um. Nouus, a, um. Recens, tis. om. gen. Frez. S.
  • Freshe apparell, or rayment. Comptus, us. m. g.
  • Freshe, florishing, or lusty. Floridus, a, ū. Florissant. S
  • Freshe, gaye, or galaunt. Opiparus, Politus, a, um. Poli. S.
  • Freyshely, or gayly. Pilite. Poliement. S.
  • Freshely, or newely. Recenter. Nouuellement. S.
  • [Page] Frye. Frigo, is, ixi, & frigui. Frire, ou fricasser. Cal.
  • Frye muche. Defrigo, is. Fort frire. S. Cal.
  • Fryed. Frictus, Frixus, a, um. Vt ouum frictum, A fried egge.
  • Fried meate. Caro frixa vel potius fricta. Fricassée, Fritée. H.
  • Frying. Frixura, Frictura, ae. foe. g. Friture. S.
  • Frying panne. Frixorium, Sartago, ginis. Fricto­rium, ij. n. g. Poille à frire, ou à fricasser. H.
  • Fringe of Arras, or Tapistrie that hangeth by y e grounde. Fratilli.
  • Fringe. Fimbria, Lacinia, ae. foe. g. Frange.

    A garment fringed. Laciniata vestis, vel vestis fimbriata.

  • Frisell, to curle, or to tufte the heyres with a bod­kin, or frisling yron. Calamistro crispâre comā, Comam in gradus frangere, Vibrâre ferro cri­nes, Vstulâre crines candente ferro. Gredillier ou friser les cheueus. H.
  • Friselling yron, or an instrumēt to curle y e heares. Calamistrum, Acus maior qua crispatur in an­nulos capillitium, Acus. Poison pour grediller & fri­ser les cheueus. H.
  • Fritus, or sritters, or pancakes. Lagana, orum. n. ge. Globuli crispi, Frictae. foe. g. Bignets. S.
  • Fro, or from. Ex, Ab, A. De, ou Des. S.
  • Frogge. Agredula. Rana, ae. f. g. Raine, grenouille. P. Et Ranunculus, li. Ang. A litle, or yonge frogge. Rainette. S.
  • Frogges greene, and litle. Calamitae, arum. Ranae virides. H.
  • Frogges hauing yelowe spottes on their bealyes. Carchoquios, ij.
  • Frogges whiche be alwayes crokyng. Ololygo­nes. Cal.
  • Froyes, or pancake. Fritilla, lae. foe. g. Fritier, ou Big­net. Pal.
  • From. Abs, A, Ab illo, Abs quiuis homine, A te.

    She came from the Ile of Andrus to this our neighbourhode. Ex Andro commigrauit huic viciniae. Terent.

  • From my chyldehode. Ab adolescentia, vel ab ad­olescentulo. De le commencemeut de ma ieunesse. S.

    He is not yet come from Cesar. A Caesare non­dum redijt. Il n'est point encore reuenu d' auec Cesar.

  • From aboue. Desuper, Deorsum. Dessus. S.
  • From an other place. Aliunde. D'autre lieu, & part.
  • From countrey to countrey. Prouinciatim. De pro­uince en prouince. S.
  • From dore to dore. Ostiatim. D'huis en huis. S.
  • From farre. Procul. De loing. S.
  • From hence. Hinc, Inde. D'ici, ou de ceci. S.
  • From henceforth. Amodo, De hinc, Dein, Deinde, Deinceps, Igitur, Posthac. D'ici en auant. S.
  • From ioynt to ioynt. Articulatim. Par les ioinctures.
  • From man to man. Viritim. D'homme a homme. S.
  • From one place to an other. Huc & illuc. Ca & la. S
  • From one to an other. Vltro citroque. Ca, & la, d' vn costè & d'autre, d'vne part & d'autre. S.
  • From some place. Alicunde. De quelque lieu. S.
  • From thence. Illinc, Indidem, Inde, Ininde. De la. S
  • From thence forth. Deinceps, Exin, Exinde, Inde En apres, consequement. S.
  • From this place. Hinc. D'ici ou ie suis. S.
  • From whence. Vnde. D' ou S.
  • From whence soeuer, or from what place soeuer. Vndecunque, Vndeunde. De tous costez. S.
  • From whence thou wilt. Vndelibet. Auth. ad He­rennium.
  • Front. Frons, tis. foe. g. Le front. S.
  • Front of an army, or hoost. Acies, ei. f. g.
  • Frontayle for a womans head, some call it a fron­telet. Frontale, lis. n. g. Vn fronteau. S.
  • Frosen it is, or congealed. Congelatur, Gelascit. Il est gelé. S.
  • Frosen, or congealed. Congelatus, a, um. Gelé. S. Et Gelabilis, le. That which may be frosen, or that freseth easely. Qui se gele facilement. S.
  • Frosen to be. Glacior, aris. Estre gelé. S.
  • Frosen to waxe, or begyn to be a frost, or frese. Ge­lasco, scis. Se geler. S.
  • Frost. Gelu, Pruina, Gelicidium, dij. n. g. Gelée. S.
  • Frost, or litle frogge. Agredula, Ranunculus, li. m. gen. Rainette. S.
  • Frosty, or subiect to the froste. Pruinosus, a, um. Subiect à la gelée. S.
  • Froth, or fome. Spuma. ae, foe. g. Escume. S.
  • Frothy, or that yeldeth muche fome. Spumosus, a, um. Qui rend force escume. S.
  • Frowarde. Peruersus, a, um. Sinister, a, um. Qui fait tout au rebours. S.
  • Frowarde, or rude fellowe. Aduersus gratiae ho­mo, Contumax, cis. Insanus, a, um.
  • Frowarde vnderstanding, or th'understanding of a woorde, or sentence by the contrary, as when we saye. Parcae, quòd minime parcant: Manes, quia non sunt boni: bellum, quoniam minime bonum sit. Antiphrasis. Cal.
  • Frowardly. Contumaciter, Peruerse, Pertinaci­ter, Obstinaté. Opiniastrement. S.
  • Frowardnes. Contumacia, Insania, ae. Pertinacia, ae. Obstinatio, onis. f. g. Opiniastreté, ou opiniastrise. S
  • Frowne. Capero, as. Contrahere frontem, Du­cere vultum, Frontem obducere, Corrugare, Rugas cogere. Se refrongner. S.
  • Frowning. Superciliosus, Vultuosus, a, um.*
  • Frowning countenaunce. Astricta frons, Astrictus vultus Contractio frontis, vel vultus. Visage re­frogné. S.
  • Frowning forehead. Adducta frons.
  • Frowning woman. Dira mulier.
  • Frowningly. Diro vultu, Vultuose.*

    A frugall, thrifty, or an honest man. Homo fru­gi, Dominus assiduus, vel bonae frugi, Prudens rei familiaris. Bon mesnagier. S.

  • Frugally, or sparingly. Frugaliter, Parcè, Sobriè. En bon mesnagier. S.
  • Frugalitie, or moderation in liuinge. Frugalitas, Parcitas, Sobrietas, tatis. foem. gen. Contentement de peu, Sobrieté. S.
  • [Page] Frugalitte is graffed in thy race, or family, euen naturally. Ingenerata familiae tuae frugalitas. Les gens de ta race sont bons mesnagiers, & gens attrempes de nature. S.
  • Fruite, as well of beastes as trees. Foetus, Fructus. Fruit. H.
  • Fruite bearing. Fructifer, ra, rum. Rapportant fruict.
  • Fruite lofte, or place to laye fruite in, or to keepe fruite. Oporotheca, cae. foe. ge. Le lieu ou on garde les fruictes. S.
  • Fruite of the body gotten by carnall copulation. Foetus, Proles, lis. f. g. Generation. S.
  • Fruite of the earthe, as apples, corne, nuttes, &c. Fruges, is. foe. gen. Frux, gis. Verbum antiquum, cuius obliqui casus in vsu sunt, vt Frugis, gi, gem. &c. Toute sorte de fruict. S.
  • Fruite, or berrie of a ceder tree. Cedris, dis. foe. ge. Le fruict de cedre. S.
  • Fruite, or profite. Vsus, us. Commodum, di. Vtili­tas, atis. Commoditas, atis. f. g. Vtilité. S.
  • Fruite, or profite taken of cattell, or goodes. Vsus­fructus, ctus. m. g. Vsu fruict. S.
  • Fruite seller. Fructuarius, ij. m. g.
  • Fruite tyme, when frute is rype. Vindemia, ae. Vide Grape.
  • Fruites, all suche as growe on the earth. Fruges, Cereales fructus. Toute sorte de fruit. H.
  • Fruites not yet rype. Cruda poma.
  • Fruites with a harde shale, as nuttes, pomegra­nades. &c. Acrodrya, Nux, cis. f. g. Tout fruict qui ha l' escorse dure. S.
  • Fruitefull. Foecundus, a, um. Ferax, cis. Fertilis, le. Fructificus, a, um. Fructuosus, Vber, ra, rum. Pin­guis, e. Fructueux.
  • Fruitefull to make. Fructifico, as. Vbero, as. Foe­cundo, as. Faire fertile. S.
  • Fruitefulnes. Foecunditas, Fertilitas, Saturitas, Vbertas, tatis. foe. ge. Fertilité. S.
  • Frumentie. Frumentum.* Alica, Polenta, vel Pul­ticula triticea, Pulticula, vel puls frumentac [...]a. Froumentée. S.
  • Frumentie made of barley. Ptisana, nae. foem. gen. Ptisanne, ou orgemondé. S.
  • Frunt Vide Front.
  • Frustration, or vayne acte, or makyng voyde. Fru­stratio, onis. f. g. Frustration. S.
  • Frustrate y e lawe. Prodere legem. Frustrer l'inten­tion de la loy. S.
  • Frustrate, vayne, or voyde. Frustratus, Irritus, a, um. Frustré. S.
  • Frustrate, or do a thinge in vayne, or by deceyte, or make frustrate, vayne, or voyde. Frustro, as, Frustror, aris. Frustrer. S.
F. ANTE. V.
  • FVgitiue. Fugitiuus, a, um. Fugitif. S.
  • Fulfil. Impleo, es, eui. Adimplere, Complere, Opplere. Emplir. S.
  • Fulfill, or fyll full, or full to the brimme. Com­pleo, es, eui. Idem.
  • Fulfyll, or to perfourme. Obseruo, as. Perimpleo, es. Ago, is. Compleo, es. Absoluo, is. Perago, is. Perficio, is. Efficio, is. Facesso, is. Patro, as, Per­ducere ad exitum. Accomplir. S.
  • Fulfilling. Obseruatio, Peractio, Effectus, Perfe­ctio, Complementum, Absolutio, onis. foe. gen. Accomplissement. S.
  • Full. Confertus, a, um. Distentus, a, um. Plenus, a, um. Plein. S.
  • Full age. Aetas adulta. Lucret.
  • Ful bealy, as he y e hath eatē enough. Saturio, onis.
  • Full bealy, or he that hath eatē more then enough. Ligurio, onis. Lurco, nis. m. g. Gourmand. S.
  • Full by the one halfe, or halfe full. Semiplenus, a, um. A demi plein. S.
  • Full fedde. Saburratus, Satur, a, um. Saoul. S.
  • Full growne. Maturus, a, um. Meur. S.
  • Full growne in age. Adultus, a, um.
  • Full Moone. Plenilunium, Luna plena. Plein lune.
  • Full of banqueting, or riotte. Comessabundus, a, um. Qui indulget comessationibus. Cal.
  • Full of corners. Angulosus, a, um. Latebrosus, a, ū. Qui ha plusieurs coins & anglettes.
  • Full of counsayle, or ready to geue counsayle. Cō ­siliabundus.*
  • Full of courage. Animatus, Animosus, a, um. Au­dax, Strenuus, a, um. Ferox, Praeferox, Fortis, te. Courageux. S.
  • Full of dregges, or lees. Faeculentus, a, ū. Plein de lie.
  • Full of heauines and sorowe. Sera omnia. Virgil. Tristes. S.
  • Full of heauines and teares. Moestus, Lachryma­rum plenus. Plein de pleurs. S.
  • Full of iuyce, or lycoure. Iurulentus, a, um. Qui ha beaucoup de ius. S.
  • Full of kernels. Acinaceus, a, um, Acinosus, a, um. Plein de grains. S.
  • Full, or perfecte. Perfectus, Plenus, a, um. Plein ou parfaict. S.
  • Full of ryches or substaunce. Diues, Locuples, tis. Adiect. Riche. S.
  • Full of tokens, as of myrthe and pastime. Gestuo­sus, a, um. Qui fait beaucoup de gestes. Cal.
  • Full of wormes or vermine. Verminosus, sa, sum. Plein de vers. S.
  • Full of wonders. Admirabundus, a, um.*
  • Full of woordes. Verbosus, sa, sum. Plein de parolles.
  • Full sea, or tyde. Flustrum, tri. n. g.
  • Full to be. Satior, aris. Estre plein.
  • Full to make. Satio, as. Saturo, as. Saouler. Cal.
  • Full, or perfect to be. Perfici.
  • Full, or perfect to make. Perficio, is. Parfaire. S.
  • Full of vermine to be. Vermiculor, aris. Se ver­moulir. S.

    It is here to bee noted, that where as manye wordes beginne with full, as full of corners, full of malyce, full of woordes and suche lyke, other then be here specified, therefore ye shall seeke for them in the principall woorde, as for [Page] Malicius, seke Malice, and so of the reste.

  • Fuller of clothe. Nacae, arum.* Fullo, onis. m. gen. Foulon. S.
  • Fullers crafte. Ars fullonia. L' art de foulon.
  • Fullers shoppe. Fullonica, cae. foe. g. L'ouuroir d' un foulon. S.
  • Fullers teasell, an herbe. Struthium, ij. n. g. Radicu­la, lae. f. g. L' herbe à foulon. S.
  • Fullers earhe, suche as they washe their clothes with, it is called also fullers cleye. Terra Cimo­lia, Cretosa Cimoli, à Cimolo Insula, Cimolia creta, Terra fullonum. Terre à lauer. H.
  • Fully, at the full, or perfectly. Ad plenum, Plenè. Amplement. S.
  • Fulnes. Plenitudo, Satietas, Satias, Saties, Saturi­tas, tatis. f. g. Plenitude. S.
  • Fulsome. Squalidus, da, dum. Crasseaux. S.
  • Fumigation, or perfume. Suffimentum, Suffimen, Thymiama, atis. n. g. Perfums. S.
  • Fumitory herbe. Capnon, Capnos, Fumaria herba, Marmaritis, Pes gallinaceꝰ, Fumꝰ terrae. Fumeterre.
  • Function, or an executiō of an office. Functio, onis. f. g. L'execution de quelque charge ou office. S.
  • Fundation. Vide Foundation.
  • Fundement. Colos. Culus, Anus, ni. m. g. Le cul.
  • Funerall. Funus, eris. n. g. Funerailles.
  • Funerall, or of burial. Funebris, e. Et Funeralis, le. Funereus, a, um. De funerailles.
  • Funerals, burials, exequies, or obsequies of dead bodies. Exequiae, arum. Iusta, Parentalia, orum. Funerailles. S.
  • Funerals of younge children. Suggrundaria.*
  • Funerals to execute. Ducere exequias, Parentare, Celebrare exequias. Faire les funerailles. S.
  • Furie. Insania, Oestrum, Vecordia, Vesania, Furor, Rabies, ei. f. g. Fureur. S.
  • Furies, according to the opinon of Cicero, they be three passions of the mynde, whiche carye men headlong to all wickednes, he calleth the firste Ire, which desireth reuengement: The next co­uetousnesse, a continuall serching for ryches: & the third luste, whiche alwayes coueteth delec­taton & pleasure. Euripides in Oreste, sayth that in heauen they are called Dirae, In earth Furiae: And in hell Eumenides. The poetes fayne them the daughters of Nox and Acheron, and name them Alecto, Megaera, Tisiphone.
  • Furious to waxe, or to become furious. Furere, Furore ingrauescere, Furorem cōcipere ex ma­leficio. Deuenir furieux. S.
  • Furious, or full of fury. Furibundus, a, um. Plein de rage.
  • Furious, or mad. Furiosus, Vesanus, a, um. Rabi­dus, da, dū. Saeuus, a, um. Furialis, le. Captus fu­rore. Furieux. S.

    He became so furious and madde, that he neuer recouered his right wittes againe. Vi doloris ita insaniuit, vt mentē, rectū animi sensum, ratio­nem nunquā receperit, in perpetuum amiserit, ad sanitatē nun (quam) redierit. insaniae morbo ita est affectus, in morbū insaniae ita incidit, vt nun (quam) po­stea conualuerit, vt furorē nunquam deposuerit, vt bonam mentē nun (quam) reuocauerit, vt à furo [...]e, à dementia nunquam se ad sanitatem retulerit. ita discessit à mente, ita mentem perdidit, vt illum nemo postea ratione praeditum viderit.

  • Furiously. Furiosè, Furialiter, Furenter. Aduerb. Furieusement. S.
  • Furlong conteining with vs. cxxv. paces, whiche is the eight part of a myle, whose inuētour was Hercules, for he ran that space with one breath or wynde, & stinting, called the same thus. Sta­dium, ij. n. g. Mesure de cent vingt & cinq pas. S.
  • Furlong of lande. Iugerum, ri. n. g.*
  • Furnishe. Administro, as. Instruo, is. Paro, as. Sub­ministrare, Suggerere, Suppeditare, praebere. Fournir de quelque chose. S.
  • Furnished, or brought to passe. Administratus, ta, tum.
  • Furnished, or polished Ornatus, a, um. Orné.
  • Furnishing. Suppeditatio, onis. f. g. Fournissement.
  • Furnishing. Ornatus, us. Ornement. Adorning.
  • Furre. Pellis, Pelles, ium. f. g. Fourreure. S.
  • Furred. Pellitus, a, um. Pelliculatus, ta, tū. Fourrrée.

    A garment furred. Pelliculata vestis, Vestis pellita. Robbe fourée. S.

  • Furrier. Pellitor, Penulator, * Pellio, onis. Pelli­culator, toris. m. g. Fourreur. S.
  • Furring. Penulatio, onis. f. g.*
  • Furrowe, by the whiche water is drayned. Aqua­rius sulcus, Elix, cis. Lira, ae. pri. pro. Scrobs, bis, Sulcus, ci. m. g. Le rayon. S. Et Scrobulus. diminut. Ang. A litle furrowe, or ditche. Fossette. S.
  • Furrowe by furrowe, or by furrowes. Sulcatim. Aduerb. Par rayons. S.

    To cut or ploughe the land by furrowes. Liro, as, Sulco, cas. Couper ou labourer la terre par rayons.

  • Furrowe, or rabbat made with an instrument. Stria, ae. f. g.
  • Furrowes to conuey water to washe thowres of golde or other mettall. Corrugi. Cal.
  • Furrowes to make. Sulco, as. Vt supra.
  • Further. Porro, Vlterius. Plus oultre. S.
  • Further. Vlterior, ius, Cuius posit. Vltra, & su­perl. Vltimus.
  • Further in. Prodius.* Interius. Plus dedens.
  • Furthermore. Ad hoc. ad caetera, aduerb, Insuper, Porro, Praeterea, Super haec, Ad haec, Porrò au­tem, Praeter haec. Oultre plus. S. Au surplus.
  • Furthermoste parte of the firmament that mans sight can determine. Orizon, Horizō, ontis. f. g. Finitor, vel terminator latinè dicitur. L' horizon.
  • Further out. Exterius, adu. comp. Extereur. Cal.
  • Furthest. Finitimus. Vltimus, Extremus, a, um. Le dernier. Cal.
  • Furthest ende, or parte. Terma, tis. Extremū, Ter­minus, Finis, Meta, ae. foe. ge. Terme, la fin de toutes choses. Cal.
  • Fy, looke in Fi.
G. ANTE. A.
  • [Page] G, A letter in the nomber of the mutes, which often in the preterfect tēce of ver­bes is chaūged into ct, as Legor, lectus, Agor, actus: Somtime into S, as Spargo, sparsi, Mergo, mersi: Not seldome into X, vt Rego, rexi. Pingo, pinxi: And certaine Greeke woordes written in that tongue with [...], when they are chaunged into latine are written with G, vt [...], latine Cygnus, In the notes of antiquitie G signified Gaudium, Gens, Ge­nius, Gellius, Gaius, & Gratia. Also Ga, Gra­uis. &c.
  • Gable of a shippe, or anker. Funis anchorarius, Prymnesium, [...]etinaculum, Anchorale, Funis nauticus. Le chable de l' ancre. H.
  • Gabriell th'archaungell, signifying the might and puissaunce of God. Gabriel, elis. m. g.
  • Gadde▪ goade, or rodde, with a pricke at the end to driue oxen. Stirnulus, li. m. g. Esguillon. S.
  • Gadde, or rodde to measure grounde. Gruma, Chorobates▪ ae. Vitr.
  • Gadde or whippe. Flagellū, li. n. g. Fouet, ou escourgée
  • Gadde, or go a gadding. Peregrinor, aris. Vago, as. Vagor, aris. Ito, as. Tracasser, ou alle [...] ca & la. S.
  • Gadder about. Vagabundus, a, um. Vagus, a, um. Vagabond. S.
  • Gadding. Peregrinatio, onis. foe. g.
  • Gaddingly, as they that went on pilgrimage. Pe­regrè, Vagè. Ca et la, par ci par la. S.
  • Gage, pledge, or to laye to gage, or to wage. Ponere pignori, Pignora dare, Pignerare, Dare pignori, Opponere pignori, Oppignerare, Dare in pig­nus. Bailler engage, Engager. S.

    To redeame a gage. Repignero, as. Desgager vn gage. S.

    To laye his cloake to gage. Ponere vel depo­nere pallium pignori. Mettre en gage son manteau.

    He that taketh gage of one. Pignerator, toris. m. g. Qui prena gage d' aucun. S.

    To take a gage. Pignus capere. Prendre gage. S.

  • Gaged. Vide Gauged.
  • Gaggle like a goose. Glacito, as. Author Philom. Strepo, is, uï. vt Virgil.
    Nam ne (que) Vario videor nec dicere Cinna
    Digna: sed argutos inter strepere anser olores.
    For neither yet with Varius verse
    Nor Cinna-s myne compare:
    I seme a gagglyng goose mong [...]u annes
    Of heauenly tunes that are.
  • Gaye, or freshe. Nitidus, Opiparus, Politus, Super­bus, Vernus, a, um. Venustus, a, um. Bien poli. S.
  • Gaye, or galaunt speache. Phaleratus sermo, Pha­lerata dicta. Belles parolles. S.
  • Gaye to make. Polio, is. Nitido, as. Nettoyer. S.
  • Gaily, or freshly. Nitidè, Opipare, Polite. Nettemēt.
  • Gaynesse. Nitor, Polities, munditia, ae. f. g. Netteté. S.
  • Gayle, or a pryson. Carcer, eris. Ergastulū, Custo­dia, Phylaca, cae. f. g. Prison. S.
  • Gayler. Commentariensis, Ergastularius, Ergastu­lus, Carceris ianitor, Phylocista, ae. m. g. Geolier. S
  • Gayne, aduauntage, or lucre. Lucrū, cri. Quaestus, tus. Compendium, ij. n. g. Gain. S.

    Many come into the courte for gayne and lucre sake. In forum multi veniunt, vt lucri plurimum faciant: vt lucrētur plurimū, vt quaestus maximos faciāt, lucri cupiditate adducti, lucri dulcedine illecti, lucrum spectantes, lucrū secuti, lucro vel lucri spe cōmoti. multos in forū lucri cupiditas adducit, ad agendas causas impellit, facit augēdae rei cupiditas, ditandi spes, congerendarū opum, comparandarū diuitiarū, pecuniae colligendae, vt in forum se conferant, vocem in quaestum confe­rant, vt agendis causis se dent, vt industriam suam in agendis causis exerceant.

  • Gayne, aduauntage, or wynning of sixe in euery .x. S [...]missis vsura.
  • Gayne of the whole, and halfe so muche more, as in fowre shillinges to get sixe shillinges. Hemio­la, lae. foem. gen.
  • Gayne, or to wynne. Aucto, as. Facere quaestū, Lu­cror, aris. Merito, as. Rem facere, Consequi quae­stum, Lucrifacio, is. Facere lucrum, B [...]ne rem suam gerere, Frugem facere, Demereo, es. Gaig­ner, faire gain.

    He gayned, or gat great ryches by euel meanes. Quaestus maximos, sed turpissimos fecit, rem fe­cit turpissimè, diuitias quaesiuit malis artibus. multùm ille quidē, sed inhonestè, sordidè, parum laudabiliter, cū dedecore lucratus est: cū infamia lucrū secutus est. tanti lucrū fecit, ea cupiditate ad lucrū incubuit, vt expetendū sibi vel cū dede­core, cum infamia, turpi cū fama existimauerit.

  • Gayner. Vide Wynner.
  • Gayner inordinate, or without conscience. Lucreo, onis. * Lucriones sunt qui vndique lucrum au­cupantur. Qui gaignent de tous costes. Cal.
  • Gaynesaye, or denie. Nego, as. Abnuo, is. Diffiteor, Inficior, Recuso, sas. Ire inficias. Nier. S.
  • Gainsay alwayes, or often. Negito, as. Nier son [...]ēt.
  • Gaynesaide. Negatus, a, um. Nié. S.
  • Gaynesaying. Negatio, onis. f. g. Niement. S.
  • Gaynesaying, or y e denieth. Negatiuus, a, ū. Qui nie.
  • Gainestende, or resiste. Obsto, as. Obsisto, stis. Re­sisto, stis. Resto, as. Repugno, as. Renitor, eris. Interdico, cis. Resister. S.

    To gainstāde, or resiste firmely. Instito, as. Ob­nitor, ris. Obluctor, aris. Resister fort & serme. S.

    To gainstande, or resiste against the force of enemies. Impitum hostium sustinere. Resister cō ­tre les ennemis. S.

  • Gaynestanding, or resisting. Obstaculum, Resistē ­tia, ae. Impugnatio, onis. f. g. Resistence.
  • Galage, or paten. Solea, ae. f. g.
  • Galaunte. Bellulus, a, um. Comptus, a, um. Politus, [Page] Redimitus, Superbus, a, um. Venustus, Eligans, tis. Bien poli, & orne. S.
  • Galaunt apparell. Comptus, us. m. g.
  • Galaunt felowe. Excuratus homo. Plaut. Scitus homo. Gallant homme. S.
  • Galaunt, or gaye speache, or speaking. Phaleratus sermo.
  • Galaunt to dresse, decke, or make. Polio, is. Allae­uo, as. Colo, is. Depolio, lis. Perpolio, lis. Laeui­go, as. Interrado, dis. Pecto, tis. Polir. S.
  • Galaunt wenche. Bellula puella.
  • Galauntly. Belle, Polite. Poliement, & orneement. S.
  • Galauntnes. Polities, ei. Eligantia, ae. Ornatus, tus. m. g. Elegance. S.
  • Galding, or freating the fleshe, or skinne by rub­bing, or ryding. Interrigo, ginis.*
  • Galey potte. Culullus, li. Vrceolus, li. m. g Cal.
  • Galery. Deābulatorium, Paradromis, Procestriū, rij. n. g. Xistus, ti. Ambulacrum, cri. n. g. Gallerie.
  • Galery, or building made outwarde in prospecte. Menianum aedificium.
  • Galery, or soller set in a sunny place. Heliocami­nus, ni. m. g. Cal.
  • Galery without a rouffe. Hypaethra, siue Hypae­thria. Cal.
  • Galiard rutterkyn. Excuratus homo.*
  • Galice, a realme in Spayne. Gallecia, ae. foe. ge.
  • Galye, or litle shippe. Phacellus, li. Nauis actuaria. Gallion S. Nauis longa. Gallée. S.
  • Galie, hauing three course of seates for rowers. Trieres, eris. f. ge. Gallée de trois rames pour banc. S.
  • Galie hauing three orders of oores. Triremis, is. foem. gen. Idem.
  • Galye with fiue rowes, or oores. Quinqueremis, is. foe. g. Gallée de cinq rames pour banc. S.
  • Galingale herbe. Acorus, ri, Cyperus Babyloni­cus, vel Cyperus Babylonius. Galingal. H.
  • Galingale spyce. Galanga, ae. foe. g.
  • Gall of any liuing thing. Fel, Fellis. neut. gen. De fiel, l' amer S.
  • Gallye, of gall, or as bitter as gall. Felleus, a, um. De fiel, Amer comme fiel. S.
  • Galle nutte, suche as is put into inke. Galla, lae. Noix de galle. S.
  • Gallope a horse. or to cause him runne. Admittere equum, Immitere equum. Galoper.
  • Gallope, or to ryde against one, or to spurre horse. Concitare equum contra aliquem. Venir contre quelqu' vn à course de cheual, ou ferir des esperons. S.
  • Gallowes, or gallowe tree. Crux, Furcilla, Gaba­lus, Iugum, Patibulū, Arbot infoelix. Gibet, Croix.
  • Galon potte, or measure conteining a galon. Vr­na.* Congius, gij. m. g. Vn gallon. Pals.
  • Galte, or yonge hogge or sowe. Porcetra, ae. f, g. Por­ca, quae semel tantum peperit.
  • Gambalde. Crurum in sublime iactatio. Gambade.

    To fetche gambaldes. Crura in sublime iacta­re. Gambader, Iecter gambades. S.

  • Gambalding horses, beynge full of gambaldinge and praunsinges. Excussores equi.
  • Gambaldes, praunses, or skippings. Saltus, Ludi, orum. m. g. Publique or common playes. Ieux publiques. S.
  • Game. Iocus, ci. Ludus, di. m. g. Ieu. S.
  • Game at tables. Astragalus, Canis.*
  • Game place. Proscenium, ij. n. g. *
  • Game players. Ludij, orum. Ludiones, um. mas. ge. Ioueurs. Cal.
  • Game, or to pastime. Iocor, aris. Ludo, is. Iouer. S.
  • Gaming, or full of game. Iocosus, a, um. Ioieux. S.
  • Gamond of bacon. Perna, ae. Petaso, nis. Petasio, onis. m. g. Iambon. H.
  • Gamonde of a bore, or swyne. Glandium, ij. n. gen. It signifieth properly the ketnell of the hogge. Vne glande de porceau. S.
  • Gander. Anser, ris. g. promis. Iars. Pals. Anser mas. Iar. S. Anserulus, li. diminut. inde Ang. A litle or yonge gander. Et Anserinus, a, um. Of a gander. D' vn iar ou iars.
  • Ganges, a Ryuer in Italy, whiche deuideth all India, and draweth with it goldē sandes. The Grecians call it Physon, and the scriptures countteh it among those whiche flowe foorthe of Paradise. Some say the heades or springes thereof be vncertaine, and that it floweth as the ryuer Nilus: other saye, it taketh beginning in the mountaynes of Scythia, and that thyrtye ry­uers flowe or come to it. The narrowyst place thereof is eight myles broade, and the broadest twenty: where it is shallowest it is an hundred foote deepe. it was first named Ganges of Gan­ges an Aethiopian kyng. Of this reade the. 65. chapter of Iulius Solinus, where hee (besydes other thinges) reporteth that in this ryuer are Eales of thyrty foote long. Ganges, is, vel itis. masc. gen.
  • Gape. Dehisco, scis. Hio, as. Hiasco, scis. Oscito, as. Oscitor, aris. Pandiculor, ris. Baailler.
  • Gape muche. Inhio, as. Oscito, as. Fort baailler. S.
  • Gape often. Hiato, as. Baailler souuent. S.
  • Gape, or chincke as the earth doth. Hiulco, as. De­sido, is. Fendre, Entr' ouure. S.
  • Gape, or cranny as a bourde doth. Rimor, aris. Ri­mas agere. Se fendre. S.
  • Gape for a praye. Cornicor, aris.
  • Gape, or yawne for lacke of sleape, or after sleape, or for sluggyshenes. Hisco, scis, scere. Oscito, as. Oscitor, aris. Baailler de sommeil. S.
  • Gape wyde. Fatisco, scis. S' ouurir. Cal.
  • Gaper. Hiator, toris. m. g.*
  • Gaping. Hiatus, us. Oscitatio, Pandiculatio, onis. foe. g. Ouuerture, baaillement. S.

    That hath a gaping mouthe. Macticus, a, um. Qui habet os patens quasi malactieus. Festus.

  • Gaping, or chinckd with drought. Hiulcus, a, um. Rimatus, a, um. Et Rimosus, a, um. Ang. Full of gaping, or chinckes. Plem de fentes & creuasses.
  • Gaping of tymber, or wodde. Rima, ae. foe. ge. Fente. Cal. A chincke.
  • Gappe of a hedge. Diruptio, vel sepis ruina.
  • [Page] Gappe, or the brea [...]che in a walle. Labefactatio muri. Ruina muri. Breche en vn mur. S.
  • Garbage. Viscus, er [...]s. n. g.
  • Garde of a garment. Limbus, bi. Segmentum, Seg­men, inis. Lacinia, ae. f. g. Bordure ou brodure d' ha­billement. Segmentū aliquādo pro veste ponitur. Vt Ouid.
    Quid de veste loquar? non iam segmēta requiro,
    Nec quae de Tyri [...] murice lana rubet.
    What shall I speake of garmentes here?
    No garded robes I craue,
    Nor yet what woolle of Tyrie lande
    With purple shineth braue.
  • Garde, purle, or trayle of any garmēt, or it may be sayde any bourders or trayles fynely wrought with small pieces fastened thereto be it mettall or tymber. Or it may be esteamed that sorte of garde or welte whiche besides the garde is ed­ged with a small lace, flatte or rounde vpon the garde. Segmentum, And that whiche is so gar­ded, purfled, trayled, dressed, edged, or trimmed, is sayde, Segmentatus, a, um. *

    One of the Garde. Satelles, Stipator, Praetoria­nus miles. Archer de la garde. H.

    The garde of a prince. Regij satellites. Liu.

  • Garde, or wayting on the body or persone. Satelli­tium, ij. n. g.
  • Garded. Laciniosus, a, um. Laciniatus, ta, tum.
  • Gardeuians, or wallet for a souldier to put meate in. Corycium, ij. n. g. Besace. Cal.
  • Gardayne. Hortus, ti. m. g. Iardin à herbes & arbres. S. Et hortensis, se. Pertaining to a gardayne, or of a gardayne, or that groweth in gardines. Qui croist es iardins. S.
  • Gardayne for pleasure, or paradise. Paradisus, si. Dub. gen.
  • Gardaine for potte herbes. Hortus olitorius. Et Olitorius, a, um. Ang. Pertaining to a gardaine or herbes. Apartinant à herbes. S.
  • Gardaine made in a gutter, penthouse, or top of a house. Pensilis hortus. Plin. lib. 36. cap. 14.
  • Gardayne of roses. Rhodonia, Rosarium, Rosetū, ti. n. g. Rosier. Cal.
  • Gardayne of shorte pleasure. Hortus Adonidis. Prouerbialy spoken of thinges pleasaunt, yet vayne, and profitable for nothing.
  • Gardayne wherein salet herbes do growe. Ace­tarium.*
  • Gardayne potte. Seria olearea, Varro. lib. 3. De re rustic. cap. 2.
  • Gardyner. Ceporus, Olitor, Hortulanus, ni. m. ge. Iardinier. S.
  • Garden. Custos, Tutor, ris. Qui ius & potestatem habet, ad tutandum eum, qui se per aetatem non­dum tueri potest. Of this reade the fourthe chap. in the seconde booke of Littelton. Et Tu­torius, a, um. Ang. Pertayning to a garden.
  • Garden in socage. Curator, oris. mas. ge. Littelton. lib. 2. cap. 5.
  • Garder of garmentes. Limbolarius, rij. masc. gen. Bordeur ou brodeur.
  • Garder of the body, or person. Satelles, tis. vt supra.
  • Garding of the body. Satellitium. ij. n. g. Idem.
  • Gargle, or gullet of the throte. Frumen, inis. Gur­gulio, onis. Epiglottis, Sublinguium. La luette. H
  • Gargle, or to washe the mouthe or throte. Garga­rizo, as. Fauces colluo. Gargarizer. H.
  • Gargeling. Gargarizatio, onis. foe. gen. Gargariza­tus, tus. m. g. Garg [...]uillement. S.
  • Garlande. Corolla, Corona, Pancarpiae, Sertum, Stemma, tis. Strophium, ij. n. ge. Vn chapeau de Fleurs. S. Et Strophiolum. diminut. Ang. A litle garlande. Vn petit chapeau.
  • Garlande of cloutes. Cesticillus. Vide Wreathe.
  • Garlande made of eares of corne. Corona spicea. Vn chapeau faict d' espis de blé. S.
  • Garlande of oken leaues. Corona ciuica.
  • Garlande of Iuie. Corolla hederacea. Guirland fait d' hierre. S.
  • Garlandes whiche priestes were wonte to weare. Strophia, orum. Plin. lib. 21. cap. 2.
  • Garlande maker. Stephanoplocus. Strophiarius, Coronarius. Qui fait chapeaulx de fleur.
  • Garlycke. Allium, ij. n. g. Aulx, ail. H.
  • Garlicke being greate. Vlpicum, ci. neut. gen. Ge­nus est allij grandius, quod à nonnullis, Puni­cum allium dicitur. Cal. Et Alliatus ta, tū. That whiche smelleth of Garlicke. Qui sent les aulx.
  • Garlicke bedde. Allectum, ti. n. g.*
  • Garlicke sauce. Alliatum condimentum.
  • Garment, or apparell. Amictus, Apparatus, us. In­dumentum, Vestimentum, Vestis, Vestitus, us. Vestiment, habillement.
  • Garment all of sylke. Holoserica vestis.
  • Garmentes being olde, casten and worne. Scruta, orum. n. g. Vieils drappeaux.
  • Garment birled, or powldred with spangles. Cla­uus, est vestimenti genus, quasi quibusdam clauis aureis distinctum. Cal.
  • Garment close rounde about as a cassocke is. Ca­taclista, cataclistae. foem. gener. Vestis vndique clausa.
  • Garment furred with Foxe furre, or suche lyke. Vestis pellita, Vestis pellicea. Vestement fourrée de peau de Regnard, ou d' autre beste. H.
  • Garment freased. Gausapina, ae. foem. ge. Gausape. indeclina.
  • Garmentes frysed onely on the one syde. Hetero­maschala, & Heteromalla, orum. n. g.
  • Garmentes made of fyne sylke, or fyne threade. Multitia, orum. neut. gen. Indumenta diceban­tur minutissimis filis contexta, vnde nomen sor­tiebantur.
  • Garment made of nedle worke or imbroderie. Ve­stis acu picta, Phrygia, Phrygiana. Habillement ouuré à l' esguille ou de broderie. H.
  • Garmentes made of threade of dyuers coloures. Polymita, orum. n. g. Plin. lib. 8. cap. 48.
  • Garment of the colour of violet. Vestis amethysti­na. Habillement violet. H.
  • [Page] Garment made of vndied woolle. Coloria vestis, Vestis quae ex lana non tincta, hoc est, natiuo co­lore facta sit. Vall. lib. 6. cap. 53.
  • Garment of cloth of golde. Attalica vestis, Segmē ­tata vestis. Drap d' or. H.
  • Garment of course cloth. Amictus pinguis.* Ve­stis pexa. Habillement d' vn drap espes. H.
  • Garment of sylke. Vestis serica, vel bombycina. Habillement de soye. H.
  • Garment of fyne silke. Cois, Coa, orum. n. g. Genus est vestis adeo subtilissime ex bombyce confe­ctum, vt corpus pellucere potest.
  • Garment of lynnen clothe, whiche is iuste and straight. Poderis. *
  • Garment of sylke hauing rounde markes therein. Vestis scutulata. Vide Chamblet.
  • Garment of a senatour, or Lorde of the parliamēt. Latus clauus, Laticlauium, ij. n. g.
  • Garment of the coloure of waxe. Cerinum vesti­mentum.
  • Garment of purple, hemmed or purfled. Rica, ae. foe. ge. Et Ricinus, Ricinum, vel Recinum, ni. n. gen. Varr.
  • Garment of purple, or crimosin. Vestis purpurea, Ostrina, Tyria, Conchyliata, Sarrana, Perfusa Ostro, Ardens murice. Habillement de pourpre ou de cramoisin.
  • Garment, or a robe of scarlet. Coccinum, Coccina vestis, Quisquiliata vestis. Habit d' escarlate. H.
  • Garment, or vesture mixte with purple sylke for noble mens chyldren to weare, vntyll they come to seuentene yeares of age. Praetexta, ae. foem. g. Et Proetextati Be the chyldren hauinge suche garmentes.
  • Garmēt wrought on both sydes, or frysed. Amphi­tapa, Amphimallū, li. n. g. Habit velu de deux costes.
  • Garment sent to be solde. Vestis promercalis. Vesti­ment mis en vente, à vendre. H.
  • Garment to mourne in, a mourning wede. Vestis pulla, Lugubris, Funebre vestimentum, Amicu­lum nigellum. Robbe de dueil. H.
  • Garment torne, or owlde. Vestis lacera, Pannosa. Vestiment deschiré. S.
  • Garment turned and dressed on the wronge syde. Translata vestis, Vestis interpolis, Vestimentum interpolum. Habilement raboubé, fripé & regratté.
  • Garment of veluet. Vestis Holoserica, Serica he­teromalla. Vestiment de velour. H.
  • Garment of woolle. Vestis lanea. Habillemēt de laine.
  • Garment which couereth the shoulders only. Sca­pularis vestis.
  • Garment whiche is made of canuase. Canabina vestis. Habite de canifas. H.
  • Garment whiche is worne vngirt. Orthostadios.
  • Garment whiche lieth, or is worne aboue or vp­permoste. Stragula, ae. Stragulum, li. n. g. Vlpian.
  • Garment with long sleaues. Marcrochaera, ae. foem. gen. Alias Macrochira, ae. f. g. August.
  • Garment with sleaues. Manicata vestis.
  • Garment without sleaues. Exomis, idis. foem. ge. Robbe sans manches. Cal.
  • Garment vnsowed from the shoulders. Aclassis, sis. foe. ge. Festus.
  • Garmēt worne aboue a gowne. Epitogium. ij. n. g.
  • Garment worne vnder, or a garment of course cloth. Trama, ae. f. g. It is also Woufe in wea­uinge.
  • Garments iagged and cutte. Lacides, dum*Laci­niosae, vel segmentatae vestes.
  • Garmentes, or baggage, or olde thinges whatsoe­uer they be, set forth to be solde. Scruta, orum. Vieils drappeau, ou autres choses.
  • Garmentes rent, and torne, and iagged. Lacides.* Lacerae & variè dissectae vestes.
  • Garmētes to suppe in, or to weare in supper time. Recidipna, Triclinaria.* Vestis coenatoria, Coe­natorium. ij. n. ge. Robbe qu' on pr [...]noit pour souper. S
  • Garner, lofte, or garrete. Granarium, Pen [...]le hor­reum, Solarium, ij. n. g. Grenier. S.
  • Garner for wheate. Cella penuaria. Grenier à blé. S.
  • Garnishe. Adorno, as. Excolo, is. Exorno, as. In­struo, is. Inuestio, is. Orno, Pingo, is. Polio, is. Vestio, is. Garnir. S.
  • Garnish galauntly. Depingo, is. Exorno, as. Polio, is. Expolio, is. Garnir, ou polir bien & nettement▪ S.
  • Garnishe with golde. Caelare auro. Garnir d'or. S.
  • Garnishe him selfe with eloquence. Armare se elo­quentia. Se garnir d' eloquence. S.
  • Garnished. Adornatus, Exornatus, Ornatus, Pictꝰ, Superbus, ba, bum. Garni. S.
  • Garnished galauntly. Perornatus, ta, tum, Percul­tus, ta, tum. Perpolitus, ta, tum. Exornatus, Splē ­didus, Redimitus, Superbus, ba, bum. Perele­gans, tis. Fort poli & orné. S.
  • Garnished with pearle. Baccatus, a, um. Orné de perles. S.
  • Garnished with studdes and tablettes. Bullatus, a, um. Qui est paré & orné de bagues au col. S.
  • Garnished richely. Splendidus, a, um. Splendide. S.
  • Garnished with diuers and sundry colours. Va­riegatus, a, um. Varijs picturis distinctus, orna­tusue.
  • Garnishing. Ornatus, us. Comptus, tus. Cultus, tus. Exornatio, onis, Ornamentum, ti. n. g. Ornement.
  • Garnishing of dores with boughes, and flowres as they do at midsomer. Toralium, ij, n. ge. To­ral, lis. n. g.*
  • Garnishing of porches with stone, tymbre worke, or painting. Antipagmenta, vel Antepagmenta, orum. n. g. Cato de re rust.
  • Garret, or an ouer lofte. Solarium, ij. n. g. Superior locus in domo, Superius solarium, vel tecto pro­ximum. Grenier.
  • Garrison whiche is put in a towne for defence. Praesidiū, ij. n. g. La garnison qu' on met en vne ville. S

    To be in garisō. Praesidiū agitare. Estre en garnison

    To place a garison. Praesidium collocare, Im­ponere praesidium. Mettre garnison.

  • Garrison of souldiours. Exercitus, Agmen, nis. n. ge. An army.
  • [Page] Garse, or cutte. Inc [...]sura, ae. f. g. Coupure. S.
  • Garter. Subligare, ris.* Periscelis, idis. f. ge. Fascia politaria. Le Iartier, ou Iartiere. S.

    Knightes of the noble order of the garter. Co­hors periscelide insignis. Les cheualiers de la Iar­tier. S. This was instituted first in Englād, by that noble prince of renomed memory Edward the thirde: About the yeare of our redemp­tion. 1343. S.

  • Gaspe. Hio, as. Vide gape.
  • Gasping. Hiatus, us. m. g. Baaillement. S.
  • Gate. Ostium, ij. Porta, ae. f. g. Ianua, ae. f. g. vne porte.

    To wayte or watche for one at the gate. Ad por­tam expectare. Attendre à la porte. S.

  • Gate that shutteth with two leaues or partes. Va­luae, arum. f. g. Porte a deux batans. S.

    To kepe the gate. Tutelam ianuae gerere, Ia­nuam obseruare. Garder la porte. S.

  • Gate keper, or a porter. Atriensis, Ianitor, Ad limi­na custos, Custos ianuae. Portier. S.
  • Gather. Lego, is. Meto, is. Demeto, is. Colligo, is. Cueillir. S.
  • Gather flowers. Demetere flores. Cueillir fleurs. S.
  • Gather, or to assemble together. Aggrego, as. Co­pulo, as. Coaduno, as. Cogo, is. Committo, is. Concio, is. Congero, is. Cōtraho, is. Coagmen­to, as. Assembler. S.
  • Gather, or to assemble together in one place. Capi­ta conferre, Conuenire, Coire, Congredi, Con­fluere. S' assembler ensemble en vn lieu. S.
  • Gather by stealthe, as a thiefe dothe his packe a­gainst his departure. Conuaso, as. Faire son paquet. Cal.
  • Gather bones. Ossilego, is.*
  • Gather corne. Frumentor, aris. Frumentum colli­go. Aller au fourage de blé. Cal.
  • Gather eftsones. Recolligo, is. Sublego, is. Recueillir
  • Gather grapes, hony, sydre, or other fruite. Vinde­mio, as. Vendanger. Cal.
  • Gather goodes, or treasure. Conseruo, as. Thesau­rizo, as. Thesaurum colligo, vel Repono. Thesau­rizer. Cal.
  • Gather in one. Aduno, as. Congrego, as. Assembler en vn. Cal.
  • Gather into courde, or creame. Coagulo, as. Faire prendre & conio [...]ndre ensemble. S.
  • Gather into a rounde bottome. Globo, as. Glome­ro, as. Faire en round. S.
  • Gather money. Conciliare argentum, Construere pecuniam, Conciliare pecuniam, Conuertere pecuniam ad s [...]um commodum, Cogere pecu­niam. Amasserargent. S.
  • Gather on heapes. Accumulo, as. Aceruo, as. Coa­ceruo, as. Coalesco, scis. Congero, is. Aggero, ris. Accumuler. S.
  • Gather, or heape together. Adaggero, is. Idem.
  • Gather with the hande. Stringo, gis. Cueillir a la main. S.
  • Gather out, or parte suche thinges as be chiefe amonge many, as to take the beste and culle she worse. Seligo, is. Seorsum colligo, Secerno, is. Eslire, & mettre a parte. Cal.
  • Gather rounde on heapes. Globo, as. Glomero, as. Assembler en round. S.
  • Gather the beste of any thing. Excerpo, is, psi.
  • Gather wynde, or to fanne. Ventilo, as. Vanner.
  • Gather vp the foldes, or pleates of a garment. Si­nuo, as.*
  • Gathered. Collecta, ae. fae. g. Collectio, onis. Lectio, onis. foe. g. Cueillette.
  • Gathered. Collectus, Collectitius, Lectus, ta, tum. Assemblé, Amassé, Cueilli. S.
  • Gathered about. Circumfusus, a, um. vt Multitudo circumfusa duci, Lucan.
  • Gathered and brought together. Collatitius, a, um. Ramassé. S.
  • Gathered on a heape. Accumulatus, Aggregatus, Congestus, a, um. Amassé. S.
  • Gatherer. Collector, oris.
  • Gatherer of bones. Ossilegus, gi. m. g. Ossium col­lector. Cal.
  • Gatherer of subsidies, tallages, taskes, tolle, or tribute. Canonarius, Telon, nis. Telonarius, rij.
  • Gathering. Carptura, Coactura, Collectio, Lectio, onis. f. g. Le cueillement. S.
  • Gathering of Bones. Ossilegium, ij. n. g. Ossium collectio.
  • Gathering of people to wonder at an offence. De­signatio, onis. fae. g. *
  • Gathering of rentes, or reuenewes. Logion.*
  • Gathering, or gleming of grapes, or other fruite after the clusters, or best be taken. Racematio, Vindemia, ae. foe. g. Collectio vuarum. Vendange. Et Vindemialis, le.* Vindemiatorius, a, ū. Ang. Pertaining to gathering of fruite and grapes. De vendange. Cal.
  • Gathering place, or table where mony is payde to a collector. Telonium, ij. n. g. Vide Counte.
  • Gathering tyme, or season, when rype fruite or grapes are gathered. Vindemia, ae. f. g. Vendange
  • Gauge battayle, or warre. Denunciare bellum.
  • Gauge, or laye to pledge. Depono, is. Oppignero, as. Oppono, is. Pignero, as. Pigneror, aris. Bailler en gage. S. Vide Pledge and gage.
  • Gauge in money. Sacramentum, ti. n. g. Varr.
  • Gauge, or pledge. Pignus, ris. Depositum, ti. n. gen. Depost, ce qu' on baile en garde. S.
  • Gauged, layed to pledge, or pawned. Pigneratus, Depositus, a, um. Et Pigneratitius, a, um. Ang. That thing whiche is gauged. Engagé. Cal.
  • Gauging, or pledging. Pigneratio, onis. f. g.
  • Gauntlettes. M [...]nicae, arum. Maniculae militares. Gantelez de fer. S.
G. ANTE. E.
  • GEane, a citie in Italy. Genua. ae. f. g.
  • Gelde. Castro, as. Emasculo, as. Euiro, as. Chastrer. S.
  • Gelde a man. Eunucho, as▪ Eunuchiso, as. Idem.
  • [Page] Gelded. Castratus, a, um. Euiratus, ta, tum. Chastré.
  • Gelded man, or imperfect man. Semimas, ris. m. g. Semiuir, ri. m. g. Demi homme. Cal. Eunuchus was also the proper name of a man that was cham­berlayne to the queene of Candace. Act. 10. &. 8.
  • Gelded priestes, whiche alwayes serued Diana▪ Megabizi, orum. mas. ge.
  • Gelder. Castrator, toris. m. g. Chastereur. Pals.
  • Gelderlande people, or the people of Gelderlande and Cleaue. Menapij, orum. mas. g. And ther­upon Lady Anne of Cleaue may be called. He­roida menapia.
  • Gelding, or the acte of making chaste. Castratio, onis. f. g. Chastrement. S.
  • Gelding, or a horse that is gelded. Canterius, quasi Carentarius, quòd semine careat, Varrone teste, Spado vel equus castratus. Cheual chastré, Cheual hongre. H.
  • Gelly to eate. Glaciata vel coagulata mucillago pe­dum vitulinorum. Gelée qu'on mange. S.
  • Gelouer. Leucoion. Giroflée. S. Vide Tur. li. 2. fo. 163
  • Gemoll or a gemmow. Stalagnium, nij. neut. ge. It is suche as the Egiptians vse to hange at their eares.
  • Gemoll, or a litle rynge to weare on the finger. An­nellus, li. m. g. Annelet qu' on met au doigt. S.
  • Genalogie. Genealogia, ae. foe. g. Stemma, tis. n. ge. Genealogie. S.
  • Gender, or to bring forth litle ones. Foeto, tas. Foe­tifico, cas. Faire ses petits. S.
  • Gendring together. Generatio, Genimen, nis. n. g. Generation.
  • Generation, lyne, race, or stocke. Genesis, Genimē, Propages, Propago, inis. f. g. Propagies, iei. foe. g. Sanguis, inis. Soboles, Proles, lis. Stirps, pis. Ge­nus, eris. n. g. Race, lignee. Prosapia, Senten, inis. Progenies, iei. fae. g. Generation. Cal.
  • Generall. Generalis, Catholicus, Oecumenicus, Vniuersalis, Vniuersus, sa, sum. General. S.
  • General coūsayle. Synodus. Vide Coūcell general.
  • Generall captaine of an armie. Strategus, gi. m. ge. Chef & capitaine d'vn armée. Cal.
  • Generally, or in generall. Generaliter, Genera­tim, In vniuersum. En general. S.
  • Generally. Generaliter, Vniuersè, Vno verbo. Ge­neralement. S.
  • General [...]i [...]. Vniuersitas, ta [...]is. f. ge. L' vniuers, le tou [...] ensemble. Cal.
  • Generat [...], or do the acte of generation. Fumo▪ [...]is, [...]ui. Genero, as. Gigno foetum. Procreo, as. Inge­nero, as. Gigno, nis. Engendrer. S.
  • Generated. Generatus, Genitus, a, um. Engendré. S.
  • Generati [...]e humour. Virus, ri. n. g. Plin. li. 28. cap. 11
  • G [...]e [...] of Spayne, or Spanysh horse. Asturequus, Astureo, nis. m. g. Genet. Pals.
  • Genitall, or priuie members. Genitale, lis. Stru­theus, Tentum, ti. n. g. Genitoire. Cal.
  • Genitours of beastes. Nebrundes.
  • Gentian herbe. Gentiana, ae. f. g. De lagentienne. S.
  • Gentiles, a worde vsed of the wryters of scripture for those whiche others cal Ethnickes, or wor­shippers of Idols. Gentiles, ium. Com. gen.
  • Gentilitie. Gentilitas.*.
  • Gentle. Eutrapelus, a, um. Philanthropos.* Gene­rosus, a, um. Humanus, a, um. Lenis, e. Lentus, a, um. Mitis, e. Mollis, e. Pius, a, um. Placidus, Sua­uis, Vrbanus, a, um. Benignus, na, num. Facilis, le. Gentil, doulx. S.
  • Gentle and courtoyse. Suauis, e. Courtois. Cal.
  • Gentle and full of humanitie. Comis, is. com. gen. Humain. Cal.
  • Gentle demeanour, or behauour. Lepor, ris. Lepos, ris. Humanitas, Comitas, Morum suauitas. Cour­toisie.
  • Gentle entreteignement. Prothymia.*
  • Gentle entreating, handling, or vsinge. Mulcedo, inis. Permulsio, onis. foe. g. Adoulcissement. Cal.
  • Gentle made, or made gentle and meke. Mansue­factus, a, um. Domitus, ta, tum. Donté. S.
  • Gentle of countenaunce, or gesture. Vrbanus, na, num. Vt supra.
  • Gentle, or easy to be spoken vnto. Affabilis, e, Sua­uis, Vrbanus, na, num. Affable.
  • Gentle speache. Suadela, lae. foe. g. Enhortement. S.
  • Gentle to make, or to tame. Mansuefacio, is. Domo, as. Mansuetum reddo. Donter. S.
  • Gentle to waxe. Mansuesco, scis. Mitesco, scis. Deue­nir doulx. Cal.
  • Gentil man. Generosus, Ingenuus. Vn gentil homme.
  • Gentleman of the firste head, Ironice applied to suche a one, as would be esteamed a gentleman, hauing no point of a gentle man, eyther by qua­litie or byrth. Filius terrae. Et trium literarum homo. But this was vsed among the Romain gētiles, as a title of worship or honour, for they wrote their names w t three letters, as M. T. C. for Marcus Tullius Cicero. &c. It is sayde that Vir [...]trium literarum, is a thiefe, because it is written with three letters, F. u. r.
  • Gentlemen. Primores viri.
  • Gentle men of the kynges house. Regia turma. Les gentilz hommes de la maison du roy.
  • Gentlemen of the kynges chamber. Regia cohors. Les gentilz hommes de la chambre. S.
  • Gentlenes. Benignitas, Facilitas, Generositas, Hu­manitas, Lenitas, Lenitudo, Mansuetudo, Molli­tudo, Vrbanitas, tatis. foe. ge. Gentilesse benignité, & vrbanité. Pals.

    I neuer knewe man of more gentlynesse and frendlynesse then he is. Qui plus habeat, possi­deat, ostendat humanitatis, in quo plus humani­tatis, plus officij sit, qui sit illi humanitate praefe­rendus, magis ad humanitatem propendeat, hu­manitatis laude sit illo praestantior, humanitate magis abundet, illum humanitate vincat, ei prae­st [...]r, antecellat humanitate, hactenus cognoui neminē. nemo est illo maioris officij, humaniore sensu, officij studiosior, in officio diligentior.

  • Gentlenes in sufferaunce. Indulgentia, ae. foem. ge. Vide Suffraunce.
  • Gentlewomen. Primores foeminae.
  • [Page] Gently. Affabiliter, Benigne, Blande, Cādide, Cle­menter, Comiter, Comoedice, Dulce, Dulciter, Humaniter, Leniter Lepide, Luculenter, Man­suetè, Molliter, Pie, Placide, Suauiter, Affatim, Vrbanè. Courto [...]sement, Humainement. S.
  • Geometry. Geometria, ae. f. g. Geometrie. Cal.

    He is experte and very conning in Geometrie. Geometricis literis perfectè eruditus penitus cognouit Geometriam, tenet omninò geome­triam: callet omninò geometricam scientiam. excellit in geometria. perfectam, absolutam, sin­gularem, eximiam geometriae scientiam possi­det. ita processit in geometria, vt ad summum peruenerit. prorsus geometriam cognouit. vin­cit omnes, praestat omnibus, antecellit omnibus, nemini secundus est, parem habet neminem, su­perior omnib [...]s est in geometrica scientia.

  • Geometricall description. Geometrica descriptio.
  • Geometrition, Geometres, ae. Geometra, ae. com. g. Geometre. Cal.
  • Germander, herbe. Chamaedrys. Serrata, Trissago, Quercula, Serratula, lae. f. g. Garmandree. H.
  • Germanie. Germania, ae. f. g.
  • German, or of Germanie. Germanus, a, um. Ger­manicus, ca, cum.
  • Gest. Conuictor, Conuiua, Epulo, nis. Hospes, tis. Qui est conuié ou inuité au banquet. S.
  • Gest bidden to dynner. Pransor, oris. m. g. Qui est in­uité à disner. S.
  • Gest chamber. Triclinium, ij. n. g.*
  • Geste vnbidden, or smell feaste. A symbolus, li. m. g. It is also bee that payeth nothinge but goeth scotfree. Franc d' escot, qui ne paie rien. S.
  • Gestes, or company at a banquet, or at table. Syssi­tia, orum. n. gen.
  • Gesture. Gestus, us. m. g. Geste. S. Est motus corpo­ris, actio quae dā, & quasi corporis pronuntiatio.
  • Gesture, or declare any thyng by the vtter motiōs of the body. Gestio, tis, tiui, vel tij. Faire gestes & mines du corps. S.

    Science to gesture with the handes. Chirono­mia, iae. foe. g. Science de faire gestes des mains. Cal.

  • Get. Concilio, as. Acquerir. S.

    To get ones good wyll. Voluntatem alicuius conciliare sibi. Cic. Acquirir son bon vouloir. S.

    To get him selfe fauour by some thing. Conci­liare sibi gratiam per rem aliquā. Cic. Acquerir. S

  • Get a broken head, or a shrewde turne. Suere ali­quid capiti.
  • Get a childe. Creo, as, Gigno, is. Pario, is. Quaerere liberos, Suscipere, vel tollere liberos. Engendrer.
  • Get agayne. Recipiscor, ris. Renanciscor, sceris, ac­tus sum.*
  • Get a liuing. Victum quaerere. Gaigner sa [...]ie.
  • Get a thing desired, or by desire or petition. Preca­rio aliquid obtinere.
  • Get before an other, as haue in primarie posses­sion. Occupo, as. Occuper, vsurper. Cal.
  • Get by chaunce, or fortune. Sortior, iris.*
  • Get by crafte, or to seeke to gette. Venor, aris. Per trans. vt Venari laudem, & gloriam. &c. To seeke to get prayse and glorie. &c.
  • Get by generation. Gigno, is. Vt supra.
  • Get bruite, fame, glorie, renowne, or worship. Asse­qui nomen, Aucupari famam, Recupera [...]e glo­riam. Acquerir bruit. S.
  • Get goodes. Contrahere bona, Rem facere. Acque­ster du bien. S.
  • Get goodes by conquest, or victory. Ampla trophaea contrahere, vel ferre.*
  • Get money, or to gather money. Conciliare argen­tum, Construere pecuniam. Amasser argent. S.
  • Get mony of one by crafte, or falshode. Circumdu­cere aliquem aere, vel argento. Par finesse tirer l' argent d' aucun. S.
  • Get money craftely, or by false promyse. Aerusco, scas.* Pecunias vndi (que) fallacijs colligere. Quester auec tromperies.
  • Get, or acquere. Adquiro, Acquiro, is, Quaero, is. Paro, as. Acquerir.
  • Get, or obteyne. Adipiscor, ris. Consequor, ris. Ob­tineo, es. Nanciscor, ris. Paro, as. Quaero, ris. Ac­querir, obtenir. S.
  • Get syckenes. Cōtrahere valetudinem, vel morbū.
  • Get the hence. Apagesis, Apage te, Abi, Abito. Oste toy de la, ou d' icy. S.
  • Get victory. Apprehendere palmam.
  • Get with chylde. Facere grauidam, vel deprehen­dere, Grauido, as. Foeminam implere, Praegnan­tem facere. Engrossir & emplir vne femme. S.
  • Getting, or apprehending. Captura, ae. f. g. Priuse.
  • Getting. Adquisitio, Vendicatio, Acquisitio, onis. foe. ge. Acquisition. S.
G. ANTE. H.
  • GHoste, or the spirite. Spiritus, tus. ma [...]. gen. L' esprit. S.

    To geue vp the ghoste, and die. E [...]l [...]re extremum spiritum. Rendre l' esprit, & [...]. S. Vide Dye.

  • Ghostes of the deade. Man [...]s, ium. Vmbrae▪ arum. foe. gen. Les espris des trespasses. S.
G. ANTE. I.
  • GIaunt. Gigas, ntis. m. g. Geant. S.

    Of a gyaunt. Giganteus, ea, eū. De [...].

  • Giantes are sayde to be farre bygger then other men. &c. Maximi inter caeteros homin [...] [...] ­runtur esse gigantes, extraordinaria, musit [...]ta, immensa magnitudine, magnitudinis immensae. vastissima funt gigantum [...]orpora, horribi [...] ma­gnitudine. non sunt gigantes cum caeteris homi­nibus corporis magnitudine conferendi. [...] nostrûm est, qui gigantes magnitudine ad [...]quāt, qui gigantum magnitudinem aequet, assequatur, qui gigantibus par fit. excellunt gigantes magni­tudine inter homines reliquos, caeteris homini­bus praestant, antecellunt, gigantis magnitude [...]aret exemplo, [...] est, praetor [...] [Page] morem, vastior est, quàm mos naturae ferat.
  • Gibet. Crux, Gabalus, Patibulum, li. n. g. Gibbet. S.
  • Gyfte. Donarium, Donatiuum, Donum, Munus, eris. n. ge. Don.
  • Gifte geuen to him that telleth gladde tidinges. Euangelia, orum. n. g. plur. Cal. Euangelium, ij. n. ge. Quod laeta nuntianti datur. Salaire pour bonne nouuelle. H.
  • Gifte geuen to a frende, or geaste. Apophoretum, Xenium, ij. neut. ge. Present qu'on fait a ses amis qui viennent a veoir. Cal. Apophoreta, quae dantur in fine conuiuij cui placeat: Xenia, sunt munuscula hospitibus, aut amicis data.
  • Gifte geuen by the prynce to his subiectes. Con­giarium, ij. n. gen. Le don que faict vn Seigneur à ses subiects. H.
  • Gyfte in francke mariage. Dotale prioris natu.*
  • Gifte of small value, or litle gifte. Munusculum, Xeniolum, li. n. g. Petit don.

    To giue one a gifte. Donare cuiquam, dona da­re, largiri, munus offerre cuiquam, donis quen­quam afficere, donare quenquam munere, dona in quenquam conferre, munera conferre, libera­lis in quenquam esse, liberalitate vti, liberalita­tem exercere, vel muneribus afficere.

  • Giftes, or almes of Princes. Sportella, Sportu­la, ae. foem. gen.
  • Gifte geuen to a legate, or ambassadoure. Legati­uum, ui. n. g. La paye d' vn ambassadeur. S.
  • Gifte well bestowed. Munus bene positum.
  • Gylde, or a brotherhode. Phratria, Phiasus, Sodali­tas, Sodalitium, ij. n. g. Confrairie. S.
  • Gylde. Looke gilte.
  • Gylder. Vide Gilter.
  • Gilles of a fyshe. Branchiae, arum. foem. gen. L' [...]uye des poissons. S.
  • Gilouer, or cloue gillouer. Altilis betonica, Beto­nica coronaria, Garyophillus, Garyophillea, Cā ­tabrica, cae. foe. g. Oeilletz. Dod.
  • Gilouer gentle, or flowre gentle. Amarantus pur­pureus, Vulgò Flos amoris. Passeuelours. H.
  • Gilt. Auro, as. Deauro, as. Inauro, as. Dorer. S.
  • Gilted, or gilded. Auratus, Aureus, Inauratus, ta, tum. Doré. S.
  • Gilter. Aurarius, Aurator, Deaurator, Inaurator, toris. m. g. Doradeur, endoreur. H.
  • Gilting. Deauratio.* Auratura, ae. f. g. Dorure. S.
  • Gilthead, or goldney fishe whiche cheweth lyke a beaste. Aurata marina, Scarus, ri, Orata. Brame de mer. H.
  • Giltie. Obnoxius, a, ū. Noxius, Reus, Sons, tis. No­cens, tis. om. ge. Compos culpae. Culpable. S.
  • Gilty of death. Affinis rei capitalis.
  • Gilty of trespace. Affinis sceleris.
  • Gilty to be of some case. In noxia esse, vel In noxa esse. Estre coulpable d'aucun cas. S.
  • Gilty to be of some thing. Conscius, a, um. Noxius, a, um. Coulpable de quelque cas. S.
  • Gilty to be of felonie. Tenere furti.
  • Gilty to be of treason. Teneri crimine lesae maie­statis.
  • Gylty to be of trespace. Teneri iniuriarum.
  • Giltles, or without faulte. Innocens, tis. Remotus a noxia. Innoxius, ia, ium. Insons, tis. om. gen. Qui n' est coulpable. S.
  • Giltles to be. Vacare culpa, Extra culpam, noxam, vel extra noxiam esse, Abesse a crimine. N' estre point coulpable. S.
  • Gimow, or a little rynge to weare on the fynger. Annellus, li. m. g. Annelet qu' on met au doight. S.
  • Gimmow, or rynge to hange at ones eare as the Egyptians haue. Stalognium, Inauris, ris. foe. g. Ornamentum quod pendet ab aure.
  • Gimmow of a doore. Vertebra, Vertibulum.* Car­do, inis. dub. gen. Le gond d' vn huis ou port. Cal
  • Ginger. Gingiber, Zinziber. Gingembre. H.
  • Ginger coloure, after a whyte russet. Melinus, a, ū.
  • Girde a horse. Quadrupedem constringere. Cengler vn cheual. S.
  • Girde. Accingo, is. Cingo, is. Percingo, is. Praecin­go, is. Succingo, is. Ceindre. S.
  • Girde a sworde to his syde. Accomodare ensem la­teri, Ensem lateri subligare, Cingere se gladio. Teindre à son costé son espée. S.
  • Girdle. Cingulus, Fascia, ae. Zona, ae. Cingulum, li. Cinctus, tus. Incinctꝰ, tus. m. g. Ceinct, ou ceincture.
  • Girdle compasse, or in the compasse, or with the compasse of a gyrdle. Zotim.*
  • Girdle for a sworde. Succingulum, li. n. g. Vne ceinc­ture à pendre l'espée. S.
  • Girdle full of studdes. Cestus, ti. foe. ge. & m. g. Zo­na virginea.
  • Girdle which priestes ware in the olde tyme. Aba­nec, Cingulum sacerdotale. Hieron.
  • Girdle with a purse therein, for a souldier to put mony in. Zona, ae. f. g.*
  • Girdeler, or a maker of gyrdles. Zonarius, ij. m. ge. Ceincturier, ou faiseur de ceinctures. H.
  • Girle, modder, or wenche. Pupa, pae. Puella, lae. Vir­guncula, lae. foe. g. Fillette. H.
  • Girt, or girded. Accinctus, Succinctus, a, um. Cin­ctus, ta, tum. Ceincte. S.
  • Girth. Cingula. Lora, orum. Cengle de cheual. S.
  • Girthes. Hypozomata ephippiorum. Les cengles. S.
  • Gitterne, or rebecke. Fidicula, ae. f. g.
  • Giue. Condono, as. Contribuo, is. Do, as. Dono, as. Perhibeo, es. Praebeo, es. Praesto, as. Refero, rs. Tribuo, is. Pertribuo, is. Donner. S.

    I giue you this counsayle, or by mine assent you shall do this. Hoc tibi consilij do, tua de laude si laboras, tua si tibi laus curae est, cordi est. te hor­tor, adhortor, cohortor, suadeo, autor tibi sum. hoc est meum consilium. mei consilij hoc est. mea haec est sententia, opinio, meus sensus, meū iudicium, ita censeo, ita mihi videtur, placet, pro­batur. si me audies, hoc facies. si meum consilium sequer [...]s, mea tibi sententia si probabitur, me ap­proban [...]e facies▪ de mea sententia, meo consilio, meo suas [...]me authore. si me putas quidquam sa­pere, non esse prorsus insipientem, aliquid vide­re. si meum consilium habet aliquid apud te pon­deris: [Page] hoc facies, ages, aggredieris, suscipies, fa­ciundum tibi iudicabis.

  • Giue a childe the brest, or suck. Rumo, as. Mammo, as. Mammas ad sugendum praebere. Lacto, tas. Mammam dare. Allaicter. S.
  • Giue a daye longer in a matter of recognisaunce. Differre vadimonium.*
  • Giue a daye ouer in lawe. Differre vadimoniū, Du­cere vadimonium.*

    To giue or appointe one a daye. Diem alicui dicere. Bailler iour. S.

  • Giue a blowe on the care, or on the cheeke. Cola­phum incutere, vel infligere, vel infringere, Du­cere colaphum alicui. Bailler vn soufflet en la ioue. S
  • Giue a delicate d [...]she. Dapino, as.*
  • Giue agayne. Reddo, is. Redono, as. Restituo, is. Restituer, Redonner, Rebailler. Cal.
  • Giue a horse y e brydle, or reine. Permittere equum.
  • Giue aide. Aspiro, as. Vide Aide.
  • Giue a largesse, or rewarde to workemen. Stipem spargere.
  • Giue almes. Erogo, as. Eslargir. Cal.
  • Giue and graunte. Contribuo, is.
  • Giue aunswere out of hande. In numerato habere responsum. Ex tempore respondere. Donner re­sponce sur le champ. S.
  • Giue assent. Accredo, is. Assentio, Assentior, tiris. Ad sententiam accedo. Assentir. S.
  • Giue authoritie, or rule. Praeficio, is. Facere autho­ritatem. Donner authorité. S.
  • Giue away. Abijcio, cis* Abalieno, as. Aliener. S.
  • Giue before. Praerogo, as.
  • Giue by measure. Metior, iris. Vide Measure.
  • Giue, or to leaue by testament. Do, Lego, as. Testa­mento relinquere, Legare alicui. Donner & laisser par testament. S.
  • Giue by waye of seruice. Ministro, as. Impendo, is.*
  • Giue blowes, or buffettes. Vt supra.
  • Giue comforte, or take comforte. Consolor, aris. Consoler. Cal.
  • Giue counsayle. Consulo, is. Consulto, as. Et Con­sultus, us, ac Consultum, ti. Ang. The thing con­sulted, or th'acte of counsaile. Vide Counsayle.
  • Giue counsayle in vayne. Surdo canere.
  • Giue courage. Animo, as. Vide Courage.
  • Giue credence. Fido, is. Fidem dare. Se fier & eroire à quelqu' vn. Cal.
  • Giue election. Calculum permittere, vel porrigere.
  • Giue for euer vp, or vtterly, or to yelde. Dedo, dis. In perpetuum dare.
  • Giue for Gods sake, or in the honour of God. Re­ligare bona religionibus, Pias pecunias erogare.
  • Giue frely. Dono, as. Donner. Cal.
  • Giue from one to an other. Transcribo, is. vt Fun­dum alicui transcribere. To giue one a piece of lande.
  • Giue good eare or heade. Ausculto, as. Attendo, is. Aures arrigere. Ouir. Escouter. Cal.
  • Giue hasty & light credence. Credulum se praebere.
  • Giue in charge, or commaundement. Mando, as. Prouinciam tradere. Vide Charge.
  • Giue information, or put in a byll against one for bryberie, or extortion. De pecunijs repetundis quaeri.
  • Giue iudgement. Calculum permittere, vel porri­gere, dicere iudicium, Edere iudicium, Pronun­tio, as. Sententiam facere, Ferre, vel promulga­re. Donner iugement. S.
  • Giue knowledge, notice, or warning. Significo, cas. Notum facere, Adsignifico, cas. Documentum dare. Donner a cognoistre.
  • Giue liberally. Largior, iris. Donner liberallement. S.
  • Giue licence, or leaue. Copiam dare, Permittere, Potestatem dare, vel facere. Copiā facere, Gra­tiam facere, Facultatem facere, vel dare, Defer­re potestatem. Donner ou bailler pouoir & congé.
  • Giue me water to washe my handes. Cedo aquam manibus. Baille de l' eaue pour lauer les mains. S.
  • Giue occasion. Copiam dare. * Causam alicui af­ferre, Materiam praebere, Dare vel afferre occa­sionem, Dare ansam. Donner occasion.
  • Giue, or bestowe a sonne, or daughter in mariage. Locare gnatum, vel filiam.
  • Giue, or minister a corsey. Vrere hominem.
  • Giue, or sell any thinge with warrantie, or before wytnes, by putting the byer in possession. Dare mancipio, vel mancupio. Vide Giuing or sel­ling any thing. &c.
  • Giue parte to an other. Impart [...]o, tis. Impartior, iris. Participem facio. Impartir. S.
  • Giue place. Cedo, is, ssi. Donner lieu. S.
  • Giue power. Copiam, vel potestatem dare. Donner pouoir. S.
  • Giue reasonable expenses, or to giue some thinge to one. Suppedito, as. Bailler & fournir a aucun de quelque chose. S.
  • Giue reuerence to elders. Cano capiti surgere.
  • Giue sentence. Calculum permittere, vel porrigere. Vide Giue iudgement.
  • Giue small credence. Derogare fiduciam, Dero­gare fidem, vel de fide, Paruam alicui fidem ha­bere. Terent.
  • Giue sucke, or to suckle. Adlacto, as. Lacto, as. Ru­mo, as. Allaicter. S.
  • Giue thankes. Agere gratias, Habere gratias, Per­soluere grates, Gratiam alicui de re aliqua face­re, Habere grates. Remercier. S.
  • Giue to muche, or to attribute to muche to him selfe. Arrogo, as. S'attribuer trop. S.
  • Giue to one. Addo, is. Attribuo, is. Attribuer.
  • Giue willingly. Offero, rs.
  • Giue vnto. Attribuo, is. Ascribo, is. Attribuer. S.
  • Giue with an other. Contribuo, is. Contribuer. Cal.
  • Giue vp for euer. Dedo, is. In perpetuum do.
  • Giue vp, or caste ouer, as forsaken. Relinquo, is. Reijcio, is. Recuso, as. Renuo, is. Delaisser, laisser. S
  • Giue, or gieue, or fetter, or manacle. Neruus, ui, Pe­dica, ae. foe. g. Vide Fetter.
  • Geuen. Concessus, Contributus, Praestitus, a, um. Praebitus, ta, tum. Tributus, ta, tū. Datus, ta, tū. [Page] Erogatus, ta, tum. Baillé & donné. S.
  • Giuen againe. Restitutus, ta, tum. Redditus, Redo­natus, a, um. Redonné.
  • Giuen altogether to worldly delectation and plea­sure. Voluptarius, a, um. Voluptuarius, a, um. Addonné à voluptez. S.
  • Giuen in charge, or commaundemēt. Mandatus, a, um. Praeceptus, a, um. Donné en charge. S.
  • Giuen, or yelded. Deditus, a, um. Addonné. S.
  • Giuen the first daye of Ianuary. Datum Calendis Ianuarij. Donne le premier de Ianuier. S.
  • Giuen vp at large. Relictus, a, um.*
  • Giuen vnto. Donatus, ta, tum. Donné. S.
  • Giuer. Donator, Dator, oris. masc. gen. Qui donne, donneur. S.
  • Giuer, or he that is able to geue. Donatiuus, a, um.
  • Giuing. Datio, Donatio, onis. foe. g. Donnation, don­nement. S.
  • Giuing againe. Redonatio, onis. f. g. Redonnement. S.
  • Giuing of almes. Erogatio, onis. foem. ge. Donnaison largesse. S.
  • Giuing, or employing thinges after an honoura­ble fashion, whiche beseameth a man of greate courage. Megaloprepeia, Munificentia, ae. foe. g. Magnificentia, ae. f. g. Magnificence. Cal.
  • Giuing of thankes. Gratiarum actio, Gratulatio, onis. foe. g [...]. Remerciement, Action de graces. S.
  • Geuing, or throwyng one at an other, as at the tos­sing ball. Datatim. vt Datatim ludere. En baillant de l'vn a l'autre. S.
  • Giuing, or selling any thing before recorde, or with warrantyse, or by lyke lawefull meanes, where­by the byer is put in full possession, and hathe a lawefull assuraunce. Mancipatio, onis. foe. gen. Et Mancipium, ij. Is the thing so giuen, bought or solde. Mancipi, Is the interest, or right of the thinge. Mancupi, Is the solēne fourme of suche giuing, bying, and selling, as well before wyt­nes, as by liuery, seisin, or possession. * Manci­pio accipere, Is to take deliueraunce, liuery, & seisin, or possession of the thing. Mancipio dare, Is to deliuer the possession. &c. ¶ Mancipio ac­cipere, To bie a thing that the seller promiseth to warrant. Acheter vne chòse que le vendeur promet de garantir. S. Mancipio dare, To deliuer, geue, or sell a thing with warrantie, Vendre auec pro­messe de garantir. S. Mancupes, pium, vel Mācipes, p [...]um. m. ge. Be they that make suche giftes, or sales with warātie, or vndertake to perfourme any thing with warantie.
G. ANTE. L.
  • GLad. Festus, a, um. Iucundus, a, um. Lae­tus, a, um. Laetabilis, le. Hilaris, re. Ioyeux.
  • Glad, or very glad. Perlaetus, ta, tum. Fort ioyeux. S. Et Hilarulus, la, lum. A litle, or some­what glad. Vn peu ioyeux. S.
  • Glad to be. Gaudeo, es. Iucundor, aris. Laetor, aris. Sumere obsequium animo, Vitulor, aris. Laetifi­cor, caris. Estre ioyeux. S. Vide Reioyce.
  • Glad, or to make one mery. Laetifico, as. Laetitiam alicui afferre, vel dare. Donner liesse. S. Et Afficere laetitia. Faire ioyeux. S.

    This late newes broughte of your dignitie, made your father very glad and ioyful. Patrem tuum recens hic de tua d [...]tate nuntius allatus extulit laetitia, affecit laetitia [...] perfudit laetitia, lae­titia compleuit, laetitia cumulauit. pater tuus lae­titiam coepit, sumpsit, hausit, laetitia est affectus, laetatus est, gauisus est, delectatus est, recreatus est, gaudium coepit, iucunditatem hausit.

    To crie out for gladnesse. Iubilo, as. S' escrier de ioye. S.

  • Glad being, or reioysing. Gaudens, Ouans, tis. part. Qui se esiouit, S' esiouissant. S.
  • Glad being, or wyllyng to doo any thinge. Libens, Lubens, tis. om. g. Qui fait quelque chose voluntiers.
  • Gladen herbe. Gladiolus, Xyphium, Xyris. Gladio­lus segetalis, & lingua ceruina. Glaieu. Dod.
  • Gladly. Alacre, Alacriter, Iucundum, Libēter, Lu­benter, Lubenti animo. Non grauatè, Lubens, Aequo grato (que) animo. Voluntiers. S. Lietement.
  • Gladly, or with all my herte. Libentissime, Luben­tissimo animo, Cupidissime. Tresuoluntiers. S.
  • Gladly, or ioyously, or with ioye. Cum laetitia, Fe­stiuè, Hilarè, Laeté. Ioyeusement, auec ioye. S.

    Very gladly and ioyfully. Laetissimè, Hilarissi­mè. Tresioyeusement. S.

    Crying out for gladnesse. Iubilum, li. neut. gen. Escri de ioye. Cal.

  • Gladnes. Gaudium, Laetitia, Laetitudo, Festiuitas, tatis. Hilaritas, tatis. foe. ge. Ioyeuseté. S.
  • Gladnes to doo a thing. Allubentia, Allubescen­tia, ae. foem. gen.
  • Glaye, or looke a skoye. Transuertere hirquos.
  • Glasier. Hyalurgus, Vitriarius, Vitrarius, ij. m. gen. Voirrier. Cal.
  • Glasse. Hyalus, Vitrum, tri. n. g. Voarre. S. Et Vitrio­lum. diminut. Ang. A small, or litle glasse. *
  • Glasse to loke in. Speculum, li. Instrumentum ex vitro, chalybe, stanno, argentoué, intuentum imaginem repraesentans, cuius inuentionem Aesculapio assignant. Miroir. Cal.
  • Glasse which is pure blacke. Obsidianum vitrum.
  • Glasse worme, or grene worme, which shyneth like golde. Cantharis, dis. Cantharida, ae. foem. gen. Vne cantharide. S.
  • Glassye, or of glasse. Hyalinus, a, um. Vitrinus, a, ū. Vitreus, a, um. De voarre. H. Vitrosus, a, um. Ang. Full of glasse. *
  • Gleame corne. Spicilegium facere, Spicas legere. Glaner. Sunt qui hoc verbum Glaner, à Glande ducunt, quasi glanare vel glandere, id est Glan­des legere, vt enim nos frumēto, ita veteres glā ­de victitabant.
  • Gleamer of corne. Spicilegus. * Glaneur.
  • Gleaming of corne. Spicilegium, ij. n. ge. Collectio spicarum.
  • Gleaming of grapes. Racematio, onis. foe. ge. Col­lectio [Page] racemorum. Grappage, Recueil des grapes que les vendangeurs laissant. Cal.
  • Glewe. Colla, ae. Ferrumen, inis. Gluten, inis. Glu­tinum, ni. n. g. Glu. Colle. H. Glutinum ferunt Dae­dalum inuenisse.
  • Glewe made of fish skinnes, mouth glew. Ichthyo­colla. Colle faitte de peau de poisson, Colle de bouche.
  • Glewe together. Conglutino, as. Glutino, as. Ad­glutino, as. Gluer, Coller. S.
  • Glewer, whiche gleweth papers, parchementes, or other thing. Glutinator, toris. m. ge. Colleur, qui colle papiers ensemble, ou parchemins, ou autre chose. S.
  • Glewyng, or glewy, clammy, or cleauing. Gluti­nôsus, sa, sum. Gluant, Collement. S.
  • Glewing together. Conglutinatio, onis. foe. gen.*
  • Glewyshe matter. Conglutinamentum, Glutina­mentum, ti. n. g. Gluement. S.
  • Glyster, or glitter like the starres. Stello, as. Luire comme les estoilles. Cal.
  • Glister, to glitter, or to shyne. Ardere, Nitere,, Eni­tere, Renitere, Fulgere, Effulgere, Confulgere, Splendere, Resplendere, Lucere, Collucere, E­lucere, Relucere, Perlucere. Reluire. S.
  • Glitter, or glister. Corusco, scas. Vibro, as. neut. Re­splendir. S.
  • Glittering, or glistering. Coruscatio, Vibratio, o­nis. foe. gen. *
  • Globerde, or gloworme. Lampyris, idis. f. g. Vermi­culus noctu lucens, nonnulli Noctilucam, Alij Nitedulam vocant. Plin. lib. 11. cap. 28. & lib. 18. cap. 26. Vne petite mouche, ou petit ver qui reluit de nuit, luserne. Cal.
  • Glory. Doxa, Gloria, Praeconium, ij. n. g. Gloire.

    Thy great glory. Numerosa tua gloria. Ta grāde gloire. S.

  • Glory that is vayne, or vayne glory. Gloria vento­sissima, Inanis gloria. Vaine gloire. S.

    Whiche loueth no vayne glory. Ab inani laude remotus. Qui n'aime point vaine gloire. S.

    To attayne, or to get glory. Gloriàm consequi. Acquerir gloire. S.

    Couuetouse of glorie. Gloriae seruire. Estre con­uoiteux de gloire. S.

    To lese his glory, or honour. Facere iacturam gloriae. Perdre sa gloire. S.

  • Glory that is small. Gloriola, lae. foem. gen. Cic. Gloriette. S.
  • Glorifie. Glorifico.*.
  • Glorifie, and to bragge of him selfe. Glorior, aris. Exulto, tas. Se glorifier & vanter. S.

    Whiche doth glorifie him selfe. Gloriabundus. Qui se glorifier. S.

  • Glorious. Altus, a, um. Gloriosus, Inclytus, a, um. Plein de gloire. S.
  • Glorious altogether. Amphidoxus, a, um.*
  • Glorious. Gloriosus, sa, sum. Glorieux. S.

    To be glorious, lofty, proude, or highe minded. Mirari se, Sibi placere. Estre glorieux. S.

    Very glorious. Plenus gloriarum. Fort glorieux. S.

  • Glose, and lye. Mentior, iris. Mentir. Vide Lye.
  • Glose, or exposition of a texte. Glossa, Commen­tum, Glossema, atis. neut. ge. Glose. S.

    The gloses often corrupte the texte. Attexta glossemata saepe contextum corrumpunt. Les glo­ses gastent le texte. S.

  • Glose, or to flatter. Adulor, aris. Flater. S.
  • Gloser, or a flatterer. Adulator, Assentator, Palpa­tor, toris. m. g. Flateur. S.
  • Gloser, or lier. Mendax, Vanus, Futilis, le. Menteur.
  • Glosing, or flattering. Adulatio, Blanditia, Assen­tatio, Palpatio, onis. f. g. Flaterie. Et adulatorius, a, um. Tacit. Ang. Pertaining to, or full of flat­teringe.
  • Gloton. Lurco, nis. Ganeo, onis. Gluto, nis. Gulo­sus, Heluo, nis. Laemargus, Parasitus, Vorax, Mā ­ducus, ci. Mando, donis. Edax, cis. Tempestas, ba­rathrum (que) macelli. Glouton. H.
  • Glotonie. Gastrimargia, Laemargia. Ingluuies, ei. Gula, lae. foe. ge. Gloutonnie. S.
  • Glotonous. Genauius, a, um.* Gulosus, a, um. In­gluuiosus, sa, sum. Glout, Goulu. Cal.
  • Glotonously, or lyke a glotton. Edaciter, Voraci­ter, Gulosé. Gloutement. S.
  • Gloue. Chirotheca, Manica, cae. foe. ge. Gant. H.
  • Glowe worme, whiche shineth in the night. Nite­dula. Vide Globerde.
  • Glumme, or be sowre of coūtenaūce. Vide Frowne
  • Glumming, or sowre of countenaunce. Supercilio­sus, a, um.*
G. ANTE. N.
  • GNashe, or grinde with the teathe for anger or payne. Frendeo, es, di, vel dui. Infren­deo, es. Stridêre vel Strídere dentibus. Grincer les dens de grand courroux. S.
  • Gnatte. Culex, cis. m. g. Mouscheron. Cal. &. S. Cin­celle, singalle. Pals.
  • Gnatte with long legges. Buccentes, Cynips, phis. Mousche de chien. A dogge flye.
  • Gnaw. Rodo, is, si. Decerpo, is. (vt Decerpere ger­mina. Plin.) Arrodo, is. Corrodo, is. Derodo, is. Erodo, is. Praerodo, is. Ronger. S.
  • Gnaw about. Ambedo, is. Obrodo, is. Circunro­do, is. Obedo, dis. Ronger tout à l'entour.
  • Gnawe through, or out. Praerodo, is. Perrodo, is. Ronger tout à faict. S.
  • Gnawen. Rosus, a, um. Rongé. S.
  • Gnawen about. Ambestus*Ambesus, a, um. Obro­sus. Rongé tout a l'entour. S.
  • Gnawen awaye. Abesus, a, um. Abrosus, sa, sum. Rongé, mangé & consumé.
  • Gnawyng. Rosio, nis. f. g. Rongement. S.
G. ANTE. O.
  • GOate. Capra, ae. foe. ge. Cheure. S.
  • Goate, whiche is the hee, or bucke goate. Caper, pri. m. gen. Hircus, ci. vel Hirquus, qui. m. g. Vn bouc. Et Hircinus, a, um. Of a buck. [Page] De bouc. S. Et Hircosus, sa, sum. That smelleth buckishe rammishe or goatishe. Qui sent le bou­quin. S. But Caper, pri. m. g. Is often taken for the bucke goate gelded. Vn bouc chastre. S.
  • Goate being wylde. Pygargus, Rupicapra, Caprea. Cheureul ou Cheureau sauu [...]ge. H.
  • Goate heard, or keper of goates. Aegonomus, Ca­prarius. Cheurier. S.

    Hearde, or a company of goates. Caprinus grex. Troupeau de cheures.

  • Goate stable, or folde. Caprile, lis. Le lieu ou les che­ures logent.
  • Goates bearde. Spirillum, Aruncus, ci. m. ge. Barbe de cheure. S.
  • Goatesberde herbe. Come, Tragopogon, Hirci bar­ba. Vne herbe appellée barbe de bouc. S.
  • Goates dunge, or tirdles. Rudus, eris. *
  • Goatishe, or of a goate, or of the kynde of a goate. Caprinus, a, um. Caprilis, le. Caprilus, a, ū. Hir­cinus, a, um. De cheure. S.
  • Goatyshe, or stinking lyke a goate. Hircosus, a, um. Vt supra.
  • Goatishe, or whiche is of the kynde of goates. Ca­prigenus, a, um. Qui est de genre du cheures. S.
  • Go. Confero, rs. Vt contuli me ad patrem. Eo, is. Meo, as. Pergo, is. Proficiscor, sceris. Aller. S.
  • Go a byrding, or fowling. Aucupor, aris. Chasser aux oiseaux. S.
  • Go aboue. Supergredior, eris. Marcher par dessus. S.
  • Go about. Circumeo, is, iui. Circuo, is. Obeo, is. Ambio, bis. Aller a l' entour. S.
  • Go about the bushe. Agere ambages.
  • Go about a matter, or entende a purpose. Nitor, eris.*
  • Go about a thinge sodainly. Adorior, iris. Vide Inuade.
  • Go about the watche. Fraxo, as. Vigilias circumeo, quòd eo labore homo frangitur. Fest.
  • Go about to doo. Facesso, ssis. Aller faire. S.
  • Go about. Molior, ris. vt Muros vrbis moliri. Virg. To go about to builde the walles of the cittie.
  • Go about to loue. Amaturio, is.
  • Go abroade in the ayre, or Sunne. Apricor, ris. To byde in the Sunne. Se tenir au soleil. S.
  • Go abroade, or at large. Prodire in publicum. In propatulum venire.
  • Go after. Sequor, eris. Suyure. S.
  • Go a gadding. Peregrinor, aris. Vagor, aris. Aller ca & la, vaguer. S.
  • Go againe, or eftsones. Remeo, as. Retourner. Cal.
  • Go against one, as to mete. Obuiam ire, vel pro­dire. Vide Go to mete.
  • Go and come quickely. Recurro, is. Recourir hasti­uement. Cal.
  • Go and come vaynely, or in vayne. Terere iter.
  • Go and yelde to enemies. Transfugere ad hostes.
  • Go a pace. Accelero, as. Accelerare gradum, Festi­nare vestigia, Festino, as. Propero, as. Volo, as. Decurro, is. Aller hastiuement. S. Et Volaticus, a, um. He that doth go a pace.*
  • Go a perigrination or iourney. Suscipere profe­ctionem. Aller en quelque peregrination.
  • Go asawte, blossomyng, horsynge, or rudderinge, whiche is the desyre betweene the male kynde, and the female kynde. Catulio, is, iui. Demander le masle. Cal.
  • Go waye. Abeo, is, iui, vel abij. Abscedo, is. Cedo, is. Fa cesso, ssis, Recedo, is. Vado, is. Secedo, is. Semoueo, es. Discedo, dis. Digredior, eris. Au­ferre se. S' en aller. S.
  • Go away pryuely out of some place. Subduco, is. Proripio, is. Recipere se ex loco aliquo. S'en al­ler d'vn lieu. S.
  • Go awaye sodaynely. Corripere se repente.
  • Go backe, or to recoyle. Regrador, Regradior, ris. Remeo, as. Retrocedo, is. Recedo, dis. Iter retrò vertere, Gradum referre, Retro cedere, Pedem referre, Pedem reuocare. Se reculer. S.
  • Go backe agayne, or to ebbe. Reciproco, as. Reci­proquer. S.
  • Go backe agayne in doyng any thinge, as to do it eftsones. Itero, as. Faire ou dire de rechef, reiterer. S.
  • Go backewarde. Tergiuersor, aris. Reculer. Cal.
  • Go before. Antecedo, is. Anteco, is. Praecedo, is. Praeco, is. Praegredior, eris. Ire prae. Aller deuant.
  • Go before. I prae, Abi prae. Va deuant. S.
  • Go before, if thou haue more haste. I sanè, siquid festinas magis. Va deuant, si tu as plus de hafte. S.
  • Go betwene. Intercedo, is. Aller entredeux.
  • Go beyonde. Praetereo, is. Praetergredior, ris. Tran­sgredior, ris. Passer oultre. S.
  • Go beyonde, or to excelle, as in equalitie. Antecel­lo, is. Praecello, is. Estre plus excellent, Oultre passer. As he goeth beyonde me in learning. Antecellit me literis.
  • Go or to passe by. Pertranseo, Transeo, is, iui. Prae­tereo, is. Aller ou passer aupres.
  • Go by steppes. Gradior, eris, ssus, sum. Marcher.
  • Go by water. Ire nauigio. Aller par eaue. S.
  • Go depe downe. Descendere in altum.
  • Go downe. Descendo, is. Descendre. S.
  • Go down, as the Sunne, Moone, or Starres do. Occido▪ is, Descendo, dis. Declino, as. Inclino, as, vt Inclinat se Sol. The Sunne goeth downe. Le soleil se baisse. S.
  • Go easely, or softly. Repto, as.*
  • Go farre into a straunge countrey to dwelll, oute of his natiue countrey. Profugio, is. Vide Flye farre. Et Profugus, a, um. Hee that goeth out of his natiue countrey to dwell in a straunge countrey.
  • Go faste, or quickely, or hastely. Accelero, as. Aller hastiuement. S.
  • Go firste. Praeeo, is. Vt supra.
  • Go forth. Egredior, eris. Exeo, is. Prodeo, is. Pro­gredior, ris. Migrare è loco. Pedem efferre, Pro­cedere foras, In publicum procedere. Sortir & saillir hors. S.
  • Go forthe, or oute with power and violence. Pro­rumpo, is. Sortir auec impetuosité. S.

    [Page]Let vs go forth, or go we forth, Eamus fo­ras, Exeamus foras, Egrediamur. Sortons de­hors. Cord.

  • Go forth, or further. Pedē efferre, Prodeo, is. Pro­gredior, ris. Sortir hors. S.
  • Go forth, or out to mete one. Obuiam procedere, vel prodire, Egredi obuiam. Sortir hors au deuant de quelqu' vn. S.
  • Go forwarde. Gradum conferre, vel tollere.
  • Go forwarde on a iourney, or voyage. Proficiscor, ris.*
  • Go from a woman, or to put hir awaye. Diuertere a muliere.
  • Go from one place to dwell in an other. Migro, as. Emigro, Vertere solum. Aller demourer d' vn lieu en aultre. Cal.
  • Go further to dwell. Transmigro, as. Idem.
  • Go hastely. Propero, as. Festino, as. Accelero, as. Decurro, is. Aller hastiuement. S.
  • Go hence. Abeo, is. Confero, rs. vt Cōferas te hinc. Secedo, is. Vide Go awaye.
  • Go hence, or get the hence. Abi, Conferas te hinc, Secede.
  • Go hence with a mischiefe. Abi hinc in malam rē.
  • Go hether and thether. Commeo, as. Errare, Iner­rare, Oberrare, Pererrare, Vagari, Commeare vltro citro (que). Aller ca & la, de costé & d'autre. S.
  • Go home. Recipere se domum.
  • Go in. Ineo, is. Introeo, is. Intro, as. Ingredior, ris. Subeo, is. Immeo, as. Aller dedens. S.
  • Go in Ambassage. Obire legationem, vel legatio­nes. Aller en embassade. S.
  • Go in a circuite, or compasse. Gyro, as. *
  • Go into a forayne, or straunge countrey. Peregri­nor, aris. Peregre vadere, vel Proficisci. Aller sur le champs en pais loingtain & estrange. S.
  • Go lurking a waye, or by stealth. Proripio, is. Se sustraire. Cal.
  • Go mete with one. Obuiam ire, vel prodire. Vide Go to mete.
  • Go naked. Nudum agere.
  • Go often. Adito, tas. Ito, as. Aller souuent. S.
  • Go often to a place. Locum aliquem celebrare. Al­ler souuent en quelque lieu. S.
  • Go on a iourney. Itineror, aris. Proficiscor, sceris. Voyager. S.
  • Go on a message. Obire nuncium.
  • Go on foure feete. Quadrupedo, as. Aller a quatre piés. Cal.
  • Go on pylgrimage. Peregrinor, aris.*
  • Go on the pasternes. Talipedo, as. Pedibus vacillo, & quasi super talos insisto. Fest.
  • Go, or to passe ouer. Praetereo, is. Transcendo, is. Transeo, is. Transgredior, Transmitto, is. Passer oultre. S.
  • Go ouer all. Peruado, is. Idem.
  • Go out. Egredior, eris. Exeo, is. Progredior, ris. Prodeo, is. Vide Go forth.
  • Go out of company. Secedo, is. Se retirer à part. Cal.
  • Go out of remēbraūce. Abscio, scis. Labi memoria.*
  • Go out of the waye. Deuio, as. Erro, as. Deflectere è recta regione. Aller hors du chemin. S.
  • Go out of the waye, and properly to go out of the furrowe, making a balke as ploughemen doo, whiche by circumlocutiō, is as much to saye, to dote, or to raue. Deliro, as. Failler & n' aller pas droict, Radoter, Resuer. S.
  • Go out of the tracke, rightway, or course. Exorbi­to, as. Deflectere è recta semita, Declinare de via. Aller hors du chemin. S.
  • Go quickely. Aduolo, as. Deuolo, as. Propero, as. Volo, as. Peruolo, las. Aller legierement. S. Et Vo­laticus, a, um. Ang. He that goeth quickely.
  • Go slowely. Repto, as. freq, de repo. Grauir. S.
  • Go slowely like a snayle, whiche by translation is to go nothing chearefully, or a pace. Reptito, as. freq. de repto.*
  • Go softly a foote pace, or fayre and easelye. Placi­de ire.
  • Go softely, or slowely. Repto, as.
  • Go softly, or with much paine. Perrepto, as. vt apud Terent. Totum perreptaui opidum.
  • Go stately. Incedo, is. vt magnificè incedit. He goeth stately like a lorde.
  • Go sunderly, here and there scatered. Palor, aris. Passim vagor. Aller auant par ci par la par mi les champs. Cal.
  • Go thorowe. Penetro, as. Perambulo, as. Peruado, dis. Aller ou passer à trauers. Cal.
  • Go to an other place to dwell. Commigro, as. Im­migro, as. Semigro, as. Aller demourer ou habiter en vn autre lieu. S.
  • Go to. Age, Perge. Or sus, or auant. S.
  • Go to yet. Agedum. Or auant. S.
  • Go to hardly, playe the man. Perge in virum. Tu vero perge.
  • Go to, saye on. Perge, Perge ad caetera. Poursuis au reste. S.
  • Go to, or with an other. Cōmeo, as. To go and come. Aller & venir. S.
  • Go to mete one. Exire obuiam alicui, Ire alicui ob­uiam, Obsistere alicui obuiam, Obuiam accede­re, Obuiare, Occurrere, Proficisci obuiam, Pro­gredi obuiam, Sese obuiam alicui ferre, Proui­sere, Venire alicui aduersū, Aduersum ire, Adi­re contrá. Aller au deuant de quelqu' vn. S.
  • Go to se. Prouiso, is. Viso, is. Aller veoir. S.
  • Go to soupe with one. Recipere se ad coenam ad aliquem. Plaut. Aller soupper chez luy. S.
  • Go to stole, or siege. Deijcere aluum, Exonerare aluum, Cacare, Aluum exinanire, Aluum leua­re, Purgare, Reddere. Aller à la selle. S.
  • Go to the bottome. Pessum ire, Pessum abire, Side­re. Aller ou fond. S.
  • Go to the effecte, or pithe of a matter. Redire ad rē.
  • Go to the question in y e Parliament house, that is to saye: to demaunde the cōmons whether they wyll consent or not. Rogare plebem.*
  • Go waggynge, wauerynge, or wrynginge with the armes, heade, or any parte of the bodye. [Page] Pitylisso, as.*

    To go with me. Ire vna mecum. With thee. Vna tecum. With hym. Vna secum.

  • Go vnder. Subeo, is. Aller dessoubs. Cal.
  • Go vndernethe. Subtergredior, ris.*
  • Go vnto. Adeo, is, iui. Accedo, is. Aggredior, ris. Appeto, tis. Obeo, is. Aller à ou vers. Cal.
  • Go vp. Ascendo, is. Scando, is. Monter. S.
  • Gobet. Frustum, Recisamentum, ti. n. g. Morceau. S. Et Frustellum vel Frustulum, li. diminut. Ang. A litle or small gobet. Morcelet. S. Et Frustilla­tim. By litle gobettes. Par petis morcelets. S.
  • Gobet, or pece of any thing broken. Fragmen, Frag­mentum, Frustum, ti. n. g. Vne piece & morceau de quelque chose rompu. S.
  • Gobetly, or in pieces. Frustatim, Incisim. Par mor­ceaux. S.
  • Goblet. Cyrnea, Phiala, Calix, icis. m. ge. Acetabu­lum, li. n. g. Gobelet. S. Acetabula sunt etiam prae­stigiatorum vascula. Senic. The boxes or go­blets wherin iugglers make their cōueiaūce in.

    He hath dronken the whole goblet full at one draught. Vno haustu totum calicem epotauit. Il à beu tout plein le gobelet en vn traict. S.

  • God. Deus, Numen diuinum tergeminum, Nomē qui Sabathis habet, Ioua, Dominus, ni. mas. gen. Dieu. Cal.

    As God shall helpe me. Ita me seruet deus. Ainsi me vveille dieu aider. S.

    O good God. O bone deus. O bon dieu. S.

    To sweare by God. Deum testem adhibere. Iu­rer dieu. S.

    To take God to witnesse. Deum testificari, Deum testem adhibere. Prendre dieu à tesmoing. S.

  • God almighty. Coelipotens, Heloy, Omnipotens, tentis. Om. g.* Praepotēs deus. Dieu trespuissant.
  • God and all hallowes, or all sainctes. Dij Deae (que).
  • God be with you. Aue, Aueto, Vale, Valeto. A dieu.
  • God be with him. Valeat quò viuat.
  • God forbidde. Absit, Dij prohibiant, Dij auertant.
  • God make him a good man. Praecor vt fiat vir bo­nus, & probus.
  • God spede you well. Bene tibi vertat deus.
  • Godfathers, and godmothers. Mancipes & praedes initiales, Initiales parentes, Proditores & pro­ditrices nominis in genitura spirituali, Lustrici parentes, Lustrici nuncupatores, Proditores no­minis initiali die, Alterius geniturae parentes, Immotalis geniturae parentes mystici, Initiatio­nis arbitri, Mystici parētes. Parrins & marrins, Comperes & commeres. S.
  • Godfathers, or goshippes. Onomastae initiales, Nuncupatores, susceptores. Comperes. S.
  • Godmothers, or goshippes. Onomastriae, Susce­ptrices. Commeres. S.

    I was prayed to be a godfather. Vocatus eram ad officium lustrale vel initiale, erat mihi condi­ctum ad initiale officium. I' estoye prié d' estre compere. S.

  • Godhead. Deitas, Diuinitas, Numē, inis. n. g. Deité.
  • Godly ioye. Eudoxia.
  • Godly, or holy. Diuus, a, um. Dius, a, um. Pius, a, ū. Diuin. Cal.
  • Godly, or of God. Diuinitus. Diuinement, de dieu.
  • Godly, or pertayning to God. Diuinus, a, um. De dieu, Apartenant a dieu. Cal.
  • Gods power or wyll. Numen, inis. n. g. La volonté & puissance de dieu. Cal.
  • Gods wrath, anger, or malison. Sacra fulmina, Theomenia.

    Here shalt thou haue (gentle reader) a table, or (as myne authour termeth it) a Pantheon of Gods and Goddesses: becau [...]e their names are founde often in prophane authoures, I thought not vnmete for the purpose to leaue thē in place, with some additiōs, that yong grāma­rians reading suche authours, maye the soner fynde for their purpose.

    Iupiter, the father or king of Gods, or God of hospitalitie. Iupiter, Opitulus, Papaeus, Phere­trius, Vedius, Diespater, Aegiochus, Chaonius pater, Dictaeus rex, Tonans panomphaeus, Age­noreus iuuencus, Ammon. Iupiter. S. ¶ Whome the Greekes honoured as a God, callyng hym father and kyng of Gods, albeit they knew him a very mortal man, he was witty, valeaunt, and very desierous of women and maydens, & was had in suche estimation amōg the Gentils, that they attributed to him souerainetie, and did a­scribe to him the rule of hospitalitie, as the pe­culiar God thereof. Vnto whome according to the diuersitie of their peticiōs, they gaue diuers and sundry names: As for breache of amitie a­mong thē of the house, they called for vengeāce to Iupiter philius: For league or truce broken, they called hym Iupiter Enhorcius: for any do­mesticall offences done by the good man of the house, or his geste, they called him Iupiter Xe­nius, for consanguinitie or kyndred, they called on Iupiter Homoginus: And finally, for the trayterous bewraying of secrete counsayle had betwene [...]aythfull companions they called hym Iupiter Heterius.

  • God of
    • Battayle. Mars, Mauors, Bellator deus, Pater Quirinus, Gradiuus, Marspiter, Sithonius dux. Mars. S.
    • Bying and sellinge, or that hath the go­uernaunce of mennes myndes. Vertū ­nus, ni. m. g.
    • Bowndes and buttinges of lande. Ter­minus deus.
    • Eloquence, or messenger of Gods. Mer­curius, Trismegistus, Hermes, Cylle­nia proles, Genitus Maia, Nepos At­lātis, Atlantiades, Caducifer, Interpres deorū. Mercure. S.
    • Excesse, prodigalitie, or superfluitie. Co­mos, Comus.
    • Fyre. Mulciber, Vulcanus, Lemnius, Iu­nonigena, Faber Aetnaeus.
    • [Page] Flyes. Myagrus, Myodes.
    • Gardaynes. Mutunus, Priapus, Lampsaci­des, Lampsacenus, Hellespōtiacus deus.
    • Hell. Pluto, Quietalis, Orcus, Summanus, Vragus, Dis, Runsor, Lethaeus tyrānus, Saturnius dux, Rex vmbrarum, Erebi, Noctis.
    • Hylrigges. Iugantinus deus.
    • Mischiefe. Veiouis.
    • Panyms, or father to Iupiter. Cronos, Saturnus, Vitisator, Leucadius, Falci­fer, Falce potens deus, Sterculius.
    • Preseruation of corne from blasting. Ro­bigus, Arungus.
    • Reprehension. Momus, mi.
    • Ryches. Dis, Plutus.
    • Ryot. Comos, Comus.
    • Sea. Neptunus, Nereus, Palaemon, Emo­sigeus, Saturnus domitor maris, Potens deus maris, Arbiter pelagi.
    • Shepeherdes, or rusticall God. Inuus, Pan, is, vel os, Rusticum numen, Pasto­rum deus.
    • The Northe, or Lorde of the Northe. Beelsephon.*
    • Turning away all euill. Auerruncus.
    • Wyne. Euchius, Euhyus, Bacchus, Eleus, Quasi pius pater, Oreus, Phaneta, Mae­noles,* Liber, Lenaeus pater, Nysaeus, Semeleïus, Thyoneus, Bassareus, Euā, Iacchus, Semeleïa proles, Bicorniger, Euhius, Nyctileus, Lyaeus.
    • Wysedome, Musike, Poetrie, and Phy­sicke. Apollo, Myrmus, Smyntheus, Py­thius, Poeon, Phoebus, Liber, Nomius, Latoides, Cynthius, Thymbraeus.
    • Woodes. Paniscus, sci.
  • Gods
    • Called houshold Gods. Lares, Penates, tium. plur.
    • Sauing men. Anculi.
    • Of woodes. Syluani, Fauni.
  • God­desse of
    • Battaile. Bellona, Pallas, Enyo, Martis soror, Tritonia, Minerua.
    • Byrthe, and wyfe to Iupiter. Hera, Iu­no, Lucina, Opigena, Sacra dea, Pronu­ba, Coniuga, Socigena, Iouis soror & con [...]ux.
    • Corne. Ceres, ris. Specifera, Eleusina ma­ter, Frugum genitrix, Diua potens fru­gum, Ennaea dea, Thesmophora, Triti­cea dea.
  • God­desse of
    • Deceipte. Lauerna, Penia.
    • Doctrine. Minerua, Pallas, Tritonia.
    • Doyng. Agenosa dea.
    • Earth, or y e good goddesse. Bona dea, Fau­na, Opis, Ops, Fatua dea, Senta.
    • Eloquence, or delectable speache. Pitho, Suado, Suadela, Suasio.
    • Flowers, or goddesse of Rome, a fa­mous strompet. Flora, Larentia.
    • Fortune. Fortuna, Nemesis, Caeca dea, Rhamnusia, Sors, Tiche.
    • Fruite. Pomona, Dea pomorum.
    • Funeral necessaries. Libitina, Alijs Ve­nus, Alijs Proserpina dicitur.
    • Gods, or mother of gods. Cybele, Me­galesia dea, Rhea, Turrita, Berecyn­thia, Pales, Dindymene, Mater deûm, Idaea mater.
    • Harme doyng, or hauing power to doo harme. Intemperiae dea.
    • Hony. Melonia, Mellona, Dea mellis.
    • Hunting, or chastitie. Diana, Latonia, Triuia, Luna, Delia, Dictynna, Ne­morum custos, Cultrix, Dea syluarū, Dea consors Phoebi, Thoantaea, Eili­thyia, Virgo potens nemorum, Lato­nigena.
    • Loue. Libentina, Murcia, Venus, Acida­lia, Astarte, vel potius Syriorum nu­men.* Aphrodite, Amathusia, Ama­thuntis & Amathuntia, Cytheris, Cy­thereïs, Cytheraea, Cypris, Cypria, Cyprigena, Idalia, Idalis, Paphia, Dione, Dionaea, Genitrix Aeneïa, vel Ae­neadum, Dea spumigena, Orta salo, Gnidia dea.
    • Lottes or chaunce. Tenita, Tamen a­busiue.*
    • Morning, or spryng of the daye. Aurora, Matuta, Mennonis mater, Eos, Leu­cothoe, Tithonia coniux, Palantias, Palantis, Thaumantias.
    • Physike. Meditrina, ae. foe ge.
    • Pleasure. Angerona, Volupia.
    • Pouertie. Penia.
    • Power. Pollentia, iae. foe. g.
    • Preseruation of corne for blasting. Ro­bigo. *
    • Quietnes after trauell. Vacuna, ae. f. ge.
    • Shepeheardes, or pasture. Pales, Pasto­rum vel pabuli dea.
    • Slouthe. Murcia, ae. foe. ge.
    • Theues. Lauerna, nae. foe. ge.
    • Waters. Salacia. Salica.
    • Vengeaunce. Rhamnusia, Nemesis.
    • Victory, or ioye. Vitula.*
    • Wysedome. Minerua, Pallas, Tritonia.
    • Womens breastes or suckyng. Rumia, ae. foe. gen.
    • Of woodes. Napaea, ae.
  • God­desses
    • Of lottes. Tenitae, arum.
    • Sauinge women. Anculae, arum.
  • Goer barefote, or without shoes. Planipes, dis. Nu­dipes, dis.
  • Goer by the countrey, or hyghe waye. Viator, toris. [Page] mas. ge. Voyageur. Cal.
  • Goer on a corde, or rope. Funambulus, Schoenoba­tes, Funirepus. m. g. Qui marche sur vne corde. Cal.
  • Goer out of his natiue countrey, into a forayne or straunge countrey to dwell. Profugus, ga, gum.
  • Goer to supper vnbidden, and one that vseth the trade of a parasite. Coenipeta, Qui ambit alie­nas coenas, & parasiti saepe personam induit.
  • Gogeon, or googeon fyshe. Gobio, nis, Gobius, bij. m. ge. Vn poisson nommé Gouion. S.
  • Gogle eye. Hirquus.*
  • Gogle eyed man. Strabo, onis. m. gen. Qui est louche & bigle.
  • Goyng. Gressus, Itio, Itus, Transitio, Transitus, us. Profectio, onis. foe. g. Allée. S.
  • Going about. Ambitus, Lustratio, Peragratio. Voy­agement, Allée par la païs. Cal.
  • Going about, or whiche dothe go about. Lustra­lis, le.*
  • Goyng and comming by course, as a feuer doth, or a tyde. Periodicus, a, um. vt Periodica febris.
  • Going and comming. Itus & reditus. Allée & venue.
  • Going a pace, fast, or quicke, as though he seemed to flie. Volaticus, a, um.*
  • Going a saute, brimming, horsyng, or to rudder, as the luste is of the male to the female. Catulia­tio, onis. f. g. Apetit du masle. Cal.
  • Going awaye. Abscessus, us. Abscessio, Decessus, Decessio, Recessus, Recessio, onis. foe. g. Departe­ment d' vn lieu. Cal.
  • Going backe. Recessus, us. mas. ge. Reculement. S.
  • Going backe, or backwarde againe. Reciprocatio, onis. foe. gen.
  • Going backewarde. Tergiuersatio, onis. foem. gen. Reculement.
  • Going backewarde, or backe, or after the maner of goinge backe or backewarde. Regradatim, Recessim.*
  • Going before, or leading the waye. Praeuius, a, um. Progrediens, entis. om. ge. Allant en auant. S.
  • Going beyonde, or passing beyonde. Praeteriens, entis, part. Passant oultre. S.
  • Going downe. Descentio, Descensus, us. m. g. Des­cendement, descente. S.
  • Going downe or downewarde. Occiduus, a, um.
  • Going downe of the Sunne or Moone. Occasus, sus. m. g. Occidens, tis. m. g. L'occident. Cal.
  • Going forwarde on voyage. Profectio, onis. foe ge. Allée. S.
  • Going of of the skin from the nayles. Reduuia, ae. foem. ge.
  • Going or comming. Decessio vel accessio.
  • Going and walking about the towne, as the like was vsed in Rogation weeke. Amburbiale, lis. Amburbium, ij. n. g.
  • Going ouer. Transitio, Trasitus, Transmissio, onis. foe. ge. Passement oultre. Cal.
  • Going out of the waye. Erratio, onis. f. g. Aberratio, onis. f. g. Fouruoyement. S.
  • Going wagging and wauering with the armes, body, head, shoulders, or any other member. Pi­tylisma. matis. neut. gen.
  • Golde. Aurum, ri. n. g. Or. S.
  • Golde beaten, or beaten golde. Interrasile aurum. Or batu. S.
  • Golde vnpollished. Aurum impolitum. Or mat. S.
  • Golde burnished. Aurum politum. Or bruni. S.
  • Golde digged in pittes. Canalitium aurum.
  • Golde finer. Aurifex. Affineur d' or. S.
  • Golde fined, or pure. Aurum Obrizum, Obrizum, zi. n. g. Fin or. S.
  • Golde for crownes, called crowne golde. Aurum coronarium.
  • Goldemine. Auraria, Fodina, Aurifodina, Aurariū metallum. Plin. Mine d'or, miniere d'or. H.
  • Golde not pure or fine. Aurum imitatitium, vel Subaeratum.
  • Golde whiche is either exchaunged or solde for suche lucre, that the owner hath great aduaun­tage besides the iuste value. Promercale au­rum. Sueton.
  • Golden, or of golde. Auratus. Doré. Cal.
  • Golden, or made of golde. Aureus, ea, um. D' or, fait d' or. Cal.
  • Golden heere. Chrysocoma.*.
  • Golden heered, or hauing golden heere or lockes. Chrysocomus, Comas aureas habens.
  • Goldfinche, a byrde. Auriuittis. H.
  • Golde wayghts, or the ballāce to way golde with. Trutina, ae. Libella, lae. f. g. Vn trebuchet à peser or.
  • Golde knappe, or crowe foote herbe. Batrachion, Batrachium, Ranunculus, Strumea, Sardonia herba, Scelerata, Officin. Pes corui. Bacinet. H.
  • Goldney fishe. Aurata, Orata, tae. f. g. Brame de mer. H
  • Golias, or Goliath a Philistian of an exceadinge stature, whiche was as the story rehearseth, sixe cubites and a hande breadth hyghe, and had an helmet of brasse on his head, & a coate of mayle about him, y e weyght of his coate of mayle was 5000. sicles of brasse, and hee ware bootes of brasse, and a shelde of brasse vpō his shoulders. The shafte of his speare was lyke a weauers beame, and his speare head weyed sixe hundred sicles of yron. Whom Dauid a childe did van­quishe in battayle, as you shall reade more lar­gely in the Byble. 1. Reg. cap. 17.
  • Gomme. Vide Gumme.
  • Gone about or ouer. Peragratus, Lustratus, a, um. vt Propter discēdi cupiditatem videmus vltimas terras esse peragratas, Cic. Wee see y t for loue of learning the farthest partes of the earthe are gone and trauayled ouer.
  • Gone awaye. Refugus, a, ū. vt Refugi capilli. Heere gone awaye, or flying backe.
  • Gonge, draft, or siege, priuy, or Iaques. Forica, O­letum, ti. n. g. Latrina, ae. f. g. Retraict, priué. H.
  • Good. Bellus, a, um. (vt Bellus homo,) Bonus, a, ū. Praeclarus, a, um. Probus, a, um. Rectus, a, um. Bon. S.
  • Good and fayre. Pulcher. Vide Faire.
  • [Page] Good, or very good. Perbonus, na, num. Perbellus, la, lum. Fort bon. S.
  • Goode beautie, or cōplexiō. Egregia forma. Teren.
  • Good beginning, and a good and mery ending. Tragicum principium, Comicus finis.
  • Goodd chaunce. Fors fortuna. Terent. Bonne ad­uenture. S.
  • Good chaunce, fortune, lucke, prosperitie, or suc­cesse. Res secundae. Prosperite. S.
  • Good cheape. Vilitas, tatis. foem. gen. Bon marché vileté. S.
  • Good cheape being, or not deare, or of a smal price. vilis, le. De peau valeure, vile, de vile price. S.
  • Good cheape to be. Vileo, es. Estre vile. S.
  • Good citezin. Bonus ciuis. Bon citoyen.

    See that thou playe the good citezin, or ende­uour to behaue thy selfe lyke a good citezin. Da operam, enitere, vt bonum te ciuem praebeas, praestes, vt boni ciuis partes tucare, sustineas, a­gas, exequare▪ vt boni ciuis officio satisfacias. vt ea praestes, quae bonum ciuem decent, quae expe­ctantur ab eo, qui boni ciuis nomen aucupatur. noli cōmittere, caue ne boni ciuis in officio re­prehendaris. ne boni ciuis officium praetermit­tas. ne quid à te fiat, ne quid committatur bono ciue minus dignum, indecorum bono ciui, ne ci­uis eius, qui ciuitate dignus haberi velit, partes in te requirantur, officium in te desideretur. ob­cunda tibi sunt, praestanda sunt, non indiligenter, aut languidè munera boni ciuis.

  • Good counselour. Eubulus, Prudens, Consultus.
  • Good courage. Praesens animus.
  • Good fame or renowne. Eudoxia, Claritas nomi­nis, Laus, Existimatio, & bona fama. Bonne re­nomée. Cal.
  • Good fryday. Parasceue, es.* Soteria, Parasceues dies. Le vendredy sainct. H.
  • Good health. Recta valetudo, Incolumitas, Sani­tas, tatis. f. g. Santé. Cal. Et b [...]na vel prospera va­letudo. Bonne santé. S.
  • Good health to haue. Recte valere, Vti firma vale­tudine, Belle habere. Se porter bien. S.
  • Good man. Agathus, Philocalus, Probus, Bonus, Vir bonus.
  • Good man of a house. Paterfamilias, Patrisfamili­as, vel iae. m. ge. Pere de famille. Cal.
  • Good mans sonne of the house. Filius familias. *
  • Good maners. Eutrapelia, Vrbanitas, tatis. foe. gen. Bon entregent, Ciuilité. S.
  • Good mynde and a willing. Propensus animus.
  • Good morrowe. Salue, Salueto. And in the Greke tongue. Cha [...]re. Bon iour.
  • Good renowne. Euxdoxia. Vt supra. Good fame.
  • Good sounde, accorde, harmonie. Euphonia, ae. f. g. Bon accord, harmonie. Cal.
  • Good tidings. Euangelium, ij. n. g. Laetum nuntiū. Bonne nouuelle. Cal.
  • Good to be. Purum, Bonum, Syncerum vel pro­bum esse.
  • Good turne. Beneficium, Meritum, Promeritum, Bonum, ni. n. ge. Benefactum, ti. n. g. Benefaict. S.

    I will counte this a great good turne. Hoc ego summi beneficij loco ponam, numerabo, inter maxima beneficia referā. hoc apud me non exi­gui beneficij, non vulgaris gratiae locum obtine­bit. ita credam, tulisse me beneficium singulare, gratiam tantam, quanta potest esse maxima.

  • Good wyfe of a house. Materfamilias▪
  • Good will. Beneuolentia, Gratitudo, Propensus animus.
  • Good wyne. Nouum mustum. Vide Wyne.
  • Good wynde. Secundus flatus, vel Ventus. Bon vent, vent a gré, ou a propos. S.
  • Goodes. Bona, Fortunae, arum, Res, Substātia, Res familiaris, Pecuniae, arum. foem. ge. Bien ou les biens. S.
  • Goodes comming by enheritaunce. Bona haeredi­taria, Aduentitia atque Haereditaria res. Cic.
  • Goodes decayed and lost. Res profligatae.
  • Goodes escheated. Bona confiscata, Bona caduca. Biens appliquez au Roy. S.
  • Goodes geuen in mariage. Bona dotalia, Res do­tales.
  • Goodes gotten by conqueste, or victorie. Bona contracta.
  • Goodly, gallauntly. Perbelle, Eleganter. Gaillarde­ment, Ellegamment. S.
  • Goodly, or gaye. Ornatus, a, um. Vide Gaye and gorgeous.
  • Goodnes. Bonitas, Probitas, tatis. foe. ge. Bonté. S.

    Naturall goodnesse. Bonitas ingenij, Genero­sitas, tatis. foe. ge. Naturelle bonté. S.

    Singuler goodnes. Praecipua bonitas. Singuliere bonté. S.

  • Goose. Anser, ris. g. promisc. Ocha, ae. f. g. Oye. H. Et Anserculus, li. m. g. diminut. Ang A litle, or yonge goose. Et Anserinus, a, um. Ang. Of a goose. D'vn oye.

    The goose crieth or creaketh. Strepit anser Virg.

  • Goose bery tree. Grossularia, ae. f. g. Vn groselier. S.

    The goose is a better watcher then the dogge. Solertiorem custodiam praebet anser, quam ca­nis. L' oye est de meilleure guet que le chien. S.

    Geese fatted, sedde, or stubble geese. Fartiles, Farti vel saginati anseres. Oyes graces. S.

  • Goose fether. Penna anserina.
  • Goose foote. Chenopus, Anseris pes. There is also an herbe of the same name.
  • Goose giblettes. Acrocolia anseris., Trūculi. Cels.
  • Goose penne, or coupe, or francke to feade geese in. Chenoboscion, Locus vbi aluntur anseres.
  • Goose quill. Calamus anserinus.
  • Goose grassed, or vnfed. Herbilis anser.
  • Gorbealy. Vētriosus, a, um. Qui magnum habet vē ­trem. Ventru, Qui à grand ventre. Cal.
  • Gorbealied glotton. Doliaris heluo.
  • Gorge, or craye of a byrde. Ingluuies. Vide Crawe.
  • Gorge or vpper parte of the throte, wherein the meate entreth. Fauces, Frumen, summa pars gu­lae. La gorge. H.
  • [Page] Gorgious. Elegans, Nitidus, Ornatus, Politus, Su­perbus, ba, bum. Gorrier ou Gorriere. S.
  • Gorgious apparell. Ornamenta redimentia.

    Whiche is gorgiously apparailed. Vestitus de­licaté. Qui est fort gorrier. S.

  • Gorgious to make. Orno, as. Polio, is. Orner, polir.
  • Gorgiously. Eleganter, Nitide, Ornate, Polite. Gorrierement. S.

    To be gorgiously apparayled. Vestiri delicaté. Estre habille Gorrierement. S.

  • Gorgiously apparayled, decked, or trimmed. Poli­tus, Redimitus, a, um. Orné, poli. Cal.
  • Gorgiousnes. Elegantia, Nitor, ris. Ornatus, tus. Splendor, oris, m. g. Ornement. S.
  • Gormaunder, or great eater. Mando, nis. Mandu­co, nis. Manducus, ci. Mansutius, ij. Vide Eater, Deuourer, and Gloton.
  • Gospell. Euangelium, ij. n. g. Euangile. Cal.
  • Goshippe at the wyne. Sympotria, Compotrix, tri­cis. foe. g. Compagne à boire. Cal.
  • Gosships at a Christening. Initiales susceptores Mancipes, & praedes initiales, Initiales parentes, Spirituales propinqui, Proditores, vel Proditri­ces nominis in genitura spirituali. Comperes & commeres. S.

    I was desired to be a gosshippe, or to helpe to Christen a childe. Vocatus eram ad officium lu­strale, vel initiale, Erat mihi condictum ad ini­tiale officium. I' estoye prié d' estre compere. S.

  • Gosshipbread, or gathering of gosshippes at the wyne. Syssitia, aliqui Syssetia.*
  • Gosshishippe at a Christening. Lustrica cognatio, Initialis necessitudo, In lustrali piscina propin­quitas contracta, Spiritualis necessitudò. Compe­rage & Commerage. S.
  • Gostingweede an herbe. Rueba minor. Aparine, es. Philantropos. Rieble ou grateron. Dod.
  • Gotten. Adeptus, a, um. Contractus, a, um. Adquisi­tus, Nactus, a, um. Quaesitus, ta, tum. Partus, ta, tum. Acquis. S.

    Whiche hath gotten blame or reproche. Adep­tus crimen. Ouid. Qui a acquis blasme ou vitupere.

  • Gotten by collusion, crafte, or falshode. Subrepti­tius, a, um. Vide Stolen.
  • Gotten by conqueste, or victorie. Contractus, a, ū.*
  • Gotten by fortune, or chaunce. Sortitus, a, um.*
  • Gotten with chylde. Grauida deprehēsa, vel facta.
  • Gotten with labour, or study. Partus, a, um. Acquis.
  • Gouerne. Aurigo, as. Duco, cis. Guberno, as. Impe­rito, as. Modero, as. Moderor, aris. Rego, is. Tra­cto, as. Ago, gis. Agito, tas. Magistro, tras. Tem­pero, as. Gouuerner. S.
  • Gouerne a countrey. Procurare prouinciam.
  • Gouerne a shippe. Nauiculor, aris. Naui prae esse. Gouuerner vne nauire. S.
  • Gouernaunce, or gouernement. Dynastea, Regi­men, Regnum, Gubernatio, Magisterium, Mo­deratio, Rectio, onis. foe. ge. Gouuernement. S.
  • Gouernaunce of a common wealth, by the nobles, or senatours. Aristocratia, ae. Optimatum prin­cipatus.
  • Gouernaunce, or rule of one countrey. Toparchia. ae. foem. gen.*
  • Gouernaunce, protection, or rule of an Empire or realme, during the minoritie of a kynge, or for lacke of a king, or betwene y e death of one kinge and the creation of an other. Interregimen, inis. n. g. Gouuernemēt entre le trespas d' vn roy & la crea­tion d'vn nouueau. Cal. Et Interregnū, ni. Is the tyme of suche gouernaunce. Le temps &c.
  • Gouernaunce, regiment, or rule, of the fourth part of a realme. Tetrarchia. ae. foe. gen.*
  • Gouerned. Gubernatus, Moderatus, Rectus, a, um. Gouuerné, Regi. S.
  • Gouerned to be. Regor, eris. Estre gouuerne.
  • Gouernoure. Dynastes, Gubernator, Moderator, Rector, toris. m. g. Gouuerneur. S. Optimas, Pri­mas, Praefectus. Et Rex, gis. m. g. Idem.
  • Gouernoure of a shippe. Nauiculator, oris. Nauar­chus, chi. Nauclerus, ri. Nauicularius, ij. mas. ge. Pilote & patron de nauire. Cal.
  • Gouernoure, or ruler of one countrey. Toparcha, chae, m. gen.*
  • Gouernoure, or ruler of the fourthe parte of a re­alme. Tetracha, chae. m. ge. Le seigneur ou gouuer­neur d'vn quartier d' vne prouince. Cal.
  • Gouernoure, protectour, or ruler of a realme, du­ring the nonage of a kyng, Kaysar, or other po­tentate, or during the vacation. Interrex, gis. m. ge. Vn regent qui gouerne pendant qu' il n'y a point de Roy. S.
  • Gowle, or wylde nyrtell. Acaron, ri. neut. gen. Buis picquant. S.
  • Gowle, or marke. Meta, ae. foe. g. Vide Marke.
  • Gowne. Toga, ae. foe. g. Robbe. S.
  • Gowne for a woman. Palla, ae. Stola, ae. foem. ge. La robbe d'vne femme. S.
  • Gowne of course clothe. Pinguis toga. Vne robbe d'vn gros drap & espez. S.
  • Gowne trayne. Syrma, tis. n. g.
  • Gowned, or clad in a gowne, or wearing a gowne. Togatus, a, um. Vestu d'vne robbe longue. S.
  • Gourde. Cucurbita, ae. foe. ge. Vne courge. S. Et Cu­curbitula, lae. f. g. A litle gourde. Petite courge. S. Et Cucurbitariū. Ang. A place where gourdes growe.
  • Gourde louer, or setter of gourdes. Cucurbitarius, Amator Cucurbitarum.
  • Gourde of water whiche commeth of rayne. Aqui­legium, ij. n. g.
  • Gourde wylde, or sauage. Colocynthis, idis. Courge sauuage. S.
  • Gowte, or iointe sickenes. Arthritica passio, Arti­cularis morbus, Chiragra, Podagra, Arthritis, idis. f. g. La goutte. H.
  • Gowte crampe. Spasmus, mi. Spasma, atis. neut. ge. Goutte crampe. S.

    To haue the gowte. Habere dolores articulo­rum. Auoir les gouttes aux pieds. S.

    To haue the gowte in the feete. Laborare ex pe­dibus. Auoir la goutte aux pieds.

  • [...] [Page] Gowte in the fingers, or handes. Chiragra, ae. f. ge. Goutte aux mains. Cal.
  • Gowte in the feete. Podagra, ae. foe. gen. La goutte es pieds. S.
  • Gowte scyatique. Ischias, siue Ischiachus vel Ischi­adicus dolor. Vne goutte sciatique. S.
  • Gowty, or full of gowte. Articularius, a, um. Ar­thriticus, ca, cum. Goutteux. Cal.
  • Gowtie in the fyngers. Chiragricus, a, um.
  • Gowtie in the legges, or feete. Podagricus, a, ū. Po­dagrosus, sa, sum. Qui ha la goutte es pieds. S.
G. ANTE. R.
  • GRace and delectablenes that one hathe in gesture and speache. Lepor, oris. Lepos, ris. Venustas, tatis. Vrbanitas, tatis. foe. ge. La bonne grace & bienscance qu' ha aucun en parler. S.
  • Grace that a body hath when that whiche he sayth or doth, becommeth him well. Decor, coris. m. g. La grace qu' ha vne personne, quand ce qu' elle dit ou fait luy sied bien. S.

    To giue grace. Decôro, as. Bailler grace. S.

    With grace. Decóre. Auec grace. S. Cum gratia.

  • Grace, or fauoure. Gratia, ae. foe. g. Grace. S.
  • Graceles, or with out delectation. Illepidus, a, um. Infacundus, Inconcinnus, na, num. Qui ha mau­uaise grace. S.
  • Graces. Gratiae, arum. f. g. These are fayned three, Aglaia, Thalia, Euphrosine, The daughters (as Hesiodus writeth) either of Iupiter and Eury­mone, or els of Bacchus and Venus: Whome antiquitie did painte naked, because frendship and good wyll among frendes ought to be na­ked, simple and voyde of couine & deceit: They were three in numbre, for that the one gyueth th' other receiueth, and the thyrde requiteth: they semed yonge, because the memory of a be­nefite, ought neuer to cease or waxe olde: chere­full and smyling, for that a benefite shoulde be bestowed cherefully: Two of them looked to­warde the beholders, and the thirde turned her backe, whereby is signified that a benefit ought to be requited, with greater good wyll: They were knitte together, shewing thereby the knott of frendship, should be indissoluble.
  • Gracious. Vrbanus, a, um, Gratiosus, sa, sum. Gra­tieux. Cal.
  • Graciously, or with good grace. Benigne, Blande, Vrbanatim, Vrbané, Facundè, Eleganter. De bonne grace. S.
  • Gradation. Climax, Gradatio, onis. foe. g. Degré.
  • Graffe. Insero, ris, seui. Pango, is. Planto, as. Sero, is, seui, satum. Emplastro, tras. Admitto, tis. Enter les arbres. S.
  • Graffe betwene the rinde and the woode. Inoculo, as. Enter en escusson. S.
  • Graffe, or a plante. Insitium, *Plātarium, Calamus, mi. Clabula, lae. Clauola, lae. Insitum, ti. neut. ge. Greffe de quoy on ente, vne ente. S.
  • Graffed. Insitus, ta, tum. Enté. S.

    Whiche is graffed and not naturall. Insitiuus, ua, uum. vel Insititius, a, um. Qui est enté, & non point naturel. S.

  • Graffer. Insitor, toris. m. g. Enteur. S.
  • Graffer whiche graffeth in the rynde. Inoculator, toris. m. g. Qui ente en escusson. S.
  • Graffing. Insitio, Plantatio, Emplastratio, onis. In­situs, tus. m. g. Entement, ou enture.
  • Graffing betwene the barke and the woode. In­oculatio, onis. foe. ge. Entement faict en escusson. S.
  • Graffing knife. Falx, cis. Scalprum, pri. n. g.
  • Graffing stocke. Insitium, Talea, ae. f. g. Vn plantal. S
  • Graye eyed. Caesius, a, um.*
  • Graye of coloure. Caesius, a, ū. Glaucus, a, um. Leu­cophaeus, a, um. Gris. S.

    Clothed in graye, or russet. Leucophaeatus, ta, tum. Vestu de gris. S.

  • Graye or hoare. Canus, a, um. Gris. S.
  • Graye or hoare Decembre. Canus December. De­cembre qui est gris. S.
  • Graye, bagger, brocke, a beaste. Melis, Taxo, onis. Vn taisson vn blareau. S
  • Graye eyed woman. Glaucopis, idis. foe. ge. Habens oculos caesios. Cael. lib. 8. cap. 18.
  • Grayehounde. Canis venaticus, Canis Gallicus. Leurier, Chien de chasse, ou de venerie. H.
  • Grayne. Granum, ni. Frumentum, ti. n. g. Grain. H.
  • Grayne of a tree. Pecten, inis. Furca, cae. f. g.
  • Grayne, with whiche they make, or dye scarlet. Coccum, ci. n. g. Graine de quoy on fait l'escarlate. S.

    Died in graine. Coccineus, a, ū. Coccinus, a, nū. Teinct en graine. S.

    Clothed with a garment died in grayne. Cocci­natus, ta, tum. Vestu d' vne robbe teincte en graine. S.

  • Graine of grapes, or other lyke. Acinus, ni, & Aci­num, ni. n. ge. Graine de raisin, ou semblables. S. Et Acinum vinaceum, vel Acinus vinaceus.
  • Graynes, or a spice of that kynde. Cardomomum, Cordumenum.*
  • Grāmarian, or one that teacheth grammer. Gram­maticus, ci. m. g. Grammarien, qui enseigne la gram­maire. S. And a meane or younge grammarrian, or a smatterer of grammar. Grammatista, tae. m. ge. Aucunement grammarien, Grāmarien tel quel.
  • Grāmer, the arte which teacheth to wryte & speake well and congrue. Grammatica, cae. foe. g. Gram­matice, ces. f. g. Ars grāmatica. L' art qui enseigne de bien escrire & parler. S. Et Grammaticus, a, um. Ang. Pertayning to grammer.

    According to the arte of grammer. Grammati­cè, Aduerb. Selon l'art de grammaire. S.

  • Gramercy to thee, whiche is a maner of thankes geuing amonges the vulgares. Ago gratias, vel grates, Do gratias, vel grates, Gratiae tibi, Ha­beo gratiā, Refero gratias, Gratias tibi ago, Est tibi gratia. Ie te remercie. S.
  • Granarie. Granarium, ij. n. g. Grenier. Cal.
  • Grandam, or grandmother. Auia, ae. foe. ge. La m [...]re grand. S.
  • [Page] Grandfather and grandsire. Auus, ui. m. ge. Ayeul, pere grand. S.
  • Grandfather to my wyfe. Prosocer, ceri. m. ge. Le pere du beau pere. Cal.
  • Grandfathers grandfather. Tritauus, ui. m. gen. Le bisayeul du bisayeul.
  • Grandmother to my wyfe. Prosocra.*
  • Grandmothers grandmother. Tritauia, ae. f. ge.
  • Grape. Racemus, Vua, ae. f. g. Raisin, grappe de raisin. Et Vueus, a, um. Of a grape, or pertaining to a grape. Moust. Cal. Et Racemosus, a, um. Full of grapes. Plein de grappes. Et Racematus, a, um. Ang. Hauing grapes. Qui ha des grappes. Cal.
  • Grape cluster, or cluster of grapes. Botrum, Race­mus· Botryon, nis. Botrus, tri. Grappe de raisin. S. Raisin entier. S.
  • Grape kernelles or the graynes in grapes. Acini vinacei, vel Acina vinacea. Grains de raisin. S.
  • Grape scant rype. Omphax, cis. Vua acerba, Im­matura vua. Raisin qui n' est point asses meure. H.
  • Grape time, or season when grapes are rype. Vin­demia. ae. f. g. Vendange. S.
  • Grapes after y e wyne is pressed out. Scopi, orum.* Scopus vuae. The stalke of a bunshe of grapes.
  • Grapes swete, called grapes of muscadell. Vuae Apianae, Apiariae, quas muscatellas vulgus Itali­cum nominat. Du raisin muscatel. H.
  • Grape rype. Vua matura, Vua edulis. Grappe de rai­sin meure. H.
  • Grapes being redde. Rubellae, arum.*
  • Grapes conserued in pottes. Ollares, rium. Vuae ollares, quae in fictilibus ollis condiuntur. Raisins qui se gardent en potz. H.
  • Grapes rype and ready to be eaten. Toximi, orum. vuae edules.
  • Grapes with a thick skinne. Duracinae vuae. Vuae, quae duram & firmam corticem habent, à duri­tie vel a duris acinis dictae.
  • Grapple of a shippe, to claspe shippes together when they fight. Harpago, inis. Manus, us. foe. ge. Ferrea harpago pluribus vncis diuisa, qua naues in conflictu nauali colligantur. Croc, pour accro­cher nauires. H.
  • Grasing of clothes, whiche is setting the grounde coloure. Sublitio, onis. foe. g.
  • Grasing, or feading of cattell. Pastio, onis. foe. gen. La pasture des bestes, ou le passage. S. Et Pastoritius, a, um. Ang. Of grasing, or feading of cattell. De pastur, de pasture. Cal.
  • Grasse. Gramen, inis. Herba. All kynde of herbes are called Gramen, inis. n. ge. Toute sorte de herbe.

    Mowed grasse Desectum gramen. Ouid.

    The grasse nowe springeth againe. Redeunt iam gramina campis. Horat.

    Batle, high, or long grasse. Laetū gramen. Virg.

  • Grassy, or full of grasse. Gramminosus, Herbosus, a, um. Plein d' herbs, Herbu. S.
  • Grassy, or grene, or as freshe as grasse, or of grasse. Gramineus, a, um. Herbaceus, Herbidus, a, um. D' herbs. S.
  • Grassehopper. Cicâda, dae. f. g. Cigalle. S. vt Virg.
    At mecum raucis tua dum vestigia lustro:
    Sole sub ardenti resonant arbusta cicadis.
    But while that I thy footesteps seeke
    The grassehoppes hoarce with mee,
    In parching sonne, make shrubs resounde
    These mourning tunes for thee.
  • Grate made with barres. Clatrus, Clatrum, Cla­thrus, thri. m. g. Clathrum, thri. n. ge. Trilis. Pals. Treille. S.
  • Grate to grate bread on. Tyrocnestis, Radula, lae. foe. ge. Vn racloir. H.
  • Grate small. Affrio, as. To croume small. Esmier. S.
  • Grate, or couer with grates. Cratio, tis, tiui.* Cou­urir de clayes. S. It is rather, to couer w t hirdles.
  • Grate of yron, or woode. Crates. Claye de fer, ou de bois. S.
  • Gratifie, or to doo a pleasure to some body. Grati­ficor, caris. Rem gratam alicui facete. Faire plaisir à aucun.
  • Graue. Caelo, as. Incido, dis. Insculpo, is. Scalpo, is. Sculpo, is. Grauer, buriner. S.
  • Graue and seuere. Grauis, Tristis, te. Seuerus, a, ū. Graue & seuere. S.
  • Graue iudge. Seuerus Iudex.

    To shewe him selfe very graue. Magnam prae se ferre grauitatem. Se monstrer fort graue. S.

  • Graue of gesture, or importaunce. Serius, a, um. Chose graue & de consequence. S.
  • Graue or to intaile Images. Exculpo, is. Vt supra.
  • Graue or pitte. Sepulchrum, Sarcóphagus, gi. m. g. Vn sepulchre. Et Suggrundaria, Be graues of in­fantes.*
  • Graue or a sepulchre. Monumentum, Tumulus, Bustum. Sepulcre. S.
  • Graue stone. Cippus, Lapis sepulchro qui imponi­tur, & sepulti memoriā testatur. Cornutus sim­pliciter sepulchri lapidem exponit. La pierre du sepulcre. S.
  • Graue speache. Grauiloquentia. ae. f. g.*
  • Grauely. Graue, Seuere, Triste, Grauiter. Graue­ment. S.
  • Grauely speaking. Grauiloquus, a, um. Grauiter loquens. Cal.
  • Grauell. Arena, Glarea, Sabulū, li. Grauois, Grauier.
  • Grauell pytte. Sabuletum, ti. n. ge. Sablonniere. S.
  • Grauell stone, whiche happeneth into the shoe and hurteth the foote or heale. Scrupus, pi. m. ge. Vne petite pierrette, comme sont celles qui entrent es souliers [...]n cheminant. S. Et Scrupulus, diminur. Ang. A litle grauell stone.
  • Grauelled. Glareatus, a, um.* Arenatus, ta, tum. Quod arena mistum est.
  • Grauelled horse, whiche is hurte with a grauell stone. Equus scrupulatus.
  • Grauelly, or full of grauell, or stony. Calculosus, Glareosus, Sabulosus, a, um. Plein de grauois. S.
  • Grauen. Caelatus, a, um. Insculptus, Sculptilis, le. Scalpturatus, ta, tum. Sculptus, a, um. Scalptus, ta, tum. Graué, taillé, engraué, encisé. Cal.
  • [Page] Grauen vessels. Aucaesa.* Vasa caelata.
  • Grauer. Caelator, ris. Sculptor, Statuarius, Toreu­tes, tis. m. g. Scalptor, toris. m. ge. Tailleur, ou gra­ueur. Cal.
  • Grauer in stones. Lithoglyphus, phi. m. g. Sculptor Lapidum. Tailleur, esculpteur. Cal.
  • Grauer of images. Hermoglyphos, phi. m. g. Tail­leur d' images. Cal. Et Statuarius, ij. m. g. Idem.
  • Grauing, caruing. Toreutice, ces. foe. g. Caelatura, Scalptura, Sculptura, ae. foe. g. Taillure, ou grauure.
  • Grauing, or the arte to graue images. Statuaria, iae. foe. ge. L'art de tailler images. Cal.
  • Grauing yron Scalpellum,* Scalprum, pri. neut. g. Scalper, pri. m. g. Caelum, li. n. g. Vn burin. S.
  • Grauing on a coūter, which is an Italian worke. Emblema, tis. n. g.
  • Grauitie. Canities, Supercilium, Tristicia, Graui­tas, tatis. foe. g. Grauité. S.
  • Grauitie in a iudge. Seueritas, tatis. f. g. Grauitas, tatis. foe. g. Seuerité. Cal.
  • Graunge, or ma [...]our place without the walles of a citie. Suburbanum. Vide Ferme.
  • Graunge, or a litle thorpe. Viculus, li. m. g. Vn Ha­meau. S.
  • Graunge, where husbandry is exercised. Colonia, ae. foe. g. Ferme, vne metairie. S. Petit village. Pals.
  • Graunt. Concessus, us. Admissum, ssi. Concessio, onis. foe. g. Octroy. S.

    To graunt. Concedo, is. Largior, iris. Annuo, is. Affirmo, Cedo, Praesto, Indulgeo, es. Remit­to, is. Octroyer. S.

  • Graunt a placard, or to dispence. Soluere legibus.
  • Graunt, or to consente, with holding vp the finger, or nodding the head. Innuo, is.

    To graunte to ones prayers. Precibus alterius indulgere. Octroyer la priere d'aucun. S.

  • Graunt me this one thing. Sine te hoc exorem. Oc­troye moy cela. S.
  • Graunt vnto a request gently. Rogatui se facilem praebere.
  • Graunted. Concessus, a, um. Cōtributus. Admissus, Praestitus, a, um. Octroyé. S.

    The Senate hath graunted thy request, or pe­tition. Concessit Senatus petitioni tuae. Le Senat t' a octroyé ce que tu demandois. S.

  • Graunted to be. Largior, iris. Verb com.
  • Grease, fatte, or any thing being fatty, wherewith a thing is anoynted. Vnguen, inis. n. g. Onguent.
  • Grease molten. Liquamen, menis. n. g. Graisse ou sain fondu. S.
  • Grease of a swyne. Vnctum, ti. n. g. Sain de porceau.
  • Grease, or tallowe. Pingue, is. Adeps, Pinguedo, Pinguetudo, inis. foe. g. Graisse. S.
  • Greased, or dressed with grease or fat, ful of grease. Adipatus, ta, tum. Gras, Remply de grasse. Cal.
  • Greased, or anoynted with grease. Vnctus, a, um. Oinct, gras. Cal.
  • Greasy, or arayed, or spotted with grease, or lyke filthe. Squalidus, a, um. Squalus, a, um. Crasseux, Ord & sale. Cal.
  • Greasines, or spottes of grease, or fylthines. Squa­lor, oris. m. ge. Cras & Amas d'ordure. Cal.
  • Greate. Eximius, a, um. Grandis, e. Grauis, e. Gros­sus, a, um. Immanis, ne. Immodicus, a, um. Ingēs, tis. Magnus, a, um. Vastus, a, um. Vehemens, tis. Grand. S.
  • Great, and very bigge. Immensus, sa, sum. Ingens, Praegrandis, de. Permagnus, na, num. Fort grand. S
  • Great and huge, oute of measure. Immanis, ne. Enormis, me. Grand oultre mesure. S.
  • Great, and ill fauoured. Vegrandis. D' vne grandeur mal faconée. Cal.
  • Great and stoute bragges, or woordes. Sesqui­pedalia verba.
  • Great as a tunne. Doliaris, re. Grand comme vn ton­neau. S.
  • Great byrdes whiche are fedde. Alites.
  • Great bloud, or nobilitie. Nomen. Vide Nobilitie.
  • Great dowries. Dapsiles dotes. Grans dosts. S.
  • Great eared. Auritus, a, um. Qui à grandes oreilles.
  • Great eater. Edax, Polyphagus, Vorax, cis. Vide Gloton.
  • Great goodneess, or the chiefest good. Bonum vlti­mum. Le plus grand bien.
  • Great grandfather. Proauus, ui. m. g. Bisayeul. S.
  • Great grandmother. Proauia, iae, foe. g.
  • Great grandfathers father. Abauus, ui. mas. gen. Le pere du bisayeul. S.
  • Great grandfathers mother, or the great grand­mothers mother. Abauia, ae. f. g. La mere de nostre pere grand, ou mere grand. S.
  • Great groundes inclosed. Diffusiora consepta.
  • Great gulfe. Altus gurges. Virg. Grand gouffre. S.
  • Great gutte. Colon. Vide Gutte.
  • Great headed, or whiche hath a great head. Capi­to, tonis, m. g. Capitosus, sa, sum. Qui magnum caput habet. Qui lia grosse teste. S.
  • Great in multitude, or numbre. Numerosus, a, um. Qui est en grand nombre. S.
  • Great laysure. Altum otium. Grand loisir. S.
  • Great laughter. Solutus risus. Virg. Vn ris des­mesuré. S.
  • Great Lorde, potentate, or ruler. Heros, ois. m. ge.

    It is a great matter. Multum est, magnum est. C' est si grand' chose.

  • Great sorte. Quamplures, Plures, Complures, Cre­bri, quam multi. Plusieurs. S.
  • Great speaker, or talker. Philologus, Studiosus, si­ue amator sermonis.
  • Great, somewhat great. Grandiculus, la, lum. Grā ­diusculus, la, lum. Maiusculus, la, lum. Subgran­dis, de. Gradelet. S.
  • Great toe. Allux, Hallux, Magnꝰ vel primꝰ pedalis digitus, vel primus pedis digitus. Le gros orteil.
  • Great toe, lying ouer th [...] [...]ext toe. Hallus, li. Hal­lux, lucis, m. g. Fest.
  • Great to be in authoritie. Authoritate valere.
  • Great to make. Grandio, is. Aggrandir. S.
  • Great to waxe. Grandesco, scis. Ingrandesco, scis. Deuenir grand. S.
  • [Page] Great waye hence. Procul, Protenus. De loing. S.
  • Great vessell. Caprunculum, li. n. ge. Vas fictile, sic dictum quòd capax sit. Festus. vel Capedo, inis. Vas amplum & capax. Vn grand vaisseau. Cal.
  • Great with yonglinges, or whiche hath the belly filled of yonge ones. Grauidus, a, um. Foetus, a, um, Qui ha le ventre plein de petis. S.

    A woman great with childe. Grauis mulier, gra­uida, Praegnans. Femme grosse d'enfant. S.

    She is great with childe by thee. Ex tuo com­pressu grauida. Grosse de ton faict. S.

    The being great with childe, or yonge ones. Praegnatio, Grauiditas, atis. f. g. Grossesse de femme.

  • Great with childe to be. Prole grauescere, Vterum gerere, Gestare in aluo, Partum ferre, Partum gerere, Ventrē ferre. Estre grosse.
  • Great without measure. Enormis, e. Immensus, a, ū. Immanis, ne. Vastus, ta, tū. Grand oultre mesure.
  • Greater. Auctior, ius. Maior, ius. Grandior, ius. Plus grand. Et grandiusculus, a, um. Ang. A litle, or somewhat greater.
  • Greater parte or syde. Magna pars, Pars bona. Vne grande partie. S. A great parte.
  • Greater parte of the daye. Melior pars diei. La plus grande partie du iour.
  • Greatest of all. Maximus, Summus, Supremus, a, um. Grandissimus, ma, mum. Tresgrande.
  • Greatest and moste feruent poyson. Praesentissimū venenum.
  • Greatest parte of all. Multo maxima pars. Toute la plus grande partie. S.
  • Greatly. Adprimè, Immense, Impensé, Magnope­re, Multopere, Valde, Impendiò, Mirabiliter, Mirè, Multis modis, Summè, Vehemēter. Gran­dement. S.
  • Greatnes. Immanitas, Magnitudo, Vastitas, Vehe­mentia, Vastitudo, Vastities, Vastitas, tatis. f. ge. Granditas, tatis. f. g. Grandeur. Cal.
  • Greatnes of body. Corporatura. ae. f. g. Corsage. Cal.
  • Greatnes of power, or maiestie. Amplitudo autho­ritatis vel maiestatis.
  • Greaues, or legge harneys. Tibialia, lium. n. g. Ar­mures de iambes. Cal.
  • Gredyron, suche as they broyle meate on. Craticu­la, lae. foe. g. Crates ferrea. Le gril. H.
  • Greece. Graecia, ae. f. g. Grece. S. Et Graecanicus, a, um. Ang. Come out of Greece. It is called di­uersly by aucthours, for y t there were in Greece 18. Regions, and euery of them had his seueral dominatour, vntill they were brought into sub­iection of the infidels, where as they nowe re­mayne, and be thus named. Acarnania, Achaia, Aetolia, Argos, Attica, Boeotia, Doris, Phthio­tis, Epirus, Laconia, Locris, Macedonia, Magne­sia, Megaris, Messenia, Phocis, Thessalia, Thra­cia. All whiche be nowe barbarous, and as vy­le handmaydes in the seruitude of the moste cruell ennemy to Christian religion, the great Turke, whiche before were the mother or well of eloquence, and of all learning, the more is to be lamented.
  • Greecian, or Greeke. Graecus, a, um. Grec. S.
  • Greedy, or couetous. Auidus, a, um. Auarus, Cu­pidus, a, ū. Auaricieux. S.
  • Greedy eater. Vorax, cis. Ingluuiosus, a, um. Goulu. S
  • Greedely. Auare, Auide, Voraciter. Auaricieusemēt.
  • Greedinesse of eating. Voracitas, tatis. f. g. Edacitas, tatis. f. g. Inexplebilis edendi cupiditas.
  • Greedines, or coueteousnes. Auaritia, Auiditas, Auarice. S.
  • Greese, grice, steppe, or staire. Gradus, Scamnum, ni. n. g. Degrés, ou vn pas. S.
  • Grene. Viretus, a, um. Viridis, e. Viridicatus, a, um. Gramineus, a, um. Herbeus, a, um. Herbidus, a, um. Verd. S.
  • Grene being. Viridans, tis. om. g. Verdoyant. S.
  • Grene braunche of a vine. Pampinus, ni. dub. gen. Pampre. S.
  • Grene coloure, being a sadde grene. Orobitis, tis. foem. gen.
  • Grene lyke leekes. Prasinus, a, um. vt Color prasi­nus. Mart.
  • Grenenes, Viriditas, Viror, ris. n. ge. Verdeur. S.
  • Grene place. Viretum, ti. n. g. Lieu plein de verdure. S.
  • Grene place, or garden for pleasure. Viridarium, rij. n. g. Iardin de plaisance. S.
  • Grene place, or groue set with trees. Viridium, dij. n. gen.*.
  • Grene stone. Pransius, ij. m. g. Vide Plin. li. 37. ca. 8.
  • Grene to be. Vireo, es, rui. Estre verd. S.
  • Grene to make. Virido, as, aui.*
  • Grene to waxe. Viresco, scis. Euiresco, scis. De venir verd. S.
  • Greshopper, or grashop. Cercope, Cicada, ae. Aue­naria cicada. Acheta, ae. Cigale. S.
  • Greshops whiche be small. Tettigoniae, arum. f. ge. Minores cicadae. Lege apud Plin. lib. 11. cap. 26.
  • Greshops matrice, or place where they are engen­dred and bread. Tettigometra, Matrix cicadarū, Author Plin. lib. 11. cap. 26.
  • Grete, or salute. Saluto, as. Salutem dare, vel dice­re. Saluer. S.
  • Greting. Salutatio, onis. foe. ge. Salutation. S.
  • Greue. Grauo, as. Molesto, as. Afficio, is. Offendo, is. Opprimo, is. Greuer. S. Dolore afficio. idem.
  • Greue muche. Praegrauo, as. Praestringo, is.
  • Greued. Grauatus, a, um. Greué. S.
  • Greued to be. Grauor, aris. Estre greué. Cal.
  • Greued to be with sicknes. Laboro, as. Vide Sick.
  • Greuing, or that whiche doth greue. Molestus, a, um. Qui ennuye & fasche. S.
  • Greuous. Molestus, a, um. Asper, ra, rum. Grauis, e. Acerbus, ba, bum. Fascheux & ennuy [...]ux. S.
  • Greuous sicknes. Acer morbus. Plaut.
  • Greuouser, or more greuously. Impensius, Aegri­us, Grauius.
  • Greuously, heauely, or with great payne and diffi­cultie. Aegre, Grauate, Grauatim, Graue, Gra­uiter, Moleste, Impense, Dolorose. Griefuement, Grauement. Cal.
  • [Page] Greuously, or heynously to take. Grauor, aris. Ae­gre aliquid ferre.
  • Greuousnes of taste. Virus, Indeclin. Ill sente. Mauuaise senteur. S.
  • Grewell. Olus, eris. * Pulmentum, ti. Zomos, mi. m. g. Ius, ris. n. gen. Broüet, potage.
  • Grewell, forcet, or stewed broth. Offella, ae. Offula, lae. foe. g.*
  • Griefe. Algor, ris. Dolentia, Dolor. Grauedo, Lan­guor, Molestia, Passio, Scoria, Vulnus, Acerbi­tas, atis. foem. gen. Douleur. Et Dolorosus, a, um. Full of griefe.

    To ease ones griefe. Leuare dolorem alicuius. Mitigare, Mollire, Lenire. Appaiser la douleur d'aucun. S.

    The greife ceasseth. Quiescit dolor, Remittit se dolor. La doleur s' appaise. S.

  • Griefe of mynde, or sorow. Aegritudo, Passio, Ani­mi perturbatio. Affectio, onis. foe. gen. Affectus, tus. m. g. La passion. Cal.
  • Griefe of the stomake, abhorring all meates. Ma­lacia, ciae. foe. g. Deprauatus stomachi appetitus, Plin. lib. 18. cap. 7.
  • Griefe, or sorrowe of heart. Cordolium, lij. neut. g. Dolaeur au coeur.
  • Griefe to haue. Doleo, es, uï. Auoir douleur. S.
  • Griefles, or soroweles. Quietus, a, um. Sanus, a, ū. Sans douleur.
  • Griffin, or a grype. Gryps, Gryphus. Griffon, Gri­phon. H.
  • Grimme. Toruus, a, um. Tragicus, a, um. Atrox, Im­portunus, na, num. Felon. S.
  • Grimmely. Toruò, Toruè, Toruiter, Toruum, Tra­gicè. Felonnement. S.
  • Grimmely to looke. Tragicè tueri.
  • Grinde, or to make sharpe. Acuere, Exacuere. A­guiser. S.

    To grinde, or whet a knife. In cote cultrum sub­igere. Aguiser vn cousteau. S.

  • Grynde as with a mill. Extero, ris. Molo, is. Com­molo, lis. Contero, is. Mouldre. S.
  • Grinde, or braye in a morter. Pinsito, as. Pinso, as. Pinso, is, Piso, is. Contundo, dis. Elido, dis. Moul­dre & escacher. S.
  • Grinde the teethe together. Frendeo, es, uï. Grincer les deus. S. Et Dentes comprimere. Plaut. Idem.
  • Grinded, or grounded. Pistus, a, um. Tritus, ta, tum. Contusus, sa, sum. Moulu. S.
  • Grinder. Molitor, toris. m. g. Meusnier. Cal.
  • Grinding house. Pistrina, Pistrinum. Vide Mille.
  • Grindstone. Mola.* Cos aquarius. Meule aguiser.
  • Grinne lyke a dogge. Ringo, is. Rechigner. Cal. Et Hirrio, is. To grinne lyke a madde dogge.
  • Grinning. Rictum, ti. Rictus, us. m. g.*
  • Grinning dogge. Ringens canis.
  • Grinning, or shewyng the tethe. Nidor, ris. m. gen. Horat. 2. Sermo. 7. Satyr.
  • Grype byrde. Gryphus, Gryps, phis, vel Gryphus, phi. m. g. Vn Griffon, ou Griphon. S.
  • Gripe of a hande, or handfull. Dragma, atis. n. ge. Quod nos manipulum dicimus. hoc est, quantū vna manu comprehendere possumus. Cal.

    To grype, or holde a thinge close in the hande. Clauso pugno rem aliquam tenere, Comprime­re, Constringere, vel Comprehendere.

  • Gripe or handfull. Manipulus, li. m. g. Vne Iauelle, vne poignee. S.
  • Gripe or handfull of eares of corne. Merges, itis. foe. g. Vne poignee de espis de blé. S.
  • Gristle, or groyne. Cartilago, inis. f. g. Cartilage, ten­dron ou tendrillon. Cal.
  • Gristle of the necke of a cocke, or the cockes watle that is red vnder his chin. Palea, ae. f. g. Colum. lib. 8. cap. 2.
  • Gristly, or full of gristles. Cartilaginosus, a, um. Plin. lib. 12. cap. 25. Cartilagineux. S.
  • Gristly, or of the gristle. Cartilagineus, a, um. De cartilage. Cal.
  • Gritte of stones, wherewith metall is scoured. Scobs, bis. foe. ge.
  • Grocers, they whiche sell by greate. Solidarij ven­ditores. Grossier, qui vendent en gros. S.
  • Groine of a swyne. Rostrum suis. Groin de porceau. S.
  • Grome of the chambre. Cubicularius, Super som­num seruus. Varlet de chambre. S.
  • Gromes of the kitchin. Discipuli coquorum. Var­lets de cuisiniers. S.

    The chife grome of the chambre. Decurio cubi­culariorum. Bud. ex Suet. Le primier varlet de chambre. S.

  • Grone. Gemo, is. Gemisco, scis, id est prae animi angustia in sonum prorumpo. Gemir, Geindre. S.
  • Groning. Gemens, tis. part. Gemissant.
  • Groning, or painfull vttering of the voyce. Gemi­tus, tus. m. g. Gemissement. S.
  • Groning womā. Singultiēs mulier, vel puerpera.*
  • Grope. Palpo, as. vel Palpor, paris. Attrecto, tas. Contrecto, tas. Taster. S.

    To go gropinge, or to grope, as one goeth to proue the waye. Praetentare iter manibus. Aller tastonant, ou a tastons.

  • Grope. Subagito, tas.
  • Groper. Palpator, oris. m. ge.
  • Groping. Palpatio, onis. foe. g. Tastonnement. S.
  • Grosse to waxe, or to becomme grosse. Grassesco, scis. Grossir, ou deuenir gros. S.
  • Grosse in body or fleshye. Corpulentus, Crassus, Grossus, Tardus, a, um. Gros. S.
  • Grosse witted lyke a beaste. Brutus, a, um.
  • Grosly. Crassa minerua, Pingui minerua. vt Cras­sa vel Pingui minerua aliquid facere. To doo a thing grosely. Grossement. Crassiore musa.

    To lyue grossely without any delightes. Incul­tè atque horridè viuere. Viure grossement, sans au­cunes delices. S.

    To sounde grossely. Grauiter sonare. Sonner gros­sement. S.

  • Grossenes. Crassities, Crassitudo, Plenitudo, inis. foe. gen. Grosseur.
  • Groue or thicke woode, dedicated to some religi­ous [Page] vse. Lucus, ci. m. ge. Petit bois espois, consacre à quelque religion. S.
  • Groue of Alders. Alnetum, ti. n. g. Vn aunoye. S.
  • Groue of Ashe trees. Fraxinetum, ti. neut. gen.
  • Groue of Elmes. Vlmetum, Vlmarium, ij. neut. ge. Vne ormaye. Cal.
  • Groue of Okes. Quercetum, ti. n. ge. Chesnaye.
  • Groue of Salowes. Salictum, ti. n. g. Vn saulsaye.
  • Growe or to waxe bigge, or encrease. Adolesco, scis. Cresco, scis. Glisco, scis. Olesco, scis. Nascor, eris. Orior, iris. Prouenio, is. Pubeo, es. Surgo, gis. Ingrandesco, scis. Accresco, scis. Adaugesco, scis, Excresco, scis. Inolesco, scis. Augescere in­crementis, Incrementum recipere, vel accipe­re. Croistre. S.
  • Growe about. Circumnascor, sceris. Croistre tout a l' enuiron. S.
  • Growe abroade, or in breadth, or out. Scaturio, is. Iecter sources. To spring. S.
  • Growe as floures, or herbes doo. Floresco, scis. Obherbesco, scis. Deuenir en fleur, fleurir. S.
  • Growe eftsones, or againe. Recresco, scis. Renas­cor, sceris. Recroistre. S.

    This herbe growes agayne. Recrescit, Resur­git haec herba. Ceste herbe recroist. S.

  • Growe fatte. Alesco, scis.

    They growe in height. Prosiliunt in altitudinē. Croissent en haulteur. S.

  • Growe to the height of a tree. Assurgere in arbo­rem. Croistre a la haulteur d' vn arbre. S.
  • Growe three cubites hyghe. Adolescere in tria cu­bita. Croistre trois couldées de hault. S.
  • Growe litle and litle. Succresco, scis. Croistre & aller en croissant. S.
  • Growe more and more. Incresco, scis. Excresco, scis. Croistre de plus en plus. S.
  • Growe no more, or leauing growinge. Exolesco, scis. Ne croistre plus. Et exoletus, a, um. Paste growyng.
  • Growe to. Accresco, scis, eui. Incroistre. Adnascor, sceris. Idem.
  • Growe to a stalke. Caulesco, scis. Decaulesco, scis. Croistre en tige. S.
  • Growe towarde mans state, or to waxe great. Pu­besco, scis. Adolesco, scis. Croistre, deuenir grand. S.
  • Growe with a codde, or huske, as beanes doo. Si­liquor, aris. Venir en escosse ou engousse. S.
  • Growe with a greate stalke or stemme, or to bring foorth many stalkes and litle bowes. Frutices­co, scis. Frutico, as. Fruticor, aris. Iecter & produre force reiectous & petites branches. S.
  • Growe vnder. Succresco, scis.*
  • Growen, and that is past grouthe. Adultus, ta, tū. Qui est parcru & hors de croissance. S.
  • Growen with grasse, or herbes. Graminosus, a, um. Vide Grasse.
  • Growyng Crescens, tis. part. Croissant. S.
  • Grounde. Fundus, di. Humus, mi. Solum, li. Terra, ae. Tellus, ris. foe. g. Terre. S.
  • Grounde, whiche is the mother of all thinges. Omniparens terra. La terre qui est la mere de toutes choses. S.
  • Grounde conteining an hundred acres. Centuria, ae. f. g. Et Centuriatim. Ang. By an hundred a­cres together.
  • Grounde conteining an hundred foote in breadth, and as muche in lengthe. Modius agri. Varr. Vne terre ou champ, qui ha de largeur cent pieds, & autant de longueur. S.
  • Grounde coloure, or fiirste coloure of any coloure that is died, or stayned, called grasing. Sublitio, onis. foe. ge. *

    To digge the grounde. Fodere terram. Fouer la terre.

  • Grounde fertile, or lusty. Benigna, vel Frugifera terra. Grauis terra, Solum laetum. Terre fertile. S.
  • Grounde full of sande, or grauell. Arenacea terra. Terre sablonneuse. S.

    The grounde drinkes vp the water. Terra ab­sorbet aquam. La terre boit l' eaue. S.

    To sowe the grounde. Mandare terrae semina, Seminare, Sementum facere, Semen solo inge­rere, Spargere semen, Committere semen solo. Semer la terre. S.

  • Grounde Iuie. Asclepias, Chamaecissos, Hedera terrestris. Liarre terrestre. S.
  • Grounde leuell and playne. Planities, tiei. foem. ge. Vne plaine. S.
  • Grounde marked out to set a buylding vpon. Area plana. Vitruu.
  • Grounde or lande being ouergrowen, and out of tylthe. Squalidus ager.
  • Grounde sowed. Seges, Pro terra subacta & sata. Varr. Terre semeé. H.
  • Grounde, where Brimbles and Thornes doo grow, or that is couered with them. Dumetum, ti. n. g. Vn lieu couuert d' espines & buissons. S.
  • Grounde pinne, vnderpinne, or to laye the founda­tion of a house. Substruo, is. Faire le fondemens d' vn edifice. S.
  • Groundsell of the dore, some call it the threshould. Hypothyrum, Limen, is. n. g. Le sueil de l'huis. H.
  • Groundselle a house. Substruo, is.
  • Groundselling of a house. Substructio.
  • Groundswell herbe. Erigeron, Pappus, pi. Senecio, onis. Senecon. S.
  • Grudge. Adrumo, as. Admurmuro, as. Murmuro, as. Murmurer. S.
  • Grudge the conscience. Trahere in religionem.
  • Grudging. Murmuratio, Murmur, ris. n. g. Murmu­rement ou murmuration. S.
  • Grummell herbe. Lythospermon, Milium solis. Gremel. S.
  • Grunte as swyne doo. Grundire, Grunnire, Mu­tire, Mussare. Grongner comme font les porceaulx. S.
  • Grunte as the sowe dothe when she desyreth her kynde. Subo, bas. Le bruit que font les truyes quand elles sont chaul des.
  • Grunte lyke a boare. Quiritare. Author Philom.
  • Grunting. Grunnitus, tus. m. g. Grongnement. S.
G. ANTE. V.
  • GVeste, or one that is bidden to a banquet. Epulo, onis. Conuiua, ae. com. ge. Qui est cō ­uié ou inuité au banquet. S. Vide Geste.
  • Guyde. Duco, cis. Guider. S.
  • Guyde, or to bringe or conducte one to some place. Prosequi vsque ad locum aliquem, Deducere. Conduire iusques a quelque lieu. S.
  • Guyde, or one that dothe conduicte men to some place. Dux, Auspex, Ductor, roris. m. ge. Condu­cteur, ou conduiseur. Vn guide que meine autruy. S.
  • Guiding, conduicting, or trayning. Ductus, Dedu­ctio, Auspicium, ij. n. g. Conduicte. S.
  • Guyen in Fraunce. Aquitania. ae. f. g. Guienne. S.
  • Guyse, maner, or fashion. Modus, di. m. gen. Forma, mae. foe. g. Mos, ris. m. g. Guise, mode ou facon. S.

    To liue after an other his guise. Alieno more viuere. Viure à la mode ou guise d' autruy. S.

    After a straunge guise or fashion. In peregrinū modum. En estrange facon. S.

    The olde guise, or fashion. Ratio antiqua. La mode ancienne. S.

  • Gulfe or swallowe. Gurges, tis. Vorago, inis. foe. g. Gouffre. S.
  • Gulfye, or ful of gulfes. Voraginosus, sa, sum. Plein de'gouffres. S.
  • Gulle sea fowle. Gauia, ae. foe. ge. Plin. li. 10. cap. 32.
  • Gullet, gully, or gargle of the throte. Vide Gargle
  • Gumme. Gūmi. (Indec) Resina, ae. Gummis, is. f. g. Gomme. S.
  • Gumme called Beniemyn. Ammoniacum, Gutta ammoniaca.*
  • Gumme. or Iawe wherein the teethe growe. Gin­giua, uae. f. g. Genciue. H.
  • Gumme swete smelling. Bodellium, lij. n. ge. Plin. lib. 12. cap. 9.
  • Gumme trees. Gummatae arbores.
  • Gummye, or which bringeth forth gumme. Gum­matus, a, um. Qui produit de la gumme. Cal.
  • Gummy, full of gumme. Gummosus, sa, sum. Plein de la gomme. S.
  • Gunne. Tormentum, ti. n. g. Bombarda barbaris à bombo dicitur. Piece d'artillerie. H.
  • Gūne called an arquebut. Scorpio, onis. Scorpius, ij. Sclopus siue Stlopus. Hacquebute, Arquebuse.
  • Gurnarde fishe. Hycca, ae. foe. g. Gournault. S.
  • Gutte. Intestinum, ni. n. g. Boyau. S.
  • Gutte called the arsegutte. Hila, ae. foe. ge.
  • Gutte, called the firste gutte. Intestinum primum.
  • Gutte, called the narrowe gutte. Intestinum tenue
  • Gutte of the fundament. Ieiunum, vel ieiunum in­testinum. Le boyau culier, S.
  • Gutte, called the longe gutte. Intestinum rectum, Longanon, Ileos. Le long boyau. S.
  • Gutte where the colike lieth. Intestinum colon. H.
  • Guttes. Ilia, orum. Intestina, orum. neut. gen. Les boyaulx. S.
  • Gutter, or sinke. Cloaca, ae. Latrina, ae. foe. g. Collu­uiarium, rij. n. g. Gouttiere, ou esuier. S.
  • Gutter betwene two walles. Andron, onos. m. ge.
  • Gutter of a house. Compluuium, uij. n. g. Columel.
  • Gutters. Colliquiae, arum, Colliciae, arum. foe. gen. Gouttieres. S.
  • G. Ante Y. Looke G. Ante. I.
H. ANTE. A.
  • H, An asperation, or note of asperation, composed of the twoo Greeke aspira­tions, whiche are figured in this sorte ‘ ’ wee call it in our tongue ach, others call it Ha, some Asche, and so diuers diuersly, accor­ding to the varietie of their tongues. It was vsed of late that H in these twoo wordes Nihil and Mihi, was pronounced ch, as Nichil Michi, but it is now (and that worthely) reiected. The lyke faulte had they in pronouncing the vowels with asperations, and this is vsed by some yet: but they are iustly reprehended in these verses of Catul. against Arrius.
    Chommoda dicebat, si quādo cōmoda vellet
    dicere, & hinsidias Arrius insidias.
    Arri' oft spak chōmoda, whē say cōmoda wold he,
    Also for Insidias vttered Hinsidias.
    Or thus.
    Arrius sayd Chommoda, when
    Commoda sounde he would,
    Eke Hinsidias vsed when
    Insidias he should.
    H, is neuer wrytten in the ende of a woorde, sa­uing in these interiections, ah, vah, oh, from the whiche some thinke A to be cut of, either by the figure Syncope, or els by the imperfectnes of the sounde. You shall beside finde hym ioyned with all the vowels, and with these consonātes, C, as Chremes, P, as Philip, R, as Pyrrhus, T, as Thraso: And this addynge of h, to the consonantes was not vsed before Cicero his time, as he in his booke De Oratore declareth, by these woordes. Quin ego ipse (inquit) cum scirem ita maiores loquutos esse, vt nusquam ni­si in vocali, asperatione vterentur, loquebar sic, vt pulcros & cetegos, Triumpos & Cartaginem dicerem: aliquando, idque serò, conuitio aurium cum mihi extorta veritas esset, vsum loquēdi po­pulo concessi, scientiam mihi reseruaui. Also A. Gellius reporteth that in tyme past, they vsed not to put their aspirations among their let­ters, as we do now, but to set them ouer the let­ters as in the Greeke tongue, whiche forme of wrytynge by chaunce hee founde in a peece of worke (as he thoughte) of Virgils owne hande [Page] wryting. In the notes of Antiquitie H, signifi­eth Honestas, Hic, Hoc, Haeres, Haeredes, Haec, Homo, Honestus, Habet, Huius, Hora, Honor, Honori, H, b, Haeres bonorum. &c.
  • Haberdasher, or he that selleth all maner of wares. Minutarius.* Tabernarius, rij. m. g. Mercier, ou autre qui vend en petites leges.
  • Haubergion, or coate of male. Lorica, ae, foe. ge. Vn Haubergeon, ou cotte de maille. S.

    To put on a haubergeon, or coate of maile. Lo­rico, as, aui. Vestir vn halecret. S.

    Armed with an haubergeon. Loricatus, a, um. Vestu d'un harnois. S.

  • Habilitie. Valentia, Potentia, ae. Fortitudo, inis. Fir­mitas, tatis, f. g. Vaillance. Cal.
  • Habite. Habitus, us. m. g. Habit. S.
  • Habite for a Senatour, or Lorde of the parlia­ment. Abolla, lae. foe. ge. Vestis Senatoria, quasi abulla, quòd vndique sit bullata. Cal.
  • Habite of a Senatour. Forentia, Vestes forenses, Togae forenses. Columel. lib. 12. cap. 45. Hijs in foro praecipue vtuntur.
  • Habitation. Habitatio, Habitaculum, li. neut. gen. Habit [...] S.
  • Habitation vnder the grounde. Apogaeum.*
  • Hable. Habilis, le. Potens, tis. Valens, tis. Firmus, a, um. Fortis, te. Om. g. Vaillant, & puissant. S.
  • Habraham, the first Patriarke, interpreted the great, or auncient father, whome God restrai­ned from thinges visible, that he might see, and vnderstād things inuisible, thou shalt not (saith God) be called Abram, but Abrahā for I haue appointed thee the father of many nations. A­braham according to God his cōmaundement, left his parentes and countrey, and went from thence, accompanied with his cosin Loth into y e land of Canaā. Gen. cap. 12. Abrahāꝰ, mi. m. g.
  • Hackney. Asturco, Gradarius equus, Sonipes, dis. Haquenée. S.
  • Hacke, or to choppe smale. Concido, dis. Hacher minu. S.
  • Hadde, or that hath bene hadde. Habitus, a, um. Q' on a eu. S.
  • Haddocke fishe. Asellus minor, Asellus, Callarias. Plin. Banchus, chi. m. g. Egrefin. S.
  • Haye. Foenum, ni. n. g. Du foin. S.
  • Haye bottels to make. Foenum in manipulos colli­gare. Botteler du foin. S.
  • Haye cocke. Foeni meta. Mulon de foin. Pal.
  • Haye forcke. Furca, Furcula, ae. Et furcilla, lae. foe. g. diminut. Ang. A litle forcke. Petite fourchette. S.
  • Haye haruest. Foenisecium, cij. n. g. Messis foeni.
  • Haye house, or lofte. Foenile, lis. n. g. Vne fenil. S.
  • Haye a nette. Cassis, Tendicula, ae. foe. gen. Bourcettes a chasser. Pal.
  • Haye, or to haye for conies. Cassio, as, aui.*
  • Hayle, or hayle stones. Grando, nis. foe. ge. Gresle. S. Et Grandinatus, a, um. Ang. Beaten with haile, or hurt with hayle.
  • Hayle, or to hayle. Grandino, as, aui. Gresler. S.
  • Hayle, or subiecte to hayle. Grandinosus, a, um. Sub­iecte a gresle. S.
  • Halbard. Securis Romana, Amazonia securis, Bi­pennis, nis. foe. g. Halabarde. S.
  • Hale in sayles. Vela contrahere, vel demittere. Ca­ler & abbaisser les voiles. S.
  • Halfe. Dimidius, a, ū. Semis, vel semi, indecli. Demi.
  • Halfe a daunce. Hemichorium, rij. n. ge.*
  • Halfe a foote. Semipes, dis. m. g. Demi pied. S.
  • Halfe a foote in height, or quātitie, or of the height or quantitie of halfe a foote. Semipedalis, le. Se­mipedaneus, a, um. De demi pied. S.
  • Halfe a God. Semideus. Adiect. Demi dieu. S.
  • Halfe a husbande, or carle of the countrey. Semi­georgicus, a, um. Semipaganus, a, um. Semirusti­cus, a, um. Demi paisant. S.
  • Halfe a liue. Semiuiuus, a, ū. Qui n' ha que demi vie. S
  • Halfe a man. Semihomo, Semiuir, ri. mas. gen. Demi homme. S.
  • Halfe a man, gelded, or not fitte for generation. Se­mimas, ris. Semiuir, ri. Spado, onis. Eunuchus, chi. mas. ge. Chastré. S.
  • Halfe a measure. Semetra.*
  • Halfe an houre. Semi hora, ae. f. g. Demi heure. S.
  • Halfe an ounce. Semiuncia. Demie once. Et semiuncialis, le. Ang. Of halfe an ounce. De demi once. Cal.
  • Halfe a pounde. Selibra, brae. f. g. Demie liure. S.
  • Halfe ashamed, or to haue some shame. Suppudet, bat. Auoir quelque peu de honte. Cal.

    I am halfe ashamed of that matter. Suppudet me illius rei. Cic.

  • Halfe a slepe. Semisomnis, e. Semisomnus, a, um. A demi endormi. S.
  • Halfe as muche more. Sesqui, Verbum in apposi­tione inuentum. Autant & la moitié d'aduantage.
  • Halfe barrell, or kylderkyn. Semicadium.
  • Halfe blynde. Semicaecus, a, um.
  • Halfe burned. Semiustus, a, um. A demi bruslé. Cal.
  • Halfe a bushell. Semodius, dij. m. g. Vn demi boisseau.
  • Halfe circle. Hemiclus, Semicirculus, li. m. ge. Demi cercle. Cal.
  • Halfe consumed and wasted. Semicōsumptus, a, ū.
  • Halfe cubite. Semissis, ssis. m. g.
  • Halfe decayed. Semirutus, a, um. A demi ruiné. S.
  • Halfe dead. Semianimis, e. Semimortuus, a, um. A demi mort. S.
  • Halfe deale, or portion of the whole. Aequilanium, nij, n. g. Dimidium ex toto. Cal.
  • Halfe eaten. Semesus, a, um. Semicomestus, a, um. A Demi mangé. S.
  • Halfe empty. Semiuacuus, a, um.
  • Halfe full. Semiplenus, a, um. A demi plein. S.
  • Halfe full in eating and drinking. Semisatur, a, um.
  • Halfe gowne. Hemitoginm, gij. neut. gen. Dimidia toga. Cal.
  • Halfe lesse. Dimidio minus. La moitié moins. S.
  • Halfe more. Dimidio plus. Cic.
  • Halfe naked. Seminudus, a, um. A demi nud. S.
  • Halfe parted, or in two equall partes diuided. Di­midiatus, [Page] a, um. Parti en deux. Cal.
  • Halfe olde. Semisenex, nis. A demi vieil. S.
  • Halfe. Dimidius, a, um. Demi. S.
  • Halfe peny. Obulus, li. m. g. Maille. Pal.
  • Halfe pounde weyght. Semissis, ssis, m. g.
  • Halfe quicke. Sem [...]animus, a, um. Semiuiuus, a, um. A demi vif. S.
  • Halfe rosted. Semisatus, a, um. A demi rosti. S.
  • Halfe sleaping. Semisomnis, semisomnius, a, um. A demi endormi. S.
  • Halfe sleaping, halfe waking. Semisopitus, Semi­soporatus, a, um. A demi endormi. S.
  • Halfe sodden. Semicoctus, a, um. A demi cuict. S.
  • Halfe sworde. Semispathium, thij. n. g. Demi espée.
  • Halfe verse. Hemistichium, chij. n. g. Demi vers. Cal.
  • Halfe wete. Semimadidus, a, um. A demi moisté. Cal.
  • Halfe wylde, halfe tame. Semifer, a, um. A demi sau­uage. S.

    For as muche, as there be many mo woordes whiche beginne with halfe, then be here expres­sed, therefore note that the woorde whereunto you adde Semi, signifieth but the moytie or half of that, whiche the woorde it selfe signifieth: As Semihora, Halfe an howre. Demie heure. S.

    And also note, that this worde Sesqui, ioyned to an other woorde, signifieth the extente or quan­titie of the woorde, and halfe as muche more, as Sesquihora, An houre and an halfe. Sesquiope­ra, A dayes iourney in tillage and an halfe, Ses­quilustrum. &c.

  • Halibut fishe. Vmbra, ae. Vmbrina, nae. foe. g.
  • Halle. Aula, ae. Scena, Tabernaculum, li, Atrium, ij. neut. gen. Vne sale. S.
  • Halowe, or make holy. Sacro, as. Sanctifico, as. In­auguro▪ as, aui. Consacrer. S.
  • Halowed, consecrated, or dedicated to God. Sacer, ra, rum. Sacratus, Sacrosanctus, a, um. Sanctifica­tus, a, um. Consecratus, ta, tum. Consacré, Sainct, ou consacré a dieu. S.
  • Halowed, or consecrated place. Sacrarium, Sanctu­arium, rij. n. g. Vn lieu sainct. S.
  • Halowing. Sacratio, Sanctificatio, onis. Consecra­tio, onis. foe. gen. Consecration.
  • Halfe, or embrace. Amplector, eris. Complector, Amplexor, aris. Amplexus dare, Tenere aliquē complexu. In complexum alicuius venire. Em­brasser. S. Lacertis collum complecti, Amplexu collum petere, Inijcere brachia collo. Accoller. (quod ex Ad & Collū venire dicitur) To halfe about the necke as children doo their parentes.
  • Halfe, or a louing, or amorous embracing. Am­plexus mollis. Vne accollade, ou accollée doulce & a­moureuse. S.
  • Halsing, or embracing. Amplexus, Complexus, us. m. g. Embrassement. S.
  • Halte. Claudico, as. Boister. S.
  • Halter. Claudicator, oris. m. g.*
  • Halting. Clauditas, tatis. Claudicatio, onis, foe. gen. Boistement.
  • Halter. Capistrum, Laqueus, Restis, tis. dub. gen. Cheuastre. S.
  • Haltred. Laqueatus, a, ū. Capistratus, Capistro im­plicitus vel indutus. Encheuestré. S.
  • Halter, or to put on an halter. Capistro, as. Capi­strum induere. Encheuestrer. S.
  • Halter, or to halter him selfe. Capistrare, Capistro se implicare, Capistrū se induere. S'encheuestrer. S
  • Halter, or tye, or bynde with a halter. Incapistro, as. Encheuestrer. S.
  • Halters ende, or piece of a halter. Resticula, ae.
  • Hamme. Poples, tis. m. g. Le iarret. S.
  • Hammer. Malleus, ei. Marculus, li. m. g. Marteau. S. Et Malleolus. diminut. Ang. A litle hammer. Martclet. S. Et Malleo, as. Ang. To knocke or worke with a hammer.
  • Hammer for a Calker. Stuparius malleus.
  • Hammer for a smythe. Pyrabola, ae. * Malleus, ei. & Tudes, itis. m. g. Vt supra.
  • Hammer headed knaue. Tuditanus, Festus.
  • Hammered. Malleatus, a, um. Martelé. S.
  • Hammere, or to worke with a hammer. Cudo, dis. Accudo, dis. Malleo, as. Marteler. S.
  • Hammere, or to worke a thing eftsones newe with a hammer. Recudo, is. Reforger.
  • Hamper, or a basked of Osiers. Fiscus, fiscina, Qua­lus, Calathus, Vimineum textum, Corbis, bis. f. g. vel secundum Lil. dub. gen. Cophin, ou panier d' osier. S.
  • Hande. Manus, us. f. ge. Main. S. Et Manciola. * ac Manula, ae. f. g. Parua manus. Petite main. Cal. A litle or small hande.

    The right hande. Dextera, vel dextra. La main dextre. S.

    The lefte hande. Laeua, Sinistra. La main senestre.

  • Handes bloudy. Respersae manus sanguine, San­guinolentae manus, Cruentae, vel Cruentatae manus. Mains ensanglantées. S.
  • Handbreadth. Palmus, Palma, ae. foe. ge. La mesure d' vne palme. S. Hereof be twoo kyndes, the one is Palmus maior, conteining twelue fingers. The other Palmus minor, conteining foure fingers.
  • Handbreadth space. Palmarium spatium. Col.
  • Handcraft. Mechanica ars. Tout art qui se fait d' esprit de la main. S.

    To geue the hande. Dextram tendere. Bailler la main. S.

    To geue into an others handes. Manibus alte­rius aliquid dare, In manum dare. Bailler entre les mains d'autruy. S.

    To fall into ones handes. Cadere in potestatē alicuius. In manus alicuius incidere. Cheoir entre les mains d'aucun. S.

    To fight hande to hande. Manibus praelium fa­cere. Combatre main à main. S.

    To laye handes on one. Manus alicui intentare, Manus in aliquem inijcere. Iecter les mains sur quelqu'vn. S.

  • Handcrafts man. Mechanicus, ci. m. g. Mechanique.
  • Handfull. Fasciculus manualis, quem vulgus medi­cotum manipulum vocitat. Poignée. H.
  • [Page] Handfull. Dragma, Manipulus, li. m. g. Vne poignee. Et Manupulatim. By handfuls.
  • Handkerchiefe. Caesitium, Ricula, ae. Sudariū, Su­dariolum, li. n. g. Muccinium, ij. Strophiolum, li. n. g. Mouchoir. H.
  • Handle. Tracto, as. vt Manu tractare, Attrectare, Contrectare. Manier. S.
  • Handle, eare, or holde of a thinge: as the eare of a potte, tankarde. &c. Ansa, ae. foe. gen. Anse. Et An­satus, ta, tum. That hath a handle, or of handles. Qui ha vne anse ou des anses. S.
  • Handle of any toole, or weapon. Manubrium, brij. neut. ge. Capulus, li. m. g. Le manche de quelque ou­til que ce soit. S.
  • Handled to be. Tractor, aris. Estre manié.
  • Handled to be often, or chaffed. Inter manus ver­sari. Estre souuent manié. S.
  • Handlesse, or which hath but one hand. Mancus, a, um. Qui n' ha qu'vne main. S.
  • Handling. Contrectatio, Pertractatio, onis. Tracta­tus, tus. m. g. Maniement. S.
  • Handmayde. Ancilla. Ministratrix, Famula, Pedise­qua, quae. foe. g. Chambriere. S. Et Ancillula. Famu­lula, lae. foe. ge. Chambrillon. S. A litle handmaide.

    To do the office of an handmayde. Ancillor, la­ris. Faire l'office de chambriere. S. Et Ancillaris, re. Pertayning to an handmayde. Appartenant à chambriere. S.

  • Handmaydes office. Officium ancillare. L' office de chambriere. S.
  • Handsawe. Serrula, ae. f. g. Vne sciette, ou petite scie. S. Sie à main. Pals.
  • Handsome. Commodus, a, um. Decens, tis. Bien ad­uenant. S.

    Very handsome. Percommodus, da, dum. Fort aduenant. S.

  • Handsome man. Cōmodus homo. Dexter. Homme bien aduenant. S.
  • Handsome weapō. Enchiridion, ab En in, & Chir manus, aliquando non aspiratur. ¶ Eras. Roto­rod. Entitled his booke Enchiridion Christ. mi­lit. The handsome weapon for a Christian knight, by translation, a holsome booke for a true Christian to cary in his bosome.*
  • Handsomely. Accommodate, Rotunde, Sub manus. Venustè, Concinné. Aduenamment. S.
  • Hand to hande. Cominus. vt Cominus gladijs rem gerebant. They fought hand to hande. Ils com­battoyent main à main. S.
  • Hand towell. Mantile, mantilium, lij. n. ge. Touaille à mains. S.
  • Handworme, suche as breadeth in mens handes. Acarus, ri. m. ge. Vn ciron. S.
  • Hange, or to be hanged. Pendeo, es. Suspéndo, is. Pendre, ou estre pendu.
  • Hange a farre of. Promineo, es. Propendeo, es.*
  • Hange afore. Praependeo, es. Pendre par deuant. S.
  • Hange by, nyghe, or to some thing. Appendo, dis. Appendeo, es. Pendre à quelque chose. S.
  • Hange him selfe. Vitam suspendio finire, Se in la­queum dare. Se pendre & estrangler. S.
  • Hange houering. Libro, as.*
  • Hange nyghe. Appendeo, es. Vt supra.
  • Hange one thing by an other Nectere aliud ex alio.
  • Hange ouer. Immineo, es. Impendeo, es. Promi­neo, es. Pancher sur aucune chose. S.

    Go hange thy selfe, or hence with a mischiefe. Abi in malam pestem, malumue cruciatum, Abi in malam rem, Abi & suspende te. Va te pendre. S.

  • Hange vp a lofte. Propendeo, es. Superpendeo, es. Pendre en hault. S.
  • Hanged. Suspensus, a, um. Appensus, sa, sum. Pen­dens, tis. Pendu, S. Et Suspendiosus, sa, sum. That is hanged. Vn pendu. S.
  • Hanged to be. Pendeo, es, pependi. Estre pendu. S.
  • Hanged to be alofte or ouer. Suspendeo, es. Estre pendu en hault. S.
  • Hanged to be firste. Praependeo, es. Estre pendu par deuant. S.
  • Hanger, or short sworde. Semispathiū, Sica, ae. Har­pe, es. f. g. Ensis falcatus. Braquemar. S.
  • Hanging. Suspendium, Suspensio, onis. foem. gen. Pendement. S.
  • Hanging a lofte or hyghe, or that whiche hangeth a lofte in the ayre, or hyghe. Pensilis, le. Qui est pendu en l' air. S.
  • Hanging by, nighe, to, or vpon. Appendix, icis. f. ge. Appendicula. diminut.
  • Hanginges of a house, whiche be of Arras, Tapi­pistrie, or suche like. Peripetasma, tis. Tapetum, ti. Aulea, orum. Plagae, Plagula, Tapes, Tapete, Textilis pictura. Tapis, ou tapisserie. S. Et Came­rarius, a, um. Whatsoeuer hangeth ouer pear­ches, or sealing of houses.
  • Hanging, or that whiche doth hange. Pendens, Pē ­silis, le. Pendulus, a, um. Pendant. S.
  • Hanging ouer. Prominentia, ae. foe. g. Imminentia, ae. foem. gen.
  • Hanging ouer, as that whiche dothe hange ouer. Prominens, tis. Imminens, tis. Superimpen­dens, tis. Catul. Surpendant. S.
  • Hangeman, or he that supplieth the office. Carni­fex, cis. Securis, Vindex rerum capitalium. Tor­tor, toris. m g. Tollart, ou Bourreau. S. Truncator, Is the hange man that headeth men.
  • Hange mans acte, or office. Carnificium. Et Carni­ficina, ae. f. g. L'office de bourreau. S. Et Carnifici­nus, a, um. Ang. Pertaining to the hangemans acte, or office. Et Carnificina, ae. Ang. The place where euell doers are executed by iustice. Le lieu ou les malfaictures sont executez par iustice. S.
  • Hansell, or a newe yeares gifte. Strena, ae. foem. gen. Estrayne. Pals.
  • Hanuell knaue. Semissis homo.*
  • Happe, whiche is good or euill fortune. Omen, Sors, tis. Fortuna, ae. f. g. Chance, fortune. S.
  • Happe harlot, couerlet so called. Matta, Teges, tis.

    That brynges good happe. Dexter, Auspicatus, ta, tum, Prosper, a, um. Qui porte bon heur. S.

  • [Page] Happen. Accidit, bat. Cado, is. Euenio, is. Obuenio, is. Obtingo, is. Praeuenio, is. Incesso, is. Aduenio, Cōtingo, is. Aduenir. S. As it happened. Ita vt fit.

    I knowe not what wyll happen. Quid casurum sit, euenturum sit, quid cadere, quid cōsequi pos­sit, ignoro, non dispicio. quid tempus laturum sit, exploratum non habeo. latent me quae nasci pos­sunt. futura me fugiunt. non assequor ea, non as­sequor coniectura, diuinare non possum, aut mē ­te praecipere, quae ferre, párere, patefacere dies ipsa potest. futuri casus aperti mihi nō sunt, mihi non patent, me fugiunt, praetereunt, latent.

    What is happened, or chaunced? Quid est fa­ctum? Quid accidit? Qu' est il aduenu? S.

  • Happen contrary. Contrauenire. Aduenir au con­traire. S.
  • Happen in, or fall in. Incido, is. Vide Fall.
  • Happen often. Vsuuenire. Aduenir souuent. S.
  • Happen, or succede well. Commode cadere.
  • Happened by chaunce. Fortuitus, a, um. Aduenu d' aduenture. S.
  • Happened, gotten, or had by chaunce. Sortitus, a, ū.

    It happeneth not as I wyshed it, or contrary to my desire. Non cecidit, vt optabam. praeter meam voluntatem, contra voluntatem, contra quàm volebam, secùs ac volebam, euênit. exitum res habuit alienum à voluntate, minimè cum vo­luntate congruentem, aduersum voluntati. exi­tus rei, euentus rei voluntati non respondit. op­tatum exitum consecuta res non est, ad exitum non peruênit. res pro voluntate non successit. cu­piditatem fortuna frustrata est, fefellit, delusit, irritam fecit. summa cupiditas, res planè nulla fuit. speratum euentum sortita res non est, nacta non est, adepta non est.

  • Happy. Auspicatus, Beatus, Foelix, cis. Fortunatus, Ominosus, Prosper, ra, rum. Prosperus, ra, um Faustus, ta, tum. Heureux. S.

    To be more happy or fortunate. In meliore cau­sa esse. Estre plus heureux. S.

  • Happely, by chaunce, lotte, or fortune. Accidenter, Forte, Fortuito, Sortito, Sorti. Par sort. Cal.
  • Happely, or with good lucke. Auspicato, Fortuna­tim, Ominose. * Fortunatè, Foeliciter, Beatè faustè, Prosperè. Heureusement. S.
  • Happinesse. Beatitas, Beatitudo, Foelicitas, tatis. f. g. Heureté, heureuseté. S.
  • Harbingers that appointe lodginges for the train of princes. Epistathmi, Designatores cretarij, vel Mancionarij designatores. Bud.

    To harborowe, fallowe, or redde deare. Stabu­lari damas, aut ceruos. Heberger. S.

  • Harborowe, or to receaue one into lodging. Hospi­tio accipere, vel excipere. Esberger aucun. S.
  • Harboring, or lodging of deare. Stabulatio, onis. f. gen. Establage, hebergement. S.
  • Harbourles, or lacking lodging, or hauinge none. Inhospes, tis.* Inhospitus, ta, tum.
  • Harde. Durus, a, um. Dur. S.
  • Harde and obstinate. Pertinax, acis. om. g. Obstiné. S
  • Hard and vnflexible, rather apte to breake then bowe, rigorous and hard. Praefractus, a, um. Ri­goreux, & dur. S.
  • Hard as a bone. Osseus, a, um.
  • Hard as Oke. Robustus, ta, tum. Robuste. S.
  • Hard by, or nighe. Sub.* Apud, Circa, Iuxta, Prop­ter, Secundum, Secus, Prope, Ad. Aupres. S.
  • Harde by the gate. Proxime ianuam. Tout aupres de la port. S.
  • Hard fare. Aridus victus.
  • Hard for lacke of moystnes. Rigidus, a, um. Dur. S.
  • Hard yron. Aciale, lis.*
  • Harde man. Homo rigidus, Inclemens, Acerbus. Homme dur & rude. S.

    It is an harde matter to bringe to passe. Diffi­cilis res est, laboriosa, non facillima, minimè fa­cilis, difficultatis haber, negotij, laboris plurimū. non ea res est, quae facilè, paruo negotio, leui la­bore, non magno studio possit effici. magnae dif­ficultatis, multi laboris, non parui negotij, non operis exigui, laboriosa, operosa, grauissimā res est. in qua sudandum sit, sustinendi labores, mul­tum operae ponendum, vigilandum, excubandū animo sit, non leuiter laborandum, studij multū, industriae plurimum sit adhibendum.

  • Hard nigarde, or straight persone. Restrictus, Par­cus, Tenax. Vide Nigarde.
  • Hard, or difficulte to achieue. Arduus, a, um. Diffi­cilis, le. Difficil & mal aisé d' atteindre. S.
  • Hard oration. Scythica concio.
  • Hard reason, or sence. Praecisa oratio.
  • Hard somewhat. Duriusculus, a, um. diminut. De­durus, a, um. Vn peu dur. Cal. Duret. S.
  • Harde, stiffe, or toughe to be. Rigeo, es. Estre roide & dur. S.
  • Hard, stiffe, or toughe to waxe. Rigesco, scis. S' en­durcir. S.
  • Hard to become. Dureo, es. Obdureo, es. Obdures­co, scis. Deuenir dur. S.
  • Hard to be, as brawne and suche lyke. Calleo, es. Concalleo, Occalleo, es.
  • Hard to waxe as horne. Cornesco, scis. Deuenir dur comme corne. S.
  • Harde to waxe. Duresco, scis. Obduresco, scis. S'en­durcir. S. Et Callescere, Concallere, Indurescere, Obdurere, Rigescere, Induere duritiem. Idem.
  • Hard to waxe, as brawne and suche lyke. Occales­co, scis. Idem.
  • Hard wyne. Vinum asperum. Vin rude, degouteux. H.
  • Hard wynter, or very colde. Saeuissima hyems.
  • Hardly, or scantly. Vix, Vix dum. Vide Scant.
  • Harden, or make harde. Duro, as. Obduro, as. Edu­ro, as. Induro, as. Obducere callum. Endurcir. S.
  • Harden muche, or make very harde. Eduro, ras. Praeduro, as. Fort endurcir. S.
  • Hardes of flaxe, hempe, or towe. Stupa, ae. foem. ge. Estoupe de chanure ou de lin. S.
  • Hardy. Audax, cis. Audaculus, Audens, tis. Praedi­tus audacia. Hardi. S.
  • Hardy & valiaunt. Audax viribus. Hardi & vaillant.

    [Page]To be very hardy. Audacia abundare. Estre fort hardi. S.

  • Hardely, or boldly. Confidenter, Audacter, Fiden­ter, Audenter, Intrepidè, Non dubitanter, Libe­ré. Hardiment.

    To speake hardely, and without feare. Dicere animo praesenti, Porrectiore fronte, Audacter. Dire hardiment & sans crainte. S.

  • Hardly. Difficile, Durè, Duriter, Acerbè, Austerè. Durement. S.
  • Hardned. Duratus, Obduratus, a, um. Indurci. S.
  • Hardnes. Duritia, Durities, Duritas, tatis. foe. gen. Dure [...]é. S.
  • Hardnes in sparing expences. Tenacia, Tenacitas, tatis. foe. g. Chiceté. S.
  • Hardnes of herte, or stomake. Rigor, oris. m. g. Im­misericordia, ae. f. g. Dureté de cueur. S.
  • Hardnes of the handes, or feete. Callus, li. m. gen. Callum, li. n. g. Vn cal. S.
  • Hare. Lepus, oris. m. gen. Lieure. H.

    Yonge hare, or a liueret. Lepusculus, li. mas. ge. Vn leurault. S.

  • Hares mylke. Leporinum lac. Du laict de lieure. S.
  • Hare, or conny. Dasypus, podis. Vn lieure ou counin. S.
  • Hare fishe. Lagois. Horat.
  • Harefoote herbe. Lagopus, Leporinus pes, Leporis cuminum. Pied de lieure. Dod.
  • Hare pype snare. Laqueus, Tendicula, ae. foe. gen.
  • Harishe, or of a hare. Leporinus, a, um. De lieure. S.
  • Harken, or to geue eare. Adhibere aures, Arrigere aures, Audio, is. Praebere, vel Surrigere aures, Auscultare, Aurem praebere, Operam auscultā ­do dare, Aliquid in aures suas summa attentione recipere vel concipere. Sermoni alicuius dare operam vel vacare. Escouter. S.
  • Harken secretly and priuely what is sayde. Sub­ausculto, tas. Escouter secrettement & en cachette quelque chose qu' on dit. S.
  • Harken what one sayth, to take aduauntage. Au­cupari sermonem.
  • Harlot. Alicaria, Ignis, Lupa, Meretrix, Proseda, Scortum, Trica. Putain. H. Vide Hore & Whore.
  • Harlot, or concubine. Amica, cae. foe. g. Concubine. H.
  • Harlot, or concubyne to a wedded man. Pellex, cis. Succuba, Pallaca. Concubine d' un homme marié. H.
  • Harlot, whom we call a driueling queane, a styn­king harlot, or a filthy queane. Scraptia, Scur­pea, Meretrix sordida, & deformis dicitur. Cal.
  • Harlots apparell. Succento, nis. vt Nonius. Succē ­tonem quoque legimus meretriciae vestis genus apud veteres fuisse.
  • Harlots whiche dresse them with stinking oynte­mentes. Scoeniculae.*
  • Harlots vsed in the steade of wyues. Summaenia­nae vxores.
  • Harme, or losse. Dispendium, ij. Maleficium, Male­ficentia, Noxa, Noxitudo. Amissio, onis. Dam­num, ni. Detrimentum, ti. Perditio, onis. foe. ge. Perte. S. Vide Damage and Endamagement.
  • Harme doer, or hurtefull. Maleficus, a, um. Noxíus, a, um. Malfaisant. S.
  • Harme, or to do harme. Laedo, is, si. Noceo, es. No­xam facere, Pulso, as. Incommodo, as. Officio, cis. Obesse, Operam malā dare. Nuire. S
  • Harmefull, or hurtefull. Dispendiosus, a, um. No­cuus, a, um. Noxius, a, um. Nocens, tis. om. gen. Nuisant, ou dommageable. Cal.
  • Harmfully. Malefice, Noxie, Nocēter. Auec nuisāc.
  • Harneis. Arma, orum. n. g. Harnoys. Pals.
  • Harneis for horse, or mule, or trapper for them. Phalera, ae. Stragula, orū. n. g. Strata, orū. Ephip­pia, orum. n. g. Harnoys a cheual. S.
  • Harnays for legges. Ocreae, arum. foe. ge. Armure de iambes. S.
  • Harnaysed horses. Ephippiati, vel phalerati equi. Et Ephippiati equites, Be they which ryde such barded, or harnyshed horses.
  • Harnaysed. Armatus, a, um. Armé. S.
  • Harnaysed about the legges. Ocreatus, a, um. Ar­mé par les iambes. Cal.
  • Harnaysed man. Armatus, ti. * Homo armatus, Armiger, ra, rum. Armigere. S.
  • Harpe. Chelys, Cithara, Lyra, ae. f. g. Vne harpe. S.
  • Harpe, or to playe on the harpe. Citharizo, as, Pul­sare lyram. Canere fidibus. Harper.
  • Harper. Citharista, Fidicen, Lyricen, Citharoedus, di. Citharistes, ae. Lyristes, ae. m. g. Harpeur. And the woman harper, Citharistria, Fidicina, ae. f. g. Femme qui ioue de la harpe. S.
  • Harrowe. Ircipes, Occa, cae. f. g. Cratis occatoria. Vne herse.
  • Harrowe corne, or lande. Deocco, as. Occo, as. In­occo, as. Herser. S.
  • Harrowe corne when it is in grasse, called backe harrowe, to purge away the weedes. Pectino, as. Sarrio, is. Sarculis fodio, vel purgo, quod fit cū segetes leuiter Scalpendo rastris à noxijs herbis purgamus.
  • Harrowe sled. Traha, ae. foe. ge.
  • Harowed. Occatus, a, um. Hersé. S.
  • Harrowed after the manner of backe harrowyng. Pectitus, a, um. Sarritus, vel Sartus. *
  • Harrower. Occator, oris. m. g. Herseur.
  • Harrower, when it is backe harrowed, or weeder. Sarritor, Sartor, oris.* Bineur. S.
  • Harrowyng. Occatio, onis. foe. g. Hersement. Et Oc­catorius, a, um. Belonging to harrowyng. Ser­uant a herser. S.
  • Harte. Cor, dis. n. g. Cueur, ou Coeur. S.
  • Harte and courage. Animus, Pectus, toris, neut. ge. Cueur & courage. S.

    An harty frēde. Amicus ex animo. Ami de cueur.

    Doo a thing with good harte and wyll. Ex ani­mo facere, Libenti animo. Faire quelque chose de bon cueur. S.

    My prety sweete harte. Meum corculum, Ani­me mi. Mon petit cueur. S.

    To expoūde by harte. Memoriter, ex memo­ria exponere. Par cueur. S.

    To learne, or get by harte. Prosequi memoria, [Page] Aliquid memoriae mandare, Ediscere, vel me­moriter ediscere. Apprendre par cueur. S.

    To say by harte. Recitare, Pronuntiare, Redde­re aliquid sine scripto, vel abiecto libro. Dire par cueur. S.

    To discouer the secrets of his hart to one. Cre­dere suum animum alicui, Animum alicui ape­rire. Descourir son cueur à aucun. S.

    To moue the hartes. Animos afficere, Motum animis afferre, Commouere animos. Esmouuoir les cueurs. S.

    A man of great harte and courage. Magnani­mus, Animosus, Armatus homo. Homme de grand cueur & courage. S.

    Griefe or payne, or disease of the harte. Cardia­cus morbus. Mal de cueur. S.

    Faintnesse of harte. Syntexis, Defectio animi, Deliquium, [...]. n. g. Defaillance de cueur. S.

    I am euell at my harte. Animo malè est, Dolet mihi cor. Le cueur me fait mal. S.

  • Harte beaste. Ceruus, ui. m. g. Cerf. Et Ceruinus, a, um. Of a harte. De cerf. S.
  • Harte hauing no sharpe braunches, or tynes in his hornes. Subulo, onis. m. g. It is called a spitter. Plin. lib. 11. cap. 17.
  • Harte of Oke. Robur, oris. Robor, oris. Quercus, cus. foe. g. Vn chesne. S.
  • Harte stringes, or the partes about the harte. Prae­cordia, orum. n. g. Les parties autour du cueur. S.
  • Hartes ease, or the quietnes of mynde. Quietus a­nimi status, Animi tranquillitas, Mens omnibus affectibus immunis, ac libera. Euthymia, ae. foe. g. Tranquilité d' esprit. Cal.
  • Hartesease herbe, whiche is the yelowe violet. Cal­tha, Leucoion. Viola flammea, Viola ga [...]ae, Her­ba clauillata, Herba trinitatis. Pensees. H. This woorde Leucoion, Is also the generall latine to all kynde of violettes.
  • Hartestonge, an herbe. Hemionium, nij. Asplenum, ni. Hemionitis, Phillitis, Pyrgitis, Scolopendria, Lingua ceruina. Langue de cerf. H.
  • Harty of courage. Animatus, a, um. Vide Coura­gious.
  • Hartie, not being sicke. Sanus, Valens in corpore, recte valens.
  • Hartles. Exanimis, e. Exanimus, a, ū. Sans ame. Cal.
  • Haruest. Autumnus, ni. Messis. Le temps d' automne. S Le temps de moisson, la moisson. S. Et Autumnalis, le. Of haruest, or pertaining to haruest. D'automne.
  • Haruest man. Messor, ris. mas. ge. Moissonneur. S. Et Messorius, a, um. Of an haruest man. De moisson­neur. S.
  • Hasarde, or chaunce. Sors, Cleros, Clerus, ri. m. ge. Hasard. S.
  • Hasarde. Alea, ae. f. g. Hasard. S.
  • Hasarder. Aleator, Aleo, onis. m. g. Hasardeur. S.
  • Hasarding house. Alearium, Aleatorium, Forum aleatorium. Sueto.
  • Haste a pace, or to make spede. Accelero, as. Appro­pero, as. Celero, as. Contendo, is. Depropero, as. Festino, as. Pergo, is. Propero, as. Remo­uere morā, Rumpere moras. Ardeo, es. Maturo, as. Haster. S.
  • Haste a pace, to go before it be tyme. Praefestino, as. Ante tempus festino. Se haster auant qu' il en soit temps. Cal.
  • Haste for feare. Trepido, as.
  • Haste forth. Vrgeo, es, si. Virgil. Haster. S.
  • Haste muche. Praefestino, as. Fort haster. S.
  • Haste maker. Accelerator, Properans, tis. Festinās, tis. Qui se haste. S.
  • Haste, hasting, or making spede, or hastinesse. Ac­celeratio, Properatio, Festinatio, Properātia, Rapiditas, tatis. f. g. Hastiueté. S.
  • Hasty. Citus, a, um. Festinus, a, um. Impetuosus, a, ū. Properus, a, um. Praeceps, itis, Hastif. S.
  • Hasty for feare. Trepidus, a, um.*
  • Hasty muche, or very hasty. Praeproperus, a, um. Fort hastif. S.
  • Hasty to anger. Praeceps in iram.
  • Hasty, or vehement in doing. Ardens, tis. Vehement.
  • Hasty, or rashe. Praeceps, tis. Temerarius, a, um. Te­meraire. S.
  • Hasty, or wylfull persone, full of woordes. Rabu­la, ae. mas. gen.
  • Hasty peares. Praecocia pyra, Ocyssima pyra. Poy­res hastiues, ou de hastiueau. S.
  • Hasty to be in doyng. Ardeo, es, si. Virg. Haster. S.
  • Hastily. Festinanter, Festinato, Maturè, Properè, Properatim, Properāter, Raptim, Trepidé. Cur­riculò, Cursim, In praeceps. Hastiuement. S.
  • Hastely done without aduisement. Tumultuarius, a, um. Faict a la haste, sans aduisement. S.
  • Hastely for feare. Trepide, Trepidāter. Vide Feare.
  • Hastely, or fumishely. In praeceps, Praecipitanter. Hastiuement sans aduis. S.
  • Hastely, or rashely. In praeceps, Praecipitanter, Te­mere, Tumultuario. Idem.
  • Hastely, or very hastely. Praefestinè, Praefestinatim. Fort hastiuement. S.
  • Hastinesse, or rashenesse. Praecipitatio, Praecipitan­tia, ae. f. g. Precipitation. S. Vide Haste. Vt supra.
  • Hastinesse of iudgement, or to great haste to iudge. Praepropera iudicandi cupiditas. Precipitation de iugment, trop grand haste de iuger. S.
  • Hatche egges. Excludo, is. Excudo, is. vt Excudere, vel Excludere oua. Esclorre des oeufs. S.
  • Hatche of a dore. Antica.*
  • Hatche of a shippe where they walke. Pergula, ae. f. gen. Le tillac. H.
  • Hatched, as byrdes, or chickens be. Effoetus, a, um. Fotus, ta, tum. Couué. S.
  • Hatches of a shippe. Fori, orum. masc. gen. Le tillac, le besle. S.
  • Hatchet. Securicula, lae. f. g. Vne hachette. S.
  • Hatching of chickens. Pullatio, onis. foem. ge. Con­uée de poulsins. S.
  • Hate, disdaine, or to despise. Abhominor, aris. Ab­horreo, es. Odi, sti, it, isse. Prosequi odio. Odio habere, Odium in aliquem habere. Hair. S.
  • [Page] Hate with disdayne. Fastidio, is. Hair auec desdaing. S
  • Hate priuely in the harte. Simultates suscipere.
  • Hate the state of mariage. Ab re vxoria abhorrere. Hair l' estat de mariage. S.

    To get him selfe hate, or enuie. Incendere in se odia. Inuidiam & odium suscipere, Cumulare si­bi inuidiam. Se faire hair.

    We hate him not. Non alienum animum ab eo habemus. Nous ne le hayons point. S.

  • Hated. Fastiditus, a, um. Inuidiosus. Inuisus, a, um. Odiosus, a, um. Abhominatus, ta, tum. Hay. S.
  • Hated of God, and men. Deo hominibusque inui­sus. Hay de dieu & de hommes. S.

    To be hated. Esse odio, Odium ferre, In odio es­se, Incurrere in odia, Suscipere odium alicuius. Estre hay. S.

  • Hated to be of the enemies. Odio apud hostes la­borare. Estre hay des ennemis. S.

    To be very muche hated. Peruenire in maximā inuidiam, flagrare inuidia, vel conflagrare, Op­primi inuidia, Inuidia aestuare. Estre fort hay. S.

  • Hated extremely. Perosus, a, um. vt Germani Ro­manis perosi sunt. The Germaines are hated of the Romaines. So is Perosus passiue with a datiue case: and actiue with an Accusatiue: vt foemineum genus perosi. Hating women.
  • Hater. Exosus, Osor, oris. m. ge. Haineur. S.
  • Hater of mans company. Misanthropos, Osor ho­minum, Qui odit homines, Qui fugit hominum congressus. Qui hait les hommes. Cal.
  • Hater of women, or womens company. Misogynes.
  • Hatred. Fastidium, Inuidentia, Inuidia, Odium, Of­fensio, Stomachus, chi. m. g. Haine. S.

    Particuler, or priuate hatred. Priuatum odium. Particuliere haine. S.

  • Hatred hidden and dissembled. Compressum atque tacitum odium, Occlusum odium. Vne haine ca­chée & dissimulée. S.
  • Hatred couuert or hidden. Simultas, tatis. foe. gen. Vne haine couuerte. S.
  • Hatred rooted in. Inustum odium, Insitum penitus odium. Vne haine enracinée. S.
  • Hatred mortall. Intestinum odium, Odium acer­bissimum, vel Internecinum. Haine mortelle. S.
  • Hatred immortall. Odium infinitum, Immortale odium. Vne haine immortelle. S.

    Obstinate hatred. Odium inexpiabile, Inexora­bile, Pertinax. Haine obstinée. S.

    Olde, or inueterate hatred. Inueteratum odium, vel vetus. Haine inueterée. S.

    To get hatred. Odium re aliqua conciliare. Ac­querir haine. S.

    To be hated, or in hatred of all the worlde. In odio esse omnibus, Odio esse apud omnes, ve­nire in odium omnibus. Estre en la haine de tout le monde. S.

    To bringe one into hatred. In inuidiam aliquem adducere, Concitare inuidiam alicui, vel confla­re. Mettre en haine. S.

  • Hatred priuie. Latens odium, Dissimulatum o­dium. Haine couuerte. Cal.
  • Hatefull. Odiosus, a, um, Inuidiosus, Stomachosus, a, um. Hayneux, odieux. S.
  • Hatefully. Inuidiose, Odiose, Stomachose. Auec ennuy. S.
  • Hating God and man. Impius, a, um.*
  • Hatte. Galerus, ri. Galerū, ri. Petasus, si. Vmbella, Causia, Pileus viatorius solem defendens. Cha­peline, chapeau. H. But Petasus, & Causia, Signi­fie a great hatte. Vn grand chapeau. S.
  • Hatte, after the manner that priestes did weare in olde tyme. Albogalerus. Festus.
  • Hatte bande. Spira, ae. Corde, ou bendeau entortillé. H.
  • Hatted. Petasatus, a, um. Sueton.
  • Haue. Habeo, es. Auoir. S.
  • Haue a dymme sight. Caeculto, as.*
  • Haue a good hope. Auram captare.
  • Haue a good name. Audire bene.
  • Haue an ill name. Audire male.
  • Haue, or take away. Aufero, rs. Oster. S. Apage. Di­ctio comica.
  • Haue by chaunce, fortune, or lotte. Sortior, iris. A­uoir par sort. S.
  • Haue compassion. Misereor, eris. Commiseresco, scis. Miseresco, scis. Auoir pitié d' aucun. S.
  • Haue familiar communication with one. Sociare sermonem, Conferre sermonem cum aliquo. S.
  • Haue great losse. Calamitatem subire.
  • Haue in estimation, or reuerence. Colo, is. Vene­ror, raris. Adoro, as. Auoir en reuerence.
  • Haue in memory, mynde, or remembraunce. Memi­ni, isti. Recordor, aris. Reminiscor, sceris. Teneo, es. Vide remembre.
  • Haue in primarie possession. Occupo, as. Occuper, vsurper.
  • Haue leaue. Accipere potestatē, copiam vel gratiā.
  • Haue like estimation or power, or to be of like cal­ling. Aequipolleo, es. Parem potestatem habere.
  • Haue muche misery. Aerumnas subire.
  • Haue regarde, or respecte. Respicio, is. Regarder.
  • Haue smal affiaūce in one. Derogare fiduciā alicui.
  • Haue small credite. Authoritate egere, Non opti­me audire, Opinione laborare, Nihil dignitati atque opinioni alicuius tribuere. N' auoir pas bon credit. S.
  • Hauen or port. Ostium, ij. Portus, us. m. g. Vn port. S. Portuosus, a, um. Full of hauens. vt Portuosus locus. The place where are many hauens. Le lieu ou il y ha plusieurs ports. S.

    I am in the hauen, porte, or sauegarde. In por­tu sum. Ie suis à port. S.

    To flie into the hauē. In portū confugere. Se ie­cter dedens le port. S.

    The edge, or corner of the hauen. Cornu portus. Le coing du port.

  • Hauing. Habens, Gaudens, Possidens, Tenens, tis. Part. Ayant. S.
  • Hauing his, or their owne desire, or wyshe. Voti compos.
  • Hauing power of diuine thinges. Diuinipotens, [Page] tis. Qui in diuinis potestatem habet. Cal.
  • Hawe in the eie. Vnguis, guis. m. gen. Membranula oculi sub angulo oriens, quae ita augescit quan­doque vt pupillam operiat. Paille. Pals.
  • Hauke. Accipiter, tris. m. g. Oiseau de proye. S.
  • Hauke, called a busharde. Buteo, onis. m. ge. Oiseau nommé Buisart, ou Buzart. S.
  • Hauke, called a hoby. Accipiter palumbarius. H.
  • Hauke, called a kesterell. Tinnunculus. Quercelle, ou cercelle. H.
  • Hauke, called a Marlion. Alietus, ti. Aesalo. Esme­rillon. H.
  • Hauke, called a Ryngtayle. Pygargus, gi.*
  • Hauke, called a Sakre. Accipiter hierax.*
  • Hauke, called a Sparhauke. Nisus, si. * Accipiter fringillarius. Espreuier. H.
  • Hauke, or to hunte for byrdes. Aucupor, aris. Chaser aux oiseaux. S.
  • Hauker. Auceps, pis. Vide Faulconer.
  • Hauking or birding. Aucupatio, Aucupium, ij. n. g. Oiselerie. S.
  • Haunce of a dore, or other lyke. Limen, inis. Super­cilium, lij. n. g. Limen superum. Le linteau. S.
  • Haunce, or transumpt. Hyperthyron.*
  • Haunche. Clunis, nis. Coxa, ae. f. g. La hanche. S.
  • Haunche of venison. Clunis ferina.
  • Haunte. Colo, is. Frequento, as. Celebro, as. Versor, aris. Conuersor, aris. Hanter.
  • Haunte, or to kepe company with harlots. Scortor, aris. Paillarder. S.
  • Haunted, or y t is muche vsed. Celebratus, a, um. Frequens, tis. om. g. Hanté. S. vt Locus frequens. Vn lieu fort han [...]é. S. A place very muche hanted.
  • Haunter of bawdy houses. Ganeo, onis. mas. ge. Vn haunteur de tauuernes bordelieres. S.
  • Haunter of other mens tables, as an vnbidden gueste. Parasitus, ti. m. gen. Vn parasite patelin, ou iaquet. S.
  • Haunter of whores, or one giuen to lecherie. Libi­dinosus, a, um. Addonné a paillardise, Impudique. S.
  • Hawte mynded, or hauing an elated or surprysed harte. Ambitiosus, a, um. Insolens, tis. Sublatus, a, um. Superbus, Turgidus, a, um. Elatus, a, um. Fastosus, a, um. Haltain. S.
  • Hawtely. Sublaté, Elaté. Haultainement. S.
  • Hawtines of mynde. Fastus, Spiritus, Elatio, siue Excelsitas, aut sublatio animi. Haultaineté. S.
  • Hawthorne beries. Zura.* Aphrorum lingua semē paliuri vocatur conrra Scorpiones efficacissi­mum. Plin. lib. 24. cap. 11. Cal.
  • Hawthorne tree. Spina alba. Espine blanche. Pal. Aubespin. S.
H. ANTE. E.
  • HE. Ille, Ipse. Celuy. S.
  • He him selfe. Ipse ille, Ille ipse. Cestuy. S. vt Ille ipse diuinationis author Chrysippus. Cestuy la Crisip, qui. &c. Chrysippus him selfe was the authour. &c.
  • Head. Caput, Cephale, Cephalis. La teste. Et Ca­pitellum. diminut. Ang. A litle or small head. Testelette, petite teste. Cal.
  • Head cut of. Amputatum vel praecisum caput. Teste coupée. S.

    Great head. Turpe caput. Virg. Grande teste. S.

    To vncouer his head. Caput aperire. Descouurir sa teste. S.

    To put his head vp aboue the water. Efferre caput vndis. Mettre la teste hors de l' eaue. S.

  • Head, being piked and sharpe aboue lyke a suger lofe. Argutum caput.
  • Head bande, or head fillet. Vitta, ae. f. g. Vn bende ou ruben de teste. S.
  • Head of a conduite. Diuidiculum, li. n. g.
  • Head of a darte, iauelin or speare. Sicilices, Spicu­lum, li. n. g. Le fer d' vne lance. S.
  • Head of a deare. Cornua. Vide Heades.
  • Head of an arrowe, or shafte. Spiculum, li. Aculeus sagittae. La poincte du fer d' vne fleiche. S.
  • Head of a great nayle. Bulla, ae. f. g. Teste de gros clous esleué en bossette. H.
  • Head of a ponde, or stagne. Obthuramentum stag­ni. Plin. La bonde d' vn estang. S.
  • Head, or chapiter of a piller. Epystilium, ij. neut. g. Le chapeteau d' vne colomne, ou pilier.
  • Head, or captaine of rebelles, or seditious folke or other mischieuous persons, or of the act it selfe. Factionum princeps, Malorum caput.

    To head, or beheade one. Auferre caput alicui, Abscindere caput ceruicibus, Decutere caput a­licui, Demetere caput ferro, Recidere caput, Minuere capite. Bud. Descapiter quelqu'vn.

  • Headed to be. Lucre capite, Plecti capite. Auoir la teste trenchée.
  • Headed, or chopped of. Truncatus, a, um. Tronqué, ou coupé. S.
  • Headed with yron or steale, as an arrowe, darte, or Iauelyn. Praepilatus, a, um. Ferré. S.
  • Heady, or hauing a great head. Capito, nis. mas. ge. Qui ha grosse teste. S.
  • Heady, or obstinate in opinion. Capito, onis. Cic.
  • Headyng, or chopping of, or clipping of any thing. Trūcatio, onis. f. g. Troncation. S.
  • Headles, or without a head. Acephalus, a, um. Sans Teste. S. Acephali. Were heretiques hauinge no guyde.
  • Headling, or whiche doth without aduise, hasty. Praeceps, pitis. Qui fait sans aduis, hastif. S.
  • Headling. Praecipitanter. Inconsiderate, hastiuemēt, inconsidereement. Cal.
  • Headman of a citie, towne, or countrey. Optimas, tis. Proceres, rum. Primas, tis. com. gen. Vide Chiefe ruler.
  • Headman of a Iurie. Praeiurator, oris. m. g.
  • Headmans office, rule, condition, or state. Optima­tus, us. Primatus, us. m. g.
  • Headmans othe. Praeiuramentum, ti. n. g.*
  • Heades of deare. Cornua, nuum. n. g. Testes de cerfs.
  • Head stall for a brydle. Aurea, ae. Frontale, lis. n. ge. [Page] Reticulum scorteum, quo caput equi induitur, Habena verticaria. La testiere d' vn cheual. S.
  • Heale, cure, or to remedy. Curo, as. Medeor, eris. (verb. depo. car. praet. & supin.) Medico, as. Medi­cor, aris. Sano, as. Superstito, as. Consano, as. E­mendo, as. Sanitatem restituere, Sanum facere, Medicinam facere, Medicinā adhibere, Reme­dium facere. Guarir, mediciner, ou remedier. S.
  • Heale perfectly, or soūdly. Percuro, as. Guarir du tout
  • Health. Integritas corporis, Salubritas, Sanitas, Sa­lus, Valentia, Valetudo, nis. f. g. Santé. S.
  • Health causing, or that deliuereth from peril. So­spitalis, le. om. g. Qui deliure de peril. S.
  • Health giuer, or that saueth and warranteth from perill. Sospes, tis. com. ge. Qui sauue, & garantit d' vn danger. S.
  • Healthfull, or in health to kepe, preserue, or saue. Sospito, as. Vegeto, as. Garder sain & sauue.
  • Healthfull to be. Sanesco, scis. Valeo, es. Valesco, Vegeo, es. Sanus fio. Estre sain. Cal.
  • Healthfull to waxe. Sanesco, Valesco, scis. Conua­leo, es. Inualeo, es. Emergere ex incommoda va­letudine, Ad vitam transire, Se recolligere, Sa­num fieri. Se guarir. S.
  • Healthfully, or in heathe, or lyke a whole and per­fecte man. Salutariter, Salubriter, Saniter. Sai­nement.
  • Healthy, or healthfull. Incolumis, Saluber, ris, re. Salutifer, ra, rum. Salutaris, re. Sanus, a, um. So­spitalis, le. Valens, tis. Sain, & Salutaire. S.
  • Heape. Aceruus, ui. Agger, ris. Cumulus, Conge­ries, Sagma, ae. f. g. Monceau. S.
  • Heape of any thing in the fourme of an hyll. Mons, tis. m. gen. Monceau de quelque chose. S.
  • Heape of stones. Agger, eris. Lythologema.* Con­geries lapidum. Monceau de pierres.
  • Heape, or tufte of grene braunches, or ympes. Pā ­pinarium, rij. neut. gen. Congeries virentium ra­musculorum. Cal. Et Pampinarius, a, um. Per­taining to a heape or tuft.
  • Heape together. Exaggero, as. Entasser, mettre en vn tas. Cal.
  • Heape vp. Aggero, as. Accumulo, as. Agglomero, as. Coaceruo, as. Congero, ris. Exaggero, as. A­ceruo, as, aui. Amasser en vn monceau. Accumuler. S.
  • Heape vpon heape, or laye one heape vppon an o­ther. Accumulo, as. Exaggero, as. Repono, nis. Congero, is. Amasser l' vn sur l' autre. S.
  • Heaped, the one on the other. Aggestus, a, um. Cō ­gestus, Exaggeratus, a, um. Accumulatus, a, um. Entassé, Amassé l' vn sur l' autre. Cal.
  • Heaped vp, or caste on heapes. Congestitiuus, a, ū. Congestus, a, um. Amassé.
  • Heapy, or full of heapes. Aceruosus, a, um.
  • Heapyng together. Aggestus, us. Exaggeratio, Ac­cumulatio, onis. f. g. Amassement.
  • Heapely, or by heapes, without order. Aceruatim, Aggestim, Accumulate. Par monceaux. Cal.
  • Heare. Audio, is. Arrigere aures, Petere auribus, Recipere in aures, Accipio, is. Ouir. S.

    To heare attentiuely, or diligently. Arrigere aures, Curam auribus accommodare. Ouir atten­tiuement, ou diligemment.

    To heare willingly. Aequo animo attendere. Ouir voluntiers. S.

    To heare the people willingly. Se facilem prae­bere in hominibus audiendis. Ouir voluntiers les gens. S.

    To heare saye. Audire, Inaudire, Intelligere, Accipere, Venire ad aures. Ouir dire. S.

    To speake by heare saye. Audito nuntiare, Au­ditione, vel ex auditu. Dire quelque nouuelle par ouir dire. S.

    To knowe by hearesaye. Accipere auditione, & fama, Rumorem authorem habere, Nihil praeter audiū habere. Scauoir par ouir dire, & par le bruit

    A iudge, that will not heare the parties speake. Iudex, qui adeundi sui potestatem nō facit, Co­piam sui adeuntibus inuidet, Non patitur secum agi. Vn iuge qui ne veu [...]t point ouir parler les parties.

    I must heare what this man meaneth or thin­keth. Audire habeo quid hic sentiat. I' ay à ouir que cestuy sent. S.

    You heare all the matter. Habes rem omnem. Tu ois tout l' affaire. S.

    To heare the maister. Dare operam praecepto­ri. Ouir vn maistre. S.

  • Heare deafely, or litle, or somewhat. Subaudio, is. Subausculto, as. Ouir vn peu. Cal.
  • Heare dilegētly. Ausculto, as. Vigilo, as. Aurē prae­bere, Operam auscultando dare, Aliquid in au­res suas immittere, Sermoni alicuius operam dare, vel vacare. Escouter. S.
  • Heare hardly, or vnwillingly. Obaudio, dis. * Idē olim, quod obedio, significabat. Fest. Nest.
  • Heare indifferently, or equally. Accipere aequis auribus.
  • Heare. Capillus, Crinis, Cinnus, Pilus, Villus, Co­ma, Capillitium, Caesaries. Cheueul perruque, che­uelure, poil. H.
  • Heare bande, or heare lace. Crinale, lis. Vitta crina­lis, Redimiculum, li. Taenia, ae. Fascia crinalis. Bendeau. H.
  • Heare brayded, trymmed, or curled. Cincinnus, ni. Intortus capillus, Anulus, Coma depicta. Cirrus, ri. m. ge. Cheueul entortillé, passefillon. H.
  • He whiche hath his heares trimmed, or crisped. Cincinnatus, a, um. Cirratus, a, um. Qui ha les che­ueuls regrillez. S.
  • Heare of the head. Capillitium, Capillamentum, Coma. Cheueul, ou poil, ou parruque de la teste. H.
  • Heare, or hayerclothe. Capillatium velum, Cili­cium, cij.. n. gen. Vne here.
  • Heare that is borrowed, as is the heare of suche brydes whose heare is not longe, or is euell co­loured. Coma adoptiua, Adscititia, Galericulū, Sutile capillamentum. Faulse cheuelure, ou perru (que).
  • Heare, or to make heare, or heary. Capillo, las. Ca­pillos facere Faire cheueulx, produere cheuelux. Cal
  • Heareles, or without heare, or hauinge no heare [Page] Depilis, le, om. gen. Sans poil. S.
  • Heares of women, layde out ouer their foreheads. Antiae, arum. f. g. Capronae, Anteuentuli, Propē ­duli crines. Cheueulx de femmes passans sur les frōt en passe sillon. S.
  • Heares hanging downe. Cedentes capilli, Rectae Comae, Passi capilli.
  • Heares in the arme holes. Grandebalae, arum. Pi­li subalares. Le poil desubs l'esceille. H.
  • Heares in the nose. Vibrissae, arū. Vibrissi, Narium pili. Le poil du nez. H.
  • Heares of a yonge bearde not fully growen, called moys [...]nes, or softe heares. Iuli, orum, per meta­phoram. Cal.
  • Heares that growe on the eye liddes. Palpebra, ae. foe. ge. La paupiere des yeulx. S.
  • Heary. Capillatus, a, um. Crinitus, a, um. Pilosus, a, um. Sentus, a, um. Hirtus, a, um. Hirsutus, a, ū. Cheuelu. S.
  • Heary men. Hircipili, Dicuntur homines, qui pilos duros habent, quemadmodū hirci. Fest.
  • Heary, or made of heare. Cilicinus, a, um. Qui est faict d' estamine. S.
  • Heary to growe. Pilo, las, aui. Pilos emittere. Pro­duere du poil. Cal.
  • Hearing a fishe. Vide herring
  • Hearing. Auditio, onis. Auditus, us. masculin. gener. L'ouir. Cal.
  • Hearing all men, or all voyces or wordes. Panom­phaeus. Iouis epitheton dicitur, ꝙ omnia audit.
  • Heate of the weather, or Sunne. Calor, ris. Calidi­tas, Cauma, tis. Feruor, ris. m. g. Aestus, us. m. g. Chaleur. S. vt Virgil.
    Thestylis & rapido fessis messoribus aestu
    Allia serpyllum (que) herbas contundit olentes.
    And Thestylis for reapers that
    are cloyde with burning heate,
    Both garlike and the wylder tyme
    strong smelling herbes doth beate.
  • Heate, or to warme. Calefacio, cis. Calfacio, cis. Callidum reddere. Eschauser. S.
  • Heate, or to warme meanely, but as luke warme. Tepifacio, cis. Faire tiede. S.
  • Heauen. Coelum, li. (Plur. li, vel la.) Olympus, pi. Templum, [...]i. n. g. Le ciel. S.

    The starry heauen. Coelum stelliferum, Coelū stellatū. Ciel plein d' estoilles, ou qui porte les estoilles.

  • Heauenly creatures, or whiche inhabite heauen. Coelites, tum, Habitans au ciel. Cal.
  • Heauenly, or of heauen. Coelestis, e. Coelicus, a, um. Olympius, a, um. Du ciel. Cal.
  • Heauenly sainctes, or the sainctes of paradise. Coe­lites, Superi, Coelicolae. Les saincts de paradis. H.
  • Hebrecian, or of Hebrue. Hebraicus, a, ū. vt Hebrai­ca lingua. Cal.
  • Hebrue, or in Hebrue. Hebraicè.*
  • Hedge. Sepes, pis. Sepimentum, ti. n. gen. Seps, pis. Vn haye. S.
  • Hedge about, enuironne, or to enclose rounde a­bout as it were with a hedge. Praesepio, is. Prae­tendere sepē, Septo includere, Circūmunio, nis. Enuironner, ou clorre tout entour comme de vne haye. S.
  • Hedge before. Praesepio, is. Clorre par deuant. Cal.
  • Hedge, or place full of bryars and brymbles, and because they growe in hedges, it maye be sayde a quicke hedge. Senticetum, Septa, orum. neut. gen. Vn lieu ou croissant force espines. Cal. Septa is also the generall latine to all places enclosed, or hedged.*
  • Hedge made with bryars, or thornes. Bruseum, sei. neut. gen. Haye faicte d' espines. S. Et Hirtae sepes. Hedges made of thornes. Hayes faictes d' espines.
  • Hedge, or to pale in. Sepio, is. Obsepio, is. Interse­pio, Palo, as. Enuirronner, & enclorre de hayes. S.
  • Hedged, or compassed about.. Septus, a, um. Circū ­septus, a, um. Enuironné. S.
  • Hedge hogge, or yrchen. Chirogylius, Echinus, Erinaceus, Heritius, Herinatius. Herisson. H. E­chinus, Is also the generall latine for euerye thyng that is rough and sharpe.
  • Hedge sparrowe. Troglodites passer. H.
  • Hedging byll. Frondatorum falx, Falx arboraria, vel syluatica.
  • Heele. Calcaneus, Calcaneum, Calx, cis. dub. gen. Talus, li. m. g. Le talon. S.
  • Heffort, or younge cowe of the firste calfe. Bucula, ae. Iunix, cis. Iuuenca, Iuuencula, Vitula. Ienice, genisse, ieune vacche. H.
  • Hegges, nyght furies, or wytches, whiche (as Lu­can supposeth) sucke the bloude of chyldren in the nighte. Striges, gum. foe. ge. Vide Shriche owle.
  • Heyda, or hey. Euax. vt Euax iurgio tandem vxorē abegi. Plaut. Heyda, I haue dryuen awaye my wyfe at length with chyding, or scouldinge.
  • Heyghe. Altus, a, um. Celsus, a, um. Excelsus, a, um. Editus, a, um. Profundus, a, um. Hault. S.
  • Heyghe in the insteppe, lofty. Fastosus, a, um. Altus, a, um. Elatus, a, um. Haultain. S.
  • Height, or heightnes. Altitudo, Celsitudo, Fasti­gium, Sublimitas, Summitas, Excelsitas, tis. f. ge. Haulteur.
  • Heignesse of courage, hautines of mynde, loftines. Fastus, Spiritus, Elatio, siue excelsitas animi, aut sublatio animi. Haultaineté. S.
  • Height, or depenes. Altitudo, inis. foe. ge. Haulteur, profondeur. S.
  • Heyre. Haeres, dis. Cleronomus, mi. m.. g. Hoir. S.
  • Heyre in remander. Haeres secundus. Cic. [...]eritier substitu, cu substitué. S.
  • Heyre made by adoption. Haeres adoptatus, Filius adoptionis. Hoir adopté. H.
  • Heyre made by testamente. Haeres scriptus, vel ta­bulatus.

    To appointe, or make an heyre by wryting, and testament. Scribere aliquem haeredem. Faire he­ritier par testament, & par escript. S.

  • Heye ricke, or a cocke of hey. Meta foeni. Vn mulon de foin. S Looke more, Haye.
  • Helicampana herbe. Enula campana, Helenium [Page] Inula, Terminaliū, lij. n. g. Enule campane, Aulnée.
  • Hell. Gehenna, ae. foe. gen. Orcus, ci. Profundi manes (secundum Eurip.) Styx, gis. Tartarus, ri. m. g. Enfer, ou enfers. S.

    They shall suffer punishement in hell for their murdre. Ad inferos parricidij poenas luent. Ils se­ront punis de lour mourtre es enfers. S.

  • Hell hounde, or the dogge of hell. Cerberus, Tri­cerberus, Canis inferus, Triceps, Trifaux, Ter­geminus, Lachrymosae ianitor aulae, Tartareus custos, Ianitor orci, Triforme monstrum, custos plutonius, monstrum Maedusaeum, multiceps be­lua, Ianitor atrae Impauidus Lethes.
  • Hellishe, or of hell. Tartareus, a, um. Infernus, a, um. D' enfers. S.
  • Hellishe soules, or spirites. Vmbrae infernae. Les ames estans es enfers. S.
  • Helmet. Cassis, dis. Galea, ae. Cassida, ae. foem. gen. Vn heaulme. S.
  • Helmeted. Galeatus, a, um. Heaumé. S.
  • Helpe. Adiumentum, Adiutorium, Adiuuamē, Ad­miniculum, Auxilium, Iuuamen, Iuuamentum, Iuuatio, Opis, em, pe. Suppetiae, arum. Sub­sidium, Suffragia, Virtus, tutis. f. g. Aide. S.
  • Helpe. Adesse alicui, Adferre auxilium, vel opē. Ad­iuuo, as. Adminiculor, aris. Annitor, teris, nixus sum. Auxilior, aris. Auxiliū, vel opem ferre, Cō ­modare operam, Iuuo, as. Opitulor, aris. Praesto esse. Respicio, cis. Sustento, as. Subuenio, is. Suc­curro, is. Suffragor, ris. Adiuto, as. Adiumēto esse, Adiumentū dare, Adiumentū afferre, Adiumen­ta importare, Auxiliū portare, Operā alicui dare Operā praebere, Opem referre, Suppetias ferre, Ire opitulatū, Saluti esse alicui, Comministrare, Commodare alicui in re aliqua, Alicui auxilio venire. Aider. S.

    He did helpe, or aide me in my greatest misery. Opem mihi attulit in extremis temporibus. Il m'a aidé en la plus grande necessité. S.

    To helpe, or maintaine the study of an other w t some stipende, or exhibition. Tributū studio al­terius inferre, Cōferre stipendiū studio alterius. Aider les estudes d'aucun d'aucune somme d'argent. S.

    To helpe one an other. Mutuas operas tradere. S'aider l'vn l'autre. S.

    As God shall helpe me. Ita me deus bene amet, Ita me dij iuuēt, Ita viuā, Medius fidius, Ita mihi deū propitiū esse velim. Ainsi me vueille dieu aider.

    He can not helpe him selfe. Iners est membris, Captus est membris. Il ne s'aide point de ses mēbres.

    To craue, or desire helpe, & soucour of another. Implorare fidē alterius. Demander aide, & secours.

    To obtaine helpe, or aide. Auferre opem ab ali­quo. Impetrer aide, & secours. S.

  • Helpe me, or aide me poore wretche. Da dextram misero. Aide moy. S.

    To helpe, or aide according to promise. Operā pro missam dare. Aider comme on à promis. S.

    Yee haue holpen me often times. Mihi frequē ­tem operā dedistis. Vous m' auez souuent aidé. S.

  • Helpe often. Adiuto, as, aui. Aider souuent. S.
  • Helpe to horsebacke, or to horse. In equum sub­ijcere.
  • Helpe with good reporte or sayinges. Ornare suf­fragijs. Plin. Iuni.
  • Helpe vp. Subleuo, as, aui. Soubleuer. S.
  • Helper. Adiutor, oris. Administer. ri. m. g. Celuy qui aide. S.
  • Helper of the stallion to the mare. Peroriga, ae. m. ge. C [...]luy qui fait saillir vne iument a vn cheual. Cal. Vide apud Varr. lib. 2. cap. 7. de re rustica.
  • Helping. Adiutorius, a, um.*
  • Helping. Adiutans, tis. om. g. Aidant. S.
  • Helpeles, lacking helpe, or poore. Inops, pis. (Qua­si sine terra, quae ops dicitur, vnde Inops,) pauper (cui suae res non sufficiunt) eris, com. g. Poure. S.
  • Hemme, a note of blaming, disdaininge, maruay­ling, shewing, or of taciturnitie. Hem, Interiect. vt non hercle intelligo. S. non? Hem. Teren.
  • Hemme. Fimbria, Lacinia, Ora. Peniculamentum, ti. n. g. Borde. S.
  • Hemeroydes, or pyles in the fundament. Marisca, cae. foe. gen. Fic. Tuberculum in ano ad similitu­dinem fici.
  • Hempe. Cannabis, is. f. g. Canabis bis. Chanure.
  • Hempen corde, or a corde made of hempe. Tomice, ces. Tomix, icix. f. g. Chorde faitte de chanure. Cal.
  • Hempen, or of hempe. Canabaceus, a, um. Canabi­nus, a, um. De chanure. Cal.
  • Henbane, herbe. Hyoscyamos, Hyoscyamus, Sym­phonia, Symphoniaca, Appollinaris, Fabulum, Altercū, Iouis faba, Faba suilla, Herba calicula­ris, Faba lupina, Mania, Iusquiamus. Hannebane, Endormie, febue de porc. H.
  • Hence. Hinc. D' ici. Vt, Hinc a nobis profecti in cae­lum reperientur. D' ici d'anec nous. &c.
  • Hence awaye. Apage, vt, Apage te. Terent. Oste toy. S
  • Henne. Gallina, nae. foe. g. Geline, ou poulle. S. Gallina­ceus, a, um. Of a henne. D'vne poulle. S.
  • Henne that is yonge, called a pullet. Gallinula. ae. Pullastra, ae. foe. g. Vne gelinete. S.

    The henne hath layde an egge. Gallina ouum peperit. Cic.

    To sette hennes a browde. Supponere oua gal­linis.

  • Henne fed or francked, or a fatte henne. Altilis gallina. Mart.
  • Henne that feadeth at large, and is not francked. Chortalis gallina.*
  • Henne whiche breadeth chickens. Ouifera gallina.
  • Hennes of Afrike. Meliagrides. Gelines d' Afrique. S
  • Heraulde of armes. Fecialis, lis. Verbenarius, rij. Pater patratus. Vn herault. S. Quē penes est belli, Pacisque denuntiandae potestas. Cal.
  • Herbe. Herba, ae. Herbe. H. Et herbaceus, a, um. Ang. Of herbes. D' herbes. Cal. Et Herbarius, a, um. Ang. Pertaining to herbes. Apertināt aux herbes. Et Herbosus, a, um. Herbidus, a, um. Ang. Full of herbs. Plein d' herbes. Et Herbula, ae. diminut. Ang. A litle herbe, or younge herbe. Herbette. S.
  • [Page] Herbe for the pot, or any kynde of herbe sowen to eate, as those of y e gardine. Lachanum, ni. Olus, ris. n. g. Toute sorte d' herbe semée pour manger, com­me celle de iardins. S. Olus is taken also for poore or simple fare. Vt fastidire olus. Mart. To ab­horre symple fare.
  • Herbe gatherer. Herbarius, rij. m. g. Vn herbier. S.
  • Herbe grace, or Rewe. Ruta, ae. f. g. Rue. H.
  • Herbe hauing but one stalke, or stemme. Vnicaulis, le. om. gen. Qui n'a qu' vne tige. Cal.
  • Herbe hauing three leaues. Trifoile, or three lea­ued grasse. Trifolium, lij. n. g. Treffle. H.
  • Herbe knower, whiche can discerne the vertues of them. Herbarius, rij. m. gen. Vn herbier, expert aux simples, a les cueiller. Cal.
  • Herbe market. Lachanopolium, lij. n. g. Forum oli­torium, Locus vendendis oleribus destinatus.
  • Herbe potage. Herbacea olera.
  • Herbe seller. Lachanopolos, Olitor, ris. Venditor olerum, Lachanopola, ae. m. ge. Vendeur d' herbes bonnes a manger. Cal.
  • Herbe that groweth by the own accorde, not sowed or sette. Herba voluntaria quae sponte citra se­mentem nascitur, cui satiua opponitur. Herbe qui croist de par soy sans estre semée, ou plantée. H.
  • Herbe to be, or to growe like an herbe. Herbesco, scis. Herbasco, scis. Deuenir en herbe. S.
  • Herbes hastely gathered, or sodenly plucked vp. Verbenae, arum. f. g. Sagmina, num. n. gen. Plin. gramina ex arce cum sua terra euulsa, quibus le­gati semper vtibantur, quum ad hostes claricatū mitterentur. Cal.
  • Herbes hauing iuyce lyke mylke, as spurge, & such like. Lactariae herbae. Plin.
  • Herbes to bringe forth. Herbo, as, aui.*
  • Herby, or full of herbes, or hauing herbes. Herbi­dus. Herbosus, a, um. Plein d' herbes. S.
  • Herby, or pertayning to herbes. Herbarius, a, um. Apertenant aux herbes. S.
  • Herboure. Bruseum, Viretum, ti. Viridarium, rij. n. gen. Vn verger. Cal.
  • Herbour, or drinking place made in a garden, with bankes or beddes of herbes. Stibadium, dij. n. g. Dicitur autem à stibadibus herbis ad discumbē ­dum idonijs. Cal.
  • Herdeman. Bubulcus, Bucolus. Pastor pecorarius. Bergier ou pasteur. S. Et Pastoralis, le. ac Pastorius, a, um. Pertaining to a herde man. De pasteur. Et Bubulcitari. Plaut. To playe the herdeman.
  • Herde of neate. Bucerum armentum. Bucolicon.* Grex armentorum, Armentum, ti. n. g. Troupeau de gros bestial. S. Et Bucolicus, a, ū. Qui est de trou­peau. S. Pertaining to a herde of neate, or ke­ping of neate.
  • Here. Hìc, abuerb. Ici. S. vt Vbi est pater tuus? Hîc Where is thy father? Here. Ou est ton pere? icy.
  • Here and there. Hic Illic, Hinc Illinc, Passim, Seor­sum. D'ici dela. S.
  • Heresie. Haeresis, sis. Lesae religionis culpa, Cri­men laesae fidei. Impia fraus. Heresie. S.
  • Heretike. Haereticus Heretique. S. Et Haeresiarcha, ae. m. g. Haereticorum princeps. Cal. An archehe­retike, or head heretike.

    To be an heretike. Impia fraude se obligare, Impiam fraudem admittere. Estre heretique. S.

  • Heritage. Cleronomia. Haereditas, tis. f. g. Heredité.
  • Heritage, or possession. Res, Praedium, Possessio, onis. f. g. Heritage. S.
  • Heritage y t is smale. Possessiuncula, lae. f. ge. Vn petit heritage.

    To caste one forthe of heritage, or possession. Deijcere aliquem de possessione. Mettre hors quelqu' vn de son heritage. S.

  • Heritage, or possessiom whiche may be solde lawe­fully. Allodium, dij. Haereditas dicitur, quā ven­dere, vel donare possum. Cal.
  • Heritage, wherein a man hath an estate of fee sim­ple. Allodium, dij. Res libera, & propria alicu­ius, ex qua praestetur tributum. Cal.
  • Herimite. Anachoreta, Eremita, tae. m. ge. Hermite ou Ermite. S.
  • Heron byrde. Ardea, Auis Diomedaea. Heron. H.
  • Heron sew. Ardeola, lae. f. g.*
  • Herring a fishe. Halec. icis. f. & n. g. vel Halex, icis. foe. g. Harang ou hareng. H.
  • Herring in pickle, or pickle herring. Halex condi­tanea. Hareng salé. H.
  • Herring called a redde herring. Halex infumata, vel passa, vel fumo durata. Harang soré. H.
  • Herse for a dead corps. Cenotaphium, ij. Tumulus inanis. est enim vt capsa quae ponibatur in tem­plo in exequijs mortuorum. Inane scpulchrum, vel vt apud Sueton. Honorarius tumulus. Cal.
  • Hewe cleane, and smoothe. Edolo, as. Dolor. S.
  • Hewe with an axe. Dolo, as. Idem. S.
  • Hewe, or to hacke small. Concido, dis. Hacher minu.
  • Heuy of weighte. Onerosus, Ponderosus, sa, sum. Grauis, e. Qui poise & charge beaucoupe, pesant. S.
  • Heuy or sad. Tristis, e. Moestus, ta, tum. Triste. S.
  • Heuy, or slowe. Stlembus, a, ū. * Grauis & Tardus.
  • Heuy or slouthfull. Piger, ra, rum. Tardus, Segnis, Fugitans laboris. Paresseux.

    To become heuy, or sadde. Tristitiam contrahe­re. Deuenir triste. S.

  • Heuy, or sadde to be. Moereo, es. Estre triste & dolent.

    To become heuy in weight. Grauescere, Ingra­uescere. Deuenir pesant. S.

  • Heuely. Graue, Grauiter. Vide Greuously.
  • Heuely, or vnlustely. Pigrè. Tardement. S.
  • Heuines, or sadnes. Aerumna, nae. Moeror, ris. Mo­les, Molestia, Taedium. Tristitia, Contractio ani­mi. Tristesse ou tristeur. S. Vide Care, Griefe, sorowe.
  • Heuinesse or great sadnesse. Summus moeror. Ae­grimonia, ae. f. g. Grande tristesse. S.

    To bring one into heuinesse, sadnesse, and so­rowe. Vocare aliquem in luctum. Moestitiam in­ferre, vel offerre moerorem alicui. Donner trestesse, ou mettre en trestesse, & doleur. S.

  • Heuines. or weight. Grauitas, tatis. Ponderositas, [Page] tatis. foe. gen. Pesanteur. S.
  • Heuines of the head. Capitis grauitas, aut grauedo. Pesanteur de teste. S.

    Which causeth and engendreth heuinesse of the head, or whiche is subiecte to the heauinesse of the head. Grauidinosus, sa, sum. Qui cause & en­gendre pesanteur de teste, ou qui est soubiect d'auoir pe­santeur de teste. S.

H. ANTE. I.
  • HIdden to be. Abdor, eris, vel ere, passiuum. Estré caché. S· Et Latêre, In tenebris iacêre, Carêre publico. Idem.
  • Hide. Abscondo, is, di. Abstrudo, is. Celo, as, Condo, is. Occulo, is. Occulto, as. Operio, is, Pallio, as. Recondo, is. Remouere ab oculis. Tego, is. Ab­do, dis. Supprimo, is. Velo, Obscuro, as. Cacher. S.
  • Hide a faulte. Contego, is. Pallio, as. Obuoluere vitium. Cacher quelque vice.
  • Hide before. Praeuelo, as. Couurir par deuant. Cal.
  • Hyde fyrst. Praetego, is, xi. Praeuelo, as. Idem.
  • Hide heauinesse, or thoughte. Premere dolorem.

    To hide him selfe behinde one. Obtegere se cor­pore alicuius. Se cacher derriere aucun. S.

    To hyde and dissemble a thing. Ferre obscurè aliquid. Cacher quelque chose & dissimuler.

    To hyde his children in the woode. Deponere in siluas liberos. Cacher les enfans es bois. S.

    To hide his folly. Abdere stultitiā. Cacher sa folie.

    To hide him selfe from his maister. Ex conspe­ctu heri abdere se. Se cacher du maistre. S.

  • Hide in corners, or in a secrete place. Illatebro, as. Cacher & coler en lieu secret. Cal.
  • Hide in the grounde. Inhumo, as. Humo, as. Enterre It is rather to bury.
  • Hyde or skynne of a beaste. Byrsa, ae. Exuuiae, arum. Pellis, Scortum, Tergum, gi, Tergus, oris. Co­rium, ij. n. g. Cordouan, du cuir. Et Pellicula, dimi­nut. Ang. A litle or thinne skynne or hyde. Pe­tite peaue. Cal.
  • Hidde. Absconditus, a, um. Abscōsus, Abstrusus, Ce­latus, a, um. Obscurus, a, um. Occultus, a, um. Re­positus, a, um. Secretus, a, um. Suppressus, Te­ctus, a, um. Couditus, ta, tum. Reconditus, ta, tū. Delitens, tis. Abditus, ta, tum. Caché.
  • Hidde, counceled, or not knowen. Apocryphus, a, um. Celatus, a, um. Caché, celé. S.
  • Hidde to be. Lateo, es. verb. neut. Oblitesco, scis. Estre caché, Se cacher. Cal.
  • Hideouse. Horridus, a, um. Sentus, a, um. Perhorri­dus, da, dum. Hideux. S.
  • Hideouse, and horrible to see. Aspectu horridus, Hi­spidus. Hideux & horrible à veoir. S.
  • Hideously. Horridè, Torué. Hideusement.
  • Hidie, or of a hyde, or skinne. Pelliceus, a, ū. * Ter­ginus, na, num. De cuir. Cal.
  • Hiding. Absconsio, onis. Occultatio, onis. f. g. Cache­ment, ou reconsemēt.
  • Hie a pace, a terme spoken for spede to be made. Accurro, is. Remouere moram. Vide Haste.
  • Hierusalem. Hierosolyma, ae. & Hierosolyma, orū. & Hierosolymae, arum. Vrbs Indaeae, totius Ori­entis clarissima, quae & Hierusalem vocabatur.
  • Highe. Altus, a, um. Aerius, a, um. Celsus, a, um. Ex­celsus, a, ū. Profundus, a, um. Sublimis, e. Subla­tus, a, um. Turritus, a, um. Editus, ta, tum. Hault. S.
  • Highe aboue, or being alofte. Supernus, a, um.
  • Highe alofte. Alté, Excelse, Sublimé, Sublimiter, Sublatè. Haultement. Cal.
  • Highe and difficulte, or harde to come to. Arduus, a, um. Hault & mal aisé à attaindre. Cal.
  • Highe foreheade. Relicina frons. Vide Forehead.
  • Hyghe hill, or place to loke about, to spie thynges farre of, or a prospecte or beakon. Specula, lae. f. g. Beffroy ou eschauguette. S.
  • Highe mynded. Elatus, a, um. Turgidus, a, um. Fa­stosus, sa, sum. Animus altissimus. Haultain. S.
  • Hyghe, or deepe. Altus, a, um. Hault, ou profond. Cal.
  • Highe, or talle. Procerus, a, um. Fort hault. Cal.
  • Highe place, and broken. Verrûca, cae. foe. ge. Vn lieu hault & derompu. S.
  • Highe place, vneasie & perillous for falling. Praeci­pitium, ij. n. g. Vn lieu hault mal aisé & dangereux a cheoir. S.
  • Hyghe pryce Graue pretium.
  • Highe stomaked. Elatus, a, um. Sublatus, Superbus, Turgidus, a, um. Vt supra.
  • Highe treasurer. Aerarij praefectus, Arcarius sum­mus, Arcarius parsimoniarum, vel Sanctioris ae­rarij. Thresorier de l' espargue. S.
  • Highe waye. Militaris via, Platea, Via publica, Ce­libris via, Via trita, Iter tritum. Le grand chemin. S
  • Higher. Altior, ius. Sublimior, ius. Superior, ius. Plus hault. S.
  • Hyghest of all. Summus, a, um. Altissimus, a, um. Su­premus, a, un. Treshault. S.
  • Highest office. Amplissimus magistratus.
  • Highest, or at the moste height. Summe, Supreme, Altissimé. Treshaultement. S.
  • Highly. Alté. Haultement. S.
  • Highnes. Altitudo, Summitas, Summitudo. Vide Height.
  • Hill. Collis, Mons, tis. Rupes, pis. foe. gen. Vn mont ou vne montaigne. S.
  • Hill being cragged and broken, that a man vnneth may ascend it. Praeruptus mons, vel Abruptus, Praeruptior collis. Mons inaccessus. Montaigne inaccessible.
  • Hill full of stones, or a ragged rocke. Cautes, tis. f. g. Vn rocher ou vne roche. Cal.
  • Hill of a huge height betwene Brittaine and Ire­lande, called our ladies hyll, it is a promonto­rie called. Salanga.*
  • Hilles or mountaynes growen with woodes. Syl­uigeri montes. Montaignes ou les bois croissent. S.
  • Hilles being bare and playne, without woodes. Tonsi colles.
  • Hilles called chiuet hilles, whiche be promonto­ries, or hilles deuidinge Englande and Scot­lande. Ordo luci.
  • [Page] Hilly, or ful of hilles. Montosus, a, um. Plein de mon­taignes. S.
  • Hilly, or of a hyll. Montaneus, a, um. De montaigne. S.
  • Hillocke, or litle hyll. Collis, Monticulus. Collicu­lus, li. Grumus, mi. Tuber, Tumulus, li. m. ge. Vn tertre. S. Vne montaignette. S.

    A place full of litle hillockes. Locus tumulosus. Lieu plein de petis tertres. S.

  • Hilte of a dagger or sworde. Capulus, Capulum, li. Manubrium, ij. n. g. Vn manche. S.
  • Himpe. Varicor, aris. Vide Halte.
  • Hympne, psalme, or prayse in a songe. Hymnus, ni. m. g. Hymne. Pals.
  • Hympne to singe. Psallo, as. Chanter. Cal.
  • Hinde. Cerua, ae. foe. g. Biche. S. Et Ceruinus, a, um. Of a hynde.*
  • Hindecalfe. Hinnulus, li. m. ge. Bicheteau. S.
  • Hinder, or to lette one from doyng of a thing. Ar­cere, Impugnare, Inhibere, Obstare, Occupare, Praepedire, Cauere aliquem facere aliquid, Ob­esse, Intercedere. Empescher de faire quelque chose. S
  • Hinder, lette, or to disturbe one. Disturbare, Inter­turbare, Interpellare. Empescher & destourber. S.
  • Hinder, and to lette that a thing come not to passe. Moram alicui rei offerre, Rem aliquam distra­here, vel Impedire, In mora esse, Moram alicui rei facere. Empescher & retarder que quelque chose ne se face. S.
  • Hinder the execution of a sentence. Sententiae exe­cutionem interpellare. Empescher l' execution d' vne sentence.

    Not to hynder th'execution. Non aduersari quo minus lege agatur, Moram rei exequendae nullā facere, Exequenti mandatum moram non affer­re. Ne point empescher l' execution. S.

  • Hinder feete. Pedes posteri, vel posteriores.
  • Hinder that commeth after, or the laste. Posterior, rius. Posterus, a, um. Qui vient apres, le dernier. S.
  • Hinder part of the head. Occiput, tis. Occipitiū. Le dernier de la teste. H.
  • Hinder parte of the necke. Ceruex, Posterior colli pars. Chignon, la nucque ducol. H.
  • Hinder parte, or decke of a shippe. Puppes, Puppis, is. f. g. Le derriere de la nauire, la pouppe. S.
  • Hinderāce, or lette. difficultas, Impeditio, onis. Im­pedimentum, Intercessio, Obstaculum, Occupa­tio, Praepedimentum. Empeschement. S.
  • Hinderer. Oppugnator, Interpellator, toris. m. ge. Destourbe [...]r. Cal.
  • Hindred, bus [...]ed, or lette. Occupatus, ta, tum. Em­pesché. S.

    To be hindered. Habere negotium, Pati impe­dimentum. Estre empesché. S.

  • Hinge of a doore. Cardo, inis. m. g. Le gond d' vn huis.
  • Hipocrasse, a kinde of wyne made with spices. Vi­num aromatites, vel vinum aromaticum. Hippo­cras. H. etiam Vinum saccatum, Plinio. Idem. Et Aromatites, tae. m. g. Vin hypocras. S.
  • Hipocrisie, false dissimulation, or feyned sanctitie towardes God. Hypocrisis, Virtus adumbrata, Assimulata virtus. Hypocrisie. S.
  • Hipocrite. Hypocrita, tae. m. g. Hypocrite. S.
  • Hire. Conduco, is. Loco, as. Louer. S.
  • Hire a house. Conducere domum. Louer vne maison.

    To hire forth his groundes. Locare, vel loci­tare agros. Bailler ses terres à louage. S.

  • Hire of a chambre, house, or lodging. Locarium, rij. neut. gen.*
  • Hire of a stalion that hath couered a mare. Equi­mentum, ti. n. ge. Le salaire d'vn estalon qui à sailli vne iument. Cal.
  • Hire, or hiring. Conductio, Locatio, onis. foem. ge. Louage. S.
  • Hyre, or mony payde for cariage. Vectigal, lis. Ve­ctura, ae. f. g. Louier. Pals.
  • Hire, wages, or salary. Salarium, ij. Stipendium, ij. n. g. Praemium, Pretium, Meritum, ti. n. g. Loyer. S
  • Hired. Conductus, a, um. Mercenarius, a, um. Qui est loué. S. Et Conductitius, a, um. Ang. That which may be hired, or is vsed to be let to hyre.
  • Hired, or pressed souldier. Authoratus, ti. m. ge. Au­thoramento obligatus.
  • Hired, or reteigned often. Stipendiosus, a, um.*
  • Hired seruaunte. Mercenarius, rij. m. g. Mercenaire.
  • Hired to be. Stipendior, aris. Locor, aris. Estre loué. S.
  • Hirer of one to do a thing. Conductor, toris. mas. g. Qui loue aucun pour faire quelque chose. S. Et Loca­tor, toris. m. g. He that puttes foorthe any thing to hyre. Loeur, qui baille a loage. Cal.
  • Hirer of lande for rentes. Redemptor, toris. m. ge. Fermier, S. A fermer.
  • His, or his owne. Suus, a, um. Sien. S.
  • Hisse like a serpent. Sibilo, as. Siffler.
  • Hisse at one. Exibilo, as. Siffler contre quelqu' vn. Cal.
  • Hissing. Sibilus, li. m. g. Sifflement.
  • Hister, a famous ryuer. Adubanus.*
  • History. Historia, ae. f. g. Histoire. S.
  • Histories, or actes yearely done. Annales, lium. m. g. L' histoire des choses qui sont faictes d' an en an. S.
  • Historiographer. Historiographus, Historicus, ci. m. g. Historiarum scriptor. Historien. S.
  • Historiographer of yerely actes. Annaliū cōditor.
  • Hither. Huc, Icy. vt Adsis huc. Come hither. Viens icy. Pil.
  • Hither and thither. Sursum deorsum, Vltro citre (que) Ca & la. S.

    To runne hyther and thether. Hac illac circun­cursare. Courir ca & la. S.

  • Hitherto. Hactenus, Hucusque. Iusques ici. S.
  • Hitherto, or yet. Adhuc, Etiam nunc, Vsque adhuc. Iusques à present. S.
  • Hitherwarde. Huc, Horsum, Versus hunc locum. Vers ce lieu ci, vers ceste part.
  • Hit. Offendo, is. Plango, is. Heurter, frapper. S.
  • Hit against a thing, taking hurt thereby. Elido, is. Allido, is. Illido, is. Compulso, sas. Heurter contre quelque chose. S.
  • Hit by throwing. Impingo, is, egi.*
  • Hit, or to knocke his head against the doore. Alli­dere vel impingere caput ostio, vel ad ostium. [Page] Heurter sa teste contre l' huis. S.
  • Hit at. Offenso, as. Heurter. S.
  • Hit, or throwe downe. Arieto, tas. Heurter & iecter par terre. S. Or it may be to butte, as a Ramme doth with his heade.
  • Hit, or to strike. Ico, cis. Ferio, is. Appeto, tis. Ferir. S Vide Stricke.
  • Hit the marke. Ferire iugulum, vel metam tangere.
  • Hit the nayle vpon the head. Acum, vel rem tange­re. Rem acu attingere, vel tangere.
  • Hiue for bees. Alueus, Aluus, ui. foe. ge. Vne ruche de mousches a miel. S. Apiarium, ij. n. g. A place where bees are set. Vn lieu des mousches a miel. S.
  • Hiue where the bees make their hony, or the place where the hyues be. Aluear, siue Alueare, & Al­uearium, ij. n. ge. Vne ruche ou les mouches font leur miel, ou le lieu ou sont les ruches. S.
  • Hiue made after the shape of a shippe. Naustibulū, Alueus ad similitudinem nauis factus. Cal.
  • Hiue maker. Aluearius.*
H. ANTE. O.
  • HO, ho, a voice of wondring or disdayning. Hui. vt Terent. Hui, Tam cito? Hoe, soe quickly. Hoho si tost? S.
  • Hoarsse. Raucus, a, um. Rauus, a, um. Enroué. S.
  • Hoarse to be. Rauceo, es. Raucesco, scis. Estre enroué.
  • Hoarse to waxe. Raucesco, scis. Deuenir enroué. S.
  • Hoarsly. Raucé. Enrouéement. S.
  • Hoarsenes. Raucitas, tatis. Rauis, is. f. g. Enrouement.
  • Hoby an hauke. Accipiter palumbarius. Hobreau. H.
  • Hoby, a kynde of Irishe horse. Asturco, Equus toli­tarius. Hobin. S.
  • Hochpot, whiche some do call a pudding. Insitium, ab insectione dictum, Pulmenti genus ex insec­tis & minutatim tritis carnibus confectum. ¶ Hochpot is also a maner of partition at the common lawe, of landes geuen in franck ma­riage. see more in Litleton tenures. Lib. 3. ca. 2.
  • Hogge. Porcus, ci. m. g. Vn porceau. S.
  • Hogge called a barrowe hogge or gilt. Maialis, ver­res exsectus vel castratus. Porc chastre. H.
  • Hogge engendred betwene a wylde bore & a tame some. Hybris, dis. vel Hybrida, ae. Cal.
  • Hogge feader, or one that fatteth hogges. Porcula­tor, is. m. g. Qui engraisse porceaulx. S.
  • Hogge feading, or the makinge of a hogge fatte. Porculatio, onis. f. g. Nouriture de porceaulx. S.
  • Hogge hauing bristles in the necke deuided. Di­sulcus.* Festus.
  • Hoggehearde. Subulcus, ci. m. g. Porcher. Cal.
  • Hogge rosted whole with other thinges in his bel­lye. Porcus troianus. Macrob. in Saturn.
  • Hogge that is fedde wallowyng in the myre. Col­luuiaris porcus. Festus.
  • Hogge vngelt. Verres, ris. m. g. Porcus nō castratus. Vn verrat. Cal.
  • Hoggishe, or of a hogge. Porcarius, a, um. Porcinus, a, um. Qui est de porceau. S.
  • Hoggeshead. Dolium, lij. n. g. Vn muy. S.
  • Hoyse ancres. Anchoras tollere, Anchoras vellere, aut soluere. Leuer les ancres, ou oster. S.
  • Holde. Obtineo, es. Teneo, es. Tenir. S.
  • Holde a conuocation. Agere Synodum.
  • Holde agayne. Retineo, es. Retenir. S.
  • Holde a parliament. Agere conuentus, vel comitia.
  • Holde backe. Detineo, es. Retineo, es. Retenir. S.
  • Holde backe, as not to be hasty, or swifte. Pigro, as.* Cohibeo, es. Tardo, as. Demoror, aris. C [...] ­ctor, taris. Moras agitare, Moram interpouere. Targer, ou tarder. S.
  • Holde breath, or wynde. Animam comprimere, An­helitum premere, vel interpellere. Retenir son haleine. S.
  • Holde for a certaintie. Persuasissimum habere. Te­nir pour tout certaine. S.
  • Holde the hande. Abstinere manum.
  • Holde his peace. Premere linguam, Reticeo, es. Se­gregare sermonem, Sileo, es. Subticeo, ces. Sub­ticesco, scis. Taceo, es. Conticeo, es. Conticesco, cis. Obticeo, ces, Facere finem sermoni, Silen­tiū facere, Silentiū dare, In silentiū discendere, Immutesco, cis. Obmutesco, is. Vocem preme­re, Consileo, es. Comprimere vocem. Se taire. S.
  • Holde one in a fooles paradise. Producere ficta spe. Specula tractare.
  • Holde, or take any thing. Adhaereo, es. Adhaeresco, scis. Tenir a quelque chose. S.
  • Holde possession. Retinere Ius. Cic.
  • Holde primarie possessiō. Occupo, as, aui. Vide get
  • Holde strayt. Complector, eris. vt Arctius puellam complecti. Cic. To holde, or embrace a mayden harde.
  • Holde the better parte. Bonam partem habere, Pri­mas tenere.
  • Holde thy peace. Desinas, Tace, St, vocabulum apud Terent. & Erasmum saepius vsurpatum.
  • Holde water, or to kepe water. Continere, vel con­seruare aquam.
  • Holde violently, or take by force. Occupo, as, aui. Prendre par force. S.
  • Holde vnder by correction, or subiection. Subiugo, as, aui. Vinco, cis. Subiugum ducere, vel mittere, Subigo, is. Depello, is. Imperio subijcere. Sub­iuguer. S.
  • Holde vp, or to sustaine. Retineo, es. Sustento, as. Tollo, lis, sustuli, Fulcio, cis. Sustineo, es. Sou­stenir. S.
  • Holde your peace, or kepe silence. Conticete, Tace­te. Silentium tenete, vel praebete, Comprimite ora. Verg. Conticuere omnes. They all helde their peace, and made no noyse. Vide Hushe.
  • Holde, or the handle of any thing, wherby holde is taken. Ansa, ae. f. g. Vne anse. S.
  • Holde, eare, or handle hauing. Ansatus, a, um. Qui ha vne anse. S.
  • Holde, or holding, or y e force of holding any thing. Tenacitas, atis. foe. ge. Firmitas, & perseuerantia aliquid retinendi. Vn force de retenir quelque chose.
  • [Page] Holden. Tentus, a, um. Tenu. S.
  • Holden to be. Teneor, eris. Estre tenu. S.
  • Holding, or whiche doth holde. Tenax, cis. om. gen. Tenant. S.
  • Holding surely, or faste. Pertinax, acis. om. ge. Qui tient fort. S.
  • Hole, cauerne, or hollowe place. Cauus, ui. mas. gen. Cauum, ui. n. g. Taniere, Cauerne, vn creux. S.
  • Hole. Foramen, inis. n. ge. Vn trou & pertuis. S.
  • Hole and sounde. Vide Whole. &c.
  • Hole in a payre of bellowes. Gula follis. Le trou d' vn soufflet. S.
  • Hole in the earth with many turninges, or wayes hauing no ende, or the ende being vncertayne. Angiportus, us, vel ti. m. g.
  • Hole in the grounde, graue, pit, or the hollowenes of the grounde. Tumba, bae. foe. ge. Locus conca­uus sub terra.

    To bore a hole with a wymble or percer. Tere­bro, bras. Trouer d' vne tariere. S.

    To bore, or make a hole in a thinge. Foro, as. Perforo, as. Inforo, as. Trouer. S.

  • Hole together, or all together, or al whole. Integer, ra, rum. Sain. S. Vide Whole.
  • Holes for culuers or doues, the holes of a culuer house. Cellulae columbarum. Les bolins d' vn co­lumbier. S.
  • Holes of the eyes. Orbes. Statius.
  • Holes whiche be in the top of a mast. Liae, arum.
  • Holy, or full of litle holes, as the pumice stone is. Pumicosus, sa, sum. vel Pumiceus, ea, eum. Qui ha force peris trous comme la pierre ponce. S.
  • Holy, or all whole. Integre, In omni parte, omnino.
  • Holy, or full of holes. Fistulosus, a, um. Multicauus, a, um. Multicauatus, a, um. Multiforis, re. Qui ha beaucoup de trous. S.
  • Holy. Almus, a, um. Diuus, a, um. Sacer, ra, rū. San­ctus, a, um. Sacrosanctus, a, um. Sainct. S.
  • Holy dayes. Festi dies, Feriae, arum. Solemnia, orū. Les festes. et Festiuus, a, um. Festus, a, um. Solem­nis, ne. Ang. Pertaining to holy dayes, or festi­uall dayes.
  • Holy fishe, a kinde of sea fishe. Anthias, Sacer piscis. Vide apud Plin. lib. 9. cap▪ 59.
  • Holy hoke, or great malowe. Althea, Maluauiscus, Bismalua, Hibiscus, ci. Hibiscum, sci. neut. gen. Guimauues. S.
  • Holyly. Alme, Diue, Pie, Pio cultu, Sacre, Sancte. Sainctement. S.
  • Holines. Pietas, Sanctimonia, Sanctitudo, Sancti­tas, atis. foe. g. Saincteté. S.
  • Holy scripture. Agiographa, orū. n. g. Sancta scripta
  • Holy scripture writer, or diuinor. Agiographus.* Et Agiographia, * Is the wrytinge of holye scripture.
  • Holland, a contrey in lowe germany. Batauia Infe­rior, Hollandia, ae. foe. g. Hollande. S.
  • Hollandre, or man of holland. Batauus, a, um. Hol­landus, a, um. Hollandois. S.
  • Holly, or huluer bery. Acylō, Acylos. Pli. li. 16. ca. 6.
  • Holly, holme, or huluer tree. Ilex, cis. Aquifolia, ae. foe. gen. Yeuse. S. Et Iliceus, a, um. Of holly tree. De yeuse. Cal.
  • Hollowe. Cauus, a, um. Concauus, a, ū. Deuexus, a, um. Laqueatus, a, um. Caué. S.
  • Hollowe to make. Cauo, as. Sinuo, as. Tumulo, as. Incauo, as. Cauer.
  • Hollowe place, den, or caue. Cauus, ui. Fouea, ae. Cauerna, ae. Spelunca, cae. Antrum, tri. n. gen. Vn creux, ou cauerne. S.
  • Hollowe place, wherein any thing is holden, or kepte. Conceptaculum, li. n. ge. Le lieu ou quelque chose est conceue, ou garde. S.
  • Hollowenes. Cauitas, tatis. foe. ge. * Concauité. Pal.
  • Hollowenes of foote, or hande. Subtal, Vola, ae. f. g. Caua pars manus, vel pedis. Cal.
  • Hollowenes of the eyes. Conchos.
  • Hollowenes, or hollowe part of a rynge, where the stone is set. Pala annuli. Cic.
  • Holme, or huluer. Vt supra.
  • Holsome. Medicinalis, le. Saluber, ris, re. Salutifer, ra, rum. Salutaris, re. Sanus, a, um. Salutaire. S.
  • Holsome, or profitable. Amicus (Si nectatur re­bus non animatis,) a, um. Salutaire, prouffitable. S.
  • Holsomely. Salubriter, Salutariter, Sane. Sainement.
  • Holsomenes. Salubritas, Sanitas, tatis. f. g. Salubrité.
  • Home. Domus, i, vel us. f. g. Vne maison. S.

    He stayeth for you at home. Te expectat domi. Il t' entend en la maison. S.

    He is not farre from home. Non longe est ab aedibus. Il n' est pas fort loing de la maison.

    With me at home. Ad me domi, Apud me do­mi. Chez moy en ma maison. S.

    I sayde I would be at home. Dixeram me do­mi praesto fore. I'auoye dict que ie seroye en la maison

    To returne home. Se domum recipere. S'en re­tourner, ou se retirer en la maison. S.

    To goe, or departe from home. Domo progre­di, Recipere se domo. Sortir de la maison. S.

  • Home supper. Domicoenium, nij. n. g. Mart.
  • Homely, rusticall, or rude. Agrestis, e. Inconditus, a, um. Rudis, e. Rusticus. Triuialis, le. om. ge. Ru­stique, Rude. S.
  • Homely after the vulgare sorte. Popularis, re. Vul­garis, re. Vulgaire. S.
  • Homely, after the maner of the commō people. Po­pulariter, Vulgariter. Vulgairement. S.
  • Homely, vnlearnedly, or rudely. Inculte, Incondi­te, Pingi minerua, Triuialiter, Indocte. Indocte­ment. S.
  • Homely style, in speakyng, or wrytyng. Stylus gra­cilis, vel tenuis. Tenue filum orationis.
  • Homere, an excellent Greeke poete, borne nere to the ryuer Meles, of whiche he was firste named Melesigenes, & afterwarde because of his blind­nenes he was called Homerus, which in Greke signifieth blynde. He florished before the buyl­dinge of Rome, aboute an hundred and three score yeres, and wrote two worthy workes one of the Troian warres, whiche is called Ilias: [Page] and an other of the wanderinges of Vlysses, named Odyssea, whome Virgil prince of the la­tine poetes hath so imitated, that in some parte (by the iudgement of Macrob. Sat. 5. cap. 11.) he semeth to passe his patren. But of Homere Ci­cero in the fifth of his Tusculans questions, hath these wordes. It is saide that Homer was blynde, but that may they saye that see his pic­ture & not his poetrie. For what Regiō, what coaste, what place of Greece, what shape of be­autie, what battaile, what army, what motions of mē or beastes, is not expressed by him in such wyse? That those thinges whiche he him selfe sawe not, yet he hath made vs to see who neuer behelde the same. Homerus, ri. m. g. Et Homeri­cus, ca, cum. Of Homere.
  • Homecide. Homicidium, ij. n. g. Homicide. S.
  • Homily, or ghostly teaching, preaching, or sermon. Homilia, ae. Concio, onis. Oratio ad populum. Sermon, preschement.
  • Honest. Honestus, a, um. Probus, Pudicus, a, um. Honneste. S.
  • Honest altogether, or very honest. Approbus, a, ū. Fort bon. S.
  • Honest conditions. Praetextati mores.

    A very honest mā. Homo cum primis honestus. Fort honneste. S.

    An honest and courteouse man. Bellus homo, Vrbanus, Ciuilis. Honneste homme & courtois. S.

  • Honest man. Integer homo.
  • Honeste, or to make honest, or to worship. Conde­coro, as. Honesto, as. Honestate prosequi. Faire honneur.*
  • Honesty. Honestas, tis. Probitas, Pudicitia, Venu­stas, tis. f. g. Honnesteté. S.
  • Honesty without corruption, purenesse. Integritas. tis. f. g. Pureté. S.
  • Honestly. Concinne, Condigne, Honeste, Probe, Pudice, Digne, Lepide, Speciose. Honnestement. S.
  • Hony. Mel, lis. n. g. Miel. S. Melleus, a, um. Angl. Of hony. De miel. Cal.
  • Hony combe. Fauus. Vn burnal. S. Et Fauillus, dimi­nu [...]. Ang. A litle hony combe.*
  • Hony dewe. Drosomeli, Mel roscidum vel roreum, Mel aërium, Melliginem quidam vocant. Ruel­lius saliuam syderum vocat. H.
  • Hony gathered, and made of twoo sortes of thyme. Bithymum. Miel faict par les mousches à miel de la fleur des deux sortes de thyms. S.
  • Hony gathering, or the tyme of gathering hony. Vindemia mellis, Mellatio, onis. f. g. La cueillette de miel.
  • Hony maker, or he whiche hath the gouernemente of hony. Meliturgus, gi. Mellarius, rij. m. ge. Qui ha le gouuernement du miel. S.
  • Hony making, or th'arte to make hony. Mellifica­tio, Mellificium, cij. n. g. L'arte de faire miel. S.
  • Hony moone, a terme prouerbially applied to such as be newe maried, whiche will not fall out at the firste, but th'one loueth the other at the be­ginning exceadingly, the likelyhode of their ex­ceading loue, appearing to aswage, which time the vulgare people call the hony moone. Aphro­disia, Feriae hymenaeae.*
  • Hony soppe. Offa melle saporata, sic enim apud Virgil. legendum est libro. 6. Pro vitiosa voce soporata, Nimirum melle delibuta. Soupe de miel.
  • Hony suckle, or woodbinde, an herb. Cerinthe, Pe­riclymenus. Caprifolium, lij. Syluae mater, Vo­lucrum maius, Lilium inter spinas, Matrisilua. Cheurefueille, vincibosse. H.
  • Hony to make. Mellifico, cas, aui. Faire du miel. S.
  • Honor, dignitie, or estate of honour. Claritas, Cla­ritudo, Gradꝰ, us. Honos, oris. Honor, ris. Nomē, Ornamētū. Splēdor, oris. m, g. Honneur, dignité, ou estat de honneur. Et honorariꝰ, a, ū. Ang. Pertay­ning to honour. Apartenant a honneur. S. Et Vene­rabundus, a, um. Full of doing honoure, or hee whiche doth honour, or reuerence. Qui faict re­uerence. Cal.

    These thinges are against your honoure. Haec honori tuo, tuae dignitati, tuae laudi aduersantur. aduersa sunt, nocent, officiunt, labem inferunt, maculas inijciunt, tenebras offundunt, damno sunt, detrimento sunt, iacturam afferunt, de ho­nore tuo detrahunt, adimunt, auferunt, laedunt honorem tuum imminuunt, turpi labe inficiūt, quasi tenebris circumiectis, circumfusis, offusis obscurant.

  • Honor doing. Honorificus, a, um. Faisant honneur. S.
  • Honour dewe only to God. Latria, ae. foe. g. Cultus diuinus. Vall.
  • Honour, maiestie, or dignitie, in the persone of princes. Maiestas, tatis, f. ge. Maiesté ou dignitié en la persone des Rois. S.

    Desirous of honour. Laudis auarus. Couuoiteux d' honneur. S.

    For the honour of God. Per deos immortales. Pour l' honneur de dieu. S.

    In what honour were you. Quo numero fuisti. En quel honneur as tu este. S.

  • Honour saued, or sauing your honour. Dignitate tuta. A terme spoken absolute in a point of re­uerence, as the vulgare saying is, sauing youre reuerence. Reuerentia salua, honestate salua.

    To saye, sauing your honour. Praefari honorē. Dire sauf vostre honneur. S.

    A place of honour. Locus ad agendum amplissi­mus. Lieu d'honneur. S.

  • Honorable. Admirabilis, le. Celebris, e. Clarus, a, um. Honorus, a, um. Ornatissimus, Splendidus, Stolatus, Venerabilis, Honorabilis, le. Magnifi­cus, a, um. Honorificus, a, um. Honorable. S.
  • Honorably. Admirabiliter, Celebriter, Honorificè Clare, Ornatissime, Splendide, Venerāter, Ho­noratè, Magnificè. Honorablement, & ornéement. S.
  • Honorably enterprysed. Auspicatus, a, um.*
  • Honour, or to reuerence, or worshippe. Honorifico, cas. Honoro, as. Obseruo, as. Prosequi honore, Suspicio, cis. Veneror, aris. Honesto, as. Cohone­sto, [Page] as. Honorem tribuere, Aliquem honoribus impertire. Honorer. S.

    To exalte one to honour. Adornare, vel ornare aliquem, Inaurare aliquem. Esleuer. S.

    To be in great honour. Esse summo honore. Estre en grand honneur. S.

    To doe honour vnto one. Decorare, Decus da­re, Honestare, Ornamento esse, Habere honorē alicui, Habere in honore aliquem, Honorem af­ferre alicui. Faire honneur a quelqu' vn. S.

    To see vnto his honour. Pudori consulere, Tu­eri dignitatem. Garder son honneur. S.

    To come to great honour. In gloriam summam peruenire. Paruenir a grand honneur. S.

    To lease his honour gotten. Facere naufragiū gloriae, De gradu dignitatis dimoueri. Pardre son honneur acquis. S.

    To bere honour. Perhibere honorem, Obserua­re aliquem, Honorem alicui habere. Porter hon­neur. S.

    To recouer his honour againe. Extinguere suā infamiam re aliqua, Eleuare ignominiam. Recou­urer son honneur. S.

    Not to accompte of honour. Auersari honorem. Ne tenir compte d' honneur. S.

    To come into honour, and reputation. Inclare­re, Inclarescere. Venir en honneur, & reputation. S.

  • Honour like a God. Reponere aliquem in deos.
  • Honours, or dignities, y t endure but a while. Ca­duci tituli.
  • Hoode. Capitium, ij. Cucullus, li. m. g. Chaperon.
  • Hoode for a woman. Caliendrum, dri. n. g. Chaperon de femme. S.
  • Hoode to cary on the shoulder. Humerale, Hume­rale gestamen. Chaperon qu' on porte sur l' espaule. S
  • Hoode furred. Humerale pelliculatum, Insigne hu­merale. Chaperon fourré. S.
  • Hoode of a graduate. Epitogium, ij. n. g.*
  • Hooded. Cucullatus, a, um.
  • Hoodemanblinde, a kynde of sporte that children vse. Myinda. H.
  • Hooke. Hamus, Lupus, Vncus, ci. Harpago, inis. f. g. Croc. S.
  • Hooke bearer. Falcifer, ra, rum. Qui porte vne serpe.
  • Hooke to catche fishe. Hamus piscatorius. Vn haim à pescher, hamesson. S.
  • Hooke that is smale. Hamulus, li. m. g. Petit haim. S.

    Litle hooke, or crooke. Capreolus, Hamulus, Vncinus. Vn crochet. S.

  • Hooke for brushe, or to cut any [...]ing. Falx, cis. f. g. Vne serpe. Cal. Et Falcula. diminut. Ang. A litle brushe hooke. Vne serpillon ou crochette. Cal.
  • Hooked. [...]alcatus, a, um. Hamatus, a, um. Vncina­tus, a, um. Vncus, a, um. Aduncus, ca, cum. Crochu.
  • Hookes, or hedging billes, hookes to dresse vynes. Falces arborariae, Syluaticae, Vineaticae. Cato.
  • Hookes to reape with. Falces, vel Stramentariae falces, Falces messoriae.
  • Hooky, or full of hookes. Hamosus, a, um.*
  • Hooky, or of a hooke, or pertaining to a hooke. Ha­matilis, le. D' hamesson. Cal.
  • Hoore. Lupa, ae. Meretrix, Proseda, Scortum, Tri­ca, ae. Prostibulum, Diobolare scortum, Qua­drantaria. Putain, paillarde. H. Et Lupor, aris. Me­retricor, aris. Scortor, aris. Libidinor, aris. Rebus venereis vti. Paillarder. S. To haunte, or vse hoores, to medle with hoores, or play the hoore.
  • Hooremonger, or whooremonger. Concubitor, La­staurus, Libidinarius. Impudicus scortator. Pail­lard. S. Et Ganeo, onis. m. g. Putier. S.
  • Hoore, or concubine to a wedded man. Pellex, Suc­cuba, bae. Pallaca, cae. Concubine d'vn homme marié.
  • Hooredome. Meretricium. ij. n. ge. Le faict de paillar­dise & puterie.
  • Hoores dressed with stincking oyntmentes. Scoe­niculae.*
  • Hoores of the stewes, or such common wemen, pē ­ny ware. Diabolares meretrices. Paillardes qui [...]' abandonnent pour deux oboles. S.
  • Hoores vsed in place of mens wyues. Sūmenianae vxores. I thinke they may be rather called hoo­res of the bancke, or hedge byrdes.
  • Hoorish, or of a hoore, or pertaining to hoores. Me­retricius, a, um. Appartenant à paillarde. S.
  • Hoorishely, or after the maner of a hoore. Meretri­cié. A la facon d' vne paillarde. S.
  • Hope. Confidentia, Fidentia, Fides, Fiducia, Opi­nio, Spes, ei. f. g. Esperāce. S. Et Specula, lae. foe. ge. Spes exigua, Spes tenuis. Petite esperance. S. Litle or small hope.

    To giue hope. Afferre spem, Dare, Facere, Sub­ijcere, Inferre, Obijcere, Praebere, Offerre, Pro ponere spem. Donner esperance. S.

    To put in hope. Erigere ad spem, vel in Spem vertere, Ostendere vel Ostentare spem alicuius rei, Expectationem dare. Mettre en esperance.

    I see not why thou shouldest hope. Non video, cur speres, quare, quamobrem, qua causa, qua de causa, quam ob causam, qua ratione adductus, qua commotus causa, quo impulsus argumento: quae te ratio, quid rationis in hanc spem adduxit, impulit? cùm in hanc spem venisti, quam ratio­nem secutus es, quae te duxit, aut hortata spes est? quid effecit, vt sperares? tuae spei causam igno­rare me confiteor. spei tuae causa me latet, prae­terit, fugit, mihi quidem aperta, perspicua, mani­festa, satis clara non est. perobscura apud me est, explorata mihi non est, obscuritatis apud me ha­bet plurimum.

    To hope. Habere fidem, Ponere spem, Spem a­lere, Spero, as. Teneri spe, In spe esse. Auoir esperance.

  • Hope no longer. Relinquere spem, Deserere spem. Delaisser son esperāce. S.

    To put out of all hope. Eripere spem, Adimere spem, Spem auferre, Praecidere vel incidere spē alicui. Oster toute esperance. S.

    Out of hope. Spe deiectus. Frustré de son espoir. hors d' esperance.

  • Hope well. Reponere in optima spe, Bono animo [Page] esse, Animo confidere, Spem optimam habere. Auoir bonne esperance. S.
  • Hopeles, or without hope. Expes, pis. Insperans, Sine spe. Qui n' ha point d' esperance. S.
  • Hoppe and skippe. Subsilire, Exilire, Subsaltare. Saulteler. S.
  • Hoppe, skippe, leape, or to daunce for ioye. Praesul­tare, Gestire, Exultare, Exilire gaudio. Saulter de grande ioye qu'on ha. S.
  • Hoppe yarde. Arbustum, ri. n. g.*
  • Hopper of a mille. Infundibulum, li. n. ge. La tremie, ou tremuye d' vn moulin. S.
  • Hoppes. Lupus salictarius, Lupulus, li. Houblon. H.
  • Hopping, or skipping. Saltatio, Saltus, us.
  • Horde house. Abditorium, rij. n. g.*
  • Horde vp, or gather together. Accumulare, Coge­re, Conglobare, Contrahere, Colligere, Corra­dere summam. Amasser. S.
  • Horde vp muche goodes. Peculium grande confi­cere, Parare magnas fortunas & copiam, Opes struere. Amasser force biens. S.
  • Horde, or to heape vp together. Aceruare, Coacer­uare, Confarcire, Componere, Construere, Ex­aggerare, Extruere in Aceruum. Entasser. S.
  • Horder of treasure. Abditor, vel Trix.*
  • Hore, or graye for olde age. Canus, a, um. Blanc de viellesse. S.
  • Horehounde, herbe. Marubium, alij Marrubium. Prassium, ij. n. g. Marrubin, & Marochemin. Dod.
  • Horison, the space of the firmament so farre as one can descerne round about him. Horizon, tis. Fi­nitor, & terminator latinè dicitur. L'horizon. Cal.
  • Horne. Cornu. Indecl. n. g. Cornus, nus. m. g. Corne. S.

    Harde as horne. Corneolus, la, lum. Dur quasi comme corne. S.

    To waxe as harde as horne. Cornesco, scis. De­uenir dur comme corne. S.

    Whiche is of horne, or of the colour like horne. Corneus, a, um. Qui est de corne ou de couleur sem­blable a corne. S.

    Blower of a horne. Cornicen, cinis. mas. gen. Vn corneur. S.

    A litle horne. Corniculum, li. n. g. Petite corne. S.

  • Horned, or hauing hornes. Corniger, a, rum. Cornu. Et Cornigenus, a, ū. Of the kynde of that which beareth hornes.
  • Hornebecke fishe. Bellis, Bellium, lij. * Acus, ci. m. g. Aculeatus. Plin. Eguille, Orphie. H.
  • Horrell, or whoremonger. Concubitor, Libidina­rius. Vide Hoore monger.
  • Horrible. Immanis, e. Horribilis, le. Horridus, a, ū. Horrificus, a, um. Nefandus, a, um. Saeuus, a, um. Teter, ra, rum. Trux, cis. Tartareus, a, um. Horri­ble, espouuentable. Cal.
  • Horrible sounde, or voyce. Horrisonus, ni.
  • Horrible sounde, or that geueth an horrible, or a fearefull sounde. Horrisonus, a, um. Qui rend son Effragant. Cal.
  • Horse. Equus, qui. m. g. Caballus, li. m. ge. Cheual. H. Et Equulus, li. diminut. Ang. A litle or younge horse. Et Equinus, a, um. Caballinus, na, num. Qui est d' vn cheu [...]l. S. Whiche is of an horse. Et Veterinarius, a, um. Ang. Pertaining to a horse.

    A litle horse. Mannulus, Equulus, Equuleus. Pe­tit cheual, Cheualet.

  • Horse barded. Cataphractus equus, Loricatus e­quus. Cheual barde. S.
  • Horse that ambles, an hackeney. Equus tolutarius, vel tolutaris, Gradarius, Asturco, onis. mas. gen. Cheual qui va les ambles, hacquenée. H.
  • Horse being light and swifte. Sonipes, dis. m. g.
  • Horse breaker. Equiso, nis. Hippodamus, Mansueta­rius. Vn donteur de cheuaulx. S.
  • Horse cloth. Instratum, Dorsuale, Stratum, ti. n. ge. Couuerture du cheual. H.
  • Horse colt. Pullus, Equuleus, lei. mas. ge. Cheualet, ou Poulain.
  • Horse combe. Strigilis, lis, f. g. Vne estrille. S. Et Stri­gilecula. diminut. Ang. A litle horse combe. Pe­tite estrille. Cal.
  • Horsecorser. Hippocomus.* Mango, gonis. com. g.
  • Horsecorser, which letteth horses to hyre. Viterina­rius, ij. mas. gen.
  • Horse feader. Hippobotos, vel potius Hippophor­bos, equorum pastor.
  • Horse fearfull. Equus pauidus, Equus praetrepidus, Meticulosus, omnia circumspectans, Suspicax, vndiue consternabilis. Bud. Cheual paourreux, ou ombrageux. S.
  • Horse flye. Asilus, li. m. g. Tahon. S.
  • Horse for warres. Bellator equus. Cheual d' armes. Cheual de guerre. S.
  • Horse galantly trapped, or barded horse. Phalera­tus equus. Liu.
  • Horse harnays, trappours, or apparell. Instratum, Stratum, ti.* Phalerae, rarum. foe. gen. Bardes de cheuaulx. S.
  • Horse herde. Hipponomus.* Vide Horse feader.
  • Horse hyre. Equimentum, ti, n. g.
  • Horse keper, or muletour. Agaso, onis. Equiso, nis. Hipponomus. Mulio, onis. Equinarius, ij. m. ge. Parefr [...]nier. S.
  • Horse leane. Equus strigosus, vel malè habitus. Che­ual fort maigre. H. Malè curatus equus. Idem.
  • Horseleche, or bloudsucker, a worme. Hirudo, inis. sanguisuga. Vn sansue.
  • Horseleche, or ferrour. Equarius medicus, Hip­piatrus, Veterinarius medicus. Medicin de che­uaulx. S. Marischal. H.
  • Horse litre, or chariot. Arcera, Essedum, Gestato­rium, rij n. g. Vne lictiere. S.
  • Horse mayne. Iuba, bae. Les crins d' vn cheual qui luy pendent sur le col.
  • Horse mayned, or an horse that hath a mayn. Iuba­tus equus. Chiual qui ha crins. S.
  • Horseman. Eques, tis. com. g. Vn cheuaucheur, qui est a cheual. S. Also Eques, is some tyme taken for a knighte, sometime for a gentleman, or man of armes. Cheualiér, ou homme d'armes. S. And Eque­ster, tris, re. Adiect. Pertayning to the degree, or [Page] state of a gentleman, as Ordo equestris, The dignitie, or state of a gentleman. Equestres co­piae, The companie, or numbre of gentlemen or horsemen. Et Equestria, Were places for gent­lemen, & gentlewomen, to see solēpne sightes in.
  • Horse mares. Salire, Assilire, Inire, Incendere. Cou­urir. &c.
  • Horse sadled. Ephippiatus equus. Cheual sellé. H.
  • Horsemen in the right wynge of a battayle. Dexti­mi.* Equites dextri agminis cornu.
  • Horsemē in the wynge of a battayle. Alarij milites.
  • Horsemen, whiche be the light horsemen. Celeres, vel desultorij equites, Desultores.
  • Horsemynte, herbe. Sysimbrium. *
  • Horse seller. Hippoplanus, Hippocomus.
  • Horse shoe. Solea, ae. Vestigium equi. Fer de cheual. S

    To shoe an horse. Soleas iumento induere. E­quum calceare, Calceum ferreum equi vngulae inducere. Ferrer le cheual. H.

  • Horse stalion, or caple horse. Admissarius, vel Emis­sarius equus. Estallon. H.
  • Horse stealer. Hippolegus.*.
  • Horsetaile herbe. Equisetum, ti. n. g. Queue de cheual. Et Anabasis, sis. f. g. Herbe nommee preslé, ou asprele.
  • Horse that trotteth. Equus succussator, Succussarius, Succussor, Tortor, Cruciās. Trotier, qui va le trot.
  • Horses to hyre. Equi vectigales, Cōductitij vel me­ritorij. Cheuaulx de louage. S.
  • Horse whiche flingeth & kicketh. Calcitro, Equus Calcitrosus, Qui calce ferit. Regimbeur, Rueur. H.
  • Horse whiche ploungeth and praunceth. Sternax equus. Cheual retif. H.
  • Horse which is croked or starke. Tetanicꝰ equus.*
  • Horse with a walle eye. Glauciolus, li. m. g. Cal.
  • Horse vp one, or helpe to horseback. In equum sub­ijcere. vt Regem in equum subiecit. He holpe the king to horse. Il à iecté le Roy sur le cheual. S.
  • Horses coupled, or yoked in a teame. Dextrarij caballi.
  • Horses for light horsemen. Desultorij caballi, De­sultorij equi. Les cheuaulx sur les quels les cheuau­cheurs sailloyent legierement. S.
  • Horsly, or pertaining to a horse. Equarius, a, ū. Ve­terinarius, a, um. Vide Horse.
  • Hose. Caliga, ae. f. g. Chause.
  • Hose garters. Fasciae crurules, vel crurales. Vlpian. Tyrrhena vincula. Iarrettier. H.
  • Hose for mariners. Caligae follicantes, Laxae bra­chae. Chausses larges ou maronieres. H.
  • Hosed. Caligatus, a, um. Chaussé. S.
  • Hosier. Caligarius, ij. m. g. Chaussetier. S.
  • Hospitalitie. Philopenia, ae. Hospitalitas, tatis. f. g. Hospitalité. S.
  • Hospitalitie keper, or he who kepeth a good house of meate and drinke, a louer of straūgers. Phi­loxenus, Hospitalis, Amans peregrinorum.
  • Hospitalitie keping. Larem fouens.*
  • Hospitall. Hospitium, Xenodochiū, ij. n. g. Hospital. S
  • Hospitall for beggers. Ptocodochium, ij. n. ge. Lo­cus vbi recipiuntur mendici & inopes.
  • Hospitalles for children to be brought vp in. Bre­photrophia, Paruulorum hospitalia. Cal.
  • Hospitalles wherein poore folkes were kept. Pto­chotrophia. Hospitaulx. Cal.
  • Hospitall for sicke folke. Nosocomium, Valetudi­narium, ij. n. g. Infirmarium vulgò dicitur. L' en fermerie. H. Et Noscomus. The maister of the hospitall.
  • Hoste. Acies, Agmen, Exercitus, tus, Copia, ae. f. ge. Vne armée. S.

    Assemble, leuie or to prepare an hoste or armye of men. Exercitum conflare, Exercitum facere, Contrahere exercitum, Conficere exercitum. Aciem struere. Assembler vne armée, leuer ou dresser vne armée. S.

  • Hoste assembled. Contractus exercitus. Armée as­semblée. S.
  • Hoste of an hundreth men. Centuria, ae. f. g. Centeine.
  • Hoste of foote men. Peditatus, us. Phalanx, gis.* Pe­destris exercitus. Vne armée de gens de pied. S.
  • Hoste of horsemen. Equitatus, us. m. ge. Les gents de cheual. S.
  • Hoste, or the good man of an Inne or vitaylinge house. Hospes, itis. com. g. Vn hoste.
  • Hosteler. Hospes, petis, com. g. Stabularius, rij. m. g. Hostelier. S.
  • Hostesse, or the good wyfe of an Inne. &c. Hospita, tae. foe. g. Hostesse. S.
  • Hote. Aestuosus, a, um. Calidus, da, dum. Chauld. S.
  • Hote, and angry woordes. Verba efferuescentia vel Incandescentia.
  • Hot house, or stewe. Hypocaustum, Laconicū, Su­datorium, Vaporarium, rij. n. g. Estuue. S.
  • Hot in angre, or fumishe. Praeceps in iram.

    To become very hote. Calescere, Concalescere, Incalescere. Deuenir fort chauld.

    To be very hotte. Feruêre, Referuere. Estre fort chauld. S.

  • Hote, or luke warme. Tepidus, a, um. Tiede. S.
  • Hote, or luke warme to bee. Tepeo, es. Tepesco, is. Estre tiede.
  • Hote, or luke warme to make. Tepefacio, cis. Faire tiede.
  • Hote, or luke warme to waxe. Tepesco, scis, pui. Inch. Deuenir tiede. S.
  • Hote breath, or vapoure issewynge oute of the pores. Vapor, Vapos, ris. m. g. Chaleur. S.
  • Hote to be. Ardeo, es. Exardeo, es. Caleo, es. Estre chault. S.
  • Hot to make. Calefacio, cis. Calidum reddere. Es­chaufer. S.
  • Hot to waxe. Ardesco, scis. Exardesco. Deuenir fort chauld.
  • Hot to waxe w t anger. Incandesco, scis. S'eschauffer.
  • Hotly. Ardenter. Ardēment. S.
  • Hotly, or fumishely. In praeceps, Praecipitanter.
  • Hotspote, or hotchepot, meate sodden all to fitters, consumed in the broth. Caro iussulenta, vel Iu­rulenta. Fourboully.*H.
  • How. Eho. interiect. Heus. aduerb. Voc. Oh.
  • [Page] How come hether. Ehodum. Heus, Ad. vocant. Hé, venez ca. S.
  • How syrra. Eho bone vir, Eho tu.
  • Howe. Qualiter, Quàm, Qui, Quomodo, Vt, Cōme, Combien. S. Comment.
  • Howe is it possible. Qui pote, Qui id fieri potest.
  • Howe late since. Quamdudum.
  • Howe lately synce? Quampridem? Plaut.
  • Howe longe is it since thou diddest eate? Quam pridem non edisti? Combien de temps ya il que tu n' as mangé?
  • Howe litle? Quantillum? Quantulum? aduerb. Combien peu? S.
  • Howe litle, or small? Quantillus, a, um. Quantulus, a, um? Combien petit? S.
  • Howe litle so euer. Quantulumcunque.
  • Howe litle so euer it be. Quantuluscunque, lacun­que, lumcunque. Quelque petit qu' il soit. S.
  • Howe long. Quamdiu, Quantisper, Quousque, Vs­quequo. Combien longiement. S.
  • Howe longe yet, or till what tyme. Quousque tan­dem. Iusques a quand. S.
  • Howe many. Quotenus, a, um. Quotquot, Quot, Quam plures, Quotus, a, um. Quotusquisque. Combien. S.
  • Howe many sortes. Quotuplex, cis. Quotuplus, a, um. De combien de sortes. Cal.
  • How great so euer. Quantuscunque, Quantuslibet, Quantusquantus. Tant grand qu' il soit. S.
  • How many tymes. Quoties. Combiē de fois. S.
  • How much. Quantū, Quāto. O how muche more beawtifull semeste thou vnto me nowe then of late? Quanto nunc formosior vidêre mihi quam dudum? O de cōbien tu me semble plus beau que. &c.
  • Howe muche, or how great. Quantus, a, um. Com­bien grand. S.

    For howe muche wilt thou playe? Quanti vis ludere? Quanti vis contendere? Quanti vis cer­tare? Combien veuls tu iouer. S.

    For howe muche shall we playe? Quanti lude­mus, vel certabimus? Pour combien iourons nous?

  • Howe muche more. Quantuplus, a, um.
  • Howe muche more did the fielde geue or restore a­gaine. Quantuplum reddit ager. Cal.
  • How often. Quoties. Vt supra.

    Ho, how often must I speake? Hem, quoties dicendum est, Repetendum, Iterandum, Incul­candum? Cord.

  • How often soeuer. Quotiescunque. Toutes & quan­tes fois. S.
  • How often yet. Quoties tandem.
  • How olde, or what age are you? Quot annos natus es? Quem annum agis?
  • How small a portion. Quota portio.
  • How small value. Quantillum praetium.
  • Howsoeuer it be. Quomodocun (que), Quomodolibet Vtcunque, Vtut, Quocunque modo. En quelque sorte que ce soit. S.
  • Houel, stable, or stall for oxen, horses, or other bea­stes. Mandra, ae. f. g. Iuuen. Estable à boeufs, che­uaulx, ou autres bestes. Cal.
  • Houer a loft, or hange ouer some thing. Immineo, es. Impendeo, es. libro, as, aui. Pancher sur aucune Chose. S.
  • Houfe of a beaste. Vngula, ae. f. ge. La corne du pied d' vne beste. S.
  • Houfe shouldred. Dimissis humeris. Terent.
  • Houkester. Caupo, nis. Propola, ae. m. g. Tauernier. S. Cauponor, aris. To sell as they do. Tauerner vne chose. &c. S.
  • Houksters crafte. Cauponaria, ae. foe. gen. Ars cau­ponand [...]. Cal.
  • Houle. Vlulo, as. Heurler. S.
  • Houling. Vlulatus, us. m. g. Heurlement. S.
  • Hounde. Canis venaticus, Sectarius canis, Venato­rius. Chien de venerie. H.
  • Hounde made to the suite, called a bloudehounde. Odorator, Odoriferus, Sagax, Odorus vel Odo­risequus, Plaudus canis. Bráque. H.
  • Hounde whiche wyll hounte alone by him selfe. Vertagus, gi. m. g. Chien qui de sa nature chasse. S.
  • Houpe. Vietus, us.*

    To houpe vessels. Circulis vasa cingere. Plin. Cercellier. Pals.

  • Houped vessels. Vasa circulis cincta. Plin.
  • Houper. Vietor, oris. m. g. Tonnelier. S.
  • Houpes of brasse, or Iron. Circites, Circuli ex aere facti. Fest.
  • Houre. Hora, ae. f. g. Henre. Cal. Et Horula, ae. dimin. Ang. A shorte houre.*

    Halfe an houre. Dimidiata hora. Demie heute. S.

    Whiche endureth the space of an houre. Ho­rarius, a, um. Qui dure l' espace d' vne houre. S.

    An houre passed, or was spent, while he spake these things. Dum haec dicit, abijt hora. L' heure s' est passée ce pendant qu' il disoit ceci. S.

    About the houre or tyme of the battell, or com­bate. Sub horam pugnae. Al' heure de combat. S.

    In a good houre, or luckely. Bonis auibus, Au­spicato. A la bonne heute. S.

    Twoo houres were passed. Duae horae fuerunt. Deux heures sont passées. S.

    To chaunge euery houre. In horas commutare. Changer d' heure en heure. S.

  • Houre and a halfe. Sesquihora, ae. Plin. Vne heure & demie. S.
  • Houres space. Horarium, rij. neut. gen. L' espace d' vne heure. S.
  • House. Aedes, dium. plur. Domus, mi. & us. Lar, ris. Sedes, Tectum, ti. neut. gen. Maison. S. Et Domi­cula, ae. diminut. Ang. A litle house.*
  • House by house, or frō house to house. Domestica­tim. De maison en maison. Cal.
  • House builded vpon an other mans grounde, for the whiche the owner payeth quiterent. Super­ficiariae aedes. Cai. Et Superficiarius. Hee that buyldeth suche house, and payeth quiterēt. Vlp.
  • House buylded for all stormes and wyndes. Aedi­ficium procellis subductum.
  • House buylded lyke a towre. Pyrgobaris, Domus [Page] in modum turris aedificata.
  • House buylded, with the pyllers standinge thicke together. Pycnostylon. Cal.
  • House, family, kyndred, or stocke. Familia, Locus, Prosapia, ae. f. g. Maison, vu race. S.

    Discended of a noble house, linage, or race. Loco summo natus. Liu. De grande, ou haulte lignee, mai­son, ou race. S.

  • House for a common counsayle, as conuocation, or parliament. Senatus, us. m. ge. Habendi senatus locus. Cic.
  • House for a kynge, or prince. Regia, Regia aula, Aula basilica. Maison royale.
  • House, cotage, or lodging. Tugurium. Vne loge. S. Et Tuguriolum. diminut. Angl. A litle cottage, or beastes house. Logette. S.
  • House for to preserue corne from rayne. Nubilariū, rij. n. g. Colum. lib. 1. cap. 6.
  • House Gods. Lares, Penates, tium. m. g. Dij dome­stici dicti sunt. Vt inquit Cic. lib. 2. De natura deorum. Et Lararium ac Penarium, ij. Sacrariū domesticum. Calip. Ang. A place to laye house Gods in, or to worshippe them in.
  • House keping. Larem fouens.
  • House not costly, or sumptuous. Frugi aedificium.
  • House of Baudry. Lupanarium, Lustrum, Prosti­bulum, Lupanar, aris. n. g. Vn bordeau. S.
  • House of disputation, or place where learned men assemble to make argumēt, a colledge, or schole. Musaeum, saei. n. g. Vn escole, ou college. S.
  • House or place, where water foules be kepte. Che­notrophía, ae. f. g. Nantium volucrum auiarium.
  • House set vpon a weake foundation. Abaso.*
  • House to laye tackling of shippes in. Casteria, ae. f. g.
  • House to receaue frēdes, or geastes, an Inne. Ho­spitium, tij. n. ge. Diuersorium, rij. n. ge. Merito­rium, rij. n. g. Hostellerie. S.
  • Houses garnished to be solde. Ablectae aedes. Plaut.
  • Houses harbourles, or without lodginges, or wherin no mā may lodge. Inhospita tecta. Ouid.
  • Houses let to hyre. Meritoria, orum. Iuu. Merito­riae tabernae.
  • Houses lette to ferme with charges of reparation. Sarcta tecta. Cic.
  • Houses standing all alone in the brode streate, and hauing none other house nere. Insulae, arum, f. g. Domus in vrbe ab alijs separatae dicuntur. Cal.
  • Householde. Familia, liae. foe. g. La mesgnie. S.
  • Housholde affayres, or busynes. Res domesticae vel familiares.
  • Housholde keping. Familiam fouens, Larem fo­uens. Vt supra.
  • Housholde necessaries, or forniture, as dishes, plate. vessel. &c. Instrumentum, ti. n. g. Equippage, Instrument. H.
  • Housholde seruauntes. Domestici famuli.
  • Housholde orderer, gouernour or maister. Oeco­nomus, mi. m. g. Maistre d' hostel. Cal. Et Oeco­nomicus, a, um.* Pertaining to a houshold or­derer, or ordering.
  • Houshold ordering, or gouernaunce. Oeconomia, ae. f. g. Economie. S.
  • Housholde stuffe. Supellex, lis. f. g. Le mesnage. H.
  • Housholde stuffe, partable among many by diuers portions. Erciscundae familiae. Cic.
  • Houseleke herbe. Sedum maius. Vitalis, Iouis cau­lis, Semper viuum, Hypogesson, Sesuuium, Bar­ba Iouis. Ioubarbe. H. Lege Tur. lib. 2. fol. 131.
H. ANTE. V.
  • HUcklebone, thigh, or hippe.. Ischia, ae. f. ge. Coxendix, cis. f. g. La cuisse.
  • Huge, great, or large, beyond measure. Va­stus, a, um. Ingens, tis. om. g. Grand, ou large oultre mesure. S.
  • Hugenes, or greatnes passing measure. Vastitas, atis. foe. g. Vastitudo, nis. Vastities, ei. foe. g. Gran­deur passant mesure. S.
  • Hucster whiche selleth by retayle. Caupo, onis. m. g. Propola, ae. m. g. Tauernier. S.
  • Hulcke, or brode shippe. Stlata, ae. f. g. Heurque.
  • Hulcke maker. Stlatarius, rij. m. g.
  • Humaine, as of man. Humanus, a, um. Humain, d' homme. Cal.
  • Humanitie. Humanitas, tatis. f. g. Humanité.
  • Humble. Demissus, a, um. Submissus, a, ū. Supplex, cis. om. ge. Humble. S.
  • Humble, or to submitte. Demitto, is. Exinanio, is. Humilio, as. Submitto, is, Subijcio, cis. Subdo, is. Suppono, is. Soubmettre. S. Exinaniuit semet serui specie. He made him self as no body, or of no reputation taking vpō him the shape of a bōd­man. Philip. 2.
  • Humbly. Suppliciter, Demisse, Submisse, Humili­ter. Humblement. S.
  • Humbly beseched, or prayed. Veneratus, a, um. vt, Ceres venerata. Hor. Ceres Humbly beseched or prayed.
  • Humbre a ryuer. Abi, Albus fluuius.
  • Humiditie, or moisture. Humiditas.* Humor, oris, m. g. Humeur. S.
  • Humiditie of the grounde, or naturall moisture. Vligo, inis. f. g. Naturélle humidité. Cal. Et Vligi­nosus, a, um. Alwayes moyste and wette. Tousi­ours moiste, & humide. Cal.
  • Humilitie, or humblenesse. Humilitas, atis. foem. g. Basseur. S. ¶ Speusipp. Doth thus define it, It is a gentlenes of the mynde, or a gentle patience without all angre or wrath.
  • Humlocke herbe. Cicuta, tae. foe. g. Cigne. H.
  • Humme, or to murmur as a bee doth. Bombilo, as. bōbū edere. Bourdōner, cōme font les mouches a miel.
  • Humme lyke one that is dūme, or dare not speake, to mutter. Emutio, tis. Mutio, tis. Grumeler. S.
  • Humming of bees. Bombus apum. Le bourdon des mouches a miel. S.
  • Humor. Humor, ris. m. g. Humeur. S.
  • Humor of generation. Virus, indecl.
  • Humour, or moistnes of any thynge that is li­quid. [Page] Succus, ci. masc. gen. Suc. Cal.
  • Hundreth. Centum, Inde. Cent. S.
  • Hundreth. Centesimus, a, um. Centiesme. S.
  • Hundreth folde. Centuplex, cis. om. gen. Centuple. S.
  • Hundreth handes hauing. Centimanus, a, um. Qui lia cent mains. S.
  • Hundreth tymes. Centies. Cent fois. S.
  • Hungarians, people of Hungarie. Vnni, norū. m. g.
  • Hunger. Esuries, Fames, Inedia, ae. foe. ge. Esuritio, onis, foe. g. Faim, ou famin. S.
  • Hungersterue. Cibum alicui subducere, Stringere bulimia, vel fame.
  • Hungersterued. Bulimia strictus, Necatus fame, Confectus fame.
  • Hungre, where euen famine foloweth, or great hū ­ger. Bulimia, ae. f. g. Grand faim. Cal.
  • Hungry. Famelicus, a, um. Cibi auidus. Qui ha faim.
  • Hungry desyre of meate. Peredia, ae. foe. gen. Eden­di cupiditas. Cal.
  • Hungry fellowe, called a hungry gutte. Esurio, o­nis. m. g. Qui ha grand faim. S.
  • Hungry often. Famelicosus, a, um. Fameilleux. S.
  • Hungry sicknes. Caninus morbus, caninus ap­petitus.
  • Hungry to be, Esurio, is. Auoir faim. S.
  • Hungry to waxe. Famesco, scis.*
  • Hunt. Venor, aris. Agito, as. Vener. S.
  • Hunte bucke, or dere. Sector, aris, vel, sectare. As to hunte, or chase hartes. Sectari Ceruos. Chasser aux cerfs. S.
  • Hunte or to chasse wylde beastes. Peruenor, aris. Chasser aux bestes sauuages. Cal. It is also to hunt all ouer, or euery where.
  • Hunte the foxe, or foxe in the hole, a play that chil­dren vse, it is when he that plaieth the foxe hop­peth on one legge, and he whom he striketh first is taken as foxe, and so kepte till he take an o­ther. Ascoliasmus, Empusae ludus. H.
  • Hunter. Venator, toris. m. g. Veneur. Cal.
  • Hunter of wolues. Lupariꝰ, ij. m. g. Chasseur de loups.
  • Hunters staffe. Venabulum, li. n. g. Mart.
  • Hunting. Venatio, Venatus, us. m. g. Chasse. S. Et Ve­naticus, a, um. Venatorius, a, um. Pertaining to hunting. De chasse. Cal.
  • Hunting nagge. Veredus, di. Venator equus. Cheual de chasse. S.
  • Hurle battes. Adides.*
  • Hurle, or to caste. Iacto, as. Iacio, cis. Ago, is. Iacter. S
  • Hurt, or displeasure. Detrimentum, Offensio, Of­fensum, Offensa, Maleficentia, Laesio, Maleficiū, Noxa, Noxitudo. Detriment, l' offense. S. Offensa, is the hurt done, and Offensum, is the hurte ta­ken. Offensa agentis, Offensum patientis.
  • Hurte. Allido, is. Elido, is. Laedo, dis. Incommodo, Operam malam dare, Oblaedo, dis. Plagam fa­cere, Saucio, as. Consaucio, as. Facere vulnera, Vulnero, as. Conuulnero, as. Noceo, es. Obsum, es. Oblido, is. Officio, cis. Pulso, as. Rado, is. Bles­ser, Nuire. S.
  • Hurte by iesting & playing, or to mocke. Illudo, dis. Se mo [...]quer. Cal.
  • Hurte often▪ Offenso, as. Frequent.
  • Hurte, or harmed. Pulsatus, a, um. Laesus, a, um. Of­fensus, a, um. Saucius, a, um. Sauciatus, a, um. Blessé. Offense. S.
  • Hurte sone with colde. Alsiosus, a, um. Frilleux, sub­iet à froid. Cal.
  • Hurte sore. Oblaedo, is, si.
  • Hurte with biting, or gnawing. Mordeo, es. Mor­dico, as. Mordre. Cal.
  • Hurt, or to trouble ones head with many wordes. Ob [...]undo, is, di, tusum. Lay rompre la teste de trop de parolles. S.
  • Hurtfull, as to hyndraunce. Incommodus, a, um. Nuisant, dommageable. S.
  • Hurtfull. Nociuus, Nocuus, a, um. Nonius, a, um. Qui porte dommage. S.
  • Hurtfully. Nociue, Noxie, Nocenter. Auec nui­sance. S.
  • Hurtfully against profite. Incommode. Incommode­ment, mal a point. S.
  • Hurting, or displeasing. Laesio, onis. foem. gen. Bles­sure, Offence. S.
  • Hurtinge. Offensans, tis. Nocens, tis. Om. gener. Nuisant. S.
  • Hurtlebery. Morum, ri. neut. gen.*
  • Hurtlebery tree. Morus, ri.*
  • Husbande. Coniunx, gis. Maritus, Nuptus, Vir, ri. m. gen. Mari. S.

    A mayde that hath not an husbande. Puella ig­nara mariti. Hor.

  • Husbande and wyues bedde. Coniugalis torus.
  • Husbande of my daughters daughter, or sonnes daughter. Progener, ri. masc. gen. Le mari de ma niepse. S.
  • Husbande of one wyfe, or whiche hath had but one wyfe. Monogamus, mi. mas. gen. Qui a este marié vn fois. Cal. Whiche hath bene mared once.
  • Husbande that hath had twoo wyues. Bigamus, i. Digamus, i. m. g. Qui a eu deux femmes. S.
  • Husbande that hath had three wyues. Trigamus, mi. m. g. Qui tres duxit vxores. Cal.
  • Husbande to my nowrice. Nutritius, tij. m. g.
  • Husbande to my syster. Sororius maritus.
  • Husbandes brother. Leuir, ri. mas. gen. Le mari du frere. S.
  • Husbandes syster. Glos, tis: Mariti soror. Seur de mon mari. H.
  • Husbandman. Agricola, Agricolator. Colonus, Ru­ricola. Laboureur▪ S. Et Agricultura peritus. Is he that is a cunning husbandeman, or well sene in husbandry.
  • Husbandman, or man of the countrey or vyllage. Paganus, Rusticus, ci. m. g. Villageois. Cal.
  • Husbandrye. Agricultura, Agricolatio, tionis. foe. g. Labourage. S. Et colonicus, a, um. Pertayning to husbandrie.
  • Husbandrye or profite. Vtilitas, tatis. foem. gener. Prouffit. S.
  • Husbandry to exercyse, or to occupie, or haue rule [Page] of husbandry. Colo, is. Rusticor, aris. Villico, as. Villicor, aris. Labourer, & cultiuer. S.
  • Husher of a hall. Atriensis, sis. m. g. Huissier de sale. S.
  • Husher of a schole. Hypodidascalus, li. Subpraecep­tor, is. m. g. Huissier d' escole. S.
  • Husher of the chamber. Admissionalis, mas. gener. Huissier. S.
  • Hushers rodde. Commentaculum.*
  • Husht, or to kepe silence. Reticeo, es. Sileo, es. Ta­ceo, es. Conticeo, ces. Conticesco, cis. Obriceo, ces. Facere finem sermoni, Silentium facere, Si­lentium dare, In silentium discendere, Immutes­co, cis. Obmutesco, scis. Vocem premere, Consi­leo, es. Comprimere vocem. Se taire. S.

    To husht, or kepe secrete any matter, and not to speake a woorde. Mussitare, Praetermittere si­lentio rem aliquam, Reticere, Agere silentium de re aliqua. Se taire d' aucune chose, & n' [...]n dire mot

  • Husht, or hold thy peace. Desine, Desinas, Quiesce, Quiescas, Nos missos face, Tace. Tais toy. S.
  • Huske or codde of beanes, pease, and suche like. Si­liqua, quae. f. g. L'escosse ou gousse de feue [...], pois & sem­blables. S. Et Siliquor, aris. To growe into hus­kes or coddes. Deuenir en escosse, ou en gousse. S.
  • Huske of fruite, and properly of grapes. Scapus.
  • Huske of whente. Gluma, ae. La paille qui couure le grain. H.
  • Huske, or hose of corne. Folliculus grani seu inuo­lucrum seminum in frugibus, Vtriculus. Plin.
  • Huske, or the pill, hull, or huske, wherin the seades lye. Pericarpiū, Folliculus, Siliqua, Theca & in­uolucrum seminis quodcunque. L' estuy ou gousse des grains. H.
  • Huske that encloseth strawe, or rede. Stipula, lae. f. g. Tuyau. S.
  • Huskes of barley. Clumae, arum. f. g. Folliculi hor­dei. Fest.
  • Husky, or full of huskes. Siliquosus, a, um.
  • Huswyfe. Materfamilias. foe. g. Mere de famille. Cal.
  • Huswyfe whiche beareth all the rule or swynge at a brydall. Pronuba, bae. f. g. Quae Prae est nuptijs.
  • Huswyfery. Lana & tela.
  • Hutch, or cofer, called in the Northe countrey an arke. Cardopos, Foruli, Scrinium, nij. neut. gen. * Mactra, trae. foe. gen. Vne huche, ou coffre. S.
  • Hy. Vide Hi.
I. ANTE. A.
  • I, A letter whiche is as well a cō ­sonant as a vowell. And being a woorde, is in Englishe a pro­nowne. As I, Ego. Ie. And in Latine a verbe. As, I. Ito, Go thou. And albeit that both in the Greeke, and Latine tongues, there be di­uersities bètweene the fygure I, whyche the Greekes call Iota, And Y, yet neuertheles the one often representeth th'other. And in English nothing material whether of them be taken, ex­cepte that I, being the first persone, you can not say Y, And this woorde You the second person, may not be wrytten Iou. Finally, I placed in the middle of a woorde betwene twoo vowels obtaineth the force, and valewe of a double cō ­sonant. Vt. Maius, Peius, Pompeius.
  • I. Ego, mei. Ie ou moy. S.
  • I am. Sum, es, fui. Ie suis. S.
  • I my selfe. Ego ipse, Egome [...]. Moymesme. S.
  • Iacint stone. Hyacinthus, thi. m. g. Hyacinthe. S.
  • Iacke, or coate of fence. Cento, onis. m. g.
  • Iacke sawce. Proteruus, Os impudens.
  • Iacket. Tunica, ae. Sàgum, gi. n. g. Vne saye, ou sayon. Et Tunico, cas. To put on a iacket. Vestir, & cou­urir d' vn saye. S.
  • Iacket with sleeues. Manicata tunica.
  • Iacket without sleeues. Colobium, bij. neut. gen. Hocqúeton. Pals.
  • Iacketed, or whiche hath on a Iacket. Tunicatus, a, um. Sagatus, a, um. Qui ha vn saye vestu. S.
  • Iagge of a garment. Lacinia, ae, f. ge. Chicqueture.
  • Iagged. Laciniosus, a, um. Chicquetteux. Pal.
  • Iaye byrde. Gracus, Graculus, li. m. g. Vne gay. S.
  • Iakes, or commune draught. Forica, Oletum, ti. n. g. Vn retraict public. S.
  • Iambes of a doore, or gate. Parastates, Antae, arū. foe. ge. Les iambes d' vne huis. S.
  • Iames. Iacobus, bi. m. g. Iaques. S.
  • Iangler, or prater. Locutor, Rabula, lae. Locuru­leius, leij. m. g. Caqueteur. S.
  • Ianuary moneth. Ianuarius, rij. m. g. Ianuier. Pals.
  • Iape, or ieste. Vide Iest.
  • Iapes, and trifles. Deliramenta, orum. Lirae, arū. foe. ge. Nugae, arum. f. g. Baueries. S.
  • Iarre, or to discord. Discrepo, as. Dissono, as. Desac­corder. S.
  • Iarring, or discording. Discrepans, tis. Dissonus, a, um. Desaccordant. Cal.
  • Iasper stone. Boreae, ae. Iaspis, dis. Boria, ae. foem. g. Iaspe. S.
  • Iawe. Gingiua, ae. foe. ge. Gentiue. H.
  • Iawe bone. Mandibula, ae. Maxilla, ae. foem. gen. La maschoire. S.
  • Iauelin. Caulis, is. Framea, ae. Lancea, ae. Materis. Iaueline. S. Et Lanceatus, a, ū. Ang. Armed with a iauelyn. Armé de lance, ou iaueline. Cal.
  • Iauelyn bearer. Lancearius, Lancifer. Qui potte ia­ueline. S.
  • Iauelin head. Sicilices. Fest.
  • Iauelin with a ba [...]bed head. Tragula, lae. foe. ge.
  • Iaulin with a string. Verutum, ti. n. ge. Veruina, ae. foe. ge. It is rather a shorte darte lyke a broche. Dard court comme vne broche. H.
  • Iaundise sicknesse. Arquatus morbus, Icteros, Morbus arcuatus, Aurigo, Morbus regius. La iaulnisse. S. Et Ictericus, a, um. Diseased with that sicknes, or whiche hath the iaundis. Qui à la iaulnisse. Cal.
I. ANTE. D.
  • [Page] IDes whiche are in euerye moneth iuste eighte, and not encreasing, or wantinge, as the Ca­lendes, and Nones, whereof thou may reade more in their places. The Romaines in respect of our accompte reduce them backewarde: as in saying the twelfthe, the eleuenth, the tenthe, the ninthe, &c. Of Ianuary, they beginne in this sorte. Idibus ( Whiche is alwayes read in the oblatiue case for their first daye) Ianuarij, Pri­die, Tertio, Quarto, Quinto, &c. Iduum Ian. Idus, uum plur. tantum. foe. ge.
  • Idiot or foole. Fatuus, Idiota, Idiotes, ae. com. gen. Idiot. S.
  • Idle. Desidiosus, a, um. Inanis, Iners, tis. Langui­dus, a, um. Lentus, Secors, dis. Socors, dis. Supi­nus, a, um. Otiosus, a, um. Feriatus, a, um. Labo­ris expers, Reses, sidis, om. ge. Oiseux, Oisif. S.

    To beidle. Desideo, es. Cessare, Compressis ma­nibus sedere, Languere, Otiari, Otiosum esse, Otia agere. Estre Oiseux. S.

    To be very idle. Abundare otio. Estre fort oisif. S.

    An idle housholde. Feriata familia. Famille oisiue.

  • Idle knaue. Mirgizo, onis.
  • Idle to waxe, or to waxe slouthfull. Languesco, scis. Deuenir paresseux. S.
  • Idlenes. Desidia, Inertia, Secordia, Socordia, Torpor, ris. Otium, tij. n. g. Oisiueté. S.

    Giuen to great idlenes. Ad otium summum ac­commodati. Addonnez à oisiueté. S.

  • Idolatrie. Idolatria, ae. f. g. Idolatrie. S.
  • Idole. Idolum, li. n. ge. Vne Idole. Et Idolium, lij. * Ang. A litle Idole. Et Idolatra. Ang. A worship­per of Idoles. Idolatre. S. Et Idolothysia, ae. f. ge. Oblation or offering to Idoles. Et Idolothytū. The thing offered, and geuen to Idoles. Ce qui est immolé, & dedié aux idoles. S.
  • Idole set vp in the place of espiall. Beelsephon.
I. ANTE. E.
  • IEate stone. Gagates, tis. m. ge. Agathe. H.
  • Iegot, or pudding made with egges and fleshe, chopped and mynced. Insicium, cij. Isicium, cij. n. g. It is rather a saucsage. Sauciss [...]. H.
  • Ielye. Iusculum coctum. Gelatine. H.
  • Ielouse. Zelotypus, a, um. Ialoux. S.
  • Ielouse body. Zelotes, is. m. g. Ialoux. S.
  • Ielouse to be. Zelor, aris. Zelo, as. Estre ialoux. S.
  • Ielosye. Zelotypia, ae. f. g. Ialousie. S.
  • Ienet beaste, of the coloure blacke. Genocha, vel Genochia.*
  • Ieoparde, or to proue. Facere periculum, vel rem, Periclitor, aris. Esprouuer. S.
  • Ieopard lyfe. Prodere vitam.
  • Ieopardy, danger, or perill. Discrimen, Periculū, li. n. g. Danger, ou peril. S. Et Periclitor, aris. Versa­ri discrimine. Ang. To be in ieopardy, or daun­ger. Estre en danger. S. Discrimen viarum, Pericu­lum locorum dicitur.
  • Ieopardous, or full of ieopardie. Discriminosus, a, um. Periculosus, a, um. Perilleux. S.
  • Ieopardously, or perillously. Periculose. Perilleuse­ment. S.
  • Ierkin, or Iacket. Succintorium, rij. n. g. Colobiū, bij. n. g. Et Colobium scorteum. A lether ierkin. Cuirace. H.
  • Iesses for haukes. Lemnisci, orum. m. g. Getz. Pal.
  • Iest or to scoffe one. Comoedior, aris. locor, caris. Railler & se gauder d'aucun. S.
  • Iester. Facetosus, Iocosus, Salsus homo. Vn railleur ou raillart. S.
  • Iester, or a scoffer, a vice in a playe. Morosophus, phi. m. g. Vn sage fol. S.
  • Iesting. Sales, Scomma, tis. Iocus, Ludus, Iocatio, Deridiculum, li. n. ge. Raillerie. S.
  • Iesting bitingly, or bitter iesting. Sarcasmus, mi. Iocus cum amaritudine.
  • Iewe. Iudaeus, ei. m. g. Iuif. S.
  • Iewell. Iocale, lis. Monile, lis. Ornamenta, orum. n. g. Ioyaux. S.
  • Iewell house. Cimeliarchium, chij. n. ge. Locus vbi reponitur thesaurus.
  • Ieweller whiche selleth rynges. Annularius.*
  • Iewes that kepe the Sabboth. Iudaei Sabbatharij. Iuifz qui gardent les Sabbaths. S.
  • Iewishe. Iudaicus, a, um. De Iuif.
  • Iewry. Iudaea, Palestina, Israel, Isacidum domus, Chananaea, Terra sancta. La terre de Iudee. Iude [...].
I. ANTE. F.
  • IF. Si. Si. S. A coniunction taken in dyuers ma­ners. Scil. Adprobatiue, Casualiter, Causa­liter, Conditionaliter, Dubitatiue, Negatiue, Optatiue, Rationaliter.
  • If his father were come backe agayne. Si redijsset pater. Si son pere estoit retourné. S.
  • If he saye he will, geue it him. Si est vt dicat velle se, redde. S' il dit qu' il le veult, ren luy.
  • If I be not deceaued. Nisi ego fallor, Ni me meus animus fallit, Ni mea sit falsa sententia, Ni mea me fefellit opinio. Si ie ne m' abuse. S.
  • If I feared not the maister. Ni metuerem ludima­gistrum. Si n' estoit que ie crains le maistre. S.
  • If you may iustly chyde me, it followes not that you should therefore beate me. Non si iustè po­tes obiurgare, ideò me verberare iustum est. Si vous aues iuste cause de tenser, vous n' auez pou [...]t droit de me battre. Pil.
  • If the Sunne shyne, it is day. Si sol lucet, dies est. Si le soliel luit, il est iour. Pil.
    Si si non esset, perfectum quodlibet esset.
    If if in thinges no rule did beare,
    Then euery thing right perfect were.
  • If from any place, or any where. Necunde.*
  • If not. Sin, Sin minus. Sinon. S.
  • If you wyll. Sultis, pro Si vultis.
I. ANTE. G.
  • [Page] IGnominie, infamie or reproche. Ignominia, ae. f. gen. Ignominie.
  • Ignominious. Ignominiosus, sa, sū. Ignomineux.
  • Ignominiously. Ignominiose, Cum ignominia & dedecore. Auec infamie. Cal.
  • Ignoraunce. Error, Ignorantia, Inscientia, Inscitia. Errans opinio, Ignoratio, Imperitia, ae. foem. ge. Ignorance. S.
  • Ignorant. Ignarus, a, um, Inscius, Nescius, a, um. Rudis, de. Ignorans, tis. Imperitus, ta, tum. Igno­rant. S.

    I am not ignoraunt, or I knowe well. Non ig­noro, haud mihi sum falsus, Non me latet, Fugit, Praeterit, Non clam me est, Non sum inscius, Non sum nescius. Ie n' ignore point, Ie scay bien. S.

  • Ignorant of nothing. Nulla in re peregrinus, atque hospes. Qui n' est ignorant de rien. S.
  • Ignorant to be. Ignoro, as. Ignosco, scis. Nescio, scis. Ignorer. S.
  • Ignorantly. Ignare, Inscienter. Ignorament. S.
I. ANTE. L.
  • ILchester, a towne in Somerset shyre. Ischalis.
  • Ill. Malum, li. neut. g. Mal. S. And for the diffe­rence betwene Malum, when it signifieth ill, & when it is an apple, let these two verses suffise. Si mihi dent aliquod, dent longum numina malum. Si mihi dent aliquod, dent breue fata malum.
  • Ill at case, or sicke. Laborare, Habere malū. Auoir mal. S.

    To endure, or suffer ill. Subire malum. Endurer du mal. S.

    To doo some ill. Obijcere malum, Malum ali­cui dare, Malum facere. Faire quelque mal. S.

    To pronounce ill. Perperam pronunciare. Mal pronouncer.

  • Ill forme of speaking without good sounde. Ca­cophaton, Durior orationis sonus.
  • Ill Imitatour, or follower. Cacozelus, Ineptus imitator.
  • Ill, or defourmed composition. Cacosyntheton, Mala siue deformis compositio.
  • Ill speache. Cacologia, Maledictio, onis. f. g.
  • Ill speaker. Cacologus, Maledicus, ci. m. g.
  • Ill wryter. Cacographus, phi. m. g.
  • Ill wryting. Cacographia. ae. f. g.

    Note that Cacos Grecè, is Malus, Ill, And as Theo. Gaz. 5. Iliados affirmeth, some time it sig­nifieth deformed, sometime timerous, there bee many mo woordes then these whiche beginne with ill, thererfore they adde vnto them Cacos, Caca, or Cacon, as the gēder requireth, as thus Ill custome. Cacoethes. Il realme or Empire. Cacobasilia. Ill spirite. Cacodaemon. Esprit maling. &c.

  • Illigitimate, or not lawefull. Non legitimus. Illi­gitime. S.
  • Illuminate, or to make lighte. Illustrare, Illumina­re. Illuminer. S.
  • Illusion. Visum, Phantasma, tis. n. g. Illusion. S.
  • Illusion, or mocking. Illusio, onis. Irrisio, onis. f. g. Illusion, derision, mocquerie. S.
I. ANTE. M.
  • IMage. Effigies, Imago, Simulachrum, Statua, Sculptile signum, Icon. Image. H.
  • Image, or prynte of coyne. Numisma, tis. n. g.*
  • Image whereunto men ran for sanctuary. Asylus, Statua ad quam confugientibus ius erat Asyliae.
  • Images caried about in pageauntes with greate chekes and wyde mouthes. Manduces.*
  • Images to make. Imagino, as. Imagines facere. Faire images. Cal.
  • Imagine. Imaginor, aris. Meditor, aris. Cogito, as. Verso, as. Imaginer. S.
  • Imagine to see one. Aliquem mente conspicere. Imaginer veoir aucun. S.

    To thinke and imagine in his minde, the forme, or semblitude of any thing. Depingere cogita­tione, Animo fingere. Penser & imaginer en son esprit la forme & semblance de quelque chose. S.

    To imagine in his minde what the Gods bee. Informare deos coniectura. Imaginer en son esprit quelz sont les dieux. S.

  • Imagine craftely. Machinor, aris. Machiner. S.
  • Imagination. Cogitatio, Cogitatus, us. Meditatio, Imaginatio, onis. f. g. Imagination. S. Et cogitabū ­dus, Meditabundus, a, um. Ang. Full of imagi­nation.
  • Imagination crafty and subtyle. Machina, ae. f. ge. Imagination subtile. Cal.
  • Imbattlementes of a wall. Pinnae, arum. Liu. Cre­neau de mur. Cal.
  • Imbecille and weake. Imbecillis, le, vel Imbecil­lus, la, lum. Infirmus, ma, mum. Debilis, le. Im­becille & debile.
  • Imbecillitee and feblenesse or debilitee. Imbecilli­tas, Infirmitas, tatis. foe. gen. Imbecillité & foiblesse, ou debilité. S. Et Imbecilliter With imbecillitie, or weakenesse. Imbecillement.. S.
  • Imboced worke in metall, or stone, plate chased or ingraued. Toreuma, atis. n. g. Et Toreumatum, ti. neut. gen.
  • Imboced of all partes. Conuexus, a, um. Courbé de toutes pars. S.
  • Imbocer, or chaser of plate. Toreutes, tis. mas. ge.
  • Imbocing. Conuexitas, tatis. foe. g. Courbement. S.
  • Imbrace. Amplector, eris. Circumplector, eris. Cō ­plector, eris. Brachijs amplecti, Amplexari, Am­plexus dare, Tenere aliquem complexu, In cō ­plexum alicuius venire. Emb [...]asser. S.
  • Imbrace and to holde an opinion. Comprehen­sam animo sententiam aliquam habere. Embras­ser & tenir vne opinion. S.
  • Imbracing. Amplexus, Cōplexus, us. m. g. Embras­sement.
  • [Page] Imbrayde, or cast in the teeth. Exprobro, as. Impro­pero, as. Reprocher. S.
  • Imbrayder, or caster in teethe with an olde bene­fite. Exprobrator, toris. m. g.*
  • Imbrayding, or casting in teeth. Exprobratio, Im­properium, ij. n. g. Reproche. S.
  • Imbrue. Oblino, is. Lino, is. Induco, cis. Induo, is. Enduire. S.
  • Imbrued. Oblinitus, a, um. Imbutus, ta, tum. Imbu.
  • Imbroder. Texo, is, xui. Praetexo, is. Border & cou­urir le bord. S.
  • Imbrodered. Acupictus, a, um. Textilis, le. Phrygi­anus, a, ū. vt Phrygianae vestes. Faictes de broderie.
  • Imbrodered workes. Acupicta, torum.*
  • Imbroderer. Acupictor, vel Trix, Phrygio, onis. Limbolarius, Plumarius, ij. m. g. Bordeur. S.
  • Imitate, or to folowe th'example of other. Imitor, taris. Sequi aliorum exempla. Imiter, contrefaire, Resembler. Cal.
  • Imitation. Imitatio, onis. f. g. Imitation. Cal.
  • Imitater, folower, or one that doth imitate. Imita­tor, toris. m. g. Assectator alicuius. Imitateur. And she that doth imitate. Imitatrix, tricis. f. g. Imita­trice. And that may be imitated, or folowed. Imi­tabilis, le. om g. Imitable. S.
  • Immaculate. Syncerus, a, um. Purus, a, um. Imma­culatus, a, um. Intemeratus, ta, tum. Expers ma­culae. Immaculé. S.
  • Immemorable, or vnworthy remembraunce. Im­memorabilis, le. Indigne de qui on face memoire.
  • Imminent, or at hande. Imminens, tis. om. gen. vt Imminens malum. Imminent euel.
  • Imminent, or at hande, or ready to fall. Immineo, es. Iusto, stas. Pencher dessus, Estre pres de tomber dessus. Cal.
  • Imminent, or at hande to be or come vpon, as age, battell, tempest. &c. Ingruo, is. Assailir auec impe­tuosité. Cal.
  • Immoderate. Proteruus, a, um. * Intemperatus, ta, tum. Intemperans, ntis. Immoderatus, ta, tum. Immodicus, ca, cum. Immoderé. S.
  • Immoderatly. Immodice, Proterue, Proteruiter, Immoderatè, Intemperanter. Immoderement. S.
  • Immodeste. Immodestus, ta, tum. Immodeste. S.
  • Immodestie. Immodestia, ae. foe. g. Immodestie. S.
  • Immodestly. Immodesté Immode stement. S.
  • Immolate, or to offer. Immolare. Immoler.
  • Immolator, or one that doth offer. Immolator, to­ris. m. gen. Immolateur. S.
  • Immolation, or offering. Immolatio, nis. foem. ge. Immolation. S.
  • Immortall. Immortalis, le. Aeternus, na, num. Im­mortel. S.

    To make immortal. Mandare aeternitati, vel immortalitati, Donare immortalitate. Faire ou ren­dre immortel. Immortaliser. S.

  • Immortalitie, or perpetuall lyfe. Immortalitas, ta­tis. foe. g. Immortalité. S.
  • Immortally. Immortalliter. Immortellement. S.
  • Immutable, vnchaungeable, or neuer chaunging. Immutabilis, le. Indeflexus, a, um. Immuable. S.
  • Impart, or to geue to an other part of any thinge. Impartio, is. Impartior, ris. Et Impertio, tis, vel Impertior, ti [...]is. Departtir, donner. S.
  • Impe, or yonge sette, or slippe of a tree. Surculus, li. m. g. Vng iecton d'vn arbre. S.
  • Imped, or graffed. Insertus, a, um. Vide Graffed.
  • Impediment, or let. Impedimentum, Obstaculū, Offendiculum, li. Difficultas, Impeditio, onis. Occupatio, onis. Intercessio, onis. Praepedimen­tum, ti. neut. gen. Empechement. S.
  • Imperfect. Imperfectus, a, um. Imparfaict.
  • Imperfected. Infectus. i. non factus, aut non perfe­ctus. Qui n' est point fait. S.
  • Imperfection. Vitium, tij. n. ge. Imperfection & cor­ruption. S.
  • Imperfectnes, or lacke of knowledge. Imperitia, ae. f. g. Faulte d' experience. S.
  • Impier, or vmpier, a iudge or mediatoure taken to deame a matter debated. Sequester, ris, re. Arbiter, tri. m. g. Vn arbitre. S.
  • Impietie. Impietas, tatis foe. g. Impieté. S.
  • Implementes of housholde. Vtensilia, orum. n. ge. Vtensiles. H.
  • Importaunce, or meaninge, or signification of woordes. Vis, Huius vis. foe. ge.
  • Importaunce, or wayght, or grauitie. Grauitas, tatis. foe, ge Grauité. S.
  • Importunate, or of great importaunce. Grauis, ue. om. ge. et Res momentosa, A matter of impor­taunce. Chose d' importance. S.
  • Importunate, or out of season. Importunus, a, um. Importun. Cal.
  • Importunitie, or inconuenience of place and time. Importunitas. f. g. Importunité. S.
  • Imposthumation, or running of a sore. Suppura­tio, Vlcus, ceris. Abscessus, us. Cels. mas. ge. Apo­stume. S. Et Suppuratus, a, um. That mattereth, or runneth. Apostumé. Cal. Suppuratorius, a, um. That maketh a sore to matter, or runne. Qui fait apostumer, ou meurir vne apostume. Cal.
  • Imposthume. Apostêma, tis. n. g. Apostume. S.
  • Imposthume, or botche hauing no griefe. Oede­ma, atis. n. g. Est tumor praeter naturam rarus, & indolens. Cal.
  • Impostume, or running sore. Suppuratio, Vlcus, Vomica, ae. foe. ge. Vt supra.
  • Imposthume, or to breede an imposthume. Suppu­ro, as, aui. Apostumer. S.
  • Imposthumes to cause, or make. Redulcero, ras. Vlcerosum facio. Cal.
  • Impouerishe, or make poore. Depaupero, as. Pau­pero, as. Cōsumo, is. Facere pauperē. Faire poure.
  • Impouerished. Demissus homo, Depauperatus, a, um. Pauperatus, ta, tum.*
  • Imprysone, or to caste into prysone. Conijcere, vel Detrudere in carcerem, Dare in custodiam, In custodiam tradere, Condere in carcerem, Man­dare vinculis. Mettre in prison.
  • Imprysoned. In carcerem detrusus, Incarceratus, [Page] Custodia clausus, Captiuus. Prisonniér. S.
  • Imprysoned to be. Conijci in vincula, Detrudi in carcerem, In vinculis esse. Estre en prison. S.
  • Improper. Improprius, a, um. Abusiuus, a, um. Im­pr [...]re. Cal.
  • Improperly, or without properietie. Improprie, A­busiue. Improprement.
  • Imprudence. Imprudentia, ae. f. g. Imprudence. Cal.
  • Imprudent. Imprudens, tis. (postul. gen.) om. g. Ignarus, a, um. Inscius, a, um. Imprudent. Cal.
  • Imprudently. Imprudenter. Imprudemment. Cal.
  • Impudent. Impudens, tis. om. g. Impudent. S.
  • Impudencie. Impudentia, ae. f. ge. Impudence, & ef­frontement. S.
  • Impudently. Impudenter. Impudemment. S.
  • Impugne. Impugno, as. Velitor, aris. Aduersor, a­ris. Impugner. S.
  • Impute. Arguo, is. Ascribo, is. Obiecto, as. Refero, [...]s. Imputo, as. Mettre sus a aucun qu' il est cause de quelque chose, Imputer. S.

    To impute any thing to one for foly, or blame. Vertere stultitiae, aut vitio aliquid alicui. Impu­ter quelque those à aucun a folie, ou à blasme. S.

  • Imputed. Obiectus, a, um.
I. ANTE. N.
  • IN. In. En. S. vt, In hoc, In this. En ce. S. Penes: vt Non penes me est. It lieth not in my power Il n' est point en moy. S. Per: vt Per te stetit. It lay in thee. Terent. Per tempus salices legere. To gather willowes in due tyme, and season. En temps, & saison. S. Pro: vt Pro tribunali. Plin. Iun. In the iugement place. Sub: vt Subdiu. Plaut. In the daye time. De iour. S. Tenus: vt Tenus ti­tulo Consul, hoc est, Solo titulo, non re. Cal.
  • In all countreis. Vbique gentium.
  • In all places. Vbique, Vbique loci, Vbicunque, Vbicubi. En quelque lieu que ce soit. S.
  • In all places about. Cis vndique. Plaut.
  • In any maner of wyse. Quoquomodo, Quoquo pacto, Vs (quam).
  • In as muche that. Inquantum. Autant que. S.
  • In dede. Quia ne, * Re ipsa, Re vera. A la verité. S.
  • In euery mans mouthe. In ori omni populo, Vul­gò. Tout le peuple en bruit. S.
  • In hande. Prae manibus.
  • In many sundry fashions. Multifariè, Multifariam. En diuerses manieres, & facons. S.
  • In no condition. Neuti (quam), Adu. neg. Nullement. S.
  • In no place. Necubi. En nul lieu. S.
  • In no wyse. Neutiquam, Nullatenus. Vt supra.
  • In some place or stede. Vspiam, Vsquam gentium. En quelque lieu. S.
  • In some other stede. Alibi, Aliubi.
  • In so muche. Eousque, Vsque eo. Iusques autant. S.
  • In that wyse. Eatenus, Eo modo, Eo pacto, Ad eū modum.
  • In the daye tyme. Interdiu. De iour, par iour. S.
  • In the meane tyme, space, season, or whyle. Interea, Interim. Interea loci, Obiter. Ce temps pendant. S.
  • In the sight of all mē. Palam, Vulgò. Vide Opēly.
  • In the one place and the other, or in bothe sydes. Vtrobique. In tous les deux costez.
  • In tyme conuenient. Per tempus.
  • Into what place. Quonam, Aduerb. En quel lieu. S.
  • Into some place. Quopiam. En quelque lieu. S.
  • In very trouth. Re ipsa, Re vera. A la verité. S.
  • In what maner. Qui, Quomodo. Vtcunque, Vtut. Vide Howe.
  • In what maner so euer. Quomodocunque. En quelle maniere que ce soit.
  • In woordes without effecte. Titulo tenus.
  • Incense. Thus, ris. n. g. Encens. Cal. Et Thurinus, a, ū. Of incense. D' encens.
  • Incensed. Fumificatus, a, um.* Fumigatus, ta, tū.
  • Incensed with an euill spirite. Proseritus.*
  • Incensen. Fumifico, as. Fumigo, as, aui. Encenser. S.
  • Inceptours, or regent maisters in the vniuersi­ties. Candidati.
  • Incertaine. Anceps, Incertus, Dubius, a, um. In­certain. S.

    To make incertayne. Incertum facere. Rendre incertain. S.

    Very incertaine. Perincertus, ta, tū. Fort incertain.

    The mater is incertayne. In incerto res est. La [...] chose est incertaine. S.

  • Incertainely. Dubié. Incertainement.

    To aunswere incertainely, and ambiguouslye. Respondere suspensa & ambigua, & vtroque flexibilia. Bud. Respondre incertainement, & à deux ententes. S.

  • Incessantly. Ex ordine, Incessanter. * Ad infinitū, Indesinenter, Assidue. Incessamment. S.
  • Inchauntement. Carmen, Sacra magica, Incanta­tio, onis. f. g. Enchantement. S.

    To Inchaunt, or bewitche one. Auertere sensus malis artibus. Enchanter aucun. S.

    To Inchaūte. Cantare, Incantare, Excantare. Enchanter. S.

  • Incident. Incidens, tis. om. ge. Qui chet. S.
  • Incidently. Obiter. Incidemment. S.
  • Incision, or cutting. Incisio, onis. Deuisura, rae. A­natomia, ae. Incisura, ae. f. g. Incision. S.
  • Incision, or cutting about. Circuncisura, ae. foe. ge. Incision faicte à l'entour. S.

    To make incision. Vulnus imprimere. Faire vne incision. S.

  • Incision, or cutting of cordes. Anchyle.*
  • Incite, or to moue one to doo some thinge. Accen­dere, Commouere, Incitare, Proritare, Extimu­lare, Hortari, Inuitare, Allectare, Ardorem inij­cere, Acuere, Igniculos iácere, Aliquem ad ali­quid faciendum agere, Instigare. Inciter aucun à faire quelque chose. S.
  • Incite, or to moue to anger. Incitare, Mouere ali­cui bilem aut stomachum. Inciter à courroux. S.
  • Incited, or stired vp to doo a thing. Impulsus, In­stinctus, Incitatus, ta, tum. Incité. S.
  • Inclination, procliuitie, or promptnesse. Procliui­tas, [Page] tatis. Propensio, onis. Inclinatio, onis. f. gen. Inclination. S.
  • Incline. Inclino, as. Incliner. S.
  • Inclined. Inclinatus, Procliuis, e. Pronus, Propen­sus, a, um. Incliné, ou enclin. P.
  • Inclined to lecherie. Procliuis ad libidinem.
  • Inclose, to shutte, or compasse in. Concludo, is. In­cludo, dis. Enclorre. S.
  • Inclose a waye or pathe, that no man maye passe. Intercipere iter, vel viam.
  • Inclose rounde. Circuncludo, is. Enclorre, Entourer.
  • Inclose with hedges. Consepio, is. Obsepio, is. Se­pio, is. Enclorre de hayes. P.
  • Inclosed. Inclusus, a, um. Conseptus, a, um. Septus, a, um. Enclos. P.
  • Inclosure. Conseptum, ti. n. g. Enclosture. P.
  • Inclosure called a barton to feade fowles in. Chors, tis.*
  • Include. Includo, is. Vide Inclose.
  • Included. Inclusus, a, um. Idem.
  • Inconstancie. Inconstantia, Leuitas, Instabilitas, tatis. foe. ge. Inconstance. P.
  • Inconstant. Inconstans, Vacillans, Versutus, Fal­lens, Leuis, Mobilis, Instabilis. Qui n' est point con­stant. S.
  • Inconstantly. Inconstanter. Inconstamment. P.
  • Inconstant to be. Vacillo, as. N' estre constant. Cal.
  • Incontinency. Asotia, ae. Incontinentia, ae. Intem­perantia, ae. f. g. Incontinence. Cal.
  • Incontinent. Iam, Illicet, Simul ac, Simul atque, Statim. Incontinent. Vide By and by.
  • Incontinent after. Iam inde.
  • Incontinent, or vicious. Solutus, a, um. Asotus, a, um, Incontinens, tis. Intemperans, tis. om. gen. Incontinent. Cal.
  • Incontinently, or intemperatly. Incontinenter, In­temperanter, Sine continentia. Incontinentement.
  • Inconuenience. Inconuenientia. ae. f. g.
  • Inconuenience, or misfortune. Infortunium, Ca­sus aduersi. Inconuenient. P.
  • Inconuenient. Importunus, a, um. Inconueniens, tis. om. g. Mal conuenant. S.
  • Inconuenient tyme, out of tyme and season. Intē ­pestas, tatis. f. g. Hors heure, temps, ou saison. Cal.
  • Inconueniently, or out of due tyme. Intempestiuè, Importunè, Idem.
  • Incourage. Excito, as. Animo, as. Animos facere, Accendere animos, Animos addere vel dare. En­courager. S. Vide Courage.
  • Increase, or to waxe bigger, or more. Adolescere, Accrescere, Adaugescere, Augescere incremen­tis, Crescere, Excrescere, Gliscere, Ingrandesce­re, Inolescere, Prouenire, Incrementum recipe­re, vel accipere. Surgere. Croistre.
  • Increase children, or people. Sobolesco, scis. *
  • Increase muche. Exaugeo, es. Cal.
  • Increase of cattell. Foetura, ae. foe. ge. Virg. Foetura pecuaria.
  • Increase of setting & sowyng. Seminium, nij. n. ge.
  • Increase or to augment. Adaucto, as. Adaugeo, es. Adijcio, cis. Augeo, es. Augmento, as. Coalesco, scis. Cresco, scis. Accroistre. S.
  • Increase, or increasing. Accrementum, Accretio, Accumulatio, Auctio, Auctus, us. Incrementum, Prouentus, us. Coagmentatio, Augmentum, ti. Augmen, nis. Adiectio, onis. f. g. Accroissement. S. Accroissance.
  • Increased. Auctus, a, um. Accru. S.
  • Increated. Increatus, a, um. Non creatus. Qui n' a pas esté crée. Cal.
  • Indamage. Damno, as. Damnifico, cas. Vide En­damage.
  • Indamaged by trespace, or other offence. Damno auctus.
  • Indamaged to be. Subire incommoda.
  • Indeuour to doo a thinge. Innitor, eris. Nitor, eris. Adnitor, teris. Connitor, teris. Enitor, teris. Ner­uos vel vires in re aliqua adhibere. S' efforcer & trauailler a faire quelque chose. S.

    An indeauour to doe a thing. Conatus, tus. Ni­sus, sus. Molitio, onis. foe. g. Molimen, nis. n. ge. L'effect qu'on fait a faire quelque chose. S.

  • Indebted. Aeratus, a, um. Contractus aere alieno, Obnoxius, a, um. Vide debt.
  • Indebted to be. Aes alienum afferre, Cogere, Con­flare, Contrahere, vel habere.
  • Inde. Gangetica tellus, India. ae. foe. g.
  • Indempned. Indemnis, e. * Without domage or exempte from harme. Exempt de dommage. Cal.
  • Indempnitie. Indempnitas, tatis. Exemption frō harme. Exemption de dommage. Cal. Indemnité. S.
  • Indenture. Authoramētum, ti. n. g. Vnes indenturez. Or it is anye bonde or wrytinge in the lawe, whereby one is bounden to an other.*
  • Indēture or writing sealed and deliuerid. Profa­cto,*Syngraphus, phi, Syngraphū, phi, n. g. Syn­grapha, ae. foe. ge. It is rather an obligatiō, or an acquittaunce.
  • Indiction, whiche is the space of fiftene yeares, & vsed after the churche of Rome. Indictio Ro­mana.
  • Indifferencie or equalitie. Aequamentum, Recti­tudo, inis. foe. g. Aequalitas, tatis. foe. ge. Egalité.
  • Indifferente. Adiaphoron, Propensior in neutram partem, Rectus, a, um. Sequester, ris, re. Iustus, a, um. Indifferens, tis. Indifferent. S.
  • Indifferent in condition. Aequanimis, e. Aequani­mus, ma, mum. Qui est aequi animi, Qui nec prosperis extollitur, nec aduersis frangitur.
  • Indifferently. Indiscriminatim, Recto, Remoto delectu. Indifferenter. Indifferemment. S.
  • Indignation. Stomachus, Aemulatio. * Indigna­tio, onis. f. g. Indignation. S.
  • Indignation to haue. Stomachor, aris. Aemulor, aris. Vide Enuie.
  • Indiuisible, or not partable. Indiuiduus, a, um. In­distinctus, ta, tum. Indistinct. S.
  • Indiuisibly. Indiuidue, Indistincté. Indistinctement.
  • Induce. Induco, is. Prolicio, is. Adduco, is. Induire.
  • Induce, or to bryng one to any thing. Inclinare, Ad [Page] aliquid faciendum agere, Cōsuadere, Adducere ad rem aliquam, Inducere. Induire aucun à quel­que chose. S.
  • Induce by force. Perpello, is. Vide Compelle.
  • Induce one to doe any thing, or his wyll. Ad vel In voluntatem suam aliquem adducere. Induire au­cun à faire ce qu' on veult. S.
  • Induce from opinion. Suadeo, es. Et Suadibilis, le. vel Suasib [...]lis, le. That whiche is able, or maye be induced from opinion.
  • Induced. Inductus, a, um. Adductus, ta, tum. Perdu­ctus, ta, tum. Induict. S.
  • Induction. Inductio, Inductus, tus. Suasio, onis. f. g. Induction. S.
  • Industry, whiche is a grace of diligence and stu­die. Industria, ae. f. g. Industrie. S.
  • Industrious. Peruigil. Et Industrius, a, um. vt In­dustrius homo. Homme industrieux. S.
  • Infame, or to defame. Infamo, as. Ignominia affi­cere. Insamer. S.
  • Infamed. Infamis, e. Paraclytus, Suggillatus, a, um. Infamatus, Ignominiosus, sa, sum. Infame. S.
  • Infamie. Infa mia, Ignominia, Macula, Probrum, Stigma, tis. Nota, tae. Dedecus, coris. Infamie. S.

    Thou indeuoureste to bring me to infamie, or to defame me. &c. Vehementer studes de mea fama detrahere, meam famam laedere, detrimen­to afficere, obesse, nocere, officere meae famae. id agis, vt aeternas mihi infamiae notas inuras, vt ijs meum nomen sordibus, ijs maculis afficias, infi­cias, inquines, inspergas. eas meo nomini sordes, eas maculas inijcias, inspergas, inferas, quas nul­la dies, nulla deinde res possit eluere, abstergere, auferre, delere. tuum cōsilium, tuum studium il­lud est, vt me in omne tempus, in omnes annos, in omnes meae vitae dies, in perpetuum infamem reddas, infamia notes, infamiae tradas. id spectas, vt perpetuò malè audiam, perpetuam in infamiā adducar, aeterna vt infamia flagrem, laborem, vt in sordious infamiae nunquam nō iaceam, vt per­petua verser in infamia.

  • In [...]ant. Infans, tis. Puerulus, li, vel la. Et Infantu­lus, li. diminut. Petit enfant. H. Ang. A yonge infant. Et infantilis, le. Pertaining to an infant.Infant is also taken for euery thing that is yonge. Infans, de brutis & auibus. Les petits.*
  • Infant of the age of two yeares. Bimulus. And of th'age of three yeeres. Trimulus, vel la. And so foorth.*
  • Infancy. Infantia, ae. foe. g. Enfance. S.
  • Infarce, or stuffe. Infarcio, is. Remplir. S.
  • Infarced, stuffed, or filled. Fartus, ta, tum. Refer­tus, ta, tum. Rempli. S.
  • Infeable. Infirmo, as. Debiliter. Cal.
  • Infeabled. Infirmatus, Infirmus, a, um. Vide Wea­kened.
  • Infect. Inficio, cis. Infecter. S.
  • Infected. Infectus, a, um. Infect ou infecté.
  • Infection, or a contagious sicknes. Contages, Cō ­tagio, Contagium, gij. neut. gener. Maladie con­tagieuse. Contagion. S.
  • Infelicitie, vnluckenes, miserie. Aerumna, Mise­ria, ae. Infoelicitas, tatis▪ foe. g. Malh [...]ur, misere. S.
  • Infeoffe. Fideicommitto, tis.
  • Infeoffed to be. Accipere fiduciam.
  • Infernall, or of hell. Infernalis, le. om. ge. Infernus, a, um. D'enferne. S.
  • Infertile, or vnfruitfull. Infoecundus, a, um. Infoe­lix, li [...]is. om. g. Infertile. S.
  • Infertilitie, or vnfruitfulnes. Infoecunditas, tatis. foe. g. Infertilité. S.
  • Infidele. Atheos, Infidelis, le. om. ge. Infidele. S.
  • Infinite. Infinitus, a, um. Infini. S.
  • Infinitnes. Infinitas, tatis. f. g. Infinité. S.
  • Infinitly. Infinitè, ad infinitum, Infinitó. Infinement.
  • Infirme, or weake. Infirmus, a, um. Contractus in­firmitate. Debile. S.
  • Infirmitie, or weakenesse. Infirmitas, tatis. foem. ge. Debilité. S.
  • Infirmly, or weakely. Infirme. Foiblement.
  • Infixe, or to fasten. Infigo, is, xi. Ficher dedens. S.
  • Infixed, or fastened in. Impetritus, a, um. Infixus, a, um. Defixus, a, um. Insitus, a, um. Inustus, a, um. Haerens in alieno, Penitus insidens, neque vllo modo euelli possit. Cic. Fiché dedens. S.
  • Inflamation, or hote imposthume of bloud. Inflā ­matio, onis. f. g. Inflāmation, Emflambement. Cal.
  • Inflame. Concalfacio, cis. Ignio, is. Incendo, is. In­flammo, as. Succendo, is, Adoleo, es. Accendo, is. Succendo, is. Enflamber.

    To inflame, or encourage any. Ardorem inijce­re alicui, Incendere aliquem, Studium alicui in­ijcere. Enflamber aucun. S.

    To inflame, or to moue one to anger. Incendere aliquem, Animum alicuius inflammare. Enflam­ber, & esmouuir quelqu' vne à courroux. S.

    To inflame any, or to prouoke more and more to anger. Augere iracundiam alicuius. Enflamber aucun, & inciter de plus en plus. S.

  • Inflamed. Ignitus, Incensus, Inflammatus, Succen­sus, a, um. Enflambé. S.
  • Inflamed to be. Exardeo, es. Flammesco, seis. In­flammari, Ardeo, es. Estre enflambé. S.
  • Inflamed to be, or angry. Ardere cupiditate.
  • Inflamed to be, or on fyre. Conflagro, ras, aui. Estre en feu. Cal.
  • Influens of starres. Aspiratio stellarum, Syderum affectio. Influence, & constellation des astres. S.
  • Inforce, or to constraigne one. Impello, lis. Com­moueo, es. Impulso, as. Adigo, is. Angario, as. Cogo, is. Compello, lis. Subigo, is. Vrgeo, es. Im­ponere necessitudinem, Necessitatem adhibere, Afferre, Iniūgere, Vim alicui imponere, Afferre Contraindre aucun. S.

    To be inforced, or constrained by necessitie. Cō ­stringi, Astringi, vel cogi necessitate. Estre con­strainct per necessité. S.

    To inforce, or compelle one to battell. Eripere pacem alicui. Contraindre aucun de faire le guerre. S.

    To inforce, or constraine by iustice, or lawe. [Page] Lege agere. Contraindre par iustice. S.

    He could not inforce, or constraine thee to day, that thou shouldest marye her. Non te quiuit hodie cogere, illam vt duceres. Il ne t' a peu con­traindre, de. &c.

  • Information. Quaestio, nis. f. g. Inquisitio, nis. f. ge. Information. S.
  • Information to geue. Inquirere in delatos, & testi­bus maleficij testimonium denunciare. Informer.
  • Information to geue against brybery, and extor­tion. De rebus repetundis quaerere.
  • Informe, or to instruct by teaching. Edoceo, es. In­formo, as. Instruo, is. Condoceo, es. Monstro, as. Commonstro, as. Erudio, is. Praecipio, is. Trado, is. Artibus pueros inficere, vel imbuere, Disci­pulos instruere. Enseigner. S.
  • Informer, whiche informeth, and enquireth of any thing. Inquisitor, oris, m. g. Informateur, qui s'en­queste de quelque chose. S. Rebus quaerendis de­signatus, Rem quaerere iussus, Quesitor, Idem.

    To informe, or teache so so. Subdocere. Enseigner tellement quellement. S.

  • Infortunate, or vnlucky. Infortunatus, a, um. In­foelix, cis. om. g. Malheureux. S.
  • Infortunately, or vnluckely. Infortunate, Infoelici­ter, Misere, Calamitose. Malheureusement. S.
  • Infortunate dayes to beginne any busynesse. Cō ­tracti religione dies.
  • Infringe, refell, or to refute. Infringo, is. Redar­guo, is. Redarguer. S.

    To infringe, or breake a custome. Soluere mo­rem, Dissoluere ritum. Rompre, & abolir, oster vne custome. S.

  • Infringe a lawe. Legem refigere, vel rumpere, vel violare.
  • Ingendre. Genero, ras. Gigno, is. Seuo, uis, satum, Ingenero, as. Progigno, is. Procreo, as. Proge­nero, as. Marem seminare. Engendrer. S.
  • Ingendre agayne. Regenero, as, aui. Regenerer. Cal.
  • Ingendre diseases. Efficere morbos.
  • Ingendrable, or able to engendre. Genitiuus, a, ū. Qui a force d' engendrer. Cal.
  • Ingendred. Generatus, Genitus, Innatus, a, um. Engendré. Cal.
  • Ingendred to be. Innascor, sceris. Estre engendré.
  • Ingendrer, or a begetter. Genitor, oris. Generator, ris. Procreator, ris. m. g. Engendreur. S.
  • Ingendring. Generatio, onis. f. g. Generation. Cal. Et Generositas, tis. Aptnes to engendring.*
  • Ingendring eftsones. Regeneratio, onis.
  • Ingraue. Insculpo, is, psi. Engrauer. S.
  • Ingraued. Incisus, a, um. Entaillé. S.
  • Ingrauer. Vide Grauer.
  • Ingrauing. Vide Grauing.
  • Ingurgitation of meate and drinke, or beastely feading. Alogia, ae. Immoderatum conuiuium.
  • Inhabite. Colo, is. Inhabito, as. Ago, is, gi. Stabu­lo, as. Habiter. S.
  • Inhabitation. Inhabitatio, Habitaculum, Habita­tio, onis. f. g. Habitation. S.
  • Inhabitaunt in heauen. Coelicola, ae. com. g. Habi­tator coeli.
  • Inhabitaūtes of a litle walled town. Castelli, orū.
  • Inhabitauntes of the frunt, or marches of a coun­trey, called borderers. Antermini, orum. Qui cir cum terminos prouinciae habitant. Fest.
  • Inhabiters comminge from farre countreys to dwell here. Coloni, orum. Cic.
  • Inhaunce. Extollo, lis, tuli.
  • Inhaunce pryce, or valewe. Arrogare pretium rei, Horac. Accroistre le pris, & valeur. S.
  • Inherite. Vide Herite.
  • Inheritaunce. Haereditas, Patrimonium. Heredité. Et Haerediolum, li. Possessiuncula, ae, f. g. Vn petit heritage. A small inheritaunce. Et haereditarius, a, um. Pertaining to inheritaunce, or of inheri­taunce. D' heredité. S.
  • Inheritaūce excheated for lacke of heyre generall, or speciall. Haereditas caduca, vel confiscata, Terrae confiscatae. Cic.
  • Inheritaunce newe fallen. Deuoluta haereditas.
  • Inhibite. Inhibeo, es, hibui. Veto, as, tui. Inhiber. S
  • Inhibition. Inhibitio, onis. f. g. Inhibition. S.
  • Inioyne, or commaunde. Iniungo, is. Demando, as. Impono, is. Praecipio, is. Commander. Cal.
  • Iniquitie. Iniquitas, atis. foe. g. Iniquité.

    To doe, or committe iniquitie. Inquitatem sus­cipere. Faire iniquité. S.

  • Iniunction, or commaundement. Mandatum, ti. n. gen. Inionction. S.
  • Iniunction to appeare. Denuntiatio testimonij.
  • Iniury. Iniuria, ae. Maledictum, ti. Probrum, bri. n. gen. Iniure. S.
  • Iniurie in worde. Conuitium, tij. Maledictum, ti. n. g. Iniure. S.

    Not to reuenge an iniurie. Concedere iniuriae. Ne vanger point vne iniure.

    No iniurie hath moued me. Nulla iniuria me­ipsum pepulit. Nulle iniure m'a esmeu. S.

    To take for iniurie. Accipere ad contumeliam, In cōtumeliam vertere. Prendre à iniure. S.

    To reuenge iniurie. Soluere iniuriam. Vanger vne iniure. S.

    To doe iniurie. Iniuriam facere, Iniungere in­iuriam. Faire iniure.

    To endure, or susteine iniurie. Sustinere iniu­riam. Endurer iniure. S.

    To enter an action of iniurie. Actionem iniu­riarū intendere, Dicam scribere iniuriarum, Ar­cessere hominem iniuriarū. Intenter proces in ma­tiere d' iniures. S.

    To iniurie one. Iniuriam in aliquem immittere, malè accipere aliquem verbis, Laedere aliquem iniuria, Dicta in aliquem ingerere, Dicere con­uitium, vel facere, Iniurijs aliquē afficere, Gra­uiore verbo aliquem appellare, Maledicere. In­iurier aucun. S.

    To be iniured. Clamore conuitioque iactari, Contumeliam accipere, Sordes ab aliquo acci­pere. Estre iniurié. S.

  • [Page] Iniurious. Contumeliosus, a, um. Iniuriosus, a, ū. Iniurieux. S.
  • Iniuriously. Cōtumeliose, Iniuriose. Iniurieusemēt.
  • Inke to wryte with all. Atramentum scriptorium, vel librarium. Encre.
  • Inke that the printers vse in prynting. Atramen­tum fuligineum, quo typographi in imprimen­dis libris vtuatur. Le noir ou l' encre des imprimeurs.
  • Incke horne. Atramentarium, ij. n. g. Cornet à encre.
  • Inne. Diuersorium, Pandochium, Stabulum, Ta­berna meritoria. Vne hostellirie. S. Et diuersorius, a, um. Of an Inne. D' hostellirie.
  • Inueholder. Pandocheus, Stabularius, rij. m. gen. Hostilier. S.
  • Inner court. Atrium, trij. n. g.
  • Inner, or more within. Interior, ius. om. ge. Qui est plus dedens. Cal.
  • Innner part of an house. Penetrale, lis. n. g. Le de­dens, le plus secrete de la maison. S.
  • Inner part of a tergat, or buckler. Canō, onis. m. g.
  • Inner parte of the elbow. Ancon, ônos. m. g. It is rather the elbowe Le coulde.
  • Inner part of the thigh. Femen, inis. n. g. Le dedens de la c [...]isse. S.
  • Inner skynne. Cutis, tis. f. g.
  • Innerly or more within. Interius. Aduerb.
  • Innocēcie. Innocētia, Integritas, atis. f. g. Innocence.
  • Innocent. Innocens, tis. Miser, ra, rum. Insons, tis. om. ge. Innocent. S.

    Thou accusest an innocent. Accusas, culpas im­merentem, expertem culpae, vacuum à culpa, re­motum à culpa damnas, in iudicium vocas, reum facis, persequeris. vitio tribuis, vitio vertis, fraudi das immerenti, ei, qui culpam nō commisit, cul­pae sibi conscius non est. confers culpam in ex­pertem criminis, insontem, immerentem, inno­xium. exagitas illum, in culpam vocas, in infamiā vocas, adducis iniustè, sine causa, iniuria, immeri­tò, contrà quàm ius est.

    To be innocent of any thing. Abesse à culpa. Estre innocent de quelque chose.

  • Innocently, not hurtfully. Innocenter. Innocemmēt.
  • Inordinate appetite. Appetentia, Appetitio, onis. Appetit desordonné. S.
  • Inordinate, and impacient loue. Amor foemineus, Coecus amor, Effraenus, Impotens, Insanus, Ve­sanus, Perditus, Impatiens. Amour desordonné & impatient. S.

    To loue inordinatly. Impatienter amare. Desor­donnéement aimer. S.

  • Inordinatly. Indigestè, Inordinatè, Incompositè. Confuséement. Cal.
  • Inough. Sat, Satis. Assez. S.
  • Inough to be, or to suffise. Sufficere. Suffire. S.
  • Inquire. Inquiro, is, siui. Interrogo, as, aui. Enque­rir, ou enquerre. S.

    To inquire diligently. Anquiro, is. Examino, as. Exquiro, ris. Enquerir diligemment. S.

    To make inquirie. Scitor, aris. Sciscitor, aris. Contor, aris. Quaero, ris. Inquiro, is. S' enquester. S

    To inquire the maners, or behauiour of anye. Exquirere mores alicuiꝰ. S' enquerir meurs d'aucū.

  • Inquire, or demaunde often. Rogito, as. S' enquerir souuent. S.
  • Inquisition, or inquirie. Quaesitio, Examen, inis. Inquisitio, onis. foe. ge. Inquisition. S.
  • Inquisitour. Quaesitor, ris. m. g. Enquesteur. Cal.
  • Inrolle, or to registre. In literas publicas referre, vel perscribere, Regerere in cōmentarium, In commentarios referre. Enregistrer.
  • Inrolled, or registred. Ascriptus, a, um. Ascripti­tius, vel Ascriptiuus, Perscriptus, ta, tum. Enregi­stré. S. Properly, where one is registred among other, or put in the checker rolle.
  • Insaciable. Insaciabilis, le. Insaturabilis, le. Inex­plebilis, le. Insatiable. S.
  • Insaciable auarice. Profunda auaritia, vel cupido.
  • Insatiable reader of bookes. Heluo librorum.
  • Insaciablye. Insatiabiliter, Insaturabiliter. In­satiablement. S.
  • Inscribe. Inscribo, is. Intitulo, as. Scribo, is. Noto, as. Inscrire. S.
  • Inscription. Inscriptio, Scriptio, Titulus, li. Epi­gramma, matis. n. g. Vne inscription. S.
  • Inscription grauen in stone. Stemma, tis.*
  • Inscription of a monument, toumbe, or other worke, done for a memory. Titulus, li. Elogium, ij. Epitaphium, ij. n. g. L'inscription d' vne monumēt.
  • Insensible. Insensibilis, Sensu cassus, Sensus expers. Insensible.
  • Inserche. Excipio, is. Exquiro. Vide Serche.
  • Inserche curiously. Exterebro, ras. Perquiro, is. Perscrutor, taris. Idem.
  • Insolent, arrogant, and proude. Insolens, Super­bus, ba, bum. Arrogans, tis. Insolent, arrogant.
  • Insolencie, arrogancie, or pryde. Insolentia, Arro­gantia, Superbia, ae. f. g. Insolence, Arrogance.
  • Insolently. Insolenter, Aduerb. Arrogament. Cal.
  • Inspiration. Afflatus, Inspiratio, onis. Instinctus, tus. m. g. Inspiration. S.
  • Inspire. Inspiro, as. Lumina praeferre.*

    To be inspired with the holy ghoste. Afflari di­uino spiritu. Estre inspiré de l' esprit diuin. S.

  • Instable. Instabilis, le. Instable. S.
  • Instabilitie. Instabilitas, tatis. f. g. Instabilité. S.
  • Instante, or a moment. Momentum, ti. n. ge. Vn in­stant. vt Momento, vel puncto temporis. En vn in­stant. S. In an instant, or moment.
  • Instant. Imminens, tis. Instans, tis. Qui est pres. Cal.
  • Instant age. Ingruens aetas.
  • Instant to be, or to approche, or drawe nere. Im­mineo, es. Insto, as. S' approcher. S.
  • Instant to be, as age, battayle, sycknes. &c. In­gruo, is. *
  • Instantly. Instanter. Instamment. S.
  • Instigation, a prouoking, or mouinge forwarde. Instigatio, Instigatus, tus. Instinctus, tus. Impulsus, sus. m. g. Instigation. S.

    By thyne instigation. Impulsu tuo, Tuo instin­ctu. Par ton instigation. S.

  • [Page] Instigate, to moue, or to impelle. Instigo, as. Impel­lo, lis. Instiguer & stimuler. S.
  • Instigater, mouer, or one that impelleth, or pro­uoketh to doe a thing. Instigator, toris. m. g. Im­pulsor, soris. m. g. Instigateur. S.
  • Institute. Instituo, is. Constituo, is. Instituer. S.
  • Institution. Institutio, onis. foe. g. Instruction.
  • Instruct. Catechizo, as, aui. Instruo, is. Instituo, is. Praecipio, is. Doceo, ces. Instruire. S.
  • Instructe and to teache younge infantes. Aetatem puerilē artibus ad humanitatem informare, A­dolescentes instruere vel erudire. Instruire & enseigner les ieunes enfans. S.
  • Instructed. Instructus, Ornatus, a, um. Instruict, enseigné. S.
  • Instructed in good manners. Moratus, a, um.*
  • Instructed in sciences. Artitus, a, um.
  • Instruction. Instructio, Institutio. Catechesis, Prae­ceptum, ti. n. g. Instruction. S.

    To take instruction. Disciplinam ab aliquo ac­cipere. Prendre instruction. S.

  • Instructions that are first geuen to rude persones that knowe yet nothing. Rudimentum, ti. n. ge. Les primiers enseignemens qu' on baille a gens rudes & qui ne scauent encore rien. S.
  • Instructions of Grammer, or Grammer rules. Grammatices rudimenta.
  • Instrument to doo any thing withall, what it bee. Instrumentum, ti. n. ge. Instrument à faire quelque chose, que ce soit. S.
  • Instrument in wryting. Formula, ae. f. g.
  • Instrument of craft and falsehode. Armille, lis. n. gen. Apul. lib. 6.
  • Instrument, toole, or weapon, hauing two teathe. Bidens. And hauing three teethe. Tridens, tis.
  • Instrument wherewith highe thinges be met. Al­timeter. m. g. Cal.
  • Instrument with tenne stringes. Decachordum, di. n. ge. Instrumentum musicum decem chordas habens. Cal.
  • Instrument wherewith they polyshe stones. Hy­pagogeus, Instrumentū quo lapides expoliūtur.
  • Instrumentes, or tooles of all maner of sortes. Arma, orum. neut. gen. Toutes sortes d' instrumens & o [...]tils. S.
  • Instrumentes of musicke. Organa, orum. Tous in­strumentes de musique. Et Organarij, orum. Ma­kers of instrumentes. Faiseur d' instrumens. S.
  • Instrumentes, or common wrytinges, as deedes, Indentures, obligations. &c. Tabulae, arum. f. g. Instrumens, obligations. &c. S. Et Tabularium, rij. The place where suche instrumentes be layde.
  • Intayle lande. Addicere haeredes.
  • Intayle, or to graue. Exculpo, is. Insculpo, is. Inci­do, is. Entailler, & grauer. S.
  • Integritie. Integritas, tatis. foe. ge. Integrité. S.
  • Integritie, or trewe meaning. Innocentia, ae. f. g.
  • Intelligence. Intelligentia, ae. foe. g. Intellectus, tus. m. g. Intelligence. S.
  • Intemperance. Intemperantia, ae. f. g. Intemperance.
  • Intemperance of the aire. Caeli grauitas, Intempe­ries caeli, Intempestas caeli. Intemperance de l' air. S
  • Intemperatly. Intemperanter, Intemperatè, Im­moderaté. Intemperéement. S.
  • Intende, or to be attentiue to some thing. Animum aduertere, Attendere animum, Attendere ali­quid, Aures arrigere, In oculis habere aliquid, Adesse animo. Estre attentif à quelque chose. S.

    To be an intentiue auditer. Se attentum prae­bere àuditorem, Auditioni occupatum sedere in scholis, Attentissimè audire. Estre attētif auditeur.

  • Intēde, or to purpose. Propono, is. Subtēdo, is. Ni­tor, eris. Vide Purpose.
  • Intende, or wayte. Seruio, is. To serue. Seruir. S.
  • Intende to doo. Facturio, is.
  • Intende to suppe. Coenaturio, is.
  • Intent, mynde, or the wyll of any body. Intentio, onis. Propositum, ti. Mens, tis. foe. ge. L' intention, fantasie & volunté d' vne personne. S.
  • Intentiue. Attentus, a, um. Attentif. S. Et Intentus, ta, tum. Ententif. S.
  • Intentiuely, diligently, or with a fixed mynde. At­tenté. Attentiuement. S.
  • Intercepte, or to take before, or by the waye. Inter­cipio, is. Surprendre. S. vt Literas intercipere. To intercepte, or take vp ones lettres by the waye. Surprendre lettres sur le chemin. S.
  • Intercession. Intercessio, onis. foe. ge. Intercession. S.
  • Intercession to make. Intercedo, is. Interceder. S.

    To make intercession for one. Orare pro aliquo, vel precari. Interceder pour aucun. S.

  • Interest, or exchaunge. Versura, rae. foem. gen. Bud. Interest. S.

    To take money at interest. Versurā facere. Prē ­dre à interest. S.

    Money taken at intereste. Circumforaneum aes. Argent prins à interest. S.

    Thou haste intereste or title to it. Ad te attinet & tua refert. Tu y as interest. S.

  • Interest. Mancipi, indecl. Interesse, Ius, ris.*
  • Interlude. Comoedia, Fabula. Vide Enterlude.
  • Interprete, expounde, or to open. Interpretor, aris. Explico, cas. Explano, nas, Expono, is. Interpreter.
  • Interpretation. Interpretamentum, Interpreta­tio, onis. f. g. Interpretation. S.
  • Interpretour. Interpres, tis. com. gen. Interprete ou interpreteur. S.
  • Interpretour of dreames. Somniorum interpres.
  • Interrupt. Interpello, as. Interrumpo, pis. Interom­pre. S. Interpeller. S.
  • Interrupted. Interpellatus, ta, tum.
  • Interruptour. Interpellator, toris. masc. gen. Inter­pellateur. S.
  • Intise. Illecto, as. Vide Allu [...]e, and Entise.
  • Intised. Illectus, a, um. Idem.
  • Intiser of a mans seruaunt to departe, or runne from his maister. Plagiarius, ij. m. g. Plagiator, toris. Idem.
  • Intisement, or allurement. Illecebra, Illectus, Le­nocinium, ij. n. g. Allichement. S.
  • [Page] Intysement by woordes. Blanditia, ae. f. g.
  • Intitle. Inscribo, is. Titulo, as. Intituler. S.
  • Intitled. Inscriptus, ta, tum.
  • Intractable. Immansuetus, ta, tum. Intractabilis, le. Adiect. Intraictable. S.
  • Intreate, praye, or to desyre. Petere, Orare, Roga­re, Preces ferre, Precari, Comprecari, Facere precationes, Exigere. Prier. S.
  • Intreate and to handell. Contrecto, tas. Traicter & manier. S.
  • Intreate. Exoro, as. Impetro, as. Impetrer. S.
  • Intreatable. Exorabilis, Impetrabilis, Tractabilis, Facilis, le. Traictable. S.
  • Intreaty. Deprecatio, onis. f. g. Vne requeste. &c. S.
  • Intreatour or an excuser of some body. Depreca­tor, toris. m. g. Vn excuseur qui excuse quelqu' vn. S.
  • Intricate, or doubtfull. Perplexus, a, um. Vide Doubtfull.
  • Intricately. Perplexe, perplexim, xibiliter, Impli­cité. Intrinqueement. S.
  • Introduction. Isagoge, Introductio, onis. foem. ge. Eruditionis principium. Introduction. Cal.
  • Introductory. Isagogicon. Cal.
  • Inuade. Aggredior, eris. Exorior, iris. Impeto, tis. Ingruo, is. Inuado, is. Inuader. S.
  • Inuade, or to assaile on all partes. Circūuado, is. Adorior, iris. Enuahir, Assailir. S.
  • Inuasion. Impetus, us. Incursio, Incursus, sus. m. ge. Hostilis incursus.
  • Inwarde. Internus, a, um. Et Interior. More in­warde. Qui est plus dedens. Cal.
  • Inwarde, or inwardly. Interius, Penitus. Aduerb. Introrsus, vel Introrsum. En dedens, vers le dedens. S
  • Inwarde parte. Penetrale, lis. neut. gener. Le dedens. S.
  • Inwarde partes of the body. Exta, Interanea, In­testina, Penetralia, Viscera, Praecordia, orum. n. gen. Entralles. S.
  • Inuegle, or craftely to intyse awaye. Illicio, cis.
  • Inuegled to be. Retractare religionem.*
  • Inuent. Adinuenio, is. Excogito, as. Fabrico, cas. Inuenio, is, ni. Fabricor, ris. Molior, iris. Machi­nor, aris. Architector, aris. Inuenter. S.
  • Inuente craftely. Machinor, aris. Machiner & songer quelque finesse. S.
  • Inuent politiquely. Contechnor, aris.
  • Inuention. Adinuentus, Constitutio, Excogitatio, Inuentus, tus. Inuentio, onis. Machinatio, onis. foe. gen. Inuention. S.
  • Inuention, or sophisticall oration, seaminge to be true, when it is false. Sophisma, tis. n. g.
  • Inuentiue, subtill, or wytty. Technicus, a, um. Cautelleux.
  • Inuentory. Apophasis, Inuentarium, Repertoriū, Apographa, Index, Liber, bri. masc. gen. Cic. In verrem. Vn inuentaire. H. S.
  • Inuentour, authour, or fyrste founder. Author, Patronus, Inuentor, toris. Architectus, ti. m. ge. Inuenteur. S.
  • Inuentour of false accusations, and tales. Syco­phanta, tae. masc. gen.
  • Inuersion of woordes. Allegoria. Est quaedam fi­gura quae à Quintil. dicitur Inuersio, quum ali­ud verbis aliud sensu ostenditur. vt Virgil.
    Claudite iam riuos pueri sat prata biberunt.
    Leaue of to synge put vp your pypes,
    Nowe haue we heard our fill.
    ¶Whiche rather semeth thus.
    O children now shut ryuers vp,
    The meades haue dronke at wyll.
  • Inuestigation, or serche of dyuers thinges. Dis­quisitio, Inuestigatio, onis. foem. gen. Cerchement. Vide Serche, or Seeke.
  • Inuincible or that can not be ouercommed. Ada­mantinus, na, num. Adamantaeus, a, um. Inuinci­ble. S. Et Inuictus, ta, tum. Idem.
  • Inuite. Inuito, as. Prouoco, as. Inuiter. S.
  • Inuite, or bydde one to supper. Mouere aliquem vt veniat ad coenam, Vocare ad coenam, Condi­cere alicui coenam, vel ad coenam. Inuiter à soupper. S.
  • Inuiting, or a bydding. Inuitatus, tus. Inuitatio, o­nis. foe. ge. Inuitement. S.
  • Inuocate, or call vpon. Inuoco, as. Inuoquer. S. Vi­de Call.
  • Inuocate, or to call vpon God for helpe. Deum appellare. Inuoquer dieu à sonaide. S.
  • Inuocation. Inuocatio, onis. foe. ge.
  • Inuocation to God. Letania, vel Litania, Suppli­catio dicitur. Cal.
  • Inuocations, or woordes of inuocation. Carmina deuotoria, Deuotiones. Mots d'inuocation. S.
  • Inuocations, enchauntementes. Carmina. Vide Enchauntmentes.
I. ANTE. O.
  • IOcunde. Glaphirus, a, ū. Iucundus, a, um. Gay. S. Vt Iucunda accidunt. Cic. Iocunde and plea­saunt thinges happen, et Paupertas iucunda, Iocunde or pleasaunt pouertie.
  • Iocunde to bee. Iucundor, aris. Voluptate, & de­lectatione afficior. Cal.
  • Iocunditie. Iucunditas, atis. foe. ge.
  • Iohn. Iohannes, nis. masc. gen. Iean. Whiche is an Hebrewe woorde, and is as muche to saye (if ye wyll interprete it) the grace of God. Of the whiche name there were twoo, the one was Iohn Baptiste, sonne to Zacharias, and Eli­zabeth, whome the Euangeliste calleth Praecur­sor domini. Of his foode, attyere, conuersation, and trade of lyfe, you shall reade in Math. cap. 3. Luke. 3. Marc. 1. The other was Iohn the E­uangeliste, an Apostle to Christe, whiche was the sonne of Zebedeus a fysher man, and bro­ther to Iames. Math. 4.10.20, Marc. 1. Luke. 5. He treateth mooste of the Deuinitie in his Go­spell, who also did wryte the Reuelations. There were many mo of this name, both Prin­ces and worthy wryters, as the histories tell.
  • [Page] Ioye. Gaudium, dij, Laetitia, ae. Laetitudo, Exul­tatio, onis. foe. gen. Ioye. S.

    I take as great ioye and pleasure in your af­fayres as in myne owne. Laetitiam ex rebus tuis eandem, quam ex meis, nihilo minorem, quàm ex meis, capio, accipio, percipio, suscipio, sumo, haurio. laetitia me afficiunt res tuae aequè ac meae, pariter ac meae, non minùs quàm meae, non se­cùs quàm meae, haud aliter ac meae. tuae me res efferunt laetitia, gaudium mihi afferunt, pariunt, praebent, voluptate me perfundunt itidē vt meae. tuis rebus, vti meis, afficior. quae meis è rebus, ea­dem mihi è tuis oritur iucūditas, voluptas, dele­ctatio, laetitia, gaudium. tuis rebus ita laetor, vt meis.

    Great and excessiue ioye. Hilaritas profusa, Hi­laritas effusa, Laetitia luxuriosa. Vne ioye fort grande, & excessiue. S.

    What meaneth, or signifieth this ioye? Quid istud gaudij est? Que signifie ceste ioye. S.

    I knowe not where I am for ioye. Prae gaudio vbi sim, nescio. Ie ne scay ou ie suis de grand ioye que i' ay. S.

    He could not kepe his ioye secrete. Tacitum cō ­tinere gaudiū non potetat. Il ne pouoit celer sa ioy.

    To giue ioye and mirthe. Gaudium & laetitiam agitare, Laetitiam ferre, Laetitiā dare. Donner ioye, & liesse. S.

    To fill with ioye. Gaudio delibutum reddere. Remplir de ioye. S.

  • Ioye of the harte, or an out crie, bearing a signifi­cation of ioye. Iubilum, li. n. g. Vn escri portant signification de ioye. S.
  • Ioye, or mirth made by exterior gesture, or clap­ping of handes in signe of ioye. Applausus, Plau­sus, us. m. g. Frappement des maiens l' vne contre l'au­tre en signe de ioye. S.
  • Ioye or mirthe to make by outward signes, as by clapping the hādes, or stamping with the feete, in token of ioye. Applaudo, is. Plaudo, is, si. Frap­per les pieds, ou les maiens l'vne contre l'autre en signe de ioye. S.
  • Ioyfull inwardly, whiche the tongue can not ex­presse. Iubilus, a, um.*
  • Ioyful thing most estimable. Operaepretiū, tij. n. g.
  • Ioyfull to be inwardly, or to shoute for ioye. Iubi­lo, as. S' escrier de ioye. S.
  • Ioyly, lusty, prety, liuely. Bullatus, a, um. Concin­nus, a, um. Elegans, tis. Festiuus, a, um. Lautus, a, um, Mundulus, a, um. Scitus, a, um. Ioli. S.
  • Ioyous, or ioyfull, or ful of ioye and mirthe. Festi­uus, a, um. Glaphirus, a, um. Hilaris, re. Hilarus, a, um. Laetus, a, um. Ouans, tis. om. g. Ioyeux. S.

    Very ioyfull. Perlaetus, a, um. Fort ioyeux. S.

    Somewhat ioyful. Hilarulus, a, ū. Vn peu ioyeux.

  • Ioyous, or ioyfull to be. Gratulor, aris. cum datiuo Iucundor, ris. Laetor, aris. Ouo, as, aui. Gaudeo, es. Estre ioyeux. S.

    To be ioyfull all his lyfe. Iucunditatem perpe­tuam vitae tenere. Estre ioyeux tout le tēps de sa vie.

    To ioye beyonde measure. Efferre se laetitia. Estre io [...]ieux oultre mesure. S.

  • Ioyouse to make, or to make gladde, and mery. Hilaro, as. Beo, as. Laetifico, as. Afficere laetitia. [...]alre ioyeux. S.

    Thou haste made me very ioyfull. Beasti me. Tu m'as fait bien ioyeux. S.

  • Ioyously. Hilarè, Laeté, Ouanter, Festiuè, Cum laetitia. Ioyeusement. S.
  • Ioyne. Iungo, is. Pango, is, anxi. Compono, is. Vnio, is. Apto, as. Addo, is. Copulo, as. Appli­co, as. Ioindre· S.
  • Ioyne bourdes. Tabulo, as, aui.
  • Ioyne harde vnto, or to touche some other thing. Pertingo, is. Touche iusques a quelque chose. S.
  • Ioyne house to house. Astruo, is, xi. Bastir, & edifier ioingnant autruy. S.
  • Ioyne ioynt to ioynt. Articulo, as.*
  • Ioyne to. Adapto, as. Adhaereo, es. Addo, is. Adhae­resco, scis. Adigo, is. Adiungo, is. Adglutino, as. Applico, as. Aequo, as. Adiouster.
  • Ioyne together. Adglutino, as. Committo, is. Con­iungo, is. Compagino, as, aui. Coagmento, as, aui. Contexo, is. Subiungo, is, nxi. Compono, is. Iniungo, is. Ioindre ensemble. S.
  • Ioyned. Iunctus, a, um. Vnitus, a, um. Applicitus, a, um. Copulatus, a, um. Ioinct. S.
  • Ioyned to. Adaptus, Adiunctus, Adunatus, a, um. Adglutinatus, a, um. Adioinct, adiousté. Cal.
  • Ioyned together. Coniunctus, Contextus, Subiun­ctus, a, um. Coagmentatus, a, um. Conioinct. S.
  • Ioyned together, or congealed as thinges liquid. Concretus, a, um. Gelé. S.
  • Ioyner. Faber intestini operis. Vn menuisier. Pals.
  • Ioyning woorke. Intestinum opus. Menuiserie. S.

    That whiche is ioyning, or neare vnto. Accu­bans, Continens, Contiguum, Attigguum, Ap­positum, ac. Propinquum. Qui est ioignant & aupres. S.

  • Ioyning or framynge of bourdes. Tabulatio, onis. foem. gen. Tabularum coniuctio, vel tex­tura. Entablement.
  • Ioyning together. Coniunctio, Coniunctura, Vni­tio, onis. Compago, inis. Iunctura, ae. Iunctio, o­nis. foe. ge. Ioincture. S.
  • Ioynt. Articulus, Compago, Internodium, dij. Compages, gis. Iunctura, ae. Nodus, di. mas. gen. Ioincture. S.

    Full of ioyntes. Articulosus, a, um. Plein de ioin­ctures, & de neudes. S.

    Appertaining to ioynctes. Articularis, re. om. g. Appartenant aux ioinctures. S.

  • Ioynte by ioynte, or by ioyntes. Articulatim. Ad­uerbium. Par les ioinctures. S.
  • Ioynte, or knotte of the backe bone, whereof bee fowre and twentye, whiche are thus distribu­ted, Seuen to the necke: Twelue to the chyne, and fyue to the loynes. Spondylus, li. Sphondy­lus, li. masc. gen. Spondile le neud de l' eschine du dos. Cal.
  • [Page] Iointe of a staske or strewe, of corne, or herbe. Ge­niculum, li. n. g. Le neud d' vne chaulme, ou festu de ble, ou d' herbé. S.
  • Ioint office of two men. Duumuiratus, us. mas. gen. It maye bee taken for th'office, or Sherifeship of the twoo Shiriffes in a citie. L' esc [...]euinage. S.
  • Ioint officer. Duumuir, ri. masc. gen. Vt duumuiri, Caes. The twoo Shiriffes of any citie. Les deux escheuins de chascune ville. S.
  • Iointly. Conlunctim, Iunctim. Conioinctement. Cal.
  • Iointly, or by ioyntes, as the knottes of wheate strawe. Geniculatim. De neud en' neud. Cal.
  • Iointure, or rewarde of dowre, or gifte added to dowre. Parapherna, orum. n. g. Vlp.
  • Ioyce. Vide Iuyce.
  • Ioysse, whereuppon a great vessell is couched or set. Incitega. Festus.
  • Iournay. Iter, ne ris. n. g. Iournee. Pals.

    A dayes iourney and an halfe. Sesquiopera, rae. foe. ge. Vne iournee, & demie. S.

  • Iourney, or to goe, or ryde a iourney. Itineror, aris. Voyager. Cal.

    Take not iourney excepte you be well at ease. Iter ne suscipias, ne te viae committas, ne te in viam des, ne ad iter aggrediaris, ne viam ineas, itineris cōsilium abijce, omitte, dimitte: nisi re­ctè vales, nisi optima vteris valetudine, nisi cor­pore bene firmo.

    To take iourney. Iter ingredi. Dare se in viam, Viae se committere. Se mettre en chemin. S.

    To iourney, walke, or to go. Ambulare, Obam­bulare, Ince [...]ere, Ingredi, Iter facere, Iter, siue viam carpe [...]e, Viam venire. Cheminer. S.

  • Iournall, a booke wherein a man dothe note all thinges that he doth in his iourney. Diarium, rij. Ephemeris, dis. f. g. Registre iournal. H.
I. ANTE. R.
  • IRehin, or an hedgehogge. Herinaceus. Echinus, ni. Herisson. S.
  • Ire, or wrathe. Ira, rae. f. g. Ire. S.

    For great ire. Prae ira. De grande ire. S.

    Thou mouest me to ire, whiche by nature am nothing geuen therto. Stomachum mihi facis. bilem commoues, inducis me, impellis, incitas ad iram, facis vt irascar, vt ira commouear, affi­ciar, corripiar, vt excandescam, vt exardeam, vt ira flagrem etsi nequaquam iracūdus homo na­tura sum, non procliuis, pronus, propensus, incli­natus ad iram, non irae deditus, non is, qui ad iram facilè labar. sum alienus, longè remotus ab ira. quamquam iuris in me parum habet ira, minimè mihi dominatur ira, non admodum ad iram pro­pendeo, inclino, ab ira longè absum.

    He knoweth not how to bridle his ire, or wrath. Fraenare nescit iras. Il ne scait refrēer, ou refraindre, ou retenir son ire. S.

    Full of ire. Iracundus, da, dum. Ireux. S.

  • Irefully, or angerly, or with ire. Iracundé. Ireuse­ment, auec ire. S.
  • Irishe. Hibernicus, a, um.
  • Irelande. Hibernia, Iuuerna, Iuernia, ae. foe. gen. Irlande. S.
  • Irke, or to werie. Taedium afferre, Afficere mole­stia. Attedier & ennuyer ou fascher. S.

    It irketh me to heare one thing so often. Taedit iam audi [...]e eadem millies. Iem' attedie d' ouyr tāt de fois vne mesme chose. S.

  • Irkesomenesse, or werenesse. Taedium, dij. n. ge. En­nuy & fascherie. S.
  • Iron. Férrum, ri. n. g. Fer. S.

    Of iron, as harde as iron. Ferreus, rea, reum. De fer, dur comme fer. S.

  • Iron smythe. Ferrarius faber. Forgeron, mareschal. S.

    Pertaining to iron. Férrarius, a, um. Appartenant a fer. S.

  • Iron myne. Ferraria, iae. f. g. Vne mine de fer. S.

    Water wherein hote iron is quenshed. Ferra­ria aqua. L' eaue dedens la quel on esteind le fer tout rouge. S.

  • Ironed, or dressed with iron. Ferratus, ta, tum. Ferré. S.
  • Iron worke, or that is of iron. Ferramentum, ti. neut. gen. Ferrement. S.
  • Irregular, or without rule. Abnormis, e. om. gen. Irregulier, sans reigle. S.
I. ANTE. S.
  • IS, or it is. Est. Il est. S.
  • Ise. Glacies, iei. f. g. Glace. S. Vide Frosen.
  • Isle. Insula, lae. f. g. Vn Isle. S.
  • Islande full of Cedre trees. Insula cedri genere syluosa,▪ Isle plein de cedre. S.

    Pertaining to an Islande. Insularis, re. Adiect. Appartenant à vne Isle. S.

  • Isope herbe. Hyssopus, p [...]. f. g. Hyssopum, pi. neut. g. Hyssope. Cal.
  • Issew by generation. Proles, Soboles, lis. foe. gen.
  • Issew forth, as water doth. Profluo, is.
  • Issewe, or to come forth. Exeo, is. Prodeo, is. Ema­no, as. Egredior, ris. Issir hors, ou sortir hors. S.

    The issewe, or finall ende of any thing. Euentus, us. m. g. L' issue de quelque chose. S.

    The good or happy issue of any thing. Succes­sus, Prosper exitus. La boune issue de quelque chose. S

    Not to haue a good issewe. Frustra esse. N'auoir point bonne issue. S.

    The issewe hath declared it. Docuit post exitus. L' issue l' a monstré. S.

    To geue a good and happy issewe, or ende. Suc­cessus prosperos dare, Fortunare. Donner bonne issue. S.

    I can not finde th' issewe, or ende of the matter. Non possum euoluere exitum rei. Ie ne puis trou­uer l' issue de l' affaire. S.

  • Issewing of bloude out of the mouthe, nose, or vaynes. Reictio sanguinis.
I. ANTE. T.
  • IT is. Est. Il est. S.
  • Italie. Ausonia, ae. Hesperia, ae. Italia, ae. foe. ge. Vnde Ausones. Th'auncient kyngs of Italy. Et Ausonius, a, um. Italus, a, um. Italicus, ca, cū. Of Italy, or an Italian.
  • Itche. Prurio, ris. Demanger. S.
  • Itching. Pruritus, tus. Prurigo, ginis. foem. gen. De­mangement. S.
  • Itenerarie, a booke wherein is conteined the di­scription of suche thinges as chaunce in iour­naye, Hodoeporicum, ci. n. gen. Itinerarium pro eodem a nonnullis vsurpatur. Vide Iournall.

    Note that all verbes beginning with this signe it be verbes impersonals.

I. ANTE. V.
  • IVdge. Iudex, cis. com. gen. Vn iuge. S. ¶There is Iudex ordinarius, &, Iudex delegatus. The one is he that hath authoritie of a peculiar iu­risdiction, to sit in iudgement without cōmis­sion, as the chiefe Iustice of England, a Maire or head officer of a Borogh, citie, or towne cor­porate, a coroner. &c. The other is a commissio­ner, or iustice whiche sitteth by vertue of com­mission only. &c.
  • Iudge named on th' one party. Edititius iudex. Qui est nommè par vne des parties seulement. S.
  • Iudge, whiche being the inferiour iudge, goeth on foote. Pedaneus iudex.

    A iudge, or magistrate condemned for bribery, or money taking to iudge. Damnatus sordium iudex, aut magistratus. Iuge, ou magistrat condamné pour auoir prins argent pour iuger? S

    A iudge which regardeth to please the parties, and to fauour them, or a partiall iudge. Obno­xius gratiae iudex. Iuge qui regarde à complaìre aux parties, & porteur faueur. S.

    When the iudge turneth the profite of the cause to him selfe. Litem in rem suam vertere. Quand le iuge tourne le prouffit de la cause à soy. S.

    To be in the iudge his fauour. In animum iu­dicis admitti. Estre en la grace du iuge. S.

    To doo the office of a iudge. Induere personam iudicis. Faire l' office duniuge. S.

    A rightfull iudge, a good iudge. Iudex integer, & innocens, Iudex aequus. Vn iuge droicturier, vn bon iuge. S.

  • Iudge, whiche is the puigne, or inferior iudge. Tertius a censore.
  • Iudge whiche reformeth maners. Censor, Censi­tor. m. g. Censeur. S. Et Censorius, a, um. Pertay­ning to such a iudge. Et Cēsura, ae. Is his office.
  • Iudge in games of actiuite, as wrestling. &c. Ath­lothera, Brabenta, Brabentes, ae. m. g.
  • Iudges in causes of death. Capitales triumuiri.
  • Iudges of the common place. Censores.
  • Iudges of the cheker. Quaestorij iudices.
  • Iudges of the kinges bench. Quaestores parricidij. So called, for that their offices extend to mur­dre and treason.
  • Iudges corrupted, or bribed with money. Numa­rij iudices. Iuges corrumpux par argent. S.
  • Iudges, or maisters of the court of requestes. Li­bellorum praefecti.
  • Iudge, Cerno, is. Iudico, as. Iudicium habere. Ius dicere, Pronūtio, as. Promulgare decretum, Re­penso, as. Sentio, tis. Statuo, is. Iuger. S.

    To iudge by equitie. Aequi, & boni momenta cum iure summo expēdere, Exquisitam iuris in­terpretationem, & limatam iuris subtilitatem aequo, et bono posthabere. Iuger par equité. S.

    To iudge of one. Facere iudicium de aliquo. Faire iugement de aucun. S.

  • Iudge according to conscience and equite. Statue­re ex aequo, & bono.

    To iudge, & esteme. Arbitror, aris. Autumo, as. Computo, as. Decerno, is. Dijudico, as. Interpre­tor, aris. Iudico, as. Opinor, aris. Puto, as. Iuger, & estimer. S.

  • Iudge after the examples of matters before deci­sed, and determined. Praeiudico, as.
  • Iudge before, or firste. Praeiudico, as. Auant iuger.

    To iudge ill of thinges. Secus interpretari. Iu­ger mal des choses. S.

    To iudge for the profite of an other. Decernere secundum aliquem. Iuger au prouffit d' aucun. S.

  • Iudge: or heare a matter, as to haue the hearing & endinge. Cognosco, scis. vt Cognoscere cau­sas. Cic. To iudge, or decide causes. Iuger des causes. S.
  • Iudge spirituall matters, or causes belonging to the ecclesiasticall lawe. Cognoscere de re eccle­siastica.
  • Iudged. Iudicatus, a, um. I [...]gé. Cal.

    The thing iudged. Iudicatum, ti. Res iudicata. Chose iugée. S.

    Whiche is not iudged. Iniudicatus, a, um. Qui n' est point Iugé. S.

  • Iudged, or c [...]ndemned for treason. Maiestatis laesae damnatus. Cic.
  • Iudged from one to an other. Abiudicatus, a, um.
  • Iudged to be, or condemned. Reum peragi, Con­demnari, Damnari. Estre condamné. S.

    Easy to be iudged. Existimatu facile. Facile à iu­ger, ou penser. S.

  • Iudged to be for treason. Iudicium habere maie­statis imminutae, vel de crimine laesae maiestatis. Yet consulte the difference, for the one is more heynouse then the other. Salua semper optima opinione. I take that Damnari de maiestate imminuta, Is to be cōdemned for petit treason.
  • Iudgement. Authoritas, Cognitio, Dica, Iudica­tus, us. Iudicium, Opinio, Sententia, Sors, Tru­tina, Arbi [...]rium, rij. n. g. Iugement. S.

    I am not fully dissolued whether iudgement may come by the gifte of nature or benefite of [Page] learning. Nondum planè constitui, nondum sa­tis habeo cōstitutum, deliberatum, exploratum, explicatum, certum▪ naturae n [...] munere, an disci­plinae beneficio iudicium contingat. iudicij prae­stantia, excellentia, vis, subtilitas vtrum à natura, an ab arte, ac disciplina proficiscatur, contingat, man [...]. naturae ne priuilegio concedatur, an sit ab arte, ac disciplina petendum. vtrum is, qui re­ctè iudicat, qui optimè iudicio vtitur, qui iudi­cio valet, praestat, excellit, facultatem habet op­timè iudicandi, iudicio abundat, naturae debeat, an arti, bonum illud acceperit à natura, an hau­serit à studio, a barte, à disciplina. naturale ne bo­num sit iudicium, an potius in studio, arte, disci­plina, doctrina, ratione situm, eiusmodi, quod do­ctrina tradatur, à praeceptis ducatur, discatur à magistris.

    The iudgement of any thing. Inspectio alicuius rei. Le iugement d' aucune chose. S.

  • Iudgement of Sauors. Intellectus saporum. Iu­gement de sauers. S.

    A great, and liuely iudgement. Peracre iudiciū. Vn grand iugement, & vif. S.

    A meane iudgement. Modicum iudicium. Moy­en iugement. S.

    By the iudgement of all. Opinione omnium. Au iugement de tous. S.

    According to my iudgement. Meo quidem ani­mo, Mea sententia, vt Opinio mea fert. Solon mon iugement. S.

    To receaue wronge, or to be iniured in iudge­ment. In iure iniuria affici, E iure iniuriam nasci. Receuoir vne iniure, ou estre iniurié en iugement. S.

    To sit in iugemēt. Palam de loco superiore pro imperio, & potestate decernere, Sedere pro tri­bunali. Seoir en iugement. S.

  • Iugement according to lawe wrytten. Iudicia le­gitima.
  • Iudgement geuen by iudges certaine, as iudges of both benches. Iudicia publica.
  • Iudgement in causes criminall, or capitall. Iudi­cium capitis.
  • Iugement in games. Athletica authoritas.
  • Iudgement place. Forum, ri. n. g. Fore, ou for. S.
  • Iudgement respected, or reuersed. Ampliatio, Sē ­tentia ampliata, Decretum, vel iudicium rescisū.
  • Iudiciall. Decretorius, a, um. Iudiciel. S.
  • Iugge, potte, or tankard. Cantharus, Scyphus, phi. m. g. Vn hanap. S.
  • Iuggle. Praestringo, is. vt Praestringere aciem ocu­lorum. To dasyll the eyes, or to iuggle. Iouir de passe repasse. H.
  • Iuggler. Planus, ni. Circulator, Praestigiator, oris. m. g. Ioueur de passe passe. S. Et Praestigiatrix. Angl. A woman iuggler. Ioueresse de passe passe. S
  • Iuggling castes. Praestigiae. arum. foem. gen. Ieux de passe passe.
  • Iuyce. Ius▪ Saliua, Succus, ci. m. g. Suc. S.
  • Iuyce of barley. Cremor, ris. m. g.
  • Iuyce of nuttes. Caryopon, pi. Plin.
  • Iuyce of sloes. Acatia.
  • Iuycye, or full of iuyce. Suceidus, a, um. Succi ple­nus. Succulentus, a, um. Succosus, sa, sum. Plein de sue. S.
  • Iuye, Chamaepitys, tyos. Edera, ae. Helix, cis. Hede­ra, ae. f. g. Lierre. H. Et Hederaceus, a, um. Of Iuy De lierre.

    A vessell of Iuie. Hederaceum vas. Vais [...]au faict de lierre. S.

  • Iuye called grounde Iuie. Chamaecissos, Hedera terrestris. Lierre terrestre. S.
  • Iuly moneth. Mensis quintilis, Iulius, lij. mas. gen· Iuillet. Pals.
  • Iumpe or a leape. Subsultus, us. m. ge.
  • Iumpe by iumpe, or by iumpes. Subsultim. En saultelant. S.

    To iumpe. Subsulto, as. Saulteler. S.

  • Iune moneth. Iunius, ij. m. g. Iuing. Pals. A Iuniori­bus putatur dici, vt Maius à maioribus. Ouid. lib. 6. Fast.
  • Iunckettes, a certayne kynde of meate. Iunculi, orum. mas. gen.
  • Iunkers, or lepes made of wickers to take eales. Caudecae, arum. f. g. Fest.
  • Iunckettes or fine bankettinge dyshes, serued in after dinner, or soupper. Tragemata, Mensae se­cundae, Bellaria. Dessert de table. H.
  • Iurisdiction. Iurisdictio, onis. f. g. Iurisdiction. Cal.
  • Iurisdiction, or authoritie of a reformor of man­ners. Censura, ae. f. g.
  • Iurisdiction of a head officer, hauing ministra­tion of lawes. Nomarchia.
  • Iurour, or questman. Forensis.
  • Iussell, a meate made of chopped herbes. Minu­tal lis. neut. gen. Mart.
  • Iuste. Iustus, a, ū. Aequus, a, um. Rectus, a, um. Ve­rus, a, um. Iuste. S.
  • Iuste, and accordinge to lawe. Legitimus, a, um. [...]ste, & selon la loy. S.

    He denieth, that it is iuste, and reasonable. Ne­gat verum esse. Il nie qu'il soit iuste, & raisonnable.

    More iuste, and reasonable. Verius. Plus iuste, & raisonnable. S.

    To compelle, or constrayne by iustice. Lege a­gere. Contraindre par iustire. S.

    That can not haue iustice or righte. Ius suum obtinere non posse. Ne pouoir auoir iustice. S.

    To ouerthrowe by waye of iustice. Opprimere iudicio. Destruire par voye de iustice. S.

    To doe iustice continually. Iusticiam agitare. Faire continuellement iustice. S.

    To shewe, or declare his iustice. Exhibere iusti­ciam. Monstrer sa iustice. S.

    To go, or contende by waye of iustice. Iure cer­tare. Aller par voye de iustice. S.

    To doo iustice. Iusticiae, aequitatisque sacris operari. Faire iustice. S.

  • Iuste cause, or quarell. Sontica causa. Tibul.
  • Iuste prince. Dicaearchus, chi.
  • Iuste to the heare. Capillo tenus.
  • [Page] Iuste, or to make tournement. Decurro, ris. Tour­noyer, ou Tournayer, iouster la lance. S.
  • Iustes, or iustinges, as at the randon or tilt. De­cursio, Hippomachia, Decursus, Decursio ludi­cra, Troiae lusus. Ioustes, tournois. H.
  • Iusteing place. Trigarium, rij. neut. gen.
  • Iustice. Aequitas, Astraea, Iustitia, tiae. f. g. Iustice. S

    Only iustice contayneth all vertues, or al other vertues are cōprehēded in iustice. Omnes insūt in vna iustitia virtutes. iustitia cōtinētur, com­prehenduntur, continet iustitia, comprehendit, complectitur omnes virtutes. omnes ad vnam iustitiam virtutes referuntur, ab vna iustitia pen­dent, in vna iustitia includūtur. qui iustitiam te­net, non est vt virtutem vllam praeterea deside­ret, requirat, expetat. nulla virtute iustus caret. nulla virtus abest à iusto. coniunctae sunt, colli­gatae, connexae cum iustitia virtutes omnes.

  • Iustice of gaole deliuery. Latrunculator. Vlp.
  • Iustice of oyer, and terminer. Quaestor, ris. m. ge.
  • Iustice of peace. Irenarcha, Irenarches, chae. m. g.
  • Iustice, or commissioner appointed to enquire of abuses, crymes, and enormities. Quaesitor, o­ris. m. g. Cic.
  • Iustices of quorum. Parici, orum.
  • Iustices for treasons, or murders. Quaestores pa­ricidij.
  • Iustification. Iustificatio, onis. f. ge.*
  • Iustinges. Vide Iustes.

    To iustifie, or cleare him selfe of any case that wee laye againste hym. Purgare crimen. Se iusti­fier, se lauer d' aucun cas qu'on nous met à sus. S.

  • Iustly. Iuste, Aeque. Iustement. S.
  • Iustly by measure. Examussim. Gell.
K. ANTE. A.
  • K, A Greeke letter, called of them Cappa, neuer v­sed among the Latines, but in wordes borowed of the Greeke, and for necessities sake conuer­ted into a Latine forme. Wherefore Priscianus thought K among the Latine letters to bee su­perfluous: from whom Quintil. not much dis­senting, affirmeth that the lettre C added to a vowell, doth fully set foorth the whole force, & value thereof. Also Hugo, and Papias, thinke those that beginne with K, meere Greeke, and no Latine woordes at all. In the notes of anti­quitie, K signified Calendae, Caput, Charissi­mus, Cardo, Castra, Charissima, Celius: Kar, Carthago: K Ap, Calendis Aprilis: Kal. Ianua. Calendis Ianuarij: K Aug. Calendis Augusti: K T. Capite tonsus, cum multis alijs.
  • Kalender, by the whiche one may knowe bothe the holy dayes and workyng dayes. Fasti, orum. Calendarium, rij. Hemerologium, gij. n. ge. Calen­drier, par le quel on pouoit congnoistre les iours festez, & non festez. S.

    ¶To put out of the kalender. Eximere dies de fastis. Cic. Oster du [...]alendrier. S.

  • Kalendes, the firste day of euery moneth. Calendae, arum. f. g. It is deriued of the Greeke woorde [...] whiche signifieth Voco, for that vpō this daye did the Ethnicke priestes assemble y e people together, to th'end they might declare howe many daies were to y e Nones of the same moneth, and then the people repayred agayne to the citie, to vnderstande what was (both in spi­rituall and temporall affaires) necessary to bee done that moneth. But nowe that those whiche desyre and can not accompte the nombre of the dayes of eche moneth by the Kalendes, Nones, and Ides, maye with more facilitie attayne to the same. I haue thought it nothinge vnfitte to put downe these verses folowing.
    Triginta Aprilis, Iuni, Septem (que), Nouem (que):
    Vno plus alij: viginti Februus octo,
    At si bissextus fuerit, superadditur vnus,
    Et tunc bissexto Marti conscribe Calendas.
    Whiche is.
    Thirty dayes hath Nouember
    Aprill Iune and September,
    All the reste haue one and thirty:
    Saue eight and twenty February,
    And nyne and twenty haue he shall
    If that a leape yeare chaunce to fall,
    Eke then the ouer leape years daye
    To Marches kalendes ad you may.
    Sex Maius Nonas, October, Iulius & Mars.
    Quatuor at reliqui, dabit Idus quilibet octo.
    Six Nones in Marche, October, Maye, and Iuly hath no mo.
    The rest haue fowre, In euery monthe eight Ides there are also.
    Nowe sithe euery moneth is deuided into Ka­lendes Nones and Ides, and that the verses aboue tell certainly howe manye dayes are in euery moneth, you maye worke in this sorte. If a letter be dated in any of the Kalendes, Nones or Ides, of a moneth, doe no more but counte howe many dayes are in that moneth whiche is easely knowen by the verses aboue, then by the next verses you may knowe how many Nones are also in that moneth, for the Ides of euery moneth are iuste eyghte. The Nones and Ides knowen, the nombre that remayneth is of the Kalendes. As for example, Ianuary hathe 31. dayes, whereof .4. are Nones .8. Ides, and 19. Kalendes, but you must counte thē alwayes backwardes in respect of our counte, for all the Kalendes of one moneth, sauing the first are in the other moneth that went before it. As a let­tre dated Calendis Ianuarij, is writtten the first of Ianuary, but if it be written Pridie Calen­das, vel Pridie calendarum Ianuarij (because the kalendes of one moneth are counted backward [Page] into the next moneth going before) then was it dated the last of December, for the laste of that moneth is Pridie calendas Ianuarij, & tertio ca­lendarum Ianuarij, Is the .xxx. daye of Decē ­ber, but if you wil wryte the seconde day of Ia­nuary, you must saye. Quarto nonarū, vel quar­to nonas. Ianuarij, For Ianuary hath but .4. Nones, as by the verses aboue it appeareth. If you will wryte the fifth of Ianuary, you must date it thus, Nonis Ianuarij. And so if you wryte the thirtenth daye of Ianuary, you must write Idibus Ianuarij, for so is y e first of the No­nes, Ides, or Kalendes, always vsed [...]n the ab­latiue case. Thus muche haue I in this place sayde the more, because yonge schollers maye hereby (as I deeme) sooner attain to y e vnder­standing the date of those Epistles which they reade.
  • Karue, Sculpo, is. Scalpo, is. Coelo, as. Entailler. S.
  • Karuer, a craftes man. Coelator, ris. Sculptor, ris, Anagliptes, ae. m. g. Menuisier. Pals.
  • Karuer at a table. Structor, ris. m. g.
  • Karuer, or yetter of Images. Statuarius, rij. m. ge. Tailleur d' images. S.
  • Karuing. Caesura, ae. Sculptura, ae. f. g. Seeke these woordes and the lyke in C. ante A. Where we iudge their propre places to be.
K. ANTE. E.
  • KEbbers, or croned shepe. Reijculae oues.
  • Keelerne or keele vat, for ale, wine, or beere. Labrum, bri. n. g.
  • Keye. Clauis, uis. f. g. Clef. S.
  • Keye bearer. Clauicularius, rij. Clauiger, ri. Qui porte la clef. S.
  • Kembe, or to combe. Pecto, is. Depecto, is. Pectino, as. Peigner. S.
  • Kembe, or to combe downe righte. Propecto, is. Peigner droict en bas. S.
  • Kembed, or combed. Depexus, a, um. Pectitus, a, ū. Peigné. S.
  • Kempe, or small eale. Anguilla, lae. foe. g. *
  • Kendle. Accendo, is. Incendo, is. Inflammo, as. Suc­cendo, is. Allumer. S.

    To kendle the fyre more and more. Ignem adiu­uare. Allumer le feu de plus en plus. S.

  • Kendled. Accensus, a, um. Allumé. S.
  • Kendle, or to moue to anger. Irrito, as, aui. Atteiner, ou inciter a courroax. S.
  • Kepe backe, or to withholde. Contineo, es. Reser­uo, as. Retineo, es. Teneo, es. Retenir. S.
  • Kepe bawdrie, or whoredome. Lenocinium facere, Lenocinor, aris. Vide Bawdry, hooredome, and Whoredome.

    To kepe beastes in the fielde. Pasco, cis, aui. Gar­der les bestes es champs. S.

    To kepe his order, or ranke. Obtinere ordinem suum. Garder son ordre, & son ranke. S.

    To kepe house. Sedere domi. Garder la maison. S.

  • Kepe company, or to accompany. Assector, aris. Faire compaignie. S.
  • Kepe couenaunte, or promise. Curare fidem, Effice­re pollicita, Fidē liberare, vel praestare, Pacto sta­re. Garder l'accord, & conuention. S.
  • Kepe diligently. Asseruo, as. Curo, as.
  • Kepe downe. Supprimo, is. Supprimer. S.
  • Kepe from meate. Victum subducere.

    To kepe him selfe from doing any thyng. Tem­perare animis, Sustinere se. Se garder de quelque chose. S.

    To kepe him selfe from sleaping. Somnum te­nere. Se garder de dormir. S.

    To kepe him selfe from doing euill. A vitio re­cedere. Se garder de faire mal. S.

    To kepe him selfe from striking. Manibus tem­perare. Se garder de frapper. S.

    To kepe him selfe from euill speaking. Tempe­rare maledicere. Se garder de mesdire. S.

  • Kepe holy dayes. Festiuo, as.*
  • Kepe measure. Modum retinere, Temporo, ras. Rē suo ordine, ac mensura administrate. Temperer. S.
  • Kepe no terme, or courte, or to commaunde a va­cation. Indicere iusticium. Commander les vacatiōs.
  • Kepe one frō drīking. Potu prohibere, vel potione.
  • Kepe one in a dotinge, or fooles paradice. Produ­cere falsá spe.
  • Kepe, or to take hede of some thinge. Obseruo, as, aui. Obseruer. Cal. Prendre garde a quelque chose. S

    To kepe from euill. Cauere malo. Garder d' a­uoir mal. S.

    To kepe from comming to neare. Arcere. Gar­der d' approcher. S.

    For to kepe his possession. Vsurpandi iuris gra­tia. Pour garder sa possession. S.

    To kepe any from falling, or erring. Continere aliquem ab omni lapsu. Gardir aucun de faillir. S.

    To kepe from letting, or hurting. Repellere ab impediendo, & laedendo. Garder d' empecher, & de nuire. S.

  • Kepe possession. Retinere ius, vel titulum.
  • Kepe sawfely. Tuto, as. Tutor, aris.
  • Kepe secrete. Obscuro, as. Supprimo, is. Tego, is. Cacher. S.
  • Kepe silence, or to holde his peace. Musso, as. Fauere linguis. Ne mi sonare, Sileo, es. Reti­ceo, es. Supprimo, is. Taceo, es. Verba premere, vel vocem. Conticeo, ces. Conticesco, cis. Obti­ceo, ces. Facere finem sermoni, Silentium fa­cere, Silentium dare, In silentium descendere, Immutesco, cis. Obmutesco, cis. Consileo, les. Comprimere vocem. Se taire. S. Ne misonare, is a prouerbe. Vide Eras. chil.
  • Kepe silence no lenger. Consilium, vel silentium rumpere. Ne se plus taire. S.
  • Kepe tacke, or holde touche. Insta praebere.

    To kepe any thing whole, or sounde without appairing. Sartum tectum hahere aliquid. Bud.

  • Kepe watche. Agitare vigilias.
  • Kepe vnder. Suppremo is. Supprimer. Cal.
  • [Page] Kepe vp by cherishing, or to nourishe. Alo, is. Fo­ueo, es. Educo, cas. Nutrio, is. Nourir. S.
  • Kepe vp by maintenaunce. Sustento, as.
  • Keper. Custos, dis. Com. g. Gardien, ou gardienne. S.
  • Keper of an armie, called sometime Esquier del esquirie. Armentarius, rij. m. ge.*
  • Keper of apparell. Capsarius, Vestispicus, ci. m. ge. Celuy qui garde les habits ou habillimens. Cal.
  • Keper or maister of baynes. Balneator, oris. m. ge. Maistre de bains. S.
  • Keper of a drye larder, or store house. Promus, mi. masc. gen.
  • Keper of cattell. Pastor, ris. masc. gen. Gardeur de bestial. S.
  • Keper of any thing. Fiduciarius. Gardien d' aucune chose. S.
  • Keper of chestes. Capsarius. rij. m. g.
  • Keper of duckes. Anatarius. Qui anates custodit, pascítue. Cal.
  • Keper of fieldes, or heiwarde. Camparius, rij. m. g.
  • Keper of fowles. Auiarius, rij. m. g.
  • Keper of letters, or records, cōcerning y e crown, or bookes of great affaires. Sacriscrinius, nij. m. g.
  • Keper, sauer, or he which saueth or deliuereth. Sal­uator, Seruator, ris. m. g. Qui sauue, & deliure. S.
  • Keper of secrete letters. Scrinarius, rij. m. g.
  • Keper of woodes. Saltuarius, rij. m. g. Garde de forest
  • Keping. Custodia, ae. foe. g. La garde. S.
  • Keping backe, or a parte. Reseruatio, Retentio, o­nis. f. g. Retention. S.
  • Keping or holding faste. Retinens, tis. om. gener. Gardant. S.
  • Kept. Custoditus, a, um.
  • Kept diligently, or done with care. Curatus, a, um. Faict auec cure. S.
  • Kept fast. Tentus, a, um. Garde. Pals.
  • Kept in counsaile, secrete, or hidden. Obscuratus, a, um. Suppressus, Tectus, a, um. Caché. S.
  • Kerchiefe. Peplus, Peplum, Rica, ae. foem. gen. Cou­urechef. S.
  • Kerchiefe, wherewith a wrestler wypeth his body. Strigilis, lis. foe. ge.
  • Kerchief worne with a paste, or rolle. Taenia, ae. f. g.
  • Kerchiefe worne vpon the head, chekes, or eares. Focale, lis. n. g. Quint.
  • Kernell. Granum, ni. Grain. S. Vt punica grana. The kernelles of a pomegranate. Les grains d' vne granade. S. Et Granellum. Ang. A litle kernell.
  • Kernel growing in the necke, called a waxing ker­nell. Glans, dis. foe. ge. Glander. Pals.
  • Kernell in the grine, or share, or behinde the eare. Panus, ni. Plin.
  • Kernell of a nutte, or of any lyke thing. Nucleus, ei. m. g. Vn cerneau de noix, Noyau. S.
  • Kernell, or fruite of a pine apple. Strobilus, li. Le noyau de la pomme du pin. S.
  • Kernelles in fruite. Acini, orum. Grana, orum. neu. gen. Grains. S.
  • Kernelles in the roote of the tongue. Parithmia, Tonsillae, arum. foe. gen.
  • Kernels of grapes. Vinacea, orum. n. g. Col.
K. ANTE. I.
  • KIcke. Caedere calcibus, Calcitro, as. Recal­citro, as. Calces iactare. Calce petere. Ruer des pieds, Regimber. S.
  • Kicking, or wynsing. Calcitratus, us. m. ge. Regim­bement. S.

    To kepe the mule from kickinge, or winsing. Calcitratus mulae inhibere. Engarder vne mule de regimber. S.

  • Kicker, or a wynsing horse. Calcitro, onis. Regim­beur. S.
  • Kidde. Capreolus, Haedus, di. m. g. Vn chereau. S. Et Haedulus. diminut. inde Ang. A yonge kidde. Petite chereau. S.
  • Kiddishe, or of a kidde. Haedinus, a, um. De chereau.
  • Kidney. Ren, nis. n. g. Le rien.
  • Kylderkin. Semicadium, dij. n. g. Cacque. Pals.
  • Kill, or to kyll one. Animam adimere, vel extin­guere, Caedo, is, cidi. Elido, is. Exanimo, as. Feri­re iugulum, Interficio, Interimo, is. Macto, as. Neco, as, cui. Occido, dis. Perimo, is. Petere iu­gulum, Soluere vita, Vitam adimere. Superare aliquem ferro, Aliquem caedere, Abneco, as. E­neco, as. Obtrunco, as. Animam vel vitam ali­cui adimere, Mortem inferre, Sanguinem face­re, Perdere aliquem capitis, Vim corpori facere, Aliquem caede afficere, Expellere aliquem vita, Aliquem interficere, vel vita interficere, Suppli­cio, vel morte mactare, morte multare, Priuare vita, Priuare comuni luce, Tollere ferro, aut ve­neno aliquem, De medio aliquē tollere, Ex rerū natura aliquem tollere, Dedere aliquem morti. Auferre spiritum alicui, Vsuram lucis eripere a­licui. Tuer, ou tuer aucun. S.
  • Kill wylfully. Cōsciscere mortem, vel necem.

    To kyll him selfe. A vita deficere, Manus sibi af­ferre, Sibi vitam exhaurire, Mortem sibi conscis­cere. Se tuer. S.

    To seke one to kyll him. Quaerere aliquem ad necem. Chercher quelqu' vn pour le tuer. S.

    To kyll his infantes, or children. Paricidio ma­culare partus suos. Tuer ses infans. S.

    To kyll the citezins. Viduare ciuibus vrbem. Tuer les citoyens. S.

    To be killed, or slayne. Exturbari ex numero vi­uorum, Ferro vitam reddere, Occidi, Interfici, Morte ab aliquo affici, Perire ab aliquo. Estre tué.

  • Killed. Interfectus, Iugulatus, Interemptus, Occi­sus, Peremptus, a, um. Tué. S.
  • Killed firste. Praecidaneus, a, um. Varr.
  • Killer of a tyraunt. Tyrannicida, ae. mas. gen. Quia tué vn tyrant. S.
  • Killer of his father, or which hath killed his fa­ther. Patricida, ae. m. g. Qui à tué son pere. S.
  • Killer of his mother, or whiche hath killed his mo­ther. Matricida, ae. m. g. Qui à tué sa mere. S.
  • Killer of myse, and rattes. Myophnos.
  • [Page] Killer of people, or murderer. Interfector, oris. Ho­micida, ae. m. g. Tueur de gens. S.
  • Killing, or sleying. Interemptio, onis. Homicidium, dij. Occisio, onis. Interfectio, onis. Caedes, is. Tuement. S.
  • Killing, or the facte of killing a tyraunt. Tyranni­cidium,, ij. Le faict de tuer vn tyrant. S.
  • Kilne clothe, or a heere. Cilicium. Cic. Textum è pilis hircorum & caprarum tonsilibus, quo in ca­stris aduersus ignium alimenta vtibantur. qui v­sus nunc durat apud ceruisiarios coctores: quod Belgica lingua & Anglicana à pilis nominant, Een hayre, A heere, ac etiam Gal. Vne haire.
  • Kinde. Genus, ris. Origo, Propages, Popago, gi­nis. Species, ei. f. ge. Genre. S. Et Heterogenius, a, um. Of an other kynde, or kyndred.
  • Kinde and gētle. Gratus, a, um. Philanthropos, Be­nignus, a, um. Clemens, Suauis, Dulcis, Comis, Mitis, Praedulcis. Doulz. S.
  • Kinde naturall of euery thinge, or seede. Semen, nis. n. g. Semense. S.
  • Kinde of male, or female. Sexus, us. m. g. Sexe. S. As Sexus virilis. Mankinde, or malekynde, Sexus foemineus, Womankynde, or the female kinde.
  • Kindly, or gently. Grate, Clementer, Leniter, Pla­cidè, Suau [...]ter, Dulcè, Mitè. Doulcement. S.
  • Kindle, to light or enflame. Accendo, is, di. Allumer, enflamber. S.
  • Kindled, or being lighted, or inflamed. Accensus, sa, sum. Parti. Allumé, enflambé. S.
  • Kindly, or by kinde. Naturaliter, A natura, vel se­cundum naturam. Naturellement. Cal.
  • Kinge. Rex, gis. m. g. Roy. S. Et Regius, a, um. Of a king. Et Regalis, le. Pertayning to a kyng. Ap­partenant à vn roy. S.
  • Kingdome, or Realme, or reigne. Regnum, ni. n. g. Royaume, Regne. S.
  • Kinge by your leaue, a playe that children haue, where one sytting blyndefolde in the midle, by­deth so tyll the rest haue hydden them selues, & then he going to seeke them, if any get his place in the meane space, that same is kynge in his roume. Apodidrascinda. H.
  • Kingly, or royally. Amplè, magnifice. Magnifique­ment. S.
  • Kingly, or, royally. Regiè, Regaliter, Basilicé. Roy­alement. S.
  • Kinges decrees, lawes, or ordinaunces. Basilicae edictiones.
  • Kinges euill, a disease in the throte with swelling. Struma, ae. f. g. Escrouelles. S. Et Strumosus, a, um. He that hath suche disease. Qui ha telle maladie. S.
  • Kinges highe waye. Via militaris.
  • Kinges house, or palace. Regia, ae. f. ge. Basilica, cae. foem. gen. Regia tecta, Aula, lae. foem. gen. Le pa­lais ou ma [...]son royal. S.
  • Kinges robe. Regilla, ae. Regillum.* Regale vesti­mentum.
  • Kinges sonne. Regulus. li. mas. ge. Vide Prince.
  • Kinred. Affinitas, Cognatio, Consanguinitas, Fa­milia, Gens, Genus, Locus, Necessitas, Parente­la, Prosapia, Progenies, Propinquitas, Tribus, Proximitas, tatis. f. ge. Parenté. S. Et Affinitiuus, a, um. Nighe of kyndrede.
  • Kinsman. Cognatus, Affinis, Consanguineus, Ne­cessarius, Propinquus. Parent. S.
  • Kinsman in the thirde decente, lineally from my childes childe. Trinepos, tis. m. g.
  • Kinsman of the fathers side. Agnatus, Confangui­neus. Parent du costé du pere.
  • Kinsman of the name and stocke that I come of. Gentilis, Tribulis, lis. m. gen. D' vn mesme tribu & lignée. Cal.
  • Kinswoman. Affinis, Cognata, Consanguinea, Propinqua.*
  • Kinswoman of the fathers syde. Agnata, tae. f. g.*
  • Kinswoman, whiche descendeth in the thirde de­gree from my childes childe. Trineptis, tis. Vide Consanguinitie.
  • Kirtill. Subminia, ae. f. ge. * Tunica muliebris. Sur­cot, Cotelle. Pals.
  • Kirtill of a king worne vnder the mantill of estate. Trabea, eae. foe. g. Vir.
  • Kirtilles, or peticoates for maydens. Encombo­mata, tum. neut. gen.
  • Kisse. Basium, Osculum, Philema, Suauium, ij. n. g. Vn baiser. S.
  • Kisse, or to kisse one. Basio, as. Petere basijs, Dare basia, Suauium dare, vel facere, vel sumere, Affi­gere osculum, Impertire aliquem osculo, Oscu­lum dare, ferre, aut pangere, Osculor, laris. Bai­ser quelqu' vn. S.
  • Kisse a deadbody, or one that lieth in dying. Extre­mum spiritum alicuius excipere. Baiser quelqu' vn en rendant l'ame. S.
  • Kisse at departing. Dimittere osculo. Plaut.
  • Kisse for ioye. Suauior, aris.
  • Kisse, or to be kissed. Osculor, laris. Exosculor, laris. Baiser, ou estre baisé. S.
  • Kisse swetely. Dissuauior, aris. Suauior, aris. Baiser doulcement. S.
  • Kisse [...]the earth. Contingere terram osculo. Baiser la terre. S.
  • Kisser. Osculator, Basiator, toris. masculin. gene­ris. Baiseur. S.
  • Kissing. Basiatio, Osculatio, onis. foe. g. Et Exoscu­latio, onis. foe. ge. Baisement. S.
  • Kissing swetely. Dissuauiatio, Suauiatio, nis. f. g.
  • Kitchen. Colena, Culina, Coquina, ae. f. g. Cuisine. S. Et Culina, vel Edulia culinata. Be all kyndes of meate dressed in the kitchin. Et Culinor, aris. Is to doo any office, or seruice in the kitchen.
  • Kitchen bourde, or instrumentes pertayninge to the kitchen. Magidae, arum.
  • Kyte. Miluus, Miluius. Milan, Escorfle. H.
  • Kitling, or a litle katte. Catulus, li. m. g. Chatton.
  • Kitte, or fyddle. Fidicula, lae. foe. ge.
  • Kiuer. Tego, is. Vestio, is. Vide Couer.
  • Kiuered shippes. Cataphractae naues.
  • Kiuering. Tegmen, nis. n. g.
  • [Page] Kiuering of a bedde. Obstragulum, li. neu. gen. Cou­uerture du lict.
  • Kiuering of bookes. Foruli.* Vide Couering.
  • Kiueried, or couerlet quilted, or of [...]ynnen clothe. Cadurcum, ci. n. ge.*

    Where as most commonly woordes beginning with the sounde of this letter K, and yet are ra­ther for true Ortographie placed in C; If ther be any suche whereof you double, and finde thē not here, seeke C.

K. ANTE. L.
  • KLee. Vide Clawe.
  • Klees of a Crabbe, Creues, or Scorpion. Chelae, arum. foe. gen.
  • Looke more C, Ante. L.
K. ANTE. N.
  • KNacke a nutte. Concidere nucleum.
  • Knagge, knurre, knobe, bunche, or knotte whiche is in Dugen, Boxe, or anye other tree. Bruscum, sci. n. g. Vide Knotte, Knobbe. &c.
  • Knagge. Scopulus. li. m. g.*.
  • Knaggy, or full of knagges. Scopulosus, a, um.
  • Knappe of a hill, or hyllocke. Verruca, cae. f. g. Ver­rucula, ae. fae. g. diminut. Ang. A little knappe. Vide Hillocke.
  • Knappy, or full of knappes. Verrucosus, a, um.
  • Knaue. Nebulo, onis. Semissis homo, Secundus ho­mo, Tenebrio, onis. Quisquiliae, Nihili homo, Lucifuga, Homo trioboli. Pendare, fourage des corbeaux, coquin. H.
  • Knaue seller, or he that selleth seruauntes, or sla­ues. Venalitiarius, rij. m. gen. Vendeur ou miquig­non de serfs ou esclaues. Cal.
  • Knaue that speaketh to his master with his cappe on his heade. Pileatus seruus.
  • Knaue worthy punishement, or whipping. Masti­geus, Mastigophorus, Mastigia, ae. f. ge. Dici po­test verbero, Hoc est verberibus dignus. Dignè d' auoir du fouet, batable. Cal.
  • Knauishe. Proteruus, a, um. Vt lingua proterua; A knauishe tongue.
  • Knauishely. Proteruè. Vtsatis proteruè agère. To doo knauishly, frowardly, proudely, or saucily.

    To knede paste or doughe. Farinam depsere vel subigere. Pestrir & amollir la paste. H.

  • Kneded. Pistus, Subactus, a, um. Depfiticus, ca, cū. Paistri, amolli auec les mains. C.
  • Kneder. Pinsor, Pistor, totis. m. g. Pestrisseur. S.
  • Knee. Genu. per om. cas. plur. Genua, uum. Genouil. S
  • Knele. Astare in genua. Congenulo, as. Genuflecto. Accidere, Genu submittere. S' aggenouiller. S.
  • Knele vnto. Adgeniculo, as.*
  • Kneling. Genuslexio.*
  • Knyfe. Cultellus, Cultèr, tri. masc. ge. Vn cousteau. S. But Cultellus, Is a litle knyfe. Coustelet. S.
  • Knife called a turpurse, or whiche a cutpurse ca­rieth about in his sleue, S [...]ca, ae, foe. g.*
  • Knife to cut vines, or a graffing knife. Scalprum, pri. neut. gen.
  • Knife to make pennes. Scalper, pri. Scalprum, pri. Scalpellus, li. Scalpellum, li. n. g. Vn trencheplume:
  • Knight. Miles, tis. Eques, tis. com. ge. Vn cheualier. S. Et Militaris, re. Pertaining to a knight. vel E­quester, tris, tre. De cheuaulier. S.

    To make a knighte. Cingere equitem, vel ex­ornare equestri militia, vel equestri dignitate. Faire cheualier. S.

  • Knight newe dubbed or made. Neoptholemus,*
  • Knightes hauing shildes of golde. Chrysoaspides.
  • Knightes of the order. Torquati equites. Cheuau­llers de l' ordre. S.
  • Knigtes or souldiers, hauing double alowaunce. Duplares, Dupliciarij. Viget.
  • Knighthode, or cheualrie. Militia, Ordo militaris.* Equestris militia, Ius annulorum aureorum. Che­nalerie. S.
  • Knitche, or a burden of woode. Fascis, cis. m. gen.
  • Knytte bynde, tye, or make faste. Ligare, Alligare, Adalligare, Capistrare, Deligare, Nectere, Prae­ligate. Scirpare, Velare, Vincire. Lier.
  • Knitte a knotte. Nodo, as. Nouer. Cal.
  • Knitte faste and sure. Obnecto, is. Fest.
  • Knitte to. Adnecto, tis. Atacher, ou lier à quelque chose. Cal.
  • Knitte together all in one. Annecto, is. Vnio, is. Idē
  • Knitte vnder. Subnecto, is. Subnodo, as. Nouer & lier par dessoubs. Cal.
  • Knitable, or any thing that may be knitte. Nexilis. Texilis, le.
  • Knitte, or bounden to. Nexus, xa, xum. Noué, lie & attaché. S.
  • Knitte all in one, or knitte to. Annectus, a, um. Vni­tus, a, um. Attaché. S.
  • Knitted faste and surely. Obnexus, a, um.*
  • Knitted with the lombe, or nedle. Textilis, le. Vide Weaue.
  • Knitting. Textura, ae. f. g. Idem.
  • Knitting faste, and surely. Obnexio, onis. f. g. *
  • Knitting of bones in the body, where they be com­pacted with skiowes, as ioyntes be. Vertebra. brae. foe. ge.
  • Knitting vnder. Subnexio, onis. foe. ge. Liement par dessoubs. S.
  • Knobe, or a bounche in any parte of the body. Gib­bus, bi. m. ge. Vne bosse en quelque partie du corps. S.
  • Knocke. Ictus, us. Percussura, ae. f. g. Vn coup. S.

    To knocke. Ferio, is, Percussi in praet. Percu­tio, is. Frapper. S.

  • Knocke at the doore. Percutere fores, Pulso, as. Pulsare ostium, Pulsare ianuā. Frapper a la porte. S.

    To knocke his head against the doore. Allide­re, vel impigere caput ostio, vel ad ostiū. Heurter sa teste contre l' hais. S.

    To knocke his heeles against the gate. Insul­tare [Page] fores calcibus. Frapper des talons à la port.

  • Knocke, or beate together. Collido, is. Vide Beate.
  • Knokell. Vide Knuckle.
  • Knocker. Percussor, Pulsator, toris. m. g. Bateur▪ frap­peur. Cal.
  • Knotte. Nexus, us. Nodus, di. m. g. Vn neud. Cal.
  • Knotgrasse herbe. Polygonum, Polygonon, Proser­pinaca, Sanguinalis, Sanguinaria, Vulgo▪ Centi­nodia, Corrigiola, Corrigiole. Renouee. H. Reade Turner, volum. 2. Fol. 97. Where he descri­beth twoo kyndes thereof.
  • Knotte of a cappe bande, or hatbande, or lace. Of­fendimentum, Offendix, dicis. Nodus quo apex aut galerus retinetur, aut remittitur, spirae inie­ctus, sic dict [...] quòd Mentum, vbi eò ventum est offendat. Le neud, ou bouton. H.
  • Knotte of loue. Acidilus, vel Acidulus. It was a knotte in Venus girdle.
  • Knotte or ioynte of the backe bone. Spondilus, li. vel Sphondylus, li. m. g. Vide Ioint or. &c.
  • Knotte whiche runneth to, called a tyding knotte. Capulum, li. n. g. Capulus, li. m. g.*
  • Knotted. Nodatus, a, um. Noué. S.

    The knottes of a vyne. Articuli sarmentôrum. Les neudes de la vigne. S.

  • Knotty, or full of knottes. Nodosus, a, um. Articu­losus, sa, sum. Noueux. Cal.
  • Knotles, or without knottes. Enodis, e. Sans neuds.
  • Knowe. Cognosco, scis. Compertum habere, Nos­co, scis. Scio, scis. Teneo, es. Cerno, nis. Noscito, tas. Notum habere. Cognoistre. S.
  • Knowe afore. Praenosco, Praescio. scis. Scauoir par­auant. S.
  • Knowe afterwarde. Rescio, scis. Rescisco, scis. Sca­uoir puis apres. Cal.
  • Knowe among, as to knowe one thing among ma­ny. Internosco, scis. Entrecognoistre, Cognoistre entre autres. Cal.
  • Knowe a woman carnally. Subagito, as.*
  • Knowe, or to knowledge againe. Agnosco, scis, oui. Recognoistre. S.
  • Knowe before. Praecognosco, Praescio, cis. Praenos­co, scis. Cognoistre auant. S.
  • Knowe before what shall come after. Praesagio, is. Preuoir les choses auenir. Cal.
  • Knowe hydde, priuie, or secrete thinges. Rescio, scis. Rescisco, scis.*
  • Knowe not, or nothing. Descio, scis. Ignoro, as. Ne­scio, is. Ne scauoir point. S. Latet. Ioined w t a pro­nowne, as Me latet, I can not tell. Ie ne scay. Te, vel Se latet. &c.
  • Knowe of other. Comperio, is. Vide Finde.
  • Knowe often. Noscito, as. Cognoistre souuent.
  • Knowe perfectly. Percalleo, es. Pernosco, scis. Per­spicio, cis. Recognosco, scis. Agnosco, scis. Dig­nosco, scis. Discerno, nis. Internosco, scis. Cognoi­stre parfaictement. S.
  • Knowe surely. Agnosco, scis. Ascio, scis. Certum ha­bere. Exploro, as. Manifestum habere, pro certo habere. Exploratum habere.

    I knowe it well. Memini, Haud mihi sum fal­sus, Non aedipol clam me est, Non sum nescius. Ie le scay bie [...]. S.

  • Knowen Cognitus, a, um. Notus, a, ū. Cogn [...], Sceu. S
  • Knowen againe. Agnitus, a, um. Recogneu. S.
  • Knowen before, or firste. Praecognitus, a, um.
  • Knowen commonly, or openly, or in euerye mans mouthe. Peruulgatus, a, um. Testatus, a, um. Vul­g [...]tu [...], ta, tum. Pulchre notus, Fort cogneu.
  • Knowen euidently, playnely, perfectly, or surelye. Perspectus, a, um. Cogneu manifestement. S.
  • Knowen surely▪ Exploratus, ta, tum.
  • Knowen to be. Notesco, scis. Permano, as. Perma­nesco, scis.* In cognitionem venire. Estre cogneu.
  • Knowen to be of all men. Inclareo, es. Inclare [...]c [...] ▪ scis. Innotesco, scis.* To come to a name, or to be knowen. Venir en bruit ou a estre cogneu. S.
  • Knower of many thinges. Polyhistor, ris. m. g. Fort scauant. S. S.
  • Knowynge. Prudens, tis. Scius, a, um. Sciens, tis. Qui scait. S.
  • Knowyng before what shall followe. Praescius, a, ū. Et fruitur genitiuo. That knoweth thinges to come. Venturi praescius. Qui cognoit les choses aue [...]ir. Cal.
  • Knowyng muche, or that knoweth muche. Multi­scius, a, um. Qui scait beaucoup. Cal.
  • Knowyng not▪ or nothing. Ignarus, Nescius, a, um. Insciens, tis. Inscius, a, um. Qui ne scait qu [...] c'est de quelque chose. S.
  • Knowledge. Agnitio, Cognitio, Notio, onis. Noti­tia, Recognitio, Scientia, Intelligentia, Intelle­ctus, Perceptio animi, Sapientia. Cognoissance. S.
  • Knowledge. Agnosco, scis. Vide Acknowledge.

    That hath knowledge and learning. Literatus, Praeditus doctrina, Doctus, Eruditus, vel Erudi­tus literis. Scaua [...]t. S.

  • Knowledge and vnderstanding before what shall followe. Praescientia, Prognosis. Fu [...]urorum notitia.

    To geue knowledge, or vnderstāding of a mat­ter. Significo, cas. Indico, Notum facio, Demon­stro, Ostendo, dis. Signifier, monstrer, donner a cog­noistre. Cal.

    To giue knowledge, or warning. Moneo, es. Admonnester. Cal.

    To geue knowledge, or warnīg before. Praemo­neo, es. Praedico, cis. Admnonester & aduertir pa­rauant. Cal.

  • Knowledge perfecte. Perspicientia, ae. foe. gen. Claire cognoissance. Cal.
  • Knowledge receipt of any thing. Acceptum ferre. Acceptum referre, Accepto ferre, Accepto face­re, Acceptum facere, vel Facere acceptum. & ha­bere acceptum, interrogatiue. Tenir pour receu, quicter, confesser auoir receu. Se tenir pour content. S.
  • Knowenable, or able to be knowen. Scibilis, bile.*
  • Knuckle, or ioynte. Articulus, Iunctura, Nodus, di. masc. gen. Ioincture. S.
  • Knurre, or knobe of a tree. Clauus, ui. m. g. Plin.
L. ANTE. A.
  • L, A letter counted among the halfe vowelles, and also a liquid, the Grekes cal it Lamda, In latin fo­lowing a mute in y e same woorde, it maketh the sy­lable going before, if it be shorte, commune: in oure tongue it is vsed so dyuersly that it nedeth a lō ­ger discourse, then is here necessary. For in dy­uers woordes wee wryte the double and pro­nounce y e single, as in All, Wall. &c. But time wyll take these away, as she dayly reatcheth at the rests. L. in nombre is wrytten for. 50. Quin­quaginta. Cinquante. Cal.
  • Laboure. Cura, Industria, Labor, Labos, Opera. Opus, eris. n. g. Labeut, trauail & besongne. S. Et Opusculum, li. diminut. Ang. A litle, short, or small laboure. Besongnette. S. Et Operarius, a, ū. Ang. Of labour, or pertaining to labour. Seruāt a l' ouure, S.
  • Laboure loste. Abusio operae, Caducus labor.
  • Laboure or to worke. Ago, is. Laboro, as. Opus fa­cere, Moliri, Operari. Labourer. S.

    To take greate laboure, and trauayle to doo some thing. Elaboro, as. Summo labore, & dili­gentia eniti, Conari. Prendre grand labeur & tra­uail a faire quelque chose. S.

  • Laboure for an office. Prenso, as. Praehenso, as. * Petere magistratum.
  • Laboure in vayne, or to lease laboure. Frustrare, vel irrìtare operam, Sumere operam frustra. La­terem lauare, Laborem serere, Aquam in mor­tario tundere, Aquam pestillo tundere, Frustra currere, Mortuo mederi, Senis mutare linguam, Senem admonere, Penelopes telam texere, O­leū et operam perdere, Arare littus. Nihil agere, Cribro aquā haurire, Isthmū perfodere, In aqua scribere, Nebulas diuerberare, Littori loqui, Ae [...]hiopem lauare, vel dealbare, Sumere operā, Operam perdere vel ludere. Trauailler en vain. S.
  • Laboure of childe. Nitor, eris, nixus s [...]m. Tra­uailler d'enfant. Pals.

    She is in trauaile, or laboure with childe. La­borat è dolore. Elle est en trauail d'enfant. S.

  • Labour, or trauayle of a woman with chylde. Ni­xus, us. m. g. Le trauail d' vne femme pour enfanter. S.
  • Laboure, or endeuour to do a thing. Nitor, eris. Vt supra.
  • Laboure, or solicitie for the voyce of y e contrary. Praehenso, as. Prenso, as.*
  • Laboure, or toyle for aduaūtage or lyuing. Tudito, as. Fest. Laborare, Opus facere. Trauailler. S.
  • Laboure painfull, or heauines of mynde. Aerum­na, nae. f. g. Vide Miserie.
  • Laboure the earth, or grounde. Humum resolue­re, vel vincere. Terram moliri, Colere. Labourer la terre. S.
  • Laboure harde, or till he sweate. Sudo, as. Con­uexo, as. Trauailler grandement.
  • Labourer. Operarius, rij. m. g. Ouurier. S.
  • Labouring. Agens, tis. Laborans, tis.
  • Laborious, or full of labour. Laboriosus, Opero­sus, sa, sum. Qui trauaille fort & prend grande peine. S
  • Lace. Fibula, Laqueus. *
  • Lace of a cappe, or hatte. Spira, ae. foem. gen. Corde ou bendeau entortillé. H.
  • Lacke. Defectus, Deliquium, Indigentia, Viduitas, tatis. foe. g. Faulté de quelque chose. S.
  • Lacke. Careo, es. Desum, es. Indigeo, es. Deficio, cis. Auoire faulte de ce qu'on vouldroit auoir. S.

    I lacke that I loue. Id quod amo careo. I' ay faulte de ce que i'aime. S.

    He lackes talke, he lacketh vtteraunce. Verbis est inops. Il ha faulte de parolles. S.

    He lackes wytte. Deficit illum prudentia. Il ha faulte de prudence. S.

  • Lacke or losse of any thinge, whiche a man loueth affectuously. Orbitas, tatis. f. g. Priuation ou perte de quelque chose qu'on amoit fort. S.
  • Lacke of crafte, or science. Inertia, tiae. f. g.
  • Lacke of courage. Demissio animi, Infractio ani­mi. Rauallement & abbaissement de courage. S.
  • Lacke of foresight. Imprudentia, ae. foem. gen. Vide Foolishenesse.
  • Lacke of fruite. Acarpia. Sterilitas, siue instructuo­sitas. Aut. Neb.
  • Lacke of good digestion. Apepsia, Cruditas, siue Indigestio, onis. f. g.
  • Lacke of griefe, or payne. Indolentia, Iudoloria, ae. ae. f. ge. Abse [...]ce de douleur. Cal. Doloris absentia. The a [...]sence of paine.
  • Lacke of knowledge. Ignorantia. ae. f. g. Ignoratio, onis. foe. ge. Faulte de cognoissance. S.
  • Lacke of money. Argentaria inopia, Argenti ino­pia, Nummorum caritas, Inopia rei argentariae, Difficultas nummaria. Faulte d'argent. S.
  • Lacke of shame. Impudentia, tiae. foe. g. Inuerecun­dia, ae. f. g. Impudence. Cal.
  • Lacke of strengthe. Imbecillitas, tatis. Debilitas, Infirmitas, tatis. f. g. Imbecillité, foiblesse. Cal.
  • Lacke of vse. Desuetudo, dinis. f. g.
  • Lacke, or faulte. Vitium, tij. n. g. Vide Faulte.
  • Lacking a hande. Mancus, a, um. Manchot. S. Anye thing whiche lacketh any necessaries is sayde Mancus.
  • Lacking colour, or being ill coloured. Decolora­tus, Decolorus, a, um.*
  • Lacking honoure. Inhonoratus, a, um. Whiche is not honoured. Qui n' est point honoré. Cal.
  • Lacking lodging, or lodging no man, or hauing no lodging, or harbourles. Inhospes, tis. om. ge.*
  • Lacking mirth, or pleasure, sad. Illaetabilis, Iniu­cundus, da, dum. Tristis, te. Triste, mal plaisant. Cal.
  • Lacking, or destitute, as the chylde lackinge pa­rentes, the parentes children, the husbande his wyfe. &c. Orbus, a, um. Et postul. ablat. Whiche [Page] hath lost his sight, or any thinge that he loueth well. Qui a perdu la veu, ou quelque chose qu' il ai­moit fort. S.
  • Lacking or nedye. Egens, tis. Indigus, a, um. Inde­gent. Cal.
  • Lacking some part, or membre. Mancus, a, um. Mu­tilus, la, lum. Mutilé, qui n'est point entier. Cal.
  • Ladde. Adolescentulus, Puer, ri. mas. g. Garcon. S.
  • Ladde, or boye of the age of fourtene yeares. Pu­bens, Puber, ris. Pubes, ris. Ephebus, bi. mas. ge. Adolescent. S.
  • Ladder. Climax, cis. Scala, ae. vel Scalae, larum. Vne eschele. S.

    To scale the wales with ladders. Inuadere ad muros, Scalas muris admouere, Scalis muros conscendere. Escheler les murs. S.

  • Ladder of the toppe castell of a shippe. Epibatra. * vel Epibathra. Scalae nauticae, quibus in nauim conscenditur. Cal. Shippe ladders.
  • Lade. Suffarcino, as. Sarcino, nas.* Onero, as. Gra­uo, as. Charger. S.
  • Lade a shippe. Implere nauim.
  • Laded. Suffarcinatus, a, um. * Grauatus, ta, tum. Oneratus, ta, tum. Onustus, ta, tum. Chargé. S.
  • Laded or stuffed. Suffarcinatus, ta, tum.
  • Laden to be. Grauesco, scis.
  • Lady. Domina, nae. f. g. Dame. S.
  • Lady, or president of eloquence. Pytho, vel Pitho, Dea quā E [...]nius Suadam: Quintilianus persua­dendi deam dicit. Neb.
  • Ladies of Destenie, or Lyfe, called by the Poetes Fatall ladies, of which there are three, Clotho, Lachesis, and Atropos, the daughters of Erebus and Nox. They are called Parcaeper contra­rium à Parco, because they spare no man. The firste is imagined to holde a dish [...]staffe: The seconde draweth foorthe the threede, and the thyrde cuttes it of. That whiche is on the dish­staffe, signifieth the tyme to come: The threede nowe in hande, betokeneth tyme present, and that whiche is wounde on the spyndle, figureth the tyme paste. So that by a similitude their spinning is compared to the beginning, conti­nuaunce, and ende of a mans lyfe. Parcae, ca­rum. foem. gener. Parques, les trois Parques. S. Et Deae fatalia nentes stamina, Deae fatales, Lani­ficae sorores, Lanificae puellae. vt Martial. lib. 1. Epigram.
    Lanificas nulli tres exorare puellas
    contigit, obseruant quem statuere diem.
    Was neuer man suche fauoure coulde
    of fatall ladies fynde,
    To cause them lengthe or shorte the daye
    whiche they to hym asynde.
  • Ladies of the courte. Heroinae, arum. Principes foeminae. Grandes dames, de grand renom.
  • Ladle. Tudicula, ae. Ferula, ae. Grand cullier.
  • Lagge. Vide Laste.
  • Laye. Loco, cas. Mettre en quelque lieu. S.
  • Laye againste. Obijcio, is. Oppono, is. Mettre a l' encontre. S.
  • Laye a parte. Sepono, is. Mettre a part. S.
  • Laye a pledge, gauge, or pawne. Vide Pledge.
  • Laye a stumbling blocke in ones waye. Subtendo, is. * Offendiculum subijcere alicui.
  • Laye awaye all malice. Deponere inimicitias, vel offensiones.
  • Laye before. Praescribo, is.
  • Laye betwene. Interijcio, cis.* Interpono, nis. Met­tre entredeux, Interposer. S.
  • Laye by line, or rule, or to directe. Degrummor, a­ris. Festus.*
  • Laye blame, or faulte in other. Auertere culpam in alterum, Crimen culpae in alium transferre, Omnem culpam in alium inclinare, Vertere in­uidiam alicuius rei in alterum. Mettre les blame sur vn autre. S.
  • Laye bourdes. Asso, as. Plancher. S.
  • Laye burden on his necke. Subcollo, as. Charger sur son col. Cal..
  • Laye a fayned thinge in the steade of a true thing. Suppono, is. Mettre vne chose faulse au lieu d' vne vraye. S. Et Suppositus partus, Is where the quicke chylde is taken awaye, and a dead layde in the rowme, also you may saye, Suppositum te­stamentum. &c. A forged wyll, or testament.
  • Laye diuisely, or sunderly. Secerno, is. Mettre a part
  • Laye downe. Demitto, tis. Depono, is. Mettre bas. S.
  • Laye egges. Edere, vel ponere oua, Oua parire, vel parere, Emittere, Eniti. Pondre. S.
  • Laye for a thing or it come. Praetendo, is. Mettre ou tendre au deuant. S.
  • Laye foundation. Ponere fundamenta.
  • Laye in. Immitto, is. Mettre dedens. S.
  • Laye in borrowes or suerties. Vador, aris.
  • Laye matter to one. Praeuaricationem obijcere.
  • Laye nettes, or to pytche hayes. Concinnare retia, vel praetendere, Plagas tendere. Cicer. Tendre les filets. S.
  • Laye on olde peeces of stones, or rubble. Rudero, as, aui. Vitruu.
  • Laye on a heape, or to carie to one heape. Aggero, is, gessi. Porter a vn tas. S.
  • Laye ordinaunce to a thing. Agere vineas.*
  • Laye, or set to. Applico, cas, caui, vel cui. Appliquer. S
  • Laye ouer, or before. Obduco, is. Mener au deuant. S.
  • Laye out, or to bestowe charges. Impendo, is. Di­spenso, as. Dispendo, is. Impensam facere, Sump­tum facere, vel ponere. Despendre. S.
  • Laye snares, or to goe about to deceaue some man. Moliri, vel praetendere insidias, vel laqueos, Do­los tendere alicui, Insidias tendere alicui, Tendre a aucun pour. le deceuoir. S.
  • Lay, sprede or strawe vnder. Substerno, is. Estendre dessoubs. S.
  • Laye, or couer the table. Sterno, is, straui. Esterner, ou couurir la table. S.
  • Laye to ones charge. Impono, Obijcio, Praeuarica­tionē obijcere. Obijcer, mettre sur aucun quel (que) cas. S.
  • Laye wayte, watche, or to spye. Moliri insidias, Pe­to, is. Subsideo, es. Sustendere insidias. Tendo, is. [Page] Facere insidias, Dare insidias, In insidijs esse, Obseruo, as. Speculor, aris. Ex insidijs aucupari. Guetter, & espier.
  • Laye hande on one. Inijcere manus alicui, Inuolo, as. Intendere manus alicui. Mettre la main s [...]r aucun. S.
  • Laye vp in any place. Loco, as. Repono, is. Mettre en quelque lieu. S.
  • Laye vp, or to hyde. Recondo, is, Cacher.
  • Layed vp, or hydden. Reconditus, a, um. Caché. S.
  • Layed against. Obiectus, Oppositus, a, um. Oppose. S
  • Layde aparte. Sepositus, a, um. Mis a part. S.
  • Layed at ease, or reste. Lentus, a, um. Virg.
  • Layed downe. Depositus, a, um. Deposité. S.
  • Layed in, or lette in, as a balke of a house, or suche lyke. Immissus, a, um.
  • Layed vp in any place. Repositus, a, um. Repostus, a, um. Mis en quelque lieu. S.
  • Layde with morter, rubbell, or stones. Rudera­tus, a, um.
  • Layer out of money, or Stewarde. Dispensator, oris. m. ge. Vn Argentier. S.
  • Laying before the face, or eyes. Obiectus, us. m. ge. Obiection. S.
  • Laying in of a beame, or dormōt. Immissura, ae. f. g.
  • Laying in of gauge, or suertie to aunswere an ac­tion. Restipulatio, onis. f. g. Restipula [...]ion. S.
  • Laying out, or the charge, and vsing of an others money. Dispensatio, onis. f. g. La charge, & manie­ment des deniers d' aueun. S.
  • Lay land, or oye land. Rudetum, ti. n. g. Cat.
  • Laye man, or of the laitie. Laicus, Profanus, a, um. Popularis, re. Qui n'est point clere. Cal.
  • Lakaye, or a footeman. Circumpedes, dū. Seruus à pedibus, vulgò nunc Cursor appellatur, Ad pe­des, Pedissequus. Laquet, laquay.
  • Lake. Lacus, ci. Lacus, cus. m. g. Vn lac. S.
  • Lambe. Agnus, ni m. g. Agneau. Cal. Et Agna, nae▪ foe. ge. A shee lambe. Agneau fe [...]lle. S. Agnellus, & Agniculus, diminut. Ang. A little lambe, or yonge lambe. Agnellet. S. Agni [...]a, ū. Per­tayning to, or of a lambe. D' [...]eau. S. Et Polyarna. He that hath many la [...]be [...].
  • Lambe lately fallen, or newely yeaned. Auilla quasi ouilla, Agnus recentis partus. Festus.
  • Lambe that sucketh. Subrumus, mi. Var.
  • Lambes comming afterwarde, or latewarde. Cor­di agni. Plin. Qui naissent sur l' arriere saison. S.
  • Lame. Claudus, a, um. Boisteux. S.
  • Lame for age. Decrepitus, a, um.
  • Lame, numbe, or takē. Stupens, tis. Stupidus, a, um. Perculsus, sa, sum. Membris captus. Perclus. S.
  • Lame on one hande. Mancus, a, um. Manchot. S.
  • Lame to bee, or to halte. Claudico, cas. Boister, Clocher. S.

    To make lame, or to cause to halt. Afferre clau­dicationem. Colum. Faire clocher. S.

  • Lamenes, or halting. Clauditas, tis. Claudicatio, onis. foe. gen. Boistement. S.
  • Lamenes of y e lymmes, for lacke of natural bloud, called numbnes, or takyng. Stupiditas, tis. Stu­por, ris. m. g.*
  • Lament. Defleo, es. Deploro, as. Fleo, es. Gemo, is, Lamentor, aris. Lugeo, es. Opploro, as. Queror, eris. Lamenter. S.

    He lamenceth, or bewayleth the death of his fa­ther. Parentem vita functum deflet, Defunctum pat [...]em deplo [...]t, Mortuum patrem lamentatur.

  • Lament muche. Ingemo, is, Ingemesco, scis. Gemir. S.
  • Lamentable. Feralis, e. Flebilis, e. Lamentabilis, Luctuosus, a, um. Miserabilis, e. Queribundus, a, um. Lamentable. S.
  • Lamentable, or full of lamentation. Gemibun­dus, Luctuosus, a, um. Plein de dueil. S.
  • Lamentable songe, or verse. Epiodium, Epice­dium, Epiedium canticum, Monodia, Naenia, ae, Carmen lugubr [...], Elegia vel Elegeia, ae. foem. gener. Moestum Poëma. Vn chant de dueil. H.
  • Lamentation. Fletus, us. Lamentatio. Querimo­nia, ae. Questus, us. Lamentum, ti. Comploratus, tus. m. g. Lamen ou lamentation. S.
  • Lamentation causyng. Lamentarius, a, um. Pleu­reux, qui esmeut à lamenter. Cal.
  • Lamentation for deade folcke, or at burialles. Threnos. * Threnodia, Cantus lugubris. Vt supra.
  • Lampe. Lampas, dis. foe. ge. Lampe. H.
  • Lampe with twoo lightes. Limyxos.*
  • Lampe with three lightes.. Trimyxos, Lucerna ex tribus lucens ellychnijs.
  • Lampreye. Fluta ae. Lampetra. Hermol. Barbar. In quadam epistola ad Paulum Cortesium, Lā ­pretam vocat quasi à lambendis petris, dicitur etiam Muraena fluuiatilis, Plota, tae. Mustula, lae. foe. ge. Lamproye. S.
  • Lampurne. Gallaria. * Lampreta paruula. Lam­proyon, ou lamprillon. S.
  • Lande. Ager, Fundus, Praedium. Terra, ae. foem. ge. Terres. Pals.
  • Lande geuen in fee simple, or wherein the donee hath state of inheritaunce. Hae [...]edium, Praediū, ij. neut. gen. An heritage. Vn Heritage. S.
  • Great landed man. Locuples, Diues agris, Ditissi­mus agri, Tellure multa diues. Vn homme qui est grand terrien. S.
  • Lande geuen in francke mariage. Fundus dotalis. Praedium dotale, Tellus dotalis, Ager Do­talis. Ouid.
  • Lande geuen to be holden of the donor by some seruice. Beneficiarius fundus.
  • Lande hyrer. Redemptor, toris. m. g.
  • Lande sowed. Seges, itis. Terre semée. H.
  • Lande that hath lyen laye. Veruactum, ri. neut. ge. Terre qu' on a laisse reposer, Iachere. S.
  • Lande sowen, or tylled euery yeare once. Noualis ager, vel Fundus, Noualis, lis. foem. gen. vel No­uale, lis. neut. gener. Terre qu' on seme de deux ans l' vn. S.
  • Lande whiche a man may geue, and sell. Allodiū, [Page] Praedium. Et Praediatorius, a, um. Pertayninge to suche landes.
  • Lande vnhusbanded, or vntilled. Incultus, a, um. Ager nulla ex parte cultus. Cic.
  • Lande, or a countrey. Orbis, Regio, Tractus, Ora, ae. foe. ge. Païs & contrée. S.
  • Lande deserte, and not inhabited. Derelicta regio, vel deserta. Contrée deserte & enhabité. S.
  • Landed man, a man of fayre landes. Homo egre­giè praediatus. Homme bien renté. S.
  • Lande lorde. Dominus fundi, agri, praedij, vel ter­rae. Rentier. Pals.
  • Lane. Viculus, li. m. g. Vne ruelle. S.
  • Lane narrowe and straight, with many turnings. Angiportus, us. Angiportum, ti. n. g. Vne petite ru­elle ou rue. S.
  • Lang du beaffe, herb. Anchusa, Onoclea, & Calyx, Officinae hallucinantes Buglossam vocāt. Lan­gue de beuf. Dod.
  • Langnete of amber, lyke a longe beade stone. Lan­gurium, rij. n. g. It is rather a kynde of Amber. Vne espece d' ambre. S.
  • Language. Idioma, tis. Lingua, ae. Sermo, nis. m. ge. Language. S.
  • Languering in care, sorowe, or thoughte. Langui­dus, a, um. Affectus, a, um. Languissant.

    To languishe. Langueo, es. Oblangueo, es. Languir. S.

  • Languishe extreamely, or to waxe weake. Relan­guere, siue Relanguescere. Fort languir & defail­lir de force. S.
  • Launguishing for loue. Aeger amore. Languissant d' amour. S.
  • Languour. Languor, ris. m. g. Langueur. S.
  • Languorous, or whiche doth languishe. Langui­dus, da, dum. Lango [...]reux, qui languit. S.
  • Languorous a litle. Languidulus, la, lum. Vn peu langoreux. Cal.
  • Lanterne. Laterna, Lucerna, ae. Cornu. Lanterne. H
  • Lappe, or skyrte. Sinus, us.*Gremium, ij. neut. ge. Le giron. S.
  • Lappe of the eare. Lobus, bi. * Ima auricula. Vide Eare.
  • Lappes. Fibra [...], arū. vt Fibrae iecoris. The lappes of the lyuer. Et Fibrae pulmonis. The lappes of the lightes, or lunges.
  • Lappe about. Voluo, is. Conuoluere, Circumpli­care, Implicare, Obuoluere. Enueloper. S.
  • Lappe as dogges doe. Lambo, bis. Lapper comme font les chiens. S.
  • Lappe in with crafte, or faire promyses. Irretio, is. per transl.
  • Lappe vp. Plico, as. Plier.
  • Lappe vp againe. Replico, as. Vide Foulde.
  • Lapped, or wrapped vp. Conuolutus, ta, tum. In­uolutus, ta, tum. Obuolutus, ta, tum. Enuelopé. S. Plicatilis, le. That whiche maye bee lapped or folded.
  • Lapwincke birde. Vpupa, ae. Hupe. S.
  • Larde. Succidia, Lardum, di. n. g. Du lard. S. Succi­dia continet pernam, petasonem, & lardum.
  • Larde. Lardo, as.*
  • Larde, or to dresse with larde, as the cookes vse to dresse a hare. Lardo transfigere. Larder. S.
  • Larde, or fatte of a hogge. Lardum, Laridum, di. n. gen. Vr supra.
  • Larded, or basted. Adipatus, a, um. Adipatus lardo.
  • Larderhouse. Lardarium.* Carnarium, ij. n. ge. Vn saloir ou vn lieu ou on pend la chair pour la garder. S.
  • Large. Largus, a, um. Latus, ta, tum. Large. S.
  • Large, aboundant, or plentifull. Affluens, tis. Pro­lixus, a, um. Fluxus, a, um. Idem.

    To set at large. Laxo, as. Mettre au large. S. Et Laxè, Aduerb. At large. Au large. S.

  • Large, or of great breadth. Amplus, pla, plum. La­xus, a, um. Large, de grande estendue. S.
  • Large, or wyde. Amplus, a, um. Spatiosus, a, ū. Idē.
  • Large, or plentifull, or aboundant to be. Affluo, is. Abonder. S.
  • Largely. Amplè, Ampliter, Largè, Plenè, Plena manu, Prolixe, Soluto sinu. Abundanter. Am­plement. S.
  • Largely, or plentifully. Affluenter, Copiose, Affa­tim, Ampliter, Benignè, Largè, Liberaliter, Mu­nificè, Opiparé. Largement. S.
  • Largely, or wyde. Ample, Spatiose. Largement. S.
  • Largenes. Amplitudo, Largitas, atis. f. g. Largeur.
  • Largenes, or aboundaunce. Affluentia, Abundan­tia, ae. f. g. Abondance. Cal.
  • Largesse, or rewarde geuē to labourers or worke­men. Stips, pis. Stipis, is. Condonatio, Munificē ­tia, Largitio, Largitas, tatis. f. g. Largesse. Et stipē vociferare. To crie a larges.
  • Larges to geue. Stipem erogare, vel spergere.
  • Larke. Alauda, ae. Cassita, Corydalus, li. Galerita. Alouette, ou Cocheuis, alouette huppee. S.
  • Larke called a woode larke. Acredula.*
  • Lasciuiouse, or lecherouse. Lasciuus, a, um. Pail­lard, impudique.
  • Lasciuiousnesse, or lecherie. Lasciuia, ae. foem. gen. Paillardise. S.
  • Lashe. Plaga, ae. f. g. Coup de fouet. Pals.
  • Lashe out, to waste, or spende out of measure. Pro­digo, is. Profundo, dis. Despendre oultre mesure. S.
  • Laske, or laxe, or the flixe of the belly. Alui proflu­uium, Aluus non consistens, Lienteria, Diar­rhoea, Pantices, Tormina. Flux de ventre. S. Vide Flixe.
  • Last for shoes. Galla, Formula, ae. Mustricola, ae. Mustricula, ae. Modulus, Forma. La forme du solier
  • Last. Finalis, e. Extremus, a, um. Extimus, a. um. No uissimus, a, um. Nuperimus, a, um. Postremus, a, um, Supremus, Vltimus, a, um. Le dernier, S.
  • Last but twoo. Antepenultimus, a, um.
  • Last daye, or the daye laste passed. Superiori die, Superioribus diebus. Le iour de deuant. S.
  • Last of all. Postremo, Summe. En fin. Vide Lastly.
  • Last, or next to vs. Citimus, a, um. Vide Next. &c.
  • Last. Duro, as. Permaneo, es. Vide Dure.
  • Last euer. Perenno, as. Idem.
  • [Page] Lastage, or balase for shippes. Saburra, ae. foe m. ge. Lestage. Pals.
  • Lastaged or balased. Saburratus, a, um.
  • Lasting euer, and aye. Perēnis, ne. Vide Euer and Eternall.
  • Lastly, finally, or last of all. Ad extremum, Demū aliquando, Nunc iam, Nouissimè, Denique, Tū demum, Tamen, Tandem, Postremò. Finallement ou finalement. S.
  • Latche of a doore. Vertebra, Vertibulum, Cadana­feus, Pessulus, li.*
  • Latchet of a shoe. Amentum, Ansa, Corrigia calea­menti, Ligula calceorum. La courroye d' vn soulier.
  • Late, or that whiche is late. Serus, ra, rum. Seroti­nus, na, num. Tardif, du soir. Cal.
  • Late, or to be lagge, or to come late. Tardé venire.
  • Late done, or happened of late. Nuperus, a, ū. Re­cens, tis. Quod recens, Quod nuper fuit. Recent, nouueau. S.
  • Late, or in the euening. Sero, Vesperi. Aduer. Tem­pore vespertino. Au soir, sur le vespre. Cal.

    I neuer goe forthe so early, nor come home so late. &c. Nunquam tam mane egredior, ne (que) tam vesperi domum reuertor. &c. Terent.

  • Late in the night. Ad multā noctem, Multa nocte, Sub multam noctem.
  • Late or newe. Recens, tis. Vt supra. Late done.
  • Late, or out of dewe tyme. Tardé. Tardiuement. S.
  • Late to be. Vespero, as. Vesperascit. Auesprir. Cal.
  • Late to waxe. Vesperasco, scis.*
  • Lately, or of late. Dudum, Iamdudū, Nouiter, Nu­per, Pridem, Recenter. N'agueres, Il n'y a pas long temps. S. Nuperime, Recentissime. Very lately. Dernierement. S.
  • Later, or latter. Posterius, Serius. Aduer. Trop tard.
  • Lately, or slackely. Lentè, Pigrè, Spissè atque vix, Perspisso, Tardé. Tardiuement. S.
  • Later, or latter. Posterior, rius. Plus tard.
  • Latest of all. Recentissimus, Nuperimus, a, um.
  • Latewarde fruite. Poma serotina, & autumnalia, & Equinoctialia. Pommes tardiues. S.
  • Latewarde haye. Cordum foenum, vel Serotinum.
  • Latewarde, or whiche cōmeth afterwarde or late, as well by bearing, springing, or otherwyse. &c. Cordus, a, um. Serotinus, a, um. Tardus, a, um. Tardif. S.
  • Lathe, berne, or graunge. Horreum, rij. n. g. Grange.
  • Lathe without the walles of a cittie. Suburbanum, ni. n. g.*
  • Lathes. Asserculi, Assiculi, orum. Des lates. H. Assula, lae. Asserculus, li. m. g. A lathe. Vne late. S.
  • Latin. Latinus, a, um. Latin. S. Latinè. In latin, or in the forme of latyne. Latinement, ou en latin. S.

    Turne, or to translate into latine. In latinam linguam, vel in latinum sermonem vertere, La­tinè reddere. Traduire, ou tourner en latin. S.

  • Latin speache. Latinitas, tis. Latinus sermo, Latia­lis sermo, Lingua lati [...], Latina lingua. Language Latin. S.
  • Latin to speake. Latinè loqui. Parler latin. S.
  • Latitude, breadth, or largenesse. Latitudo, dinis. f. g. Latitude ou largeur. S.
  • Latten, a metall. Aescoronarium, Aurichalcum, Orichalcum. ci. n. g. Laiton ou leton. S.
  • Latter age. Summa aetas.
  • Lattise. Cancelli, orum. m. ge. Plur. num. Treillis, cleres voyes. S. et Clathrus, thri. Clathrum, thri. n. gen. Idem.

    Windowe with a lattise, or a lattise wyndowe. Fenestra clathrata. Plaut.

  • Lattise, or to close in with lattyses. Clathrare, Clathris claudere. Colum. Traillisser. S.
  • Lattyse wyse. Cancellatim. Aduerb. En facon de treillis. S.
  • Lauander, an herbe, whereof be twoo kyndes as Turner, in his third booke. fol. 39. writeth, La­uenda, Lauanda, vel Lauendula, vel Lauandula, lae, f. g. à Lauādo sic dicta. But other call it Spi­ca Germanica. Other Spica Italica, Other Spi­ca, vel Spica Nardi. Some Hirculus, And some Saliunca Plinij. Lauande. H.
  • Lauatory. Vide Lauer.
  • Lauatory with twoo spoutes. Dichila.*
  • Lauatory with three spoutes. Trichila, Est vas a­quarium apud Col.
  • Laude, prayse, and to geue thankes to God. Lau­des & grates agere Deo, Benedicere Deo. Lo­uer & remercier Dieu. S.
  • Laude, or to prayse one. Astruere laudem alicui, Benedicere alicui, Laudare, Collaudare, Con­cedere laudem alicui, Prosequi laudibus, Laudē alicui dare, Laudibus tollere, Laudibus ferre, Habere laudes de aliquo. Louer quelqu' vn. S.
  • Laude and to prayse one loftely. Canere aliquem aut laudes alicuius, Cantare aliquem. Cumulare aliquem multis laudibus apud alios, Decantare, Dilaudare, Extollere verbis, Ferre ad vel in cae­lum, Ferre in astra, In prima commendatione ponere aliquem, Onerare laudibus, Sonare lau­des alicuius. Louer fort & haultement aucun. S.
  • Laude, prayse, and commendation. Commēdatio, Laudatio, Collaudatio, Gloriatio, Hymnus, Laus, dis. f. g. Louange. S.
  • Laudable, or prayse worthy. Laudabilis, le. Digne de louange. S.
  • Laue, or to washe, or make cleane. Abluo, is. Col­luo, is. Eluo, is. Baptizo, as. Lauo, as. Lauer & nettoyer.
  • Laued, or washed. Ablutus, ta, tum. Laué. S.
  • Lauender cotton, herbe. Santonicum, *Chamae cy­parissus, si. f. g.
  • Lauer. Gutturinum, Guttus, Aqualis, lis. masc. ge. Gouteron. H.
  • Lawe. Lex, gis. Sanctio, Scitum. Ius, ris. n. g. Loy. S.
  • Lawe gentle, or an easy lawe. Lex mollis. Vne loy doulce. S.
  • Lawe of nature. Ius naturale. Vne loy & ordonnance descendant de nature, la loy de nature.
  • Lawe of the gentylles. Ius gentium. Loy commune entre toutes les hommes, venant de la raison naturelle. S.
  • [Page] Lawe ciuill. Ius ciuile, Ius proprium, Ius ciuicum. Les loix & coustumes qui sont propres & particulieres a vn chascun peuple, droict ciuil. S.
  • Lawe daye. Iuridicus dies.
  • Lawe geuer, or maker. Legifer, Legislator, ris. m. g. dicitur autem legumlator, ris. Et seperatim La­tor legum, vel Lator legis. Legislateur qui fait loy ou ordonnance. Cal. Et Sanctor legum, Constitu­tor legis.
  • Lawe, league, or entercourse betweene twoo prin­ces, for redeliueraūce, or restitutiō to be made. Reciperātia, Reciperatio, Recuperatio, onis. f. g.
  • Lawe peculier, for euery citie or towne. Lex muni­cipalis, Municipale ius. Les coustumes particulieres de chasque ville & cite. S.
  • Lawe of custome, or prescription. Ius moribus cō ­stitutum. Iulianus. Droict coustumier. S.
  • Lawe of prescription. Praescriptio, Praescriptum, ti. neut. ge. Prescription. Cal.
  • Lawe, or a statute. Senatusconsultum, ti. n. g.

    To giue lawe. Dare legem. Donner loy. S.

    To make, and ratifie a lawe. Sancire legem, Le­gem conscribere. Faire vne loy. S.

    To make one lawe, to abrogate or put away an other. Obrogare legem. Faire vne loy abrogatiue d'vne autre. S.

    To dispense with the lawe. Veniam legis dare, Gratiam sanctionis facere. Dispenser d'vne loy. S.

  • Lawe layde in stepe for mony. Leges opibus de­mersae. Cic.
  • Lawes made in assemblies, concerninge peculiar customes. Leges curiatae. Cic.
  • Lawer, or man of lawe. Caussidicus, Formularius leguleius, Iurisperitus, ti. Iurisconsultus, ti. Con­sultus iuris. Iurisce, Iurisconsulte. S.
  • Lawfull. Legitimus, a, um. Qui est selon le loy. S.
  • Lawefully before God. Fas. Tantum in nominati­uo, accusatiuo, & vocatiuo reperitur. Qui n'est point desplaisant à dieu.
  • Lawefull cause, or quarell. Sontica causa. Tibul.
  • Lawefull it is. Licet. Il est licite. S.
  • Lawefull, or of the lawe, or pertayning to the law. Iuridicus, a, um. Iuridique. S.
  • Laweles, or without the lawe. Illex, gis. om. gen. Qui sine lege viuit. Sans loy. Cal.
  • Laughe. Edere risus. Rideo, es. Rire. S. Risum cap­tare vel concitare. Ang. To cause men to laugh. Faire rire les gens. S.
  • Laughe farre of. Prorideo, es.*
  • Laughe immoderatly. Cachinno, as. Et Cachin­nor, naris. Rire fort & desmesureement. S.
  • Laughe hartely. Perrideo, es.*
  • Laughe mockingly, to mocke, deryde, floute, or ieste at, or to laugh to scorne. Cachinnor, aris. Derideo, es. Obrideo, es. Irrideo, es. Pro ridiculo habere, vel putare, Subsanno, as. Se mocquer, Mocquer.
  • Laughe priuely. Subrideo, es. Se subrire, S.
  • Laughe, whereby to cause other to laughe. Perri­sio, sere.*.
  • Laughe vnmeasurably. Cachinnum sustollere, vel tollere. Rire desmesureement. S.

    That men doo laughe at. Ridiculus, la, lum. De qui on se rit. S.

  • Laugher, or a mocquer. Risor, ris. Irrisor, soris. m. gen. Rieur, mocqueur. Cal.
  • Laugher, or scoffer. Gelasinus, ni. m. g. Plaut.
  • Laughing. Cachinnatio, Risus, us. Risio, onis. f. ge. Risée. S. Ridicularius, a, um. Pertayning to lau­ghing.
  • Laughing stocke. Ridiculum, li. n. ge. vt Ridiculo esse. To be a laughing stocke.
  • Laughing, or able to laughe, or whiche can laugh. Risibilis, le. om. gen.
  • Laughing vnmeasurable. Cachinnus, ni. mas. gen. Ris desmesure. S.
  • Laughing whiche lasteth longe, or where one dy­eth with laughing. Sardonicus risus, quoddam adag. Chil. Eras.
  • Laughter. Risio, onis. Risus, sus. m. g. Ris. S.

    They tooke vp a laughter. Risus factus est. Cic. Et Tollere risum. To take vp a laughter. Rire a haulte voix. S.

    To moue a laughter. Mouere risum. Cic. Faire rire les gents.

  • Lauing, or washing. Ablutio, nis. Baptismum, mi. Baptismus, mi. Lauatio, onis. Lotura, ae. foe. gen. Lauement. S.
  • Launce, or speare. Lancea, ae. foe. g. Vne lance. S. Lan­ceola. diminut. Ang. A litle launce. Petite lance.
  • Launceknightes, or men bearing shieldes of sil­uer. Argyraspides, masc. ge. Qui argente [...] scuta ferunt. Cal.
  • Launce, or launche open a soare. Scarifico, cas, aui. Scarifier. S.
  • Launche to shore. Appellere ad ripam.
  • Launde or very fine lynnen clothe. Sindon, nis. f. g. Vn linge fort delié. S. Crespe. Pal.
  • Launder, or woman washer. Lotrix, cis. foem. gen. Lauendiere. Pal.
  • Lauor, or washer. Lotor, oris. m. ge. Laueur. S.
  • Laurie, or lorell. Daphnoides, Laureola, ae. foe. gen. Ruell. Laureole. S.
  • Laurell leafe. Laurea, ae. foe. g. Fueille de Laurier. S.
  • Laurell tree. Daphnis, dis. Laurus, ri. foem. gen. Vn Laurier. Et Laureus, a, um. Ang. Of Laurell or Baye. Qui est de Laurier. S. Et Lauretum, ti. The place where laurell doth growe. Vn lieu planté de lauriers. S. Laureola, ae. foe. gen. A garlande of Baye. Chapelet de laurier. S. Laurifer, ra, rum. Lau­riger, ra, rum. He that beareth lawrell, or wea­reth a garlande of lawrell. Qui porte laurier. S. Et Laureo, as. To put on a garlande, or crowne of Lawrell.*
  • Lawssois in Burgoin, a contrey in Fraunce. A­lexia. It is also Arras in y e coūtrey of Artois.
  • Laxe, or flixe. Diarrhoea, Fluxus, profluuium, Flu­or, oris. Fluxio ventris. Plin. Flux. S.
  • Laxatiue, or whiche hath a laske, or squirte. Forio­lus, li. m. g. Lab. Foireux. S.
  • [Page] Laxatiue to make, or to loose the bely. Aluum sol­uere. Lascher le ventre. S
  • Lazar. Leprosus, a, um.
  • Lazerhouse. Hierocomion, Locus, in quo leprosi aluntur. Cal.
  • Lazary, or leprie. Lepra, ae. foe. ge. Lepre, Ladrerie. S.
L. ANTE. E.
  • LEad, a mettale. Plumbum, bi. neutri. gen. Plomb. S.

    Which hath much lead mingled through oute. Plumbosus, a, um. Qui ha beucoup de plomb mesle parmi. S.

    Which is of lead. Plūbeus, a, ū. Qui est de plomb.

    To be leady coloured. Liueo, es. Estre de la cou­leur de plomb. S.

    Colour of lead. Plūbeus color. Couleur de plomb.

    A pellet of lead. Glans plumbea. vne plombée. S.

  • Lead called litharge, or whyte lead. Lithargyrium, rij. Lythargyros. Plin.
  • Lead fome, or spume. Molybditis, tis. foe. g. Plin.
  • Lead, or to souldre with lead. Plumbo, as, aui. Soul­der de plomb. S.
  • Leade. Ago, is. Duco, is. Traho, is, Ducto, as. Mener.

    To leade one to pryson. Aliquem in carcerem deducere. Mener quelqu'vn en prison. S.

    To leade dogges by the coller. Numellis ducta­re canes. Mener les chiens par le collier. S.

    To leade right to the gate. Ad portam ferre. Me­ner droict à la porte. S.

    To leade to perdition. Ad exitium, & vastitatem vocare, Ad interritum redigere. Mener à perditiō.

    To leade with him. Cōducere, Secum trahere. Mener auec soy. S.

  • Leade about. Circumago, is. Circumduco, is. Mener a l' entour. S.
  • Leade about often. Ductito, as. Mener souuent. S.
  • Leade a daunce. Ductare choream, vel restim, Prae­sulto, as. Restim ducere. Mener la danse. S.
  • Leade a syde. Seduco, cis. Mener a part. S.
  • Leade away by force. Abduco, cis. Emmener par force.
  • Leade before. Praeduco, cis. Mener douant. S.
  • Leade by force. Perduco, cis. Mener par force. S.
  • Leade forth againe, or to bring againe. Reduco, cis. Remener, ou ramener. S.
  • Leade forthe. Produco, cis. Educo, cis. Mener hors. S.
  • Leade from one place to an other. Deduco, cis. Traduco, cis. Mener d' vn lieu en l' autre. S.
  • Leade in. Induco, Introduco, cis. Mener dedens. S.
  • Leade ouer. Traduco, cis. Traijcio, cis. Mener oultre.
  • Leade the waye. Secare viam. Virg.
  • Leade vnto. Adduco, cis. Mener iusques. S.
  • Leader, or guide. Dux, cis. com. g. Vne guide. S.
  • Leader awaye. Abductor, oris. m. g.
  • Leader of a daunce. Praesultor, oris. m. ge. Qui sal­tantium choream ducit. Cic.

    He that leadeth the waye, or that goeth before. Praeuius, a, um. Qui va deuant. S.

  • Leading awaye. Abductio, onis. f. g.
  • Leading in. Inductio, onis. f. g. Induction. S.
  • Leadoux, a countrey in Fraunce. Alduasdubis.
  • Leafe. Coma, Folium, Petalum, li. n. g. Vne fueille. S.

    To put out leafe. Exire in folia. Iecter fueilles. S.

    The leaues open thē selfes against the Sunne. Oscitant folia ad solem. S' ouurent. S.

    Thicke leafe. Folium carnosum. Fueille espesse. S.

    Iagged leaues. Laciniosa folia. Fueilles deschi­quetees. S.

  • Leafe, or braunche of a tree. Frons, dis. f. g. La fueille ou rainseau d'arbre. S.
  • Leafe of any thinge, whiche groweth nearest the grounde. Loba, bae. foe. ge. Plin.
  • Leafe or shete of paper. Scheda, ae. Philyra, Philu­ra, Membrana papyri. Vne fueille de papier ou de parchemin.
  • Leaffe, or fatte of a swyne. Vnctum, ti.*
  • Leaffed, or bearing, or hauing leaues. Foliatus, a, um.* Frondifer, a, rum. Portant fueilles. S.
  • Leaffelike, or lyke leaues. Foliaceus, a, um. Sem­blable a fueilles. S.
  • League. Foedus, ris. Symmachia, ae. f. g. Alliance. S.
  • League broken. Laesum foedus, Temeratum foedus. Alliance rompue. S.

    To be comprysed in the league, and treatie. Foe­deri ascribi. Estre comprins en l' alliance, & au traicté

    To trouble a league.. Confundere foedus. Trou­bler l' alliance. S.

  • League, or entercourse betwene princes, for deli­ueraunce of any thing taken. Reciperantia, Re­ciperatio, Recuperatio.*
  • League breaker. Foedifragus, gi. m. gen. Qui rompt l' alliance. Cal.

    To dissolue, or breake leaues. Soluere foede­ra. Dissouldre, rompre. S.

  • League to make. Percutere foedus, Ferire foedus. Faire alliance. S.
  • Leame, or flame of fyre. Lampas, dis. (facit acc. dem vel da.) f. ge. Vn flambeau. S.
  • Leame of lightning whiche the thunder maketh. Fulgetrum, tri. n. g. L' escler qui fait le tonnare. S.
  • Leane. Argutus, a, um. Emaciatus, a, ū.* Gracilis, e. Gracilentus, Macer, a, rum. Macilentus, Strigo­sus. Tenuis, e. om. g. Maigre. S. Et Tenuiculus, a, um. Vesculus, a, um. Ang. Very leane. Fort maigre
  • Leane goates. Capellae graciles. Ouid.

    A leane bulle. Taurus macer. Virg.

  • Leane cheekes. Macilentae malae. Plaut.
  • Leane, thinne, or a slender countenaunce. Macilen­tum os. Plaut.
  • Leane iade Strigosus equus.
  • Leane lambe. Curiosus agnus. Plaut. in Aul. & A­pul. A contrario dicit, Incuriosus agnus.
  • Leane, or maigre, with busines and care. Cura, & labore macilentus.
  • Leane to be. Maceo, ces. Macreo, es. Estre maigre. S.
  • Leane to be extreamely. Tabesco, scis. Estre fort maigre. S.
  • Leane to make. Emacio, as. Macero, as. Macio, as. Emacror, aris. Tenuo, as. Faire maigre. S. Amaigrir.
  • [Page] Leane to waxe. Gracilesco, Macesco, Macresco, scis. Inch. Deuenir maigre. S. S'amaigrir. Cal.
  • Leanes. Gracilitas. Macror, siue Macor, Macies, Macritudo, inis. f. g. Maigretie, ou maigreur. S.
  • Leane, or to holde to some thing. Haereo, es. Adhae­reo, es. Cohaereo, es. Inhaereo, res. Obhaereo, es. Tenir a quelque chose, ou contre quelque chose. S.
  • Leane to. Adnitor, eris. vt Adniti ad aliquid. To leane, or staye to some thing. Se tenir, ou appuyer a quelque chose. S.
  • Leane to with fauour, or to fauour. Astipulor, aris. Fauourisser. S.
  • Leaned to. Adnixus, a, um. Adnisus, a, um.
  • Leaning fast to. Adnixus, a, um. Adnisus, a, um.
  • Leaning to a tree. Arbori accliuis. Plin.
  • Leape, or a iompe. Saltus, us. m. g. Vn sault. S.
  • Leape. Emico, as. Salio, iui, vel lij. Salto, as. Saillir. S.

    To leape without fetchinge his race, or fees. Nullo procursu salire. Saillir sans prendre sa course.

  • Leape against a thing. Assilio, is. Saillir a l' encontre de quelque chose. S.
  • Leape awaye. Absilio, is. S' en aller en saultant. S.
  • Leape backe. Resilio, is. Resulto, as. Resaillir. S.
  • Leape downe. Desilio, is. Saillir de hault en bas. S.
  • Leape before. Praesilio, is. Praesulto. as. Saillir deuant.
  • Leape eftsones backe. Resulto, as. Resaillir souuent. S.
  • Leape for ioye. Praegestio, is. Saulter de ioye. S.
  • Leape hither and thether. Dissilio, is. Saillir ca & la.
  • Leape often. Saltito, as. Saillir souuent. S.
  • Leape ouer. Transilio, is. Transulto, as. Saillir par dessus. S.
  • Leape out. Exilio, is. Saulter hors. S.
  • Leape out with violence. Prorumpo, is. Erumpo, is. Prosilio, lis. Saillir hors auec violence. S.
  • Leape vpon some thing. Insilio, is. Saillir sur quelque chose. S.
  • Leape, or a basket. Sporta, ae. foe. gen. Vn panier. S. Vide Basket.
  • Leaping. Saltans, tis. part. om. g. Saultant. S.
  • Leaping. Saltatio, onis. f. g. Saultement. S.
  • Leaping in, or vpon. Insultura, rae. f. g. Plaut.
  • Leapingly, by leapes, and leape by leape. Assul­tim. En saultelant. S.
  • Learne. Disco. cis. Condisco, cis. Addisco, cis. Com­prehendo, is. Apprendre. S.

    To learne by harte. Animo adipisci, Ediscere. Apprendre par cueur. S.

    To learne of one. Disciplinā ab aliquo accipere. Apprendre d'aucun. S.

    To learne an art. Percipere artem. Apprendre l' art. S.

  • Learne before. Praedisco, scis. Apprendre par auant.
  • Learne, or to teache. Doceo, ces. Condoceo, ces. Monstro, as. Commonstro, as. Erudio, is. Insti­tuo, is. Praecipio, is. Trado, is. Artibus pueros in­ficere, vel Imbuere, Discipulos instruere, Edo­ceo, ces. Enseigner. S. Vide Teache.
  • Learned. Doctus, a, um. Literatus, Praeditus, a, um. (cum Ablat.) Scauant. S.
  • Learned indifferently, meanely, or so so. Semido­ctus, a, um. A demi scauant. S.
  • Learned in good manners. Moratus, a, ū. Moriginé
  • Learned in the seuen artes liberall. Heptatechnus.
  • Learned nothing at all, or vnlettred. Agramma­tus, a, um. Illiteratus, a, um. Cal.
  • Learnedly, or lyke a learned man. Literate, Docte. Scauamment. S.
  • Learning. Documentum, Doctrina, Literatura, ae. foe. ge. Discipline. S.
  • Learning, or teaching. Conformatio, onis. Disci­plina, ae. Documentum, ti. Institutio, onis. Mon­stratio, onis. Praeceptum, ti. Traditio, onis. foe. ge. Enseignement. S.
  • Leasynge. Vide Lie.
  • Leasyng to make, or to lie. Cōmentor, aris. Fingo, is. Mentior, ris. Mentir. S.
  • Leaue. Intermitto, is. Mitto, is. Praeterio, Praeter­mitto, is. Relinquo, is. Relinquer. S.
  • Leaue or a licence. Cōmeatus, tus. Copia, ae. Di­missio, onis. Permissus, us. Permissio, onis. Ve­nia, ae. Abeundi venia. Congé. S.

    Without my leaue. Iniussu meo. Sans mon congé. S.

    To giue leaue. Copiam facere, Faculratem fa­cere, vel dare, Gratiam facere, Potestatem face­re, vel dare, Deferre potestatem. Donner congé. S.

    To giue children leaue to playe. Pueris licen­tiam ludendi dare, vel potestatem facere. Donner congé aux enfans de iouer. S.

  • Leaue alone. Viduo, as. Lasseuler. Pals.
  • Leaue all busines to applie studie. Asserere se studijs. S' addonner du tout a l' estude, abandonnant ses autres affaires. S.
  • Leaue all malice. Deponere inimicitias.
  • Leaue all vnhappinesse. Refugere a sceleribus.
  • Leaue anger, or fume, or not to be angry. Repri­mere iracundiam. Terent.
  • Leaue a thing in wryting. Scriptū relinquere. Cic. Laisser par escript. S.
  • Leaue a thing vnspoken of. Praeteruehere aliquid silentio, Praeterire silentio. Passer quelque chose sans en dire mot. S.
  • Leaue chiding. Auferre iurgium.
  • Leaue entente, or to ceasse from doinge any thing. Abire incepto, Supercedeo, es. Exigit. Dat. & Ablat. Cesser, & se deporter de faire quelque chose.
  • Leaue the perpetuall memory of a thing. Memo­riam rei relinquere. Faire chose don [...] il soit perpe­tuelle memoire. S.
  • Leaue, forsak, or to put away. Repudio, as. Repudier.
  • Leaue for them that come after, as our sequell, po­steritie, or succession. Prodere posteris. Cic.
  • Leaue from o [...]e to an other. Tradere per manus.
  • Leaue his custome. Consuetudinem relinquere. Delaisser sa coustume. S.
  • Leaue in doubt. In medio relinquere. Laisser en doubte. S.
  • Leaue in pouertie. In egestate relinquere. Delaisser en poureté. S.
  • Leaue mourning. Elugeo, es. Cesser de pleurer. S.
  • Leaue of, or to make an ende. Desisto, is. Finem fa­cere, [Page] Desino, is. Absisto, is. Desister. S.
  • Leaue office. Deponere officium, Remouere se of­ficio. Se demettre de son office. S.
  • Leaue olde wonte, or custome, Desuesco, scis. Laisser sa▪ coustume. Cal.

    To leaue one. Deserere aliquem, aut destituere. Abandonner aucun. S.

    To leaue one without aide. Aliquem relinque­re. Delaisser aucunsans aide. S.

  • Leaue out. Praetermit [...]o, is.
  • Leaue playing. Eludo, is.
  • Leaue relinquish, or to cease. Desisto, Linquo, O­mitto, Pono, Quiesco, scis. Relinquo, is. Reliqu­ū, vel reliquos facere, Requiesco, Remitto, is. Laisser, relinquer, ou cesser. S.
  • Leaue scoolding. Auferre rixas.
  • Leaue suite. Desistere litibus. Terent.
  • Leaue to our children. Prodere liberis.
  • Leaue vndone. Praetermitto, is. Obmettre. S.
  • Leaue vntouched. Praetermitto, is.
  • Leaue vpon a gauge, or pledge. Arrhaboni relin­quere. Laisser pour les arres. S.

    He leaueth, or ceasseth not to speake euell of vs. Non cessat de nobis detrahere. Ne cesse de mesdire de nous. S.

  • Leauing of, or ceasing to treate of. Praetermissio, onis. foem. ge. Delaissement. S.
  • Leauinges, or the remnante of a dinner, or supper. Reliquiae, arum. foem. gener. Le relief du disner, ou du souper. S.
  • Leauinges, or scrappes of meate, or bread that fa­les from the table. Analecta, torum. neut. gen. Reliefs, miettes. H.
  • Lechery. Fornicatio, onis. Libido, inis. Venus, eris. Impudicitia, ae. Obscoenitas, atis. Salacitas, atis. foe. ge. Paillardise. S.
  • Lechery, moste abhominable. Propudium, dij. n. g.
  • Lechery to committe. Moechor, aris. Meretricor, a­ris. Scortor, aris. Libidinor, aris. Rebus venereis vti. Paillarder.
  • Lechery, or carnall copulatiō committed with thē that are of our kindrede, and alliaunce. Ince­stus, tus. Incestum, ti. n. g. Assemblement charnel illi­cite faict auec parente, & alli [...]e. S.
  • Lecherouse, or giuen to lecherie. Incestuosus, a, ū. Libidinosus, a, um. Pellicatus, a, um. Salax, cis. Venereus, a, um. Adonne à paillardise. S.
  • Lecherouse childe, or moued to lecherie after the age of fourtene yeares. Hirquitalus, li. m. ge.*
  • Lecherous house. Lustrum, tri. Lupanar, aris. Ga­nea, ae, f. g. Lupanarium, rij. n. g. Vn bordeau. S.
  • Lecherous person, or whorehunter. Moechus, chi. Cinaedus, Ganeo, onis. Agapeta, ae. Lenocina­tor, oris Agapetes, tae. Scortator impudicus.
  • Lecherous to bee, or to enter into lechery after the age of fourtene yeares. Hirquitallio, is, ire. Au. thor. Censorin.
  • Lecture, or a reading. Lectio, onis. foe. ge. Lecture. S.
  • Lecture, or a reading in scholes, called y e king his lecture, or a publique lecture. Professio, onis. f. gen. Lecture publique. Et Professor, oris. m. gen. He that readeth suche lecture, a publique rea­der. Public lecteur. S.
  • Lecturne, or deske. Pluteus, tei. m. g. Poulpitre à met­tre liures. S. Ou pulpitre sur quoy on ecrit. S.
  • Ledd. Ductus, a, um. Mené. S.
  • Ledd about. Ambactus, a, ū. Seruius. vt Seruus cir­cumactus.
  • Leeke, herbe. Porrum, ri. n. g. Vn porreau. S.
  • Leeke called an vnset leeke. Sectiuum porrum.
  • Leeky, or of leekes. Porraceus, a, um. De porreau. S.
  • Leese, or to loose. Amitto, is. Perdo, is. Perdre. S. Vide Loose.
  • Left. Derelictus, a, um. Omissus, Relictus, Remis­sus, a, um. Laisse, delaisse. S.
  • Left alone. Viduatus, a, um.
  • Lefte behinde. Praetermissus, a, um. Delaisse derriere.
  • Left hande. Laeua, uae. Leua manus. Scaeua, Sinistra, ae. f. g. La main senestre, ou gauche. S.
  • Left handed men. Scaeuae. m. g. Vlp.
  • Left it is, or it remayneth. Restat, bat. Cic.
  • Lefte, or lefthanded. Laeuus, a, um. Sinister, ra, rum. Senestre, gauchier. S.
  • Lefull. Vide Lawfull.
  • Legacie, that which is lefte, or bequethed to some man in, or by testament. Legatum, ti. n. gen. Ce qu'on laisse a aucun par testament. S. Et Legatarius, a, um. To whome legacie is made. Legataire. S. Et Legator, which maketh the legacie. Testateur.
  • Legatory conditionale, or he to whome the goodes of the testator is lefte vpon condition. Euerria­tor, oris. m. g.
  • Legge. Tibia, ae. f. g. Iambe. S.
  • Legge of moton. Coxa veruecina, Clunis, Femur. Esclanche de mouton. S.
  • Legged crokedly and ill fauored. Vatrax, cis. Va­tricosus, a, ū. Varus, a, um. Qui hi les iambes tortues.
  • Legge harneys. Caliga, Tibialia, ium. n. g. Armures de iambes. S.
  • Legion, it is a company of souldiers, to the nom­bre of .vi.M. footemen, and of horsemen .vii.C.xxxii. as Vigetius writeth, but by Liuie it is eui­dent that a legion is vncertaine, nowe more, nowe lesse,. Legio, onis. f. g. Legion. Cal. Et Legi­onarius, a, um. Ang. Pertaining to a legion. Apartenant à legion. Cal.
  • Legier du mane. Praestigia, ae. Praestigium, gij.* Vaframentum, Praestigiae, arum. f. g. et Circula­tores, Be called suche as doe playe legier du mane, but rather they bee popet players, and tomblers. &c.*
  • Leysure. Mora, ae. Pausa, ae. * Otium, ij. Spatium, tij. n. g. Vacuum tempus. Loisir. S.

    If you be at leysure. Si es animo vacuo, Si com­modum est, Si tibi est otium, Si vacat, Si vacas. Si tu as le loisir & l' opportunité. S.

    To be at leysure to doe a thing. Otium ad ali­quid faciendum habere, Spatium habere, Vacuū tempus habere. Auoir loisir de faire quel (que) chose. S.

    To haue great leysure. Abundare otio. Auoir [Page] grand loisir. S.

    I haue no leysure to teache. Nullum habeo do­cendi locum. [...]e n' ay nul loisir d' enseigner. S.

  • Leysure to take. Otior, aris. Moram trahere, Mo­ror, aris. Paulo, as. Seponere sibi tempus. Pren­dre loisir. S.
  • Leysurely, or at leysure. Otiose, Vacatim, Ductim, Cunctanter, Tractim. Tout a loisir. S.
  • Leman. Concubina, ae. Pallaca, ae. Pallace, ces. foe. g. Concubine. S.
  • Lemans, fruite like an oringe. Limones, num. f. g.
  • Lemon, or a C [...]trone. Malum Hesperium, Medi­cum, Assyrium, Citreum. Limon & citron. H.
  • Lende. Accommodo, as. Commodo, as. Dare mu­tuo, Mutuo, as. Mutuor, aris. Mutuo appendere, Praesto, as. Vtendum dare. Prester. S.

    To lende his house to some man for his ma­riage. Cominodare aedes suas alicui ad nuptias. Prester sa maison à aucun pour faire les nopces. S.

  • Lende for gayne, or vsury. Foenero, as. Occupare pecuniam alicui, vel apud aliquem foenore. Bail­ler a vsure. S.
  • Lende mony. Copiam facere argenti, Mutuum ar­gentum dare. Prester argent. S.
  • Lende money for gayne. Pecuniam in quaestu re­linquere. Cic.
  • Lender. Accommodator, Commodator.*
  • Lender of money for gayne, changer, or banker. Campsor, oris. Collybistes, ae. Mēsarius, rij. Mē ­sularius, rij. Trapezita, ae. m. g. Banquier. S.
  • Lending. Accommodatio, Commodatio.*
  • Lending for gayne, or vsury. Foeneratio, Foenera­tus, us. m. ge. Vsure. S.
  • Lengthe. Longitudo, nis. Prolixitas, Prolixitudo, nis. Proceritas, atis. foe. ge. Longueur. S. And at length, or in lengthe. Prolixe. Producte.

    The shortnesse of the daye, and lengthe of the nighte. Diei breuitas, Noctis longitudo. Cic.

  • Length without breadth. Gramme.*
  • Lengthned, or beaten out at length. Productilis, le. om. gener.
  • Lengthening, or prolonging of any thing. Produ­ctio, onis. f [...]e. ge. Prolongement. S.
  • Lent. Accominodatus, a, um.
  • Lepre. Elephantiacus, Leprosus, a, um. Lepreux. S.
  • Lepry. Elephantia, Elephantiasis, Lepra, ae. foe. gen. Lepre. S.
  • Leprouse coloure. Haphe.
  • Leskarde, a towne in Cornewall. Legio, onis. foem. gener.
  • Lesse. Minus. Aduerb. quant. Moins. S.
  • Lesse, or lesser. Minor, us. adiect. Moindre. S.
  • Lesse by the halfe. Dimidio minus. La moitié moiens.
  • Lessen or to make lesse. Extenuo, as. Minuo, is. Di­minuo, is. Attenuo, as Imminuo, is. Amoindrir. S.
  • Lessen or to waxe lesse. Decresco, scis. Descroistre. S.
  • Lesson. Lectio, onis. foe. ge. Lecon. S.
  • Lessoure, or ferme letter. Locatarius, Locator, oris. foe. ge. Loueur. S.

    At the leste. Minime, Minimum. Aduerb. Tant so [...] peu. S.

  • Leste at any tyme. Nequando. Que quelque fois, ou quelque temps. S.
  • Leste not. Vt. Cic.
  • Leste of all. Minimus, a, um. Trespetit. S.
  • Leste or not. Ne. Adu. Prohib. Sometime. Interro­gand. Somewhy [...]e. [...]ationandi, Neue.

    Take heede, not one worde of the mariage, leste this also increase her griefe. Verbum vnum ca­ue de nuptijs ne ad morbum hoc etiam. Terent.

    Take hede leste thou cast away thy se [...]e. Vide ne pereas. Garde que tu ne perisse. S.

    Doo not feare. Ne metuas. Ne cra [...]ns point. S.

    Is she maried to Pamphilus to daye? Daturne illa hodie Panphilo nuptum? La baille on auiourd­huy en mariage à Pamphiles S.

    Nether this, nor that. Neue hoc, Neue illud. Ne ceci, ne c [...]ld. S.

  • Let. Interpellatio, Impedimentum, Obex, icis. Of­fendiculum, Tricae, arum. Difficultas, a [...]is. Impe­ditio, onis. Intercessio, onis. Obstaculum, li. Oc­cupatio, onis. Praepedimentum, ti. neut. gen. E [...] ­peschement. S.
  • Let. Cohibeo, es. Interpello, as. Obsto, as. Parco, cis. Offenso, as. Reprimo, is. Retineo, es. Impe­dio, is. Aduersor, aris. Arceo, ces. Impugno, nas. Inhibeo, es. Obsto, as. Occupo, as. Praepedio, is. Obsum, es. Intercedo, is. Empescher. S.
  • Let, or to distourbe. Disturbo, as. Interturbo, as. In­terpello, as. Empescher, & destourber. S.
  • Let be, get the hence. Apage▪ Oste toy. S.
  • Let bloud. Dimittere sangumem, vel repellere. Emittere sangumem, Minuere sangumem. S [...]ig­ner aucun▪ S.
  • Let, delaye, or to cause to tary. Moror, aris. Tardo, as. Retarder, ou detenir. S.
  • Let downe. Dimitto, is, si. Remitto, is.
  • Let in. Admitto, is. Intromitto, is. Laisser entrer. S.
  • Let one in comming, or going. Reditum alicui per­imere. Cic.
  • Let one to do his businesse. Aliquem de suo nego­tio detinere. Empescher de faire sa besongne. S.

    Not to let the execution. Non aduersari, quo minus lege agatur, Morā rei exequendae nullam facere, Exequenti mandatum morā non afferre. Ne point empescher l'executi [...]n. S.

    To let one another. Obstrepere inuicem. Empescher l' vn l'autre. S.

  • Let, or forbidde passage. Vestigijs interdicere, Viā alicui perimere.
  • Let, or to hynder one. Impedire aliquem, Intrica­re, In tricas conijcere, Praepedire. Empes [...]er quel­qu' vn. S.
  • Let, or to hynder a tale. Obacero, as. Festus.
  • Let, or to hinder, or slacke a matter, that it bee not done. Moram alicui rei afferre, Rem aliquam distrahere, vel impedire, In mora esse, Moram alicui rei facere. Empescher, & retarder que quelque chose ne se face. S.
  • Let, or suffer. Potestatē dare, vel facere, Sino, nis. Permettre. S.
  • [Page] Let, or to suffer a thing to grow in length. Promit­to, is. vt Promittere herbam. Plin. To let the herbe growe longe. Laisser croistre sa herbe. S.
  • Let, or to suffer the growing or waxing of a thing. Submitto▪ vt Barbam submittere. Senec. To let the bearde growe. Laisser croistre la barbe. S.
  • Let passe. Amitto, is. Mitto, is. Praeterio, is. Praeter­mitto, is. Omitto, is. Delaisser. S.
  • Let to baile, or mainprice. Vadimonio obstringere.

    To be let, or to haue a let, or busines. Negotium habere, Pati impedimentum. Estre empesché. S.

    To be greatlye letted. Distringi. Estre fort em­pesché. S.

  • Let to ferme, or to rente out. Locito, as. Loco, as. Bailler a louage. S.
  • Let, or letted. Interpellatus, Impeditus, a, um. Oc­cupatus, a, um. Empesché. S.
  • Let, or hyndered with muche businesse. Ampliter negotiatus, Multis praepeditꝰ negotijs, vel rebus.

    Whiche is greatly let, or occupied. Negotio­sus, Distentissimus, a, um. Negotij plenus. Qui est fort empesché. S.

    Greatly let, so that he knoweth not what to do. Districtus, a, um. Fort empesché, tellement qu' il ne scait que faire. S.

    To be let nothing, or to be nothing busied. Va­cuos dies habere, Ab re aliqua otium habere. N'estre point empesché. S.

  • Letanie, inuocation, or prayer in commune. Lita­nia, (non letania.) Interpretatur rogatio. Neb.
  • Lete, or lawdaie. Iuridicus dies.
  • Lether. Aluta, ae. Corium, rij. n. g. Cuir. S. Aluta, Is properly tawed leather.
  • Lether bagge, or purse. Ascopera, ae, foe. gen. Suet. Bource de cuir. S.
  • Letheren thonge, or any thing that is made of le­ther. Alutamen, inis. Corrigia, ae. foe. ge. Courroye de cuir. S.
  • Lethery, or of lether. Coreaceus, a, um. Scorteus, a, um. De cuir. Cal.
  • Letten to ferme. Locatus, a, um.
  • Letter of house or land, a lessor. Coenacularius, Lo­catarius, rij. Locator, oris. m. g. Loueur. S.
  • Letten for moste aduaūtage, or gayne. Meritorius, a, um. Meritoire. S.
  • Letter of horse, or mule to hyre. Veterinarius, rij. masc. gen. Cal.
  • Letter, or disturber. Interpellator, Turbator, oris. m. g. Destourbeur. S.
  • Lettice an herbe Vide Lettuce infra.
  • Lettice bonnet, or cappe for a gentle woman. Redi­micula, orū. n. g. It is the general latine for all tiringes pertaining to the head. *
  • Letting, or taking to hyre. Locatio, onis. foem. gen. Louage, bail a louage. S.
  • Letting of bloud. Detractio sanguinis. Sanguinis missio. Cels. Saignee. S.
  • Letting, or hyndring. Offensans, tis. om. ge.
  • Letting, or putting of. Depulsio, onis. f. g.
  • Letting passe. Praetermissio, onis. foem. gener. Pre­termission. S.
  • Lettre. Charecter, ris. Litera, ae. Elementum. Vne lettre. H. Literosus, a, um. Full of letters. Litera­rius, a, um. Perteining to letters. Apartenant aux lettres. Cal.
  • Lettre carier. Libellio, onis. Tabellarius, ij. mas. ge. Porteur de lettres missiues. S.
  • Lettre of chaunge. Nummaria tef [...]era. Lettre de change S.
  • Lettre of excuse. Epistola excusatoria.
  • Lettre, or Epistle. Epistola, ae. Literae, arum, foe. ge. Lettres missiues.
  • Lettre written in haste, or without studie. Sylua, ae. foe. ge. Quint. lib. 10. cap. 3.
  • Lettres being blynde. Caducae, vel fugientes literae. Exolescentes literae. Lettres qui s'efface. H.
  • Lettres crokedly wrytten, and out of lyne, or or­der. Vacillantes literae. Cic.
  • Lettres missiue. Codicilli, Literae, Tabellae, Episto­la. Lettres missiues, epistre. H.
  • Lettres of a king. Rescriptum, ti. n. gen. Lettres d'vn prince, lettres royaulx, rescription. S.
  • Lettres patentes. Codicilli, Dimissoriae litterae.* Diploma, atis n. g. Cic. Principum literae. Lettres patentes de quelque prince ou seigneur. S.
  • Lettres of victorie, Literae laureatae, Victrices, Vi­ctoriae indices, quales lauro victoriae teste inuo­lutas ad senatum mittebat exercitus Imperator profligato hoste aut expugnata vrbe. H.
  • Lettres of dignitie, or honour. Literae honorariae, Sacrae, quibus honores alicui deferuntur. Lettres d' honeurs. H.

    A bundell of lettres. Epistolarū fasciculus. Cic. Vn paquet de lettres. H.

  • Lettres stolen out by suggestion. Surreptitiae li­terae.
  • Lettred, or learned. Literatus, Literosus, a, ū. Let­tré, docté. S.
  • Lettuce, an herbe. Lactuca, ae. f. g. Vne laictue. S. Of y e whiche Martial▪ speaketh thus.
    Claudere cum coenas lactuca solebat auorum,
    Dic mihi, cur nostras inchoat illa dapes?
    Sithe that in elder tyme they vsde
    their lettuce after meate,
    Tel me why nowe we euer vse
    it firste of all to eate?
  • Lettuce wylde. Picris, cris. f. g. Plin.
  • Lewde, or naughtie. Improbus, a, ū. Perperus, Pra­uus, Nequam, Flagitiosus, a, um. Impius, a, um. Improbus, a, um. Impurus, a, um. Perditus, a, um. Scelestus, a, um. Teter, a, um. Meschant. S.
  • Lewde, or naughtie bothe of conditiō and tongue. Vernaculus, a, um. Senec.
  • Lewdely, or naughtely. Improbe, Perperam, Pra­ue, Flagiriose, Illiberaliter, Imbrobè, Impurè, Indignè, Nequiter, Perdetè, Sceleratè, Scelestè. Meschamment. S.
  • Lewdenes, or naughtenes. Improbitas, Prauitas, tatis. Facinus illiberale. Improbitas cordis hu­mani, Impuritas, tis. Indignitas, tis. Nequitia, ae. [Page] Scelus, eris. Vitium, tij. Flagitium, tij. neut. g. Meschanceté. S.

    Great lewdenes, or wickednes. Perdita nequi­tia. Grande meschanceté. S.

    Brought to lewdenes, or naughtenes. Accom­modatus ad flagitia. Duict à meschanceté. S.

    I haue kepte me altogether from committinge any lewdenes, and wickednes. Sartum, ac tectū ab omni piaculo conseruaui animum meum. Ie me suis gardé ent [...]erement de faire aucune meschanceté.

    To intice, or bring one to lewdnes, or naughte­nes. Adducere ad facinus, Adducere ad nequi­tiam, Perdere aliquem. Inciter, & induire quel­qu'vn à meschanceté. S.

  • Leue cul, a Frenche phraes, as muche to saye in Englishe, remoue your bomme, & may be thus latined. Leua culum. It is a kinde of gaminge at the tables coursly at many handes, that wher as one hath lost a game, an other enterpriseth by turne, and so euery man in his turne.
  • Leuel to make, or to make euē. Aequo, as, aui. Vnir.

    To leuell, or shoote with the bowe. Tela dirige­re arcu. Tirer droict d' vn arc. S.

    To leuell, or caste dartes. Spicula dirigere dex­tra. Ouid.

  • Leuell, or plumme line, of a carpenter or mason. Perpendiculum, li. n. gen. Le plonb d'vn masson, ou charpentier. S.
  • Leuen, or soure doughe. Fermentum, ti. n. g. Leuain.
  • Leuen to make. Fermento, as. Mettre du leuain. S.
  • Leuer, barre, or porter to lifte timber, or any other weightie thing. Palanga, Phalanga, Vectis, tis. m. g. Leuier. S.
  • Leueret, or leuret, or yonge hare. Lepusculus, li. m. gen. Diminut. Vn leurault. S.
L. ANTE. I.
  • LIbarde. Leopardus, Pardus, di. masc. gener. Vn Leopard. S.
  • Libell of defamation. Libellus famosus, qui maledictis sauceat ac suggillat alicuius famam. Brocard, parole ignominieuse, libel fameus. H. Et Fa­mosum epigramma, Programma famosum. Li­belle diffamat [...]ire. S.
  • Liberall. Dapsilis, Genialis, Liberalis, le. Munifi­cus, a, um. Liberal. S.
  • Liberall and courteous. Benignus, a, um. Animus prolixus. Liberal & courtois. S.
  • Liberall expence. Largitio, onis. f. g.
  • Liberall geuing. Erogatio, Largitio. onis. foem. ge. Largesse de dons. S.
  • Liberall in geuing. Largus, Munificus, Nimius in dando. Large, & liberal a donner. S.
  • Liberall of expence. Largus, a, um. Large. S.

    Very liberall. Perliberalis, le. om. g. Fort liberal.

  • Liberall sciences, or the sciences of a free man. Li­berales artes, Ingenuae artes. Arts liberaulx. S.
  • Liberaller, or more liberall. Munificentior, us. om. ge. Plus liberal. S.
  • Liberalles [...], or moste liberall. Munificentissimus, a, um. Tresliberal. S.
  • Liberally. Liberaliter, Large, Libere, Plena manu, Prolixe, Soluto finu. Liberalement.

    No man giueth more liberally then hee. Nemo dat largius. Il n' y à homme qui donne plus liberale­ment que luy. S.

    To promise liberally. Porolixe promittere. Pro mettre liberalement. S.

    Very liberally. Perliberaliter. Fort liberalement.

  • Liberalitie. Beneficentia, Largitas, Liberalitas, a­tis, Effusio in aliquem. Liberalité. S.
  • Liberalitie in geuing rewardes. Munificentia, ae. foe. gen. Largesse. S.
  • Libertie. Libertas, Laxitas, Pileus, lei. m. g. Liberté.
  • Libertie immoderate, or vnlawefull. Licentia, ae. foe. ge. Licence. Cal. Et Licentiosus, a, um. Full of suche libertie, or vsing vnlawefull libertie, very licentious. Trop licentieux. S.
  • Libertie without correction or punishement. Im­punitas, atis. foe. ge. Impunité. S.
  • Librarie. Bibliotheca, Libraria, ae. Librairie. S.
  • Licence. Copia, Licentia, Permissus, us. Potestas, atis. foe. ge. Licence. S. Vide Leaue.
  • Licence generall, pasport, or safeconduct. Publi­ca fides. Salust.
  • Licence to departe. Missio, onis. f. g. Congé. S.
  • Licenced, or permitted. Permissus, a, um. Permis. S.
  • Licence, or to geue licence. Dare copiam, vel pote­statem, Mitto, is. Permitto, Potestatem, vel li­centiam facere. Donner congé. S.
  • Licke. Lambo, is. Lingo, is. Delingo, is. Licher. S.
  • Licke about. Circunlambo, is. Licher tout entour. S.
  • Licke daintely. Catillo, as. Ligurio, ris. Licharder. S.
  • Licke dishes. Catillones. Lecheurs de plas. S.
  • Licked. Linctus, a, um. Nebr. liché.
  • Licker. Linctor, oris. m. g. Lecheur. S.
  • Licking. Linctus, us. m. g. Lichement. S.
  • Licorise. Scythica, Radix dulcis, Glycyrrhiza, ae. foe. ge. Liquirice. H.
  • Licorous, or delicious. Lautus, a, um. Friant. Pals.
  • Licorous person. Liguritor, oris. m. gen. Vn friand, friolet. S.
  • Licorousnes. Lautitia, ae. f. g. Friandise. Pals.
  • Licoure. Ius, Latex, cis. Liquor, ris. m. ge. Liqueur. S.
  • Lidde, or couer of a potte, or tankerd. Operculum, Operimentum, ti. Opertorium, rij. Cooperculū, li. Integumentum, ti. Orbis, bis. m. g. Couuercle. S.
  • Lie. Cubito, as. Cubo, as. Iaceo, es. Gesir S.

    His wyfe lieth in childbedde. Cubat eius vxor, Iacet puerpera. Sa femme gist. S.

    The daunger lieth in that. In ea re vertitur dis­crimen. Le danger gist en cela. S.

    The victory lieth in this. In hoc victoria consi­stit. La victoire gist en cela. S.

    My life lieth, and consisteth in that. Salus mea in eo vertitur. Ma vie gist, & consiste en cela. S.

  • Lie about. Obiaceo, es. Gesir autour. Cal.
  • Lie aparte. Secubo, as, ui. Coucher a part. S.
  • Lie out of his owne house all night. Pernocto, as.
  • [Page] Lie at ease, or reste. Recubo, as. Virg.
  • Lie by. Adiaceo, ces. Accubo, as. Accumbo, is. Gesir, ou estre couché aupres. S.
  • Lie downe. Cubo, as, aui, vel bui. Decubo, as, atum, vel bitum. Decumbo, is. Sterno, is. Se coucher. S.
  • Lie downe to sleape. Discubo, as. Se coucher pour dormir. S.
  • Lie flatte, or groueling. Procumbo, is.
  • Lie hidde, or to be hidden. Deliteo, es. Delitesco, scis. Lateo, es. In tenebris iacere, Carere publi­co. Estre caché. S.
  • Lie in wayte to betraye, or trape one. Insidior, a­ris. Moliri insidias. Obsidior, aris. Subsideo, es. Vide Laye wayte.
  • Lie in extreame panges of death. Ducere horas ex­tremas, Diuerbia fatalia exhalare. Tirer a la fin. S.
  • Lie, or to say false. Affingere aliquid alicui, Cōmē ­tor, aris. Mentior, iris. Fingo, is. Dicere falsum, Dicere mendacium, Ementior, iris. Sycophan­tor, taris. Sycophantizo, as. Mentir. S.

    To tel a lie. Proloqui mendacium, Mentiri, Di­cere mendacium. Dire vne menterie. S.

    To forge a lye. Conflare mendacium. Forger vne menterie. S.

    To maintaine a lie against the truthe. Stare a mendacio contra verum. Soustenir vne menterié cō ­tre la verité. S.

    To take one in a lie. Tenere aliquem manifestū mendacij. Surprendre quelqu'vn en menterié. S.

    To imagen, and forge a lie. Mendacium strue­re. Songer, & dresser vne menterie. S.

    To lie wittinglie. Vanitatem orationis adhibe­re. Mentir à son escient. S.

    It is not my proprietie to lie. Non est mentiri meum. Ce n' est pas mon naturel de mentir. S.

    They doo nothing but lie. Nullus mentiendi modus est. On ne fait, que mentir. S.

    Without lyinge. Non dicam dolo, Bona fide. Sans mentir. S.

  • Lie prostrate. Procumbo, is.
  • Lie together. Concumbo, is.
  • Lie together, or to accompanie together in the acte of generation. Concubo, as. Concumbo, is. Cou­cher ensemble. Cal.
  • Lie with an other mans wyfe, or to committe ad­uoutrie. Adultero, as. Adulteror, aris. Commettre adultere. S.
  • Lie vnder. Subiaceo, es. Succubo, as. Succumbo, is. Estre couché dessoubs. S.
  • Lie vpon some thing. Incubo, as. Estre couché sur quelque chose. S.
  • Lie, or leasing, or false tale. Commentum, ti. Fig­mentum, ti. Mendacium, Vanitas, Inuentum, ti. Commentum, ti. neut. gen. Sycophantia, ae. Men­titio, onis. foe. ge. Menterie. S. Et Mendaciunculū, Diminut. Ang. A litle lye. Petite menterie. S.

    A lowde, or manifeste lie. Manifestū mendaciū.

    Attainted, and conuicted of a lie, or naugh­tines. Manifestus mendacij, aut sceler [...]s. At­tainct, & conuaincu d' vne menterie, ou de me­schanceté. S.

    Full of lies, and false. Fabulosus, a. um. Menson­gier, & faulx. S.

  • Lie teller, or lying knaue. Mendaciloquus, a, um. Mendax, acis. Vanus, a, um. Sycophanta, ae. m. ge. Menteur. S.
  • Lie to bucke or washe with, made of ashes. Lix­iuium, uij. Lixiuia, ae. f. g. Lexiue. S.
  • Liege man, or subiecte. Subditus, a, um. Subiect. S.
  • Lying. Cubatio, onis. Cubatus, tus. Cubitus, tus. m. g. Couchement. S.
  • Lying at ease and reste. Lentus, a, um. Recubans, tis. om. g. Virg.
  • Lying at ease. Recubitus, us. m. g.
  • Lying in childe bedde. Accubatio, Accubitus, us. m. g. A couchement. Pals.
  • Lying by. Accubatio, onis. f. g. Gesine.
  • Lying vpright, or vpō the backe. Cubitus supinus. Couchement sur le dos. S.
  • Lyingly, or with lyes. Vane, Fabulose. Par mensonge
  • Lyer, or leasing maker. Falcidicus, Falsiloquus, Mendax, cis. Perperus, Vanidicus, Vaniloquus, Vanus. Sycophanta, tae. m. g. Menteur. S.
  • Lier that lieth for the whetstone, a notable lyinge knaue. Halophanta, vel Holophanta, tae. com. g.
  • Lyes of oyle. Fraces olei, Amurca, cae. f. ge. La lie de l' huile qui est par dessus. S. Et Magma, atis. Idem.
  • Lyes, grounds, or dregges of any maner of thing. Faex, cis. f. g. La lie, bourbe, & limon de quelque chose que ce soit. S. Et Faeculentus, ta, tum. Full of lies, dregges, and groundes. Plein de lie, de bourbe, ou de limon. S.
  • Lies of wyne. Floces vini, Faex vini. Lie de vin. Cal.
  • Lieutenaunt, or grand captayne of an army. Lega­tus, ti. m. g. Vn Lieutenant. S.
  • Lieutenaunt, or viceroye, or vicegerent vnder a prince. Praeses, dis. Lieutenant poure le Roy en vne prouince. S.
  • Lieutenauntes of prouinces. Legati, Subpraefecti, Subiuridici. Lieutenans de prouinces. S.

    To make Cassius his lieutenaunt. Cassium sibi legare. Faire Cassius son Lieutenant. S.

  • Life. Anima, Spiritus, Vita, ae. f. g. La vie.

    I feare my lyfe. Metuo de vita. Ie crain de ma vie.

    To saue ones life. Seruare aliquem, Salutem alicui dare. Sauuer la vie à aucun. S.

    They disprayse the life of others. Illis aliorum vitae poenitentia est. Ils desprisent la vie d'autruy.

    To detracte, or to speake euell of the life of an other. Conijcere maledicta in vitam alicuius, Detrahere alteri. Mesdire de la vie d'autruy. S.

    To put his life in daunger. Vitam prodere, Of­ferre caput vilitati & periculis. Mettre sa vie en­danger. S.

    To prolonge his life. Ampliare aetatis spatium. Prolonger sa vie. S.

  • Life chaungeable, as this daye poore, to morowe rytche, some tyme whole, some time sicke. It is also a lyfe led in robberie, & breaking of houses. Vecticularia vita. Et Vecticulariam vitā agere. [Page] To liue by breaking of houses, and robbery, or to liue a chaungeable and variable lyfe.
  • Lifeles, or without life. Exanimis, e. Exanimalis, le. Mort. Vide Dead.
  • Lifte vp. Alleuo, as. Attollo, is. Extollo, is. Exalto, as. Exero, ris. Erigo, is. Eleuo, as. Leuo, as. Subi­go, is. Subleuo, as. Sustollo, is. Surrigo, gis. Ten­do, is. Leuer. S.
  • Lift vp alofte, or on hyghe. Attollo, lis. Eleuo, as. Sustollo, lis. Surripio, is. Leuer en hault. L.
  • Lift with leuers. Phalango, as.
  • Lifted vp. Sublatus, a, um. Alleuatus, a, um. Leué. S.
  • Lifter with a leuer. Phalangarius, rij.
  • Lifting. Sublatio, Erectio, onis. f. g.
  • Lifting, or raysing vp of the arteries, brayne, hart. &c. Dyastole.
  • Lighte. Lumen, inis. Lux. cis. f. ge. Lumiere. S. Lucu­lentus, a, um. Luminosus, a. um. Plein de lumiere. S.

    The light of the daye. Lux, cis. foe. ge. La lumiere de iour. S.

    Very great lighte. Lux larga. Lumiere fort grande.

    A hurtfull lighte. Laeuum lumē. Lumiere nuisant.

    An obscure light. Maligna lux. Lumiere obscure. S.

    To be able to beholde the lighte. Lucem ferre. Endurer de veoir la lumiere. S.

    Whiche flyeth the lighte. Lucifugus, a, um. Qui fuit la lumiere. S.

    Whiche geueth lighte. Lucens, tis. om. gen. Qui rend la lumiere, et clarté. S.

    Without light. Obscurus, a, ū. Sans lumiere. S.

  • Light belief, credulitie, or lightnes to beleue some thing. Credulitas, atis. foe. ge. Credulité, legierité a croire quelque chose. S.
  • Light beleuer, or that beleueth lightly. Credulus, a, ū. Qui cro [...]t de legier. S.
  • Light feete. Calidi pedes. Varr.
  • Light footed. Acupedius, a, um. Aeripes, dis. om. g. Aerios habens pedes. i. leues. Virg.
  • Light harnised, or a souldier that weareth lighte harneis. Veles, tis. m. ge. Homme de guerre armé a la legiere. S.
  • Light horse, or nagge. Veredus, di. m. g.
  • Lighte horse men. Desultores. Vide Horsemen.
  • Light of it selfe. Lucibilis, le.*
  • Light, or easie. Facilis, le. Laeuis, e. Leuis, e. Suble­stus, a, um. Citus, a, ū. Ocyor, Pernix, nicis. Pro­perus, a, um. Velox, ocis. om. g. Legier. S.
  • Light or soft. Mollis, le. om. ge. As light cōmaun­dementes, not greatly to be regarded. Iussa mol­lia. Virg. Legiers, & desquels on doibt tenir peu de compte. S.
  • Light, or swifte. Hic volucer, haec volucris, hoc vo­lucre. Adiect. Legier ou viste. S.
  • Light, or nimble. Agilis, le. om. ge. Alaigre. S.
  • Light, or softe pace in going. Suspēsus gradus. Ter.
  • Light paire of heales. Calidi pedes.
  • Light stopping, or taking away. Ablucinatio, onis.
  • Light to beare before, or to giue light to some bo­dye, as with a lanterne, cādle, torch, or such like. Praeluceo, ces. Esclerer a aucun. S.
  • Light to shewe, or to shine. Luceo, es. Luire. S.
  • Light vpon, chaunce, or to happen. Cado, is. Ob­tingo, is. Incesso, is. Euenio, is. Accido, is. Adue­nio, is. Contingo, is. Aduenir. S.
  • Light or to geue light. Accendo, is. Lumino, as.* Illumino, as. Allumer ou donner clarté, & lumiere. S.
  • Lighte, or to make cleare. Illustro, as, aui. Esclercir. S
  • Lighten, or to make easy. Leuo, as. Alleger. S.
  • Lightes, or lunges. Pulmo, nis. m. g. Le poulmon. S.
  • Lighting vp and downe of an horse, called vaun­ting. Desultura, ae. f. g.
  • Lightly. Facile, Leuiter, Perfacile, Agiliter. V [...] ­stement. S.
  • Lightly gotten. Adepticus, a, um.*
  • Lightly, nembly, or quickely. Agiliter. Alaigrement.
  • Lighten, or to cast lightning. Fulgurio, is. Fulmino, as. Fulguro, as. Esclairer. S.
  • Lightnes, or vnconstancy. Leuitas, atis. Vanitas, a­tis. foe. ge. Legiereté, ou inconstance. S.
  • Lightnes of colour. Virus. Indecl. Plin.
  • Lightning. Fulmen, inis. Fulgur, ris. n. ge. Escler. S. It is some tyme taken for Gods wrathe after many Poetes. Also Fulmen is ascribed to Iu­piter: Arcus, to Cupido: Hasta, to Pallas: Tridēs, to Neptunus.
  • Lightning in the cloudes. Fulguratio, onis. f. g. Sē.
  • Lightning sender, or causer. Fulgurator, oris. masc. gen. Cicero.
  • Lightning burning, and consuming sodainly. Ob­rutania fulmina.*
  • Lightninges, whiche doe put away the tokens of other lightninges. Peremptalia. Festus.
  • Like. Instar. Indeclinab. Comme. S.
  • Like. Assimilis, le. Coaequus, a, um. Par, ris. Similis, le. Verisimilis, le. Parilis, le. Compar, aris. Ae­qualis, le. Coaequalis, le. om. ge. Semblable, Pareil.

    Very lyke. Assimilis, Persimilis, Vicinus illi. Fort semblable. S.

    Altogether like to the Stoickes. Germanissi­mus Stoicis. Tout semblable aux Stoiques. S.

  • Like figure. Concors figura. Semblable figure. S.

    A thing like, and neare to an other. Cognata res alteri. Chose semblable, & voisine a vn autre. S.

    One like vnto me. Alter ego. Vn semblable a moy.

    A beaste lyke vnto those of the sea. Aemula ma­rinis bestia. Beste semblable à celles de la mer. S.

    I seeke a man lyke vnto this. Ad istam faciem hominem quaero. Ie cerche vn homme semblable a cestuy. S.

    Other lyke. Alia eiusdem generis. Autres sem­blables. S.

    It is more like the truthe. Similius veri, aut ve­ro est. Il est plus vray semblable. S.

    It is like to this. Ad hoc exemplum est. Il est semblable à cestuy. S.

    Of lyke kynde. Eius, vel eiusdem generis. De semblable genre. S.

    Noe one man lyke an other. Nemo est alteri si­milis. Nul n' est semblable à l'autre. S.

  • Like a bosse, or sowe. Suatim, Nonius.
  • [Page] Like a ducke. Anatinus, a, um.
  • Like a mother to be. Matresco, scis. Estre fait sem­blable sa mere. Cal. Et Patrisso, as. To be lyke the father, or to doo like his father. Faire comme son pere. Cal. Patrizo, as. Idem.
  • Like an Oxe. Bouatim Nigid. figul.
  • Like as. Quasi, Quemadmodū, Sicut, Sicuti, Tā (quam), Velut, Veluti, Vt, Vti (que) Comme, Comment, Ainsi. S.
  • Like as if. Perinde atque. Vide Euen.
  • Like, contēt, or to please. Placeo, es. Plaire. S. It li­keth me. Placet mihi, Placitū est mihi. Il me plaist.
  • Like for lyke. Par pari. vt Par pari referre. To doo like for like. Rendre la pareille. S. Et Paria facere, Hostire, operam reddere, Par referre, Gratiam reddere, Vicē reddere, vices rependere, Asse­qui merita alicuius.
  • Like in all thinges. Consimilis, le. Du tout semblable.
  • Like in nothīg. Dissimilis, le. Variꝰ, a, ū. Dissemblable
  • Like no man. Nullorum hominum homo.
  • Like of fashion. Aequalis, le. Semblable. S.
  • Like of substaunce in the Godhead. Homousios.
  • Like to be, or to resemble. Praesentare, Simulare, Similitudinem ferre, Referre & habere, Speciē alicuius rei habere. Resembler. S. Et Similare, Esse similem. Estre semblable. S.
  • Like to like quoth y e deuil when he daunced with y e collier. Similis similē sibi quaerit, Similes habent labra lactucas, Sēꝑ graculꝰ assider graculo. Eras.

    To be very like to any thing. Accedere (quam) maxi­me ad rem ali (quam). Estre fort semblable à quelque chose.

    To liue like his father. Vitā parris exprimere, patrem referre, vel regenerare. Estre de semblable vie que son pere. S.

  • Likely. Simile, Similiter, Verisimile, Verisimiliter. Vray semblablement. S.
  • Likenes, or lykelyhod. Effigies, Similitudo, Simu­lachrū, Species, ciei. f. g. Semblance. S.
  • Likenes in qualitie, or quātitie. Parilitas, tis. f. g. E­gualité.
  • Likenes in speache. Analogia, ae. foe. ge. *
  • Likewyse, in lyke sorte, or also. Item, Item (que), Si­militer, Quoque, Perinde, Prout, Iuxta, Atque, Itidem, Tum verò. Pareillement. S.
  • Likewyse. Similiter, Assimiliter, Aeque, Peraeque. Semblablement. S.
  • Lilly. Lilium, lij. n. g. Et Rosa Iunonis. Du lys. Turn. Et Lilietum. A lilly bedde, or place wher lilies growe. Le lieu ou croissent les lis. S.
  • Lillie called a water lillie. Nenuphar, Nymphaea, Clauus veneris, Et papauer palustre. There are of this. 2. kinds, th'one whyte, & th'other yelow. The white is named in Frēche Blancd'eau. The yelowe in latin Nymphaea altera vel lutea. Offi. Nenuphar citrinum. Ieulnet d' eau. Lis d' estang. S.
  • Lillie redde. Crinon, Lilium purpuroum, aut ru­fum. Lys iaulne. Dod.
  • Lillie wylde. Ephimeron.* Hemerocallis & Liliū syluestre. Lys sauuage. Dod.
  • Lime for byrdes. Vide Byrdlyme.
  • Lyme for walles. Bitumen, inis. Cal [...], cis. foem. ge. De la chaulx. S. But Bitumen. Is properly suche Lyme (as it is sayde) whiche groweth in Babi­lonia, Apollonia, Iudaea, Phoenice, Sicilia, Sido­nia, Whereof there be twoo kyndes. The one drye, the other liquid, and is more vehement then our lime. Strab. Plin. With this Semira­mis caused the walles of Babilon to be builte.
  • Lime burner. Calcarius, rij. m. ge. Chaufournier. S.
  • Lime fyngered, whiche wyll touche and take, or carye awaye any thing they handle, Limax, cis. masc. & foem. gen. * It is applied to suche as wyll fynde a thing or it be loste.
  • Lime kylne, or pytte. Calcaria fornax. Calcatoriū, ij. n. g. Calcaria, ae. f. g. Fournaise a chaux Chaufour.
  • Lime twigges. Aucupatorij calami viscati. Cal.
  • Lymed with byrde lyme, or taken with byrde lime. Viscatus, a, um. Englué. S.
  • Limed, whyted, or parcheted ouer. Decalcatus, a, um. Calce litum.
  • Limy, or clammy. Viscidus, a, ū. * Viscosus, a, um. Quod est tenax & glutinosū. Visqueux & tenace.
  • Limite, bounde, or butting. Limes, tis. Et Fines, ium. The limetes or bondes of a grounde, land or countrey. Les limetes & bornes d'vne terre & pais.
  • Limite, or to sette boundes betweene one grounde and an other. Definire, Determinare, Limito, tas. Limiter. Cal.
  • Limited, or bounded. Determinatus, ta, tū. Limité.
  • Limites, or boundes toward the Easte. Prorsi, Li­mites in agrorum mensuris ad Orientē directi.
  • Limmer dogge, or mungrell, being halfe a curre, and halfe a hounde, or Spaniell. Hybrida, Ca­nis Hybris vel Hybrida, ex venatico & gregario natus. Vne lice. H.
  • Limned bookes hauing letters of diuers colours Miniati libri.
  • Linage, ofspringe or kinrede. Genus, Propago, Sanguis, Soboles. Lignage, lignee. S.

    Borne of great linage or kynred. Summo loco natus, Summo genere prognatus, Amplissima familia, vel amplissimo loco natus. De Grand lig­nage & parenté. S.

  • Limpe, or to haulte. Claudico, cas. Boister, S. And which d [...]th lympe. Claudus, a, um. Boisteux. S.
  • Limping, or haulting. Claudicatio, onis. foem. gen. Boistement. S.
  • Lincolne, citie. Lindum, di. n. g. Ptol.
  • Lincke, or litle torche. Facula, ae. foe. ge. Vne torche.
  • Line. Linea, ae. foem. gen. Vne ligne. S. Et Linearis, re. Pertayning to lynes, or of lynes. Appartenant a lignes, de lignes. S.
  • Line called a plombe lyne. Perpendiculum, li. n. ge. Libra, brae. foe. ge. Niuella, lae. foe. ge. Vn niueau, vn plomet. Cal.
  • Line crokedly wrytten, and out of rule. Vacillans linea, Litera, vel scriptum.
  • Line deuiding a figure equally in twoo portions. Diameter, vel Diametrus, tri. m. ge. La ligne par­tissant quelque figure par les endroits.
  • Lines in the palmes of the handes, and feete. Inci­surae, arum. Plin.
  • [Page] Lines or circles, wherby the Cosmographers de­uide the whole worlde into particulers. Seg­men [...]a mundi, quae nostri circulos appellauere, Graeci Parallelos. Plin.
  • Line for a carpenter, or mason. Libella, ae. Linea, ae. foe. ge. La ligne ou cordeau du charpentier. S.
  • Line, or to double a garment. Duplico, cas. Addu­plico, cas. Doubler. S. vt Duplicata toga. A lined gowne. Robe doublee. Pals.
  • Lingell, or thonge. Lingula, lae. foe. gen. Vide Shoe threde.
  • Lintwort herbe, whose roote is sneesinge pouder. Elleborus albus. Ellebore blanc. Fusch.
  • Linnen. Linamentum, Linum, Linteum, tei. neut. gen. Toile. S.
  • Linnen cloth. Carbasus. plur. Carbasa, orum. n. gen. Toile du lin. S.
  • Linnen, or of fine linnen, or made of fine linnen. Carbaseus, a, um. Carbasinus, na, num. Carbasi­neus, a, um. Faict de fin lin. S.
  • Linnen cloth very fine, or laund. Sindon, nis. foe. ge. Vn linge fort delié. S.
  • Linnen clothe, wherewith maydes trusse vp their dugges. Castula. ae. foe. ge.
  • Linnen fine, or flaxe that is fine. Byssus, si. foe. gen. Fin lin, crespe. S. Et Byssinus, na, num. Whiche is of suche linnen. Qui est de tel lin. S.
  • Linnen cloth whiche the body weareth, or that is worne with the body. Termentarium, ij. neut. g. Linteum quod corpore teritur. A terendo. Var.
  • Linnen draper. Lintearius, ij. m. g. Qui vend du linge.
  • Linnen rayle. Amictorium, ij. n. g.*
  • Linnen weauer. Linteo, onis. Serui. 7. Aeneid. Ne.
  • Linnen worker. Linarius, rij. m. gen.
  • Linnen yarne, or the wouffe of cloth. Arachne, It is the name of her that first inuented spynning.
  • Linnet byrde. A canthis, dis. Carduelis, lis. f. ge. Li­gurinus, Spinus, Alijs quibus haec non placent Linaria vocatur, à lini semine, sūt etiā qui Aegi­thum vocant. Linotte. S. Some vse of these wor­des for a goldfinche, it is also called in Frenche Chardonneret. S. A linnet.
  • Linte. Linteum, ei. n. g.
  • Lintell, or crosse poste ouer the head of y e dore. Hy­perthyrum, superliminare. Le linteau de sus l'huis.
  • Lintell, or marke in the face like a wart, or a kinde of pulse. Lens, tis. foe. ge. Lentille. S.
  • Lion. Alcaea, ae. Leo, onis. m. g. Vn lion. Et leoninus, na, num. De [...]ion. Leonin. S.
  • Lion cruell. Leo rigidus. Lion cruel, S.
  • Lion roring. Leo rugiens. Lion ruissant. S.

    Resmbling, or like a lion. Leonina species. Re­semblant à vn lion. S.

  • Lion rampaunt, or deuouring. Agalula, ae.*
  • Lionesse. Lea, eae. Leaena, ae. f. ge. Vne lione.
  • Lions whelpe. Scymnus, ni. Vn lionceau, le petit faon d' vne lione. Cal.
  • Lippe. Labrum, Labium, Labrum superius, La­bium inferius. Leure. H. Baulieure. Cal. Lippe. S. Et Labeo, onis. A persone hauing great lippes. Labellum, A litle lippe. Petite leure. Cal.
  • Liples, or without lippes. Achilus, la, lum.
  • Liquid. Liquidus, a, um. Liquide. S.
  • Liquid to be. Liqueo, es, ere. Liquesco, scis. Estre liquide.
  • Liquid to waxe. Liquesco, scis. Deliquere, Lique­scere, Liquefieri. Deuenir en liqueur. S.
  • Liquoure. Liquor, ôris. m. g. Liqueur. S.
  • Lisarde, or an euet, or efte. Lacertus, vel Lacerta. Lysarde. H.
  • Lispe, or to speake so that. S. X. and. R. be neuer playnely pronounced in any woorde, as to saye thixthe for sixe, and thoe for Roe. &c. Dentilo­quor, eris.*
  • Lisper. Dentiloquus. Plaut.
  • Liste, or the border of any thing. Ora, rae. foem. gen. Lisiere. S.
  • Listen, or to herken. Auscultare, Aurem praebere, Operam auscultando dare, Aliquid in aures suas immittere, Sermoni alicuius dare operam, vel vacare. Escouter.
  • Listener, or one that geues eare. Auscultator, toris. m. g. Escouteur. S.
  • Listening or harkening. Auscultatio, onis. f. g. Es­coutement. S.
  • Litharge. Lithargiros, vel Lithargyrium, ij. n. gen. Litharge. S.
  • Lithye, or that boweth easely, slacke, slowe, lither, or Idle. Lentus, ta, tum. Qui se plie aiseement, lent & tardif, oisif. S.
  • Litigious, or full of strife. Controuersus, Litigio­sus, a, um. Controuersiosus, sa, sum. Litigieux. S.
  • Litle, or that is litle. Exiguus, a, um. Paruus, a, um. Pusillus, a, um. Tenuis, e. Vescus, a, um. Modicus, ca, cum. Paruulus, la, lum. Minutus, ta, tum. Cur­tus, ta, tum. Petit. S. Et Pauxillus, a, um. Paruu­lus, a, um. Tenunculus, a, um. Tantillus, la, lum. Perexiguus, a, ū. Fort petit. S. That is very litle.
  • Little. Exiguè, Paulum, Parum. Aduerb. Modicè, Parcé. Petitement. S. Et Exiguè, Paulū. Ang. Very little.
  • Little after. Pòst aliquanto, Paulo pòst, vel pòst paulo. Vn peu apres. S.
  • Little and little, or by little and little. Gradatim, Minutatim, Minutim, Paulatim, Paululum, Pa­rumper, Pedetentim. Ductim, Otiosè, Sensim, Pauxillatim, Perticulatim. Petit a petit.
  • Little at once. Minutatim, Minutim. Idem.
  • Little before. Paulo anté, Paulo prius. Vn peu deuant
  • Little byrde. Auicula, ae. foe. g. Oiselet.
  • Little carte. Arcirna, ae. foe. ge.
  • Little cheke. Buccula, ae. It is also the crene of a helmet, or a litle mouthe. Petite bo [...]che. S.
  • Little coffer, or casket. Arcella, lae. foe. gen. Coffret. Cassetin. S.
  • Little entrie. Aditiculus, li. m. ge.
  • Little grounde. Breuissima terra.
  • Little inner court. Atriolum, li. n. g. I thinke it be a little porche, or a portall at a doore.
  • Little lesse. Paulo minus. Vn peu moins. S.
  • [Page] Little more. Plusculum. Aduerb.
  • Little more, or somewhat more. Plusculus, a, um. Vn peu plus. S.
  • Little nagge. Veredus, di. m. g.
  • Little olde woman. Anicula, ae. f. ge. Vieillotte, petite vieille. S.
  • Little, or lowe in stature. Pumilis, le. Pumilus, la, lum. Neb.
  • Little, or lowe man. Vide Dwarffe.
  • Little, or nothing, or very litle. Pauxillus, a, ū. Exi­guus, Tantillus, a, um. Fort petit. S.
  • Litte, or poore wenche. Ancillula, ae. foe. gen. Petite chambriere. S.
  • Little or small portion, or quantitie. Ramentum. ti. neut. gen.
  • Little or small substaunce. Curta suppellex.
  • Little piece of fleshe. Caruncula, ae. foem. gen. Petit morceau de chair. S.
  • Little pot of earth. Ollula, lae. f. g. Petit pot de terre. S
  • Little rynge. Annellus, li. m. g. Annelet. S.
  • Little sentence. Clausula, ae.*
  • Little short man. Breuiculus. Vide Dwarfe.
  • Little spyder. Araneolus, li. m. g. Virg. in. Cul.
  • Little to make. Extenuo, as. Minuere, Diminuere, Imminuere, Tenuare. Appetisser. S.
  • Little whyle. Aliquantulum, Aliquantisper, Ali­quanto, Diecula, Paulisper, Parumper. Vn peu de temps. S.
  • Little whyle after. Post pusillum. Vide Litle after.
  • Little whyle paste, or sence. Iam pridem.*

    Many mo wordes beginne with litle, which be left out, because they be as diminutiues, and be set cōmonly with their chiefe woordes, ther­fore looke for them in their places..

  • Litter, to cary sicke folkes, or other in. Gestatoriū, Arcera, Pensile vehiculum. Vne lictiere. S.
  • Litter wherein great men are caried by their ser­uauntes. Lectica, cae. foe. g. Vne lictiere ou les grans seigneurs se faissoyent porter par leurs seruiteurs. S.
  • Litter borne by fiue men. Pentaphorum, ri. n. ge.
  • Litter borne by sixe seruauntes. Hexophorum, ri. n. g. Vne lictiere à bras que six seruiteurs portoyent. S.
  • Litter borne by eight seruauntes. Octophorum, ri. n. g. Vne lictiere qu'on portoit a huit seruite [...]rs. S.
  • Litter borne by tenne menne. Decaphorum, ri. n. g.
  • Litter bearer, or he whiche helpeth to beare the lit­ter. Lecticarius, rij. masc. gener. Qui aidoit à porter la lictiere. S.
  • Litter, or the burden of twoo hor [...] V [...]rna, nae. foem. gen. Vehiculum siue po [...] [...] [...]orum e­quorum. Nebris.
  • Litter, or strawe for horse, or other beastes. Stra­men, inis. Stramentum, ti. Et Substramen, nis. n. g. Lictiere qu'on faict aux cheuaulx & autres bestes
  • Liue. Agere aetatem, Aura aetherea vesci, Auras vi­tales carpere, Colere vitam, Exigere, vel exer­cere aetatem, Victito, as. Vigeo, es. Ducere ani­mam, vel vitam, Fungi vita, Spiritus ducere, vel trahere, Spiritu communi frui, Spiro, as. Super­sum, es. Tollere vitam. Viuere, Peruiuere, Aeta­tem degere, Animam [...]rahere, In vita esse, Vitā agere, Agitare, Incolere, Degere, Tolerare, In­ter homines agere, Frui vita. Viure. S.
  • Liue at pleasure. Libere viuere. Terent.
  • Liue by eating. Victito, as, aui.

    They liue by tillage of the grounde. Vitam tolerant agros exercendo. Ils viuent de labour. S.

    To liue, or get her liuing by spinning. Tolerare vitam colo. Gaigner sa vie a filer. S.

    To liue by mylke. Tolerare victum lacte. Viure de laict. S.

  • Liue hardely. Aride viuere.
  • Liue idely. Terere otium. Liu.
  • Liue in carefulnes. Agere vitam in solicitudine. Viure en solicitude. S.
  • Liue in exile, or to be in exile. Exulo, as, aui. Estre en exil. S.* In Exilio vitam agere.
  • Liue in hope. Animā in spe trahere, Viuere in spe. Viure en esperance. S.
  • Liue in peace. Pacem agitare. Viure en paix. S.

    They liue in peace. Congruunt inter se concor­diter. Ils [...]iuent en paix. S.

  • Liue in quictnes, and without trouble. Tranquil­lum, & otiosum spiritum ducere. Viure en repos, & san [...] fascherie. S.
  • Liue in penurie. Aporior, aris. Ab antiquo noui te­stamenti interprete vsurpatur. Cal.
  • Liue in pleasure. Potiri voluptatum. Cic.
  • Liue long. Diurno, as. Peruiuo, is. Viure longuemēt. S
  • Liue nigardly and wretchedly. Lapsana viuere, Se parcè habere, Siccè viuere. Viure chichement. S.
  • Liue, or to endure ouer one yeare. Peranno, as. Du­rer vn an. S.
  • Liue solitarily. Degere aetatem, vel vitam. Cic.
  • Liue together or with some body. Conuiuo, is. Vi­ure auec aucun. S.
  • Liue without necessarye prouision, or store. Vi­uere diem.
  • Liue yet. Aduiuo, is Plin. Quasi adhuc viuo. Cal.
  • Liuely Viuaciter. Aduerb.*
  • Liuely, lusty, and full of force. Viuidus, a, um. Vi­uax, acis. Viuus, a, um. Animalis, le. Spi [...]abilis, le. Spiritua [...]s, le. Vigens, tis. om. gen. Vif, & plein de vigueur. S.
  • Liuely to be. Vegeo, es. Verbum antiquum. Cal.
  • Liuely to make, or to strengthen. Vegeto, as. Ren­forcir. S.
  • Liuer. Iecur, coris. neut. ge. Le foye. Pals. Iecusculū, A little liuer. Petit foye.
  • Liueraye. Insigne gestamen, Centuriale discrimē, Nota centurialis, vel turmalis. Liurée.
  • Liuery and seisine. Mancipium, pij. n. ge. Et Manci­pio, as. To giue liuery, &c.
  • Liuery, or bowge of meate and drynke. Sportella, Sportula, ae. f. g. Leurée. S.
  • Liuerwort herbe. Hepatica, Lichen, enis. Hepatique
  • Liuing. Animans, tis. Animatus, a, um. Superstes, stis. Vitalis, le. Viuus, a, um. Vif, viuant. Pil.
  • Liuing at ease, and without laboure. Vmbraticus, a, um. Plaut. in Curcul.
  • [Page] Liuing at one table, or in one house. Conuictus, us. masc. gen.
  • Liuing gotten by cariage. Vellatura, ae. foe. g. Nam vellaturam facere, dicuntur qui vecturis viuunt. Varr. lib. 1. De re rust.
  • Liuing long. Longaeuus, a, um. Viuax, cis. om. gen. Qui vit long temps. Cal.
  • Liuing longest. Superstes, tis. om. ge. Suruiuant. S.
  • Liuing, or foode. Victus, us. m. g. La vie. S.
  • Lizarde, or eue [...] a worme. Lacertus, vel Lacerta, tae. f. g. Vn laisard, ou vne laisarde. S. Whose Epithe­ton is. Viridis, e. vt Virgil.
    Nunc virides etiam ocultant spineta lacertos.
    And also nowe the thorny shrubes
    doo hyde the lizardes grene.
L. ANTE. O.
  • LO. Ecce, En. Voy le ci, voy le la, voy ci, voy la. S. Vt Ecce me. Terent. Lo here am I. Et En hic ille est. Cic. Lo here he is. Papae. Vox & admirantis, & Indignantis est.
  • Lo nowe. Eccere.*
  • Lo he is here. Ecce illum, Eccum. vt Eccum Iupi­ter. Lo here is Iupiter..
  • Lo here he commeth. Eccum ipsum. Plaut.
  • Lo hir. Eccam, Ecce illam.
  • Lo they be here. Ecce illos, Eccos.
  • Lo these women. Eccas, Ecce illas.
  • Lo when. Ecquando. When. Quand. S.
  • Lobster, a fishe. Locusta, tae. foe. g. Langouste. H.
  • Locke. Patibulus, Sera, ae. Claustrum ferreum. Ser­rure, closture. H.
  • Locke a doore. Obsero, as. Sero, as. Claudo, is. En­fermer. S.

    Whiche thing I haue vnder keye, or lockte vp. Quod ego sub claui habeo. La quelle chose i' ay en­ferme à la clef. S.

    To be locte vp, or vnder keye. Sub claui esse. Estre enfermé à la clef. S.

  • Locke of woulle. Tomentum, Floccus, ci. m. ge. Vn lopin de laine. S. Et Flocculus, li. m. g. A litle locke of woulle. Lopinet de laine. S.
  • Locker, or case made with bourdes. Loculamen­tum, ti. n. g.
  • Lockesmith. Claustrarius, Faber ferrarius. Serreur. S
  • Lodge, or to harber. Excipere hospitio, Et Hospi­tio accipere, Hospitari, Stabulare, Stabulari. Loger. S.

    An hoste, he that lodgeth, or he that is lodged. Hospes, pitis. com. ge. Vn hoste, celuy qui lodge, ou qui est lodgé. S. Et Hospitalis, le. om. ge. Pertay­ning to lodging. Appartenāt a loger. S. Et Inhospi­tus, ta, tū. Whiche is not mete, or sure to lodge in. Qui n' est ne bon ne seur pour y loger. S. Et Inhospitalis, le. Where no man can lodge, haūt or dwell. Ou on ne scauroit. &c.

  • Lodge an army. Castrametor, aris. Castra loco, si­ue pono.
  • Lodging for a campe. Castra, orum. plu. num.
  • Lodging for gestes. Hospitium, Diuersorium, Di­uerticulum, Taberna diuersoria. Vn logis pour les passans. S.
  • Lodging or inne. Diuersorium, Hospitium. Idem.
  • Lodging for children or seruauntes. Paedagogiū, gij. Cal.
  • Lodge with one all nighte. Pernocto, as. Loger auec aucun tout la nuict.
  • Lofe of bread. Collyra, Panis, nis. m. g. Pain, S. Et Collyrides, Be small loues like manchets.
  • Lofe of bread cutte square. Quadra, ae. foe. g.*
  • Logitian. Dialecticus, ci▪ m. g. Dialecticien. S.
  • Logike, one of the seuen liberall sciences, teaching the arte to dispute of any thing with probabili­tie, and to trie by reason the truthe from false­hoode. Dialectica, cae. vel Dialectice, ces. foe. ge. Dialectique. S.
  • Loyall. Fidelis, le. Fidus, da, dum. Loyal. S.

    To be loyall in amitie. Fidem in amicitia reti­nere, Seruare fidem. Estre loyall en amité. S.

    Not to be loyall and faythfull. Malè seruare fi­dem, Fidem fluxam gerere. N'estre point loyal. S.

    To shewe hym selfe loyal in the affaires of one. Praestare fidem suam negotijs alicuius. Se mon­strer loyal es affaires d'aucun. S.

  • Loyally, or faythfully. Fideliter, Cum fide. Loya­lement. S.
  • Loyaltie. Fidelitas, tis. Fides, ei. Loyaulté. S.
  • Loyne. Lumbus, bi. m. g. Le rable. S. Lumbago, ginis. Feblenes of the loynes. Doleur du Rable. S.
  • Loytre. Moror, aris. Trahere moras, vel negligen­ter agere, Oscitor, taris. Cunctor, taris. Targer, Truander. Pals.
  • Loytring. Mora, rae. foe. ge. Cunctatio, onis. foe. gen. Targement. S.
  • Lolarde. Fidei laesae reus.
  • Lolardy. Laesae religionis culpa.
  • Lolling, flaggeringe, or hanginge downewarde. Flaccidus, da, dum. Flaccus, ca, cum. vt Flaccidae aures. Lolling, flagging, or hanging eares. O­reilles lasches & pendantes. S.
  • Lombardes. Cenomani, Insubres, Longobardi.
  • Lombardy. Citerior gallia, Longobardia, Bianora, Felsina, Doria, Gallia togata, Gallia Cisalpina, Cispadana, Aurelia, Aemilia, Insubria. Neb.
  • Lompe. Frustulum, Massa, sae. f. g. Vne Masse, ou mor­ceau. Frustrum, ti. neut. ge. Idem.
  • Lomp, a fyshe. Faber, Zeus, ei. m. g. Plin.
  • Lompishe. Masseus, a, um. Stupidus, a, um. Per Eraf. Piger, gra, grum. Paresseux.
  • Lompishe knaue. Grauedinosus.*
  • London, a noble citie, which (as the Cronicles re­porte) was buylded by Brute, about the yeare before the incarnation of our Sauiour Christ. 1090. Londinum, Londinium, & Londinia, Lon­donium, ij. n. g. Londres. Neb.
  • Lone. Mutuo, as. Mutuo appendere. Vide Lende.
  • Loned. Mutuus, a, um. Vide Le [...]te.
  • Loning, or lone. Mutuum. i. Vide Lending.
  • Longe. Longus, a, um. Prolixus, a, um, Promissus, a, [Page] um. Oblongus, a, um. Productus, ta, tum. Long. S.
  • Long, or very long. Perlongus, ga, gum. Praelon­gus, ga, gum. Fort long.
  • Long after. Multo post. Long temps apres. S.
  • Long ago. Dudum, Iam diu, Olim, Pridem, Iam­pridem. Il y a ia long temps. S.
  • Long, and continuall sicknesse. Longa & pertinax valetudo. Plin. Iun. Longue & continuelle maladie.
  • Long, and rounde. Teres, tis. Adiect. Round en long.
  • Long, and syde down to the heeles. Talaris, re. Long iusques aux talons. S.
  • Long before. Multo ante. Long temps deuant. S.
  • Long continuing. Diutinus, a, um. Diuturnus, Per­tinax, cis. Perdiuturnus, na, num. Longinquus, qua, quum. Patiens vetustatis. Qui dure fort long temps. S.
  • Long coate. Tunica demissa.
  • Long footed. Longipes, dis. com. Qui à longs piés.
  • Long heared. Acrocomus, a, um. Longas comas habens.
  • Long liued. Longaeuus, a, um. Superstes, tis. De lon­gue vie. Cal.
  • Long made, or set out at lengthe. Productilis, le. Productus, a, um. A longé. S.
  • Long, or at length, or in length. Fuse, Prolixe, Pro­misse, aduerb. Quant. Longuement. S.
  • Long, or long tyme. Aeuum, aduerb. Ad aetatem, Diu, Longe, Longū, Multū, Longa dies, Lon­gum spatium, Longum, vel longinquum tempus. Long temps. S.
  • Long, or of height. Procerus, a, ū. Altus, a, ū. Hault.
  • Long, or of height. Proceriter. Aduerb.*
  • Long, or tale. Procerus, a, um. Fort long & hault. S.
  • Long peper. Piper longum. Plin.
  • Long poll. Longurius, rij. m. g. Longue perche. S.
  • Long proued wytte. Prouectum ingenium.
  • Long reste. Altum otium. plin.
  • Long space of tyme. Diuturnitas, tatis. foe. g. Longue espace du temps. Cal.
  • Long tale, or sermone. Monologium, gij. n. g.*
  • Long tale, with superfluous pattering of wordes. Battalogia. And he that telleth suche long, and superfluous tales. Battalogus.
  • Long to be. Longisco, scis.*
  • Long to waxe. Longisco, scis. Deuenir long. Cal.
  • Long wordes. Spissa verba. Plaut.

    To make long. Elongo, as. Produco, cis. Protra­ho, is. Differo, rs. Alonger. Cal.

  • Longer. Longior, ius. Plus long. S.
  • Longer lyuer. Superstes, tis. om. ge. Suruiuant. Cal.
  • Longer tyme. Longius, Diutius. Aduerb.
  • Longis, or a long slymme. Longurio, onis. m. gen. Homo praelongus. Vn grand longis. S.
  • Looke, to see, to beholde, or to espie. Videre, Cer­nere, Intui, Intueri, Aspicere, Despicere, Pro­spicere, Conspicari, Vsurpare oculis. Veoir. S. Et Tueri, Respicere, Capescere aliquid oculis, vel vsurpare. Regarder. S.
  • Looke about. Circumspicio, cis. Perspecto, as. Spe­culor, aris. Torquere oculos. Veoir diligēment, & soigneusement. S.
  • Looke alofte, or to be prowde. Animos efferre,
  • Looke a skew. Limis hirquis cernere, Limis oculis aspicere. Terent.
  • Looke backe. Respicio, cis. Regarder. S.
  • Looke before. Praespeculor, aris. Praeuideo, es. Veoir parauant. S.
  • Looke farre of. Speculor, aris. Speculer. S. * Aspice­re è longinquo, Prospicere. Regarder de loing. S.
  • Looke for. Expecto, as. Praestolor, aris.
  • Looke from aboue downe. Suspicere ex alto, De­spicere. Regarder d'en hault en bas. S.
  • Looke here and there gasing. Obire oculis. Vide Looke rounde.
  • Looke in. Inspicio, cis. Introspicio, spicis. Regarder dedens. S.
  • Looke merely. Frontem explicare, vel expergere.
  • Looke, or haue respecte. Respecto, as. Respicio, cis. Regarder, auoir regard. S.
  • Looke out at a narrowe hole, or place. Per tran­sennam videre.
  • Looke rounde about, on euery syde, hether & the­ther. Lustrare, Collustrare, Perlustrare, Obire oculis, Circumspicere, Dispicere, Circumaspi­cere, Circumspectare, Perspectare. Regarder de tous costez, de toutes pars, ca & la. S.
  • Looke sowrely, or frowningly. Frontem, vel vultū contrahere.
  • Looke through. Transpicio, cis. Veoir à trauers quel­que chose. Cal.
  • Looke vp. Suspicio, cis. Sursum aspicio. Regarder en hault. Cal.
  • Looke vp oftē. Suspecto, as. Regarder souuēt en hault.
  • Looke vpon a thing farre of, narrowely, or ouerly. Per transennam inspicere.*
  • Looked for. Expectatus, a, um. Desiré. S.

    Worthy to be looked vpon. Spectabilis, le. Dig­ne d'estre regardé. S.

  • Looking about. Speculatio, onis. foe. g. Speculatus, tus. m. g. Espiement. S.
  • Looking place, to see about in. Theatrum, tri. n. ge. Theatre. S.
  • Looking, or respecte. Respectus, us. m. g. Regard. S.
  • Looking vpon, or a beholding. Spectatio, onis. f. g. Regard. S. Et Spectator, toris. m. g. A looker vpō- Regardeur. Et Spectatrix, tricis. foe. gen. She that looketh vpon. Celle qui regarde. S.
  • Loose, or to leese. Perdo, dis. Disperdo, dis. Amitto, tis. Perdre. S.
  • Loose an accion. Excidere formula, Litem perde­re, Causa cadere, Naufragium in foro facere.
  • Loose a knot, or to vnbinde, or vnknit. Renodo, as. Abnodo, as. Resoluere nodos. Desnouer. S.
  • Loose a verse, or any thing in making. Disperdo, dis. Perdre & gaster. Cal.
  • Loose any thing fastened, or glewed. Deglutino, as. Dissoluere, quod glutinatum erat. Descoller, desgluer. Cal.
  • Loose credence. Consumere fidem.
  • Loose labour. Conterere curam, vel laborem, Lu­dere, [Page] vel perdere operam. Vide Laboure.
  • Loose, or forgeue. Absoluo, is. Laxo, as. Relaxo, as. Vide Forgeue.
  • Loose or to vnbinde. Dissoluo, is. Laxo, as. Reli­go, as. Remitto, is. Resoluo, is. Retexo, is. Sol­uo, is. Exoluo, uis. Deslier. S.
  • Loose, or vndoo. Laxo, as. Laxum facere, vel remit­tere. Relascher. Cal.
  • Loose, or to leese something, or to receaue damage. Facere iacturam, Allidi in re aliqua, Detrimen­tum accipere, Ferre damnum. Receuoir perte & dommage. S.
  • Loose tyme. Conterere tempora, Diem lacerare, Nihil agere, Actum agere. Perdre temps. S.
  • Loose vtterly, and to spyll. Disperdo, is. Consumo, is. modis omnibus perdere. Perdre & gaster.
  • Loosed, or vntied. Dissolutus, a, um, Laxatus, a, um. Laxus, a, um. Resolutus, ta, tum. Remissus, a, um. Solutus, a, um. Deslié. S.
  • Loosed lightly, or quickely. Solubilis, le. Dissolubi­lis, le. Easy to be loosed. Aisé à deslier. S.
  • Loosse bealy. Cita aluus.
  • Loosse to be in the body, as resolued. Putreo, es. Vide Rotte.
  • Loossely. Soluté. Aduerb. A deliure. S.
  • Loossenes. Laxitas, Laxamentum, ti. n. ge.
  • Loossenes of the skinne of the fingers endes from the nayles. Recliuia, Recliuium, Reduuia, ae. Recluuia, ae. foem. gen. Vne maladie quand la peau se despard de [...] ongies. Cal.
  • Loosing, or a lewsing. Solutio, onis. f. g. Destiement.
  • Loosing, or leesing. Amissio, onis. Perditio, onis. Disperditio, onis. foe. g. Perdition. S.
  • Loppe trees. Exputo, as. Detrunco, as. Puto, as. Collucare, Delucare, Sublucare, Interlucare, Interputare. Esbrancher vn arbre. S.
  • Lopper, or shragger. Arborator, Frondator, oris. m. g. Qui coupe les branches des arbres. S. vt Virgil.
    Hinc alta sub rupe canet frondator ad auras.
    Hence lopper on the hautie hill.
    shall sing with voyce on highe.
  • Lopping. De truncatio, Frondatio, onis. foe. g. Cou­pement des branches. S.
  • Lopster of the sea, whiche is a fishe like a creues. Astacus, Carabus, Caramus, Gammarus, Locu­sta marina.* Locusta, tae. f. g. Langouste. S.
  • Lorde. Dominus, Herus, ri. m. g. Seigneur. S.
  • Lorde Chamberlayne of Englande. Decurio, onis. m. g.
  • Lorde chief iudge of y e cōmon bench. Decurio, onis. m. g.
  • Lorde chief Baron of th' eschequer. Decurio, onis. m. g. And Decuria, ae. Is the degree, dignitie, com­pany, office, order. &c. of those lordes.
  • Lorde chiefe iustice of Englande. Selectus iudex, Summus totius Angliae iudex.
  • Lorde great maister of the kinges house, named lorde grand maister du hostel le Roy. Praefectus praetorij. Praefectus praetorio. Magister officio­rum in prae [...]orio, Maximus aulae dispensator, Ma­ximus aulici ministerij magister. Bud.
  • Lorde of a great power. Dynasta, ae. Dynastes, tae. m. g. Grand & puissant seigneur. S.
  • Lorde, or ruler of a litle region. Regulus, li. m. g.
  • Lorde, or seignour. Dominus, ni. m. g. Seigneur. S.
  • Lorde treasurer of Englande. Praefectus aerarius, Praefectꝰ fisci, Arcarius sūmus, Arcarius parsimo­niarū, vel sanctioris aerarij. Thresorier de l'espargne.
  • Lordes, or piers of a realme. Proceres, rum. m. g.
  • Lordship. Dominatus, us. Dominium, Ditio, onis. Imperium, ij. Principatus, tus. Potentatus, tus. m. g. Seigneurie, & maistrise. S.
  • Lordship, or manour. Praedium, dij. n, ge. Vne seig­neurie. S. Et Praediolum, li. diminut. Ang. A little lordship or manour.
  • Lorell tree. Vide Lawrell and Baye.
  • Lose. Amitto, is. Perdo, is. Perdre. S.
  • Lose action. Causa cadere. Vt supra. Loose
  • Lose gauge. Deserere pignus.
  • Lose expenses and costes. Deterere sumptus.
  • Lose marchaundise, or shippe on the sea by tem­peste. Naufragium facere.
  • Losse. Clades, dis. Detrimentum, Amissio, onis. Damnum, ni. Perditio, onis. f. g. Perte. S.
  • Losse of the right hande. Clades dexterae manus. Perte de la main dextre. S.

    The losse that you haue receiued by fortune, wil be restored by vertue. Quod à fortuna damnum accepisti, tulisti, resarciet, compensabit virtus, med [...]bitur ijs malis virtus. quò te fortuna conie­cit, quibus te aflixit fortuna, quibus te calamita­tibus implicauit fortuna, ijs te virtus expediet. vt acerbam fortunam sensisti, ita dulcem, ac suauē virtutem experieris. quantum detrimenti, incō ­modi, calamitatis, malorum à fortuna tulisti: tā ­tos à virtute, atque adeò maiores fructus capies, percipies, feres, colliges.

  • Losse by negligence. Dispendium, ij. n. g. Pert. S.
  • Losse by reason of wearing, or occupying. Intertri­mentum, ti. n. g.
  • Losse of generatiō. Blapsigonia, Prolis detrimentū.
  • Loste. Amissus, a, um. Perditus, a, um. Perdu. S.
  • Loste to be, or vndone. Occido, is. Pereo, is, riui, vel rij. Estre perdu. S.

    I am lost or vndone. Sepultus sum. Occidi, Pe­rij, Absumptus sum. Ie suis perdu, c' est faict de moy.

    It is lost. Actum est. Il est perdu. S.

  • Lost to be vtterly. Depereo, is. Perir du tout..

    I haue lost all that I haue, or all my goodes. Naufragium feci rei familiaris. perijt mea res domestica. actum est de fortunis meis. prorsus euersae sunt opes meae. perdidi omnia bona. euer tit me bonis omnibus fortuna. mearum opum nihil mihi reliquum fortuna fecit. afflictae sunt, profligatae, ac perditae, extinctae, euersae meae res ac fortunae omnes.

  • Lothe one. Abominor, aris. Detestor, aris. Detester, Auoir en horreur. S.
  • Lothesome, wertsome, or odious. Odiosus, sa, sum. Incommodus, da, dum. Grauis, ue. Morosus, sa, sum. Acerbus, ba, bum. Fascheux, & ennuieux. S.
  • Lothesomenesse, or werinesse. Aegrum, gri. Ae­grimonia, [Page] ae. Diuidia, iae. Molestia, iae. Odium, dij. Offensiuncula, lae. Offensio, onis. Incommo­ditas, Satietas, tatis. foe. ge. Taedium, ij. neut. gen. Fascherie. S.
  • Lot, or chaunce. Sors, tis. Clerus. Sort, hasard. S.
  • L [...]ttes to caste, or make. Sortior, iris. Iecter le sort, faire sort. S.

    Let vs cast lottes which of vs must fetche wa­ter. Sortiamur, quis eat aquam petitum, Quis eat aquatum, Quis aquam petat.

  • Louage herbe. Smyrnium, nij. n. g. Liuesche. Fusch.
  • Loue. Amor, ris. Dilectio, onis. Studium, Ignis, nis, Venus, eris. foem. ge. Amour. S. Et Amorosus, a, ū. Full of loue.
  • Loue beinge sone hotte, sone colde. Repudiosa cupido.
  • Loue. Amo, as. Colo, is. Conferre amorem. Diligo, is. Prosequi amore, Respecto, as. Respicio, cis. Vti amore, Adamo, as. Operā dare amori, Cha­rum aliquem habere. Aimer. S.

    I loue the chiefly, onely, or w t all my hart. Sum­mè, vehementer, valdè, magnoperè, maximope­rè, maxime, etiam at (que) etiam, mirè, mirificè, in­credibiliter, vnicè, singulariter, egregiè, insigni­ter, ex animo, ex intimo sensu, cumprimis, in pri­mis, apprime, praecipuè, admodum, oppidò, ma­iorem in modum, mirum in modū, minimè vul­gariter, non mediocriter te diligo, in te amando nemini concedo. qui te vehementius diligat, cō ­cedo nemini. beneuolentia in te mea ad summū peruênit. amor in te meus is est, ita accumulatus est, vt addi nihil possit. amorem in te meum ver­bis exprimere qui possum, quem cogitatione vix amplector? cuius magnitudinem vix mente cō ­prehendo? amorem in te meum cogitatione for­tasse consequi, complectiue possum, verbis qui­dem exprimere, explicare, expromere profectò non possum. aequè, similiter, pariter ac meipsum, non aliter ac meipsum, non secus ac meipsum, itidem vt me ipsum, te diligo, sic te diligo, vt ne­minem magis, ne meipsum quidem. cùm te mul­ti diligant, omnes tamen in amore vinco. princi­patum appeto, primas partes mihi vendico, prae­cipuū locum obtineo. fero te in oculis. mihi es in amoribus. nihil mihi est te charius. secundum Deum, post Deum, excepto Deo. cùm à Deo discessi, nemo mihi este charior. ego te vt oculos meos, aut si quid oculis est charius diligo. singu­lari erga te animo sum. vt pater in filium, ita ego in te sum animatus. habeo te filij loco. amor in te meus tantus est, quantus potest esse maximus. haeres mihi in animo, in medullis, in intimis sen­sibus. singulari sum in te beneuolentia. primum amore Deum, te habeo proximum.

  • Loue againe, or to loue him that loueth vs. Reda­mo▪ as. Aimer celuy qui nous aime. S.
  • Loue fondly. Adamo, as. Aimer folement. S.

    To loue one beyond measure. Ardere, siue depe­rire aliquem. Aimer aucun oultre mesure. S.

    To loue one, and to receiue him into his frend­shippe. In amicitiam recipere. Aimer aucun, & le receuoir en son amour. S.

    To get the loue of very many. Multos amicitia comprehēdere. Se faire aimer par beaucoup de gens.

  • Loue mordinatly. Misere amare. Impatiēter ama­re. Desordonnement aimer. S.
  • Loue mutually. Redamo, as. Amore mutuo com­plecti.
  • Loue secretly. Vti amore surreptitio. Aimer secre­tement. S.
  • Loue very well, or earnestly some body. Complecti aliquem, Familiariter aliquem diligere, Arctè complecti aliquem, Adamare, Examare, Dea­mare, Peramare. Fort aimer quelqu'vn. S.

    To loue frō the harte without fayning. Corde, vel animo amare. Aimer du bon cueur sans saincte. S

    They loue thee well. Sunt tui studiosi. Ils t' ai­ment fort. S.

    To loue one greatly. Aliquem in sinu gestare. Aimer grandement quelqu'vn. S.

    I ought to loue this man wel. Huic omnia me­ritissimo volo, & debeo. Ie doibs bien aimer cestuy ci.

  • Louer. Amans, Amator, oris. m. g. Aiment.
  • Louer of children buggerly, or dissolutely. Paede­rastes, Lasciuus puerorum amator.
  • Louer of goodnes. Philagathus. Amator probitatis
  • Louer of infantes. Philopaes, Infantium amator.
  • Louer of mankinde. Philanthropos, Hominū a­mans.
  • Louer of money. Philargyrus, Auarus.
  • Louer of newe fangles, and trifles. Elucus, Ama­tor nugarum.
  • Louer of no wyne, or he that drynketh no wyne. Abstemius, a, um. Qui ne boit point de vin. Cal.
  • Louer of studie. Philologus, Amator studij.
  • Louer of tales, or talke. Philologus, Amator ser­monis.
  • Louer of victory. Philonicus, Amans victoriae.
  • Louer of wyne, or geuen to wyne. Vinosus, a, um. Adonné au vin. S.
  • Louerlike, or lyke a louer. Amatorie. En amoreux.
  • Louers of one wenche, or woman. Corriuales, Ri­uales, lium. m. g. Corriuaulx, Qui aiment vne mesme fille, ou femme. Cal.
  • Louing. Amans, Diligens, Colens, tis. Aimant. S.
  • Louing of women. Mulierositas, tatis. f. g. Cic.
  • Louing, or th'acte of loue. Amamen, inis. Amamē ­tum, Amatus, tus.*
  • Louingly. Amanter, Amicè. Amiablement. S.
  • Lourdeine, or a dulhead. Bardus, a, um. Estourdi. S.
  • Lowde, or whiche maketh a great noyse. Canorus, a, um. Querulus, a, um. Sonorus, a, um. Vocalis, le. om. gen. Qui rend, ou fait grand bruit. S. Sonno­re [...]x. Pals.
  • Lowde crie. Clarus clamor. Plaut.
  • Lowde, on high, or out aloude. Canore, Sonore.*
  • Lowdenesse. Sonoritas, tis. f. g. Prisc. Haultesse. Pals.
  • Lowe. Depressus, a, um. Humilis, e. Infer [...]us, a, um. Submissus, Succiduus, a, um. Bas. S.

    A mayde whiche hath lowe shoulders. Demis­sis [Page] humeris virgo. Qui ha les espaules basses. S.

    To speake with a lowe voice. Demissa oratio­ne, vel voce loqui. Parler bas. S.

  • Lowe by the grounde. Humi. aduerb. lo.
  • Lowe places. Demissa loca: Caes. Lieux bas. S.
  • Lowe, or of lowe stature. Pumilis, le. Pumilus, la, lum. De pet [...]te, & basse stature. Cal.
  • Lowe, or beneth. Inferne. D'embas. Cal.
  • Lowe, or of hell. Infernus, a, um. Inferus, a, um. D'enfer. S.
  • Lowe to bringe. Humilio, as. Infimo, as, aui. Ab­baisser. S.
  • Lower. Inferior, ius. om. gen. Plus bas. S.

    A lower place. Depressior locus. Lieu plus bas. S.

  • Lower bankes. Demissiores ripae. Riuages plus bas. S
  • Lowest. Imus, a, um. Infimus, a, um. Toute les plus bas, infime. S.
  • Lowly, Demisse, Humiliter. Bassement. Cal.
  • Lowly, or gentle. Humilis, le. Plenus officij. Humble. S.
  • Lowlynes, or gentlenes. Humilitas, atis. foem. gen. Humilté, Basseur. S.
  • Lowpe to looke out at. Transenna, ae. f. g. Creneau.
  • Lowre, or to skowle. Capero, as, Contrahere fron­tē, Vultū ducere, Frontē obducere, Corrugare, Contrahere, Trahere vultum, Rugas cogere. Se refrongner. S.
  • Lowring. Superciliosus, a, um. Caperatus, a, um. Refrongné. S.

    A lowring, or skoulding visage. Astricta frons, caperata, vel corrugata. Visage refrongé. S.

  • Lowring, or skoulding. Contractio frontis, vel ca­peratio. Refrongnement. S.

    To doo a thing with lowring, or skoulding. Ca­perata fronte aliquid facere. Faire quelque chose auec refrongnement. S.

  • Lowse. Pediculus, Pes, dis. mas. gen. Poul [...]. H.
  • Lowsy, or full of lyce. Pedicosus, Pediculosus, a, ū. Pouilleux, plein de poulx. S.
  • Lowsy sickenesse, a disease where the body is very full of ly [...]e. Phthiriasis, Pedicularis morbus. Vne maladie quand le corps est fort plein de poulx. S.
  • Lowte, humble and submitte. Conquinisco, scis. Inclino, Obstipo, as.*
  • Lowte, lowber, or lourdine. Bardus, Imperitus, Plumbeus homo, Rusticus, Tardus, Vastus, at (que) agrestis, Idiota. Lourdault. S.
  • Lowtishely, or lyke a lowber. Absurdè, Crassè, Ob­tusè, Pingui, seu crassa Minerua, Rusticè, Socor­diter. Lourdement. S.
L. ANTE. V.
  • LVbber, drudge, or slaue. Mediastinus, ni. m. g. Vn souillon. S.
  • Lubberlike, vnhandsome, or lowtishe. Se­cors, dis. Socors, dis, Tardus, a, um. Lourd. S.
  • Lucke. Fortuna, ae. Omen, inis. n. g. Heur. S.

    Good lucke. Foelicitas, atis. foe g. Bon heur. S.

    Of good lucke, Forte fortuna. De bon heur. S.

    Whiche bringeth good lucke. Dexter, a, um. Auspicatus, a, um. Prosper, a, ū. Qui porte bon heur.

  • Lucky. Foelix, cis. Ominosus, a, um. Prosper, ra, rū. Prosperus, a, um. Secundus, a, um. Fortunatus, a, um. Faustus, a, um. Beatus, a, um. Heureux. S.
  • Lucky person. Phanio, onis. August. Diffineth him suche a body, who with his comming bringeth good lucke.
  • Luckely. Ominose, Prospere, Secunde, Fortunatè, Foeliciter, Beatè, Faustè, Prosperè. Heureusemēt.
  • Luckenes, or happenes. Foelicitas, atis. foem. gen. Heureté. S.
  • Lucre, or gayne. Lucrum, cri. Quaestus, tus. Com­pendium, dij. neut. g. Gain S. Et Quaesticulus, li. Captura, rae. foe. ge. A little lucre, or gayne. Vn petit gain. S.
  • Luke, one of the foure Euangelistes, a Phisitian of Antioche. Lucas, cae. m. g. Luc. S.
  • Luke warme. Tepidus, a, um. Tiede. S.
  • Luke warme to make. Tepefacio, cis. Faire tiede. S.
  • Luke warme to be. Tepeo, es, ui. Estre tiede. S.
  • Luke warme to waxe. Tepesco, cis. Se tiedir. S.
  • Luke warmnes. Tepor, ris. m. g. Tiedeur. S.
  • Lumbour. Vide Baggage.
  • Lumpe. Frustum, ti. n. g. As a lumpe of bread. Fru­stum praecidaneum. Chanteau de pain. S.
  • Lumpish Vide Heauy.
  • Lunatike. Lunaticus, a, um. Lunatique. S.
  • Lunge, or lightes. Pulmo, nis. m. g. Le poulmon. S.
  • Lunge sicke, or whiche hathe a disease, or feeleth griefe in the lightes, or lunges. Pulmonarius, a. um. Qui a mal, ou sent douleur aux poulmons▪ Cal.
  • Lungewort, herbe. Pulmonaria, Verbascum, ci. n. g. Herbe aux pulmons. Fusch.
  • Lurke. Lateo, es. Latito, as. Se cacher. S.
  • Lurker. Emansor, ris. m. g.
  • Lurker, or wayghter of highe wayes, a robber. Grassator, oris. m. g. Guetteur de chemins, briguer. S.
  • Lust. Libido, inis. Venus, Voluptas, atis. f. g. Appetit desordonné. S.
  • Luste, or desire to eate. Orexis, is. foem. gener. Ap­petit de manger. S.
  • Luste, or desire to the stoole often, without doynge any thing, with a bloudye, and burninge siege. Tenasmus, mi. m. g. Appetit & desire grand d' aller à selle S.
  • Lusty. Floridus, a, um. Integer, ra, rum. Vegetus, a, ū. Vigens, tis. Gnauus, a, ū. Strenuus, a, ū. Habile.
  • Lusty age. Aetas integra. Terent.
  • Lusty courage. Acer animus. Virg.
  • Lusty of age. Aeui integer. Virg.
  • Lusty of courage. Alacer, cris, cre. Alaigre. S.
  • Lusty, or pleasaunt. Amoenus, a, um. Plaisant. S.
  • Lusty, and strong to make. Vegeto, as, aui. Don­ner force. S.
  • Lusty to be, or to reioyce. Oblecto, as. Oblector, aris. Voluptatem habere. Resiouir. S.
  • Lusty to be in force, or strengthe. Vigeo, es, ui. Estre en sa force, & vigueur. S.
  • Lustily. Animose, Gnauiter, Alacriter, Agiliter. [Page] Alaigrement. S.
  • Lustines, pleasaūtnes, or nimblenes. Amoenitas, atis. Alacritas, atis. Agilitas, atis. f. g. Alaigreté. S.
  • Lute. Lyra, Fides, fidis, Testudo. Vn luc. P.
  • Luter, or player of the lute. Fidicen, inis. m. gen. Io­ueur de luc. S.

    A seate, or comly player of the lute. Bellus arte lyrae. Gentil ioueur de luc. S.

    To teache one to plaie of the lute. Docere ali­quem fidibus. Enseigner à iouer du luc. S.

  • Ly, Vide Li.
M. ANTE. A.
  • M, Wrytten by hym selfe, signifieth w t vs a thou­sande, and where as in our language M, is ful­ly pronounced, yet in the Latine tongue, if it bee placed in the ende of a woorde with a vowell following in the begin­ning of the next, the Poetes vse by their figure Ecthlipsis to cutte him of, for that (as some af­firme) his sounde is so bellowing, and intolle­rable. Beside M, in Compositione & Deriuati­one, comming before, D, T, C, or, Q, Is often chaūged into N, as in these woordes, Tantum, Tantundem, Eorum, eorundem. Idem, Identi­dem. Num, nuncubi: Num, nunquis, Quicun (que), Nunquam Circunquaque, Nan (que), Tanquam. Likewyse, Am, the preposition set before, F, C, or Q, Is turned into N, as Anfractus, &c. In the notes of antiquitie M, signified Marcus, Martius, Mutius, Monumentum, Mulier, Miles, Meum, Meam, Mihi, Molestus, Modo, Mors, Munus, Ma, Macuuius, Mag, Magistratus. M, D, O, Mihi dare oportet. &c.
  • Mace, or kynges sceptre. Sceptrum, tri. neut. ge. Vn Sceptre royal. S. It was Neptunus Mace.
  • Mace bearer. Sceptrifer, a, um. Qui porte sceptre.
  • Maces a spice. Macer, Macis. Macis. H.
  • Mache. Vide Matche.
  • Mackerell, a fishe. Scombrus, bri. m. g. Maquereau.
  • Made. Conditus, a, um. Creatus, a, um. Factus, a, um. Faict. S.
  • Made againe, or a freshe, or eftesones. Redinte­gratus, a, um. Rediuiuus, a, um. Refectus, a, um. Refait. Cal.
  • Made all one. Adunatus, a, um.
  • Made by rule. Emussitatus, a, um. Ad amussim fa­ctus. Fest.
  • Made or of forme lyke the Moone. Lunatus, a, um. Qui ha la forme de la Lune. S.
  • Made moist. Madefactus, a, um. Vide Moiste.
  • Made of many pieces, as a house is made of clay, stone, tymber. &c. Structilis, le. om. g. Qui est faict, & basti de plusiers pieces. S.
  • Made out of vse. Desuefactus, a, um. Desaccoustumé.
  • Made ready, or fitte. Procinctus, a, um.
  • Made without laboure. Illaboratus, a, um. Qui ne est point elabouré. Cal.
  • Madde. Amens, tis. Captus mente. Demēs, tis. Fa­naticus, a, ū. Furibundus, Furiosus, Insanus, Lym­phaticus, Maniacus, Percitus insania, Phanati­cus, Proceritus, a, ū. Rabidus, a, um. Vecors, dis. Vesanus, Alienatus mēte. Forcené ou enragé. S. Et Rabiosulus, a, ū. diminut. Ang. A little, or some­what madde. Quelque peu enragé. Cal.
  • Madde angry. Rabiosus, a, um. Saeuus, a, ū. Enragé.
  • Madde at certaine Moones, lunatike. Lunaticus, a, um. Lunatique. S.
  • Madde foole. Euapelus.*
  • Madde persone Vacerra, ae. mas. gen. Fest. Ceritus, ti. m. ge. Plaut.
  • Madde priestes. Corybantes, Cybeles sacerdotes. They were certaine priestes of Idols, who vsing fury and madnes, incited the blynde peo­ple to followe the same.
  • Madde to be. Demento, as. Furio, ris, insaniui, Gal­lo, as. Insanio, is. Rabio, is. Dementio, is. Bac­chor, aris. Estre insensé. S.
  • Madde to make. Externo, as. Furio, as. Faire deuenit furieux. S.

    To waxe madde. Furere, Furore ingrauescere, Furorem concipere ex maleficio. Deuenir furieux.

  • Madder, herbe. Aparine, Rubia tinctorum, Rubia, Erythrodanum, ni. n. g. Garance. S.
  • Madly. Dementer, Furiose. Furieusement. S.
  • Madnes. Furor, ris. Insania, ae. Insanitas, Mania, ae. Melancholia, ae. Oestrum, tri. Rabies, ei. Vecor­dia, Vesania, ae. Splendida bilis. Forcenerie. S. Furi­bundus. Full of madnes. Plein de rage. S.
  • Madnes of a dogge. Rabies, ei. f. g. Fureur de chien.
  • Maffle in the mouthe, or to stammer. Balbutio, is. Balbucinor, aris. Begueyer. S.
  • Magike. Magia, ae. Magice, magices. f ge. Magie. S. This arte the Philosophers deuide into natu­rall mag [...]e, whiche consisteth onely in the per­fecte knowledge of natural thinges: And The­urgie, whiche teacheth by inuocations of spi­rites, and wicked inchauntementes. It contai­neth these kindes, or formes. Axiomantie, which is wrought by hachettes, pike axes, and other like tooles: Hydromatie, by water: Lecanomā ­tie, by b [...]sins filled with water: Catoptroman­tie, by a glasse: Pyromantie, by fier: Geoman­tie, by the earth: Chiromantie, by the lintamēts of the handes: Nicromantie, by callinge vp of spirites, and talke had with deuilles: Capno­mantie, by the smoke of the aulter, or sacrifice: Coscinomantie, by a sie [...]e, whiche is (as some reporte) at this daye muche vsed of the French women, for the finding out of thinges taken a­way by stealth, or suche like meanes.
  • Magistrate, or ruler. Magistratus, tus. masc. gener. Magistrat. S.
  • [Page] Magistrate, whiche bringeth the lawe to the peo­ple. Rogator comitiorum. Magistrat, qui apportoit la loy au peuple. S.

    A kinde of magistrates, whyche haue lyke power, and authoritie for the tyme, as the con­sulles. Tribuni militares. Vne espece de magistrat, qui eut pour v [...] temps semblable puissance, & authorité que les consulz. S.

    A magistrate, whiche did enquire of causes cri­minals. Quaesitor, ris. m. g. Vn magistrat, qui ha la cognoisance des causes criminelles. S.

    An auncient magistrate in the prouince, which leaueth his place to newe successors. Decessor, oris. m. g. Le vieil magistrat estant en la prouince qui fait place aux nouueaulx successeurs. S.

    The office of magistrate. Magistratus, tus. m. ge. L' office d'vn magistrat. S.

  • Magitiane, or enchantour. Magus, gi. m. ge. Magi­cien, Enchanteur. S.
  • Magnanimitie, couragiousnes, or valiauntnes. Magnanimitas, tis. f. g. Magnanimité. S.
  • Magnificence, or greatnes of mighte, or power. Magnificentia, ae. f. g. Magnificence. S.
  • Magnificke. Superbus, a, um. Magnificus, a, um. Magnifique. S.
  • Magnifie. Extollo, is. Magnifico, as. Magnifier. S.
  • Magot. Termes, is. m. g. Ver de chair. Pals.
  • May, or can. Polleo, es. Possum, potes, verb. sub. Queo, is. Valeo, es. Pouoir. S. Antiqui habent po­testur, pro potest.
  • May not, or can not. Nequeo, is. Ne pouoir. S. Anti­qui vsurpant nequinunt, pro nequiunt. They may not.
  • Maide, or mayden. Virgo, inis. Puella, lae. foe. gen. Vierge, pucelle. H. Virguncula, lae. f. ge. Petite vierge, petite pucelle. S. Of a maide, or pertaininge to a mayde. Virgineus, a, um. Virginalis, le. om. gen. De vierge, ou virginal. S. ¶ Puella aetatem: Virgo pudicitiam spectat.
  • Maiden able to be maried. Viripotens, tis. Virgo nubilis, Tempestiua, Matura viro, Matura tho­ro. Fille mariable, preste à marier. H.
  • Maiden asked in mariage. Sperata virgo.
  • Maiden bearing a basket, or coffer on her heade. Canephora, rae. foe. ge. Cic.
  • Maiden hauing nothing to her mariage. Cassa do­te virgo. Plaut. Qui n' ha rien en mariage. S.
  • Maiden hyd, or secret. Alma, Apud Haebraeos sig­nificat virginem absconditam. Cal.
  • Maiden seruaunt. Ancilla, lae. f. g. Chambriere. et An­cillula, ae. diminut. Ang. A little, or poore mayde seruaunt. Petite chambriere. S. Et Ancillaris, re. om. gener. Whiche pertaineth to mayden ser­uauntes. Appartenaunt a chambriere. S.
  • Mayden that kepeth a childe. Gerula.*
  • Mayden whiche kepeth, or layeth vp hir maistres apparell. Vestispica, cae. foem. gen. Celle qui garde les habits. Cal.
  • Mayden ready to be maried. Matura virgo. Horac. Preste a marier. S.
  • Mayden whiche neuer had chylde. Charta. Quae nunquam peperit. Cal.
  • Maydens breastes, or dugges, being rounde and harde. Sororiantes mammillae.
  • Maydens brestes, or dugges. Sororiae. Et Sorori­or, aris. Ang. To swell, or be enboced, & rounde lyke maydens breastes.
  • Maydens not yet maried. Iugatae nondum thali­mis virgines. Qui ne sont encore mariees. S.
  • Maidens raiment, or apparell. Parnassidae vestes.*
  • Maydenhead. Virginitas, tis. f. g. Virginité. S.

    He hath my maydenhead, he hath deflowred me. Ille meae spolium virginitatis habet. Il m' a osté ma virginité, Il m'a despucelé. S.

    My mayden head is at Phaebus his commaun­dement. Patet virginitas mea Phoebo. Ma virgi­nité est au commandement de Phoebus. S.

  • Maidenheare, herbe. Adiantum, Callitrichon, Ca­pillus veneris, Politrichon, Trichomanes, Cin­cinnalis, Terrae supercilium. Capil venere. S.
  • Maydenlike, or of a mayden. Puellaris, re. Virgina­lis, le. om. ge. Virginal. S.
  • Maye moneth. Maius, ij. Scirophorion. Le may. S. Et Maius, a, ū. Of maye. De may. S. Amaioribus di­ctus, vt Iunius à Iunioribus.
  • Maiestie, or dignitie royall. Maiestas, atis. foe. gen. Maiesté. S.

    To abase his maiestie, and make him selfe con­temptible. Soluere maiestatem. Abbaisser sa maiesté, & se rendre comtemptible. S.

  • Maigre. Vide Leane.
  • Maihem. Mutilatio, onis. f. ge.
  • Maihemed. Mancus, a, um. Mutilus, a, um. Mutila­tus, a, um. Mutilé, Manchot. S.
  • Maiheme, or to mayne, as to cutte of an arme, or a legge. Admûtilo, as. Ad mortem vsque multare, mutilo, as Mutiler. S.
  • Mayle of a habergion. Hamus, mi. m. g. Maille. S.
  • Mayle, or lowpe. Macula, ae.*
  • Mayne of a horse. Iuba, ae. f. ge. Les crins d'vn cheual qui luy pendent sur le col. S.
  • Mayne of a horse forehead. Capronae, arum, foe. ge.
  • Mayneprise. Vadimonio obstringere.
  • Maynprised. Vadimonio obstrictus.
  • Mainteyne. Suffulcio, cis. Suppedito, as. Suffragor, aris. Fulcio, cis. Adminiculo, as. Sustineo, es. Soustenir. S.

    To mainteine iustice. Iustitiam retinere. Main­tenir iustice. S.

    To mainteine vertue. Virtutem retinere. Main­tenir vertu. S.

    To mainteine, and keepe his dignity. Obtinere dignitatem. Maintenir, & garder sa dignité. S.

    To mainteine, or defende any thing vpon a cer­taine peyne. Sponsionem de re aliqua facere. Maintenir quelque chose sur certaine peine. S.

    To mainteine the righte, and quarell of an o­ther. Pratrocinari alicui. Soustenir le droict d' au­cun, & sa quarelle.

    To maintaine, or defende an other his parte. [Page] Niti pro aliquo. Soustenir le partie d' aucun. S.

    To mainteine, or defende some part, and quarel against an other. Stare contra aliquem. Souste­nir quelque parti, & quarelle contre aucun. S.

  • Mainteine idlenes. Otium tenere. Cic.
  • Mainteine title. Retinere ius. Cic.
  • Mainteine warres. Alere bella. Planc.
  • Mainteined. Suffultus, Suppeditatus, a, um. Main­tenu. S.
  • Mainteining, or supporting. Suffragatio, onis. f. g. Support. S.
  • Mainteinour, or he whiche supporteth. Suffraga­tor, ris. m. g. Qui supporte. S.
  • Mayor of a citie, or chiefe of a citie, or towne. No­marcha, Optimas, atis. Praefectus, ti. Praetor, ris.* Maior, ris. m. g. Maire, maieur. S. Et Praetorianus, a, um. Ang. He that is attendaūt vpon y e maior.
  • Maioraltie. Nomus, Nomarchia, Praetura, ae. f. ge.
  • Maiors deputie. Propraetor, ris. m. g.
  • Maiors haule, house, or pauiliō. Praetoriū, ij. n. g.
  • Maioram gentle, an herbe. Amaracus, ci. Maiora­na, ae. Sampsuchum, chi. Sampsycus, ci. Samsu­cus, ci. Sansucus, ci. f. g. Mariolaine, marone. H. Et Sampsuchinus, a, um. Sansucynus, a, um. Of Maioram. De mariolaine ou marone. S.
  • Mayweed, or as some call it. Oxe his eye. Buph­thalmos, Buphtalmum, Cotyla, vel cotula faeti­da. Oculus bouis. Oeil de beuf. S.
  • Maister. Dominus, Praeceptor, Herus, ri. Magister, m. g. Maistre. S. Et Herilis, le. Ang. Of a maister, or pertaining to a maister. Vt Herilis filius. The maisters sonne. Le filz du maistre. S.
  • Maister of a iewell house. Cimeliarchus.*
  • Maister of a shippe. Praefectus nauis, Nauarchus, chi. m. g. H.
  • Maister of arte. Magister artium. Maistre es ars.

    He is his craftes maister. Est magister artis suae. Il est maistre de son mestier. Cord.

    Suche maister suche man, or like maister lyke man. Dignus domino seruus, Domino similis seruus. Tel maistre tel varlet. S.

  • Maister of a shippe with three toppes. Triarchus.* Interpretatur trium princeps a Nebris.
  • Maister of fence. Lanista, ae. m. g. Maistre escrimeur.
  • Maister of Grammer. Literator, ris. Praeceptor, oris. Doctor grammatices, Doctor grammati­cus, vel doctor grammaticae. Regent en grammaire.
  • Maister of posthorses, or muletes to be sent post. Curiosus. lib. 12. Codic.
  • Maister of th'artillarie. Praefectus machinariorū, vel rei machinariae. B. Maistre de l' artillerie.
  • Maister of the chappell. Praecentor, Choragus. Le maistre de la chappelle. S.
  • Maister of the robes. Vestiarius, ij.*Rei vestiariae praefectus.
  • Maister of the roles. Chartophylax, cis. Magister scriniorum, Praefectus libellorum, vel scriniorū.
  • Maister, or chief of players. Archimimus, mi. m. g. Princeps histrionum. Tranquil.
  • Maister thefe. Autolicus, ci. mas. gen. Colum. Vn maistre larron, fin larron.
  • Maister of a schole. Ludimagister, Scholiarcha, ae. m. ge. Maistre d' escole. S.
  • Maister or to rule. Imperium exhibere, Domina­ri, Magistrari. Maistrier, ou maistriser.
  • Maisterly, or as a maister. Imperiosus, a, um. Im­perieux. S.
  • Maister of requestes vnder princes, receiuinge billes of complaintes. Praefectus libellorum, A libellis, Libellorū magister. La mastre des requestes
  • Maistership. Dominatio, Dominatus, us. Magiste­rium, rij. n. g. Maistrise. S. Magistratus, us. Is sometyme taken collectiue, as it shall appeare before in magistrate, and sometime verbale.
  • Maistres. Domina, Hera, ae. Magistra. Maisteress.
  • Maistrie. Magisterium, ij. n. g. Maistrise. S.
  • Make. Condo, is. Creo, as. Facio, cis. Texo, is. Mo­lior, ris. Faire. S.

    To make any thing wyth osiers. Detexere ali­quid viminibus. Faire quelque chose d'osier. S.

    To make money. Conficere pecuniam. Faire argent. S.

    To make faste and massife. Consolido, as, aui. Faire solide, & massif.

    To make a great slaughter of people. Stragem dare. Faire grande tuerie de gens. S.

  • Make a bed. Sternere lectum, Componere lectū. Faire vn lict. Pals.
  • Make a cloake, or excuse. Praetexo, is. Faire couuer­ture, ou excuse. S.
  • Make a freshe, or newe course at running. Recur­rere pede recentiori.
  • Make agayne. Restauro, as. Reficio, cis. Restituo, is. Refaire. S.
  • Make a glaide in a thicke woode. Colluco, as. Cat.
  • Make all one. Aduno, nas. Vnir. S.
  • Make alliaunce, or frēdship. Coire in foedera. Vir. Faire alliance. S.
  • Make amendes. Compenso, as. Reponere talum. Recompenser. S.
  • Make angry. Bilem alicui mouere, vel cōmouere, Exacerbo, as. Obacerbo, as. Offendere alicuius animū. Courroucer aucun. S. Vide Anger to make.
  • Make an ende. Compono, is. Finio, is. Desino, nis. Finem facere, In pauca conferre. Faire fin. S.

    I wyll make an ende in one woorde. Vno verbo absoluam. Ie feray fin en vn mot. S.

  • Make an end shortly w t a worde. Verbo absoluete.
  • Make a vaulte, false roofe, or soller, to siele. Came­ro, ras. Voulter. S.
  • Make aunswere to a matter in lawe. Restipulor, aris. Restipuler. S.
  • Make a penne. Aptare calamum.
  • Make a plee formall. Componere, vel constituere disceptationem. Cic.
  • Make apte, fytte, or propre. Concinno, as. Recon­cinno, as. Parer, & accoustrer. S.
  • Make a rodde for his owne ars. Officio Perilli fungi. A prouerbe properly applied to suche as inuente punishement for others, and feele the [Page] same them selues, rysen of one Perillus, whiche made a brasen Bulle, ordeyned for torment, and gaue it to Phalaris, wherein Perillus hym selfe was firste tormented, to trie th' experience.
  • Make assaulte. Adeo, is, iui, vel ij. Assailir. Vide Assaulte.
  • Make playne, or euident. Enucleo, as, aui. Descou­urir, & mettre en euidence. S.
  • Make a sūptuous bāquet. Fercula luxuriose stru­ere.
  • Make a thing by candle lighte, or by the glymme­ring of a candle. Lucubro, as, aui. Besongner a la Chandelle. Cal.
  • Make atonemēt, or peace. Bellū, vel lites cōponere
  • Make balde. Caluo, as. Caluum facio. Cal.
  • Make bitter. Amarico, as, aui. August.
  • Make briefe, or shorte in speaking. Compendifa­cio, cis. Compendium facere. Parler breuement.
  • Make citezins. Donare ciuitate. Cic.
  • Make cleane, or pure. Purgo, as. Purifico, cas. Pu­ro, as. Mundo, as. Purifier. S.
  • Make cruell. Effero, as, aui. Faire cruel. S.
  • Make cursy, or curtosye. Ingeniculor, aris. Flecte­re genua. S' aggenouiller. Cal.
  • Make defaulte in courte, as not to warrant es­soyne, or wager law, or such lyke. Deserere vadi­monium. Faire default. S.
  • Make drye. Arefacio, cis. Sicco, as. Desicco, as. Ex­icco, as. Torreo, es. Torrefacio, cis. Vaporo, as. Seicher, ou secher. S.

    To be made drye. Assiccesco, cis. Exareo, es. Ex­arefio, fis. Aresco, cis. Inaresco, cis. Seresco, cis. Siccesco, cis. Se seicher. S.

  • Make equall. Adaequo, as. Aequo, as. Coaequo, as. Exaequo, as. Esgaler. S.
  • Make euen, or playne. Aequo, as. Applanir. S.
  • Make faste. Refigo, is. Virg.
  • Make fell. Effero, as. Vt supra.
  • Make firme, or stable. Solido, as. Faire solide. S.
  • Make fitte, or ready. Procingo, is. Accommodo, as. Accommoder. S.
  • Make folke laughe. Commouere cachinnos.
  • Make fowle. Cōspurco, cas. Commaculo, as. Ordir.
  • Make good that lacketh. Refundo, is. Suppleo, es. Supplier & amender ce qu' il de fault. S.
  • Make happy. Beo, as. Faire souuerain bien. S.
  • Make heyre by adoption. Adopto, as. Arrogo, as. Vide Adoption.
  • Make honourable. Claro, as.*
  • Make in poulder. Dispuluero, as. In puluerē reddo.
  • Make intercession. Intercedo, is. Interceder. S.
  • Make intercession with plaints and weaping. En­deploro, as▪ aui. Cum questu rogo. Fest.
  • Make lawes. Edere, vel condere, vel sancire le­ges. Faire aucunes loix. S.
  • Make lawes, & vndoo thē. Figere, & refigere leges. Constituer des loix, & les abolir, faire, & disfaire. S.
  • Make league, or truce. Percutere, vel ferire foedus. Faire alliance. S.
  • Make meates delectable in taste. Condio, is, iui, vel ij. Add [...]ul [...]ir. S.
  • Make mery, or to delite. Amoeno, as. Delecter. S.
  • Make myrthe, or ioye by exterior acte, or gesture, as to clappe the handes one against an other, in token that some thing doth please vs. Applau­do, dis. Plaudo, dis. Frapper les mains l' vn contre l' autre, en signe que quelque chose nous plaist. S.
  • Make muche of. Magni facio, cis. Multi facio, cis. Plurimi facio, cis. Fort estimer. S.
  • Make more, or to enlarge. Amplio, as. Augeo, es. Augmenter. Cal.
  • Make mortar. Concinnare lutum. Plaut.
  • Make newe. Nouo, as. Reconcinno, as. Innouer, faire quelque chose de nouueau. Cal.
  • Make newe agayne. Reficio, cis. Renouo, uas. Re­nouueler. S.
  • Make newe agayne properly with hammerynge. Recudo, is. Reforger. Cal.
  • Make perpetuall. Aeterno, as. Perpetuum facio Eternizer. Cal.
  • Make ready. Paro, as. Procingo, is. Apto, as. Ac­coustrer. S.
  • Make ready dynner. Accurare prandiū. Apprester. S
  • Make restitution. Talum reponere.
  • Make rumoure. Adrumo, as. Tumultuo, as. Tu­multuor, aris. Tumultuer, faire bruit & tumulte.
  • Make shorte. Abbreuio, as. Abbrezer. Cal.
  • Make sycke. Adferre morbum. Plaut.
  • Make strife. Concire lites, vel concitare. Plaut.
  • Make the body soluble, or loose. Aluum ciere, vel elicere. Columel.
  • Make thinne. Tenuo, as, aui. Attenuer. S.
  • Make tyle. Ducere lateres, vel plasmare.
  • Make to glowe like a burning cole. Cādifacio, cis.
  • Make voyde, or emptie. Vacuo, as. Vacuefacio, cis. Vuider. S.
  • Make voyde, or to abolishe. Antiquo, as, aui. Abo­leo, es. Abolir. Mettre a neant. S.
  • Make wood as a beaste. Effero, as, aui. Rendre feroce & cruel comme vne beste. Cal.

    You shall finde many woordes whiche be­ginne with make in the places of the principall woordes, as thus: Angry to make, seeke there fore make angry, Apte to make, looke there to make apte: Manifest, there shal you finde, make manifest. & ce.

  • Maker. Conditor, ris. Factor, ris, m. g. Faiseur. Cal.
  • Maker, or authour of Comedies, Enterludes, & playes. Comicus, ci. L' autheur d' vne comedie.
  • Maker of crownes, or garlandes. Coronarius, rij. m. g. Qui fait chapeaux de fleurs. Cal.
  • Maker of matrimoniall contractes. Pronubus, bi.* Pronuba, ae. f. ge.
  • Maker of noyce on heighte. Altisonus, a, um. Qui sonne, au fait bruit de hault. S.
  • Makerell a fishe. Scombrus, bri. m. g. Maquereau. H.
  • Making. Factura, rae. Factio, onis. f. g. Facteur. S.
  • Making captaines. Decuriatio, nis. f. g.
  • Making good of a thing. Approbatio, onis. foe. ge. Approbation. Pals.
  • Making, or creation. Creatio, onis. f. g. Creation. S.
  • [Page] Making, or forming. Figurationis, Facture, ae. Fa­ctus, tus. Facon. S.
  • Making ready, or preparatiō. Apparatus, tus. Ap­paratio, onis. Ornatus, tus. Instauratio, onis. Pa­rasceue, es. Praemunitio, onis. f. g. Apprest. S.
  • Making, or building. Structura, rae. f. g. Bastiment. S.
  • Mal engin. Dolus malus. Terent. Mal engin. S.
  • Male, or y e masculine kynde. Mas, Masculus. Mále.
  • Male to cary behinde one on a horse, or a bowgette to carie at his sadle bowe. Hippopera. Bulga. Male, malette, bougette, pouchette. H.
  • Malaperte, or saucye. Procax, cis. Proteruus, a, ū. Malapert. Pals.
  • Malapert to be or saucy. Proteruio, is.
  • Malapertly. Procaciter, Proterue, Proteruiter.
  • Malapertnes, or saucines. Procacitas, atis. Proter­uitas, atis. Proteruia, ae. foe. g. Cic.
  • Malarde. Anas, tis. Dub. g. Canart. S.
  • Malice. Maleuolentia, Malitia, Malignitas, Ran­cor, Stomachus, Zelus, li. m. g. Malice. S.
  • Malice continuall. Blumbea ira. Plaut.
  • Malice, or hatred bearing. Infensus, a, um.
  • Malice, or a priuie hatred with a frendly gesture. Simultas, tis. f. g. Vne haine couuerte. S.
  • Malice prepensed. Accurata malicia. Plaut.
  • Malice, or to beate hatred, or malice. Maligno, as. Malignor, aris. Zelo, as. Zelor, aris. Odi, sti. Inui­deo, es. Auoir en haine.
  • Malice to beare priuely. Simulto, as.*
  • Malicer, or an enuious body. Zelotes, ae. Aemula­tor, oris. m. g. Enuieux. S.
  • Malicious. Maleuolus, a, um. Malignus, a, um. Ma­liciosus, a, um. Perniciosus, a, um. Peruersus, a, ū. Malicieux. Pals.
  • Malicious minde. Infestus animus.
  • Maliciously. Maleuole, Maligne, Malitiose, Per­uerse, Perniciose. Malicieusement. Cal.
  • Malignity, a vice contrary to benignitye. Maligni­tas, tis. f. g. Malignité. S.
  • Malle, mallette, or bitle. Malleus, lei. m. g. Vn mar­teau. S. Et tudes, tis. Idem. Cal.
  • Mallowe. Malua, ae. f. g. Malue. S. And the greate or garden mallowe. Malua maior, vel hortensis. Moloche. Malue de iardins. H.
  • Mallowe, called marish Mallowe. Althea, Hibis­cus, Bismalua, Maluauiscus. Guimauues. H.
  • Mallowe, called y e wyld mallowe. Alcea, Bismal­ua syluestris, Herba Simeonis. Guimauue sauuage.
  • Malte. Brasium, ij.* Byne, es. f. g. Orge paree. Palf.
  • Malte mylle, or handmille. Trusatilis mola. Car.
  • Malting. Brasitura, ae.*
  • Malueseye, or maumsey, a wyne. Vinum Aruisium, Creticum, Chium, Monembasites. Maluisie. H.
  • Man. Vir, ri. Homo, nis. m. g. Ab humo dictus. Vn homme. H. Et homulucus, ac homunculus. diminut. inde, & Homuncio, onis. Ang. A little or lowe man. Petit homme. H. It is also the generall la­tine to man, woman, or childe. Of Vir commeth Semiuir, Whose Englishe is halfe a man, or an imperfect man: Duumuir, a man hauing ioynt office with an other: Triumuir, ioynt officer w t twoo mē, wher as three be in office: Quinque­uir, where as fiue be in ioynt office: Septemuir, where as seuen be in lyke office: Decemuir, where ten be in lyke office, but more properly a man hauing the office or dignitie of Decemui­ratus, in whose authoritie was Decēuirale Ius: Centumuir, one of the Iudges, called Centum­uiri, when the people of Rome were deuided into .xxxv. trybes, as Budaeus wryteth: Leuir a man who is brother to the wyues husbande, or brother in lawe to the wyfe. Masculinus, a, um. Virilis, le. Ang. Of a man. D' homme. Cal.
  • Man come vp of nought, whose kynred is vnkno­wen. Terrae filius. Cic.
  • Man desirous of the peoples fauour. Aurae popu­laris homo, Homo popularis. Cic.
  • Man for man. Viritim. As to fight man for man. Viritim pugnare. Curt. Homme a homme. S.
  • Man hauing members of both kyndes, being both man and woman. Androginos. Qui vtrun (que) ha­bet sexum, & maris, & foeminae. Cal. Of this kynde is in Asia.
  • Man kyller, or queller. Angerspartarius, * Homi­cida, ae. m. g. Homicide, tueur de gens. Cal.
  • Man lately commen to honoure, or worship. No­uus homo. Cic.
  • Man neuer laughing. Agelastes, Agelastus. Qui ne rit iamais. Cal.
  • Man not perfect, lacking members, or being gel­ded. Semimas, ris. Semiuir, ri. m. ge. Chastré, demi homme. Cal.
  • Man of a litle stature. Homulus, Homuncio, onis. Homunculus, li. m. g. Petit homme, hommelet. Cal.
  • Man of base estate, or condition. Vnus de multis, Infimus homo, Homo vltimae professionis, Ho­mo infimi ordinis. Vn homme de basse estate ou con­dition. S.
  • Man of armes. Bellipotens, tis. Armipotēs, tentis. Puissant en armes. Cal.
  • Man of armes, being yonge or imperfecte, a freshe water souldiour. Tyro, nis. m. g. Bachelier aux ar­mes, nouueau soldat. S.
  • Man of great estimation, or nobilitie. Magnas, tis. Magnatus, ti.*
  • Man of highest authoritie. Maximas, tis.*
  • Man of lawe. Legislator, ris. m. g. Actor, oris. m. ge. Plaideur. S.
  • Man of occupation, or a handy craftes man. Me­chanicus, ci. m. ge. Mechanique. Cal.
  • Man of small reputation. Homulus, Homuncio, onis. Homunculus, li. m. ge. Cic. Homme de neant.
  • Man of warre. Stratiotes, tis. m. g. Homme de guerre.
  • Man of warre vpon the sea. Classiarius, rij. mas. g.
  • Man, or husbande. Maritus, ti. Vir, ri. m. g. Vn mari.
  • Man, or husbande of twoo wyues. Bigamus, Bi­maritus, Digamus, mi. masc. gen. Vide Husbande that hath had. &c.
  • Man receauing benefit of an other. Beneficiarius, rij. m. g. Qui a receu plaisir, ou bien faict d' aut [...]uy. S.
  • [Page] Man vnlearned, or not lettered. Illiteratus, a, um· Profanus, a, um. Non lettré, sans lettres. Cal. Per al­legor. Quia homines profani merito sunt doctis exosi.
  • Man vpon horse backe. Equisessor, ris. m. g.
  • Manfully, or manly. Viriliter, Fortiter, Magno a­nimo. Viriliment. S.
  • Manhode, or valiauntise. Virtus, tis. Bellicositas, tis. Fortitudo, nis. Strenuitas, atis. f. ge. Vaillance, vallantise. S.
  • Mankinde. Mas, ris. m. gen. Masle. S.
  • Manly. or of a man. Masculinus, a, um. Virilis, e. om. ge. Viril, ou d' homme. Cal.
  • Manly to be. Masculesco, scis. Masculum fieri. Cal.
  • Manly to make. Masculo, as. Faire masle. Cal.
  • Manly to waxe. Masculesco. Deuenir masle. Cal.
  • Manlike. Virilis, le. om. ge. Viril.
  • Manlines. Virilitas, tatis. f. g.
  • Mannishe woman, or she that doth the feates of a man. Virago, nis. foe. ge. Femme qui fait actes d'vn homme. Cal.
  • Manslaughter. Homicidium, dij. n. gen. Homicide, meurtre. Cal.
  • Mans qualitie, or stature. Persona, ae. f. g.
  • Manace. Intento, as. Interminor, aris. Minor, aris. Tollere minas. Eminor, aris. Minas iactare, Mi­nas proponere, Minitor, aris. Menacer. S.

    To manace, or threaten vpon a payne. Poenas interponere. Menacer sur peine. S.

    He manaced that he would go from her. Ab hac minatur sese abire. Il la menacé de la delaisser. S.

    To manace, or threaten stoutly. Comminari. Interminari. Fort menacer. S.

    To manace, or threaten one to beate hym. Vim denunciare licui. Menacer quelqu' vn de battre. S.

    To manace, or threaten one, if hee doe not that that wee demaunde. Opponere nomen alicuius ad rem aliquam faciendam. Menacer d'aucun si on ne fait ce que nous demandons. S.

    To manace, or threaten to kill one. Minari ali­cui mortem, Interminari vitam, Minitari ferrū & flammam, Intentare mortem. Menacer de tuer aucun. S.

    To manace, to sende one to pryson. Compre­hensionem corporis inhibere. Menacer d'enuoyer en prison. S.

    To manace one in crying after hym. Clamore, ac minis aliquem insequi. Menacer aucun en criant apres aucun. S.

  • Manacing. Denunciatio, onis. foe. gen. Mina, nae. Comminatio, onis. Eminatio, onis. Interdictum ti. neut. gen. Menace ou menacement. S.
  • Manacles. Manicae, arum. foe. ge. Menotes, liens a lier les mains, fers à enferrer les mains. H.
  • Manchet, or white breade. Colyrides, Panis ado­reus, Primarius panis, Siligineus panis, Candi­dus, Niueus. Pain blanc. H.
  • Mandrake herbe. Mandragora, Mādragoras. Man­degloire, mandragore. H. Whereof is both male and female. Lege Turn. lib. 2. fol. 46.
  • Maner, or custome. Mos, ris. m. g. Coustume. S.
  • Maner, or fashion, or proporcion. Modus, Ratio, o­nis. f. g. Moyen, facon. S.
  • Maner, or qualitie. Qualitas, atis. foe. gen. Maniere, qualité. S.
  • Maner, or qualitie of the worlde. Natura, ae. foe. ge.
  • Manered. Morigerus, a, um. Moriger, ra, rum. Bene dispositus, Moribus quam optimis imbutus.
  • Manered to be. Morigeror, aris. * Imbui bonis moribus.
  • Manerly, or bearing, or hauing good maners. Moriger, Morigerus, a, um. * Vt supra.
  • Maners. Mores, rum. plural. m. g. Conditions. S.
  • Many. Complures, Complusculi, Plaerique, Plu­res, Aliquā multi. Plusieur [...]. S. Et Quamplures, Quamplurimi. Very many.
  • Many wayes, or in many fashions. Multifariam, Plurifariam, Multifarie. En diuerses manieres & facons. S.
  • Manifeste. Apertus, a, um. Manifestus, a, ū. Promp­tus, a, um. Planus, a, um. Manifeste. S.

    The deceipte, or fraude is manifeste. Detecta est fraus. La tromperie est manifeste. S.

    The mater is manifest, and knowen. Res palam est. La chose est manifestée, & cogneue. S.

  • Manifeste token. Auspicium liquidum. Plaut.
  • Manifestation. Epiphania, ae. f. g. Manifestatio si­ue apparitio dicitur. Cal.
  • Manifeste. Indico, as. Manifesto, as. Publiquo, as. Vulgo, as. Aperio, ris. Manifester. S.

    To manifeste, or shewe foorth the crime. Aperi­re scelus, Detegere insidias. Manifester vn crime.

    To manifeste, or shewe abroade warre. Osten­dere bellum. Manifester la guerre. S.

  • Manifestly. Apertè, Manifestè, Manifestò, Palám, Publicé, Vulgò. Manifestement. S.
  • Manifestly knowen. Publicus, a, ū. Patēs, tis. om. g.
  • Manifolde, or of many sortes. Multiiugus, a, um. Multiplex, cis. om. g. De plusieurs & diuerses sortes.
  • Manifoldly. Multipliciter. En diuerses sortes. S.
  • Manly. Vide Antea.
  • Manoraine, or Marone, an herb. Amaracus, ci. m. ge. Amaracum, ci. n. g. Mariolaine, ou maronne. S.
  • Manoure, or lordshippe. Praedium, Domicilium, Habitatio, onis. foe. g. Manoir. S. Et Praediolum, li. neut. gen. dimin. Ang. A little manoure. Et Prae­diatorius, a, um. Pertayning to a manoure.
  • Manoure, or farme nighe vnto a citie, or withoute the walles of a citie. Anteurbanum praedium, Suburbanum, Villa, lae. foe. gen. Metairie. S.
  • Manoures of great reuenues. Opima praedia.
  • Mansion or dwelling. Mansio, onis. f. g. Demeure, & arrest qu' on fait en quelque lieu. S.
  • Mansion place, or habitation. Domicilium, Man­sio, Sedes, dis. f. ge. Le lieu de la demeure, ou habita­tion, domicile. Cal.
  • Mantle. Bracha, chae, f. ge. Paliastrium, Pallium, ij. n. ge. Manteau, mantel, ou vne robe longue. Cal. Pal­liolum. diminut. inde. Ang. A short mantell or little mantle. ¶ Palliastrium, Is a mantle verye [Page] roughe or course.
  • Mantle that is heary. Gausapina, ae. f. g. Gausape. indec. n. g. Vn mante velue. S.
  • Mantle maker. Braccarius, rij. m. g.
  • Mantle tree of a chimney. Superliminare camini, Camini supercilium, Per trans. Manteau de che­minée. S.
  • Mantled, or cladde in a mantle. Palliatus, Bracca­tus, a, um. vel Brachatus, ta, tum.*
  • Manuall. Manualis, le. om. ge.
  • Manuell, or booke which may be holden, or caried in the hande. Enchiridium, dij. n. ge. Manuel, ou li­ure qui se peut tenir, ou porter en la main. H.
  • Manumyse, or fraunchise. Assero, is. Emitto, is. Manumitto, is. Emanciper. S. Franchir. Cal. Vnde Assertor. Ang. He that doth enfraunchise. Af­franchisseur. S. Vide Enfraunchise.
  • Manumised. Manumissus, a, um. Emancipé. S. Franchi. Vide Enfraunchised.
  • Manumission. Manumissio, onis. foem. gen. Vindi­cta. ae. f. ge. Manumission. S. Franchise. Cal.
  • Manure grounde. Repastino, as.
  • Manured to be. Repastinor, aris.
  • Manuring of grounde, to brynge it eftsones in temper. Repastinatio, onis. f. g.
  • Maple tree. Acer, ris. n. ge. Some thinke it Dou­gion, and call it in Frenche. Erable. Whiche o­ther thinke is maple. Et Acernus, a, um. made of maple, or Dougion. Faict d'erable. Vt Acerna mensa. Mart.
  • Marble. Marmor, oris. n. ge. Marbre. H. Et Marmo­reus, a, um. Of marble. De marbre. Et Marmora­tio, onis. foe. ge. Ang. Building, or making with marble. Et Marmoratus, a, ū. Builded, or made of marble, or wrought with marble. Marbré. S.
  • Marble redde. Porphyrites. Marmor porphyreti­cum. Suet. Marbre rougeatre. H. Et Prophyreti­cus, a, um. Of redde marble.
  • Marble whyte. Lychnites.* Leucostictos, Porphy­rites vocatur, candidis interuenientibus pun­ctis distinctus.
  • Marche foorth to goe forwarde. Progredior, eris. Tollere gradum. Aller ou marcher auant. S. Ambu­lare, Gradi, Gradum facere, Pergere, Vestigium facere, Viam inuadere. Viam facere. Marcher. S.
  • Marche, or smallage. Elioselinon, Apium palustre, Paludapium, Apium rusticum. Ache. Dod.
  • Marche moneth. Adar, Vasan. prout in Dan. cap. x. Martius, à Martis tutela. Mars. S.
  • Marchaundise. Mercimonium, Merx, cis. foem. ge. La marchandise. S.
  • Marchaundise of bagges, or sackes. Saccaria, ae. foe. ge. Apul. Marchandise de sacs. S.
  • Marchaundise set foorth to be solde, or any thinge that is to be solde. Promercalis, le. Adiect. Toute chose qui est a vendre. S.

    The feate, or trade of marchaundise. Commer­cium, Mercatio, Mercatura, Negotiatio, onis. f. gen. Le faict de marchandise. S.

  • Marchaundise, or to make sale of small thinges. Aginor, naris.*

    To vse marchaūdise, or to playe the marchaūt. Mercor, caris. Nundinor, naris. Commercor, caris. Marchander. S.

  • Marchaunt. Mercator, oris. Negotiator. Mercans, tis. Marchant. S. Et, Negotialis, le. Pertaining to a marchaunt, or marchaundise.
  • Marchaunt of sylke. Sericarius, rij. m. g. Marchant de soye. S.
  • Marchaunt, vsing muche the trade of marchaun­dise. Magnarius, rij. m. g.*
  • Marchauntes whiche make many prices of their wares or they can conclude. Cutiones, nū. Cal.
  • Marches, or borders of a countrey, or realme. Fi­nes, nium. Limites, Orae, Limina, Margines im­perij. Les marches d'vn Royaume. S.
  • Marching foorth. Ingressus, sus. Progressus, sus. In­cessus, sus. m. g. Marchure. S.
  • Marching neare the ende, or borders. Finitimus, a, um. Prochain. S.
  • Marchpane, or tarte. Chanona.*
  • Marchpane made with almondes and suger. Mar­cipanes, Dulciarius panis, Panis saccharites. Maree pain. H.
  • Mare. Equa, ae. f. g. Vne iument. S. Et Equula, dimin. inde. Ang. A little mare.*
  • Margarite, the propre name of a woman. Marga­ris, tis. Margarita, tae. f. g. Marguerite. S.
  • Margarite a stone. Bacca, Margarita, Margarites, Margaritum, ti. n. ge. Vne perle. Cal.
  • Margeline an herbe. Asyla, ae. foe. g. Margeline. S.
  • Margent of a booke. Margo, ginis. Paginae cre­pedo & extremitas. La marge. H.
  • Mary the proper name of the mother of Iesus. Maria. But Valla wyll Mariam, in the Nomi­natiue case, as Abraham, for that, that Maria is the feminine of Marius. &c.
  • Mariable. Nubilis, le. Vir potens, tis. Mariable. S.
  • Mariage. Conéugium, Nuptus, us. Matrimonium, Nuptiae, arum. Connubium, bij. Maritale coniu­gium. Mariage. S.
  • Mariage maker. Pronubus, bi.*
  • Mariage of the daughter. Collocatio filiae. Ma­riage de fille. S.

    To haue in mariage. Habere in matrimonio. Auoir en mariage. S.

    To loue for mariage sake. In matrimonium a­mare. Aimer pour auoir en mariage. S.

    To giue his daughter in mariage. Committe­re gnatam suam vxorem alicui, Nuptui colloca­re. In matrimonium dare, Collocare nuptum. Collocare in matrimonium, Filiam suam alicui collocare, Locare filiam. Filiam nuptum dare. Bailler sa fille en mariage. S.

  • Mariage solēpnised by the byshop. Conferreatio, onis. foem. gen.
  • Mariage sone broken, diuorced, or dissolued. Re­pudiosae nuptiae.
  • Mary, or to take a wyfe. Connubere, Coniungere sibi foeminam matrimonio, Vxorem sibi adiun­gere, [Page] Vxorem ducere, Denubere. Se marier. S.
  • Marie together. Cōnubo, is, psi. Se marier ensemble.
  • Maried. Coniugatus, Nuptus, a, um. Marié. S.
  • Maried to be. Nubo, bis. Espouser mary. S. On the womans part onely.

    A newe maried man. Nuptus, Nouus nuptus, Recens nuptus. Nouueau marié. S.

  • Maried wyfe. Nupta, Marita, Nympha, phae. foe. g. Mariée. S.
  • Marigolde, or ruddes herbe. Calendula, ae. Helio­crisos, Heliotropium, Leontopodium, Lysima­chium, Scorpiuros, Solsequium. Quasi Solem sequens.
  • Mariner, or water guyde. Conuector, Nauta, tae. m. g. Mari [...]ier. S.
  • Marke. Nota, Signum, ni. Macula, lae. f. g. Marque.
  • Marke made of stone, or tymber for a memorye of victorie, where a fielde was wonne, or suche lyke. Trophaeum, phaei. neut. gen. Trophée, Enseigne ou marqué de victoire. Cal.
  • Marke, or bronde made with a hoate Iron vppon some body. Stigma, tis. n. g. Vne marque qu' on em­preint sur aucun d'vn fer chauld & cautere. S
  • Marke or note in writing like a starre, after this sorte. * Asteriscus, sci. m. g. Petite estoile. S.
  • Marke, or pricke to shoote at. Meta, ae. Scopulus, li. Scopus, pi. m. g. Vn but de quoy on vise. S.
  • Marke, or th' ende whereto ones purpose tendeth. Scopus, pi. m. g. Le fin & le but a quoy tend le propos d'aucun. S.
  • Marke, or to note a thing whereby to know it. No­to, tas. Annoto, tas. Signo, nas. Designo, nas. In­signio, nis. Noram alicui rei imponere. Marquer.
  • Marke, or to brond w t a hoate iron. Inuro, is. Mar­quer d' vn fer chauld. S.
  • Marke wysely. Subnoto, as.
  • Marked. Compunctus, a, um. Notatus, a, um. Sig­natus, a, um. Marqué S.
  • Marked, or bronded. Cauteriarius, Inustus, a, um. Compunctus notis. Stigmaticus, ca, cū. Et Stig­mosus, sa, sum. Plin. Iun. Marque comme d' vn fer chauld. S.
  • Market. Forum, Mercatus, us. Emporium, Forum nundinarium. Marché. S.

    He is at the market. Apud forum est. Il est an marché. S.

  • Market for cattell. Boarium forum. Le marché aux Boeuffz. S.
  • Market for fishe. Forum piscarium, vel Forum pis­catorium. Le marché au poisson. S.
  • Market for herbes of the gardoen. Forum olito­rium. Marché aux herbes de iardins. S.
  • Market for oxen. Forum boarium. Vt supra.
  • Market that hath all the sale of one ware proper to it selfe. Monopolium, ij. n. g. Plin.
  • Market man, or haunter of markets. Agoraeus, aei. masc. gen.
  • Market woman. Foratia, ae. foem. gen.
  • Marking. Notatio, onis. foe. ge.
  • Marking iron. Cauteres, ris. Cauteria, * Tudicu la, ae. foeminin. gen.
  • Marking iron, suche as they burne prysoners, or slaues withall. Cauterium, Ferramentum quo candēte scelerosos inurūt. Chautere, ou fer chauld.
  • Marle, or chaulky claye. Tasconium.* Marga, Ter­ra candida, cretae instar, Stercorandis agris ser­uiens, Cretafossitia. Marne. H.
  • Marlyn hauke. Alietus, ti. Aesalon. Esmerillon. H.
  • Marmayde. Siren, nis. siue Syrena, ae. foe. ge. Vel vt alij (quorum maior est authoritas) scribunt Si­ren, nis. foe. gen. Serene. S.
  • Marmaset. Cercopithecus vel Caudata simia. Mar­moset. H. Vide Babion.
  • Marquis. Praeses limitaneus, qui limitibus sinibus­que prouinciae praeest, quem marchionem vulgus nominat. Marquis. H. Et comes marcae, hoc est limitis. Conte de la marche. S.
  • Marre. Perdo, is. Disperdo, is. Gaster. S.
  • Marred. Disperditus, Perditus, a, um. Gasté. S.
  • Marred with ouer muche libertie. Indulgentia deprauatus.
  • Marrowe which is within the bones. Medulla, ae. foe, ge. Mouelle. H. La mo [...]lle qui est dedens les [...]s. S.
  • Marrowe of a company, or felowship, as burgeses and citezins. Municeps, pis. om. gen.
  • Marrowe, or a companion. Vide Companion.
  • Marshall. Designator, toris. m. gen. vt Mansionarij designatores hospitiorum, & ductores commita­tus, Epistathmi, qui commitatū apud hostes col­locant. Mareschaulx de logis. S.
  • Marshall, or he that chuseth the place to campe in. Metator castrorum. Qui choisist le lieu pour asseoir le camp en temps de guerre, mareschal du camp. S.
  • Marshall of an armie. Tribunus militum, per Bu­daeum, Praefectus castrorum. Epistathmus, mi. m. g. Mareschal du camp. S.
  • Marshals rodde. Commentaculum. li. n. g.*
  • Marshalsye. Ergastulum piratarum vel piraticum, carcer in quo piratae clauduntur.
  • Marshes of the salte water, or meeres. Aestuaria, orum. n. g.
  • Martes or faires. Nundinae, arum. f. g. Foires. S.
  • Martinet, the seconde kinde of swalowes. Apus, Apodus. foe. ge. Et Cypsellus, auis est quae pluri­mum volat, quia caret vsu pedum, Hirundinum species. Martinet. S.
  • Martyr. Martyr, ris. com. ge. Martyr. S.
  • Martyrdome. Martyriū, Tormentū, ti. n. g. Martyre.
  • Martlemasse biefe. Bubula infumata. Bresil. S. Brezil. Pals.
  • Maser, or broade pece to drincke in. Patera, ae. f. g. Vne tasse a boire. S.
  • Mashe of a nette. Macula, lae. foe. g. Le trou d'vne ret [...].
  • Masker, or maske player. Larua, ae. Laruatus, Per­sonatus. Qui ha vn faulx visage ou masque. S. Et Laruatus, a, um. Masked. Masque. S.
  • Maske, or masking. Persona, Larua, ae. foem. ge. Vne masque. S.
  • Masking apparell. Personatae vestes.
  • Masking visoure. Larua, ae. f. g. Horat.
  • [Page] Mason. Lapicida, Latomus, mi. Caementarius, rij. m. g. Vn maisson. S.
  • Masons rule. Amussis, Chorobates, tae. Vne sorte de ruille à masson. S.
  • Masons worke house, or quarie. Lithotomia. et Latomia, ae. f. ge. vel Latumiae, arū. f. g. A qua­rie or pryson in the grounde.
  • Massie. Solidus, a, um. Massif. S.
  • Massiuenes. Soliditas, tis. f. g. Massiuité. S.
  • Mast of a shippe. Malus, li. m. g. Arbor nauis. Le mas ou l'arbre de la nauire. H.
  • Maste, or akorne. Glans, dis. foe. ge. Fruges robur­neae. Gland. S. Et Calyx glandis, Putamen glan­dis, Capula offic. The shell of the akorne.

    That beareth maste or akornes. Glandifer, ra, rum. Qui porte glande. S.

  • Maste whiche groweth vpon beache, whereupon swine be fedde in chases and forestes. Glans fa­gea. Virgil.
  • Mastiue dogge. Molossus, si. Canis villaticus. Col. Canis molossus. Matin, chien, dogue. H.
  • Matche, equall, or the like. Parilis, le. Similis, le. Aequalis, le. Compar, ris. Coaequalis, le. Pareil, egual. S.
  • Matche of a lampe. Ellychnium, nij.
  • Matche of brimstone. Sulphuratum, ti. neut. gen. Vne alumette.
  • Matche of a candle. Ellychnium, nij. neut. gen. La meche, lumignon. H.
  • Matche, or to make equal. Exaequo, as. Aequiparo, as. Aequare. Faire equal & pareil. S.
  • Materiall. Materialis, le. Adiect. Materiel. S.
  • Mathematique, an arte vnder whiche name are conteined those artes which are certaine by de­monstration, as Arithmeticke, Geometrie, A­strologie, and Musicke. Mathesis, sis. Mathema, tis. n. g. Mathematique. S.
  • Mathematician, or one that studieth the mathe­matiques. Mathematicus, ci. m. g. Mathematiciē.
  • Matrice. Matrix, cis. Vulua, Vterus. La matrice. S.
  • Matrimonie. Connubium, ij. Matrimonium, ij. n. ge. Mariage.
  • Matrimoniall. Matrimonialis, le. De mariage.
  • Matrimoniall ceremonie. Far teatio, onis. f. g. Cal.
  • Matrone. Matrona, ae. foe. ge. Matrone. S.
  • Matte. Culmea, ae.* Matta, ae. Storea, ae. Teges, tis. foe. ge. Natle. H.
  • Matte, or happe harlote. Teges, tis. foe. ge. Natte ou couuerture fait de iones. S.
  • Matter. Negotium, tij. Ratio, onis. Res ei. foem. ge. Chose. S. Et Negotiolum, li. n. g. diminut. Ang. A litle, small, or trifling matter.

    It is no small matter. Est tanti. Bud. ex Cic. Res non est parua. C' est grande chose. S.

    A knowen matter. Res peruagata, Peruulgata, Nulli non nota, Notissima. Chose notoire. S.

    A contentious matter. Quod inter partes con­trouersum est, & de quo ambigitur, Res iudicio controuersa, Qua de re cōtrouersia est. Quod in iudicium deductum est. Chose contentieuse.

  • Matter in deede, or matter it selfe. Res ipsa. Le faict mesme. S.
  • Matter in lawe. Res forensis.
  • Matter, or principall substaunce, of whiche anye thing is made. Materia, vel materies, iei. foe. ge. Toute sorte de matiere de quoy on fait aucune chose. S.
  • Matter, or corruption of a sore or wound. Pus, ris. Sanies, ei. La boue. &c. S.
  • Matterie or full of matter. Purulentus, a, um. Plein de boue. &c.
  • Mattering of a sore. Suppurantia, Supuratio, Vl­cus, ceris. n. g. Apostume. S. Et Suppuratorius, a, ū. Causing mattering, or pertaining to matte­ring. Qui fait apostumer. S.
  • Mattering, or running sore, or impostume. Vomi­ca, ae. foe. ge. Apostume. S.
  • Matters begonne. Coepta, orum. n. g.
  • Mattocke. Biplaium, Marra, ae. Rutrum. tri. n. gen. Vn hoyau, ou pique. Pals. Rutellum, li. diminut. Ang. A little mattocke.*
  • Mattocke, or turnespade. Ligo, nis. m. g. Vn Hoyau.
  • Mattresse. Anaclinterium. Culcitra, ae. Matta, tae. f. ge. Materas à coucher. S. Et culcitrula, lae. foe. gen. diminut. Ang. A little or short mattresse.
  • Maugre of ones teethe, as in despite of his nose. Inuitus, a, ū. Maulgré. S. As maulgre their nose, or in despyte of all their teethe he was absolued, or set at libertie. Inuitis omnibus fuit absolutus. Maulgré tous il à esté absoulz. S.
  • Maulgre their hartes, or in despite of their nose. Velint nolint. Maulgré eulx. S.
  • Maulgre my teethe, or in despite of my nose. Ira­tus, Ingratis. Maulgré que i' en aye. S.
  • Maulgre your teethe, or in despite of your nose. Tuis ingratijs. Maulgré que tu en ayes. S.
  • Mauyshe, or trush byrde. Turdus, di. Vide Thrush
  • Maunde, or basket. Calathus, thi. Scirpiculum, li. Sporta, ae. foe. ge. Vn panier, ou corbeille. S. Et Spor­tula. diminut. Ang. A little basket. Petit panier.
  • Maunger, or cribbe. Praesepe, pis. Praesepes, pis. Praesepium, ij. n. g. Auge, ou la creiche d'vne estable.
  • Maxime, or commune place. Axioma, tis. neut. gen. Vne maxime. S.
  • May. Vide Mai.
M. ANTE. E.
  • ME. Me. The accusatiue case of Ego. Me vel moy. Pil.
  • Me thinketh. Videor, eris. Videtur mihi. Il me semble. S.
  • Me thinke I see at this present that daye. Vide­re videor iam diem illum. Il me semble que ie voy ia ce iours la. S.
  • Me thinke I remembre that it was done. Memi­nisse videor fieri. Il me semble que i' ay memoire qu' il à esté faict. S.
  • Meale, or flowre. Far, ris. Pollen, inis. Pollis, nis. m. g. Farine, ou la fleur de la farine. S.
  • [Page] Meale being very fine, or finely grinded. Simila, ae. Similago, inis. Farina, ae. Farine.
  • Meale of barley dried at the fyre, and fried. Alphi­ton, Polenta, ae. foe. ge. Farine d' orge seichee au feu, & fritte. S.
  • Meale of beanes. Lomentum, Farina fabacea. Fa­rine de febues. H.
  • Meale, or banquet, where one eateth hongerly. Pe­redia, ae, foe. ge. Plaut.
  • Meale, or repast. Pastus, us. Refectus, tus. Refectio, onis. foe. ge. Repas. S.
  • Meale with one kinde of meate. Monophagia, ae. foe. ge. Victus ex vna re.
  • Mealeman, or mealeseller. Suffaraneus, a, ū. adiect.
  • Mealesister. Pollintor, oris. m. g. Cato. Sasseur. S.
  • Mealy, or of meale. Farinaceus, a, um. De farine. S.
  • Meane, or indifferent. Mediocris, e. Indifferens, tis. om. ge. Moyens, indifferent. S.
  • Meane betwene muche and little. Modicus, a, um. Mediocre. Cal.
  • Meane, maner, or way. Modus, di. Ratio, onis. foe. g. Mediocrité, moyen, maniere. S.
  • Meane, or in the middes. Medioximus, a, um. Me­dius, a, ū. Medioxumus, a, um. Qui est au milieu. S
  • Meane, or measure. Mediocritas, atis. foem. ge. Me­diocrité. S.

    To kepe a meane in any thing. Ad mediocrita­tem reuocare modum alicuius rei. Garder medio­crité en quelque chose. S.

  • Meane, or mediatour. Mediator, oris. masc. gener. Moyeneur. H.
  • Meanely. Mediocriter, Modice. Moyenement. S.
  • Mease of meate. Ferculū, li. n. ge. Vn mets de viande.
  • Mease of potage. Iuscum, Iusculum, li. neut. ge. It is rather a little broathe. Vn petit brouet. S.
  • Mease of hering. Alestirgium. But rather hering sauce.*
  • Measlis, a sicknes so called. Boa, ae. f. g. Rougeolle. S.
  • Measurable. Mediocris, cre. Modicus, a, um. Me­diocre. Cal.
  • Measurably. Mediocriter, Modice. Mediocrement. S.
  • Measure. Mensura, ae. Mensus, us. Permensus, Men­sio, onis. Permensus, sus. Proportio, onis. Mode­ratio, onis. Modulus, li. Numerus, ri. Modus, di. mas. gen. Mesure. S.
  • Measure, or to giue measure. Moderare, vel mode­rari. Praemoderari. Donner mesure. S.
  • Measure conteining two ounces and a halfe. Ace­tabulum, li. n. ge. Plin.
  • Measure conteining foure gallons and an halfe. Vrna, ae. f. g. Colum.
  • Measure conteining three bushels. Ephi.
  • Measure conteining foure Romaine bushels. De­mensum, si. n. ge. Donat.
  • Measure of grounde, conteining twoo furlonges. Diaulus, li. m. g.
  • Measure of grounde, conteining an hundred feete. Plethrum, thri. n. ge. Sed iuxta Vall. Idem quod iugerum.
  • Measure of twoo palmes & eight fingers. Dichas.
  • Measure, or weight of nyne ounces. Nonuncium, cij. Dodrans hoc est pondus vel mensura nouem vnciarum. Cal. Neuf onces. H.
  • Measure, or meane. Mediocritas, Modus, Tempe­ramentum, ti. n. g. Mesure. S.

    To kepe a measure, or a meane. Custo dire mo­dum, Modum seruare. Garder mesure. S.

    To passe measure. Prodire extra modum, Exce­dere modum. Finem & modum transire. Passer mesure. S.

    To take the measure of any thing. Modulari, Metiri. Prendre la mesure de quelque chose. S.

    Beyonde measure. Praeter modum, Effusè, In­temperanter, In immensum, Supra modum, Ex­tra modum, Immodesté. Oultre mesure. S.

    By measure. Definitè, Conclusè, Modestè, Mo­dulatè, Compositè, Numerosé. Par mesure. S.

  • Measure to meate grounde. Chorobates. In some places called a gadde conteining eighte feete by standarde, whiche layed euery waye maketh a roode, and that is the fourth part of an acre, as some holde opinion, albeit I will not verifie it. Calipine saith it is a rule of .xx. foote long.
  • Measure, or to meate. Dimetior, iris. Mensuro, as. Emetior, tiris. Metior, iris. Modero, as. Moderor, aris. Modificor, aris. Permetior, tiris. Modulor, aris. Admetior, iris, vel ire. Mesurer. S.
  • Measure or meate, diligently, or truly. Demetior, iris, vel Dimetior, tiris. Mesurer diligēment. S.
  • Measure, or meate lande. Metor, aris.
  • Measured. Demensus, a, um. Dimensus, a, um. Mē ­suratus, a, um. Qui est mesuré. S. Et Dimetiens, tis. That wherewith a thing is measured. Me­surant. S.
  • Measured by temperaunce. Temperatus, a, um. Moderatus, a, um. Temperé & moderé. S.
  • Measurer. Dimensor, oris. m. g. Mesureur. S. It is also a bone setter.
  • Measurer of grounde. Agri mensor, Finitor, toris. Mensor, soris. m. g. Mesureur & cordeur de terres. S.
  • Measuring. Dimensio, Moderatio, onis. foem. gen. Mesurement. S.
  • Meate. Cibarium, ij. Cibus, bi. Edulium, ij. Epulae, arum. Et Cibaria, orum. n. g. Viande. S. Et Obso­nium, Edulium, lij. n. ge. Toute viande oultre le pain & le vin. S. All kynde of meate vpon a table, ex­cepte bread and wyne.

    To take meate. Cibum capere, vel capessere. Prendre la viande. S.

    To disgeste his meate. Cibos conficere, Pera­gere cibum. Digerer la viande. S.

  • Meate indigeste. Cibus imperfectꝰ. Viande indigeste.

    To take away the meate. Deducere aut subtra­here cibum. Soubtraire la viande. S.

  • Meate burned in rosting, or to the spit. Subuerbu­sta, tae. foe. ge. Plaut.
  • Meate chewed. Mansum, si. The like is when a nource cheweth y e childes meate. Vide Chewed.
  • Meate dressed thre dayes past, or being thre dayes olde. Pridianus cibus. Viande de iour de deuant. S.
  • [Page] Meate made of beanes. Conchis, chis. foe. ge. Edu­lium ex fabis.
  • Meate or foode that feadeth any thing fatte. Sagi­na, nae. foe. ge. Cibus, quo quis pinguis efficitur.
  • Meate stewed vpon a chafindishe. Patinarium.*

    Excepte thou abstayne from meate thou wilt be very grosse. Nisi cibo parcas, à cibo abstineas, cibum minuas, de cibo detrahas▪ tibi temperes, modereris in cibis, nisi cibo parcius vtare, pin­guior euades, quàm satis est, nimiùm pingue­sces, nimiam pinguetudinem indues, lenior fies, obesior fies, nimia pinguedine laborabis.

  • Meates made of meale. Farraca, Cibaria ex farre.
  • Meates made of mylke. Lactaria.*
  • Meates made with hony. Melipecta, Cibaria mel­lita. Cal.
  • Meates of good iuyce. Euchyla, orum. n. g.
  • Meates pleasaunt. Scitamenta, torum. neut. gen. Edulia sciti, egregij & praecellentis saporis. Cal.
  • Meates preserued, seasoned, or wel sauced. Condi­tanea edulia.
  • Mede, a kinde of drinke made of water and hony. Promulsis, dis.* Hydromeli, Aqua mulfa, Meli­cratum, Volunt autem hoc esse discriminis, quòd melicratum sit recens mistura aquae cum melle repentino vsui parata: Hydromeli verò vetusta & ad vsus recondita. Bruuage d' eau & de miel. H.
  • Mediatour. Medius. * Proxeneta, Mediator, Pa­carius, Conciliator in contractibus. Moyenneur. H
  • Mediatoure in contracte betwene man and wo­man. Paranymphus, Pronuba, ae. Paranymphus, is for the man, and the other is for the woman.
  • Medicine, or to heale or cure a sicke body. Medi­care v [...]l Medicari, Mederi, Medicinam facere, Medicinam adhibere. Mediciner. S.
  • Medicine. Medicina, ae. Remedium, ij. Medicamē, inis. Medicamentum, Medela, ae. f. g. Medicine. S. Medicamentarius, a, um. Pertaining to medi­cines. Et Medicinalis, le. Medicinable. Medici­nal. S. Et Medicamentosus, sa, sum. Idem.

    A present, perfect, sure, singuler and soueraigne medicine. Medicamentum praesens, Praesenta­neum, Remedium efficax, Remedium singulare, Medicamen praesens, Praesens medicina. Souue­rain remede. H.

  • Medicine against poyson. Alexipharmacon, Anti­dotus, vel Antidotum, ti. Remedium siue medi­camentū quod contra venena datur. Contrepoison.
  • Medicine causing vomitatiō of fleame. Apophleg­matismus, mi. I thinke it that whiche is called commonly a gargarisme.
  • Medicine whiche will whyte teethe. Dentifricium, cij. n. ge. Medicamentum, quo dentes fricantur vt fiant candidi.
  • Medicines whiche be burning and hoate. Causti­ca medicamenta. Sunt quae habent vim causticā, id est, vstiuam. Cal.
  • Medicines whiche do bynde, or restraigne. Stipti­ca medicamēta, vel Styptica medicamēta. Plin.
  • Mediocritie, or the meane. Mediocritas, tatis. foe. g. Mediocrité. S. Vide Meane.
  • Meditation. Meditatio, onis. foe. gen. Meditation. S. Meditatorius, a, um. Pertaining to meditation. Et Meditabundus, a, um. Full of meditation. Et Meditor, aris. To be in meditation. Mediter. S.
  • Medle, or to haue to doe with one in some affaire, or businesse. Commercium cum aliquo habere, Rem cum aliquo habere, Commiscere aliquid cum aliquo, Aliquem in vsu habere. Auoir quel (que) affaire auec aucun. S.
  • Medle with a matter vncunningly. Perplector, eris.*
  • Medle with an other mans wyfe. Attrecto, as. Subagito, as. Subigo, is. Rem cum aliqua habe­re, vel inhoneste agere.
  • Medle with harlottes, commonly or often. Subi­cito, as. Subigo, is.* Scortari. Meretricari, Libi­dinari, Rebus venerijs vti. Paillarder. S.
  • Medle with nothinge. Vacare ab omni re.
  • Medle with no mans goodes. Abstinere ab alieno
  • Medle with no publique or cōmen affaires. Re­mouere se a publicis rebus, vel negotijs publicis se abstinere.
  • Medler. Ardelio, onis. m. g. Fretillon, tant d'affaire, qui de tout se mesle. H.
  • Medler fruite. Mespilum, li. n. g. Neffle. S.
  • Medler hauing three stones. Epimelis, idis. Gal.
  • Medler hauing fiue stones. Amemelides.*
  • Medler tree. Mespilus, li. foe. ge. Vn nefflier. S.
  • Medowe. Pascuum, ui. Pratum, ti. n. g. Vn pré. S. Et Pratiolum. diminut. Preau ou petit pré. S. Ang. A litle medowe. Et Pratensis, se. Ang. Of a medow De pré. S. Vt, flores pratenses. Mede flowers. Fleurs de pré. S.
  • Medowe sweete, an herbe named also medowe, worte, medesweete, or mede worte. Barba capri. vel Regina prati. Roynette & barbe de chieure.
  • Meede. Meritum, ti. n. g. Merite. Vide Merite, and Deserte.
  • Meeke and gentle. Intemeratus, a, um. Lenis, e Mansuetus, a, um. Mitis, e. Placidus, a, um. Be­nignus, na, num. Clemens, tis. Suauis, e. Dulcis, ce. Doulz. S.
  • Meeke to make, or to mitigate, or meeken. Paco, as. Pl [...]co, as▪ Placidū reddere. Humilio, as. Man­suefacio, cis. Complacare, Demitigare, Emolli­re, Edulcare, Lenire, Mitificare, Mitigare, Mul­cere, Tranqui [...]lare. Addoulcir. S.
  • Meeke to waxe. Mitesco, scis. Mansuesco, scis. Deue­nir doulx. Cal.
  • Meekely, or gentely. Humiliter, Leniter, Mansue­te, Placidè, Dulcè, Mité. Doulcement. S.
  • Meekenes. Humilitas, Lenitas, Lenitudo, Mansue­tudo, inis. Comitas, tatis. Dulcedo, inis. Doulceur.
  • Meere. Meta, ae. Limes, tis. Dunsa, ae. Terminus, ni. m. ge. Frontier ou lesiere. H.
  • Meere stake, or stone. Terminalis lapis, Qui in a­grorum finibus ponitur. Borne. H.
  • Meere filled with salte water, or salte marishe, or like place, whiche the sea by ebbing and flowing [Page] drowneth. Aestuarium, ij. n. g. Vide Marche.
  • Meere, or pure. Merus, a, um. Pur. S. vt Spes mera. Terent. Meere hope.
  • Meere sauce or brine. Salsura, ae. f. g. Salsamentum, ti. neut. gen.
  • Meerely. Merè. Aduerb. Plaut.
  • Meete, or to goe to meete one. Obeo, is. Obuiam ire. Obuius esse, Obuiam fio, Obuiam dare, Ob­uenio is. Exire obuiam alicui, Ire alicui obuiam, Obsistere alicui obuiam, Obuiā accedere, Ob­uiare, Occurrere, Proficisci obuiam, Progredi obuiam, Sese obuiam alicui ferre, Prouisere, Ve­nire alicui aduersum, Aduersum ire, Adire con­tra. Aller au deuant de quelqu'vn. S.
  • Meete often. Occurso, as.
  • Meete, equall, or lyke. Par, ris. Adiect. Pareil. S.
  • Meete, or apte to make. Apto, as. Reconcinno, as. Adiaucer. Cal.
  • Meeting one, or that doth meete. Obuius, a, ū. Qui on recontre. S.
  • Meeting together of many streames. Confluum, Confluxus, us. Quo multi riui simul fluunt. Cal.
  • Melancholy, one of the foure complexions of mās body. Bilis atra, Atra bilis, vel Melancholia, ae. f. gen. Melancolie. H.
  • Melancholy, or fury, a kynde of madnes. Melan­cholia, Furorem Cicero vocat Melancholie. H. Est mentis alienatio ex atra bile nata, cum moe­stitia, metu (que) coniuncta.
  • Melancholicke. Melancholicus, a, um. Melācolique.
  • Melilote herbe. Melilotos, Sertula cāpana. Melilo­tus officin. Corona regia, Pratellū, li. neut. gen. Melilot. H..
  • Melody. Canor, oris. Harmonia, ae. Melodia, ae. Me­los, Inde [...]. n. g. Melodie. S.
  • Melodious, or full of melodie. Canorus, a, um. Har­monicus, a, um. Harmoneux. Cal.
  • Melodious singer. Melodes, m. g.
  • Melte, or to caste metall, or suche lyke. Fundo, dis. Eliquo, as. Liquefacio, cis. Fondre. S. Vide Caste.
  • Melte, or to become liquor as the mettalle doothe when it is cast. Liqui, Liquere, Liquescere, Col­liquescere, Eliquescere. Se fondre. S.
  • Melte as ise [...]doth, or snowe. Regelo, as. Desgeler.
  • Melte metall. Aes ducere.*
  • Melter. Fusor, oris. m. g. Fondeur. S.
  • Melting Liquefactio, onis. Fusio, onis. foem. gener. Fondement. S. Fusorius, a, um. Pertaining, or ser­uing to a melter or founder. Appartenant ou ser­uant au fondeur.
  • Melting house. Fusura, rae. f. ge. Fonte. S.
  • Member. A [...]tus, us. Membrum, bri. n. ge. Membre. H. Et Membranulum. diminut. Ang. A little mem­bre. Et Membrosus, a, um. Full of members, or hauing great members.
  • Members grosse. Mēbra opimiora. Mēbres plus gras.
  • Memberly, or by mēbers. Mēbratim. Par membres. S
  • Members being de [...]d or numbe. Membra stupen­tia. vel stupida.
  • Members generatiue, or pryuy membres. Genita­lia, Virilia, Pudenda, Membra pudica, Verenda. Les parties h [...]nteuses H.
  • Members superfluous, as where one hath three handes, or three legges. Agnascentia membra, Et Agnata membra.
  • Membring, or fourming of membres. Membratu­ra, ae. f. g. Est membrorum positura. Cal.
  • Mem [...]ry. Memoria, ae. foe. ge. Memoire. S. Et Memo­riosus, a, um. Full of memory, or hauing a good memory.

    To haue in memory, mynde, or to remembre. In memoria habere, Memoria tenere rem aliquā, Meminisse, Recordari. Auoire memoire. S.

    To committe to memorie. Mandare animis & mentibus, aut memoriae, Commendare memo­riae, Tradere aliquid memoriae, Compraehende­re memoria. Mettre en memoire. S.

    To reduce, or bring againe into memory. Po­nere ante oculos, Ruminari, Memoriam facere, Repetere memoria, Reminisci, Recomminisci, Subijcere, Recolere, Recognoscere, In memo­riam reducere. Reduire en memoire. S.

    To refreshe the memory. Recolere memoriam, Renouare memoriam. Refreschir la memoire. S.

    For a perpetuall memory. In memoriam sem­piternam, Ad memoriam aeternitatis. Pour per­petuelle memoire. S.

    To renewe, and refreshe the memory. Redinte­grare memoriā, Renouare, Recolere. Renouueler.

  • Memorable, or worthy memory. Memorabilis, le. Memorādus, da, dū. Digne de memoire, memoirable.
  • Memorandum, or a shorte note written for a re­membraunce. Libellus, Libellus memorialis, Scriptum quod memoriae nouandae gratia subij­citur. Vn memorial. H. Et liber memorialis. Sueto.
  • Men. Homines, num. com. g. Les hommes. S.
  • Men bearinge shyldes of syluer, called launce-knightes. Argyraspidae, arum. m. ge.
  • Men fighting with swerdes. Gladiatores, um. m. g. Gladiateurs. S.
  • Men fightinge with swerdes blyndfield, or wyn­kyng. Andabatae, arum. Eras. Doubteth whether it were suche men, or a kynde of playe, and I thinke (If it be any) it is Hoodeman blinde, a playe that children vse, and strike one an other blindfolde, or rather that playe, called Falshode in feloweship, or suche lyke.
  • Men of armes on horsebacke. Cataphracti equites.
  • Men of diuers languages. Meropes, Diuersarum linguarum homines. Cal.
  • Men of great authoritie. Magnates, tum. masc. ge. Les grands. Cal.
  • Men of greatest authoritie. Maximates, tum.*
  • Men of nobilitie. Magnates, tum. m. g. Les nobles.
  • Men of olde tyme. Veteres, rum. Les anciens. S.
  • Men of the olde fashion. Antiqu [...] homines. Idem.
  • Men of warre sworne. Sacramenta. Iuuenal.
  • Men of warre, supplying the rowmes of them that are slayne. Adscriptitij, Adscriptiui.*
  • Mē which can liue hardly, & wretchedly. Apocroti.
  • [Page] Meniuer cappe for a gentlewoman. Redimiculū, li. neut. gen.*
  • Menowe fyshe. Girulus, li. Mena, ae. f. ge. Meunler.
  • Mercer. Mercator, ris. m. g. Grossier, Mercier. Pals.
  • Mercerie. Mercatura, ae. Mercatus, us. masc. gener. Mercerie. Pals.
  • Mercerie, or ware to sell. Merx, cis. Mercimoniū, nij. n. g. Mercerie. S.
  • Mercy. Clementia, Indulgentia, Teneritas,* Mise­ratio, onis. foe. gen. Misericordia, ae. foem. gener. Misericorde. S.

    To moue one to mercy. Ad misericordiam ad­ducere. Esmouuoir à misericorde.

  • Mercy to haue. Misereor, eris. Miseresco, scis. Mise­ricordiam tribuere. Faire misericorde. S.
  • Mercifull. Clemens, tis. Humanus, a, um. Miseri­cors, dis. Pius, Propiciabilis, le. Propicialis, le. Propicius, a, um. Tener, ra, rum. Misericordieux. S But some of these rather signifie enclined, or bowed mercifully to peticions, or moued with mercye.
  • Mercifull to be, or to haue pitie on one. Miseresco, scis. Misereor, eris. Auoir pitié d'aucun. S.
  • Mercifull to waxe. Miseresco, scis.
  • Mercifully. Clementer, Misericorditer, Pie. Mise­rieusement.
  • Mercury herbe. Hermupoa, Linozostis, Mercuria­lis. Mercuriale. H.
  • Mery. Alacer, cris, e. Amoenus, a, um. Face [...]us, a, ū. Hilaris, re. Hilarus, a, um. Iocosus, Iucundus, Lae­tus, a, um. Ioyeux. S.
  • Mery beginning & a sad ending. Co [...]icum princi­pium, tragicus finis.
  • Mery companion. Congerio, nis. m. g. Compaigno [...] a caqueter et plaisanter. S.
  • Mery demeanoure, talke, or speache. Facetiae, arū. foe. ge. Railleries. S.
  • Mery in talkyng. Dicaculus, a, um.
  • Mery of countenaunce, or gesture. Vultuosus, a, ū.*
  • Mery, or pleasaunt in talke. Facetus, a, um. Qui [...] mots pour rire, Recreatif en parolles. S.
  • Mery quipes, or tauntes. Dicteria, orum. neut. ge.
  • Mery scoffing boye. Salapusius, sij.*
  • Mery song. Canticum, ci. n. g. Vn chanson. S.
  • Mery talker. Dicaculus, li. vel la, ae.*
  • Mery talke. Iocus, ci. m. g. plur. Hi loci, & haec Io­ca. Raillerie, gaudisserie. Cal.
  • Mery tales without dishonestie. Facetiae, arum. f. gen. Vt supra.
  • Mery to be. Hilaresco, scis. Iucundor, aris. Volup­tate & delectatione affici. Se recreer, Se resiouir.
  • Mery to make. Amoeno, as. Hilaro, as. Delectatio­ne afficio. Laetifico, ca [...]. Kesiouir. S.
  • Mery to waxe. Hilaresco, scis. Deuenir ioyeux.
  • Merely. Amoene, Facere, Hilarè, Iucundé, Remis­se, Festiuè, Laeté, Cum laetitia. Ioyeusement. S.
  • Merite, or to deserue. Mereri, Cōmerere vel Cō ­mereri, Emereri. Meriter. S.

    To merite, or well deserue a thing. Promerior, reris. Meriter & deseruit quelque chose.

  • Merite, or deserue credite. Fidem mereri. Meriter d' estre creu. S.
  • Merite, or deserte. Meritum, Virtus, tis. Gratia, ae. foe. ge. Merite. S.
  • Meritorious. Meritorius, a, um. Meritoire. Cal.
  • Merlan, or a dace. Apua, ae. foe. ge. Merlan. S.
  • Merlyn hawke. Melenetus. * Alietus, Aesalo. Esmerillon. S.
  • Merlyng fyshe. Merula, ae. foe. ge. Vn merle. S.
  • Merueiling, or a wondering. Admiratio, Amirabi­litas. Miraculum, li. n gen. Merueille. S.

    It is no meruayle. Minimè mirum, Nec mirū. Ce n' est point de merueille. S.

    To meruayle. Miror, raris. Admiror, raris. Affici admiratione, Ponere aliquid in admiratione. S'esmerueiller. S.

  • Meruayle, as dismayed, or to be astonied. Stupeo, es. Stupesco, scis. Estre fort estonné & esperdu. S. Et Stupefacio, cis. To cause one to meruayle.

    To merueile greatly. Demirari, Admirari ve­hementer. S'esmerueller fort. S.

  • Meruaylous, or that is worthy of admiratiō. Mi­rabilis, Admirandus, Admirabilis, Mirus, a, um. Mirificus, ca, cum. Merueilleux, ou merueillable. S.
  • Meruaylous, or causing meruaylous or wonder­full tokens, or full of suche meruayles. Prodi­giosus, a, um. Admirandus, a, dum. Merueilleux. S.
  • Merueilous, or wonderfull signe or token. Portē ­tum, Prodigium, gij. neut. gen. Chose esmerueilla­ble. S. Et Prodigialis, le. Perteining to such mer­ueile and signes, or to th'occasion of them.
  • Merueylously, or after a merueilous sorte. Mirum in modum, Mirabiliter, Admirabiliter, Mirabi­lem in modum, Mirum in modum, Miré, Miri­ficè. Merueilleusement S.
  • Mesiles disease. Variolae, arum. f. g.
  • Messe of mea [...]. Missus, vel ferculum. Mets de viande.
  • Message. Missio, onis. Nuntium, tij. Nuntius, tij. m. g. Vn message. S.
  • Messēger. Apostolus, li. Mandatarius, rij. Nuncius, vel cia, Ambulus, li. Tabellarius, rij. Lator lite­rarum, Libellio, Stator, Angelus, li. masc. gen. Messagier. S.
  • Messenger betwene partie, and partie. Internun­tius, tij. m. g. Qui fait les messages entre deux parties.
  • Messenger brynging the first tidinges, or the firste messenger. Praenuntius, tij. m. g.
  • Messenger commune for euery man. Liburnus.
  • Messenger that rydeth post. Veredarius, Pegasus, Cursor, soris. m. g. Poste. H.
  • Methode, or a briefe waye to the attaynement of any arte. Methodus, di. foe. ge.
  • Methridatum, a confection lyke treacle, good a­gainst the plague, and poyson. Methridaticum antidocum. Methridat. S.
  • Mettall. Metallum, li. n. g. Metal. H.
  • Mettall mixte, whereof twoo partes is leade, and the other tynne. Tertiatum.*
  • Mettall wrought vpon brasse. Subaeratus, a, um. Adiect. Persius.
  • [Page] Mettall sone molten. Aes ductile.
  • Mettall of golde, with the fifte parte syluer. Elect­rum, tri. n. g. Plin. lib. 32. cap. 4.
M. ANTE. I.
  • MY, Meus, a, um. Mien. S.

    For my own cause, or mine own sake. Meap [...]e causa. A cause du moymesme. S.

    Not of my owne nature. Non meopte ingenio. Non pas ma propre nature. S.

    Lettres of my owne hande. Mea manu literae. Cic. Escriptes de ma main. S.

  • My selfe. Memet. Moym [...]sme. S.
  • Midde, or middest. Medium, dij. n. g. Le milieu. S.
  • Midde place, from the whiche foure wayes goe. Gruma, ae. f. g. Nonius.
  • Middes. Medius, a, um. Medioximus, a, um. Moyen.
  • Middes of a citie, or towne. Sinus vrbis. Salust. Le milieu de la ville. S.
  • Middes, or paulme of the hande. Vola, ae. foe. gen. La paulme de la main. S.
  • Middes, or middell part of any thing. Vmbilicus, ci. m. ge. Le milieu de quelque chose, que ce soit. S.
  • Middle. Meditullum, i. n. g. Cic. Le milieu de quel­que chose que ce soit. Et Centralis, le. That whiche is set in the very middes.
  • Midle bridge of the nose. Interfinium, nij. Isthmus, mi. Intersepimētum, vel discrimen narium, Im­brex narium. La taille des narines. H.
  • Middle finger. Digitus medius, Infamis, Impudi­cus, Verpus, Famosus. Le plus long doigt. H.
  • Middle, or being in the middes. Medianus, a, um. Medioximus, a, um. Vt supra.
  • Middle parte of the sayle of a shippe. Trachelum, li. neut. gen.
  • Midnight. Mesonochion, Mesonoctium, Intempe­sta nox, Media nox. La minuict. S.

    After midnight. A media nocte. De puis minuict.

    Euen vpon midnight. Nocte super media. Oul­tre minuict. S.

    About midnighte. De media nocte missus equi­tatus. Sur la minuict. S.

  • Middrife within the body, deuidinge the bowels from y e vmbles. Phrenes, Septum transuersum, Disseptum, Diaphragma, atis. n. ge. Vne peau sepa­rant les parties interieures. H.
  • Midwyfe. Obstetrix, cis. La sage femme. Et Obste­trico, cas. Obstetricor, aris. To do y e midwiues office, or part. Faire l'office de sage femme. Cal.
  • Might, or power. Dinastia, Potentia, Valentia, Va­liditas, Vehementia, Vis. Potestas, atis. Puissance, & pouoir. S.
  • Mighty, or puissaunt. Herculeus, a, um. Potens, tis. Saeuus, a, um. Torosus, a, um. Valens, tis. Validus, a, um. Robustus, a, um. Fortis, te. Praeualidus, a, um. Vehemens, tis. om. gen. Fort & puissant. S.
  • Mighty power. Potentia, ae. f. g. Puissance. S.
  • Mighty to be, or to be able. Valeo, es. Possum, es. Pouoir. S.

    To be mightie in body. Corpore valere. Estre fort. S.

    To be mighty, and stiffe. Bonis lateribus esse. Estre fort & roide. S.

    To be so mighty, or strong as an other. Vires a­licuius habere. Estre aussi fort qu'vn autre. S.

  • Mighty to waxe. Valesco, scis. Deuenir fort. S.
  • Mightely. Perfortiter, Potenter, Valide, Vehemē ­ter. Puissamment. S.
  • Migrimme, or griefe on th' one syde of the heade. Hemicrania. Douleur de teste d'vn costé. H.
  • Milchecowe. Forda, ae. f. g. Ouid.
  • Milche herted. Lemosus, a, um.*
  • Milde, or gentle. Intemeratus, a, um. Mitis, e. Be­nignus, a, um. Clemens, tis. Suauis, ue. Dulcis, ce. Comis, e. Praedulcis, ce. Lenis, ne. om. g. Doulx. S. Vide Meeke, Gentle.
  • Milde to waxe. Exaeuio, is. Mitesco, scis. Mansues­co, cis. Deuenir doulx. S.
  • Mile. Lapis, Milliarium, Millepassus, us. L'espace de mille pas, vne demi lieue. Dicitur a mille. &c. quasi spa [...]ium millepassuum, vel melle equitum, & sic dictum ceu millenarium. Mensuras viarum nos dicimus milliaria, Graeci stadia, Galli leugas.
  • Milke. Lac, tis. n. g. Du laict. S. Et Lacteus, a, um. Of mylke, or lyke mylke. De laict. S.

    A little milke. Exiguitas lactis. Peu de laict. S.

    To lyue by mylke. Victum lacte tolerare. Viure de laict. S.

    Butter mylke. Lac è quo butyrum sit expressum. Laict esburré. S.

    Turning of mylke into a crudde. Lactis coagu­latio. Caillement du laict. S.

    Made of mylke, or that bringeth foorthe mylke. Lactarius, a, um. Qui rend du lait. Cal.

  • Milke drinker. Galactopota, ae. m. g. Colu.
  • Milke eater. Galactophagus.*
  • Milke of a cowe. Vaccinum lac, vel bubulum. Laict de vache. S.
  • Mylke of a camile. Camelinū lac. Laict de chamea [...].
  • Milke of a goate. Caprinum lac. Laict de che [...]re. S.
  • Milke of a mare. Equinum lac. Laict de i [...]ment. S.
  • Milke of an asse. Asininum lac. Laict d'asnesse. S.
  • Milke of an ewe. Ouillum lac. Laict de brebis. S.
  • Milke of a sowe. Suillum lac. Laict de truye. S.
  • Milke of a woman. Humanum lac, Lac muliebre. Laict de femme. S.
  • Milke payle. Mulctra, ae. Mulctrum, tri. Mulctrale, lis. n. g. Vn traior. S.
  • Milke sower. Oxygala, ae. Oxygalum, li. n. ge. Laict aigre. S.
  • Milke warme. Tepidū lac. Laict qui est encore chauld
  • Milke turned into curdes. Shiston. * Lac coagula­tum. Laict caillé. S.
  • Milken or to milke. Mulgeo, es. Immulgeo, es. Ti­rer la laict d'vne mamille. Cal.
  • Milke meates, or whyte meates made of mylke. Lacticinia, orum. Lactantia, tium. n. ge. Laictages, ou toute viande de laict. S. Et Lactarius, rij. mas. ge. He that maketh suche meates.
  • [Page] Milking. Mulctra, ae. Mulctus, us. m. gen. Le tirement de laict. S.
  • Mille. Molendinum, ni. * Mola, Pistrilla, ae. Pistri­num, ni. n. ge. Moulin. H. Et Molaris, re. Molarius, a, um. Et Molendinarius, a, um. Ang. Pertaining to a mylle, or of a mylle. De moulin. S.

    A wynde mylle. Mola alata, Pneumatica. Moulin à vent. H.

    A hand mylle. Mola trusatilis, versatilis, manu­aria. Moulin à main ou à bras. H.

    A water mylle. Hydromyla. Moulin à eau. H.

    A horse mylle. Mola asinaria, Machinaria. Mou­lin à cheuaus. H.

  • Mille, a certayne grayne so called. Milium, lij. n. g. Millet. H.
  • Mille for oyle. Trapetes, tis. Trapetum, ti. Mola o­learia. Moulin à huile. H.
  • Mille dewe, whiche blasteth corne and fruite. Ru­bigo, ginis. Robigo, inis. f. g. Nieble. Pals.
  • Mille dewed. Rubiginosus, a, um. Vide Blasted.
  • Miller. Molitor, oris. m. g. Mensnier. S.
  • Milfoyle herbe. Supercilium veneris, Achilleon, Millefolia, Millefolium, Myriophillum, Scopa regia, Stratiotes, Achillea, ae. f. g. Millefueilles. S.
  • Mille horse. Molarius equus.
  • Mille stone. Mola, ae. f. g. Vne meule de moulin. S.
  • Mille stone, whiche is the runner. Catillus, tilli, Catillum. n. g. Le dessus de moulin. H.
  • Myne, or my. Meus, a, um. Mien. S.
  • Minced meate. Protrimenta, orum. n. g. Edulia mi­nutim trita, & concisa. Cal.
  • Minde. Animus, Mens, tis. Pensée, entendemēt. Pals. After the diffinitiō of Philosophers, the minde is the chiefest and hyghest part of the Soule or spirite of man.
  • Minde pure, and vnspotted. Syncera mens. Pensée pure, & nette. S.

    The minde, or thoughte of the people. Populi sensus. La pensée du peuple. S.

  • Minde fixed. Attentio, onis. f. g. Attention. S.

    To mynde a matter, or to thinke againe, and a­gayne vpon some thing. Recogito, as. Penser, & repenser a quelque chose. S.

    To applie his mynde, & thought to some thing. Adijcere animum rei alicui, vel ad rem aliquā. Appliquer sa pensée, & son coeur a quelque chose. S.

    To open his mynde, or thoughte. Aperire se. Descouurir sa pensée. S.

    That came into my mynde, by and by. Aduola­uit ad pectus mihi ea res. Cela me vient en pensée tout incontinent. S.

    To weye in his mynde. Peragere omnia secum animo, Cogitare animo secum, Lustrare animo, Animo ducere, Putare, Cum animo cogitare, Commentari. Penser en son esprit, en son coeur, & en soy mesme. S.

  • Mindefull. Cogitabundus. Memor, ris. com. gener. Memoratif. Cal
  • Mine. Fodina, ae. f. g. Vne mine. S.
  • Mine of golde. Aurifodina, Aurarium metallum. Mine d' or, miniere d' or. H.
  • Mine of syluer. Argenti fodina, Argentarium me­tallum. Miniere d'argent. H.
  • Mine of vermilion, or senople. Miniaria, ae. foe. gen. Vne mine de vermillon. S. Et miniarius, a, um. Of vermilion, or senople. De vermillon. S.
  • Miners. Metallici, corum. Metallarij, orum. m. g. Tueurs de metaux. S.
  • Mingle, or to myxte. Misceo, es. Turbo, as. Mesler. S.

    To mingle water with wyne. Miscere aquam vino. Mesler de l'aue par mi la vin. S.

    To mingle the art of Oratorie with the Ciuile lawe. Assumere copiam dicendi cum iure ciuili. Mesler l'arte d'oratorie auec le droict ciuil. S.

    To mingle one among an other. Admiscere, Confundere, Commiscere, Immiscere, Interca­lare, Intermiscere, Permiscere. Mesler l' vn parmi l' autre. S.

    To mingle among others. Inter alios interijce­re. Mesler parmi les autres. S.

  • Mingle, mangle. Promiscuus, a, um. Pesle mesle.
  • Mingle spice with wyne. Concinnare vinum. Plin.
  • Mingle with chaffe. Acero, as. Paleis inficere. Cal.
  • Mingled, or mixed. Mistus, a, ū. Mixtus, a, um. Ad­mistus, a, um. Meslé. S.
  • Mingled of diuers thinges. Miscellus, a, um. Mis­céllaneus, a, um. Meslé de diuerses choses. S.
  • Mingled among others. Dilutus, a, um. Meslé par­mi d'autres. S.
  • Mingled amonge sweete water. Permistus dulci aqua. Meslé parmi de l'eaue doulce. S.
  • Mingling. Admistio, onis. Permistio, onis. Mistu­ra, ae. Temperatio, onis. f. g. Meslange. S.

    A mingling of many thinges. Cinnus, Farrago, Miscellanea, orum. n. g. Vne meslange de beaucoup de choses. S.

  • Minion, trymme, or feate. Bellus, a, um. Cōcinnus, a, um. Mignon. S.
  • Minishe. Contrunco, as. Decedo, is. Delibo, as. Di­minuo, is. Extenuo, as. Eleuo, as. Leuo, as. Mi­nuo, is. Mutilo, as. Attenuo, as. Diminuo, is. Imminuo, is. Amoindrir. S.

    To minishe y e riches or goodes of euery citezin. Extenuare cēsus cuiusque ciuis. Amoindrir la che­uance de chasque citeyen. S.

    To minishe the tributes. Vectigalia temperare. Amoindrir les tributes. S.

  • Minishe, or to abate the pryce of vytayles. Leuare annonam. Liu, Faire abbaisser le pris des viures. S.
  • Minished. Minutus, a, um. Amoindri. Cal.
  • Minishing. Diminutio, onis. Extenuatio, onis. Im­minutio, onis. Attenuatio, onis. foe. gen. Amoin­drissement. S.
  • Minister. Minister, tri. mas. g. Ministre. Cal.
  • Minister attending vpon a captaine. Optio, onis. mas. gen. Quem decurio, vel centurio optat sibi rerum priuatarum ministrum, quo facilius obeat officia publica. Fest.
  • Ministery. Ministerium, rij. n. ge. Ministere. Cal.
  • Ministers in churches, or temples. Hieroduli, [Page] orum. mas. gen. Sacrorum ministri. Cal.
  • Ministration. Ministratio, onis. foe. ge.

    To minister. Ministro, as. Sufficio, cis. Suggero, is. Ministrer. S.

  • Minister medicines. Potiono, as. Sueton. Potio­nem praebeo. Cal.
  • Minister an othe. Praeire iuramentū, Obligare sa­cramento, Periculo iusiurandi onerare. Charger auec vn serment. S.
  • Minister punishemente, or tormentes. Adhibere quaestionem. Cic.
  • Minister, or to geue some thing to one. Suppedito, as, aui. Fournir, & bailler a aucun de quelque chose. S.
  • Minoritie, or nonage. Pupillaris aetas.
  • Minster. Monasterium, rij. n. g. Monstier. Pals.
  • Minstrell. Auloedus, di. Choraulis, Choraula, Cho­raules. lae. m. g. Tibicen, inis. Auletes, tae. m. gen. Menestrier. S.
  • Minstrell woman. Tibicina, ae. foe. ge.
  • Mint an herb. Menta, ae. f. g. Ment. H. Mentastrū, Is the wylde mynte. Mente sauuage. H.
  • Minute, or q, whiche is halfe a farthing. Minu­tum, ti. neut. gen.
  • Minute to wryte a letter by. Dictatum, ti. n. ge.*
  • Miracle. Miraculum, Signum, Thauma, tis. neut. g. Miracle. Cal.
  • Mircke. Obscurus, a, um. Tenebrosus, a, um. Vide Darke.
  • Mire, or dyrte. Coenum, ni. n. ge. Bourbier. S.
  • Mire drumell. Anactoculus. li.*
  • Miery, dyrty, or full of miere, or dyrte. Coenosus, sa, sum. Plein de bourbe. S.
  • Mirie place. Ablutes, Ablutum. *
  • Mirre. Myrrha, ae. foe. ge. Mirrhe. Cal. Myrrheus, a, um. Mirrhinus, a, um. Of myrre. De mirrhe. Cal.
  • Mirroure, or glasse. Speculum, li. n. g. Miroir. Cal.
  • Mirthe, or ioye. Amoenitas. Festiuitas, Gaudium, Hilaritas, Iocus, Iucunditas, Laetitia, Lubentia, ae. Sal, lis. m. g. Gayeté, ou ioyeuseté. S.
  • Mirthe to make. Vide Mery to make.
  • Myrtle tree. Myrtus. Cato maketh three kyndes of myrtle. Myrtus Candida, Myrtus nigra, & Myr­tus coniugalis. Murte. S. Myrteus, a, um. & Myr­tinus, na, num. Of myrte. Du marte. S.
  • Mischaunce. Infortunium, nij. neut. g. Malencontre.
  • Mischaunce, or to chaunce vnluckelye. Male eue­nire, Male accidere. Male cadere, vel cedere. Mescheoir. S.
  • Mischiefe, or a mischieuous deede. Exitium, Flagi­tium, tij. Malū, li. Pernicies, ei. Scelus, eris. Fla­gitium, tij. Iniquitas, atis. Nefas. Meschief. Pals.
  • Mischiefe being close, or secrete. Vlcus, ceris. n. ge.
  • Mischiefe lighte vpon thee. Vae, Vaeh. Interiect.
  • Mischieuous. Facinorosus, a, um. Exitialis, le. Fla­gitiosus, a, um. Impius, a, um. Iniquus, a, um. Ma­lus, a, um. Maleficus, a, um. Nefandus, Nefarius, a, um. Perniciosus, a, ū. Perniciabilis, le. Peruer­sus, a, um. Profanus, a, um. Sceleratus, Scelero­sus, Scelestus, a, um. Improbus, a, um. Impurus, a, um. Nequam, Perditus, a, ū. Teter, a, ū. Meschant.
  • Mischieuous acte. Maleficium, Maleficētia, ae. Fa­cinus, oris, n. ge. As to excuse a mischieuous, or wicked deede. Leuare facinus alicuius. Excuser quelque meschant faict. S.

    A very mischieuous fellowe. Deterrimus ho­mo. Fort meschant. S.

    More mischieuous then all the rest. Scelere an­te alios immanior omnes. Plus meschant que tous les autres. S.

    A mischieuous case. Scelestum facinus, Indig­num facinus. Vn meschant cas. S.

    To committe a mischieuous deede. Facinus in­se suscipere, Partrare facinus. Commettre quelque meschant faict. S.

  • Mischieuously. Impie, Inique, Male, Malefice, Perniciter, Peruerse, Scelerate, Scelerose, Sce­leste, Nequiter, Flagitiosè, Illiberaliter, Impro­bè, Impurè, Indignè, Perditè. Meschamment. S.
  • Mischieuousnes. Facinus illiberale, Improbitas cordis humani, Impuritas, Indignitas, Nequitia, Scelus, Vitium, Flagitium, tij. n. g. Meschanceté. S.

    This is thy mischieuousnes, and vilanye. Fla­gitium tuum est. C' est ta meschanceté, & vilenie. S.

    Great mischieuousnes. Perdita nequitia. Grande meschanceté. S.

  • Miscreante, or infidele. Atheos, thei. m. ge. Infidus, a, um. Miscreant, Infidele. S.
  • Misdoubte. Vide Mistruste.
  • Miselden or miselto, whiche groweth vpon trees. Viscum, Viscum quercinum. Guy. H.
  • Miser, or wretched mā. Miser, ra, rum. Malheureux.
  • Miserable, or full of misery. Calamitosus, a, um. Indignus, a, um. Miserandus, a, um. Aerumnosus, a, um. Miserabilis, le. Miser, a, um. Miserable. S.

    So miserable as I. Miser aeque at (que) ego. Aussi miserable que moy. S.

    Is there any man in the worlde so miserable? An quisquam gentium est aequè miser? [...]à il homme du monde aussi miserable? S.

    A miserable, and an vnlucky thing. Miserum, Rem miseram. Chose miserable, & malheureuse. S.

  • Miserably. Calamitose, Misere, Miseriter, Misera­biliter. Miserablement. S.

    They died myserabely. Indignissimè interie­runt. Ils moururent miserablement. S.

    He loueth her miserabely. Eam miserè amat. L' aime miserablement. S.

  • Misery. Miseria, ae. Miseritudo, Aerumna, ae. foe. ge. Misere. S.

    It is a great mysery to be very beautifull. Ni­mia est miseria pulchrum esse hominem nimis. C'est grande misere d'estre trop heau. S.

    To deliuer hym selfe out of mysery. Eripere se à miseria. Se deliurer de misere. S.

    To bring one to misery. Aliquem ad miseriam redigere. Mettre aucun en misere. S.

    To be in miserie. Miseriā capere. Estre en misere. S

  • Misfashioned, or whiche hath no forme or fashion. Ineffigiatus, a, um. Qui n' a nulle forme ou semblāce.
  • Misfortune. Vide Mischaunce.
  • [Page] Mishappe. Infortunium, ij. n. g. Mal' encontre. S.
  • Mishappen. Vide Mischaunce.
  • Misheare. Obaudio, is.
  • Mislyken in the body. Atrophia laborare, vel tabe laborare.
  • Misliking in the body, or a sicknes, whereby a bo­dy doth weare away. Tabes, is. foe. g. Vne maladie par la quelle vne persone deuient enchartre. S. Dat ta­bo in sexto casu, secundū Seruiū, et Virg. Et Tabidus, a, um. He that is in a mislyke, or that which is corrupted. Corrumpu. S.
  • Misname. Agnomino, as.*
  • Misproporcioned. Ineffigiatus, a, um. Vt supra.

    To misreporte of an other. Aspergere maculis vitam alicuius. Cic. Mesdire de la vie d'autrui. S.

  • Mist, or fogge. Brumae, arum. Nebulae, arum. Cal­igines, num. f. g. Brouillers, & brouer d'hyuer. S.
  • Mistake an opinion. Detorquere opinionem.
  • Mistaught, rude, or rusticall. Rusticus. a, ū. Inur­banus, a, ū. Rudis, de. Agrestis, te. Rustault. S.
  • Misterie. Mysterium, rij. n. g. Mystere. Pals.
  • Misticall. Mysticus, a, um. Typicus, a, um. Mistique.
  • Mistically. Typice.
  • Mistrusted. Diffisus, a, um. Cic.

    To mistrust. Diffido, is. Se desfier. S.

    To mistrust his souldiers. Rebus suis diffidere. Se desfier de ses gens de guerre. S.

  • Mistrusting. Diffidentia, ae. foe. g. Desfiance, ou diffi­dence. S.
  • Mistrusting, or whiche doth mistruste, & dispaire. Diffidens, tis. om. gen. Qui se desfie, & desespere. S.
  • Mistrusting his right, or knowyng that he hath a wrongfull, and naughty cause. Infirmitatis sui iuris cōscius. Se desfiant de son droict, scaschant auoir tort, & mauuaise cause. S.
  • Mistrusting of mynde. Zelotypus. m. g. Vide Ie­lous.
  • Mistrusting persone. Zelotes, tis. m. ge.
  • Mistrustingly, or with mistruste. Diffidenter, Du­bitanter. Auec desfiance. S.
  • Misuse. Abutor, eris. Abuser. S.

    To misuse a thing. Abuti re aliqua. Abuser de quelque chose. S.

    To misuse, disceaue, or beguile one. Fallere ali­quem, Falsum habere aliquem, Verba dare ali­cui, Fucum alicui facere, Frustrari aliquem, Im­ponere alicui, Offundere errorem alicui, Fru­strare aliquem, Frustrationem in aliquem inij­cere, Frustrationes alicui dare. Abuser aucun, & le tromper.

    To abuse one, and to mocke hym. Aliquem pro­dere, Deludere, Eludere. Abuser aucun, & se moc­quer de luy. S.

  • Misused. Abusiuus, a, um. Abusus, a, um. Abusé. S.
  • Misusing. Abusio, onis. Abusus, us. m. g. Abus. Cal.
  • Miter. Apex, cis. Mitra, ae. f. g. Mitre. S. And a little mitre. Mitella, ae. f. g. Vne petite mitre. S.
  • Miterd, or hauing on a mitre. Mitrophorus, a, um. Mitellatus, a, um. Mitré. S.
  • Mite, or wyuel, a litle worme which eatethe corne. Curculio, onis. m. g. Calande, charēson, chattepeleuse.
  • Mitigate, or to appease. Compesco, scis. Leuo, as. Mitigo, as. Mulceo, es, si. Placo, as. Permulceo, es. Paco, as. Remolesco, scis. Sedo, as. Appaiser. S.

    To mitigate, pacifie, or quiet one. Pacare, Com­placare, Lenire, Mitigare, Pacificare, Placare, Propitiare, Propitiari, Sedare, Resedare, Tran­quillare, Mulcere aliquē, Propitiū aliquē facere, Conciliatum alicuius animū reddere, Sedatum afferre, Incensum restinguere, Tranquillū ex irato facere. Appaiser, & addoulcir aucun. S.

    To mitigate, and pacifie the wrath of God. Ad auerruncandā iram dei. Ad iram dei placandam. Pour appaiser l'ire de dieu.

  • Mitigated, or appeased. Placabilis, le. Pacatus, a, um. Pacificatus, a, um. Sedatus, a, um. Appaisé. S.

    They are mitigated, or appeased towardes me. Placatis hijs vtor. Ils sont appaisez enuers moy. S.

  • Mitigatour, or an appeasour. Pacator, ris. Pacifi­cator, oris. m. gen. Appaiseur. S.
  • Mitigating, or an appeasing. Sedatio, onis. Placa­tio, onis. Pacificatio, onis. f. g. Appaisement. S.
  • Mitigating, or an appeasing of the wrath of God by sacrifice, or otherwyse. Procuratio, onis. Ex­piatio, onis. Placamentum, ti. n. g. Appaisement de l' ire de dieu par sacrifice, ou autrement. S.
  • Mittens, or long gloues. Manicae hybernae, Chi­rothecae hybernae. Mitaines. S.
  • Mixell, or dungehyll. Fimetum, ti. Sterquilinium, nij. n. g. Fumier. S.
  • Mixt, or to mingle. Admisceo, sces. Commisceo, es. Immisceo, es. Ingero, ris. Misceo, es. Promis­ceo, sces. Mesler. S. Vide Mingle.
  • Mixt altogether, or one with an other. Permisceo, es. Mesler l'vn parmi l'autre. S.
  • Mixt or mixted. Admistus, a, um. Permistus, a, um. Mistus, a, um. Mixtus, a, um. Meslé. S.

    To mixte familiaritie with grauitie. Comita­tem seueritate aspergere, Aspergere grauitati comitatem. Cic.

  • Mixt spice with wyne. Concinnare vinum. Plin.
  • Mixt of colour, or chaungeable. Versicolorius, a, ū. Versicolor, oris. om. gen. De diuerses couleurs, de couleur changeant. S.
  • Mixt, or couered with brasse. Aeratus, a, um. Cou­uert d'arain S.
  • Mixt, or made of hony. Mellitus, a, um. Mulsus, a, ū. Fait de miel. S.
  • Mixt with strawe, chaffe, or haye, as mortar is. Acero, as. Paleis inficere. Cal.
  • Mixte with brasse vnderneeth. Subaero, as.
  • Mixte, or made of waxe. Cerosus, a, um. Fait de cire. Cal.
  • Mixted. Admistus, a, um. Promiscuus, a, um. Vt supra.
  • Mixting. Admistio, onis. Admistura, ae. Permistio, onis. Mistura, ae. Temperatio, onis. foem. gener. Meslange. S.
  • Mixtly, or myngly. Admiste, Promiscue. Pesle, mesle. Cal.
  • [Page] Mixture of many and diuers thinges. Miscellanea, orum. Farrago, nis. Cinnus, ni. m. g. Meslange de plusieurs choses. Cal.
M. ANTE. O.
  • MO. Plures, ria, ra, om. ge. vt Animalia plura sunt volatilia, quam reptilia. H. Mo ly­uing creatures flie, then creepe.
  • Mobilitie, or inconstancie. Mobilitas, tatis. foe. gen. Inconstantia, tiae. foe. ge. Mobilité. S.
  • Mocion, or perswasion. Suasio, onis. f. g. Suasion.
  • Mocke. Deridiculum, li. Cauilla, ae. Cauillum, li. Derisus, us. Ludibrium, brij. Obrisio, onis. Ridi­culum, li. Sanna, ae. Suggillatio, nis. Irrisio, onis. Irrisus, sus. Nasus, si. m. g. Mocquerie. S.
  • Mocke. Cauillo, as. Deludo, is. Derideo, es. Aedere ludibriū, Illudo, is. Ludo, is, si. Obrideo, es. Sub­sanno, as. Suggillo, as. Cauillor, aris. Deridere aliquē, Ludibrio habere, Ludibrio laedere, Fru­stra aliquem habere, Ludificor, aris. Ludos ali­quem facere, Naso suspendere aliquem, Tange­re aliquem. Ridere. Se mocquer de quelqu'vn. S.

    To mocke, and beguile one. Os alicui sublinire. Se mocquer d'aucun, & le tromper. S.

    They mocke vs. Nos fabulae sumus, In ridiculo sumus. On se mocque de nous. S.

    Euery one mockes him. Est derisui omnibus. Chascun se mocque de luy.

    I cannot abide, or suffer, either to be mocked, or beaten. Neque ridiculus esse, neque plagas pati possum. Ie ne puis endurer qu'on se mocque de moy, ne qu'on me batte. S.

  • Mocke or trifle. Agere nugas.
  • Mocke with the mouthe by mowyng. Os distor­quere, vel ducere. Ouid.
  • Mocked. Derisus, a, um. Illusus, a, um. (vt sibi illu­sum fuisse) Subsannatus, a, um. Suggillatus, a, ū. Mocqué. S.
  • Mocked to be, or slouted. Caudam trahere, Irrisui esse. In ridiculo haberi, Ludibrio esse alicui, In vrbanitatem facetosam hominum incurrere. Estre mocqué. S.
  • Mocker. Derisor, ris. Nasutus, Planus, Subsanna­tor, Suggillator, Irrisor, oris. Cauillator, oris. m. g. Mocqueur. S.
  • Mocking. Ironia, Subsannatio, onis. foe. ge.
  • Mocking stocke. Ludibrium, ij. Ridiculum, li. n. g.
  • Mocking stocke, or whome euery body laugheth at or mocketh. Ridiculus, a, um. Ridiculosus, a, ū. De qui on se rit, de qui on se mocque. S.
  • Mockingly, or by mocking. Ironice, Nasutè, Ridi­culè, Ridiculose, Subridiculose, Subridiculé. Par mocquerie. S.
  • Modder wenche, or gyrle. Pupa, ae. f. g. Vne fillette. S.
  • Moderate. Mediocris, e. Moderatus, Modicus, a, ū. Temperans, tis. om. ge. Moderé. S.

    To moderate. Moderor, aris. Tempero, as. Mo­dero, as. Moderer. S.

    To moderate the tributes. Vectigalia tempe­rare. Moderer les tributz. S.

    To moderate the affections. Temperare ani­mis. Moderer les affectious. S.

    To moderate him selfe. Cohibere se. Se moderer.

    To be very moderate, and constant. Pollere moderatione, & cōstantia. Estre fort moderé, & cōstant.

    To be moderate in his loue. In amore tempe­rare. Estre moderé en ses amours. S.

  • Moderation. Temperamentum, Modus, Modera­tio, onis. Temperantia, ae. foe. g. Moderation. S.
  • Moderation of liuing, or contentation with a litle. Frugalitas, tis. foe. ge. Contentement de peu. S.
  • Moderation in expence, or sparing. Persimonia, ae. foe. g. Espargne. S.
  • Moderately. Aequanimiter, Frugaliter, Leniter, Modice, Modeste, Temperate, Temperanter, Moderaté. Moderéement. S.

    To beare, or suffer moderatly. Modicè ferre do­lorem. Porter moderéement. S.

  • Moderator, or one that doothe moderate. Modera­tor, toris. mas. gen. Moderateur. S. Et Moderatrix, tricis. foem. gener. Shee that kepeth a meane, or doth moderate. Moderatrice. S.
  • Modest. Modestus, a, um. Modeste. S.

    Very modest. Permodestus, a, um. Fort modeste. S.

  • Modestly. Modesté. Modestement. S.
  • Modestie. Modestia, ae. foe. ge. Modestie. Cal.
  • Modulation, or measure of musicke. Modulamen, inis. Modulatio, onis. foe. ge. Mesure de musique.
  • Modwall a byrde which destroyeth bees. Apiastra, ae, foe. g. Mezenge. S.
  • Moist. Humidus, a, ū. Madidus, a, um. Succidus, a, ū. Vdus, a, ū. Vuidus, a, ū. Humectus, a, ū. Humide. S.
  • Moist continually, as with steeping in water. Vli­ginosus, a, um. Tousiours moite, & humide. S.

    Whiche is moiste within. Vuidus, a, um. Qui est moite & humide par dedens. S.

    A moiste, and mustie place. Humectus locus. Lieu moite, & relant.

  • Moist with watering. Irriguus, a, um. Arrousé. S.
  • Moist, or to make moist. Humecto, as. Madefa­cio, cis. Madido, as. Madifico, as. Ramoitir. S.
  • Moist to be. Humeo, es. Madefio, Madesco, scis. Madeo, es. Estre moite, & humide. S.
  • Moist to be muche. Permadesco, scis. Vide Weat.
  • Moist to waxe. Humesco, Madesco, cis. Humeo, es. Deuenir humide. S.
  • Moistnes. Humor, ris. Succus, ci. Mador, oris. m. g. Moiteur. S.
  • Moistnes of dunge, or dunge hyll. Fratellum.*
  • Moisture naturall of the grounde. Vligo, inis. f. g. Naturelle moiteur de la terre. S.
  • Moitie, or halfe parte. Coaequa pars, Media pars, Medietas, tatis. foe. gen. La moitié. S.
  • Molday, or terement day. Silicernium, nij. n. ge. It is rather the feast of a buriall or funerall. Fu­nebre conuiuium, quod senibus exhibetur. Non.
  • Molein herbe. Blattaria. Plin.
  • Moleste, or to trouble. Infesto, as. Molesto, as. In­quieto, as. Molestiam exhibere, Vrgeo, es. Ne­gotium [Page] facessere. Molester. Cal.
  • Molet fyshe. Vide Mullet.
  • Molin, or lungwort herbe. Verbascum, Lucumbra, Lucernalis herba, Candela regia, Candelaria, Tapsus barbatus. Bouillon. H.
  • Molle. Talpa, ae. Taulpe. H.
  • Molletaker. Talpicidus.*
  • Mollifie. Vide Mitigate.
  • Molten. Fusus, a, um. Fondu. S.
  • Molte, or to melte. Eliquo, as. Fundo, is. Liquefa­cio, cis. Fondre. S.

    To melte, or melte away, to consume. Liqui, Li­quere, Liquescere, Colliquescere, Eliquescere. Se fondre. S. Vide Melte.

  • Molteable, or that which is molten. Fusilis, le. om. gen. Qui est fondu. S.
  • Moment. Articulus, li. m. gen. Momen, inis. neu. gen. Momentum, ti. neut. gen. Vn moment. S. Et Momentaneus, ea, eum. Of a momentes space, or during but a moment, or short tyme. Et Mo­mentarius, a, um. Done or made in a moment, or short tyme. Ce qui se fait en vn moment. Cal. ¶ A moment is the. 60. part of an houre, or the least parte of tyme, the smalest or vilest portion or value of any thing, vnneth able to be said or spokē.
  • Monarche, or prince ruling sole, or ouer all. Mo­narcha, ae. m. g. Monarque. S.
  • Monarchy, or rule of a monarche. Monarchia, ae. f. ge. Monarchie. S.
  • Monasterie, or place, where men liue in commune. Coenobium, bij. Monasterium, rij. n. ge. Mona­stere ou vne comunaute de vie. S.
  • Moncke corne, or bigge barly. Trimestre hordeū.
  • Moneth. Mensis, is. m. g. Mois. S. And of the space of a moneth, pertaining to a moneth, or duringe one moneth. Menstruus, a, um. D'vn mois. S. That whiche is done euery moneth. Menstrualis, le. om. ge. Qui se fait par chascun mois. S.
  • Moneth and a halfe. Sesquimensis, sis. m. g. Vn mois & demi. S.
  • Monethly. Mensurnus, a, um. Author. ad Her.
  • Mongrell, or limmer a dogge. Hybryda, Hybris, dis. foe. ge. Plin.
  • Monckey. Cercopithecus. Marmot. H.
  • Money. Aes, ris. Aeruga, ae. (Aput Horat. & Iuue­nal.) Moneta, ae. Numisma, tis. Nummus, mi. Pecunia, ae. Numus. Monnoye. H. Et Monetalis, le. Numarius, a, um. Pertayning to money, or of money. De monnoye. Cal. Et Numulus, li. diminut. Ang. A little coyne of money. Petite monnoye. Ca. Et Numosus, a, um. Pecuniosus, a, um. Full of money. Pecunieux. S.
  • Money bagge. Sparteum, i. n. gen. Spartea dicuntur receptacula numorum, quae varijs nominibus ap­pellata fuêre, vt Sacci, Sacculi, Saccelli, Cru­menae, Manticae, & Marsupia. Cal.
  • Mony borde, or table. Trapeza, ae, f. g. Comptoir. &c.
  • Mony borowed. Aes alienum. Cic.
  • Money borrowed in gaming. Aes circumforaneū.*

    Clipped money. Moneta accisa, arrosa. Mon­noye rongnée. H.

  • Money, or coyne of golde, or syluer. Stips, pis. Sti­pes, pis. f. g. Monnoye d'or, ou d'argent. S.
  • Money, called prest money. Optio, onis. m. g.*.
  • Money caried ouer sea. Traiectitia pecunia.
  • Money coyned. Conflata pecunia.
  • Money counterfayted, or that is not lawefull, and currant. Moneta adulterina, improba. Monnoye contrefaicte, de mauuais alloy, faulse piece d'or, ou d'ar­gent. H.
  • Money currant, or good and lawefull money. Mo­neta proba. Monney, ou argent & or de bon alloy H.
  • Money deliuered to one, to be payde to an other. Attributa pecunia. Cic.
  • Money taken vpon intereste, or vsury. Conducta pecunia, Aes circumforaneum. Argent prius à interest ou vsure. H.
  • Money exchaunged in banque. Collibus.*
  • Money gathered, or made. Coacta pecunia. Plin. Argent faict. S.
  • Money geuen to beggers, crauers, or workemen. Stips, is. Stipes, pis. f. g. Pecunia, quae mendicis porrigebatur ad vitae sustentationem. Cal.
  • Money hauing in custody, or great richesse, and a­bondance of money. Numatio, onis. foe. g. Richessé d'argent, abondance d'argent, & deniers. Cal.
  • Money keper, or one geuen to money. Numarius, rij. m. g. Adonné a l'argent. Cal.
  • Money maker. Monetarius, rij. m. g. Vn monnoyeur. S

    To forge, or coyne mony. Argentum signare, Fe­rite pecunias. Monnoyer, ou forger monnoyes. S.

  • Money coyned. Argentum signatum. Argēt mōnoyé.
  • Money newe coyned. Asper nummus. Argent mon­noyé nouuellement.
  • Money numbred. Aera, ae. f. ge. Plin. Sometime it signifeth y e note, or marke in money, wherby the value is knowen: Sometyme an Image in metalle.
  • Money or debt, whiche an other man oweth to me, called a credebt. Aes nostrum, Creditum ti. n g. Vne debte qui nous est deue, vne creance. S.
  • Mony payde for cariage, or hyre of any thyng. Ve­ctura, ae. foe. ge. Caesar.
  • Money, or salarie payde for fery, or fraighte ouer a water. Naulum, li. n. g. Le salaire qu'on baille pour estre passe l'eaue. S.
  • Money ready, or present money. Aes, vel argentum praesentaneum, Praesentarium argentum, Pecu­nia numerata Argent comptant. S.
  • Money tellers. Pecuniae, vel argenti numeratores.
  • Monied man, or peny father. Pecuniosus, a, um. Praemiosus, a, um. Pecunieux. S.
  • Mongerell, a curre. Canis hybris, vel Hybryda, ex venatico & gregario natus. H.
  • Monyshe, or to warne. Moneo, es. Admoneo, es. Commoneo, es. Commonefacio, cis. Emoneo, es. Praecipio, is. Admonnester. S.
  • Monyshe before, or firste. Praemoneo, es. Admon­nester deuant. S.
  • Monishe somewhat, or to warne a little. Submo­neo, [Page] es. Admonnester aucunement. S.
  • Monished, or warned. Monitus, a, um. Commoni­tus, a, um. Admonitus, a, um. Commonefactus, a, um. Admonnesté. S.
  • Monition, or warning. Monitum, ti. Monitio, o­nis. Admonitio, onis. foe. ge. Admonition. S.

    He that geueth monition, or warning. Monitor, oris. Admonitor, is. m. g. Admonnesteur. S.

  • Monster. Bellua, ae. Monstrum, Portentum, tenti. Ostentum, ti. n. g. Vn monstre. S.
  • Monstruous. Monstrificus, a, um. Monstruosus, a, um. Belluosus, a, um. Portentosus, a, um. Mon­strueux. S.
  • Monstruous, or wonderfull signe or token, signi­fying either good or ill. Portentum, ti. Prodi­gium, ij. n. g. Vn signe de quelque bone heur, ou mal heur, chose esmerueillable. S. Et Portentosus, a, um. Prodigiosus, a, um. Full of suche wonderfull signes, and tokens, whiche signifieth any mis­chaunce to come, meruaylous. Qui signifie quel­que malencontre aduenir, merueilleux. S.
  • Monumēt of y e dead, a sepulchre, graue, or tombe. Cenotaphium, Monumētum, Titulus, li. Sepul­chrum, chri. Sepultura, rae. Tumulus, li. Bustum, ti. neut. ge. Sepulchre. H. Monumentum, Is also a remembraunce of any notable acte.
  • Moole, or freeken in the face. Naeuus, ui. Macula, ae. foe. g. Tache, marque, macule. H.
  • Moone. Diana, Luna, Phoebe, es. f. g. La lune. S.
  • Moone when shee chaungeth, or newe moone, or before she doth appeare. Neomenia, Luna inter­mestris, vel intermenstrua, Interlunium, Lunae silentium, Luna silens, Lunae coitus, Lunae & so­lis concursus, Luna tacita, Intermenstruum, Sy­nodica, Luna noua, Coniunctio lunae. Conionction de la lune. H.
  • Moone when she is full, or the full moone. Luna plena, Plenilunium, nij. Panselenon. Pleine lune.
  • Moore, fenne, or marishe. Palustrum, Palus, dis. f. g. Vn marez, ou marescage. S.

    That is of a moore or maris. Paluster, haec palu­stris, & hoc palustre. Qui est de marez, ou marescage

    Me thought that I sawe so manye moores, or fennes. Occurrebant oculis tot paludes. Il me sembloit que ie voyoye tant de marescages. S.

    A moorishe, or fenny place. Locus palustris. Lieu marescageux. S.

  • Moores. Mauri, orum. m. g.
  • Moote, or to exercise him selfe in pleading feigned causes. Declamo, as. Declamer, ou s'exerciter a plai­der causes fainctes a plaisir. S.
  • Moote, or a mooting. Declamatio, onis. foem. gen. Declamation. S.
  • Mooter. Declamator, ris. m. g. Declamateur. S.
  • Moote hall. Aula declamatoria.
  • Mooting, or proposing argumentes. Declamatio, onis. foe. g. Declamation. S. Et Declamatorius, a, ū. Of mooting. De declamation. S. ¶Declamatio est argumentum fictum quod exercendae dictionis gratia tractatur in vtranque partem, aliquoties cum ficto themate.
  • Morall. Ethicus, a, um. Morall. S.

    The morall sence of a fable. Epimythium, thij. n. g. Le sens moral d' vne fable. S.

  • Morall, or pertayning to maners. Moralis, le. om. gen. Moral. Appartenant aux meurs. S.
  • More. Plus, ris. n. g. Plus. S.

    Somewhat more. Plusculus, a, um. Vn peu plus. S

    Let vs come more neare. Propius accedamus. Approchons plus pres. S.

    So muche that there could be no more. Vt nihil possit vltra. Tellement qu'il n'est possible de plus. S.

    What wylte thou more? Quid vis amplius? Que veux tu plus, ou d'auantage? S.

    What demaunde ye more? Quid amplius vultis? Que demandezvous plus?

  • More. Magis, Plus, Vltra, Amplius. Plus. S.

    Muche more. Multo magis. Beaucoup plus. S.

    I loue him more then my selfe. Ante me illum diligo. Ie l'aime plus que moy.

  • More then all the reste. Singulariter, Praeter alios. Plus que tous les autres. S.
  • More, and more. Magis magis (que), Magis ac magis. De plus en plus. S.
  • More authoritie. Plus authoritatis.
  • More largely. Amplius. Aduerb. Plus largement.
  • More, or lesse. Plus aut minus. Plus ou moins. S.
  • More ouer. Porro autem, Praeter haec, Quinetiam, Secundo loco. Adeo, Adhaec, Amplius, Dehinc, Dein, Etiam, Insuper, Praeterea, Praeterquam, Quin, Scilicer, Super haec, Vltra. En oultre, oul­tre plus. S.
  • More parte of the people. Pars bona, Magna pars. La plus partie de gens. S.
  • More parte of my lyfe. Plurimum aetatis.
  • More then enough. Superfluus, a, um. Superuaca­neus, a, um. Superuacuus, a, um. Superflu. Cal.
  • More then enough. Satis superque. Aduerb. Assez & plus qu' assez. S.

    More, is the signe of the comparatiue degree, whiche fourmed according to the rules of com­parison, may be more easely tried out then writ­ten here, as thus, Blacke, whose comparatiue is Blacker, or More blacke Whyte, whyter, or More whyte. &c. Niger, Nigrior, Albus, Albior.

  • Morgage, or to laye to gage. Oppignerare, Pigne­rare, Pignori dare, Ponere, obligare, Opponere. Engager, bailler en gage. S.

    To holde any lande, or enheritage by morgage. Fiduciaria fundi possessio. Tenir quelque heritage par engagement. S.

    Heritage holden by morgage. Fiducia. Bud. He­ritage tenu par engagement. S.

  • Morice daunce. Pyrricha saltatio. H. Pyrricha, ae. Pyrriche, es. Vne sorte de danse de moris (que), que Pyr­rhus inuenta. S.
  • Morice dauncer. Pyrricharius, ij. Qui pyrricham saltat. Danseur de morisque ou entre les espees. H.
  • Morice pyke. Contus, ti. Lancea, ae. Hasta, ae. foe. g. Pique. Pals.
  • [Page] Morning. Aurora, ae. Matutina, ae. Tempus matuti­num, Mane, Matutinum, ni. n. g. Le Matin. S. Ma­tutinus, a, um. Of the morning. Du matin, mati­neux. S.
  • Morning early. Mane. Le matin, au matin. S.
  • Morowe, or of to morowe. Crastinus, a, um. De de­main. S.

    To morowe. Cras, Crastino. Aduerb. Demain. S.

    If I fynde the here to morowe. Si te secundo lumine hîc offendero. Si ie te rencontre demain ici. S

    The next daye after to morowe. Perēdinus dies, Perendino die, In perēdinum, Perendie. Le iour d'apres de main. S.

  • Morphie, a staininge of the skinne with spottes. Alphos, Vtiligo, inis. Morphea, ae. f. ge. Vne tache sur le corps, visage, ou autre part. Cal.
  • Morsell. Bolus, li. Buccea, ae. Offa, ae. Morceau. H. Et Buccella, ae. Offella, ae. dimin. inde Ang. A little or small morsell. Petit morceau. Cal.
  • Morsell by morsel, or in morselles. Offatim. aduer.
  • Morsell, or a bitte, or mouthfull. Buccea, Buccella. Morceau, bouchée. H.
  • Mortall. Capitalis, le, Fatalis, le. Feralis, le. Letha­lis, Mortalis, Funestus, a, um. Peremptorius, a, ū. Mortel, subiect a la mort. S.

    A mortall griefe, or disease. Morbus capitalis. Maladie mortelle. S.

  • Mortall hatred. Capitale odium. Haine mortelle. S.

    Fleashly desire, or carnall appetie, is a mortall plague. Capitalis pestis voluptas corporis. Peste mortelle. S.

  • Mortall enemy. Acerrimus inimicus, Capitalis ad­uersarius. Cic. Ennimi mortel. S.
  • Mortall men. Mortales, lium. Mas. gen. Les hommes mortels. S.

    Wee are all mortall. Multa humanitus accidūt. Nous sommes tous mortels. S.

  • Mortall warre. Superbum bellum. Bellum inter­necinum. Liu. Guerre mortelle. S.
  • Mortally. Capitaliter, Lethaliter, Mortifere. Mor­tellement. S.
  • Mortalitie, or death of manye people. Atra lues, Strages, is. foe. ge. Multitude de gens tuez. S.
  • Mortar blacke, or whyte. Caementum, ti. Bocaille. Et Caementitius, a, um. Ang. Made of mortar Fait de bocaille. S.

    Wall made of morter. Murus caementitius. Mur faict de bocaille. S.

  • Mortar, or claye, myxte with haye or chaffe. Acera­tum, ti. neutr. ge.
  • Mortar maker, or dawber. Caementarius, rij. m. g.
  • Mortar to braye, or grinde in. Moletrina, ae. Mor­tarium, ij. Mortariolum, li. Pila, ae. f. g. Mortier. H.
  • Mortar, wherein barly is brayded. Ptisanarium. rij. neut. gen.
  • Mortgauge. Fiduciaria mancipatio, aut venditio.
  • Mortgauge lande. Fundum pignori dare, Depo­nere, vel ponere. Engager. S. Vide Morgage.
  • Mortifie. Mortifico, as. Nebriss. Mortifier. Pals.
  • Mortifie the fleshe. Spurcam suppeditare libidinē.
  • Mortise. Cumphus, phi. Incastratura, ae.* Cauum, ui. n. g. La mortaise. H.
  • Mortised. Impetritus, a, um. Plaut.
  • Mosell for cattell that gnawe springe. Fiscella, ae. foem. gen. Colum.
  • Mosye yonge heares that growe about the priuie parts, in men at fourtene, in women at twelue yeares. Pubes, bis. Le poil qui vient es parties hon­teuses, aux masles a quatorze ans, aux femelles a douze.
  • Mosye to be. Pubeo, es. Pupesco, scis.
  • Mosines of the face or visage, which is with yōge heare, or the first bearde. Lanugo, inis. Iulus, li. Primiere barbe. S.
  • Mosines of y e outwart part of fruite. Iulus, li. La­nugo, ginis. foe. ge. La mousse des fruicts.
  • Mosse of trees. Muscus, sci. Bryon. La mousse des arbres. S.
  • Mosse growing vpon rockes. Vide Slawke.

    To plucke of, or take awaye the mosse from a tree. Emusco, as, aui. Oster la mousse à vn arbre. S.

    Thou wilt neuer thriue, our English prouerbe is, the rolling stone neuer gathereth mosse. Nū ­quam rem facies. Iamais tu ne cueilleras mousse. S.

    To beate, or felle downe the mosse from the braunches, or bowes of the trees. Depectere frondium canitiem. Abbatre & faire cheoir la mousse des branches des arbres. S.

  • Mossie, or full of mosse. Muscosus, a, um. Plein de mousse. S.
  • Mossy to be. Muscor, ris. Musco tegi. Cal.
  • Moste, or chiefly. Praecipue. Aduerb. Principalement.
  • Moste easy. Facillimus, a, um. Expeditissimus, a, ū. Tresfacile. S.
  • Moste easely. Facillimè, Expeditissimé. Tresfacil­liment. S.
  • Moste faithfull. Fidelissimus, a, um. Tresfidele. S.
  • Moste faithfully. Fidelssimé. Tresfideliment. S.
  • Moste firme, or sure. Firmissimus, a, um. Tresferme.
  • Moste firmely. Firmissimé. Tresfirmement. S.
  • Moste honorable. Celeberrimus, a, um. Honoratis­simus, a, um. Honorificentissimus, a, um. Tres­honorable. S.
  • Moste wicked, or worste. Pessimus, a, um. Deterri­mus, a, um. Tresmauuais. S.
  • Moste wickedly, or naughtely. Pessimé. Tresmau­uaisement. S.
  • Moste swifte. Leuissimus, a, um. Ocyssimus, a, um. Velocissimus, a, um. Treslegier. S.
  • Moste swiftly. Ocyssime, Leuissime, Celerrime, Velocissime. Treslegieriment. S.

    Because y e Moste is the signe of y e superlatiue you shall fourme the woorde after the degree of comparison, and then take the superlatiue de­gree to youre purpose, as I haue shewed you before in the cōparatiue degree More, euen so doo no we in the superlatiue Moste.

  • Mote, or a thing so smale, that it can not be deui­ded. Atomus, mi. foe. ge. Chose tant petite qu' on ne la scauroit partir. S.
  • Mote or strawe. Festuca, cae. f. g. Festu. H.
  • [Page] Mote or ditche. Fossa, ae. foe. g. Fosse. H.
  • Moted about. Peninsulatus, a, um.* Circumfossus, a, um.
  • Moting, or ditching about. Circumfossura, rae. f. ge. Fouissement tout entour. S.
  • Moth flye. Hepiolus, Tinea, ae. Blatta. Teigne. H. Tinea, Is the flie with long legges that flieth about a candell.
  • Mothy, or full of mothes. Tineosus, a, um. Plein de Teignes. S.
  • Mother. Genitrix, Mater, tris. Parens, tis. com. gen. La mere. S. Matresco, scis. To be like y e mother. Estre fait semblable sa mere. Cal.
  • Mother in lawe, or the mother of my wyfe. Hecy­ra, Socrus, us. foe. g. La mere de ma femme, ma belle mere. S.
  • Mother of Gods. Pessinuntia, Berecynthia, Rhea, Vesta, Ops, Terra, Cibéle, les. foe. ge.
  • Mother, or matrice in women. Vter, & Vterus, ri. Matrix, cis. foe. ge. Matrice. H.
  • Mother to my great grandfather. Tritauia, ae. foe. gen. Nebriss.
  • Mother tongue, or language. Sermo genuinus, Lingua vernacula. La langue maternelle. S.
  • Motherly, like a mother, or of y e mother. Maternus, a, num. Maternel, ou qui est de la mere. S.
  • Motherwort, an herbe. Parthenium, Solis oculus, Amaracus, Matricaria, ae, f. g. Matricaire. H.
  • Motton. Caro ouilla, vel veruecina. Chair de mouton.
  • Moue. Commoueo, es. Concio, cis. Molior, iris. Moueo, es. Tango, is. Cieo, es. Cio, is. Acuo, is. Coagito, as. Concieo, es. Excito, as. Exacuo, is. Impetum dare, Incito, as. Instigo, as. Peragito, as. Admouere alicui stimulos, Ardorē inijcere, Agito, as. Tempester ou Esmouuoir. S.
  • Moue a case, or question. Quaestionē afferre. Mou­uoir vne question. S.

    To moue, or prouoke one to doo some thynge. Instigare. Esmouuoir, & inciter aucun a faire quel­que chose. S.

    To moue from one place to an other. Dimoue­re. Mouuoir d'vne place en autre. S.

    To moue one very muche. Accendere, Conci­tare, Permouere. Fort esmouuoir. S.

    To moue, or prouoke to battaile. Coire bellū, pugnam, praelium, Eijcere hostem, Excire hostē ad demicandum, Hostē prouocare ad certamen. Esmouuoir, & inciter à se combatre. S.

  • Moue a man to any thing. Adducere hominem in rem aliquam. Esmouuoir vn homme a quelque chose.

    To moue the auditours. Relinquere aculeos in animis audientium. Esmouuoir les auditeurs. S.

    To moue to wepe. Fletum excitare, Excire la­chrymas alicui. Esmouuoir à pleur. S.

    To moue one to some thing. Aliquem commo­uere. Esmouuoir aucun à quelque chose. S.

    To moue, or stirre to anger. Mouere alicui sto­machum, Incendere aliquem. Esmouuoir, & irriter aucun à coutroux. S.

    To moue great hatred, and rancoure againste one. Concitare magnum odium in aliquem. Es­mouuoir vne grande haine, & rancune contre aucun. S.

    To moue to pitie, or mercie. Ad misericordiam inducere. Esmouuoir à misericorde. S.

  • Moue affection (or disposition) to good, or yll. Animos afficere, Motum animis afferre, Com­mouere animos. Esmouuoir les cueurs. S.
  • Moue awaye, or to take awaye. Semoueo, es. Oster.
  • Moue by force, or compulsion. Perpello, is, puli. Poulser, & induire a faire. Cal.
  • Moue, or to bring from one place to an other. De­duco, cis. Mener d'vn lieu en autre. S.
  • Moue strief. Concire, vel concitare lites. Plaut.
  • Moue often. Moto, as. Remuer souuent. S.
  • Moue pleasauntly by entisement. Pellicio, cis, exi. Vide Intice..
  • Moue to. Adduco, cis. Admoueo, es. Approcher ap [...].
  • Moue vpon rollers, or with rolling. Phalango, as.
  • Mouable. Mobilis, le. Mobile, muable. S.
  • Moued. Motus, a, um. Commotus, a, um. Esmeu. S.
  • Moued by entisement. Pellectus, a, um.
  • Moued or angry with one. Infensus, a, um. Qui est fort courroucé contre aucun. S.
  • Moued to be. Moueor, eris. Cic. vt Moueri sermo­nibus. To be moued by talke.
  • Moued to be with affection. Afficior, ris.
  • Moued to be with mercie or pitie. Miseresco, scis. Misereor, eris. Auoir pitié d'aucun. S.
  • Mouing. Agitatio. Motus, us. Motio, onis. foem. ge. Mouuement. S.
  • Mouing awaye, or any thing that maye be moued. Mobilis, le. Motiuus, a, um. Muable. S.
  • Moulde or fourme, wherein any thing is fourmed or printed. Proplastice, ces.* Typus, pi. Forma, mae. foe. ge. Modelle, patron. H. Vn moule. S. Propla­stice. Is rather the crafte or science to make mouldes, & Protypon, Is the fourme or image whereon mouldes be made.
  • Mouldy. Mucidus, a, um. Rancidus, a, um. Fracidus, da, dum. Ra [...]ci, moisi. Relant. Rancidulus. diminut. Ang. A little or somewhat mouldy. Vn peu moisi.
  • Mouldy to be. Muceo, es. Mucesco, scis. Ranceo, ces. Estre moisi, Se moisir. Cal.
  • Mouldy to waxe. Mucesco, scis. Deuenir moisi.
  • Moulding, or mouling. Mucor, oris. Caries, Situs, tus. m. g. Moisissure. S.
  • Moule, or a wante Talpa, pae. masc. & foem. gener. Vne taulpe. S.
  • Mount, or mountayne. Mons, tis. m. ge. Vn mount ou montaigne. S.
  • Mounte called S. Michaels mounte in Corne­wayle. Ocrinum promontorium. Ptol·
  • Mount, or promontorie, or little mountayne ap­pearing in the sea. Promontorium, rij. n. ge. Vne petite montaigne apparente [...]n la mer. S.
  • Mountayne. Mons, tis. Rupes, is. f. g. Vne montaigne. Et Monticulus, li. m. g. Collis, lis. m. ge. A little mountayne or hyll. Vne montaignete, ou tertre. S. Et montanus, na, num. Of a mountaine. De mou­taigne. S.
  • [Page] Mounte, or to ascende vp to some place. Ascēdere, Facere ascensionem ad locum aliquem. Monter.
  • Mounte, or to ascende to an higher degree. Ascen­dere ad altiorem gradum. Mōter plus hault degré.
  • Mounted alofte, or on highe. Sublatus, a, um. Esleué en hault. S.
  • Mourne. Gemo, is. Lugeo, es. Ingemesco, scis. La­mentor, taris. Se guermenter, lamenter, Gemir, S.
  • Mourne exceadingly or long tyme. Prolugeo, es. Pleurer & porter le dueil vn fort long temps. Cal.
  • Mourne no more. Elugeo, es. Acheuer son dueil. S.
  • Mourner after a corpse. Funereus, vel a.*
  • Mourner cladde in blacke. Atratus, Pullatus, Pul­la veste indutus, hoc est lugubrem habitū ferens ex parētum morte, vel alia quauis ratione. Vestu de noir. S.
  • Mourning. Luctus, us. Planctus, us. Gemitus, tus. m ge. Gemissement. S. Et Lugubris, e. Pertaining to mourning. Apartenant à dueil. Cal.
  • Mourning garment, or apparell. Ferialis cultus, Vestis lugubris, Vestis authracina, Vestis pulla, Funebre vestimentum, Amiculū nigellum. Robbe de dueil. H▪
  • Mourning songe for the dead. Epicedium, Epiae­dium canticum, Epiodium, Monodia, Naenia, ae. Naenia, orum, Threnodia, ae. Vide Lamenta­ble song. And Praefica ( as Neuius sayth) is the woman that singeth suche songes, to cause the companie to mourne.
  • Mourning women, that lament the death of their husbandes. Funereae mulieres.
  • Mouse. Mus, ris. m. g. Souris. H. Et Musculus, li. m. g. dimin. Ang. A litle or yonge mouse. Petite souris.
  • Mouse called a rāney, blindmouse, or field mouse. Mu [...] areneus, Mygale, es. foe. gen. Musaraigne. S.

    Whose nature is supposed to haue ill for­tune, for if it runne ouer a beaste, the same beast wyll be lame in the chyne, & if it byte any thing, then the thing bitten wyll swell and dye.

  • Mouse dunge. Muscerda, ae. f. g. La fiente d' vne souris
  • Mouse kyller. Muricidus, a, um.*
  • Mouse trappe, a trappe to catche myse. Muscip [...]a, qua mures capiuntur. Souriciere, ratiere. H.
  • Mouse eare, herbe. Alsine minor.* Pilosella. Ma­theol. Pilosella maior. Fusch. Pilosella minor, Auricula muris. Oreille de souris.
  • Mouthe. Os, oris. n. g. Bouche. H. Faux faerarum: Ri­ctus canum: Rostrum auium: Os humanum. Et Oscillum, Osculum. dimin. Ang. A litle mouth. Petite bouche, bouchette. Cal.

    To stoppe ones mouthe with money. Astrin­gere linguam mercede. Clorre la bouche d'aucun en luy baillant argent pour ne dire mot. S.

  • Mouthfull, or a morsell. Bolus, li. masc. ge. Bouchée, ou morseau. S.
  • Mouthe of a beaste. Faux, cis. f. ge.
  • Mouthe of a bottell, or potte. Lura, ae. Festus.
  • Mouthe of a furnace, or ouen. Praefurnium, ij. n. g. La g [...]e [...]le d'vn four ou fournaise. S.
  • Mouth of any thing. Orificium, ij. n. g. Orifice. Cal.
  • Mouthles beastes. Inora, Dicuntur animalia sine, ore. Suche are spoken of by Plin. in his seuenth booke towarde th'ende of the seconde chapiter People as (he saith) that lyue onely by the smell of rootes, herbes, flowers, and such lyke, which they cary with them alwayes in iourneye.
  • Mowe, or a mocke with the mouthe. Rictus por­rectío. Moue, ou moe. S.
  • Mowe, or to make a mowe. It semeth a worde de­riued of the thing, for we cannot pronoūce this woorde▪ Mowe but wee make almoste a mowe. Rictum porrigere, videtur esse nomen factum ab re ipsa. Faire la moue, on ne scauroit prononcer ce mot Moue, sans faire la moue. S.
  • Mowe. Deseco, as. Falco, as. vel Tondere prata. Faucher, S
  • Mower. Desector, ris. Falcator, toris. m. g. Faucheur.
  • Mower of haye. Foenisex, Falcarius. Vn faucheur de prez. S.
  • Mowghe, or to make a mowghe. Aceruo, as. Amonceler. S.
  • Mowghe, or an heape. Aceruus, ui. mas. gen. Vn tas, monceau. S.

    By mowghes, or heapes. Aceruatim. Par tas, par monceaux. S.

  • Mowghing, or heaping. Aceruatio, onis. foe. gen. Entassement. S.
  • Mowing. Desectio, Falcatio, onis. f. g. Fauchement. S
M. ANTE. V.
  • MVche. Multum, Multopere, Opido, Pluri­mum, Magnopere, Haud parū. Beaucoup. P
  • Muche lesse. Plus minus, Multo minus. Be­aucoup moins. Pl.
  • Muche. Multus, a, um. Beaucoup. S.
  • Muche in quantitie. Immodicus, a, um.
  • Muche like, or very lyke. Verisimilis, e. Vray sem­blable. Cal.
  • Muche more. Perplus, ris. om. g. Beaucoup plus. Cal.
  • Muche more. Demagis, Perplus. adu. Beaucoup plus.
  • Muche vnlyke. Absimilis, le. om. g. Dissemblable.
  • Muckehill. Saperda, ae. Fimetum, ti. Sterquiliniū, ij. neut. ge. Fumier. S.
  • Mudde. Limus, mi. m. g. Vase. Pals. Fange. S.
  • Mudde wall. Maceria, riae. f. g. Maceries, iei. f. ge.* It is rather a wall made with stones onely, & no morter. Vide Morter.
  • Muddy, or full of mudde. Limosus, a, um. Pleine de fange. S.
  • Muet, or dumme. Mutus, a, um. Muet. S.
  • Muet, or dumme to be. Muteo, es. Mutesco, scis. Estre muet.

    To make muet. Elinguem reddere. Rendre muet.

  • Muet to stande. Subticeo, es. Subticesco, scis.
  • Muet to waxe. Mutesco, scis. Immutesco, scis. Deue­nir muet. S.
  • Mugworth an herbe. Artemisia, ae. f. g. Armoise.
  • Mulbery. Morum, ri. neut. g. Vne meure. S.
  • Mulberie tree. Sycaminꝰ, Morus, ri. f. g. Vne meurier.
  • [Page] Mule. Mulus, li. vel Mula, lae. foem. gen. Vne mule, vn mulet. S. Et Mularis, re. Pertaining to mules. Appartenant ou seruant a mulets. S.
  • Mule begotten betwene an asse and a horse. Bur­do, onis. Hinnus, ni. m. g. Mulet né d'vn cheual & d'vne asne. Cal. Et Hinnulus, li. m. g. A litle mule or the coult of an horse and asse.
  • Mule engendred betwene a mare and a hee asse. Hinnus, ni. m. g. Varr. Et Hinnulus, dimin. inde. Ang. A little or yonge mule.
  • Muletour. Mulio, onis. m. ge. Vn mulitier. S.
  • Muletour, taking the fourthe parte of gaynes or wages. Quartarius.
  • Mullet a fishe. Mullus, Trigla, ae. mas. gen. Vn mulet vn mullet. S. Yet Had. Iun. sayth, Mullus and Bar­bus, signifie a barbel. And that Mugil and Ca­pito, is a mullet, but I scarse beleue it, vse therfore what semeth best for thy purpose.
  • Multiplie, or to encrease. Multiplicor, caris. Au­geo, es. Aucto, tas. Propago, gas. Multiplier. S.

    The ennemies multiplie, or encrease dayly. Ac­cessionem faciunt hostes, vel crescunt in dies sin­gulos. Les ennemies se multiplient de iour en iour. S.

  • Multiplying. Multiplicatio, Auctio, Accessio, Pro­pagatio, onis. f. g. Multiplication. S.
  • Multitude, and assemble of people. Multitudo, Agmen, Turba, ae. foe. ge. Multitude & assemblée de gens. S.
  • Multitude of beastes or cattell. Pecuaria, orū. n. g.
  • Multitude of people assēbled at playes & sightes. Theatrum, tri. n. ge. Les spectateurs. S.
  • Mu [...]chaūce, or silente. Ne gry, vulgò vsurpatur, nam est quo [...]dam adagium, in chil. Eras.
  • Murder, or to kyll one. Hominem conficere, Tru­cidare. Meurtrir quelqu'vn. S.
  • Murder. Homicidium, Caedes, is. foe. g. Internecio, Parricidium, Trucidatio, onis. f. g. Meurtre. S.

    To committe any murder. Parricidium susci­pere, Perpetrare caedem. Commettre quelque meurtre. S.

    To doo a murder. Caedem edere. Faire meurtre. S

  • Murder of kinsfolkes and parentes. Parricidium, Patricidium, cidij. n. g. Parentis vel cognati occi­sio. Parricide, meurtre ou homicide de pere ou mere, ou autre parente. Cal.
  • Murdrer. Carnifex, Homicida, Percussor, Sicarius, Plenus sanguinis. Meurtrier.
  • Murderer of his father, mother, kinsfolkes, or pa­rentes. Parricida, ae. com. gen. Quia tué son pere ou sa mere, ou aucun de ses parens. S.
  • Murmure, or grudge. Murmur, ris. Murmuratio, Admurmuratio, onis. f. g. Murmure. S. Et Mur­murabundus, a, um. Full of murmure.
  • Murmure, or to grudge. Muginor, aris. Murmuro, as. Susurro, as. Admurmuro, as. Murmurer. S.
  • Murmure betwene the teethe, or to muttre, as thei doo that are beaten. Gannire, Mutire, Mussare. Grommeler entre ses dens & se plaindre comme font ceulx qu'on bat. S.
  • Murmurer. Murmurator, oris. m. g.*
  • Murmuring. Admurmuratio, onis. f. g. Murmura­tio, onis. foe. g. Murmurement. S.
  • Murmuring, or litle noyse of anye thinge, as the sounde of bees, trees. &c. Susurratio, Susurrus, ri. Susurrum, ri. n. g.
  • Murre, or reume in the head. Grauedo, inis. foe. ge. Distillation du cerueau. S. Vide Rewme.
  • Murraye. Xerampelinus, a, um. vt Xerampelinae vestes, Garmentes of a murreye colour.
  • Murraye coloure. Ferrugo, ginis. foe. g.
  • Murrayne among beastes, or cattell. Lues, Mor­bus fluens, Morbus coeli. H.
  • Muscadell, a swete wyne. Vinum apianum, Vinum falernum. Vin moscatel. H.
  • Muse, or to study of a thing. Cogito, tas. Cogiter.
  • Musing. Cogitatio, onis. foe. ge. Cogitation. S.
  • Muses. Musae, Camaenae, Heliconiades, Pierides, Nymphae, Deae, Diuae comites. Chorus, Coetus Aganippidum, Heliconis alumnae, Thespiades, Hippocrinisatae. Text.
  • Mushronie, or todes stoole. Fungus, gi. Tuber, ris. n. g. Pezita, Boletus, ti. m. g. Potterō, ou mousseron.
  • Musicall, or pertayning to musike. Musicus, a, um. De musique. S.
  • Musician. Melicus, Musicus, ca, cum. Musicien. S.
  • Musike. Canor, ris. Symphonia, ae. Musica, Musice, ces. foe. ge. Musique. S. Et Canorosus, a, um. Full of musike. Musice, After good or true musike, & the place where musike is exercised. Odaea, * Odeum, ei. n. ge. Cal.
  • Musike discordant, or disagreing. Discordes mo­di, Symphonia discors, vel discordans. Musique desaccordant.
  • Musike vsed in comedies, and playes. Dorica.*
  • Muske. Moschum, Muschum. *Moschus, Muscus. Musc. H.
  • Maske catte. Muschus, * Mus odoratus, vel Pere­grinus. H.
  • Muskle, a fishe. Concha, chae▪ foem. ge. Musculus, li. m. g. Moule. H. Concha, Is any shell fyshe. And Concha, chae. f. g. The shell of a muskle. &c.
  • Muskle man. Conchyta, tae. m. g. *
  • Must. Oportet, bat. Impers. Il fault. S.
  • Mustarde. Sinapium, pij. n. g. Moustarde. S.
  • Mustard querne. Mola sinapina.
  • Mustard seede. Sinapi, Sinapis, pis. f. g. Seneué. Cal.
  • Muste, a kynde of newe wyne. Mustum, ti. neut. ge. Du moust. S.
  • Muste boyled to the thirde parte. Hepsema, Siraea, Sapa, pae. f. g. Plin. lib. 14. cap. 9.
  • Mustie, or dressed with must, or full of must. Mu­stulentus, a, um. Neb.
  • Musty, or swete as muste. Musteus, a, um. Mustu­lentus, ta, tum. Doulx comme moust. Cal.
  • Mute, or to chaunge. Mutare, Commutare, Demu­tare, Permutare, Immutare. Muer. Plaut.
  • Mutabilitie. Mutabilitas, tatis. foe. g. Inconstantia, ae. f. g. Mutabilité. S.
  • Mutable. Mutabilis, le. Instabilis, le, Des [...]lto [...]ius, a, um. Muable. Plaut.
  • [Page] Mutable, and inconstant man. Mobilis homo, Le­uis, Inconstans, tis. Homme muable. H.
  • Mutable of coloure. Versicolorius, a, um. * Versi­color, ris. om. gen. De couleur changeant. Cal.
  • Mutation. Mutatio, onis. f. ge. Commutatio, onis. Permutatio, onis. f. g. Mutation. S.
  • Mutilate, or to mayme. Mutilo, as. Admutilo, las. Mutiler. S.
  • Mutilate, or lacking a member, or maymed. Muti­latus, Demutilatus, ta, tum. Mutilé. S.
  • Mutten. Caro ouilla, Veruecina. Chair de mouton. H
  • Mutter. Mutio, is. Muginor, aris. Susurro, ras. Vi­de Murmure.
  • Mutter, reprouing a thing past. Admurmuro, as. Murmurer. S.
  • Muttrer. Susurro, onis. m. g.
  • Muttring. Susurratio, Susurrus, Susurrum, ri. n. ge. Murmurement. S.
  • Mutuall, as one for an other. Mutuus, a, ū. Mutuel.
  • Mutually. Mutuó. Mutuellement. S.
  • My, Vide Mi.
N. ANTE. A.
  • N, A lettre, and one of the halfe vowels in elder ti­me counted amonge the the liquids, whiche if it take the firste place in a woorde, some tyme ta­keth G before it, as Na­tus, Gnatus, Narus, Gna­rus. &c. And sometime in composition, where the letter C, followeth N, C is turned into G, as Quadringenti pro quadrincenti, & Quingen­ti pro quincenti. But in those woordes where N is not, C is reserued, as Ducenti. &c. In the notes of antiquitie, N was written for Non, vel Nec, Num, Nomen, Nepos, Nonius, Noster, Numisma, Numorum, Nascitur, Nisi, Numera­tor, Nostri, Nostrum, & Nau. Nauicula, vel Na­ues, vel Nauibus. Et No. Nobis, Nbl. Nobilis, Nc. Nunc, N. C. Non certe, vel N. C. Nero Claudius. N.C.S.N. Co. S.D.E. Notis ciuibus Senatus consulti suffragium datū est. N.C.N.P. Non clam nec praecariò. Et N.C.C. Non Ca­lumniae causa. &c.
  • Nabuchodonosor, the fourth kyng of Babylon, & the thirde kynge of the Chaldees, whome Be­rosus also nameth Nabugodrosus, and of the He­brues Nabuchadnazar. It is written that Na­buchodonosor, king of Babylon, caused a goldē Image to be made, whiche was fourty cubites hyghe, and sixe cubites thicke, and caused all the people to fall down and worshippe it, which Idolatrie, because Sidrach, Misach, and Abed­nago, would not doo, hee commaunded them to be cast bounde into an hotte burning ouen, but they were preserued by the almighty power of God, and they whiche caste theim in, consumed with the flambe. Reade the .3. chap. of Daniel.
  • Nagge. Equulus, Mannus, Equus pumulus. Che­ualet. H.
  • Naye. Vide No.
  • Naye sayer. Negatiuus. Negans, tis. om. gen. Niant Qui nie.
  • Naye saying. Negatio, onis. foe. g. Niement.
  • Naye to saye. Nego, as. Vide Denie.
  • Nayle. Clauus, ui. n. g. Vn clou. S. Et Clauulus, Cla­uiculus, li. Ang. A little or small nayle. Clouet. S.
  • Nayle of a balke, or beame. Trabalis clauus.
  • Nayle of brasse. Clauus aeneus.

    To nayle a thing. Clauo aliquid figere. Clouer quelque chose.

  • Nayle of the fingers, or toes. Vnguis, is. m. g. Ongle. Et Vnguiculus, li. m. g. A little or soft nayle. On­glet. S. Vngulatus, a, um. Hauinge fowle greate nayles. Qui magnos vngues habet. Cal.
  • Nayled. Clauatus, a, um. Cloué. S. But rather trim­med with nayles. Garni de clous. S.
  • Nayled vp. Suffixus, a, um. Particip.
  • Naked. Nudus, a, um. Nud. S.

    Halfe naked. Seminudus, da, dum. A demi nud. S.

  • Nakednes. Nuditas, tis. foe. ge. Nudité. S.
  • Naken, or to make naked. Nudo, as. Denudo, as. Mettre nud. S.
  • Naken, or to discouer the brestes, or pappes. Ex­papillo, as. Descouurir la poictrine. S.
  • Name. Nomen, inis. n. ge. Le nom. S.
  • Name by name. Nominatim. vt Appellare nomina­tim aliquem. Appeler aucun par son nom. S. To na­me or call one by his name.
  • Name of no estimation, an obscure name. Nomen obscurum, Nomē ignobile. Vn nom qui n'est point prisé. S.

    The true and propre name. Germanum nomē, Nomen solidum. Vray & propre nom. S.

  • Name, or to giue one a name. Nominare, Dicere nomen, Nomen facere, Imponere nomen ali­cui, Aliquem vocare, Nomen alicui indere. Bail­ler nom a aucun.
  • Name a thing, or to giue name to any thing. De­nominare, Nomen alicui rei dare, Notare res nominibus nouis. Bailler nom a quelque chose. S.

    To chaunge his name. Nomen sibi adoptare, Nomen commutare, Transnominare. Changer son nom. S.

    Tell me thy name. Loquere mihi nomen tuum. Nomen tuum memora mihi. Dy moy ton nom. S.

  • Name one at the fonte. Prodere nomen eius qui baptizatur. In lustrali lauacro nuncupare, vel nomine donare. Nomer quelqu' vn sur les fons. S.
  • Name, or to cal, or giue the sir name. Cognomino, as. Cognomen addere, Dicere cognomine. Sur­nommer. S.
  • Name, whiche we call the sir name. Cognomen, inis. n. g. Cognomentum, ti. n. g. Surnom. S.
  • Name called the Christian name, or the firste or [Page] propre name. Praenomen, inis. n. g. Le nom propre.
  • Named. Adpellatus, Nominatus, Nuncupatus, ta, tum. Nommé. S.
  • Named againe. Repetitus, a, um.*
  • Named to be agayne. Repetor, eris.*
  • Namely, or by name. Seorsum. Nomméement. S. Vt seorsum te saluto.
  • Namen, or to name. Adpello, as. Indigito, as. No­mino, as. Nuncupo, as. Allego, as. Nommer. S.
  • Namen agayne. Repeto, is.*
  • Names whiche be so difficulte that vnneth they may be pronounced or spoken. Contortuplicata nomina, Hoc est adeo dura & quasi confragosa vt vix efferri possint. Cal.
  • Naming. Nominatio, Adpellatio, Appellatio, o­nis. Nomenclatura, ae. foem. gen. Appellance nomi­nation. S.
  • Napkyn. Caesitium, Noëgaeum, Sacconia, Mucci­nium, dicitur Arnobio apto vocabulo, quod mi­nus appositè vocamus Sudarium. Eras. Strophi­olum vocat. Mouch [...]ir. H. Noëgaeum, Is a white napkyn.
  • Narowe. Iniquus, a, um, Angustus, a, um. Strictus, a, um. Arctus, a, um. Serré. S.
  • Narowe valeis betwene two hilles. Echi.*
  • Narowe waye. Angiportus, us. Angiportum, ti. n. g.
  • Narowe to make. Angusto, as. Arcto, as. Serrer. S.
  • Narowely. Anguste, Stricte, Arctè. Serréement. S.
  • Narre lyke a dogge whiche is madde. Hirrio, ris. Cal.
  • Narratione. Narratio, onis. f. ge. Narration. S. Nar­ratiuncula. diminut. Ang. A little or short tale, or narration. Petit recit ou narration. Cal.
  • Nation. Genus, eris. Natio, onis. f. g. Vne nation. S.
  • Natiue. Natalis, le. Natiuus, a, um. Genuinus, a, ū. Natif. Germanus, a, um. Naif. S.
  • Natiue countrey. Natale solum.
  • Natiuitie. Natiuitas, Ortus, us. Partus, us. mas. ge. Natiuité. S.

    Daye of the natiuitie of any one. Natalis, Nata­le, Natalitium, ij. Dies natalitius, Dies natalis. Le iour de la natiuité d' vn chascun. S.

  • Nature. Genius, ij. Minerua, ae. Natura, ae. foe. gen. Ingenium, ij. n. g. Nature. S.

    Good nature. Bonitas ingenij, Bonum ingeniū. Bonne nature. S.

  • Nature of mettall. Natura metallica. Nature de metal. S.
  • Nature of the grounde. Ingenium soli. La nature de la terre. S.
  • Nature of the countrey. Conditio regionis. La na­ture du païs. S.

    To retourne to his nature, to come to him selfe agayne, and vse his olde maners. Ad ingenium redire, vel ad se redire, Ad se & mores suos redi­re. Retourner à sa nature. S.

    To doo a thing against his nature, and incli­nation. Aduersante natura quicquam facere, In­uita Minerua facere. Faire quelque chose contra sa nature & inclination. S.

    Against nature. Monstrosè, Prodigiosè, Praeter naturam. Contre nature. S.

  • Naturall. Genuinus, a, um. Ingenuus, a, um. Nati­uus, a, um. Naturalis, Viuus, a, um. Naturel. Cal.
  • Naturall delectation. Genius, ij. Mart.
  • Natural power or vertue, or the power of nature. Virus, indecli. n. g. Nonius è Lucret. lib. 2.
  • Naturall, or peculiar. Genuinus, a, um. Peculiaris, & natiuus. Propre & naturel. Cal.
  • Naturall speache. Sermo genuinus.
  • Naturall strengthe. Viuacitas, tatis. f. g. Viuacité.
  • Naturally. Natura, ablat. Sponte naturae, Natura­liter. Naturellement. S.
  • Naue of a carte whele. Apsis.*Modiolus, li. m. ge. Est modiolus in rota, cui affixi sunt radij. Plin. Le moyeu d'vne roue. S.
  • Nauewe herbe, hauing but three leaue. Lapsana, Lapsanapus. It is a kinde of rapes.
  • Naughtie, nought, or hurteful. Malus, la, lum. Pra­uus, a, um. Malignus, na, nū. Nocens, tis. Mau [...]ais.
  • Naughty, and vyle persones. Quisquiliae, arū. Cic. Vide Nought.
  • Nauy. Classis, sis. foe. ge. Armée de mer. S.
  • Nauy trimmed to fight. Procincta classis, ad pugnā parata. Vne armée preparée à la guerre. H.
  • Nauill. Vmbilicus, ci. m. ge. Nombril. H. Et Vmbili­catus, a, um. Made lyke a nauill. Fait en la facon de nombril. Cal. Vmbilicatim. Of the fashion of a nauill.
  • Nauntes in Fraunce. Condiuicnum, ni. n. g. Ptol.
  • Nay, Vide Nai.
N. ANTE. E.
  • NEase, or to snease. Sternutare, Sternuere. Esternuer. S.

    To make to nease. Euocare sternuta­menta. Cels. Faire esternuer. S.

    Medecine that causeth to nease. Sternutamen­tum, ti. n. g. Plin. Medicament qui faict esternuer. S.

  • Neasing. Sternutatio, onis, foe. ge. Sternutamentū, ti. n. g. Esternuement.
  • Neate. Bos, uis. com. ge. Beuf ou vache. S.
  • Neate beastes. Armenta, orum. Properly a hearde of great cattell. Troupeau de gros bestail. S.
  • Neate house. Tugurium, ij.*Stabulum, li. neut. ge. Estable. S.
  • Nece. Neptis, is. foe. ge. Niepce. S.
  • Necessary. Necessarius, a, um. Requisitus, a, ū. Ne­cesse, Necessum. Necessaire. S.

    Very necessary. Pernecessarius, a, um. Fort ne­cessaire.

  • Necessary for iourney, or for the waye faringe, as bread, drinke, meate, money, or any other thing. Viaticum, ci. n. g. Tout ce qu' on porte auec soy pour passer le chemin, soit viande ou argēt. S. Et Vinticor, aris. To prouide, prepare, or make prouisiō ne­cessary for iourneying.
  • [Page] Necessary for to be vsed. Vtensilis, le. Neb.
  • Necessary thing. Operaepretium, tij. neut. ge. Chose necessaire. S.
  • Necessaries apte to pastime, or playe. Adluditurae, arum.*
  • Necessary matter, or cause. Grauis causa. Chose ne­cessaire. S.
  • Necessaries of housholde. Vtensilia, orum. neut. g. Vtensiles. S.
  • Necessary it is. Necesse est, oportet, Opus est, Re­quisitum est. Necessarium est. Il est necessaire. S.

    It is very necessary. Peropus est, Pernecessariū est. Il est fort necessaire. S.

  • Necessarely. Necessariò, Necessariè. Necessairement.
  • Necessitie. Aporia, ae. Egestas, tis. Indigentia, ae. In­citas, tis. Inopia, ae. Necesse, Necessum, Necessi­tas, Necessitudo, inis. foe. g. Necessité. S.

    Thou hast brought, or caste thy selfe into this necessitie. Hos tu tibi ipse cancellos necessitatis circundedisti. Teipsum compegisti in has angu­stias. Tu t'es mis e [...] ceste necessité. S.

  • Necessitie of nature. Requisita naturae.
  • Necke. Collus, Collum, Ceruix, cis. Col. H.
  • Neckerchiefe. Strophium, phij. n. gen. Vn gorgias ou collet de femmes. S.
  • Nedefull, or nede. Opus, Adiect. indeclin. Besoing.

    It is nedefull, or behoueth him that is wery to reste him. Opus est fessum quiescere. Il est besoing qui celuy qui est las, se repose. S.

    When it is nede, or nedefull. Vbi opus poscit. In loco. Quand il en est besoing. S.

    I wyll sende thee the reste whē nede requireth. Caetera appositè tibi mandabo, vel suo tempore. Ie te manderay le reste quand il en sera besoing. S.

    What nede I speake of the multitude of fishes? Quid multitudinem piscium dicam? Qu'est il be­soing de parler de l'abondance des poissons. S.

    What nede I declare howe great the loue of brute beastes is, in bringinge vp those whiche they haue engendred. Quid dicam quātus amor sit bestiarum in educandis quae procreauerunt? Que est il besoing que ie parle de la grand amour que les bestes ont a nourrir ce qu'elles ont engendré. S.

  • Nede, lacke, or to wante. Egeo, es. Indigeo, es. De­ficio, cis. Careo, es. Auoire faulte de ce qu' on voul­droit auoire. S.
  • Nede to haue. Necesse, vel opus habere.
  • Nedefull. Necessarius, a, um. Vtilis, le. Necessaire. S.
  • Nedefully. Necessario, Vtile, Necessariè. Vt supra. Necessarily.
  • Nedy. Egenus, a, um. Indigens, tis. Inops, pis. Indi­gus, a, um. Egens, tis. Necessiteux. S. Et Egestuosus, a, um, Inopiosus, a, um. Ang. Very nedy.*
  • Nedle. Acus, cus. foe. g. Aguille. S.
  • Nedle of a diall. Versoria, ae. foe. g.
  • Nedle of a shipmans compasse. Versoria, ae. foe. ge. Esguille. Pals.
  • Nedle, or tongue of a balaunce, or beame. Examen, inis. n. g. Languette d'vne balance. S.
  • Negation, or a denying. Negatio, onis. foem. gen. Negation. S.
  • Negatiue, or that denieth. Negatorius, a, um. Infi­cialis, le. Negatif. S. Vide Deny.
  • Neglecte. Negligo, is. Omitto, is. Posthabeo, es. Postpono, is. Negliger. S.
  • Neglected. Neglectus, Omissus, Posthabitus, Post­positus, a, um. Negligé. S.
  • Neglecting, or little regarde, or negligence. Ne­glectus, us. m. g. Negligence. S.
  • Negligence. Incuria, ae. Negligentia, Acedia, ae. f. g. Indiligentia, Inertia, Segnities, vel Segnitia, Oscitantia, Otiositas, tatis. f. g. Negligence. S.
  • Negligence and slougishenesse in dressing, and ad­orning any thing. Impolitia, ae. f. g. Negligence & paresse d'accoustrer & orner quelque chose. S.
  • Negligent. Discinctus, a, um. Incuriosus, Negligēs, Indiligens, Oscitans, Somniculosus, sa, sum. Negligent. S.
  • Negligently. Discincte, Negligenter, Oscitabūde, Oscitanter, Otiosè, Indiligenter, Segniter, Som niculosè. Negligemment. S.
  • Neighe lyke a horse. Adhinnio, is. Hinnio, is, ire. Hennir. S.
  • Neighing. Hinnitus, tus. Et Adhinnitus, tus. m. ge. Hennissement. S.
  • Neighbour. Propinquus, Proximus, Vicinus, ni. m. ge. Accola, ae. com. ge. Voisin. S.
  • Neighbourhead. Conuicinium, Propinquitas, ta­tis. foe. g. Proximitas, Vicinetum, Vicinia, ae. Vi­cinitas, tatis. foe. ge. Voisinage. S.
  • Neither coife, neither breache. This was a kinde of breaches that men ware in the colde weather vnder their longe coates in olde tyme, & were called nether coifes, or nether breatches. Subli­gar, Subligaculum, Femoralia, Feminalia, Su­perior bracharum pars, Pudenda & femora ob­tegens. Brayes. H.
  • Neither parte. Subterior pars, * Pars inferior vel infima.
  • Nephew, or neuiew. Nepos, tis. m. g. Nepueu. S.
  • Neppe, or cattes mynte, an herbe. Calaminta, Ne­peta, tae. Et Officin. Nepita. Herbe au chat. H.
  • Nere. Propinquus, a, um. Proximus, a, um. Prochain.
  • Nere. Propinque, Proxime, Prope, Ad, Secundum, Iuxta. Pres ou aupres. S.
  • Nere by. Prope, Proxime, Quā proximè. Tout pres.
  • Nere hande. Prope. Pres. S.
  • Nere of kynne. Propinquus, a, um. Parent. S.
  • Nerer. Citerior, ius. Propinquior, ius. Proprior, Proximior, ius. Plus pres. S.
  • Nerer. Citerius, Propinquius, Propius, Aduerb. Plus pres. Cal.
  • Nernes. Propinquitas, Proximitas, tatis. foem. gen. Propinquité, Proximité. S.
  • Neste. Nidus, di. m. g. Vn nid d'oiseau. S. Et Nidulus, li. m. g. A little neste. Petit nid. S.
  • Neste of byrdes. Domus auium, vt Virgil. Anti­quas domos auium diruit. Hee destroyed, or cast downe the olde byrdes nestes.
  • Nestle, or builde nestes. Nidifico, as. Nidulor, aris. [Page] Faire vn nid, nicher. Cal.
  • Nestor, the name of a Grecian, whiche liued three mennes ages. Nestor, toris. m. ge. Pylius senex, senex ter aeuo functus, Neleïus, Nelides, à patre Neleo, & rex Pylius. vt Iuuenal.
    Rex Pylius (magno si quicquam credis Homero)
    Exemplum vitae fuit à cornice secundae.
    Foelix heu nimium, qui tot per saecula mortem
    Distulit, atque suos iam dextra computat annos.
    King Nestor (if thou credit ought
    To Homer great do giue,)
    Example was of blissed life
    Nighe long as crowe to liue.
    O to to bliste that draue of death
    So many ages oulde,
    And yet at last of all his years
    Obserue accompte that coulde.
  • Nete. Lepidus, a, um. Net. S.
  • Nete, clene, or trimme. Mundus, a, um. Nitidus, da, dum. Net, Pur S.

    Very nete. Permundus, da, dum. Fort net. S.

  • Nete, or deintie. Lautus, a, um. Opiparus, a, um.
  • Nete to make, or to make cleane. Abstergere, Fe­bruare, Eluere, Emaculare, Mundare, Emunda­re, Munditias facere, Nitidare, Purgare, Depur­gare, Expurgare, Tergere, Verrere, Euerrere. Nettoyer. S.
  • Nete to be. Niteo, es. Nitesco, scis. Estre poli & net. S
  • Netely, cleanely, finely. Munditer, Nitidè, Polité. Nettement. S.
  • Netenesse, cleanlynesse. Munditia, vel mundities, Nitor, Puritas, Synceritas, tatis. f. g. Netteté. S.
  • Netenes in fare. Lautitia, ae. foe. ge.
  • Netenes in gesture and woordes. Lepor, oris. Le­pos, oris. mas. ge.
  • Nether. Neu, Neue, Adu. Ne l'vn ne l'autre. S. vt Cae­sar. Neu se, neu Pompeium. Neither hee nor Pompeye. Ne luy, ne Pompee. S.
  • Nether dead, nor alyue. Néue viuus, neue mor­tuus. Ne mort, ne vif. S.
  • Nether this, nor that. Néue hoc, néue illud. Ne ceci ne cela. S.
  • Nether the one, nor the other, Neutre. Neuter, tra, trum. Ne l'vn, ne l'autre, neutre.
  • Nether, loues other. Neuter alterum diligit. Ils ne s'aiment point l'vn l'autre. S.
  • Nether hurtes other. Neuter alteri officit. L'vn ne nuit point à l'autre. S.
  • Nettle. Vrtica, ae. foe. ge. Orti [...]. S.
  • Nettle called a blynde nettle, archaungell, or dead nettle. Vrtica labeo, Lamium, Vrtica mortua, vel iners. Ortie morte. H.
  • Nette. Cassis, is. Macula, ae. Rete, tis. n. g. Sinus, us. Vne retz. Et Cassiculus, li. Reticulus, li. mas. gen. diminut. Ang. A little nette. Vne petite retz. S.
  • Nette being little, or halfe a nette. Semiplagium, gij. n. g. Rete paruum. Cal.
  • Nette called a dragge. Tragum, Verriculum. Vide Dragge.
  • Nette called a swepe nette. Panagron. Retis genus quod omnia capit. Cal.
  • Nette for great fyshe. Sagena, ae. Idem quod verri­culum apud latinos. Cal.
  • Nette for to trusse vp a womans head. Reticulū. li. n. g. Vne coeffe. Cal.
  • Nette with great holes, or that is wyde knytte. Rete rarum, Rete grandi macula. Vne retz qui ha grands trous. S.
  • Nette caster, or layer. Retiarius, ij. By translation hee that trappeth his enemy.
  • Nette or snare wher with deare is takē. Tēdicula, lae. f. g. Laqueus quo cerui capiuntur. H.
  • Nette lyke, or fashioned lyke a nette. Reticulatus, a, um. Faict en facon de retz. S.
  • Nettes of the chasse. Plagae, arum. f. ge. Rariora re­tia. File, ou retz de chasse. H.

    To make, knitte, or weaue nettes. Texere pla­gas, sinus, retia, vel maculas. Faire les retz. S.

  • Neuer. Ad calendas Graecas, Nunquam. Iamais. S.

    I neuer sawe him after. Nunquam post illa vi­di. Iamais depuis ie ne le vei. S.

    I neuer harde this man before to daye. Istunc hominem nunquam audiueram ante hunc diē. Iamais ie ne l'auoye ouy deuant ce iour. S.

    I am so afflicted as neuer was man. Ita sum af­flictus, vt nemo vnquam. Ie suis si affligé, que iamais personne ne le fut plus. S.

  • Neuer a man, or neuer a one. Nullus, la, lum. Ne­mo, inis. com. ge. Nul homme. S.
  • Neuer so little. Paululum modo, Quicquid paux­illum. Vide Little.
  • Neuertheles. Attamen, Eò secius, Interea, Tamen, Tametsi, Veruntamen, Verum. Toutesfois. S.

    And yet neuerthelesse hee taught many. Neceò secius plurimos docuit. Suet.

  • Neuer to thriue. Frugem non facere, Nunquàm rem facere.
  • Neuers in Fraunce. Augustonemetum, ti. n. ge.
  • Neuiew Nepos, tis. m. g. Nepue [...]. S. Vide Consan­guinitie the table.
  • Neuiewes sonne. Pronepos, tis. mas. gen. Fils de mon nepueau. S.
  • Newe. Nouus, a, um. Nouellus, a, um. Recens, tis. Nouueau. S.
  • Newe begonne. Nouitius, a, um. Tout nouueau. S.
  • Newe castle toune. Orrea, ae. foe. g. Ptol.

    After a new fashion. Nouo modo. Plaut. A la nouuelle mode. S.

  • Newe founde gentleman. Nouus homo. Salust.
  • Newe made. Refectus, Nouatus, Reconcinnatus. Interpolus, la, lum. Innoué, renouellé. Cal.
  • Newe made eftsones. Rediuiuus, a, ū. Made yonge agayne, or liuely.
  • Newe made to be. Reficior, ceris.
  • Newe Moone. Intermestris luna, Nouilunium, Noua luna. Cic. Lune nouelle. S. Vide Moone and Chaunge.
  • Newe officer. Suffectus, ti.*
  • Newe wyne. Mustum, ti. n. g. Vide Muste.
  • Newe yeres gifte. Apophorêtū, Strena, ae. Estreine.
  • [Page] New to make. Instauro, as. Nouo, as. Reconcinno' as. Recudo, dis, Renouo, as. Reparo, as. Nouello' as. Innouare, Renouellare, Integrare, Redinte­grare. Innouer, faire nouueau.
  • Newe to make againe. Renouo, as. Renouello, as. Renouueler. S.
  • Newly. Nouiter, Nuper, Noue, Recenter, Recens. Nouuellement. S.
  • Newes. Nuntius, Nuntium, tij. n. g. Nouuelle. S.

    Good newes. Euangelium, Bonus nuntius. Bonne nouuelle. S.

    You brynge me good newes. Bene hercle denū ­tias. Vous me dites bonnes nouuelles. S.

    Plesaunt newes. Lepidum nuntium. Nouuelles plaisantes. S.

    To receiue newes. Nuntium accipere. Receuoir nouuelles. S.

    Ill newes. Aduersi nuntij, Tristes nuntij. Mau­uaises nouuelles.

    Bearer of ill newes. Obnuntiator, toris. Bud. Porteur, ou rapporteur de mauuaises nouuelles. S.

    Bringer of good newes. Euangelus, li. m. g. Qui apporte bonne nouuelle. S.

    Bringer, or inuenter of false newes. Pseudan­gelus, Vanus nuntius. Reporteur de mauuaises nou­uelles. S.

    A maker, or forger of newes. Famigerator, to­ris. m. g. Bud. Faiseur de nouuelles. S.

    Oulde newes, stale newes. Obsoleti nūtij. Bud. Vielles nouuelles. S.

    To brynge, or beare newes. Nuntiare, Perferre nuntium, Deferre nuntium. Porter nouuelles. S.

    To telle newes. Nuntiare, Renuntiare. Dire nouuelles. S.

    Haste thou harde any newes out of the coun­trey? Ecquid habes à patria noui? Ecquid noua­rum rerum à nostraribus accipisti? An scis à no­stris quidquam noui, à nostris: id est à nostrati­bus. Nam nostri & vestri, pro nostrates & vestra­tes probati authotes saepe dicunt. Scais tu point quelques nouuelles du pais. Cord.

    Thou tellest me good newes. Bene nuntias, Iu­cundum mihi adfers nuncium, Magnam nuncias voluptatem. Tu me dis bonnes nouuelles. Cord.

  • Next, Proximus, a, ū. Secundus, a, ū. nom. Prochain.
  • Next, or next by. Iuxta, Penes, Proxime, Secundum Secus. adu. Prochainement, Tout aupres. S.
  • Next adioyning. Contiguus, a, um. Propinquus, a, um. Proximus, a, ū. Ioignant, touchant contre. Cal.
  • Next after by succession. Succellaneus, a, um. Suc­cessor, oris. m. g. Successeur. Cal.
  • Next daye. Proximo vel altera die, Secundo die, Or the daye after. Vide Daye.
  • Next neighboure. Propinquus, Proximus, a, um. Prochain. S.

    My next neighbour. Vicinus è proximo. Plaut. Mon prochain voisin. S.

  • Next to vs. Citimus, ma, mum. Tresprochaine en ca. S
  • Ney. Vide Nei.
N. ANTE. I.
  • NIcromancer. Nicromantes, Nicromanti­cus. Nigromantien. S.
  • Nicromancers stone. Synochitis. Plin.
  • Nicromantie. Necromantia, ae. f. g. Nicromance.
  • Nigarde. Auarus, Parcus, Restrictus, Tenax, cis. Chiche. S.

    A great nigarde. Praeparcus, ca, cum. Triparcus, ca, cum. Fort chiche. S.

  • Nigarde out of measure. Parcè parcus. Chiche oul­tre mesure. S.
  • Nigardly. Auarè, Parcè, Parciter, Restricté. Chi­chemēt. et Perparcè. Very nigardly. Fort chichemēt
  • Nigardshippe, or nigardnesse. Auaritia, Parcitas, Parsimonia, Tenacia, Tenacitas, Illiberalitas, Ma­lignitas, tatis. foe. ge. Chicheté. S.
  • Nighe. Attiguus, a, um. Finitimus, Propinquus, Proximus, Secundus, a, um. Voisin. S.
  • Nyghe. Circa, Fere, Iuxta, Prope, Propinque, Pro­xime, Secundum, Secus, Ad. Aupres. S.
  • Nyghe at hande. Pronus, a, um.*
  • Nighe ioyning. Finitimus, a, um. Ioignant. S.
  • Nighe, or well nighe. Ferè. Presque. S.
  • Nighe to. Iuxtim, Propè. Pres, aupres, Ioignant. S.
  • Nighe to, or by. Iuxta. praepos. Pres. vt Iuxta geni­torem astat virgo. The mayde stādeth nighe, or by her father.
  • Nighe vnto a citie, or whiche standeth before, or nighe a towne. Anteurbanus, a, um. Quod est vrbi propinquum. Fest.
  • Nighe to be, or at hande. Insto, as. Adsum, es. Im­mineo, es. Praesto sum. Assisto, tis. Estre pres. S.
  • Nigher. Propinquior, Propior, ius. Citerior, Proxi mior, nom. Plus pres. S.
  • Nigher. Propinquius, Propius. adu. De plus pres. S.
  • Nighnes. Affinitas, Propinquitas, Proximitas, ta­tis. foe. ge. Prochaineté, voisineté. Cal. Referred also to kynred.
  • Night. Nox, ctis. foe. ge. Nuict. Et Nocturnus, a, um. Pertaining to the night, or of the night. De la nuict. S. Et Pernox, ctis. Nox perpes. During the night tyme. Vt noctē perpetem dormire. Plaut. To sleape all night long. Dormir toute la nuict en­tiere. S. Et Concubia, vel intempesta, vel multa nox. The dead or deepe part of the night.
  • Nightcappe. Nocturnus pileus, Nocturnum pi­leum. Vn bonnet de nuict. Cord.

    Thou hast neade of a nightcappe. Opus est tibi nocturno pileo. Il te fault vn bonnet de nuict. S.

    In the night, or by nighte. De nocte, Per noctē, Noctu. De nuict, ou par nuict. S.

  • Night crowe. Cicina. ae. Nycticorax, Coruus no­cturnus. Cresserelle. Pals.
  • Night, darke somewhat. Sublustris nox.
  • Night shade herbe. Faba inuersa, vel lunaria, Sola­num somnificum, Soporificum, vel somniferum. Vua lupina, Vua vulpis. Officin. Solatrum vel Morella. Morelle. Dod.
  • [Page] Night wandrer. Noctiuagus, gi. m. ge. Qui nocte vagatur. Errant & vagant de nuict. Cal. Et Solifu­gus, Lucifugus, Nycterobus, Bud. Qui ne va qui de nuict. S. A night walker.
  • Night watcher. Tenebrio, onis. m. g. Idem.
  • Nightwitche. Ama, ae. f. g. Strix vel fortè vesꝑtilio.
  • Night to be almoste, or well towarde. Aduesperas­cit, Imperson. Et vesperascit. It groweth to­ward night. Il vient sur la vespre. S.
  • Nightingale. Aedon, Lucinia, Philomela, Acredu­la, Lucinia. Rossignol, Roussignol. H.
  • Nill, a small ashe that flies foorthe of the furnais where brasse is melting, & stickes cōmonly in y e top of the furnais, or vaulte of the house where such mettal is wrought & tried, It is very good for the eyes. Pompholyx, lygis. Officin. Nil albū Tuceam Arabes vocant, cuius species est spodos. Plin. siue spodiū vulgare. Lege. Plin. li. 34. ca. 13.
  • Nimble. Agilis, le. om. ge. Habile du corps, Alaigre. S.
  • Nimblenes. Agilitas, tatis. f. g. Alaigreté. S.
  • Nimbly. Agiliter. Abuerb. Ligierement, Alaigremēt.
  • Nymphe. Nympha, phae. foe. ge. Nymphe. S.
  • Nine. Nouē. Neuf. S. Et Nouenarius, a, ū. Of nine, or the nynthe. Neufiesme. S.
  • Nine dayes space. Nouendium, Nouem dierum spatium Espace de neuf iours. Cal.
  • Nine hundreth. Nongenti, tae, ta. Neuf cens S.
  • Nine ounces. Dodrans, tis. Nouuncium, Pondus vel mensura nouem vnciarum. Neuf onces. S.
  • Nine yeres space. Nouennium, nij. n. g.
  • Ninetine. Nouēdecem, Vndeuiginti, Viginti mi­nus vno. Dixneuf, Vingt moins vn. Cal.
  • Ninetenth. Vndeuigesimus, vel vndeuicesimus, ma, mū. Decimus nonus. Dixneufuiesme. Cal.
  • Ninthe. Nonus, a, um. Nouenus, a, um. Neufiesme. S.
  • Ninth daye after the buriall daye, called the ter­ment daye. Sacrum nouendiale.*
  • Nintie, or fourscore & ten .90. or .lxxxx. Nonaginta, Adiect. Nonante, ou quatre vingts & dix. S.
  • Nintithe, or the foure score and ninth. Nonagesi­mus, a, um. Le nouantiesme. S.
  • Ninty yeares oulde. Nonagena [...]ius, a, um. Qui ha quatre vingts & dix ans. S.
  • Ninty folde, or nyntye tymes. Nonagies. Abuerb. Nonante fois. S.
  • Nippe or to pinche. Premo, is. Stringo, is. * Sūmis digitis comprimere, vel premere. Pincer. S.
  • Nippe rootes, whereby they may growe freshlier. Delumbare radices.
  • Nippes or nippinges. Compressiones, num. f. ge.
  • Nitte. Lens, dis. foe. ge. Lende. H.
  • Nitty, or full of nittes. Lendiginosus, a, um.*
N. ANTE. O.
  • NO. Haud, Nō, Nequaquā, Minime. Ne, nō.

    It coulde come no better waye to passe. Haud potuit melius fieri. Il ne se pouoit mieulx faire. S.

    Whiche is of no great price. Haud magni pre­tij. Plaut. Qui n' est pas de grand pris. S.

  • No doubte, without doubte, or certainly. Non du­bie. Sans doubte, certainement. S.
  • No body was at home. Solitudo ante hostiū, Ter.
  • No, in no wyse. Nequaquam, Minime gentiū, Mi­nime omnium. Nullement. S.
  • No man. Nemo, Nullus, la, lum. Nulle homme. S.
  • No man at this present, or vntill this daye. Ne­mo dum.*
  • No man is ignoraunt of this, all y e world knowes this. Nemo hoc nescit. Cic. Personne ne l'ignore, Tout le monde le scait. S.
  • No where. Nullibi, Necubi, Nusquam. E [...] nul lieu.
  • No where at all. Nusquā gentiū. Nusquā omnino.
  • No whether. Nusquam, vt Te nusquam mittam. I wyll sende thee no whether.
  • No wher at all. Nusquam gentium. Vt supra.
  • Nobilitie. Claritas, Claritudo, Generositas, Inge­nuitas, Nobilitas, Splendor, ris. m. g. Noblesse. S.
  • Noble. Augustus, a, um. Clarus, a, um. Eximius, Ge­nerosus, a, um. Ingenuus, a, ū. Heroicus, Illustris, Nobilis, le. Splendidus, Stolatus, a, um. Super­bus, a, um. Antiquus, a, um. Noble. S. ¶Augustus Is applied to such to whom we say your grace, your maiestie.
  • Noble, a piece of golde called an Edward. Eduar­dus nobilis, Eduardeus. Bud. Vn noble Eduard. S.
  • Noble called a Rose noble., Rosatus, Nobilis ro­satus. Bud. Vn noble à la rose. S.
  • Noble contrey. Antiqua terra. Noble terre. S.
  • Noble man. Magnas, tis. Magnatus, ti. Heros, ois. Vir nobilis & illustris. Homme noble & vertueux. Et nobilis, Vt agit se pro nobili. Bud. Hee saithe hee is noble. Il se dit noble. S. Et primores viri, He­roes, Nobiles & illustres viri, Noble men. The nobles, or nobilitie.
  • Noble of bloud, or of a noble house. Clarus gene­re, Natalibus clarus, Clarus & nobilis. Noble.
  • Noble women. Heroinae, Heroides, Primores foe­minae, Praecellentes foeminae, Principes foeminae, Illustriores foeminae. Femmes par excellence nobles & vertueuses. S.
  • Noble to make. Nobilito, as. Nobilem facio, Dig­nitatem addo. Anoblir. S.
  • Nobles of the realme. Megistanes, Proceres. Vt supra. Noble man. &c.
  • Nobly. Clare, Nobiliter, Splendide. Noblement. S.
  • Nobly with grace, or maiestie. Auguste. Aduerb.
  • Nock of an arrowe, bowe, spindle. &c. Crena, Inci­sura sagittae, quae neruū admittit, Incisura etiā ar­cus cui neruus inseritur dū tēditur arcus. Le cren. Et Tenus, nus. m. g. Also the nocke of the bowe.
  • Nodde. Nutus, us. m. g. Le signe qu'on fait de la tèste. S
  • Nodde with the head. Innuo, is. Nuto, tas. Faire signe de la teste. S.
  • Noddle, or the hinder parte of the head. Occiput, tis. Occipitium, tij. n. g. Le derriere de la teste. S.
  • Noe the Patriarcke, signifying rest, called also Ia­nus, and Vortumnus, sonne of Lamech, who by diuine comaundement, made the Arcke before [Page] the great floudde, and therein was preserued with his wyfe, three sonnes, and both kyndes of all creatures. The age of this Noe reade in Genesis, & the entier story of him, the descrip­tion of y e Arcke, S. Augustine sheweth at large.
  • Noye, or to hurte. Noceo, ces. Obsum, es. Officio, cis. Nuire. S.
  • Noyfull, noysome, or hurtfull. Nociuus, a, um. No­cuus, a, um. Sonticus, a, ū. Tepidus, a, ū. Nuissant.
  • Noynte. Lino, is. Illino, is. Vngo, is. Exungo, is. In­ungo, is. Perungo, is. Oindre. S.
  • Noint about. Circunlino, is. Oblino, is. Oindre tout entour. S.

    To noynte vnder. Superinūgere. Oindre par dessus

    To noint, or chafe very much with any liquour. Perlinere, Perlinire. Fort oindre, & frotter de quel­que liqueur. S.

  • Nointed. Vnctus, a, um. Delibutus, a, um. Illitus, a, um. Oinct. S.

    Whiche is nointed with sweete smelles and o­dours. Nimbatus, a, um. Qui est oinct d'odeurs, & senteurs. S.

  • Nointing, or annointing. Vnctio, onis. Inunctio, o­nis. Perunctio, onis. f. g. Vnction. S.
  • Noyse. Rumor, ris. Sonitus, us, Sonus, i. Sonor, ris. Strepitus, us. Tumultus, us. m. gen. Noise son. Cal. ¶Rumusculus. dimi. Ang. A litle noyse. But So­nor, is more aptly a great noyse. Vn son fort. Cal. Et Tumultuosus, a, ū. Ful of noyse. Plein de bruit.
  • Noise made in heauines, or wayling with cryinge out. Plangor, oris. Eiulatio, onis. Eiulatus, tus. Planctus, tus. m. g. Plorement en criant. S.
  • Noyse, or clapping of handes, or feete. Plausus, us. Strepitus, us. m. g. Frappement des maiens l'vne con­tre l'autre en signe de ioye. S.

    A great noyse. Fremitus, tus. m. g. Grand bruit. S.

  • Noyse of the handes, or feete. Strepitus, tus. mas. g. Bruit qu'on fait des pieds, ou des maiens. S.
  • Noyse made with the mouthe, the lippes fastened together, the vsage whereof is moste commonly where one speaketh to a horse. Poppysmus, mi. Poppysma, atis. n. ge. Vn son de bouche. Cal. Inue­nal. Affirmeth that it is also the noyse with the handes in lyke case.
  • Noyse maker alofte. Altisonus, a, ū. Qui sonne haute clair, ou d'en laut. Cal.
  • Noise of Bees. Bombitatio, onis. Bombus, bi. m. g. Bourdonnement de mouches à miel. Cal.
  • Noyse of any thing. Murmur, ris. néut. gen. Bruit, murmure, S. Et Murmurillum, li. neut. ge. dimin. A little noyse. Petit Bruit. S.
  • Noyse to make, or to sounde. Crepo, as, pui. Incre­po, as. Sono, as. Concrepo, as. Instrepo, is. Con­strepo, is. Edere tumultum, Sonitum praebere, Voces habere. Strepo, is. Tumultuo, as. Tono, as. Detono, as. Edere strepitum, Fremo, is. Mu [...] ­muro, as. Persono, as. Bruire, sonner. S.

    To make a great noyse, & sounde. Displodo, is. Faire grand bruit, & grand son. S.

    To make a soft noyse. Susurrare. Faire vn bruit bas

    To make a great noyse wyth the feete or other wise. Strepere, Strepitare. Adstrepere, Ob­strepere, Prostrepere. Faire grand bruit des pieds, ouautrement. S.

    To make a noyse all about. Circumstrepere. Faire bruit tout à l'entour. S.

    To make a noyse with others. Interstrepere. Faire bruit auec d'autres. S.

  • Noyse to make oftē. Strepito, as. Faire bruit plusieurs fois, & souuent. S.
  • Noyse to make with clapping handes, one against another. Plaudo, is. Plodo, is. Replaudo, is. Frap­per les maiens l'vn contre l'autre
  • Noyse to make with the feete. Supplodo, is. Frapper du pied contre la terre. S.
  • Noyse to make with wailing, and weeping. Eiulo, as. Braire. S.
  • Nombe to be, or a sleepe, as hande or foote is. Ob­torpeo, es. Obtorpesco, cis. Cic. The hand was a sleape, or benommed. Manus obtorpuit. Cic.
  • Nomber. Numerus, ri. m. g. Nōbre. S. Et numeralis, le. Pertaining to numbre. Appartenant a nombre.

    To fill the nombre. Numerum explere. Accō ­plir le nombre. S.

    To put out of the nōbre of citezins. A, vel è nu­mero ciuiū segregare. Debouter du nōbre des citoyēs.

    To waxe, or come into a smal nombre. Raresce­re. Deuenir en petit nombre. S.

    You were not of the nombre. Non eras in eo al­bo. Tu n'estois pas du nombre. S.

    Wee were a great nōbre, almoste two hundred. Frequentes fuimus ad ducentos. Nous auons esté en grand nombre, iusques à deux cens. S.

    To be more in nombre. Vincere numero. Estre plus en nombre. S.

    Of which nombre I am. Quo in numero ego sum. De nombre desquels ie suis. S.

    To put, or place him in the nōbre of the Gods. Describere in deos, In deorū numero collocare, Referre in deos. Mettre au nombre des dieux. S.

    Out of nombre, or whiche one can not nombre. Supra numerum. Qu'on ne scauroit nombrer. S.

    The art of nōbring, called Arithmetike. Arith­metice, ces. foe. ge. L'art de nombrer. S.

  • Nomber of a thousand. Chilias, adis. Gell. Nume­rus qui mille continet. Cal.
  • Nombre of twoo. Binarius numerus.
  • Nōbre of 7. referred to time, as to dayes or yeres, Hebdomada, ae. Hebdomas, dis. It is also a we­eke. Septimana, ae. f. g. Sepmaine. S. ¶ By the pro­phecy of Iohn, Hebdomas, is seuen yeares.*
  • Nombre of eight on the dice, sice deux, twoo qua­ters, sincque trois. Stesichorites. Poll.
  • Nombred. Numeratus, a, ū. Recensitus, a, ū. Nōbré.
  • Nombre, or to recken. Numero, as. Recenseo, es. Annumero, as. Dinumero, as. Enumero, as. Nu­merum inire, vel referre, Cōprehendere aliquid numero. Nombrer. S.
  • Nomber to, or adde to in nomber. Annumero, as. aui. Annombrer, Adiouster. S.
  • [Page] Nombrer. Numerarius, Numerator, ris.
  • Nombring. Numeratio, Recensio, onis. Recensus, m. g. Nombrement. S.
  • Nombring of names, and surnames. Nomencla­tio, Nomenclatura, rae. foe. ge. Vn denombrement de noms, & surnoms, de plusieurs choses. S.
  • Nombring of people. Census, us. m. ge. As to cesse or nombre. Habere censum.
  • Nominate. Nomino, as. Nommer. S. Vide Name.
  • Nominatiue case. Rectus siue nominatiuus casus, est prima vox, qua rem aliquam nominamus, vt crebrius in rudimentis gramatices reperitur.
  • Nonable. Impotens, tis. om. gen Impotent. Cal.
  • Nonabilitie, or vnabilitie. Impotentia, ae. f. ge. Im­puissance. Cal.
  • Nonage, a terme of the commune lawe, signifying not of full age. Alienior aetate, Pupillaris aetas, vel annus.
  • Non suit in the lawe. Tergiuersatio, onis. f. ge.
  • Non suit to be in action. Cadere causa, vel formu­la, Tergiuersor, aris. Causam amittere, Litē per­dere vel amittere, Lite cadere. Perdre son proces. S.
  • Non vsage. Desuetudo, inis. f. g. Desaueustomance. S.
  • None. Nullus, a, um. Nemo. Nul. S.
  • None at all. Nemo homo, Pro nemo hominum.
  • None els, or besydes that. Praeterea. Aduerb. Oultre ce. S.
  • None of them. Neuter, ra, rum. Ne l'vn ne l'autre. S.
  • Noone. Meridies, ei. m. g. Midi. S. Meridianus, a, ū. Perteining to noone, or of noone. De midi. S.
  • Nooning, noone reste, or sleaping on the day time. Meridiatio, onis. foe. ge. Le dormir sur iour. S.
  • Nophice, or one newly entred into any profession. Neophitus.
  • Nor. Nec, Neu, Non. Ne. S.

    Neither aliue, nor dead. Néue viuus, Néue mortuus. Cic. Ne vif, ne mort. S.

    Neither this, nor that. Néue hoc, Néue illud Ne ceci, ne cela. S.

    Neither hath there byn a more better man, then Aphricane, nor a more worthier, and renoumed. Nec melior vir fuit Africano quispiam, nec cla­rior. Il n' y eut iamais homme meilleur que Africain, ne qui fust plus reno [...]me. S.

  • Nor yet. Nedum, Neue.
  • North, or the north parte of the worlde, right a­gainst the South. Boreas, ae. Septentrio, onis. f. ge. Septentrion, ou la partie septentreonale a l'opposite du midi. S.

    A place in the northe. Boreus, Septentrionalis locus. Lieu Septentrional. S.

  • Northwynde. Boreas, reae. Aquilo, onis. mas. ge. Le vent de [...]ise, North, ou vent de North. H. Et Borea­lis, le. Boreus, a, um. Aquilonaris, re. Aquilonius, a, um. Of the North. De bise. S.
  • Northeastwynde. Caurus, Corus, Argestes, Iapyx. Northest, vent de gale [...]ne. H.
  • North parte of Scotlande. Orcas, dis. ¶Et sunt or­chades appellatae. 40. insulae de quibus supra, In Britayne and Englande: Tamē secundū Pom­po. sunt insulae Oceani septentrionalis. 30. nu­mero vltra Britanniam, & Hiberniam parū in­ter se distantes.
  • Northstarre, called the lode starre. Boreus polus.
  • Northwest wynde. Caecias, ae. m. gen. Northeuest. H. But Ptol. Placeth it in his tables for the East Northeast wynde, and calleth the Northweast wynde Chorus.
  • Northen men, or people of the northe. Brigantes, Alauorsi, Alanorsi. Ptol.
  • Nose. Nasus, si. masc· gen. Nez. H.
  • Nose bridge, or the particion whiche standeth be­twene the twoo nosethrylles. Interfinium, Isth­mus, Intersepimentum, vel discrimen narium, Imbrex narium. La taille des narines. H.
  • Nose turning vpward lyke an apes nose with opē nosethrelles. Nasus resimus. Nez recrochu, camuz.
  • Nose like an eagle, or an haukes bill. Nasus aqui­linus vel aquilus. Nez aquilin. H.
  • Nose tippe, or the ball of the nose. Nasi orbiculus, Pirula, à piri forma. Le bout du nez. H.
  • Nose blede herbe. Millefolium. Stratiotes, Super­cilium veneris. Millefueille. H.
  • Nose gaye. Fasciculus, li. m. gen. Cic. Vn bouquet de fleurs, ou senteurs. S.
  • Nose of a shippe ende, extreme part, toppe, or such like. Coronis, dis. f. g. Mart.
  • Nosethrylles. Alae, arum. Nares, riū. Nasi forami­na, siue fenestrae nasi. Les narines. H.
  • Nosed flat. Camurus, Simus, Resimus nasus, Simo, onis. Camus. H.

    A nose as flatte as a cake. Naris sima. Mart.

  • Not. Haud, Minime, Non, Nequaquā, Ne, Neu­tiquam. Non. S.

    Not before the newe Moone. Non ante lunam nouam. Non point deuant la nouelle lune. S.

    Not without a cause. Non iniuria, Non ab [...] re. Non sans cause. S.

  • Not long ago. Non ita pridem. Cic. Il n'y à pas fort long temps. S.
  • Not necessary. Superuacuus, a, um. Superuacaneus, a, um. Ne seruant de rien, superflu. S.
  • Not one foote further. Nusquam pedem. Terent.
  • Not one man. Nemo vnus. Liu. Point vn seul. S.
  • Not onely. Non duntaxat, Non modo, Nec modo, Nedum, Non solum, Non tantum. Non seulemēt.
  • Not onely the warres of our owne countrey, but also those of foraine countreis. Non domestica solum, sed etiam externá bella. Non seulement les guerres de nostre pais, mais aussi celles des estranges.
  • Not sauory, or without sauour. Infatuatus, a, um. Insulsus, a, um. Sans saueur. S.
  • Notwithstanding. Attamen, Tamen, Tandem, Ve­runtamen. Toutesfoys. S.
  • Not yet. Nihil dum, Non dum. Non encore, non point encore. S.
  • Notable. Insignis, ne. Notabilis, le. Signatus, a, um. Notable. S.
  • Notable signes. Insignia, orum. n. g. Virg.
  • Notable to make. Insignio, is.
  • [Page] Notably. Insignite, Insigniter, Notabiliter. Nota­blement. S.
  • Notary publike. Actuarius, Scriba, Tabellio, onis. m. g. Greffier. S
  • Notary which writeth vnder an other instrumēts or plees. Notarius, rij. m. gen. Escriuain qui escript soubs aucun. S.
  • Notaries whiche take stipulations. Rogatarij.
  • Note, or marke made in a booke. Annotatio, onis. Nota, ae. f. ge. Vne note ou marque qu' on fait en vn liure. S.
  • Note made in a booke. Alopius,* Asteriscus, ci. m. g. Signum est ad paruae stellae similitudinem, quo in scribendo saepius vtimur, quum variant exem­plaria. &c. Cal.
  • Note. Annoto, as. Praescribo. Adnoto, as. Insignio, nis. Noter. S.
  • Note diligently. Animaduerto, is. Ausculto, as.
  • Note, or marke secretly. Subnoto, as. Noter, & mar­quer tacitement. S.
  • Nothing. Hilum, li. Nihil, Nihilum, Nil, Recte. Rien. S. Donat. Inquit, Nunquid velis? rogo, re­cte ait, ipse abeo.

    I asked him whether he would any thing, hee aunswered, nothing. Rogo nunquid velit, Recte inquit. Terent. Rien. S.

  • Nothing exceadinge superfluous, or nothinge to muche. Nequid nimis, Adagium, quod ab alijs in hunc modum profertur, Ne quid nimis, ne quid minus, aurea mediocritas.
  • Nothing worth. Nauci, indeclin. Titiuilitium, tij. n. g. Chose de nulle valeur.
  • Notice, or knowledge. Notitia, ae. Cognitio, onis. f. ge. Notice, cognoissance. Cal.
  • Notifie. Notifico, as. Notum facere, Innotesco, scis. Notifier. S.
  • Notingam castell in Englande. Rage.
  • Noting, entituling, or marking for remēbraunce. Annotatio, onis. f. g. Note, marque. S.
  • Notorious, manifest, or euident. Notorius, a, um. Manifestus, Publicus, Manifestarius, a, um. Ma­nifest, ou euident. Cal.
  • Notorious to make, to diuulgate, or make mani­feste. Manifesto, as. Publico, as. Diuulgo, as. Di­uulguer, ou manifester. S.
  • Notoriously, or manifestly. Manifestè, Manifestò, Notoriè, Publicè, Vulgò. Manifestement. Cal.
  • Now. Iam, Ad praesens, Modo, Nunc. A ceste heure.
  • Nowe a dayes. Hoc aeuo, Nunc temporis, Hijs tē ­poribus, Hoc aetatis. En cest aage. S.
  • Nowe, and then, sometyme. Quando (que). Aucunesfois.
  • Nowe euery daye. Iam indies, Prope diem.
  • Nowe go to. Age, Agite. Aduerb. Temp, or auāt. S.
  • Nowe late, or a prety whyle since. Iamdudum, Mo­do, Olim. Il y a asses long temps. S.
  • Nowe one, and then another, by turne, or which is made one after an other. Alternus, a, um. Qui se fait l'vne apres l'autre. S.
  • Nowe one, nowe another. Alternis. Aduerb. Alter­nis vicibus, Alterne, Alterna vice, Per vices, Vi­cissatim, Vicissim, Alternatim. L'vn apres l'autre.
  • Nought, or naught. Hilum, li. n. g. Vide Nothing.
  • Noughty, or vngracious. Improbus, Peruersus, Prauus, a, um. Malignus, a, um. Nocens, tis. om. gen. Mauuais. S.
  • Nought and wicked. Deter, siue Deterus, a, um. Mauuais, & meschant. S.

    Thou bendest neither th'one way, nor th'other, but arte euen iumpi [...] starke noughte. Nec de­pendes, nec propendes, quin malus, nequamque sis. Tu es droictement mauuais. S.

    To make nought. Deprauare. Faire mauuais. S.

  • Noughtines, or wickednes. Malignitas, atis. Pra­uitas, atis. Malitia, ae. f. g. Mauuaistié. S.
  • Noughtines couered, and hyde. Inuoluta integu­mentis nequitia. Mauuaistié couuerté, & cachée. S
  • Noughtly. Improbe, Peruersé, Prauè, Malè, Mau­uaisement. S.
  • Nourice. Nutrix, cis. Alumna, ae. * La nourice. H. Nutricula, ae. dimi. Ang. A litle or yong nource. Petite nourrice. Cal. Et Nutritius, a, um. Pertey­ning to nourishing, Appartenant à nourrir. Cal.
  • Nources husbande. Nutritius, tij. Nourrissier. H.
  • Nourisherie. Gynaecêum, cêi. n. g.
  • Nourishe. Alo, is, lui, litum, vel altum. Alumno, * Alumnor, aris. Focillo, as. Foculo, as. Foueo, es. Enutrio, is. Innutrio, is. Cibo, as. Educo, as. Edu­co, cis. Ephibeo, es. Sustollo, is. Tolero, as. Nu­trico, as. Pasco, scis. Tollo, is, sustuli, Nutrio, is. Adnutrio, is, iui. Nourrir. S.
  • Nourishe, or cherishe againe, to restore to his na­ture, strengthe, and estate. Refoueo, es. Renu­trio, is. Remettre en nature, en vigueur, & estat. S.
  • Nourishe or bring vp his childe from the byrthe. Attollere partum. Nourrir son enfant. S.
  • Nourished. Alitus, Pastus, Nutritus, a, um. Altus, a, um. Qui est nourri. S.
  • Nourisher. Altor, oris. Alitor, oris. Educator, oris. Nutritor, oris. m. g. Nourisseur, qui nourrist. S.
  • Nourisher of Bees, or he whiche hath the charge, and gouernement of bees. Apiarius, rij. masc. ge. Celuy qui à la charge, & gouernemeut des mouches à miel. Cal.
  • Nourishing. Educatio, onis. Nutritus, tus. Nutri­catio, onis. Nutricatus. m. g. Nourrissement. S.
  • Nourishing meates. Focula ventris. Colum. Nour­rissements, viandes. S.
  • Nourishing naturally, or by kinde, as the earthe doth. Almus, a, um. Alibilis, le. om. g. Nourrissant. Sometime the earth it selfe is sayde Alma, be­cause we haue our sustenaūce thereof, as Alma tellus. The earthe whiche nourisheth vs. Qui nous nourrist. S.
  • Nouryshement. Alimentum, Alimonia, Alimoniū, nij. Alitura, ae. Cibarium, rij. Cibatus, tus. Nu­tritus, tus. Nutrimentum, ti. n. g. Nourriture. S.
  • Nourishementes. Focula, orum. Nutrimenta, orū. neut. gen. Nourrissements. Cal.
  • Nouriture. Nutricatus, us. m. g. Nourriture. S.
  • Nourture, or good maners. Mores, orū. m. g. Iuue.
N. ANTE. V.
  • NVmbde, or takē. Syderatus, a, um. Stupidus, a, um. Torpidus, a, um. Engourdi. S.

    Whiche is numbde, or benommed with colde. Torpidus frigore. Qui est tout engourdi de froid. S.

    Membres numbde, or benommed. Membra stu­pida. Membres engourdiz. S.

    To be numbde, or benommed. Torpere, Torpes­cere. Estre engourdi. S.

  • Nūbdnes, or taking of y e lymmes. Syderatio, Stu­por, ris. Stupiditas, atis. Torpor, oris. mas. ge. En­gourdissement. S.
  • Number. Vide Nombre.
  • Numerable. Numerabilis, le. om. gene. Qui se peut nombrer. Cal.
  • Nunne. Sanctimonialis, Sacra virgo, vel consecrata, Monacha, chae. f. g. Vne nonnain. S.
  • Nurse. Vide Nourice.
  • Nursegardens, as seedes, settes for gardēs, slips, springes, or yonge settes. Semina, inum. Surcu­li, orum. m. g. Semences, iectons, ou bourgeons. S. Et Surculosus, a, um. That hath many slippes. Qui ha force iectons, ou bourgeons. S. & Surcularius, a, ū. Pertaining to slippes. Appartenant a iectons. S.
  • Nutte. Nux, cis. Noix. H. Et Nucula, dim. Ang. A little nutte. Petite noix. noissille. Cal. Et Nuceus, a, um. Of a nutte. De noix. Cal.
  • Nutte called a chestnutte. Castanea, Sardiana glās. Chastaigne. H.
  • Nutte called a fylbearde. Nux auellana. Auelline. H
  • Nutte called a walnutte. Basilica nux, Nux regia, Iuglan [...], dis. f. g. Vne noix. S.
  • Nutte cracker. Nucifrangibulum, li. n. g. Plaut.
  • Nuttemigge. Carion, Myristicon, Mosthocarion, Nux muscata, Myristica nux vel odorata, Nux vnguentaria. Noix muscade ou muguette. H.
  • Nutte shale. Putamen, inis. n. g. Escaille de noix. S.
  • Nutte kernell. Nucleus. Noyau. H.

    The pill or thinne huske of the kernell of a nut. Nuclei tunica. H.

  • Nutte of a crosbowe. Astragalus arcubalistae, in cu­ius cana [...]iculo spiculum locatur. Noix d'arbaleste.
  • Nuttes with very thinne shales. Apinae, arum. f. g.
  • N. Ante. Y. Vide N. Ante. I.
O. ANTE. B.
  • O, Is the name of a vowel, which hath diuers significations, and is founde either an aduerbe of calling, as, O Syrus, where is Aeschinus? ô Syre, Aeschinus vbi est? Terent: or an Inter­iection of sorowe, as, O wretche that I am. O me perditum. O me afflictum. O moy homme perdu. S: Of disdayning, as, O what boldnes. O audaciam. O la hardiesse. S: Of mirthe, as, O happy chaunce. O factum bene. O que c' est bien faict. S. &c. H ioyned vnto him, maketh him of more vehemencie: as, Oh, I am an honest man. Oh, Probus homo sum. Plaut. Also in the notes of antiquitie, O A Q signified Omnes a­liquos.
  • O good childe. Euan.
  • Obedience. Allubescentia, Obsequium, ij. Obediē ­tia, ae. Morigeratio, onis. Auscultatio, onis. Ob­sequela, lae. f. g. Obedience.
  • Obedient. Audiens dicto. Moriger, ra, rum. Mori­geratus, a, um. Obediens, tis. Obsequēs, tis. om. ge. Obeissant. S.
  • Obedient to his father. Proindulgens in patrem, Obediens patri, Morigerus, a, um. Obeissant à son pere. S.

    An obedient harte. Animus subiectus. Vn cueur obeissant. S.

    To be obedient to his father and mother. Co­lere pietatē. Estre obeissant à son pere, & à sa mere. S.

    To make obedient. Cogere ad obsequium. Ren­dre obeissant. S.

  • Obedient to be at an others commaundement. In potestate aliena esse.
  • Obediently. Obedienter, Obsequenter. Obediēment.
  • Obey. Allubesco, scis. Ausculto, as. Cedo, is. Impe­rata facere, Accipere imperium, Cedere alicui, In authoritate alicuius esse, Obsequor, eris. Se­qui amicum, Secundo, as. Deseruio, is. Morem gero, ris. Morigeror, aris. Obaudio, is. Obsecun­do, as. Obedio, is. Obtempero, as. Pareo, es, ui. Obeir. S.

    To obeie the sentence of the Iudge. Iudicata re stare. Obeir à la sentence du iuge. S.

    To obeye the ordinaunce of the senate. Stare de­creto Senatus. Obeir à l'ordonnance. S.

    I will obeye your wyll. &c. Parebo tuis manda­tis, exequar tua mandata, effectum dabo, quod mandasti, tuae voluntati parebo, morem geram, obsequar, obtemperabo. sequar voluntatem tuā. meam voluntatem ad tuam aggregabo, cum tua comiungam. tuae voluntati mea voluntas seruiet. tua mihi voluntas lex erit, atque norma.

    To obeye the lawes. Legibus credere. Obeir aux loix. S.

    Not to obeye. Imperium respuere, Detrectare imperia, Abnuere imperium. Ne vouloir obeir. S.

    To make to obeye. Cogere ad obsequium, Ad obsequium redigere. Faire obeir. S.

    He hath geuen aunswere that he wyll obeye the court. In potestate se curiae, vel imperij iudicia­lis futurum respondit, vel curiae dicto audientem futurum. Il à respondu qu'il obeira à la Cour. S.

    Willingly to obey the sentence, or iudgement. Iudicatum vltro facere. Voluntairement obeir à la sentence. S.

  • Obey iudgement. Stare arbitrio.
  • Obeying. Obediens, tis. Parens, tis. Obsequens, tis. [Page] Morigerus, a, um. Audiens dicto. Obeissant. S.
  • Obeysaunce. Obauditio, onis. Auscultatio, onis. Morigeratio, onis. Obedientia, ae. Obsequela, lae. Obtemperatio, onis. f. g. Obeissance. S.

    To denye obeissaunce, and wyll not obeye. Re­spuere imperium, Aspernari imperium, & ab­nuere, Detrectare, vel recusare imperium. Refu­ser obeissance, & ne vouloir obeir. S.

  • Obiect. Obiecto, as. Obijcio, cis. Obiecter, ou obijcer. S

    To obiecte in reproche. Obijcere aliquid cri­mini, vel in loco criminis, aut vt probrum, Op­probrare, Vitio vertere. Obijcer pour reproche. S.

  • Obiected. Obiectus, a, um. Iecté, & mis au deuant. S.
  • Obiecting. Obiectus, us. Obiectio, onis. Obiecta­tio, onis. f. g. Obiection. S.
  • Obiection. Idem.
  • Obiection by waye of reproche. Opprobrium, rij. n. g. Opprobre, reproche. S. Et Opprobriosus, a, um. He that is full of suche obiections.*
  • Oblation. Oblatio, onis. Donarium, rij. Oblatum, Libatio, onis. Libamen, nis. n. g. Oblation. S.
  • Obligation. Chirographus, Chirographum. Nex­us, us. Obligatio, Syngrapha, ae. Syngraphus, i. Antipocha, Syngraphum, i. Cedule, obligation. H.
  • Obliuious. Obliuiosus, a, ū. Oubliant. Cal. Obliuieux
  • Obloquie. Obloquium, ij. Vocula, ae.*
  • Obscure. Obscurus, a, um. Tenebrosus, a, ū. Tene­bricus, a, um. Tenebricosus, a, um. Obscur. S.

    Somewhat obscure. Subobscurus, a, um. Aucu­nement, ou quelque peu obscur. S.

    Very obscure. Perobscurus, a, um. Fort obscur. S.

    An obscure light. Lux maligna. Lumiere obscure. S

  • Obscure, or to darken. Obducere rebus tenebras, Obnubilo, as. Obscuro, as. Praeumbro, as. Offun­dere tenebras, Caliginem inducere, vel obdu­cere. Obscurcir. S.

    To speake obscurely, and couertly. Abscondito loqui. Parler obscurement, & couuertement. S.

  • Obscurely, or darkely. Obscuré. Obscurement. S.
  • Obseruation. Obseruatio, onis. f. g. Obseruation. S.
  • Obscuritie, or darkenesse. Caligo, inis. f. g. Obscurité. Tenebrosité. S.
  • Obseruaunce. Obseruatio, onis. Obseruantia, uan­tiae. f. g. Obseruance. S.
  • Obserue. Expecto, as. Obseruo, as. Asseruo. Obseruer.
  • Obstacle. Obstaculum, Offendiculū, li. Obex, icis. Obiectaculum, li. n. g. Obstacle. S.
  • Obstinacie. Obstinatio, Pertinacia, Peruicacia, ciae. f. g. Obstination, & fermeté de propos opiniastrise. S.
  • Obstinate. Obfirmatus, Obstinatus, Pertinax, cis. Peruicax, cis. Refractarius, a, um. Obstiné. S.
  • Obstinate persone. Capito, onis. Pertinax, Tricipi­tinus, Opinator vehemens. Opiniastre. S.
  • Obstinate to be, or to stande stifly against all men. Obfirmare viam▪ Obfirmare animū, Obfirmare se, Obstinare. S' obstiner a l' encontre de tous. S.

    Be not so obstinate, be not so stiffe. Ne tam ob­firma te. Ne t' obstines pas si fort. S.

  • Obstinately. Obfirmate, Obstinate, Perfracte, Per­tinaciter, Peruicaciter, Praefracte. Obstine [...]ment. S.
  • Obtayne. Adipiscor, eris. Assequor, eris. Nanciscor, ris. Obtineo, es. Potior, iris. Consequor, eris. Ob­tenir. S.

    Let me obtayne this one thinge at thy handes. Sine te hoc exorē. Pren que ie obtienne ce la de toy.

    He hath obtayned that he hoped. Assequutus est quod sperabat. Il à obtenu ce qu' il esperoit. S. Est voti compos.

  • Obtayne a matter. Tenere causam. Suet.
  • Obtayne by chaunce, or fortune. Sortior, iris. Sor­tito capio, vel Sorte consequor. Cal.
  • Obtayne by crafte, dissimulation, or falshode. Ob­repo, pis. vt Obrepere ad magistratus.
  • Obtayne by desyre, or requeste. Impetro, as. Conse­qui, Obtinere. Obtenir et impetrer ce qu'on demādoi [...]
  • Obtayne by desire. Lito, as. Fest.*
  • Obtayne fauour before an other, or firste. Praeuer­tere animum alicuius.
  • Obtayne eftsones. Renanciscor, ris. Neb.
  • Obtayne a matter in iudgement. Caussam tenere apud iudices. Cic.
  • Obtayne pardon. Parere gratiam.
  • Obtayned. Adeptus, a, um. Nactus, a, um. Conse­quutus, ta, tum. Obtenu. S.
  • Obtayned by crafte, or falshode. Obreptitius, a, ū.
  • Obtayned by desire, peticion, or requeste. Impetra­tus, ta, tum. Impetré. S.
  • Obtayning. Adeptio, onis▪ f. g. Obtenne. S.
  • Obtayning, or getting by collusion, or crafte. Ob­reptio, onis. f. g. Vlpian.
  • Obtestation. Obtestatio, onis. f. ge. Cic. It is pro­perly where one taketh God to wytnes. & Ob­testor, aris. To take God to wytnes.
O. ANTE. C.
  • OCcasion. Ansa, ae. Locus, ci. Occasio, onis. f. ge. Occasion. S. & Occasiuncula, ae. diminut. Ang. A little, slender, or small occasion. Petite occasion. Cal.

    Soubdayne occasion. Breuis occasio. Soubdaine occasion. S.

  • Occasion was offered. Facultas accidit. L' occasion se presenta. S.

    To haue occasion, and cause. Causam habere. Auoir occasion, & cause. S.

    To giue one occasion to offende. Locum peccā ­di praebere. Bailler occasion de pecher. S.

    To giue occasion of death. Causam mortis af­ferre. Donner occasion de mort. S.

    To leese occasion. De esse occasioni. Perdre l'oc­casion. S.

    To take occasion. Capere causam, Arripere cau­sam, Capere, vel Captare occasionem. Prendre occasion. S.

    By occasion. Per occasionem. Occasionellement. S.

  • Occasion present. Ostētata occasio. Occasiō presentée.
  • Occasion one to saye euyll. Locum vituperandi re­linquere, Sermonem dare alicui. Bailler occasion à aucu de mesdire. S.
  • [Page] Occasion to giue. Causam alicui afferre, Materiam praebere, Dare vel offerre occasionem, Dare an­sam. Donner occasion. S.
  • Occasion to sinne, geuen by an other. Scandalum, li. neut. gen.
  • Occident or the west part of the world. Occidens, tis. Occident. S.
  • Occidentall. Occidentalis, le. om. ge. Occidental. S.
  • Occupation. Ars, tis. Artificium, cij. n. ge. Mestier. S. Negotialis, le. Ang. Pertaining to occupation.

    An occupation litle esteamed. Ars humilis. Me­stier de peu d'estime. S.

    Men of occupation. Opifices & tabernarij. Cic. Gens de mestier. S.

    To leaue his occupation. Se arte sua remouere. Delaisser son mestier. S.

  • Occupation, or deprehension, a figure in Retho­rike. Catalepsis, Occupatio, onis, f. g. Occupation. S
  • Occupation by continuall, or long possession. Vsu­captio, onis. Capio, onis. f. g. Vlpian.
  • Occupation, crafte, or mistery. Techna, ae. Ars, tis. foe. g. Mestier. S. Technicus, a, um. Hauing an oc­cupation. Technides, dis. A man of occupation. Vide supra.
  • Occupation of husbandrie, or tillage. Villicatio, onis. foe. gen. Colum.
  • Occupation, or vsage. Vsus, us. m. g. Vsage. S.
  • Occupie or to vse. Occupo, as. Vtor, eris. Fruor, e­ris. Vser. S.

    To occupie him selfe for a certayne tyme in any thing. Tempus alicui rei tribuere, Occupare in re aliqua animum. S'occuper quelque temps à quel­que chose. S.

    To occupie, or exercise him selfe. Exercitatio­nem suscipere, Exercere se. S'exercer. S.

  • Occupie before, or firste. Praeoccupo, as.
  • Occupie husbandrie. Villico, as. Villicor, aris. La­bourer les terres. S.
  • Occupied or bussed about any thing. Occupatus, a, ū. Applicatus, a, ū. Occupé. S.

    Which is not occupied in matters publique. Feriatus à negotijs publicis. Qui n'est point occupé aux affaires publiques. S.

    To be occupied, or exercised in warre. Habere vsum belli. Estre exercité à la guerre. S.

  • Occupied to be busely in any thing. Summam in re aliqua operam ponere, Noctes dicsque rei a­licui studere. H.
  • Occupier in husbandrie, or tillage. Villico, nis. Vil licus, ci. Vide Husbandman.
  • Ocean sea. Oceanus, ani. m. ge. La grande mer. S. Per Seruium, & Solinum, Oceanū, ni. n. g. Per Cape­rum, & Prob. Aliquando appellatiuum est, vt cū partes, & aliquando proprium, vt cum mare ip­sum significet.
  • Ocean or of the ocean. Oceanus, a, ū. vel Oceanius, a, ū. D'ocean. S.
  • Ocker. Ochra, ae. f. g. De l'ocre.
  • October, moneth. October, bris. masc. gener. Le mois d'octobre. S.
O. ANTE. D.
  • ODde, or not euen. Impar, ris. om. g. Qui n'est point pareil. S.
  • Odious. Inuidiosus, Inuidus, a, um. Inui­sus, Odiosus, a, um. Stolidus, a, um. Odieux. S.
  • Odoriferous, or which giueth a good odour. Aro­maticus, Odoratus, Odorifer, ra, rum. Spirans, tis, om. ge. Qui rend bonne odeur. S.
  • Odour, or sauoure. Odor, oris. m. g. Odeur. S

    A delicate odour, or sauour. Odor mollissimus. Odeur delicate. S.

    A strong odour, or smell. Odor acer. Fort odeur. S

    A naughty odour, or sauour. Foedus odor, vel in­suauis, Graueolentia, Grauis odor, vel malus. Mauuaise odeur. S.

    A great odour, or smell. Eximius odor, aut vehe­mens. Grande odeur. S.

    An odour somewhat strong. Subgrauis odor. O­deur vn peu forte. S.

    Rose of small odour, or sauour. Angusti odoris rosa. Rose de petite odeur. S.

    A very strong, and mightie odour, or sauoure. Odor potentissimus. Odeur tresforte, & puissante.

    To giue a good odour. Odorare, Odorē iacta­re, Redolere, Spirare. Rendre bonne odeur. S.

    To recouer his odour, or smell. Odorem rursus capere. Recouurer son odeur. S.

    To cast an odour or sauour. Odorem trahere. Iecter odeur. S.

    To giue a great, and strong odour, or sauoure. Grauiter spirare. Rendre vne grande, & forte odeur.

O. ANTE. F.
  • OF. A,, Ab, Abs, De, Ex. De. S.
  • Of a long time, space, or season. Per multas aetates. Liu. Long temps durant. S.
  • Of all kynde, or of euery sorte. Omnifarius, a, um. Omnigenus, a, um. De toutes sortes. S.
  • Of al kynde, or of euery kinde. Omnifariā. aduerb.
  • Of all the people. Populatim. Aduerb. Caecil.

    Yf of any place. Sicunde. Adu. Si de quelque lieu.

  • Of an other fashion, or maner. Aliusmodi. Caes. D' autre sorte & maniere. S.
  • Of euery kynde. Omnigenus, a, um. Vt supra.
  • Of euery man. Viritim. Aduerb.
  • Of euery one. Singillatim. Aduerb.
  • Of his own accorde, nature, or wyll. Suapte na tura, Sponte, Vltró. De son bon gré, & franc vouloir. Et Spontaneus, a, um. That whiche is done of his owne accorde. Quod est voluntarium. Cal.
  • Of one tyme. Syncronos, Comtemporaneus.
  • Of one voyce. Vniuocus, a, um. & Vniuoce. Aduer.
  • Of what countrey. Cuias, tis. om. g. De quel pais.
  • Of what countrey is hee? Cuias est? De quel pais est il? S.
  • Of, or from what place. Vnde. Aduerb. Dont, don. S.
  • Of, or from what place soeuer. Vndecunque, Vn­deunde. [Page] De quelque lieu que ce soit. Cal.
  • Of whence. Cuias, tis. om. ge. Vt supra.
  • Offall of any thing. Excretum, ti. n. g. Columel.
  • Offall of beanes. Fabalia, ium. n. ge. It is rather the stalkes of beanes. Vn fauat de feues. Cal.
  • Offence, or faulte. Admissum, Crimen, Culpa, De­lictum, Lapsus, us. Noxa, ae. Offensa, Peccatum. Erratum, ti. Mendum, di. Menda, ae. Noxia, ae. Praeuaricatio, onis. Vitium, tij. n. ge. Laesio, onis. f. g. Offence, ou faulte. S. Et Offensiuncula, ae. dimi. inde. Ang. A little or small offence. Petite offense.

    To committe any offence, or faulte. Commereri culpam, aut noxiam, Noxiam admittere, Offen­dere, Culpam in se admittere, Culpam contra­here. Faire quelque faulte. S.

  • Offence great and haynous. Piaculum, li. n. g. Virg.
  • Offence punished by death. Capitale facinus, Quod poena luitur. Fest.
  • Offence whiche maketh gilty. Reatus, tus. mas. ge. Paulus iuriscons.
  • Offence worthy death. Capitalis noxa.
  • Offende. Admitto, is. Committo, is. Delinquo, is. Hostio, is. Molesto, as. Offendo, is. Pecco, as. Ra do, is, si. Offenser. S. et Molestus, a, ū. Angl. That whiche doth offende.

    To offende one. Commereri aliquid erga alte­rum, Offendere aliquem, Laedere. Offencer aucun.

  • Offende little, or somewhat. Suboffendo, is. Offen­cer aucunement. S.
  • Offende the lawe. Discedere à Iure. Cic.
  • Offende statutes. Violare sanctiones.
  • Offending. Offensans, tis. om. ge.
  • Office. Munus, eris. Officium, Pars, tis. f. g. Office. S. Praetura, ae. Et Officialis, le. Pertaining to an office. Quod ad officium pertinet. Cal. Praetura, Is the office properly of him that is Praetor. Preture, office de Preteur. Cal.

    The noble office of a Iudge. Officium iudicis honorarium. Le noble office du iuge. S.

    A seditious office. Tribunatus turbulētus. Office seditieux. S.

    To doo the office of a consull. Obire munus cō ­sulis, Munus consulare sustinere. Faire l' office de consul. S.

    To doo well the office of an Emperoure. Im­plere vices imperatoris. Faire bien l' office d' em­pereur. S.

    To doo th'office of a iudge. Iudicis officiū pro­mere. Faire l'office d'vn iuge. S.

    To put one from his office for euer. Abrogare alicui magistratum in perpetuum. Priuer quel­qu'vn de son office à tousiours. S.

  • Office of a baylife, catchepole, or suche lyke. Appa­ritura, ae. foe. ge. Suet.
  • Office of a courte, where as writtes and such lyke are taken foorth. Exhedra scribarum, Officium, Cella actuaria, Scribarum officium, Promptua­rium litium, Tabulariū, Officiū actorū Curiae & scribarū, Armamētarium causarum. Le greffe.
  • Office, or authoritie, wherein fiue bee associate. Quinqueuiratus, us. m. g. Cic. As the numbre of the officers be, so must you take the latine, as if twoo men be in ioynte office. Duumuiratus, If three men, Triumuiratus.
  • Office, or commen dutie. Munia, orum. n. g. Colum. As, to doo the charge, and office of a kyng. Ob­ire regis munia. Faire la charge, & office du roy. S.
  • Office within a princes courte, or palayce. Palati­num officium.
  • Officer, or magistrate. Magistratus, tus. m. ge. Offi­cier, ou magistrat. S.
  • Officer, bayliefe, cathpole, sargeaunt, or summer. Conquisitor, Stator, ris. Apparitor, oris. m. gen. Huissier, sergeant, ou appariteur. S.
  • Officer, being associate with other foure, as where fiue be in office. Quinqueuir, ri. m. g. Cic. Le nom d'vn magistrat a Rome. S.
  • Officer, being one of three in one office. Triumuir. ri. m. g. Cic. And the office is, Triūuiratus, tus. m. g. Et Triumuiralis, le. Pertayning. &c.
  • Officer, being one of seuen in one office. Septem­uir, ri. m. ge. Cic. And the office is, Septemuira­tus, tus. m. ge.
  • Officer whiche dealeth spoyle, or the kinges gifte among souldiers. Clauarius, rij. m. g. Corn. Ta.
  • Officers constrained to resigne, or to surrender. Abacti magistratu. Fest.
  • Officers not rightly cōstitute, or made. Vitiosi ma­gistratus. Cic.
  • Officer of the receipt, as chamberlaynes, and tol­lers be. Quaestores aerarij. Tacit.
  • Officers to see good rule kepte. Circitores.
  • Officers, whiche haue charge to put in writing, & to note those thinges whiche happen, or chaūce. Ab accidentibus. Qui ha charge de mettre en escript & d' aduertir des choses qui suruiennent. S.
  • Officers of the kinges house. Aulicum ministeriū. Les officiers de la maison du roy. S.
  • Officiall. Officialis, lis. Apul. Official. Pals.
  • Offer. Offero, rs. Porrigo, is. Conditionem ferre, Repraesento, as, aui. Offrir. S.

    To offer him selfe of his owne accord to do any thing. Largiri se vltro, Offerre se. S' offrir de soy­mesme à faire quelque chose. S.

    To offer him self to do all playsure. Offerre be­neficium. S' offrir à faire tout plaisir. S.

    To offer him selfe to die. Dare iugulum. S'offrir à la mort. S.

    To offer him selfe to die for the lyfe of an other. Ostentare iugulum pro capite alterius. S'offrir a mourrir pour la vie d'autruy. S.

    All the worlde doth offer it selfe to him. Omnes se illi venditant. Tout le monde s' offre à luy. S.

    To offre his seruice to any. Venditare se alicui per omnia obsequia. Offrir son seruice à quelqu'vn.

    To make an offer. Offerre conditionem. Faire vne offre. S.

  • Offer his head to be chopped of. Ceruicem prae­bere. Cic. Presenter le col. S.
  • Offer in sacrifice. Immolo, as. Sacrifier. S.
  • [Page] Offer, or to present hym selfe. Occurro, is. Se presenter & offrir. S.
  • Offer salutations to a frende. Obsaluto, as. Fest.
  • Offer, whiche one hath made to any. Oblatum, ti. Conditio, onis. foe. ge. Offre qu' on à faict à aucun. S

    An offer vniust, and vnreasonable. Conditio in­iqua. Vne offre iniuste, & irraisonnable. S.

    To make a great offer. Conditionem ferre lucu­lentam. Faire vne grande offre. S.

  • Offers made on both parties. Vltro citroue con­ditiones latae. Offres faictes d' vne part, & d'autre. S.

    To take, and accepte an offre. Conditionem ca­pere, vel accipere. Prendre, & accepter vne offre. S.

  • Offred. Oblatus, a, um. Offert, presenté. S.
  • Offring. Oblatio, onis. f. g. Oblation. S.
  • Offring, whiche one maketh vnto God. Libatio, onis. f. g. Offrande qu' on fait à dieu. S.
  • Often. Assiduus, a, um. Creber, ra, rum. Frequens, tis. om. ge. Frequent. S.
  • Often. Assiduè, Assiduó, Crebró, Frequenter, Ple­runque, Saepe, Saepenumero, Subinde. aduerb. Souuent, ou souuentes fois. S.
  • Often handled. Inter manus versatus.
  • Often handled to be. Inter manus versati.
  • Often tymes. Vide Often.
  • Oftenes. Crebritas, tis. f. g. Cic.
O. ANTE. H.
  • OH, a voyce of an exceading disdeining, re­ioysing, or sorrowyng. Oh, Pro, interiect.
  • OH, oh, thou art my little pigges nye. Oh oh, ocellus es meus. Plaut.
  • Oh caytife that I am. O me miserum, O me infoe­licem. O moy homme perdu. S.
  • Oh the faythe of God and man. Pro deum, atque hominum fidem. Mon dieu. &c. S.
  • Ohe, a voyce signifyinge sacietye or wearines. Ohe, As, ho ho it is enough. Ohe iam satis est, Ohe libelle. Mart. Hola, hola c' est assez. S.
O. ANTE. I.
  • OIle. Oleum, lei. n. g. Huille. H.
  • Oyle beries. Colimbades, dū. Drupae, arū. Vide Oliues.
  • Oyle celler. Olearia cella. Cic. Celier a garder l'huile.
  • Oyle dregges. Amurca, ae. Sanies oleia. Lie d'huille. Et Amurcosus, a, um.* Full of oyle dregges.
  • Oyle de baye, or lorel. Laurinum oleum. Plin. Huile Laurin. S.
  • Oyle in the woull of a sheepes flanke. Oesypum, pi. n. g. Plin.
  • Oyle mylle. Trapetes, tis. m. g. Trapetum, ti. n. gen. moulin à huile. H.
  • Oyle of almondes. Metopion. Plin. lib. 15. cap. 7.
  • Oyle of narde. Oleum nardinum. Huile de nard.
  • Oyle of Narcissus, a certayne hearbe. Narcissinum oleum. Huile de Narcisse.
  • Oyle olyue. Oliuum. Huille d'oliue. H.
  • Oyle olyue made of vnrype fruite. Omphacinum oleum. Plin. Huile faict d'oliues qui ne sont point en­core meures. S.
  • Oyle potte. Lecythus, thi. Ampulla in balneis. Cic. Pot a huile. S.

    A kynde of small vessell, wherein they did put oyle in the bains. Rhinoceros, ôtis. mas. ge. Plin. Vne sorte de petir vaisseau ou on mettoit de l' huile es bains. S.

  • Oyler, or oyle maker. Olearius, rij. m. ge. Huillier, ou qui fait l'huile. Cal.
  • Oyly, of oyle, or pertayning to oyle. Olearius, a, ū. Olearis, re. om. ge. Apartenant à huile. Cal.

    Whiche is made of oyle. Oleatus, a, um. Quod est ex oleo factum. Cal.

  • Oyntment. Vnguentum, ti. Vnguen, inis. n. g. Vngē ­tum, ti. n. g. Onguent. S.
  • Oyntment swete and delicious. Megaliū, lij. n. g.
  • Oyntment whiche harlots vse. Stibium, ij. n. ge.* Or a stone medicinable..
  • Oyntment that harlots, maydes, and women doo painte their faces with. Pigmentum, ti. n. g. Pli. Du fard. S.
  • Ointment maker, or seller. Vnguentarius, rij. m. g. Qui fait, & vend onguens. S. And the arte of ma­king oyntmentes. Vnguentaria, ae. f. ge. L' art de faire onguens. S.
  • Oynted, Delibutus, a, um. Vnctus, a, um. Illitus, a, um. Oinct. S.
  • Oysier. Coix, cis. Vimen, inis. n. g. Osier. S. Vimineus, a, um. Of oysier. D' osier. Cal.

    A plate of Oyster trees. Viminalis locus. Vne Oseraye. S.

    A short Oyster. Vimen breue. Osier court. S.

  • Oyster, which boweth easely. Lentum vimen. Osier qui se plie aiséement. S.
  • Oyster. Ostrea, ae. Ostreum, rei. ne. ge. Huitre. S. Et Ostrearius, a, um. Pertaining to oisters. Apar­tenant a huistres. Cal.

    The harde whyte, like a sinewe, or gristle vn­der the fishe of oysters. Spondylus ostreorum.

  • Oysters whereof one maye make three morselles. Tridacna. Plin.
  • Oyster man. Conchyta, ae. mas. ge. Plaut.
  • Oyster scalph, shelfe, or place where oysters grow. Ostrearea, ae. f. g. Le lieu ou croisse [...]t les huistres. S.
O. ANTE. K.
  • OKe. Quaercus, cus, cui. Robor, oris. Robur, oris. n. ge. Vn chesne. S. Et Quercus, a, um. Querceus, a, um. Quercicus, a, um. Quer­neus, a, um. Roboreus, a, um. Roburneus, a, um. Robusteus, a, um. Ang. Of an oke, or oken, or of herte of oke. De chesne. Cal.

    The lesser oke, or germandre, an hearbe. Cha­maedrys. f. g. Petit chesne. S.

    An oke cast downe to the grounde. Euersa vi tempestatis quercus. Chesne iecté par terre. S.

    Streight okes. Quercus rigidae. Chesnes droicts. S

    [Page]A groue, or foreste of okes. Quercetum, ti. n. ge. Vne chesnaye, vne forest dé chesnes. S.

  • Oke apple. Cacris.*
  • Oke corne. Glans, dis, foe. ge. Gland. S.
  • Oken leaues. Querna folia.
  • Oker whiche painters vse. Ochra, ae. f. ge. De l'ocre.
O. ANTE. L.
  • OLde. Annosus, a, um. Antiquus, a, um. Ani­lis, le. Cascus, a, um. Exoletus, a, um. Grā ­daeuus, a, um. Natu grandis, Obsoletus, Priscus, a, um. Veter, ris. Senectus, a, um. Vete­ranus, a, um. Vetus, eris. Vetustus, a, um. Vieil. S. Et vetulus. dimin. Ang. Halfe or somewhat olde.
  • Old age. Aetas affecta, Grandaeuitas, tis. Aetas in­grauescens, anilis, praecipitans, praecipitata. Se­nectus, Senecta, Vetustas, Senium, nij. n. g. Vieil­lesse. Et Summa senectus. Grande vieillesse. S.
  • Olde crafty drabbe. Veteratrix, Foemina in astutijs & fraude exercitatissima. Cal.
  • Olde crafty knaue. Veterator, toris. m. g. Subdolus impostor, & astutia vetere extritus. Vieil routier fin, caulteleux. H.
  • Olde enheritaunce. Auitus ager, Fundus auitus.
  • Olde foole, or doting olde mā. Delirans senex, De­fipiens, tis. Vieilard qui radote. S.
  • Olde knaue, shrewe, or vnthrifte. Inueteratus, ta, tum.
  • Olde man. Canus, Decrepitus, Senex, Vetulus, An­nosus. Vieillart. S.
  • Olde man, or a creple at deathes doore. Decrepi­tus, Capularis senex, Capulare cadauer, Ache­ronticus senex, Senex recoctus. Le viellard qui est sur le bord de sa fosse. H.
  • Olde man playing the boye, or woman. Callipae­da, ae. Vide Boyely olde. &c.
  • Olde market place. Cassinum, ni. n. g.* Forū vetus.
  • Olde men. Veteres, rum. Vt supra.
  • Olde men exempted from warres or Iuries. &c. for age. Emeriti senes. Valer.
  • Olde sayde sawe, or prouerbe. Prouerbium, Paroe­mia, Adagium, Verbum vetus, Adagium vetus, Oratio vulgo in vsu habita aligoricè aliquid in­nuens. Prouerbe dict commun ou vulgaire. H.
  • Olde souldiour. Veteranus miles. Cic.
  • Olde tyme. Priora tempora. Les temps par ci deuāt. S
  • Olde wytche. Vetula, lae. f. ge.*
  • Olde woman, or wyfe. Anus, us. Vetula, Senex. Vi­eille femme. H.
  • Olde wyues tales. Fabulae aniles. Quintil.
  • Olde to waxe. Obsolesco, Veterasco, scis. Vetero, as. Vetustesco, Senesco, Inueterasco, scis. Seneo, es. Senex fio. Deuenir vieil. S.
  • Oldely. Vetustè, Antiquè. Anciēnemēt, Antiquement.
  • Olyphante. Barrus, Elephas, ntis. Elephantus, ti. m. ge. Vn elephant. S. et Elephantinus, na, nū. Of an oliphant. D'vn elephant. Elephantin. Cal.
  • Olyphantes, whiche haue towers of woodde on them. Turriti elephanti. Elephans qui ont tours de bois sur eulx. S.
  • Oliuar, or Oliuer, the propre name of a man. Oli­uarius, rij. m. g. Oliuier, nom pr [...]pre d'homme. S.
  • Oliue, a fruite eaten with meate. Olea, Oliua, ae. foe. ge. Vne oliue. S.
  • Oliue not rype. Drupa, Oliua immatura. H.
  • Olyue bryned, or layde in pickle to kepe. Oliua cō ­ditane [...], Colymbas. Oliue confite. H.
  • Oliue leaues. Folia oleacea. Fu [...]illes d'oliue. S.
  • Oliue stone. Samsa, sansa, Os oleae, Ossiculū oliuae.
  • Oliue tree. Olea, ae. Oliua, uae. f. ge. Vn oliuier. S. Et Oleaginus, a, um. vel oliagineus, ea, eum. D' vn oliuier. Of an oliue tree. Et Oliuarius, a, ū. Per­taining to oliue trees. Seruant aux oliues. S.

    Place planted with oliues. Oletum, ti. Oliue­tum, ti. n. g. Laeu planté d'oliues. S.

    A wylde olyue tree. Oleaster, tri. masc. gen. Oli­uier sauuage. S.

  • Oliues gathered with the hande. Strictiuae oleae. Oliues qu'on cueille à la main. S.

    To gather oliues. Oliuo, as. Cueillir les oliues S.

    The time to gather oliues. Oliuitas, tatis. Olei­tas, tatis, f. g. Le temps qu'on cueille les oliues. S.

O. ANTE. M.
  • OMely, or sermō. Homilia, ae. Vide Homely.
  • Omitte. Linquo, is. Missum facere. Omitto, is. Reliquum facere, Supersedeo, sedes Praetermittere. Omettre quelque chose. S.
  • Omitted. Omissus, a, um. Praetermissus, sa, sum. De laissé. S.
  • Omitting, or letting passe. Praetermissio, onis. De­sertio, onis. Omissio, onis. Derelictio, onis. f. ge. Delaissement. S.
O. ANTE. N.
  • ON, or vpon. Super. Sur. S.

    To sitte on, or vpon some thing. Super liquid assidere. Estre assiz sur quelque chose.

  • On the other syde. Altrinsecus, Aduerb. De l' autre coste. S.
  • On both sydes. Circunsecus, Vtro (que) versum, Vtra­áue, Vtrinque, Vtrinsecus. D'vne part & d'autre, de deux costez. S.
  • On both parts. Vltro citroue, Vtrinque, In vtrā ­que partem. Hinc & hinc. De, ou d' vn costé & d' autre. S.
  • On euery syde. Hinc & illinc, Hinc inde, Quaqua, Vndi (que), Passim, Omnibꝰ partibùs, Quoquouer­sum, vel Quoquouersus, Latè longéque. De tous costez. S.
  • On foote. Pedes, Pedibus. aduerb.
  • On Gods name. Dijs volentibus, Si dijs placet.
  • On hyghe. Altus, a, um. Sublimis, e. Nomen. Vide Hyghe.
  • On hyghe. Alte, Sublime, Sublimiter. De haulte. S.
  • On lyue, or liuing. Viuus, a, um. Vide Liue.
  • On that syde. Illac. Par la. S.
  • [Page] On the contrary part, or on the other syde. Altrin­secus, Ediuerso, Ex aduerso. De l' autre costé. S.
  • On the lift hande, parte, or syde. Sinistrorsum. Du costé senestre. Cal.
  • On the one syde, and on the other. Vtriusque, Vtro­bique. D'vne costé & d'autre. S.
  • On the other syde. Altrouersum, Eregione, Exad­uersum, Inaduersum, Vicissatim, Rursum, Rur­sus. De l'autre costé. S.
  • On this side. Cis. Citra. De ca. Cal.
  • One. Quidam▪ Singularis, re.* Vnus, na, nū. Vn. S.
  • One another, mutually. Inuicem, Mutuò. L' vn a l'autre. S.
  • One accorde. Vnanimitas, tis. foe. ge.
  • One after an other. Deinceps, Sigillatim, Singilla­tim, Alternè, Alternatim, Inuicē, Mutuò, Vi­cissim. L'vn apres l'autre. S.
  • One among many. Vnus ex multis, omnibus, vel pluribus.
  • One to one. Singulatim, Singillatim. Vn à vn. S.
  • One and twenty. Alter & vicesimus.
  • One daie added in foure yeares, called the Bissex­tile. Bissextus, vel Bisextus, ti. m. g. Bisexte. Vnde Bissextilis, le. Of the Bisextile or leape yeare.
  • One directly, euen or straight against the other. E-regione. Cic. Vis a vis, au regard. S.
  • One eyed man. Defioculus, Cocles, tis. Monoculus, Vnioculus, & Vnoculus. Qui n'a qu'vn oeil. Cal.
  • One for an other. Mutuus, a, um. Vide Mutual.
  • One for an other. Alter pro altero. L'vn pour l'autre.
  • One footed man. Vnipes, dis.*
  • One from an other. Abinuicem, Segregatim, Se­paratè, Separatim, Seiunctè, Disiunctè, Disper­sè, Distinctè, Discreté. Separement. S.
  • One good turne for an other. Antipelargesis, Be­neficium promiscuum.
  • One letter for another. Antithesis. fig. vt olli pro illi
  • One nowe, and then an other. Vnus & alter. Vn & deux. S.
  • One of a late tyme. Neotericus, ea, cum. Noueau.
  • One of the number, or company. Alter eorum.
  • One of vs is deceauid. Alter nostrum fallitur. L'vn de nous s'abuse. S.
  • One onely childe. Vnigenitus, ti. m. ge. Seul filz, filz vnique. S.
  • One single. Simplus, a, um. Singularis, re. Solus, a, um. Vnicus, a, um. Vnus ex pluribus. Vnique, seul.
  • One stalke hauing. Vnicalamus, a, um.*Vnicaulis, le. Quod vnum caulē habet. Qui n' à qu'vne tige.
  • One tyme, or at once, or one tyme. Semel. Vne fois. S
  • One waye or other, as by hoke or croke. Per fas, aut nefas. Clam aut precario.
  • One whole consent, or agreement. Vnanimis, Con­sensus. Vnanimitas, tatis. foe. gen. Vnanimité. S. Et Vnanimis, e, & Vnanimus, a, um. Of one consent Vnanime. S.
  • One voyce hauing, or signifying. Vniuocus, a, um. Vox vnam significationem habens.
  • Once. Olim, Quōdam, Semel, Vnica vice. Vne fois.
  • Onion. Cepe, Cepa, ae. f. g. Cepitium, Vnio, Crom­myum, yi. n. g. Oignon. S. Et Cepeus, ea, cum. Like to an onyon. Semblable à vn oignon. S.
  • Onion bedde, or platte of onions. Cepêtum, ti. n. g. Cepitium, tij. Oignonniere. S.
  • Onion bedde, or place planted with onions, also sleues. Cepîna, nae. Vne oignonniere, vn lieu planté d'oignons. S.
  • Onion blade. Talia, ae. f. g. Folliculum ceparum.
  • Onion with almoste no head, and a long roote, as vnset leekes are. Pallacana, vel Gethyum, Ge­tyon. Plin. lib. 19. cap. 6.
  • Onion called a scallion. Ascalonia, ae. f. g. vel Ascha­lonia, ae. f. g. Eschalote. S.
  • Only. Duntaxat, Demum, Omnino, Solummodo, Singulariter, Tātùm, Vnice, Modò, Solùm, Tā ­tummodo. Seulement. S.
O. ANTE. O.
  • OOre to rowe with. Remu [...], mi. m. g. Palma, ae. Tonsa, ae. f. ge. Auir [...]n, gasche, Rame. H.

    The broade ende of the oore. Palmula, lae. Tonsa, sae. foe. ge. Le bout large d'vne rame. H.

    The handle of an oore. Remi manubrium. Le manche de l' auiron. H.

    To row with oore, or oores. Remum agere, Re­mis incumbere, Impellere remum. Ramer. S.

  • Oore of siluer, & lead. Plumbago, Galena, Molyb­daena. Miniere de plomb & d'argent. H.
O. ANTE. P.
  • OPen. Adaperio, is. Aperio, is. Diduco, is. Pando, is, di. Recludo, is. Resero, as. Di­scludo, dis. Laxo, as. Patefacio, cis. Resol­uo, uis. Ouurir. S.
  • Open as a beane doth, or any lyke huske when it springeth. Nauscio, scis. Fest.
  • Open a thing sealed. Resigno, as. Onurir. S.
  • Open by mouthe, as to declare. Patefacio, cis. Ou­urir, faire cognoistre fair ouuerture. S.
  • Open veynes. Soluere venas.
  • Open whiche is stopped. Relino, is, eui. vt Releui omnia dolia. Terent.
  • Open the mouth to speake. Hisco, scis. Ouurir la bouche. S.
  • Open to be. Patefio, is. Pateo, es. Patesco, scis. Estre ouuert. S.
  • Open, or to publyshe abroade. Palam aliquid face­re, Peruulgare, Promulgare, Praedicare, Indice­re, In apertum proferre, Edere, Vulgare, Vulgo ostendere, Euulgare, Percelebrare, Ferre palā, Diuulgare. Publier. S.
  • Open, commune, or playne. Publicus, a, um. Propa­tulus, la, lum. Public. S.
  • Open confession. Professio, onis. foem. ge. Profession publique. S.
  • Opē in y e face of y e whole world. Publicitus, a, um.*
  • Open on both sides, or hauinge twoo openinges. Bipatens, tis. Ayant deux ouuertures. Cal.
  • [Page] Open, or being opened. Patens, tis. Ouuert. Cal.
  • Open, or euident. Liquidus, a, um. Manifestarius, a, um. Manifestus, a, um. Apertus, a, um. Ouuer [...]. S.
  • Open reader, or a publique reader in the schooles. Professor, soris. m. g. Public lecteur, S.
  • Open lecture, or reading. Professio, onis. foem. gen. Lecture publique. S.
  • Open sale. Auctio, onis. f. g. Subhastation. S.
  • Open that may be passed through. Peruius, a, um. P [...] ou on passe aiséement. S.
  • Open warre. Cōmissum bellum. Liu. Guerre ouuert.
  • Opened, open, or which is open. Adapertilis, Aper­tilis, le. Fenestratus, a, um. Reclusus, a, um. Pate­factus, ta, tum. Passus, sa, sum. Qui est ouuert, de­sployé, ouuert. S.
  • Opening. Apertio, onis, Aditus, tus. Patefactio, onis. f. g. Ouuerture. S.
  • Opening of bowels. Visceratio, onis. f. g.*
  • Opening, or disclosing. Reuelatio, onis. f. g.
  • Openly. Apertè, Coram, Liquidè, Manifestè, Ma­nifestò, Palam, Publicè, Propalam. Apertement, clerement, ouuertement. S.
  • Opinion. Censio, nis. Doxa, ae. Fama, ae. Ratio, onis Studium, ij.* Opinio, onis. f. g. Opinion. S. Et O­pinabilis, le. Which may be had in opinion.

    Against the opinion of all men. Contra, vel Prae­ter opinionem omnium. Contre l'opinion de tous. S.

    This opinion hath dured long. Inueterauit haec opinio. Ceste opinion à tousiour [...] duré. S.

  • Opinions contrary and repugnant one against an other. Pugnantes sententiae, & tendentes in di­uersū sentētiae. Opiniōs cōtraires les vnes aux autres.

    To chaunge his opinion. Calculum reducere, Decedere, vel discedere de sentētia, Mutare sen­tentiam, vel vertere sententiam retró. Changer son opinion. S.

    To demaunde, or aske ones opinion. Rogare a­liquem sententiam. Demander a quelqu' vn son opinion. S.

    To byde by his opinion. Manere in sententia, vel proposito. Demourer en son opinion. S.

    To turne one from his opinion. Aliquē de sen­tentia deducere, vel Mouere à sententia. Destour­ner aucun & deuertir de son opinion. S.

    When I shall tell you mine opinion. Vbi sentē ­tiam meam vobis peregero. Apres que ie vous a­uray dict mon opinion. S.

    To be of an opinion. Habere opinionem, Sen­tire. Estre d'opinion. S.

    They be all of one opinion. Omnes ad vnum idem sentiunt. Eadē omnes stant sententia. Tous sont d'vne opinion. S.

    To perseuer in his opinion, or to continue in his opinion. Iudicium suum retinere, In eadem sententia stare. In sententia constare. Perseuer en son opinion. S.

    To holde an opinion. Sententiam aliquam te­nere. Tenir quelque opinion. S.

    According to mine opinion. Emeo quidem ani­mo, Vt mea fert opinio, Mea sententia. S [...]lon mon opinion. S.

  • Opinion mistaken. Detorta opinio.
  • Opinion to haue. Opinor, aris. Opiner. S.
  • Oportunate. Oportunus, a, um. Tempestiuus, a, ū. Commodus, da, dum. Opportun. S.
  • Oportunatly. In tempore, Oportunè, Tempestiue, Commodé. Opportunéement. S.
  • Oportunitie. Oportunitas, Tempestiuitas, tatis. Commoditas, tatis. foem. ge [...]er. Opportunité. S.

    To take oportunitie and tyme. Tempus capere vel accipere. Prendre l'opportunité & la salson. S.

  • Oppose. Oppono, is. Obijcere. Opposer. S.
  • Opposed. Oppositus, a, um. Obiectus, ta, tum. Op­posé. S.
  • Opposition. Oppositio, onis. Intercessio, onis. Op­positus, tus. m. g. Opposition. S.
  • Oppresse. Circunuenio, is Opprimo, is. Suppedito, as. Vigeo, ēs. Premo, is. Oppresser, ou opprimer. S.
  • Oppressed. Circunuentus, a, um. Oppressus, Pres­satus, a, um. Oppressé, opprimé. S.
  • Oppressed with vsurie. Foenore circunuentus.
  • Oppression. Oppressio, onis. Pressum, ae. Pressus, us. m. g. Oppression. Cal.
  • Oppressour. Oppressor, oris. mascul. gener. Oppres­seur. Cal.
  • Oppugne to resiste, or withstande. Oppugno, nas. Oppugner. S.
  • Oppugnation withstanding, or resisting. Oppug­natio, onis. foem. ge. Oppugnation. S. And hee that doth oppugne, or withstande. Oppugnator, to­ris. m. ge. Oppugnateur. S.
  • Opulente, or ryche. Opulentus, ta, tum. Opulent. S. Et Opulentia. ae. foem. ge. Opulence, or ryches. Opulence. S. Vide Ryche.
O. ANTE. R.
  • OR. Aut, Seu, Ve, Vel. Ou. S.

    Ether let him drinke, or let him go. Aut bibat, aut abeat. Qu' il boiue, ou qu' il s'en alle. S.

    Whether they began to do well or ill. Seu rectè, seu perperam facere coeperunt. Cic.

    He had sent letters twyse, or thryse. Bis terue li­teras miserat. Deux ou trois fois. S.

    See that thou gette her mee, either by force or stelthe, or intreatie. Hāc tu mihi vel vi vel clam, vel praecario, fac tradas. Terent.

  • Or at the least. Aut certe, seu saltem.
  • Or els. Alioqui, Alias, Caetero, Sin, Ve, Vel, Seu. Autrement. S.
  • Or not. Néene. Ou non. S.
  • Oracle, or aunswere, suche as the Panimes recei­ued at Idols. Oraculū, Sortes, Responsum, Ef­fata. Oracle. H. volunt Oraculū esse, quod carmine reddatur, Vaticiniū verò quod solúta oratione.
  • Orage, or Arage herbe. Atriplex, Chrysolachanon, Atreplexum, xi. n. g. Arroches. S.
  • Oration. Oratio, onis. f. ge. Oraison.
  • Oration abridged and cut short. Circuncisa & bre­uis [Page] oratio, Praecisa oratio. Oraison abbregée & ac­courcie. S.
  • Oration temperate. Oratio temperata. Oraison at­trempée. S.
  • Oration short and briefe. Conscissa oratio. Oraison courte & briefue. S.
  • Oration very long. Oratio bene longa. Oraison fort longue. S.
  • Oratiō to long. Oratio immodica. Oraison trop lōgue.

    He had an oration, or pronounced an oration of an other mans wryting. Orationem habuit scri­pto alieno. Bud.

    His oration came to this point, or this was the effecte of his oration, that I shoulde forgeue hym. Hanc summam habuit orationis, vt sibi ig­noscerem. Son oraison venoit toute la, qui ie luy par­donnasse. S.

    A rude and cragged, or ill polished oration. Spi­nosa oratio. Oraison rud & mal polie. S.

  • Oration, getting indignation or pitie. Pathetica oratio, Ita dict [...] quod tota constet affectibus.
  • Oratiō made without study. Extēporalis, vel Ex­temporanea oratio.
  • Oration, or sentence, going in a certaine measure. Oratio circunscripta. Cic. Oraison constante de cer­taine mesure. S.
  • Oratory, or a chappell. Aedicula, Sacellum, li. n. g. Cella precatoria. Vn oratoire ou [...]oer. S.
  • Oratoure. Concionalis, is. Concionator, Rheto­ricus.* Orator, toris. m. g. Orateur. S. Et Ora­torius, a, um. Pertaining to an oratour. Aparti­nant à orateur. Cal. Et Oratoriè, id est oratoris more, hoc est ornatè, & eleganter. Like an ora­toure. Oratoirement. S. Et Concionor, aris. vel Concionē habere* Orare vel orationem habe­re. To make an oratiō. Orer. S.

    To be called an oratoure. In numerum orato­rum venire. Estre dict & appelé orateur. S.

    To receaue an oratour. Dare locum alicui ora­tori. Receuoir vn orateur. S.

  • Orchanette, or wylde buglosse. Anchusa, ae. foe. gen. Orchanette. S.
  • Orcharde, or place planted with fruitfull trees. Arbustum, ti. n. ge. Pomarium. rij. n. ge. Vn lieu plāté d'arbres fruictiers. S.
  • Orchard of damysins and plombes. Prunetum, ti. neut. ge. Locus prunis consitus. Cal.
  • Ordeyne. Compono, is. Condico, cis. Apparo, as. Comparo, as. Constituo, is. Instituo, is. Ordino, as, Praeparo, as. Statuo, is. Dispono, is. Instruo, is. Metor, taris. Ordonner. S.
  • Ordeyne a banquet. Comparare conuiuium, & pa­rare conuiuium. Virgil.
  • Ordeyne before. Praeordino, as. Praestruo, is. Praepa­ro, as. S.
  • Ordeine, and to commaunde. Edicere, Iubere. Or­donner & commaunder. S.
  • Ordeine first, and to make. Praetexo, is. Ordonner premierement & composer. S.
  • Ordeyne, or to decree of any matter. Statuere & decernere de re aliqua, Praestituere, Séiscere. Or­donner & arrester de quelque chose. S.

    To create, and ordeine a magistrate. Creare magistratum. Créer & ordonner vn magistrat. S.

    To ordeyne, and cause to publishe. Edicere, De­cernere. Bud. Ordonner & faire publier. S.

  • Ordeine, or enacte by parliament. Per curiam vni­uersam ordinare, vel authoritate vniuersae vel sūmmae curiae sancire, & figere.
  • Ordeine, or to make. Cōpono, is. Condico, is. Con­struo, Creo, as. Ordonner ou faire. S.
  • Ordeined. Comparatus, Constitutus, Institutus, Status, a, um. Ordonne. S.
  • Order, called the order of knightes. Torquis con­chulatus. Bud. L'ordre. S.

    The knightes of the order. Torquati proceres, vel equites, Cohors torquata, Sodales torquati, Thyasotae cochleati. Thyasus chocleatorū. Bud. Les cheualiers del' ordre. S.

  • Order. Modus, di. Ordo, inis. m. g. Ordre. S.

    To put in order. Ordinare, In ordinem adduce­re, siue ponere, Struere. Mettre en ordre. S.

    To place by order, to ordeyne and dispose. De­gerere, Metari, Ordinare, In ordinem redigere. Mettre par ordre, ordonner & disposer. S.

  • Order, continuaunce, or tenour. Tenor, ris. m. gen. Ordre, suitte, continuation. Cal.
  • Order in battayle. Acies, ei. f. g. An army in order ready to fight. Armée en ordre, prest a comba [...]re. S.
  • Order in rules of grammer. Syntaxis, dici potest, Constructio & series. Cal.
  • Order of ABC. Alphabetum, ti. Vnde Alphabe­tarij, orum. Children, or other which learne y e ABC. or the order of letters.
  • Order of battel aray of nobles. Prīcipia, orū. Vnde post principia esse, est esse in tuto, citraque peri­culum, Sumptum à bellis in quibus tutissimus locus est post principia.
  • Order of letters. Ductus literarum.
  • Order of syllables. Numerus vel ordo syllabarum.
  • Order on a rowe. Series, ordo, & quasi rerum conti­nuatio. Cal.
  • Order or custome. Mos, ris. Praescriptio, Praescrip­tum. Ordre. S.
  • Order, or dispose. Dispono, is. Sortior, iris. vt supra
  • Orderly, or by order, as one after other. Deinceps, Gradatim, Ordinatim, Ordinaté, Compositè, Ex ordine, In ordine, Per ordinem. Par ordre. S.

    Without order. Aceruatim, Incompositè, Indi­gestè, Incuriofè, Sine ordine. Sans ordre. S.

  • Ordination. Ordinatio, Designatio, onis. Digestio, onis. Dispositio, onis. Metatio, onis. Ordinatio, onis. f. g. Ordonnance & ordre. S.
  • Ordination made before, or firste. Praeordinatio, onis. foe. ge.* Praeordinator, He that maketh or­dination first. Praeordino, as. Ang. To make or­dination before, or first.*
  • Ordinary. Ordinarius, ij.* Curio summus.
  • Ordinary. Ordinarius, a, um. Statarius, a, um. Ordi­naire. Cal. & Solemnis, ne. Vsitatus, ta, tum. Ordi­naire [Page] & accoustume. Ordinary and accustumed.
  • Ordinatly. Disposite, Ex disposito, Ordinatim, Or­dinatè. Par ordre. Cal.
  • Ordinaunce, and constitution. Constitutio, Insti­tutio, Ordinatio, Placitum, Edictio, Edictum, Praescriptū, Scitū, ti. n. g. Ordonnance & constitatiō.
  • Ordinaunce for supper. Coenaticus appara [...]us.
  • Ordinaunce for the warres. Instrumentū bellicū.
  • Ordinaunce, or lawe made by the Senate, or in the common counsayle house, which is our procla­mation or statute. Senatus [...]onsultum, ti. Edictū, ti. neut. gen.
  • Ordinaunces made by the people. Scita, torum.*
  • Ordure, dunge, or fylthe. Mynthos, Retrimentum, Sordes, Inquinamentum, ti. Spurcitia, ae. foe. ge. Ordure. S.
  • Ordure of a shippe drawē out at the pompe. Nau­tea, ae. Sordes putidae, quae in sentina sunt. L'or­dure de la nauire. H.

    To raye with ordure, or to file or defile. Inqui­nare, Sordidare, Spurcare, Conspurcare, Foeda­re, Deturpare. Ord [...]r, ou o [...]doyer. S.

  • Ordure of washinges. Proluuies, vel proluuium, ij. neut. gen.
  • Orenge. Aureum malum, Cedrium malum, Cedro­maelum, Citreum, Malum medicum, Aurantiū. Orenge. H.
  • Orenge tree. Citrea malus, Malus assyria, vel medi­ca, Malus Citria. Orengier. H.
  • Organes of y e churche. Organa, orū. Organa pneū ­matica, Organa sacrifica. Bud. Org [...]s d'eglise. S.
  • Organ pypes. Canthes.*
  • Organum, and organie herbe. Origanum, Origa­nus, Quia gaudet montibus. Origan. S.
  • Orient. Oriens, tis. m. ge. L'orient. S.
  • Orient pearles. Exaluminati. Plin. lib. 9. cap. 35.
  • Orientall, or of the Orient. Orientalis, l [...] Exorti­uus, a, um. Oriental. Cal.
  • Originall. Originalis, le. Adiect. Original. S.
  • Originall, first example or patrone. Archetypus, pi. m. g. L'original. S. Et Archetypum, pi. n. g. Idē.
  • Orleaunce, a citie in Fraunce. Arelate, Aurelia, Vulgò Aurelianū. Orleans, ville episcopale en France.
  • Ornament. Compositio, Ornamentum, Ornatus, tus. Comptus, tus. Cultus, tus. Exornatio, onis. f. ge. Ornament. S.
  • Ornament properly in speache. Schema, tis. Sche­matum, ti. n. g. Ornament, figure, forme. Cal.
  • Ornament, or elegantie of speache. Elegantia ser­monis. Ornement de langage. S.
  • Ornamentes for womēs heades, as bonet, cap, &c. Redimicula, orum. n. g. Ornament de teste de femme.
  • Ornate. Ornatus, a, um. Superbus, a, um. Orné. S.
  • Ornate, or to adorne, or garnishe. Comere, Excole­re, Ornare, Exornare, Redimire. Orner. S.
  • Orphan, or fatherles chylde. Orphanus, Orbus pa­tre, Orbus. Pupille. H.
  • Orpin an herbe. Telephium, Crassula maior. Orpin, herbe. S.
  • Ortographie, or maner of true writing. Ortogra­phia, ae. foem. ge. Recta scriptura, Rectè scribendi scientia. Quint.
  • Orte [...]ent, or Orpin. Auripigmentum, ti. neut. gen. Orpin. S.
O. ANTE. S.
  • OSier. Vimen, nis. neut. gen. Osier. S.
  • Osier that is short. Vimē breue. Osier court.
  • Osier easie to bowe, or bende. Lentum vi­men. Osier qui se plie aiseement. S.

    A place full of Osiers. Viminalis locus. Vne Oseraye. S

  • Osmonde an herbe. Osmunda, Filicastrum, tri. n. g.
  • Osmonde royall. Dryopteris, Vulgò Osmunda re­galis. S.
  • Ostentation, bragging, or vaunterie. Ostentatio, onis. foe. ge. Ostentation. S.

    To vse ostentation, or to vaunte. Ostento, tas. Ostenter, vanter. S.

    One that vseth ostentation, a vaunter. Ostenta­tor, toris. m. ge. Ostentateur, vanteur. S.

  • Ostriche. Struthiocamelus, Struthio, Auis Afra. Austruche, Autruche. H.
O. ANTE. T.
  • OTe, Auena, ae. foe. ge. Auoine. H. Et Auena­ceus, a, um. Otye, or of otes. D'auoi [...]. Cal.
  • Othe. Iuramentum, Iusiurandum, Iuratio, sacramentum, ti. n. ge. Iurement. S. Et Praeire iu­ramentum. To giue or minister an othe, or giue charge by vertue of othe.

    To take othe, or to sweare. Iurare, Fidem dare. Iurer. S.

    Take othe, or to sweare in witnes of som thing. Iusiurandum ad alicuius rei testimonium accō ­modare. Iurer en tesmoignage de quelque chose. S.

    To take othe, or sweare to kepe the ordinaūces, constitutions, or statutes. Fidem mandatis, re­ligionemue verbis suis obstringere iureiuran­do, Iurare in leges & constitutiones. Bud. Iurer de garder les ordonnances. S.

    Sweare, and to promyse with an othe. Iusiurā ­dum dare. Iurer & promet [...]re auec iurement. S.

  • Othe, being a depe or solemne othe. Deiurium, ij. n. g. Sanctum iusiurandum. Iurement, serment. Cal.
  • Othe of a foreman of an enquest, or of hym that is first charged or sworne. Praeiuratio, onis. foe. ge. Et Praeiurator. He that taketh first othe, or that giueth the othe to others, and pronounceth the circumstaunce.
  • Other. Alius, a, ud. Vn autre que ce soit. S.

    No other thing. Aliud nihil. Rien autre chose. S.

    Thou answerest me an other thing then I aske thee: or I aske thee one thinge & thou tellest me another. Aliud mihi respondes ac rogo. Tu me re­spondes autre chose, que ie ne te demande.

  • Other. Alter, a, um. Autre. S.

    Loe an other. Ecce alterum. Voicy l'autrē. S.

    [Page]There is none other. Non est alter quisquam. Il n'y à nul autre. S.

  • Otherwhyles. Aliquando, Nonnun (quam). Aucu [...]s [...]ois. S
  • Otherwise. Aliter, Alio modo, vel more, vel pacto, Praeter, Secus. Autrement. S.
  • Otherwyse I will neuer holde my peace. Nunquā tacebo alio pacto. Iamais ie ne me tairay autrement.
  • Otherwyse then. Aliorsum, Aliter ac, Aliter atque, Aliter quam, Praeter quam. Autrement que. S.

    Hee speakes otherwyse then hee thinkes. Aliud agnoscit at (que) sentit. Il d [...]t autrement qu' il ne pense.

  • Otherwyse then I woulde. Aliter vel secus ac vo­lui. Autrement que ie ne vouloye. S.
  • Otherwyse then I spake. Secus atque dix eram, vel aliter atque dixeram. Autremēt que ie n'auoye dict.
  • Otherwise then the Stoikes. Aliter ac Stoici. Au­trement que les Stoiciens. S.
O. ANTE. V.
  • OWe. Debeo, es. Debuoir quelque chose. S. Vt debeo tibi. I owe thee. Ie te doy. S.
  • Owe much money. Aere alieno obrui. Cic. Owe more then he is worth. Animam debere. De­buoir plus qu'il n'ha vaillant. S.

    That which I owe. Aes alienū meū. Ce que ie doy

    To owe no man a groat, to owe nothing to any man. In aere alieno nullo esse. Ne debuoir à nulli. S

  • Owyng, or the acte of owyng. Debitio, onis. f. ge.
  • Ouen. Clibanus, Furnus, ni. m. g. Vn four. S.
  • Ouens mouth. Praefurnium, nij. neut. ge. La gu [...]ule d'vn four. [...].
  • Ouer. Super, Supra. Desuper. dessus. S.
  • Ouer, aboue, alofte, or on hyghe. Supernus, a, um. Qui est en haulte. S.
  • Ouer all. Vniuersalis, le. Vniuersus, a, um. Vniuersel.
  • Ouer all. Passim, Vbi (que), Vndique, Vtrobi (que). Adue.
  • Ouer and aboue this, or beside this. Praeter haec, Praeterea, Ad hoc, Suꝑ hoc, Insuper, Oultre ce. S.
  • Ouer, and vnder. Sus deorsum, Super subterue. Dessus & dessoubs. S.
  • Ouer muche. Nimius, a, um. Superfluus, a, um. Su­peruacuus, a, um.
  • Ouermuch. Nimie, Nimio, Nimium, Nimis, Prae­nimis, Superflue, Superfluo. Trop. S.
  • Ouersone, to sone, or before due tyme. Praemature. Trop tost, deuant le temps. Et Praematurus, a, um. That whiche is doone ouersone, or ouersone rype. M [...]ur auant la saison. Cal.
  • Ouer that. Interea, Vltra. Oultre. S.
  • Ouerbye, or bye to deare. Nimio plus emere, Eme­re nimis carè, vel carius aequo. Suracheter. S.
  • Ouercast. Traijcio, cis. Obduco, cis. Iect [...]r oultre. S.
  • Ouercharge. Ingrauesco, scis.*. Supra vires onera­re, Nimis onerare, vel nimio plus, vel plus aequo, vel plus quam par sit. Surcharger. S.
  • Ouercharge with debt. Aere alieno obruere.
  • Ouercome. Praecello, is. Supero, as. Supedito, as. Triumpho, as. Vinco, is. Deuinco, cis. Euinco, cis. Peruinco, cis. Vaincre. S.
  • Ouercome with wysdome. Opprimere consilio.
  • Ouercome to be, or vanquyshed. Suppeditor, [...]ris. Vincor, eris. Iaceo, es. Estre [...]aincu. S.
  • Ouercome to be with feblenes, famines, or to yeld him selfe ouercommed. Succumbo, bis. Se rendre vaineu. S.
  • Ouercommed. Victus, a, um. Impugnatus, ta, tum. Subactus, ta, tum. Domitus, ta, tum. Vaincu & surmonté. S.
  • Ouerflowe. Affluo, is. Profluo, is. Inundo, as. Redū ­do, as. Exundo, d [...]s. Ref [...]ag [...], nas. Effundor, eris. Se desborder. S. Et Profusus, sa, sum. Effusus, s [...], sū. Ouerflowed. Desbordé. Et Inundatio, onis. Exū ­datio, onis. foe. ge. Flowyng ouer of water. Des­bordement de ca [...]e. S.
  • Ouerflowyng. Profluens, tis. Particip.
  • Ouergoe. Anteuertere, Praeuertere, Aliquem tran­sire. Passer aucun en cheminant. S.
  • Ouergrowe. Supercresco, scis. Enascor, eris. Subna­scor, sceris. Surcroistre. S.
  • Ouerincreasing. Accessio, onis. f. g. Surcroist. S.
  • Ouer laye. Opptimo, is. Opprimer. S.
  • Ouerlayed with theues. Oppressus à praedonibus.
  • Ouerlye. Supercubo, as. Coucher sus ou dessus. Cal.
  • Ouerlyue. Supersum, es. Supero, as. Suruiure. S.
  • Ouer lyuer. Superstes, tis. com. ge. Suruiuant. S.
  • Ouer measure. Corolarium, Additamentum, Au­ct [...]rlum, iij. n. g. Le surplus ou surcroist qu' on baille d' auantage oultre la mesure. S.
  • Ouer looke. Recognosco, scis. Reuisiter. S.
  • Ouermoste, or hyghest, or that whiche is hyghe. Supernus, a, um. Superus, a, um. Qui est en hault.
  • Ouermoste part of any thing. Superficies, iei. foe. g. Superior pars cuiusque rei. Superfice, le dessu [...] & comme la face de toutes choses. Cal.
  • Ouermoste skinne. Membrana, ae. Mēbranula. ae. f. g.
  • Ouermounte. Transcendo, is. Passer oultre. Cal.
  • Ouerpasse. Transcurro, is. Idem.
  • Ouerpassing. Transcursus, us. m. g. Plin.
  • Ouerplus, or surplusage, whiche in geuen besyde the weight, number, or measure. Auctarium, rij. n. ge. Le surcroist.
  • Ouer ryde. Anteuerto, tis. Sal.
  • Ouer runne. Praecurso, as. Transcu [...]o, is. Transuo­lo, as. Courir & passer oultre. Cal.
  • Ouer sell. Nimis carè vendere, Plus aequo vendere, vel quam par sit. Suruendre. S.
  • Ouersee. Inspicio, cis. Repēso, as. Cur [...], as. Regarder.
  • Ouerseer. Inspector, oris. masc. gener. [...] regarde vn ouurage. &c. S.
  • Ouerseer of husbandrye. Villico, on [...]. Villicus, lici. mas. gen.
  • Ouersight. Inspectio, onis. f. ge. Regard, regardement.
  • Ouerskippe. Trāsuolo, as. Trāscurro, ris. Trespasser.
  • Ouertake, to attayne, or come to. Assequor, ris. At­teindre, peruenir iusques. S.
  • Ouerthrowe. Consterno, is. Diruo, is. Obruo, is. Percello, is, culi. Porrìgo, is. Profligo, as. Prae­sterno, is. Sterno, is. Supplanto, as. Ruo, is. Sub­uerto, tis. Euerto, tis. Subuertir. S.
  • [Page] Ouerthrowen with a blaste. Proflatus, a, um.*
  • Ouerthwart, or vngratious. Per [...]icax, cis. Prauus, a, um. Praeposterus, a, um. Qui est tout au rebours de ce qu'il doibt estre. S.
  • Ouerthwarte. Transuersus, sa, sum. Trauers. S.
  • Ouerthwarting. Peruicatia, Prauitas, tatis. f. g.
  • Ouerthwartly. Perperam, Peruerse, Peruicacit [...]r, Prauè, Praeposterè. A rebours. S.
  • Ouerthwartly. Ex trāsuerso, In obliquum, Obli (que). De trauers. S.
  • Ouer weyghe. Superpondero, as.*
  • Ouer weight. Superpondium, ij. n. g. S [...]rpois. Cal.
  • Owle. Bubo, Noctua, Vlula, lae. foe. gen. Vn hibou. S. Chouette. H.
  • Ownce. Vncia, ae. f. g. Once. H. Vnciola, ae. Dim. Ang. A little or scante ownce. Petite once. Cal. Et Vn­ciarius, a, um. Pertaining to an ownce, or of an ounce. D'once. Cal. Et Vncialis, le. Idem.
  • Ownce and an halfe. Sescunx, cis. Sescuncia, ae. f. ge. Vne once & demie. H. Et Sescuncialis, le. Of an ounce and halfe.
  • Ownce by ownce. Vnciatim. Once a once, par onces.
  • Owne. Proprius, a, um. Priuatus, a, ū. Propre & par­ticulier a vn chascun. That is propre or particu­ler to any man. S.
  • Owne accorde, mynde, pleasure, or wyll. Sponta­neus, a, um. Cal.
  • Owne hande wryting. Antigraphum. * A copy of the authours owne hande wryting. Autogra­phum, Exemplar authoris manu scriptum. Escrit de sa main propre. S.
  • Owne proper, natiue, peculier or particuler. Ge­nuinus, a, um. Peculiaris, re. Proprius, a, um. Pro­pre, nayf, peculier. S.
  • Owner. Dominus, Possessor, oris. m. g. Possesseur. S.
  • Our. Noster, ra, rum. Nostre. S.

    Shee is not lyke the maydens of our citie or countrey. Haud similis virgo est nostrarum vir­ginum. Terent. Ce n' est point vierge semblable aux vierges de nostre cite ou pays. S.

  • Our countrey man. Nostras, tis. Adiect. Qui est de nostre pais. S.
  • Our, or of our family. Noster, Nostras, tis. De nostre famille. S.
  • Ower to rowe with. Remus, mi. m. g. Vide Oore.
  • Ower, or oore of brasse. Cadmia.*
  • Ower of lead, or syluer. Molybdaena, Plumbago, inis. f. g. Miniere de plomb & d'argent. H.
  • Owsyl, or blacke macke a byrde. Merula, ae. foe. ge. Merle. H.
  • Out. E, Extra. Hors. S.
  • Out of daunger. Extra periculum. Cicer. Hors du dangier. S.
  • Out alas. Vae, Vaeh. A worde spokē when we haue some thing in horroure. Vn mot qu' on dit, quand on ha quelque chose en horreur. S.
  • Out vpon you. Vae, Vaeh.*
  • Out of authoritie, or office. Exautoratus, a, um. * Priuatus, ta, tum. Qui n' a aucun office ne estat. S.
  • Out of commission. Expunctus, a, um.*
  • Out of doubt, or vndoubtedly. Proculdubio, sine cōtrouersia, Sine dubio, Sine dubitatione, Haud dubiè, Nec aut Non dubiè, Indubitanter, Nimi­rum. Sans doubte. S.
  • Out of fashion. Inconditus, a, um. Informis, e. Qui est sans fa [...]on. S.
  • Out of felowship. Exors, tis.*

    To put out of ioynte, a [...] an arme, legge, rybbe, and suche lyke. Luxo, as. Desmettre de son lieu, des­nouer, comme vn bras, vne iambe, vne costé. S.

  • Out of ioynte. Luxa [...], a, um. Desmis de son lieu & desnoué. S.
  • Out of mynde, or madde. Alienatus mente, Amēs, tis. om. g. Hors du sens, hors du soy. S. And the pas­sion is, Amentia, ae. foe. ge.
  • Out of the countrey. Pregre. Hors du paīs. S.
  • Out of the waye. Deuius, a, ū. Qui est hors de la voye.
  • Out of tyme. Dissonus, a, um. Absonus, a, um.
  • Out of wages. Etasi.*
  • Out of vse. Absoletus, a, um. Desitus, a, um. Exole­tus. Obsoletus, a, um. Abolitus, ta, tum. Qui est hors d' vsage. S.
  • Out of vse to be, to become stale, or out of vse. Ab­soleo, es. Absolesco, scis. Aller hors d' vsage. S.
  • Out c [...]st, or throwen out a farre. Proiectitius, a, ū. Proiectus, ta, tum. Iecté au loing. S.
  • Out lawe. Exul, is. Apolis, Extorris, Proscriptus. Vn bany. S.
  • Outlawe, or to banyshe, or exile. Exilio afficere, In exilium agere, Relegare, Ciuitatem alicui adi­mere, Redigere ad vel in peregrinitatem, Pro­scribere. Banir, ou bannir ou exiler. S.

    To be outlawed or banyshed. Exulare, Ire in exilium, Nomen exulis subire, Ciuitatem amit­tere. Estre bani. S.

  • Outlawed. Abalienatus iure regni, vel imperij. De portatus, a, um. Exlex, gis. Exulatus, a, um. Pro­scriptus, Profugus, a, um. Relegatus, a, um. Bani. S
  • Outlawery. Exilium, Proscriptio, Relegatio, Eie­ctio, Ademptio ciuitatis. Bannissement. S.
  • Outrage and speache of disprayse. Contumelia, Inuectio, onis. foe. g. Oultrage & parolle de desprise.
  • Outrage and crueltie. Atrocitas, tatis. Importuni­tas, tatis. foe. ge. Oultrage & cruaulté. S.

    To speake outrage to one, that is to abuse one in woordes, or to speake euell of him. Alicui in­sultare, Verbis male accipere, Conferre omnia maledicta in aliquem, Contumelia afficere, Cō ­tumeliam dicere, Verborum contumelijs ali­quem lacerare. Dire à quelqu' [...]n oultrage. S.

  • Outrage at one, or to reuile hym. Contumeliam facere, Voce aliquem violare, Inuehi in aliquē, Dicere contumeliam. Oultrager aucun. S.
  • Outrage of water. Alluuies, Alluuio, onis. Dilu­uium, ij. n. g. Rauine, ou ragaz d' eaue. S.
  • Outragious. Atrox, cis. Importunus, na, num. Oul­trageux. S.
  • Outragious in talke. Contumeliosus, sa, sum. Oul­trageux en parolles. S.

    Whiche is outragious in no pointe. Remotis­simus [Page] ab iniurijs. Qui n' est nullement oultrageux. S.

  • Outragious expence. Prodigalitas, Prodigentia, ae. foe. ge. Prodigalité. Cal.
  • Outragious expender. Prodigus. Vide Prodigal, and Prodigalitie.
  • Outragious in expence. Prodigus, a. um. Prodigue.
  • Outragiousnes, or outraging of woordes. Op­probratio, onis. Violatio, onis. Contumelia, ae. f. g. Oultragement de parolles. S.
  • Outragiously. Contumeliosée. Oultrageusement. S.
  • Outragiously, or prodigally. Prodigè, Profusè. Pro­digalement. Cal.
  • Outwarde parte, or skinne of any thing. Mēbrania, ae. Superficies. iei. foe. ge. Superior pars cuiusque rei, & facies quae exterius oculis cernitur. Super­fice, le dessus & comme la face de toutes choses. Et Mē ­branula. diminut.
  • Outwarde parte, or roundes of a hollowe thinge. Conuexum, i. n. g. Courbé. Cal.
  • Outwardly. Extrinsecus. Aduerb. Par de hors. S.
O. ANTE. X.
  • OXe. Bos, uis. Taurus, ri.*Bos castratus▪ Boeuf. Bos, Is also any kynde of rother beaste. Et Bouinus, a, um. Of an oxe.
  • Oxe fayre, or market. Boarium forū. vide Market.
  • Oxe for the plough, or draught oxe. Trio, onis.* Iu­gatorius bos. Qui tire & laboure au ioug. S.
  • Oxe house. Bostar, is. Bubile, lis. n. g. Tect & estable a boeufs. S.
  • Oxe shoe. Solea, ae. foe. gen.
  • Oxe Stalle. Bouile, lis. Vt supra. Bouile, est vox parum latina.
  • Oxe with broade hornes. Patulus bos. Plaut.
  • Oxe eye an herbe. Bupthalmus, mi. f. g. Oiel de beuf. called of the Apothecaries. Cotula foetida.
  • Oxe lyke, or lyke an oxe. Bouatim. Ad similitudinē bouis. Cal.
  • Oxen with croked hornes. Camuri boues.
  • Oxforde, a towne of Englande, and auncient vni­uersitie, the nourice of all good learning and knowledge. Caleua, vel Calena. Oxonia, vel Oxonium, ij. n. ge. Oxenfort, ville & vniuersité en Engleterre. S.
  • Oximell. Acetum mulsum, Secaniabin.*
O. ANTE. Y.
  • OYer and terminer, a phrase in the common lawe, signifying to heare and determine. Audire, & determinare, vel decidere. Ouir & terminer. S.
  • Oyes, is a Frenche phrase, and is as muche to saye, harke yee, or heare you: Whiche is vsed in common proclamation, to cause the people to harker diligently what shall be doone or sayde. It seemeth to come of the second persone of the verbe Audio, Whiche is, Audis? Heares thou? Oy [...]tu? Pil.
P. ANTE. A.
  • P, A letter compted among the mutes, & neuer writ­ten with any aspiration after him, except it be in Greke words, as Phae­ton, Epiphania, and such like. Also in translating Greeke woordes into a Latine forme, P is often chaunged into B, as [...] in Latine is wrytten Buxus. In the no­tes of antiquitie, P signified Pupillus, Posuit, vel Pes, vel Passus, vel Publius.
  • Pace, which conteineth three foote, wherof a thou­sande make an Englyshe myle. Passus, us. masc. gen. Vn pas. Cal.
  • Pacience. Clementia, ae. Patientia, ae. Tolerantia, tiae. foe. ge. Patience.
  • Patience herbe. Bulapathū, Hippolapathon, Hip­polapathum. Lapathum, Rumex satiuus, Lapa­tium, Rhabarbarum monachorum. Patience. H.
  • Patient. Clemens, tis. Patiens, tis. Placidus, a, um. Patient. S.
  • Pacient, or sicke body. Aeger, a, um. Aegrotus, a, um. Pacient. Pals.
  • Patient to be. Deferueo, es. Deferuesco, scis. Estre patient. S.
  • Patient to waxe. Deferuesco, scis. Deuenir patient. S.
  • Paciently. Clementer, Patienter, Placide, Tole­ranter. Patiemment. S.

    To beare, or suffer paciently. Recte ferre, Hu­manè, & placatè ferre, Patienter ferre, Fortiter pati, Lentè ferre, Leuiter ferre, Pati, & non mo­lestè ferre, Pati aequo animo, Molliter ferre, Ae­quo animo ferre, Ferre moderatè, Placidè ferre, Sustentare. Porter patiemment. S.

  • Pacifie. Delenio, is, iui. Lenio, is. Mitifico, cas. Mol­lio, is. Mulceo, es. Pacifico, as. Paco, as. Placo, as. Sedo, as. Pacifier. S.
  • Pacifie Gods anger. Auerruncare iram dei, Iram dei placare. Appaiser l' ire de dieu. S.
  • Pacified. Delinitus, a, um. Pacatus, a, um. Sedatus, a, um. Pacificatus, a, um. Pacifié, apaise. Cal.
  • Pacified to be. Mollesco, scis. Mollis, aut placatus fio. S' emollir. S.
  • Pacifier. Placator, ris. Pacator, oris. Pacificator, o­ris. m. gen. Apaiseur. Cal.
  • Pacifyng, or whiche doth pacifie. Pacificatorius, a, um. Cic.
  • Packe. Sarcina, ae. foe. ge. Vn pacquet. S.
  • Packe dryuer. Sarcinariorū iumētorū agitator. H.
  • Packehorse, or a mule whiche carieth his packes, or burdens ordinarely. Clitellarius equus, vel mulus. Vn mulet a bast portant charges ordinairemēt. Sarcinaria Iumenta. Caes. Be packe horses, or beastes apte to burden.
  • Packe saddle. Clitella, ae. Sagma, ae. Sagma, atis. n. ge. Vn bas qu' on met sur vne beste. S.

    [Page]To stuffe a packesadle. Clitellas tomento infar­cire, vel refercire. Rembourrer vn bast. S.

  • Packe vp. Suffarcino, as. Plaut.
  • Packed vp. Suffarcinatus, a, um. Terent.
  • Page. Assecla, ae. Page. S. Vide Lackey

    The kynges pages. Praetextati regis asseclae. Les pages de roy. S.

  • Page of honour. Praetextatus assecla. Vne page d' honneur. S.
  • Page, or slaue for a souldiour. Cacula, ae. mas. gen. Vn gouiat d' homme de guerre. S.
  • Pageaunt. Ferculum, li. Ludi, orum. m. g. Mistere.
  • Paye. Luo, is. Dependo, is, di. Pendo, is. Pensito, as. Reddo, is. Soluo, is. Annumero, as. Payer. S.

    To paye, or restore the mony spente in warfare. Praestare quod tactum est impensae in bellum, Refundere. Rembourser les deneirs despensez en la guerre. S.

    To paye the vttermoste peny. Cum fide persol­uere. Payer iusques au dernier denier. S.

    To paye his parte of the expence. In partem ex­pensae venire. Payer sa part de la despense. S.

    You are payde, I haue satisfied you accordinge to your demaunde. Habeo tibi res solutas. Tu es payé, Ie t' ay satisfaict à ta demande. S.

    Hee shall paye me for that whiche I shall doo. Quod faciam, pretium exoluet mihi. Il me payera de ce que ie feray. S.

  • Paye all, fully, or wholy. Persoluo, is. Perfecte, & to tum soluo, & aere alieno me libero. Cal.
  • Paye at a daye. Respondere ad diem.

    To paye his welcome home. Isagogicon depen­dere, Aduentitiam coenam condicere. Payer sa bien venue. S.

    To paye his farewell. Propter viam coenam cō ­dicere, Coenam profectitiam dare. Payer sa bien allée. S.

  • Paye costes, or damages. Sarcito, as.*
  • Paie debtes. Aes alienum dissoluere, vel expedire, vel soluere, Dimittere creditores, Dissoluere aes alienum, Reluere, Resoluere, Liberare credi­torem, Minuere aes alienum, Nomen expedire, vel soluere, Luere aes alienum. Payer les debtes. S.
  • Paye home agayne money. Refundo, dis. Vlpian. Rendre, & restituer ou refonder les deniers. S.
  • Paye money. Denumero, as. Cic. As to paye mo­ney out of hande. Dinumerare pecuniam. Payer argent comptant. S.
  • Paye money agayne. Renumero, as. Resoluo, is.
  • Paye money in hande. Repraesentare pretiū. Cic.
  • Paye wages to the souldiours. Afficere stipēdio. Bailler soulde aux gensdarmes. S.
  • Payemaisters in warre. Diribitores, rum. m. gen. Les payeurs. S.
  • Payed. Solutus, a, um. Payé. S.
  • Payers of pension, rent, reuenue, or tribute. Ve­ctigales viri.
  • Payle. Gaulus, li. Mulctra, ae. Mulctrale, is. Situla, ae. Acratopheron, Modiolus, li. Cratera, rae. foe. ge. Vn seau. S.
  • Paile that is little. Acratophorum, ri. neut. gen. V [...] petit seau. S.
  • Payment. Solutio, onis. Pensio, onis. Numeratio, onis. foe. ge. Payement. S.
  • Payne. Poena, Supplicium, plicij. Opera, ae. foe. ge. Peine. S.
  • Payne of mynde. Angustia, ae.
  • Payne, or valuetion set. Aestimatio, onis. Poena aestimata. Bud.
  • Payned or taxed. Aestimatus, a, um.
  • Payned, or punished to bee. Supplicia haurire, vel subire, Dare poenas, Supplicium ferre, Poenam vel poenas subire, Sceleris poenas persoluere, Pē ­dere poenas, Puniri, Plecti, Lucre poenas. Estre puni. S.
  • Payne, or to punyshe. Afficere poena, Poenas pete­re, vel sumere, Poenam capere ab aliquo, Punire, Sumere poenas de aliquo, Poenam irrogare, Poe­nas ab aliquo agere, Castigare, Mulctare, Ple­ctere, Sumere supplitium, Supplicio afficere, Ex­igere supplicium ab aliquo, Vindicare, Animad­uertere in aliquem, Sancire. Punir.
  • Paynfull. Aerumnatus, a, um. Aerumnalis, le. Ae­rumnosus, a, um. Aerumnis plenus. Cal.

    To take payne to laboure, and trauayle. Sume re operam, Labores subire, Laborem capere, La­borare, Suscipere laborem, Laborem sumere. Prendre peine. S.

    To take payne to teache one. Dare se alicui ad docendum. Prendre la peine d'enseigner aucun. S.

    To take great payne, and to trauell earnestly to doo any thyng. Elaborare, Exantlare, vel exhau­rire labores in re aliqua, Labores magnos cape­re, siue excipere. Prendre grande peine, & fort tra­uailler à faire quelque chose. S.

  • Painfull, or laborious. Laboriosus, a, um. Indu­strius, a, um. Laborieux. S.
  • Paynefull seruice. Pistrinum, ni. neut. gen. Labo­riosum seruitium. Cal. Per transl. sic dictū, quia antiqui solebant delinquentes in pistrinum prae­cipitare.
  • Paynefully, or laboriously. Laboriose. Laborieuse­ment. S.
  • Paynim. Paganus, ni. Gentilis, is. * Payen. Pals.
  • Painte. Pingo, is. Scribo, is. Depingo, is. Expingo, is. Peindre. S.

    To painte, & discribe any thing. Describere ali­quid. Peindre, & descrire quelque chose. S.

    To paynte and wryte vpon tables of waxe. Ex­arare. Peindre, & escrire sur des tablettes de cire. S.

    To paynte as well as an other. Picturam alicu­ius aequare. Peindre aussi bien qu'vn autre. S.

  • Paynte, or polishe a thinge, to make it saleable. Mangonizo, as. Plin.
  • Paynte the face ruddy, as harlottes doo. Purpu­risso, as. Plaut.

    Thou painteste nowe a man, and by and by a God. Soles nunc hominem pingere, nunc deum. Tu peints maintenant vn homme, maintenant vn dieu.

  • Paynted. Fucatus, a, um. Pictus, a, um. Peinct. S.
  • [Page] Painted faces as whores haue. Fucatae facies.
  • Painted Image. Pictura, ae. f. g.

    A liuely picture. Icon, onis. foe. ge. Peincture faicte sur le vif. S.

  • Painted Images in silinges and tables. Anagly­pha, orum. n. g. Plin.
  • Painted vessell. Ancella, orum. Ancaesa, orū. Cal.

    Captaines, or noble personages paincted, and liuely drawen. Duces Iconici. Duces peincts, & pourtraicts. au vif. S.

  • Painted whyte, or with white leade. Cerussatus, a, um. Vt cerussatae muli [...]res. Mart. Women pain­ted with whyte leade.
  • Painted with diuers colours. Variegatus, a, um. Varijs picturis distinctus, exornatusque. Cal.
  • Painted with the Images of beastes. Belluatus, a, um. Beluarum figuris pictus, intextusque. Cal.
  • Painted trimme. Depictus, a, um. Quint.
  • Painter. Pictor, oris. Peinctre. S.
  • Painters, or polyshers of old wares, to cause them to seeme newe. Mangones, num. m. g. Qui merces poliunt, vt pluris vendant. Cal.
  • Painter whiche painteth with Iuory. Elephante­zographus, phi. m. g. Plut. Qui ebore pingit.
  • Painting. Pigmentum, ti. Fucus, ci. Pictura, rae. Graphice, ces. foe. ge. Peincture. S.
  • Painting coloure. Pigmentum, ti. Fard, peincture. Et Pigmentarius. A maker, or a seller of suche co­loures. [...]aseur, ou vendeur de fard. Cal.
  • Painting, or polyshing of olde thinges, to make to seeme newe or freshe. Mangonium, ij. Fardement de vielles choses pour le mieux vendre. S. Et Mango­nicus, a, um. Pertayning to the painter, or setter out of suche thinges. A partenant a fardeur. Cal.
  • Payre. Par, ris. n. g. Vne paire. S.
  • Paire of spectacles. Conspicilia, Specilla ocularia. Lunettes. S.
  • Paire of stockes. Cippus, pi. Numella, ae. f. g. Cep. S.
  • Paire of tables. Alueus lusorius, Magis, Abacus, ci. m. ge. Tablier à iouer. H.
  • Paiste. Massa, ae. foe. g. Paste. Cal.

    To leauen the paist, or doughe. Fermentare. Faire leuer la paste. S.

  • Paistler, or maker of fine paist. Dulciarius pistor. Pistor fartilium. Vn pasticier. S.
  • Paistrer. Ceragius, gij.*
  • Paistrie. Pistrina placentarij, Pistrina dulciaria, Popina pistoria. Ouuroier de pasticier. S.
  • Paistry worke. Opus pistorium, Dulcia. Bud. Pa­sticerie. S.
  • Palaice of a kyng, or prynce. Aula, ae. Palatium, ij. Praetorium, Regia, ae. foe. gen. Le palais, ou la mai­son royale. S.
  • Pale. Albus, a, um. Exanguis, e. Luridus, a, um. Pal­lidus, a, um. Palle. S.

    Somewhat pale. Subpallidus, a, um. Aucune­ment palle. S.

  • Pale to be. Expalleo, es. Palleo, es. Estre palle. S.
  • Pale to waxe. Pallesco, scis. Capere pallorem, Ex­palleo, es. Pallorem trahere, Exalbeseo cis. Se pallir, deuenir palle. S.
  • Paled wyne, dead, vinewed, and that hath lost his verdure. Mucidum vinum. Mart.
  • Palenes. Pallor, ris. m. g. Palleur. S.
  • Pale, or enclosure. Palus, li. Vallus, li. Statumen, inis. n. g. Pal, pali, ou pieu. S.
  • Pales fastened vpright in the grounde. Statuti pa­li. Paliz debout fichez en terre. S.
  • Pale in, or enclose. Palo, as. Garuir de pieux. S.
  • Paled about, or in. Roboratus, a, um.*
  • Palme of the hande. Palma, ae. Vola, ae. foem. gener. La paulme. H.
  • Palme, a tree. Palma, ae. f. g. Palme. S. et Palmeus, a, ū. Of palme. De palme. S.
  • Palme bearyng. Palmifer, ra, rum. Palmiger, ra, rū.
  • Palmer. Peregrinus, a, um. Adiect. Varr.
  • Palmer to rappe one in the hande. Ferula, ae. f. g.
  • Palmer, a worme with many feete. Campe, Centi­peda, ae. Eruca, ae. f. g. Chemille. H.
  • Palmestrie, a certayne diuination of things, onely gathered by the lynes, & markes of the handes. Chiromantia, ae. f. g. Chiromantie. S.

    Hee that is seene in palmestrie. Chiromantes, ae. m. g. Chiromantien. S.

  • Palmus christi, an herbe. Croton, Ricinus, ni. m. g. Palma christi. S.
  • Palsey. Paralysis, Resolutio neruorum, Neruorū syderatio. Paralysie. H. Et Paralyticus, a, um. He y t hath the palsie. Paralytique. Cal.
  • Palte. Pala, ae.*
  • Pane of a wall. Corium, ij. Pan de mur. S.
  • Panell of a horse. Dorsuale, lis.
  • Panges of death. Libamitia mortis.
  • Panier. Fiscus, ci. Corbis, Sporta, tae. Fiscina, nae. f. gen. Panier d'os [...]er.
  • Panne. Patella, ae. f. g. Vne paelle. S.

    A fier panne. Batillus focarius, Batillum, li. n. g. Vne paelle de fer à porter du feu. S.

    A frying panne. Sartago, inis. f. g. Paelle à frire. S.

  • Panne for coales. Larcus, ci.*
  • Panne, vnder whiche thinges are baken. Testus, us. mas. gen. Cato.
  • Pannecake. Fritilla, ae. Laganum, ni. n. gen. Bignet, ou crepe [...]. Cal.
  • Pantell, fetter, or snare. Pedica, ae. f. g.*
  • Panther, a beaste. Panthera, ae. Panther, ris. mas. ge. Panthere. S. Variae, rū. Be sayde to be Panthers, Propter varios colores. Pantheres. S.
  • Pantrer. Structor panarius, Artocopus, pi. mas. ge. Panetier. S.
  • Pantry. Panariū, ij. Artocopion, pij. n. g. Paneterie. S
  • Paper. Charta, ae. Papyrus, ri. Papier, Carte. H. Et chartula, ae. diminut. Ang. Litle or thinne paper. Et Chartaceus, a, um. Papyratus, a, ū. Of paper, or made of paper. Fait de carte. S.
  • Paper fine. Charta augusta. Plin. Nimia tenuitate epistolis dicata, ab Augusto nomen sortita. Pa­pier fin & delie. H.
  • Paper that wyll not beare inke. Charta bibula transmittens literas. Papier qui passe. H.
  • [Page] Paper riall, or royall paper. Charta Claudiana, Regia, Imperialis, Macrocolon. Plin. A staturae cubitalis magnitudine. Papier royal, Imperial. H.
  • Paper whyte, not wrytten on. Charta pura. Vlpian. Non descripta. Papier blanc. H.
  • Paper wherein grocers and haberdashers wrapp their wares. Emporetica charta, Emporeutica. Papier brouillard. H.
  • Paper milles. Chartariae officinae. Molins a papier.
  • Pappe. Huber, ris. Vber, ris. Mamma, ae. Rumen, inis. n. g. Māmelle. S. Mammilla, ae. diminut. Ang. A little pappe or dugge. Mammula, ae. f. g. Mam­melette. S. To giue the childe the pappe or breast. Mammo, as. Mammas ad sugēdum praebeo. Cal.

    The nipple of a pappe. Papilla, ae. f. g. Le petit bout de la mammelle. S.

  • Pappe, a meate for children. Pappa, ae. f. g. Boulie de petits enfans. S.
  • Pappes, or brestes of a mayde. Sororiae.
  • Pappe, or pyle, in the fundament of a man. Ana­tes, tis.*
  • Parable, or darke saying. Parabola, ae. f. g. Parable.
  • Paradice. Paradisus, si. f. g. Paradis. S.
  • Paradoxes, or matters contrarie to the opinion of all men. Paradoxa, orum. n. g. Paradoxes.
  • Paragraffe, or sence in lawe wrytten, or opinion wrytten before a sentence in lawe. Paragraphus, Paragraphe, es. foe. ge. Paragraphe. S.
  • Paralipomenon, a certayne booke in the Bible, in whiche those thinges are contayned, that are either left out, or slēderly touched in the bookes of the kynges. Liber Paralipomenon. i. dereli­ctorum, vel praetermissorum. Cal.
  • Paramoure, or louer. Amasius, ij. mas. gen. Vn ami par amours.
  • Paraphrase, or exposition of a thinge in manye woordes. Paraphrasis, sis. foe. ge. Paraphrase. S.

    Hee whiche maketh suche paraphrase, or expo­sition. Paraphrastes, ae. m. g.

  • Parasite, or flatterer. Parasitus, ti. m. g. Parasite. S.
  • Parboyle. Perbullio, is. Semibullio, is.* Parbo uyllyr. Pals.
  • Parbreake. Reijcio, cis. Vomo, mis. Amouere cra­pulam, Nauseam facere. Vomir. S.

    To parbreake often. Reuomere. Vomir souuent.

    Desire, or wyll to parbreake. Stomachi redun­datio, Nausea, ae. f. g. Faim de vomir. S.

    To haue desire or wyll to parbreake. Nauseare. Auoir faim de vomir. S.

    The desire, or wyl to parbreake is ceased. Nau­sea abijt. La faim de vomir est cessee. S.

    To make one to parbreake. Vomitum alicui ex­cutere. Fair vomir aucun. S.

    The herbes prouoke to parbreake. Mouēt her­bae stomachum. Les herbes prouoquent a vomir. S.

  • Parbreaking. Vomitio, onis. Vomitus, us. Dissolu­tio stomachi, Reiectus, tus. Reiectio, onis. foe. ge. Vomissement. S.
  • Parbreakynges, are contrary, and hurtefull to the eyes. Inimicae oculi [...] vomitiones. Vomissemēs contraires, & nuisans aux yeulx. S.
  • Parcell, or small portion. Particula, lae. f. g. Parcelle.

    By parcelles. Particulatim, Carptim. Par par­celles. S.

    To deuide an oration into little parcelles. Car­pére orationem membris minutioribus. Diuiser vne oraison par petites parcelles. S.

    To speake by parcelles. Caesim dicere. Parler par parcelles. S.

  • Parched. Torridus, a, um. Ari. S.
  • Parched all drye. Retorridus, a, um. Qui est du tout ari. S.
  • Parchment. Membrana, ae. Membranula, Perga­mena charta. Parchemin. H. Membraneus, a, um. Of parchement. De parchemin. Cal. Et Membra­naceus, a, um. Like to parchement. Semblable à parchemin. S.
  • Parchement dressed, rased, or trimmed with a po­mise. Palimpsestus, ti. Cic.
  • Parciall. Iniquus, a, um. As a parciall iudge. Iu­dex iniquus. Ouid.
  • Parciallitie. Iniquitas, atis. foe. g.
  • Pardon. Remissio, nis, Venia, ae. Pax, cis. Gratia, ae. foe. ge. Pardon. S.
  • Pardon of punishement. Impunitas, tis. foem: gen. Impunité. Cal.
  • Pardon, or to forgeue. Condono, as. Laxo, as. Mul­ctam remittere, Offensionem obliterare, Parco, cis. Remitto, is. Veniam dare, Ignosco, cis. A­licui suas inimicitias concedere, Tribuere veniā alicui, Facere gratiam delicti, Poenam praeter­mittere, Peccatum condonare, Noxiam remit­tere. Pardonner. S.

    To pardon for the tyme passed. Aliquem venia in praeteritum donare, Veniam in anteactū dare. Pardonner pour le temps passé. S.

  • Pardon, or forgeue me this faulte. Vnam hanc no­xiam mitte. Pardonne moy ceste faulte. S.
  • Pardon hym I praye you. Omitte quaeso hunc. Pardonne luy ie te prie. S.
  • Pardon them for my sake. Sinc exorem te illis hāc veniam. Pardonne leur pour l'amour de moy. S.
  • Pardoned. Condonatus, a, um. Remissus, a, um. Pardonné. S.
  • Pardoner. Quaestor, ris. masc. gen.
  • Pare, or to clippe. Praeseco, as. Reseco, as. Rescin­do, is. Aliquid circumscindere. Rogner. S.

    To pare, or clippe from any thing. Demutilare. Rogner de quelque chose. S.

  • Pare, or cutte about. Amputo, as, aui. Ronguer; ou couper tout autour. S.
  • Pare nayles. Demere vngues. Plaut.
  • Pare, or scrape awaye. Abrado, is. Racler. Cal.
  • Pare to the quicke. Resecare ad viuum. Columel. Resequer iusques à vif. S.
  • Paring of ones nayles. Praesegmen vnguium, Re­segmen. La tailleure des ongles. H.
  • Pared, or clipped. Mutilus, a, um. Mutilatus, a, um. Resectus, a, um. Rongné. S.
  • Parent, whiche is either father, or mother, or any [Page] frende of the ascendent degree. Parens, tis. com· gen. Le pere, ou la mere. S.
  • Parentes worthy to bee wyshed dead, or whose death is loked for. Expectati parentes. Terent. Desquels on ne desire que la mort. S.
  • Parfect, Vide Perfect.
  • Parforce. Violenter, Vi, Per vim. Parforce. S.
  • Parfume, Vide Perfume.
  • Parget. Trullisso, as. Gypsum induco. Cal.
  • Parget of a wall. Albarium, ij, Caementum, ti. n. g. Blanchisseure. S.
  • Pargeted. Albatus, ta, tum. Trullissatus, ta, tum.
  • Pargeted with lyme and sande. Calcatus, a, um. Vt calcata domus, A pargeted house.
  • Pargeting. Tectorium opus, Trullissatio, onis, f. g. et Tectorius, a, um. Pertaining to pargeting.
  • Pargetour. Caementarius, Crustarius, ij. Tector, ris. m. g. Varr.
  • Parill Vide Peryll.
  • Paring of any thing. Peripsema, tis. n. gen.
  • Paring away the barke of trees. Caprificatio, o­nis. foe. ge. Plin.
  • Paring of y e nayles. Praesegmen vnguium, Reseg­men. La taillure des ongles. S.
  • Paring of fruite. Putamen fructuum. Pellure. Pals
  • Paring, or clipping. Amputatio, onis. Resectio, o­nis. foe. ge. Rongnement. S.
  • Paring, or cutting about. Amputatio, onis. foe. ge. Rongnement. S.
  • Paring shouell, or instrument to pare flores. Val­gium. ij. n. ge.
  • Paryshe. Paroecia, ae. f. g. Curia, ae. Paroice. S.
  • Parishioners. Paroeci, orum. Paroeciani, anorum, Curiales, lium. Les paroiciens. S.
  • Paryshe prieste. Curatus, Curio, nis. Parochus, chi. Aedis sacrae moderator. Curé pasteur. S. Et Curio­natus, us. Is the office, or dignitie of a paryshe priest. Curionis dignitas. Cal.
  • Parke. Septum, ti. Theriotrophium, phij. Lepora­rium, Viuarium, ij. Vn parc a nouurir bestes sauuages
  • Parke of hares. Lagotrophia.
  • Parke leaues, a tree lyke willowes. Agnos, Agnus castus, Amerina, Salix, Vitex.
  • Parliament. Gerusia, ae. Comitia, orum. Conuen­tus maximus. Parlement. Pals.
  • Parliament house. Comitium, ij. n. g.
  • Parloure. Coenaculum, li. Exedra, ae. Triclinium, Triclinarium, Aulula, lae. Caenatio, onis. f. ge. Vne sallette. S. Et Tricliniaris, re. Pertaininge to a parloure.
  • Parloure for sixe geastes. Hexaclinum, ni. n. g.
  • Parloure for wynter. Tablinum, ni. n. ge. Plin.
  • Parloure, or bancqueting house vnder the groūd. Cryptoporticus, cus. foe. ge. Plin.
  • Parloure seruaunte, or trymmer. Triclinarius, vel ria.*
  • Parret, or popiniaye. Psittacus, ci. m. g. Perroquet, Papegaye. S.
  • Parsley. Apium, ij. Selinon. Persil. S.
  • Parsnyppe herbe. Pastinaca, cae. Cara radix. Paste­nade H.
  • Parsneppe wylde. Staphilinus, Pastinaca erratica. Pastenade sauuage. H.
  • Persone of any body, or personage. Persona, ae. f. g. Personnage. S.
  • Parsone, curate, or pastour of a churche. Curio, onis. m. g. Curé, pasteur. H. Vide supra.
  • Parson of a churche which serueth the cure. Aedi­tuus, Aeditimus, mi. m. gen. Varr. It is also the chiefe prieste or prelate of the temple.
  • Parsone worthy punishement. Verbero, nis, m. ge.
  • Parsonage. Vide parson.
  • Parte, or portion. Pars, tis. f. g. Part, ou portion. S.

    To haue a part, or portion. In societatem veni­re. Auoir part, & portion. S.

    A great parte. Pars magna, Bona pars. Vne grande partie. S.

    The greatest parte. Multo maxima pars. Toute la plus grande partie. S.

    The greater part of y e day. Melior pars diei. La plus grande partie du iour. S.

    A great part of people. Pars multa. Vne grande partie de gens. S.

    In the ouer part. In superna parte. En la partie de dessus. S.

    The partes of the worlde. Segmenta mundi. Les parties du monde. S.

    I haue my part therein. Est aliqua mea pars virilis. Ie y ay ma part. S.

    Gods parte. Praemetium, tij. n. g. La part de dieu.

  • Part. Partio, is, iui. (Et format futurum partiam, & partibo,) Partior, iris. Diuiduum facere, Partes facere, Diuido, is. Seco, as. Partir. S.
  • Parte a sunder. Dispertio, is. Partior, iris. Abiun­go, is. Separer, disionder. S.
  • Parte about the priuie members. Pecten, inis.
  • Parte of people deuided into three partes. Tribus, us. foe. ge. Tribu. S.
  • Parte in thre. Tripartior, iris. In tres partes diuido.
  • Parte in twoo. Bipartio, is. Bipartior, ris. Partir en deux. S.

    To parte in twoo, or more partes. Dispartiri. Partir en deux, ou plusieurs parties. S.

  • Parte or to deuide. Dispertio, is. Departir. S.
  • Part taker. Consors, tis. Socius, cij. Particeps, pis. om. g. Participant, qui a part. Cal.

    He is partaker of my griefes, and perilles. So­cius est doloris. Il est participant de mes doleurs, & perilz. S.

    To be parte taker, or to make parte taker. Par­ticipare. Estre participant, ou faire participant. S.

    To make parte taker of his prayse. Communi­care laudem cum altero. Faire participant d [...] sa lo­uange. S.

  • Parted or deuided. Diuisus, a, um. Sectus, a, um. Parti, ou diuise. S.
  • Parted into sundrie portions. Viritaneus, a, um.*
  • Parted into many partes. Multipartitus, a, ū. Parti en plusieurs pars. S.
  • Parted, or deuided in three. Trifidus, a, um. Tripar­titus, a, um. Diuisé en trois parties. S.

    [Page]Diuided into foure partes. Quadripartitus, a. ū· Diuisé en quatre parties. S.

  • Parteine. Attineo, es. Pertineo, es. Specto, as. Ap­partenir. S.

    It partaines nothing to mee. Nihil ad me atti­net, Nil mea refert.

    It doth pertayne to the common wealth. Perti­net ad rempublicam. Cela appartient à la repu­blique. S

  • Partaining to some other, or that is not his, who­se it is thought to be, but an others. Subditi­tius, a, um. Subditiuus, a, um. Plaut.
  • Partition. Distributio, Partitio, onis. Diuisio, onis. Diuision, & partissement. S.
  • Particion, as in a walnutte or lyke thing, whiche is parted. Dissepementum, ti. n. g. Fest.
  • Particion of enheritaunce or lande. Dissertio, nis. foem. gen.*
  • Partition to make. Vide To parte.
  • Partion to make, as betwene coheires. Ercisceor, ris. Hercisceor, sceris. Cic. Diuiser. Cal.
  • Participate. Impertio, is. Impertior, iris. Partici­po, as. Participer. Cal.
  • Particuler. Particularis, Proprius, Specificus, a, ū. Particulier, & propre. Cal.
  • Particuler recepte. Coactio, onis. f. g.
  • Particulerly. Distinctè, Specificè, Propriè, Specia­tim, Specialiter. Particulierement. S.
  • Particulerly, and specially. Definitè, Distinctè, Perticulariter, Perticulatim. Particulierement, & specialement. S.
  • Partlet. Strophium, phij. n. g. Cic. Et Strophiolū, li. Plin. diminut. Ang. A little partlet.
  • Partly. Ex parte, In parte, Partim, Parte, Partite. En partie. S.
  • Partner. Partiarius, rij. m. ge. Colonus, siue alius quis cum quo aliquid commune habemus, aut partimur. Cal.
  • Partner, or complyce. Complex, icis.
  • Partriche. Perdix, cis. foe. ge. Plin. Perdris. H. Auis à perdendo dicta. Haec est immunda, Fallax, & doli plena secundum Ambros. ad Iren. Immun­da, Vbi masculus masculum premat, & praeceps libido sexum obliuiscatur: Fallax, ac fraudulen­ [...]a cum alteri perdici oua dir [...]mit, alat, fructūque perdit. Nam pulli effoeti, & exclusi mentitum pa­rentem deserunt ad naturalem redeuntes, vt scri­bit Hiero. ad Praesid. dolosā hanc etiam pingit, quae calleat, nouerit (que) artes venatoris, insidias lubrica arte decipiendi.
  • Passage. Parodus, Traiectio, Traiectus, us. Meta­basis, Meatus, Comeatus, tus. m. g. Trāsitus. m. g. Passage. S.

    The passage is made. Iactus est gradus, & adi­tus ad caetera. Le passage est faict. S.

    A straighte, and narrowe passage betwene two seas. Isthmus, mi. m. gen. Vn passage estroict entre deux mers. S.

    The passage of the Alpes. Alpium transitus. Le passage des Alpes. S.

    To graūte, or giue passage. Transitum alicui fa­cere, vel dare, Apetire iter alicui in aliquam re­gionem, Dare iter, Dare viam alicui per fun [...]ū. Donner, ou bailler passage. S.

    To shutte vp, or stoppe passage. Obsepire iter, Includere viam. Bouscher, ou estouper la passage. S.

    To lette, or hynder the passage. Prohibere iti­nere. Empescher le passage. S.

  • Passage, or iourney. Profectio, onis. foe. ge. Chemin, Allée. S.
  • Passage ouer sea. Transfretatio, onis. foe. ge.
  • Passaw in Almayne. Boeodurum, Patauia.
  • Passe. Praetereo, is. Trāseo, is. Meo, as. Passer. S.
  • Passe beyonde. Transcurro, ris. Praeterlabor, ris. Transgredior, ris. Praetergredior, ris. Passer oultre.
  • Passe by. Lego, is. Praetergredior, eris. Praetereo, is. Passer aupres. S.
  • Passe boyes age. Ex ephebis, vel pueris excedere.
  • Passe bondes, or to exceade. Excedo, is. Exceder. S.
  • Passe forth. Progredior, eris. Plaut.
  • Passe foorth, goe to, tell on. Perge. Imp. mod. As go to the reste. Perge ad caetera. Poursuis au reste.
  • Passe foorth the daye, or tyme. Agitare diem, Exi­gere tempus. Plaut. Passer le iour, & le tempi. S.
  • Passe, or to excelle. Antecedo, is, di. Passer. S.

    To passe any in any thing, and to be more excel­lent. Prestare, Anteuenire, Antestare, Antecel­lere, Antecedere, Praeterire, Anteire, Superare, Vincere. Passer aucun en quelque chose, & estre plus excellent. S.

  • Passe ouer. Metior, iris. Praetereo, is. Progredior, eris. Transgredior, eris. Transeo, is. Transcurro, is. Transmitto, is. Passer oultre. S.

    To passe ouer the mounte Atlas. Penetrare At­lantem. Passer oultre le mont d' Atlas. S.

    If they would passe on, or forwarde. Si porrò ire pergant. S'ils veulent passer oultre. S.

    To passe awaye, or to dye. Peragere mortem. Passer oultre, mourir. S.

    To passe ouer any thinge without speakynge a woorde. Praeterire aliquid, Praeteruchere ali­quid silentio, Transcurrere, Transilire, Transire aliquid, vel transite quippiam silētio. Passer quel­que chose sans en dire mot. S.

  • Passe ouer, or to leaue to saye, or doo a thing. Prae­termitto, is. La passer, laisser quelque chose a dire, ou a faire. S.
  • Passe ouer negligently. Varico, as. Varicor, aris.
  • Passe ouer quickely. Carpo, is, psi. Virg. Passer le­gierement. S.
  • Passe ouer sea. Permetiri aequor. Transfreto, as. Transmittere mare. Passer la mer. S.

    To passe out of this worlde, or to dye. Migrare de, vel ex hac vita. Cic.

  • Passe the tyme awaye. Transmittere tempus, Tra­here tempus, Traducere tempus. Passer le temps, vser le temps. S.

    To passe the tyme of his life, or mortalitie. Trā ­figere vitam, Vitam exigere, vel traducere. Pas­ser le temps de sa uie. S.

  • [Page] Passe through. Transcendo, is. Pertranseo, is. Per­meo, as. Peruado, is. Transmeo, as. Praetereo, is. Praegredior, ris. Praetergredior, ris. Transigo, is. Transgredior, ris. Transmitto, is. Transmittere cursu, Trai [...]cio, cis. Passer tout oultre. S.
  • Passe through hastely, or quickely. Transuolo, as. Passer vistement. S.
  • Passe tyme in study. Otium studio Suppeditare. Author ad Heren.
  • Passed. Praeteritus, a, um. Transactus, a, um. Tran­situs, a, um. Passe. S. Affecta aestas. Sommer nigh passed and gone.

    The daye is passed. Transijt dies. Le iour est passé.

  • Passe floures, or rose persely. Anemóne, nes. foe. g. Passefleurs. S.
  • Passer by the waye. Viator, oris. m. g. Vn passant qui passe son chemin. S.
  • Passing bondes. Excursus, us. m. g. Plin. Iun.
  • Passing foorth, or a going forwardes. Progressus, us. m. g. Auancement. S.
  • Passing of tyme, Temporis traductio. Passement de temps. S.
  • Passing, or remouing in iourney. Migratio, onis. foem. gen. Cic.
  • Passing ouer. Transgressus, us. Transitio, nis. Tran­situs, us. Transcursus, Pascha, Phase, Transgres­sio, onis. f. g. Traiectus, tus. m. g. Passement. S.
  • Passing ouer lightly. Perfunctorie. aduerb. Vlpia. & perfunctorius, a, um. That whiche doth passe lightly.
  • Passing shortly, or transitorie. Transitorius, a, um. Vt domus transitoria. Suet. A house passing shortly, or transitory.
  • Passion. Passio, onis. Affectus, us. m. g. Passion. S.
  • Passions of the mynde. Pathe, Animi passiones, A­nimi motus, Perturbationes, & aegritudines animi. Cic.
  • Passiue, or betokening griefe, or passion. Passiuus, a, um. Qui significe passion. S.
  • Passeporte, or salfeconduicte. Publica fides, Cau­saria missio, Libellus, li. f. ge. Vn passeporte. S. And they that haue passeporte. Caussarij milites.

    A passeporte, or certification. Liber assertorius rerum inuectarum. Passeporte, ou certification. S.

  • Past. Vide Passed.
  • Past it is. Abijt, Praeterijt. Terent.
  • Past remedy it is. Conclamatum est. Terent. Il n'y a plus de remede. S.
  • Pasterne bone of a horse. Talus, li. m. ge. La cheuille du pied. S.
  • Pastye or a fleshe pye. Artocrea, creae. Artocreas, atis. n. ge. Pasté de chair. H.
  • Pastime, and recreation of children. Lusus, sus. m. gen. Esbat & recreation d'enfans. S.
  • Pastimes, and pleasures. Facetiae, arū. f. g. Esbats. S

    To pastime or sporte with some other. Dare a­licui operam ludo, Animum remittere, Volup­tatem cū aliquo capere. S'esbatre auec quelqu' [...]n. S

    To take his pastyme or sporte. Voluptatem ca­pere, Obsequi animo suo. Preudre ses esbats. S.

    In pastime. Per iocum, Ioco, Per ludū. Par esbat.

  • Pastiming or sporting. Oblectatio, onis. Lusus, sus. Esbatement. S.
  • Pastor, one that hath the charge, and keapinge of beastes. Opilio, onis. Custos ouium, Pastor, o­ris. m. ge. Pasteur, pastre, ou pastoureau. S. And pertaining to a pastor, or of a pastor. Pastora­lis, le. Pastorius, a. um Pastoritius, a, ū. Pastoral. S.

    They loue pastours alwayes. Retinent chari­tatem in pastores. Its aiment tousiours les pasteurs. S.

    A pastours lyfe. Vita pastoritia. Vie pastorale. S.

  • Pasture, or feeding for cattell. Pastus, us. Pabula­tio, Pastio, onis. f. g. Pasturage.
  • Pasture grounde, or place where beastes do feede, or pasture. Pascuum, cui. n. gen. Pasquis, lieu ou les bestes paissent. S.

    A commune pasture. Compascuus ager. Vn pa­sturage commun. S.

  • Pasture cattell. Pasco, scis, paui. Pascor, eris. Pastū capessere. Pasturer. S.
  • Pasture shepe. Versare oues. Virg. Paistre. S.
  • Pastured. Pastus, a, um. Repen. S.
  • Pasturing. Pastio, onis. foe. ge. Le paissage. S.
  • Patche, cloute, or to mende. Reconcinno, as. Refi­cio, cis. Interpolo, as. Resarcio, cis. Frusta assue­re. Rapiecer. S.
  • Paterne of any thing. Archetypus, vel Archetypū, Exemplar, Exemplum, Specimen, Prima adū ­bratio, Le patron de quelque chose. S.

    To make paternes of any thing. Adumbrare a­liquid. Faire les patrons de quelque chose. S.

    To folowe his paterne. Imitari praescriptū ad­umbratum. Suyure son patron. S.

    To take a paterne. Sumere simile, Capere spe­cimen, Ducere similitudinem ex aliquo, Imitari exemplum alicuius, Pingere exemplum. Prendre le patron. S.

    To fayle in folowyng a paterne. Decidere ab archetypo. Faillir a suyure vn patron. S.

  • Paterne lyke. Ectypum, pi. n. g.
  • Pathe. Semita, ae. Trames, tis. m. g. Vne sente ou senti­er. S. Semitatus, a, ū. Deuided into many pathes.

    To make a pathe. Semito, as. Semitam facere. Faire vn sentier. S.

  • Pathe muche vsed, or a beaten pathe. Callis, lis. m. ge. Chemin fryé. S.
  • Patriarke. Patriarcha, chae. m. ge. Patriarche. S. Et Patriarchatus, us. m. ge. The office or dignitie of a patriarke. It is taken for the chiefe or prince of fathers. Also it hath bene the title of y e foure archebishops of Alexandria, Antiochia, Hieru­salem, and Rome.
  • Patrimonie. Patrimonium, ij. n. g. Patrimoine. S.
  • Patron. Patronus, ni. Mecaenas, tis. m. ge. Patron. S.
  • Patten. Calopodium, ij. Solea, ae. Calopus, odis. Crepida lignea. Gallicae, rū. Gallochus. Galloches.
  • Patten maker. Solearius, rij. m. g. Patinier. S.
  • Paue. Pauemēto, as. Consterno, is. Stratumino, as. Sternere locum saxis. Aream consternere silici­bus. Pauer. S.

    [Page]Little smale peeces of stones, whiche are squa­red to paue with. Tesserulae. Cicer. Petites menues pieces de pierres, qui sont quarrees pour pauer. S.

  • Paued. Constratus, a, um. Cic.
  • Pauement of a place. Pauimentum, ti. n. g. Le paué d' vne place. S.
  • Pauement made of little stones cutte and graued. Pauimentum scalpturatum. Vn paué faict de peti­tes pierres taillees, & grauees. S.
  • Pauement made of little pieces of stones, marble or suche lyke. Lithostratos, & Lithostratum. Vn paué faict de petites pieces de pierres, marbre ou sem­blables. S.
  • Pauilion, or tente. Scena, ae. Papilio, onis. Cono­peum, Tabernaculum, li. neut. gener. Pauillon, ou tente. S.
  • Pauilion, or tente of the prynce. Augustale, lis. n. g. Pauillon, ou la tente du prince. S.
  • Pauing. Pauimentatio, onis. foe. ge. Pauement. S.
  • Pauing betle, to trimme pauement. Pauicula, ae. f. ge. Vn bato [...]r, vne bate. S.
  • Pauing tyle with pictures eneyled. Asarotum, ti. neut. gen. Stat.
  • Paule one of the Apostles, elected by reuelation frō a persecutour to be a chosen vessell of God, and named before Saulus, is nowe called Pau­lus, which is (if you wyl interprete it) Cham­pion against Gods enemies, conuentour, mar­ueylous, mouthe, or voyce of a trompet. Hee was of the trybe of Beniamin, borne in Iudaea, in a towne called Giscalis, who lyued after the passion of Christe twenty yeares or more, in the tyme of Nero, vnder whome hee suffered. Of this name Paulus, there were dyuers, some no­ble and gracious, as were Aemilius, Lucius Paulus, some were ignoble, vngracious, & also Heretiques, as Paulus Samosatenus. &c. Pau­lus, li. mas. gen. Paule. S.
  • Paunche. Rumen, inis. Venter, tris. Aqualiculus, li. m. g. Pance. S.
  • Pawnche, or gorre belly. Ventriosus, a, um. Ven­trosus, a, um. Panssu, panssard. S.

    A great paunche, or bellye. Venter collatiuus, Abdomen insaturabile. Gros ventre. H.

  • Pawne, gauge, or pledge. Pignus, oris. Depositum, ti. Le gage, depost. S.
  • Pawne, or gage of battaile. Sponsio singularis cer­taminis, Pignus digladiaturae, vel singularis cer­taminis, vel Demicationis extremae, & capita­lis. Gage de battaille. S.
  • Pawne keper. Depositarius, a, um. Vlpian. Le gar­den d' vn depost. S.
  • Pawne, or to gauge. Depono, is. Oppignero, ras. Oppono, is. Engager, mettre en gage. S.

    To pawne, or gauge. Ponere pignori, Pignora dare, Pignerare, Dare pignori. Bailler en gage. S.

    To pawne, or gauge his cloake. Ponere, vel de ponere pallium. Mettre en gage son manteau. S.

    To contēd for a pawne. Certare pignore. Virg.

  • Pawse, leasure, or space. Intercapedo, inis. Pau­sa, ae. foem. gen. Pose. S.
  • Pawse. Pauso, as. Interuallum facere, Spatium in­terponere. Faire Pose. S.
  • Pawsie. Vide Palsey.
  • Pay. Vide Pai.
P. ANTE. E.
  • PEace. Quies, tis. Quietudo, inis. Toga, ae. foe. ge. Pax, cis. f. g. Paix. S. vt Ouid. Fast. 1.
    Sub iuga bos veniat, sub terras semen aratas,
    Pax Cererem nutrit, pacis alūna Ceres.
    Let ox receiue the painfull yoke,
    And tylled grounde the seede,
    For peace doth Ceres swete maintayne,
    On peace doth Ceres feede.
  • Peace certayne, and sure. Explorata pax, Pax constituta, & firmata. Paix certaine, & asseurée. S.
  • Peace accorded. Pax conuenta, vel sequestra. Virg.

    To confirme, or establishe peace. Pacem confir­mare. Confirmer la paix. S.

    To make peace. Pacem agere, vel conciliare, aut facere. Faire la paix. S.

    To make peace with any people, or nation. Pā ­gere pacem cum populo aliquo. Faire la paix auec quelque peuple. S.

    To liue in peace. Agitare pacem. Viure en paix. S.

    To mainteyne peace. Pacem retinere. Entretenir la paix. S.

    To seeke, or purchase peace. Solicitare pacē. Pourchaser la paix. S.

    Whiche loueth peace. Amator pacis. Qui aime paix. S.

  • Peace brynger. Pacifer, a, um. Qui porte paix. S.
  • Peace maker. Placator, Pacificator, ris. m. gen. Qui fait la paix. Cal.
  • Peace, not a woorde. Tace, Mussa. Terent.
  • Peace, or kepe silence. Tace, Taceto, Sileto, Imp. St. Desinas. Tay toy.
  • Peace, or to kepe sylence. Cōticeo, es. Conticesco, scis. Se taire. S.
  • Peace, or let be, get thee hence. Comprime, Imper. mod. Tais toy, deporte toy. S.
  • Peace to make. Pacifico, as. Controuersias compo­nere. Pacem facere. Pacifier, faire paix. Cal.
  • Peace was agreed. Pax conuenit. La paix est ac­cordee. S.
  • Peache a fruite. Persicū pomum, Malum persicū, vel Duracinum, Nux mollusca, & Nucipersica. Vn pesche. vt Mart.
    Vilia fueramus maternis praecoqua ramis,
    Nunc in adoptiuis persica cara sumus.
    Vpon our natiue boughes to rype,
    And out of pryce we were,
    Nowe peaches on adoptiue plantes,
    We are accompted dere.
  • Peale, or noyse of belles, trumpet, or suche lyke. Classicum, ci. n. ge. Virg.
  • [Page] Peare. Pirum, ri. Pyrum, ri. Poire. H.
  • Peare called Saint Thomas peare, a peare that hangeth longest on the tree, and dureth longest. Pirum amerinum. Plin. Serissimum omnium, maximeue durans. H.
  • Peare called Venus peare. Pirum venereum, Co­loratum dicunt. H.
  • Peare of a great bignes. Volemum, mi. Pirum vo­lemū, quod volam manus impleat, Semētinum, Musteum. H.
  • Peares called Catherine peares. Fauoniana, Py­ra rubra. Plin. 15. cap. 15.
  • Peares delicate, whiche maye be eaten vnpared. Curmundula.
  • Peares redde on the one syde. Crustumina pyra, Gratissima, & ex parte rubent. H.
  • Peares sauouring lyke muske. Moschatula, Pyra dicuntur a moschi odore. Cal.
  • Peares that be soure. Acidula, orum. Postautuma­lia pira. H.
  • Peare tree. Pyrus, ri. f. g. Vn poirier. S.
  • Pearle. Bacca, ae. Conchus. chi. Vnio, onis. Marga­rita, ae. Margaritum, ti. n. g. Vne perle. S. Margari­tefer, a, um. Whiche bringeth foorth pearles. Produisant perles. Cal.

    Decked with pearles. Baccatus, a, um. Orné de perles. S.

  • Pearle seller. Margaritarius, ij. m. g. Qui vend perles.
  • Peasable. Pacificus, a, um. Placidus, Quietus, a, ū. Propitius, a, um. Tranquillus, a, um. Paisible. S.
  • Peasable to make. Paco, as. Placo, as. Appaiser. S.
  • Peasablye. Sedatè, Tranquillé, Pacifice, Placide, Placate. Paisiblement. S.
  • Pease. Pisum, si. n. g. Vn pois. S.
  • Pease, or to weye. Appendo, is, di. Peser. S.
  • Peased, or wayed. Appensus, a, um. Pesé. S.
  • Peble stone. Calculus, li. Vmbilicus, ci. m. ge. Gra­uois, grauelle. S.
  • Pecke, whiche is a measure conteining the fourth part of a bushell. Satum, ti. n. g.
  • Pecocke. Pauo, nis. Pauus, ui. Iunonia auis. Paon. H. Oculi, orū. Be the trimme spottes in a pecocks tayle.
  • Peculiar and propre. Genuinus, a, um. Peculiaris, re. Priuatus, a, um. Priuus, a, um. Specialis, le. Praecipuus, a, um. Peculier, & propre. S.
  • Peculiar to a citie, or towne. Municipalis, le. om. g.
  • Peculiarly, or properly. Speciatim, Proprie, Pe­culiariter. Proprement. S.
  • Pedelion herbe. Leontopodion, Pes leonis. Pied de lyon. Dod.
  • Pedegre. Genealogia, ae. Stemma, atis. neut. ge. Ge­nealogie. S.
  • Pedler. Circumforaneus, Circuitor, oris. Circitor, oris. mas. ge. Portpainier, mercier. H.
  • Peeres, or noble mē of a realme. Megistanes, Pro­ceres, rum. m. g. Grands personnages. S.
  • Peine. Poena, ae. f. g. Peine. S. Vide Payne.
  • Pellet. Glans, is, Globulus, li. Plumbata. ae. mas. ge. Vne plumbee. S.
  • Pellettes of bread or paist. Turundae, arum. foe. ge. Varr. S.
  • Pellitorie herbe. Astericum, ci. Helxine, Muralis herba, Parietaria, Perdiciū, Vrceolaris, Vitrea­ria. De la parietoire. S. There be twoo kyndes, the one of Spayne, and the other of the walle.
  • Pelter, pynche peny, one wythered with couetous­nes. Aridus homo. Terent. See d' auarice. S.
  • Penall. Penalis, e. om. ge. Plin.
  • Penaltie. Multa, ae. f. g. Amende. S.
  • Penaltie to sette. Multam dicere, vel irrogare, Mul­tare, Multam facere. Condamner à l' amende. S.
  • Pendante, banner, or standarde. Signum, ni. Vexil­lum, li. n. g. Enseigne & estendart. S.
  • Pendante, or banner bearer. Signifer, a, um. Vexil­larius, rij. mas. ge. Port' enseignes. S.
  • Penetrable, as whiche maye enter, or maye be en­tred. Penetrabilis, le. Peruius, a, um. Penetratif. S
  • Penaunce. Piamentum, ti. n. g. Le penitence. S.
  • Peny. Denarius, ij. m. g. Denier. S.

    To gather pence, or money together. Construe­re pecuniam & coaceruare. Amasser deniers. S.

  • Peny called a Gods peny, or earnest peny. Arrha, ae. f. g. Arrhabo, onis. m. g. Le denier a dieu & arres.
  • Peny royall herbe. Origanum, Pulegium, ij. n. ge. Pouliot. Dod.
  • Peny royall, or puliell royall y e wylde. Calamin­tha, thae. foe. ge. Pouliot sauuage. S.
  • Penitent, or he whiche repenteth. Poenitens, tentis. Qui se repent. S.
  • Penitent to be for doing some thing, to be repen­taunte. Poenitere, Poenitentiam agere, Pigere. Soy repenter d' auoyr faict quelque chose. S.
  • Penner. Graphiaria, Theca calamaria. Calamariū, ij. Graphiarium. Pennarium, Theca pennaria. Vn estuy d' escript [...]ire. H.
  • Penne. Calamus, mi. Penna, ae. Calamus scripto­rius. Vne plume à escrire. H.
  • Penne knyfe. Scalpellum, li. Scriptorius cultellus, Graphiarius gladiolus, Scalprum librarium. Vn caniuet, ou trenche plume. S.
  • Penned. Pennatus, a, um. Plumatus, a, um. Empenné.
  • Penned, or franked. Altilis, le. om. g. Engraisse. Cal. vt Altilis cygnus. A franked swane.
  • Penned to be, or fethered, or to waxe penned, or fe­thered. Plumesco, scis. Cōmencer a auoir des plumes.
  • Pensife. Cogitatiuus, a, um▪ Pensatiuus, a, um. Co­gitabundus, a, um. Pensif. S.
  • Pensifenes, care, or heuines. Solicitudo, inis. Cu­ra, ae. Scrupulus, li. Anxitas, atis. f. g. Soulci. S.

    To be in great pensifenes, or heauines. Animo laborare. Estre en grand soulci. S.

  • Pensile or stile to write on a table with. Graphiū, ij. Stylum, li. Stylus, li. m. gen. La touche. H.
  • Pensile for a painter. Penicillus, li. Penicillum, li. Peniculum, Peniculus, li. m. g. Pinceau. H.
  • Pensile case. Graphiarium, ij. n. g. Mart.
  • Pension. Vectigal, lis. Pensio, onis. Telos. Pension. S Et Pensiuncula, lae. f. g. diminut. Petite pension. S. A small pension.
  • [Page] Pension for one moneth. Menstruum, ui. neu. gen. Pension pour vn mois. S.

    An annuale pension. Annuum. Pension annuelle. S

  • Pensioner, or a gentleman that alwayes wayteth on the prince with his speare. Doryphorus. Pen­cor. Plin.

    He is the kynges pensioner. Annua congiaria à rationario publico habet. Il ha pension de l' estat du Roy. S.

  • Pension payde by waye of exemptiō, as for to liue out of commune affaires or busynes. Solarium, ij. n. gen. Cic.
  • Pensionary. Pensionarius, ij.*
  • Penthouse. Proiectura, ae. Corona, ae. Supercilium, vel Prominentia parietum ad arcenda inde stil­licidia. Saillies, larmiers, entablemens. H.
  • Penury. Penuria, ae. f. g. Penurie, ou indigence. S.
  • People, or nation. Gens, tis. Populus, li. mas. ge. Vn peuple, ou nation. S. Populus, Is all kynde of people except the chiefe gouernoure. Et popula­ris, re. Pertayning to the people. Populaire, du peuple. Cal.

    All the people gainsaye it. Theatra tota recla­mant. Tout le peuple contredit. S.

    All the people speake of it. In ore est omni po­pulo. Tout le peuple en perle, & bruit. S.

    Whiche seketh the fauoure of the people. Aurae popularis homo. Qui cherche la faueur du peuple. S.

    To make a declaration, or an oration before the people. Publicè dicere. Faire harangue deuant le people. S.

    To seeke, or laboure to be praised of the people. Ventum popularem quaerere in re aliqua. Cher­cher d' estre loué du peuple. S.

  • People, or properly the comminaltie, or commune people of a towne. Plebs, bis. foe. ge. Le menu, & commun peuple d'vne ville. S. Et Plebeus, a, um, vel Plebeius, a, ū. Ang. Of people, or of the vulgar sort. De menu peuple. S.
  • People of the further part of the North. Alauorsi.
  • Pepon. Pepon, Pepo, onis. mas. ge. Pompon, melon. H
  • Pepper. Piper, ris. n. g. Poyure. H.
  • Pepper newe, and freshe. Piper musterum. Poyure nouucau, & frais. S.

    To pepper, or strawe with pepper. Polline pi­peris conspergere, Piperare. Poyurer de poyure puluerizé. S.

  • Peppered. Piperatus, a, um. Poyuré.
  • Pepper querne. Mola piperaria. Gregoyr a poyure.
  • Peraduenture. Forsan, Forsitan, Fortasse, Fortas­sis. Paraduenture. S.

    Peraduenture yee woulde aske of mee. &c. Forsitan quae ratis, qui iste terror sit. Paraduen­ture vous me demanderez. &c. S.

  • Perforce. Violenter, vi. Violentement, perforce. Cal.
  • Perce. Fodio, is. Foro, as. Penetro, as. Fodico, cas. Efforo, as. Inforo, as. Perforo, as. Pertundo, is. Percer. S.
  • Perce through. Exterebro, as. Perfodio, is. Perfo­ro, as. Traijcio, cis. Transfodio, is. Transfigo, is. Transuerbero, as. Transsuo, is. Configo, is. Suffo­dio, is. Percer tout oultre. S.
  • Perce vnto the bottome. Persido, is. Virg.

    To perce with an awger. Terebare. Percer d'vne tariere. S.

    To perce the walles. Perfodere parietes. Percer les parois. S.

    To perce rounde aboute. Circunforare. Percer tòut entour. S.

    To perce vessels. Dolia relinere. Percer des muiz

  • Perce with an ale, or bodkyn. Desubulo, as. Varr.
  • Perceable, or penetrable, or which may be perced. Penetrabilis, e. om. ge. Penet: atif. Cal.
  • Perced. Fossus, a, um. Percé. S.
  • Perced, and wyndowed. Fenestratus, a, um. Percé & fenestré. S.
  • Perced through. Perfoss [...]s, a, um. Transfossus, a, ū. Confixus, a, um. Traiectus, a, um. Transfixus, a, ū. Perce tout oultre. S.
  • Percer. Terebellum, li. n. g. Vibrequin, villebriquin. S.
  • Perceaue. Aduerto, is. Calleo, es. Cerno, is. Noto, as. Odoror, aris. Percipio, is. Perspicio, cis. Sen­tio, is. Video, es. Cōspicor, aris. Aspicio, cis. Ani­maduerto, tis. Apperceuoir, S.
  • Perceaue quickely, or sharpely. Sagio, is, iui. Cic.

    To perceaue some thing. Persentiscere. Apper­ceuoir de quelque chose. Cal.

    To perceaue somewhat. Sentire, Subsentire, Praesentiscere, Subolere, Odorari, Olfacere. Sen­tir aucunement. S.

  • Perceaue somewhat. Subaudio, is.*
  • Perceaued. Perspectus, a, um. Cic. Apperceu. S.
  • Perceaued to be of all men. Patere omnibus.
  • Perche a fish. Perca, ae. Vng poisson appellé perche. H.
  • Perche, which som call a roffe. Molonurus, ri, Col.
  • Perche for bacon, or onions, or suche lyke. Petio­lus, li.*
  • Perche. Pertica, cae. f. g. Perche. H.

    The haukes are at perche. Accipitres sedent in pertica. Les oyseaux de proye sont à la perche, ou son perchez. S.

  • Perche for poultry to sitte on, or rouste. Petaurū, ri. neut. gen. Mart.
  • Perche, gadde, or pole tenne foote long. Decempe­da, ae. f. g. Perche à carpentier & mesurer de dix pies de long. Cal. Et Decempedator, ris. He that measu­reth land with such a perche. Mesureur de terre.
  • Percing. Foratio, onis. Perforatio, onis. foem. gen. Percement. S.
  • Percing with an awger. Terebratio, onis. foe. gen. Percement de tariere. S.
  • Perclose of tymber, or woodde. Vacerra, ae.
  • Perfecte. Absolutus, a, um. Perfectus, a, ū. Parfaict.
  • Perfect at all pointes. Numeris omnibus absolu­tus. Parfaict de tous poincts. S.
  • Perfect of memorie. Memoriosus, a, um.
  • Perfect, or at a point. Consūmatus, a, um. Perfaict, ou accompli. S.
  • Perfect, or sounde. Integer, ra, rum. Parfaict, & entier. S.
  • [Page] Perfect, or to make perfect. Perago, is. Perficio, cis. Absoluo, is. Conficio, cis. Efficio, cis. Cōsummo, as. Fastigium imponere operi. Perpetro, as. Ma­num extremam vel summā imponere. Parfaire. S

    To make a booke perfecte. Librum imperfectū supplere. Parfaire vn liure. S.

  • Perfection, or holines. Sanctimonia, ae. Sanctitas, Sanctitudo, inis. foe. ge. Sainteté. S.
  • Perfectly. Absolute, Ad vnguem, Ad amussim, Cla­re, Exacte, Amussim, Examussim, In vnguē, Ma­ture, Perfectè, Solide. Parfaictement. S.
  • Perfectly done. Exactus, a, um. Faict en tout diligence & perfection. S. Done with all diligence and perfection.
  • Perfectly, or at the fingers ende by harte, or with­out y e booke. Memoriter, Ex memoria. Par cueur
  • Perfectly to knowe, or vnderstande. Pernoscere, Percognoscere. Parfaictement cognoistre. S.
  • Perfite to make. Vide Perfecte.
  • Perforate, boare, or make a hole in any thinge. In­foro, as. Percer, faire vn trou en quelque chose, sorer. S.
  • Performe, finishe, or to accomplishe. Compleo, es. Consummo, as. Inchoo, as. Perago, is. Perficio, cis, Efficio, cis. Exequor, eris. Perducere ad exi­tum. Patro, tras. Persequor, eris. Persoluo, is. Praesto, as. Transigo, is. Absoluo, is. Parfaire, para­cheuer, parfournir accomplir. S.
  • Perfourme promise. Liberare fidem, Repraesenta­re diem promissorum, Soluere votum. Vide Promisse.
  • Perfourmaunce, accomplishement, or finishinge. Peractio, Effectus, tus. Perfectio, onis. foem. gen. Accomplissement. S.
  • Perfourmed, accomplyshed, finished. Actus, a, um. Completus, a, um. Consummatus, a, ū. Peractus, a, um. Accompli. S.
  • Perfume. Odoramen, inis. Odoramentum, Suffi­men, Suffimentum, ti. Suffitio, onis. Suffitus, us, ui. Thymiama, tis. neut. ge. Parfum. H. Parfums ou perfums. S.

    To perfume. Suffio, is, iui. Vaporo, as. Fumigo, gas. Fumifico, as. Perfumer. S.

  • Perfumed. Odoratus, a, um. Suffitus, a, ū. Perfumé. S
  • Perfumer. Suffitor, toris. m. g. Perfumeur. S.
  • Perfuming. Suffitus, tus. vel Suffitio, onis. foem. ge. Perfumement. S.
  • Perill. Periculum, li. Discrimen, nis. Peril. S.

    To be in perill. Periclitari, venire, vel adduci in discrimen. Periller. S.

  • Perillous, or daungerous. Periculosus, a, um. Perilieux. S.
  • Perillously. Periculosè. Perilleusement. S.
  • Perish. Obruo, is. Occido, is. Pereo, is, riui, vel, rij. Dispereo, is. Perir & estre gasté. S.
  • Peryshe betwene one thing, and other. Intercido, is. Perir, entrecheoir. S.

    To perishe with the reste. Deflagrare communi incendio. Perir auec les autres. S.

    To peryshe by fier. Conflagro, as. Perir par feu. S.

  • Peryshed. Obrutus, a, um. Perditus, a, um. Peri. S.
  • Peryshed to be withe fall, or weight of any thyng. Opprimi casu, vel ruina.
  • Periure, or to forsweare him selfe. Deiuro, as. Per­iuro, as. Deiero, as. Peiero, as. Obstringere se periurio. Se pariurer. S.
  • Periured. Periurus, a, ū. Periurijs delibutꝰ. Pariure.
  • Periurie. Peieratio, Periurium, ij. n. g. Pariuremēt.
  • Periwincle, a fishe. Cochlea. Limacon de mer. H.
  • Perle. Vnio, nis. Margarita, tae. vel Margaritum, ti. n. g. Bacca. Vne perle. S.
  • Permanent. Permanens, tis. Certus, a, ū. Permanent.

    To be permanent, to byde, or tary to the ende. Permaneo, es. Vsque ad finem maneo. Demourir iusques a la fin. S.

  • Permission, leaue or licence. Permissus, sus. Per­missio, onis. Concessus, sus. masc. gen. Permission & conge. S.

    To geue permission. Potestatem vel ius facere. Copiam vel facultatem dare, vel facere. Donner permission. S.

  • Permitte, or to suffer, or to giue leaue. Permittere, Copiam dare, Dare & facere facultatem, Gra­tiam facere & potestatem, Dimittere, Sinere. Permettre. S.
  • Permitted. Permissus, a, um. Admissus, a, um. Lici­tus, ta, tum. Concessus, sa, sum. Permis. S.
  • Permutation. Permutatio, onis. f. g. Permutation. S.
  • Permute. Permuto, as. Commuto, tas. Permuter. S.
  • Permuter. Permutator, ris. Vide Chaunger.
  • Pernitious. Perniciabilis, le. Perniciosus, a, um. Pernicialis, le. Pestifer, ra, rum. Pernicieux. S.
  • Perniciously. Pestiferé, Perniciosé. Pernicieusement.
  • Pernour of profites of any thing possessed. Vsua­rius. *
  • Peroration, or last part of an oration. Peroratio, onis. foe. ge. La fin ou conclusion d'vne oration. Cal.

    To make his peroration, or end of his tale. Per­orare, Finire orationem, & epilogum imponere. Faire fin a son oraison. Cal.

  • Perpetrate, or to committe a murder. Perpetrare caedem. Perpetrer ou commettre vn meurtre. S.
  • Perpetrated. Perpetratus, a, um. Perpetré. S.
  • Perpetuall. Immortalis, e. Perennis, e. Perpes, tis. Perpetuus, a, um. Aeternus, na, num. Proprius, a, um. vt Voluptates deorum propriae sunt, Sempi­ternus, na, num. Perpetualis, le. Perpetuel. S.

    To make perpetuall. Mandare aeternitati, Per­petuare. Perpetuer. S.

  • Perpetually. Immortaliter, Perēniter, Perpetim, Perpetuò, Perpetuùm. Perpetuellement. S.
  • Perpetuitie. Perennitas, tis. Perpetuitas, tis. foe. ge. Perpetuité. S.
  • Perplexitie. Angustia, ae. foe. ge. Destresse. S. & Per­plexitas, tatis. foe. g. Perplexité. S.
  • Persecute. Agito, as. Persequor, eris. Vexare, Af­fligere. Persecuter. S.
  • Persecuted. Persequutus, a, um. Vexatus, Afflictus, a, um. Persecuté. S.
  • Persecution. Persequutio, onis. Vexatio, onis. Af­flictio, onis. f. g. Persecution. S.
  • [Page] Perseuer, or abyde firmely in opinion. Perseuero, as. Persisto, is. Retinere iuditium, Pergere, Per­manere. Perseuerer. S.
  • Perseuer, or dwell in a wylfull opinion, or pur­pose. Obstino, as. Offirmo. S' opinestrer. Cal.
  • Perseueraunce. Peruicatia, ae. Tenacitas, tis. Tena­citudo, inis. * Pertinacia, Perseuerantia, Per­mansio, onis. f. g. Perseuerance. S.
  • Perseueraunt. Perseuerans, tis. Pertinax, cis. Per­uicax, cis. Tenax, cis. Perseuerant. S.
  • Persist. Consto, as, stiti. Maneo, es, ansi. Persister. S.
  • Persiste wilfully in opinion, purpose, or sentence. Obstino, as. Offirmo, as. Vt supra.

    To persiste, or abide alwayes in his opinion. Sibi consentire, Sibi constare. Persister tousiours en son opinion. S.

  • Persisting. Constans, tis Manens, tis. Part.
  • Persley herbe. Petroselinum, ni. Apium. Persil. H.
  • Perspectiue, or pertayning to sighte. Opticus, a, ū. Perspectiuus, a, um. Visiuus, a, um. De prospectiue, chose apartenant a veoir. Cal.
  • Perspectiuely. Optice.
  • Perswade. Adduco, cis. Induco, cis. Persuadeo, es. Suadeo, es, si. Persuader. S.
  • Perswade instauntly. Impello, is, puli. Cic.
  • Perswaded. Impulsus, a, um. Persuasus, a, um. Per­suadé. S. Et Persuadibilis, e. vel Persuasibilis, e. Able to be perswaded. Persuasible. S. Persuaso­rius, a, um. That whereby one may be perswa­ded. et Persuasibile, Persuasibiliter. In maner of perswading, perswasibly. Persuasiblement. S.
  • Perswader. Persuasor, oris. m. g. Persuadeur. S.
  • Perswadingly. Persuasibiliter. Persuasiblement. S.
  • Perswasion. Persuasio, onis. Suasio, onis. foem. ge. Persuasion. S.
  • Perte in making aunswere. Argutus, a, um. Agu. S. Et Argutulus, a, um. diminut. Ang. Somewhat perte, or quicke of aunswere.
  • Perturbation. Perturbatio, onis. Commotio ani­mi. Perturbation. S.

    To perturbe one. Perturbo, as. Commouere a­liquem, Solicitare. Perturber aucun. S.

  • Perturbed. Perturbatus, aum. Commotus, ta, tum. Perturbé. S.
  • Peruerse. Peruersus, a, um. Peruers. S.
  • Peruersly. Peruersé, Perperam. Peruersement. S.
  • Peruersitie, or peruersnesse. Peruersitas, tatis. f. ge. Peruersité. S.
  • Peruerte. Peruerto, is. Peruertir. S.
  • Perwinke an herbe. Chamaedaphne. Vinca, cae. aut Vincaperuinca, Clematis, tidis. Daphnoides, Clematis Aegyptia. Peruenche. S.
  • Peruse. Verso, as. vt Authores versare. Hor. To peruse and reade authours.
  • Pesant, or rustican of the countrey. Rusticus. Vn paisant ou paysant. S.
  • Pestle for a morter. Pilus, li. Pilum, li. Pistillum, li. Tribulum, li. Pilon. H.
  • Pestell of porke. Pema, ae. foe. ge.* Iambon. Pals.
  • Pestiferous, or pestilent. Pestifer, ra, rum. Perni­ciosus, sa, sum. Vt bellum pestiferum, id est Per­niciosum. Cic.
  • Pestilēce. Lues, is. Pestis, is. Pestilētia, Morbus pe­stilens. Exitialis morbus. Peste. S. & Atra lues. A great, or sore pestilēce, morayn, or mortalitie.
  • Pestilence mortall. Atra lues, Morbus grassus.
  • Pestilent, or pestiferous. Pestifer, ra, rum. Pestilēs, tis. om. ge. Pestilencieux. Cal. Et Pestiferè, Pesti­lently. Pernicieusement. Cal.
  • Petent or demaūdāt in an action. Petens, tis. Peti­tor, oris. Qui petit & litem intendit. Demandeur.
  • Peticote of wollen clothe. Indusium, Subucula, lae. foem. gen. Chemisole de laine ou de coton. H.
  • Peticote that maydens weare in sommer. Parna­cides, dis. foe. ge. Theristrum. Vn cotillon d' esté. H.
  • Peticote maker. Indusiarius, rij. m. gen.
  • Petigrewe, petigree, or geneologie. Stemma, Ge­uealogia, ae. foe. ge. Genealogie. S.
  • Petishe. Impetuosus, a, um.
  • Petit. Paruus, a, um. Vide Little.
  • Petit brybar. Furunculus, Latrunculus, li. Petit la­ron, larronneau, brigandereau. S.
  • Petit bribary. Latrociniū, ij. Latrocinatio, onis. f. g.
  • Petit traytour. Proditorculus. Vn trasteau. S.
  • Petit treason. Crimen maiestatis imminutae, Ma­iestas imminuta. Petite trahison.
  • Petition. Petitio, onis. f. g. Petition. S.
  • Pettrell of an horse. Auerta, ae. foem. gen. Le poictral d' vn cheual. S. Vide Pewtrell.
  • Peuyshe. Insanus, a, um. Insense. S.
  • Peuyshe to be. Insanio, is. Estre insensé. S.

    To be peuyshe, or to dote. Delirare, desipere. Radoter. S.

  • Peuishenesse, or doting. Delirium, Deliratio, De­liramentum, ti. Mentis error. Resuerie, Radotement.
  • Peuishnesse, madnesse, or follie. Insania, Insipien­tia, Aegritudo animi, Valetudo mentis, Mentis alienatio, Impotentia mentis. Follie. H.
  • Peuter, or tynne. Plumbum candidum, Plumbum argentarium. Estain. H. But I thinke Plumbum cinereum, To be pewter: Stannum, Tinne: & Plumbum argentarium vel candidum. Fine tin, the next in likenesse to syluer.
  • Pewtrer. Stannarius, rij. m. g. Estaingnier. H.
  • Pewtrell for a horse. Antela, ae. Antilena, ae. Auer­ta, ae. Vt supra. Pettrell.
  • Pey Vide Pei.
P. ANTE. H.
  • PHarysey. Phariseus, sei. m. g. The Phariseis were a secte of Iewes, liuing (as they fey­ned) more Godly & straightly, then y e com­mon sorte did. Reade of y e Phariseis in Math. 5.23.15.16. Luke y e. 7.16.18. In Marke. 12.3. In Iohn the. 1.6.11.12.15.18.23. cha▪ Where you shall see what is spoken of them▪ and what they were.
  • Philadelphus, a king of Egipte surnamed Ptolo­maeus [Page] whose daughter Bernix was geuē in ma­ryage to one Antiochus Theos, the kynge of Siria, albeit Mala fide, for Antiochus hadde a wyfe called Laodice (mother to Seleucus Gal­linicus, and Antiochus Hierax) whome hee put away, but what was the ende of this adulterer, any other but mischiefe and murther, as is im­minent to all aduoutry and whoredome? For Seleucus Gallinicus did slea Bernix his fathers concubyne & hyr bastard, and Laodice did poy­son Antiochus her husbande. After that Ptolo­maeus Euergetes brother to Bernix, chased Gal­linicus out of his realme. This Philadelphus was the firste that erected a librarie in Alexan­dria, in the whiche were fiftie thousand bookes, wherein were also the fiue bookes of Moyses, which he caused to be translated out of Hebrew into Greeke, by .lxxii. interpretours, excellente clarkes, hired for that purpose.
  • Philasarie or keper of recordes in y e highe courtes at Westminster. Monophilax.*
  • Philippe a propre name. Philippus, pi. m. ge. Eras. or some other pleasauntly disposed, made these verses of this name.
    Phy nota foetoris, lippus malus omnibus horis:
    Phy malus, & lippus, totus malꝰ ergo Philippus.
    Of this name were diuers, bothe kinges and nobles, whereof one was father to Alexander Magnus of Macedonia. This story is notable, as well for the witte, prowes, and grauitie of the prince, as also for his wisedome & seueritie in iudgemēt.
  • Philosopher. Philosophus, i. m. g. Philosophe. S. Et Philosophaster, tri. m. g. Ang. He that doth coū ­terfay [...]e a phylosopher, or would bee taken for one. Qui fait du Philosophe. Et Philosophicus, a, ū. Of a philosopher, or pertayning to a phyloso­pher. Appart [...]nant à philosophe. S. Philosophor, a­ris. To study phylosophie. Philosopher. S.
  • Philosophie. Philosophia, ae. f. g. Philosophie. S.
  • Philosophicall. Philosophicus, a, um. Cic.
  • Phisition. Medicus, ci. m. g. Medicin. H. Asa. A hea­ler of diseases.*

    ¶He is a phisition. Medicinam profitetur, Est me­dicus. Il est medicin. Cord.

    ¶A good phisition ought to knowe not onely the disease of his pacient, but also the complexion. Medico diligenti non solum morbus aegroti, sed etiam natura, valetudo, vel constitutio corporis cognoscenda est. Vn bon medicine doit congnoistre non seulement la maladie du patient, mais aussi la com­plexion. Cord.

    ¶What phisition hath he? what phisition cures him: Quis medicus illum curat, A quo curatur medico. Quel medicine le pensé. Cord.

  • Physicke. Ars medicinae, Medicina, nae. foem. gen. Medicine. S.

    ¶Doctor of phisicke. Medicinae doctor, vel doctor medicus. Docteur. &c.

  • Physiognomie, an arte whereby the nature, or di­sposition of man is knowen, bothe by body and countenaunce. Phisiognomia, ae. foe. ge. Ars qua natura hominum ex corpore, vultuue cognos­citur.
  • Physiognomer. Phisiognomon, onis. m. g. Physiog­nomus, mi. m. g. Qui à totius corporis filo atque habitu, de ingenio cuiusque pronunciat. H.
  • Physnomie. Effigies, ei. Imago, nis. Vultus, us. m. ge. Phisonomie. Pals.
  • Phrase. Phrasis, is. f. g. Est eloquentiae corpus & di­cendi modus. Cal.
  • Phrase, or plaine exposition of a sence, or texte wrytten. Paraphrasis, sis. foe. ge.*
  • Phy Vide Phi.
P. ANTE. I.
  • PIckeax, or matocke. Ligo, onis. masc. gen. Vn hoyau. S. Picq ou pique de fer. Pals.

    To picke a purse. Manticulor, aris. Ex crumena alicuius pecuniam furari, Pecuniam è crumena alicuius furtim surripere.

  • Picke craftely. Mantiscinor, aris.*
  • Pickepurse, or a cutpurse. Manticularius, ij. Zo­narius sector, Crumenisseca nonnullis qui in cō ­ferta turba marsupijs manum inijcit, & aut secat aut inanit. Coupebourse, coupeur de boursis. H.
  • Picker of quarrelles. Discordiosus. Noisi [...] & qua­releux. S.
  • Picker, or thief that steales smal thinges. Psichar­pax, Fur micarius, Fur minutarius. Bud. [...]ar [...]n de petites choses. S.
  • Pickerell, or a little pyke. Luciolus, li. masc. gen. Brocheton. S.
  • Pickers, or theues y t goe vp into chambers, ma­king as thoughe they sought some thing. Diae­tarij. Vlpian. Larrons qui montent iusques [...]ux cham­bres, faisant semblant de cercher quelque chose. S.
  • Picke [...]uce. Oxyporum, Oxygarum. Saupicquet. H.
  • Pickethanke. Sycophanta, ae. Parasitus, ti. m. ge▪ Et Sycophantia, ae. Is the offence, or qualitie of a pickethancke. Et Parasitor, taris. Sycophantor, aris. Sycophantisso, as. Is to playe the picke­thanke.
  • Pickle for fyshe. Tharia, ae.*
  • Pickle, bryne, or suche salte lyquour made to kepe meate in. Muria, Salsugo, vel Salsilago. inis f. g. Saulmure. H.
  • Pickle that is very strong, or bryne that wil beare an egge. Muria dura. Celso.
  • Pickeled hearing. Muriaticum halec, Halex con­ditonea. Hareng salé. H. Vide Pikled.
  • Picture, or lyuely image of a thing. Effigies, Ex­pressa imago, Icon, nis. f. g. Image, ou resemblance & pourtraict faict sur le vif. S.
  • Picture drawen with a lyne. Monogrammus, mi.
  • Picture of beastes. Zographia, ae.*

    To picture, painte, or to make a pycture. Pin­gore, [Page] Depingere. Expingere. Peindre. S.

    The pourtraict of a picture. Graphis, dis. foe. g. Proiect de peincture. S.

  • Pictures made in bourdes and sylinges carued. Anaglypha, orum. n. ge.

    The science of making pictures, or painting. Graphice, ces. foe. g. Pictura, rae. foem. ge. L'art de peincture. S.

  • Pictures, or images attached on plate with vices to take of & on at pleasure. Emblemata, tū. n. g.

    A maker of pictures, or painter. Pictor, oris. m. ge. Plin. Peinctre. S.

  • Pye byrde. Citta, ae. Pica, ae. f. g. Whose Epitheton is Garrula, Loquax. as A chattering pye. Gar­rula pica.
  • Pye, or pastie. Artocrea, ae. f. g. Pasté. H. Vide pasty.
  • Piece, or a morsel cut frō some thing. Segmen, nis. Segmentum, ti. n. g. Piece au morceau qu'on à coupé de quelque chose. S.

    A little piece, or morsell of any thing what euer it be. Frustū, ti. Frustulū, li. n. g. Vne petite piece & morceau de quelque chose que ce soit. S.

  • Piece of any thing broken. Fragmen, nis. Fragmē ­tum, ti. n. g. Vn piece de quelque chose rompue. S.
  • Piece meale, or by pieces. Frustillatim, Articula­tim, Assulatim, Concisé, Frustratim, Particula­tim, Membratim. En pieces & morceaux, ou par pieces. S.
  • Piece of a stone. Scrupus, pi. m. ge.
  • Piece of a tree bodye cutte of, or of tymber. Trun­cus, ci. m. g.
  • Piece of golde. Aureus, ei. m. g. Plin.
  • Piece of lynnen cloth. Linteolum, li. n. ge. Petit dra­peau, ou drapelet. S.
  • Piece, or gobbet. Frustū, ti. Frustillū, li, vel frustu­lum, li. diminut. Ang. A little piece or gobbet.
  • Piece of fine tried golde. Palacra, crae. foe. ge. It is called a masse of golde. Vne masse d'or. S.
  • Piecely, or in pieces. Concise. Frustatim. Vide Piecemeale.
  • Piele to set bread into the ouen with. Pala, lae. In­furnibulum, Instrumentum quo pistor furno pa­nem immittit. Pale. H. Et Patella, lae. foe. g. Paelle à mettre le pain au four. S.
  • Piep lyke a chicken, crane, or fawcon. Pipio, is, iui. Pi [...]uler, ou pioler. S. & Pipiones, Bee they that do piep, some call them pigions.
  • Piers, or nobles of the realme. Magistanes, Pur­purati. Vide Princes.
  • Pigeon, or a doue. Colūbus, bi. m. g. Pigeon ou coulon.

    A yonge pigeon. Pullus colūbinus, Colūbulus, li. Pipio, onis. m. g. Pigeonneau, ou vn ieune pigeon.

  • Pigeon house. Columbarium, rij. & Columbaria. ae. foe. g. Pigeonnier, ou columbier. S.
  • Pigeons egge. Ouum columbinum. Oeuf de pigeon.
  • Pigeons dunge. Columbare stercus, Columbinū stercus. Fiente de pigeon. S.
  • Pigge that sucketh, or a sucking pigge. Porculus siue porcellus subrumus, Lactens. Porcelet te [...]ant, cochon de laict. H.
  • Pygge weyned. Nefrens, dis. com. gen. Quasi qui frendere fabam nondum possit. Cochon, porcelet. H.
  • Pyke, a fyshe. Lupus, pi. Variolus, li. Lucius, cij. m. gen. Brochet. S.
  • Piked head, whiche is sharpe about lyke a suger lofe. Argutum caput. Vide Head.
  • Pikle, or bryne, or salte water made. Muria, ae. Mu­ries, ei. Aqua salsa. Saulmure. S. Salsugo, vel Salsi­lago. Saumure. Vide Pickle.
  • Pikle, or sauce spiced. Conditura, ae. Condimen­tum, ti. n. g. Saulse, confiture. S.
  • Pykled, or bryned. Muriaticus, a, um. Qui à esté long temps en la saulmure. S.
  • Pilche for a saddle. Instratum, ti. n. g.*
  • Pilcharde fyshe lyke a hering. Gerres, ris. Halecu­la, lae. foe. ge. Sardine. Pals.*
  • Pyle of clothes, or other thynges. Strues, Moles, lis. foe. ge. Vne pile de draps, ou d'autres choses. S.
  • Pyle dryuen into the grounde for a brydge. Subli­ca, ae. foe. ge. Et Sublicium, cij. neut. gen. Pieu, ou Pilotis. S.
  • Pile of woodde. Strues, is. f. g. Lignier, vne pile de bois.
  • Pile, or pappe in the fundament, a disease called also the Emorroides. Haemorrhois, idis. foe. ge. Hemorrhoides. H.
  • Pilgryme. Peregrinus, ni, Viator, oris. Peregri­nator, toris. m. g. Pellerin. Pals.
  • Pilgrimage. Peregrinatio, onis. foe. g. Et Peregre. on pylgrimage.
  • Pilgrimage to go. Peregre vado. Peregrinor, a­ris. To go on a voyage. Voyager. S.
  • Pille medicinable. Cancris, is. * Catapotium, tij. Pilula, ae. foe. ge. Pillule. H.
  • Pill, or to waste and spoyle all. Populare, vel Po­pulari, Depopulari, Perpopulari, Spoliare, De­spoliare, Diripere, Depeculari, Peculatum fa­cere, Praedam facere, Praedari, Expopulari, Sup­pilare, Compilare. Depraedari. Gaster & piller tout, & faire degast. S.
  • Pille, or to barke trees. Decorticare, Glubere, De glubere. Oster l' escorse. S.

    Whiche hath bene pylled, or spoyled. Compila­tus, Spoliatus, Expilatus, ta, tum. Populatus, ta, tum. Qui à esté pillé. S.

  • Piller. Columna, nae. Domiporta, ae. Pila, ae. Stela, lae. foe. ge. Vn pillier. S. Et Columnatus, a, um. Gar­ni de piliers. S. Garnished or set with pyllers. Et columnium, ij. A place set about with pillers.
  • Pyller by piller. Pilatim. Vitru.
  • Piller, poller, or a spoyler. Expilator, Spoliator, Direptor, Praedator, Populator, Depeculator, toris. mas. ge. Pilleur. S.
  • Piller, robber, or pyrate on the sea. Praedo, nis. Pi­rata, tae. m. ge. Pilleur & escumeur de mer. S.
  • Pillery and rapine. Rapacitas, Raptio, Direptio, Spoliatio, onis. f. g. Pillerie & rauissement. S.
  • Pillers, or postes set without, to susteyne a frame or house. Antes, tium. plur. m. g.
  • Pilling, or pollyng. Compilatio, Expilatio, onis. foe. ge. Pillement. S.
  • [Page] Pillory. Collistrigium, gij. Columbar, aris. neut. g. Numellae versatiles. Le pilori. S. Vide Reproche openly. &c. Et Catamidio, as. Ang. To set on the pyllory. Et Numellis publicis insertus. Bud. Mis au pillory. S. set on the pillory.

    Set vp on y e pylory. Numellis versatilibus col­lo inserto à carnifice conspicuè in foro venalium rotatus, Numellis à carnifice insertus & versa­tus, Numellis publicis insertus. Mis ou tourné au pillori. S.

    Setting on the pyllory. Traductio stigmatica. Piloriement. S.

  • Pylory knighte, a terme of reproche to an infamed persō. Stigmaticus, & Stigmosus. Flatré, diffamé.
  • Pillowe. Puluinar, ris. Puluinus, ni. Puluillus, Pul­uinarium, rij. n. g. Oreillir, orillier. H.
  • Pilot or maister of a shippe. Nauclerus, Nauicula­rius, Nauarchus, Nauiculator, quem vocant Pa­tronum nauis, Magister nauis. Pilot, ou pilote & patron d'vne nauire. H.
  • Pimpernell an herbe. Bipenella, ae. Pampinella, ae. Pampinula, ae. Teucrium, ij. n. g. Pimpernelle. S.
  • Pincers. Volsella, siue vulsella, lae. f. g. Forceps, pis. foe. g. &. m. g. vel dubij, gen. Pinces ou pincettes. S.
  • Pincers to drawe teethe with. Forfex, cis. foe. gen. Odontagra, Dentiducum, Dentarpaga, gae. f. ge. Pincette ou tenaile pour tirer vne dent. H.
  • Pinche, or to nippe. Summis digitis comprimere, vel premere. Pincer. S.
  • Pinche. Vellico, as. Idem.
  • Pinche peny, or a nyppe cruste. Parcus, Auarus, Restrictus, Tenax, cis. Chiche. S. Et homo sordi­dus. Idem. Vn pincemaille. S.
  • Pine apple. Coccalus, li. Nux pinea, Strobilus, li. Cybeles pomum. Pomme de pin. H.
  • Pine apple tree. Conus per metaph. Pinea, ae. Pi­nus, ni. m. g. Vn pin. S. And the female pyne apple tree. Conois, dis. Et Pinaster, ri. m. g. The wylde pyne tree. Vn pin sauuage. S. Pinetum, ti. neut. gen. The place where pyne apple trees growe, or place planted with pynes. Vn lieu plant [...] de pins. S Et Pineus, a, um. Of a pyne apple tree. Qui est de pin. S.

    A kinde of wylde pyne tree. Strobulus, li. mas. g. Vne sorte de pin sauuage. S.

  • Pine apple kernell. Nucleus pineus. Le noyau de la pomme de pin. H.
  • Pine, or to languishe awaye. Languere, Oblan­guere, Languescere, Oblanguescere. Languir. S.
  • Pinnacle. Pinnaculum, li. n. g. Vn pinnacle. S.
  • Pinne. Acicula, ae. Spinula, lae. f. ge. Espingle. S.
  • Pyncase to putte pynnes in. Acicularium, rij. Spi­nularium, rij. n. ge. Espinglier à mettre les espingles dedans. S.
  • Pinne duste. Peripsema, tis. Psegma, tis.* Puluis scriptorius.
  • Pinne of a halke, or beame. Trabalis clauus.
  • Pynne of Iuory, or woodde, wherewith women trymme their heares. C [...]lamistrum, tri. Discer­niculū, li. Discriminale, lis. n. g. vide Frisling irō
  • Pynne a house vnder the grūdsyle. Substruo, is, xi.
  • Pynne of tymber. Asser, eris. Impago, ginis. * Im­pages, Clauus ligneus. Cheuille. S.
  • Pynne cattle. Includo, is.
  • Pynner, or a pounder of cattell. Inclusor, ris. m. g.
  • Pynner that maketh pynnes. Acicularius, Spinu­larius. m. g. Espinglier, qui fait les espingles. S.
  • Pinnage of cattel, or powndage. Inclusio, onis. f. g.
  • Pynning of houses. Substructio, onis. f. g.
  • Pynnion of a fowle. Armus, mi. Pennula, ae. *
  • Pynnion of a shoulder of a beaste. Ala, ae. f. g.
  • Pynnioned, Armatus, a, um. Penulatus, a, um.*
  • Pynson, or a shoe. Calceamen, inis. Calceamentū, ti. Calcearium, rij. n. g. Caffignon, ou soulier. Pals.
  • Pynte measure, the eight part of a gallon. Cheo­pina, nae. f. g. Bud. Chopine. Et Pinta, tae. f. g. Pinte
  • Piony, herbe. Paeonia, ae. Pionia, ae. Ideus dactilus. Piuoine, peuoene. S.
  • Pype. Calamus, mi. Tibia, ae. Fistula, lae. foe. ge. Vne fleute. S. Fistula, Is the generall latine for anye thing that is hollowe, & of the shape of a pipe, or whereof a pype may be made, as an Oote straw or other strawe, or reede. &c. vt Virgil.
    Est mihi disparibus septem compacta cicutis,
    Fistula: Damoetas dono mihi quā dedit olim.
    Et dixit morien [...]: te nunc habet ista secūdum.
    With seuen vnequall spaces I
    a pype thats ioyned haue,
    Whiche whilom for a gifte to me
    my frende Dametas gaue,
    And dieng sayde: th'art second nowe
    this pype could euer haue.
  • Pype, called a recorder. Syrinx.*
  • Pype of a conduyte. Canalis, is. Fistula, ae. Salien­tes, tum. plur. Tubus, bi. Tubulus, li. m. ge. Tuyau de fontaine. S. Et Canaliculus, li. vella, ae. dimin. Ang. A little pype of a conduite.
  • Pype, a vessell so called. Cadus, di. m. g. Cacque. S.
  • Piper. Auletes, tis. Fistulator, toris. masc. gene. Vn fleuteur. S.
  • Piping. Fistulatio, onis. f. g.
  • Piping, or pieping of byrdes, or fowles. Pipilatus, us. Et Pipio, is, iui. Is to pype as chyckens, yōg cranes, and other fowles doo. Vide piepe.
  • Pippe, a disease among chickens and fowles. Pi­tuita, ae. foe. ge. La pepie. H.
  • Pipped nutte. Cassa nux.
  • Pippine. Malum curtupendulum. Capendu. S.
  • Pipple stone. Calculus, li. Vmbilicus, ci. m. ge. Gra­uois, Grauelle. S.
  • Pyrate, rouer, or robber on the seas. Pirata, tae. m. ge. Praedo, donis. m. g. Pirate. S.
  • Piracy, or practyse of a pyrate. Piratica, cae. foe. ge. L' art d' escumeur de mer. S.

    Of a pyrate, or robber of the sea. Piraticus, ca, cum. D' escumeur de mer. S.

  • Pirwycke. Galerus, ri: Galerum, ri. n. g.*
  • Pismier, ante, or emot. Myrmerium, ij. Salpiga, ae. Sepes, dis. Salpiga, Is not the commen pismier. Formica, cae. foe. ge. Fourmi. S. Et Formicinus, na, [Page] num. Of a pismier. D' vn fourmi. Et Formicosus, sa, sum. Full of pismiers. Plein de fourmis. S. For­micarium, ij. Formicetum, ti. A pismier hyll.
  • Pisse. Lotium, ij. Vrina, ae. Vrine, pissat. H.
  • Pisse. Reddere vrinam, Meio, is. Mingo, is, xi. E­dere vrinam, Fundere vrinam, Humorem red­dere. Pisser. S. Micturio, is. Ang. To haue desire to pysse.

    To cause to pysse. Vrinam concitare, vel ciere vel pellere. Faire pisser. S.

  • Pissepotte. Lasanum, ni. Matella, ae. Matula, ae. Sca­phium, ij. Trulla, lae. f. g. Pot à pisser. Et Matellio, onis, diminut. inde, Ang. A little pissepotte.
  • Pissing place. Oletum, ti.*
  • Pitche. Pix, cis. foe. g. De la poix. S.
  • Pitche of an olde shippe, whiche beinge eftsones mingled, or tempered with salte and waxe, is of more effecte then newe. Zopissa, pissae. f. g.
  • Pitche tree. Apinus, ni. Picea, ae. f. g. Pinasse. S.
  • Pitched, or dressed with pitche. Picatus, a, ū. Poissé, enduict de poix. S.

    Vesselles pitched within. Picata dolia. Vaisseaux poissez. S.

    Wyne whiche tastes of pitche. Vinum picatum. Vin qui sent la poix. S.

  • Pitche, or to araye, or dresse with pitche. Pico, cas. Oppico, cas. Poisser. S.
  • Pitchie, or of pitche. Piceus, a, um. Qui est de poix. S.
  • Pitche of a hyll. Cliuus, ui. Cliuum, ui. n. ge. La des­cente d' vne montaigne. S.
  • Pitche nettes. Tendere retia, vel plagas. Tendre les filets. S.
  • Pitche a pauilion, or tente. Tendo, dis. Adplicare castra.
  • Pitcheforke. Merga, ae. Furca qua frugum mani­puli eleuantur. Iauelier. H.
  • Pitcher, potte, to carie water in. Lagena, ae. Manci­sterna.* Vrceolus, li. Vrceus, i. Vrna, ae. Hydria; ae. f. g. Cruche à porter eaue. S. Et Laguncula, ae. Vr­nula, ae. diminut. Ang. A little or small pitcher. Petite cruche. S.
  • Pithe of a tree. Matrix, cis. Medulla arboris. La moelle. H.
  • Pitie. Misericordia, ae. Miseratio, onis. Pietas, is. Commiseratio, onis. foe. ge. Pitie & compassion qu' on ha de la misere d'aucun. S. One of the spirituall graces whiche is the reuerende loue, and duti­full honour to God, and the charitable, sincere, true minde and zeale towardes our Christian brother.

    To moue one to pitie. Animum alicuius ad mi­sericordiam adducere, vel reducere, Commo­uere miserationem, Misericordiam alicui com­mouere. Esmouuoir aucun à pitié. S.

  • Pitie, or to haue cōpassion. Miserior, eris. Respicio, cis. Misericordiam capere, Miserere, Miserari, Commiserari, Miserescere alicuius. Auoir pitié & compassion d'aucun. S. Miseret, bat. It doth py­tie. Cum genit. vt Miseret me tui.
  • Pitied to be, or which moueth pity, or is misera­ble. Miserādus, a, ū. Miserabilis, le. Qui es [...]ut à pi­tié, miserable. S.
  • Pitifull. Pius, a, um. Misericors, dis. Clemens, tis. Qui [...]a pitié d'aucun. S.
  • Pitifull man. Miserator, oris.*▪
  • Pitifully. Misericorditer, Pi [...]. Misericordi [...]usement.
  • Pitious. Miser, ra, rum. Pitieux. S.
  • Pitte. Puteus, i. Fouca, Fossa, Scrobs, bis. Dub. ge. Vne fosse. S. Putealis, e. Puteanus, a, ū. Of a pitte. D'vne fosse. S.
  • Pytte, or seller made in the grounde to kepe corne very long in. Sirrus, ri. vel Syrus, ri. m. g. Vne fosse à tenir froument. Cal.
  • Pitte where potters claye is digged. Argilletum, ti. neut. gen.*
  • Pitte where sande is hadde. Arenarium, ij. n. g.*
  • Pytfall. Decipula, ae. Tendicula, ae. Decipulum, li. n. g. Vn trebuchet. H.
P. ANTE. L.
  • PLacardes. Codicilli, orum. Dimissoriae lite­rae. Plaquars. S.
  • Placarde to graunte, as where the kyng di­spenseth with his lawes. Soluere legibus.
  • Placarde, or breast plate. Thorax, cis. Thorax [...]er­reus, Pectorale▪ Varr. Armure de la poictrine. H.
  • Place. Locus, ci. plur [...]l. Hijloci, vel haec loca; nom. Hethroclitum. Lieu. S. Et Localus, li. diminut. Ang. A little place. Petit lieu. S.
  • Place almoste enuironned with water on euerye syde. Peninsula, lae. foe. ge. Vn lieu enuironné d'eaue presque de tous costez. S.
  • Place by a bayne, where they laye their garmētes. Apodyterium, ij. Spoliatorium, rij. n. g.
  • Place by place, or by euery place. Regionatim.*
  • Place for the assembly of marchaūtes. Area. ae. f. g.
  • Place for bees. Apiarium, rij. n. g. Le lieu de mousches a [...]iel. S.
  • Place in a campe, where the pauilions of the chief captayne be pyghted. Principia, orum. Vide Order of. &c.
  • Place neglected, or vnoccupied. Locus absoletus.
  • Place of assemble, as of conuocation or parliamēt. Comitium, ij. n. ge. A place in Rome where the people assembled to consulte. Vn lieu a Rome ou s'assembloit le peuple pour consulter. S.
  • Place of beholding, or looking about. Spectaculū, li. n. g. Liu.
  • Place of comfort, or suertie. Receptaculum. li. n g.
  • Place of deuotion, or meditation to God. Delu­brum religiosum. Cic. Vn lieu au quel ou ha grande deuotion. S.
  • Place of executiō. Capitalis locus, Carnificina, ae. f. g. Le lieu ou les malfaictéures sont executez par iustice.
  • Place of herkening, or for to heare. Auditorium, ij. n. g. Le lieu ou on oit. S.
  • Place, or seate of iudgement. Tribunal, lis. neut. ge. Siege iudicial. S.
  • Place of pleasure, or solace. Voluptarius locus, [Page] Amoena, orum. neut. gen.
  • Place of receipt. Receptaculum, li. n. g. Le lieu ou on recire quelque chose. S.
  • Place of refuge or succour, whiche may be called the priuileged place, where abiured persones abide. Persugium, gij. Profugium, ij. Receptacu­lum, li. Refugium, gij. Li [...]u de refuge en temps d'ad­uersité, refuge. S.
  • Place of reste and quietnes. Tranquillus locus. Le lieu ou on est à recoy. S.
  • Place of succour. Refugium, ij. n. g. Vide supra.
  • Place onely for women. Gynaecoruites.
  • Place, or steade, or rowme. Vicis, vicem, ce, ces, ci­bus. f. g. Au lieu. S. Vices gerere. To be in, or to occupie an others roume.
  • Place, seate, or throne of estate. Solium, ij. neut. ge. Siege royal. S.
  • Place set against the sunne. Apricus locus. Vlpian. Lieu exposé ou soleil. S.
  • Place set with pillers. Circumcolumnium. nij. n. g.
  • Place to kepe beastes, birdes, fyshe, or fowles in. Viuarium, ij. n. g. Plin.
  • Place to kepe, or preserue spices and medicines. Narthecium, ij. n. g. Mart.
  • Place to sitte in for recreation, closse behinde, and open before. Praestega, ae. f. g. Plaut.
  • Place to suppe in. Coenaculum, li. neut. gen. Le lieu ou on soupoit. S.
  • Place to walke in. Ambulacrum, cri. Deambulato­rium, rij. Pourmenoi [...]. S.
  • Places vnder the grounde. Hypogea, orum. neu. g. Lieux soubs [...]erre. S.
  • Place where they burned dead bodies. Bustum, ti. n. g. Le lieu ou l'on brusloit les morts. Cal.
  • Place where horses runné for wagers. Catadro­mus, mi. m. g. Tranquil.
  • Place wherein be Images of Gods. Delubrum, bri. n. g. Plin.
  • Place wherein water is cast. Aquaricola, colae.*
  • Place where twoo streames meete. Confluens, tis. m. g. Vn conflant ou deux riuieres s'assemblent. S.

    A place ordeined, or appointed for singers, or minstrelles to singe in. Odeum, dei. n. gen. Lieu deputé aux chantres, ou menestriers pour chanter. Cal.

  • Place where men lyue in commune. Coenobium, ij. n. g. Lieu ou on vit en commun. Cal.
  • Place where Nicromancie is exercised. Psycho­mantium, tij. n. g. Cic.
  • Place where recordes, or wrytings be layde. Grā ­matophylatium, ij. neut. gen. Le lieu ou on garde les lettres, ou registres publiques, le tresor des chartres.
  • Place whereunto no byrde may come. Aornos.*
  • Place where three wayes mete. Triuium, ij. n. gen. Vn lieu auquel se rendent & rencontrent trois rues. S.

    A place to sette yonge plantes in, a noursery. Seminarium, rij. n. g. Vne bardiere, ou pepinerie. S.

    A place in the house, where seates, or fourmes are orderly disposed on euery side. Sellaria, ae. f. g. Vn lieu en la maison ou sont sieges arrangez de touts costez. S.

  • Place, or to put in some place. Loco, as. Pono, nis. Constituo, is. Mettre en quelque lieu. S.
  • Places broken, where one can neither goo vp nor downe. Abrupta loca, Abscissa loca, Praerupta loca. Lieux derompuz, ou on ne peult mo [...]ter, ne des­cendre. S.
  • Places couered with tentes. Velaria, orum. n. gen. Lieux couuers de tentes. S.
  • Places for assembly of the commen people, or cō ­minaltie. Popularia, rium. n. g. Suet.
  • Places for gentlemen, and gentlewomen to be­holde solemne sightes. Equestria, Orchestra, ae. foem. gen. Cic.
  • Places where the wyndes blowe of euery syde. Conflages. Lieux ou les vens ventent de tous costez. S

    Darke places. Obsita tenebris loca. Lieux pleins de tenebres. S.

    Drie places. Loci sitientes, Siticulosa loca. Lieux sects. S.

    Roughe places. Fragosa loca, Confragosa lo­ca, & aspera. Lieux aspres. S.

    Lowe places, and full of fennes. Demissa, & Pa­lustria loca. Lieux bas, & pleins de marescages. S.

  • Places where many ryuers do flowe. Confluges. Loca sunt, in quibus riui diuersi defluunt. Cal.
  • Plague, or pestilence. Pestilentia, ae. Pestis, is. foe. g. La peste, ou pestilence. S.

    A deadly plague, or pestilence. Pestis capitalis. Peste mortelle. S.

    To bryng the plague. Pestilentiam afferre. A­mener la peste. S.

    To engendre the plague. Pestilentiam facere. Engendrer la peste. S.

    The plague is gone, and is ceassed. Abijt pesti­lentia. La pest s'en est allée, & est cessée. S.

  • Plagued, or whiche hath the plague. Correptus peste. Pestiferé, qui ha la peste. S.
  • Playe. Ludus, di. Ludicrum, eri. Lusus, us. m. ge. Ieu. Ludibundus, a, um. Full of playe. Plein de ieu. S. Lusorius, a, um. Perteining to playe. Appartenant à ieu. S.

    It is but a playe, and sporte to learne those thinges. Ludus est illa perdiscere. Cen'est que ieu & esbat d'apprendre cela. S.

    To trouble the playe. Ludum dirumpere. Trou­bler vn ieu. S.

    To make common playes, or games. Ludos fa­cere, Exhibere spectaculū. Faire des ieux publiques.

  • Playe, or game at dice, or tables. Astragalus, li. f. g. Et Canis signū ludi talaris est quod vnicū pūctū continet, ideo (que) dānosū. A cast at dice lesing all.

    To playe at euen, or odde. Ludere par impar. Io­uer à pair ou noir. S.

    To playe at balle, or tennis. Ludere pila palma­ria. Iouer a la paulme. S.

    To playe to one. Alludere. Se louer à quelqu'vn. S.

    To playe a crafty pageaunt. Facere technam.

    A playe called riffelinge. Plistobolinda. Poll. Plus de poinct. H.

    A play called draughtes. Scruporum duodecim [Page] lufus. Leu ieu aux dames. H.

    A play called chestes. Scruporū, latrunculorū latronumue lusus.. Le ieu des eschez. S. vt Mart.

    Insidiosorum si ludis bella latronum,
    Gemmeus iste tibi miles & hostis erit.
    And if thou play the subtile game
    Or warlyke sporte of chesse,
    This shining knight both frende to thee,
    And foe will him professe.

    To playe at chestes. Laterunculis, siue latruncu­lis ludere, Praelia latronū ludere. Iouer aux eschets.

  • Playe called cardes. Chartulae lusoriae. Ieu àcartes.
  • Playe called euen, or odde. Par impar. Suet. Vne sort de ieu qu' on dit Par ou non. S. vt Horat.
    Ludere par impar, equitare in arundine longa.
    To playe at euen and odde, & ryde vpon a rodde.

    Playe called hunte the foxe. Ascoliasmus, Em­pusae ludus. H.

    A playe called son and mon. Diolcystinda. H.

  • Playe a parte in a comedy. Agere fabulam. Cic.
  • Play at dice, or tables. Astragalizo, as. Iouer au dez.

    He hathe gotten vs leaue to playe. Impetrauit nobis ludendi veniam, Ludi copiam nobis exo­rauit, Ille nobis impetrauit remissionem. Il'nous à faict donner congé de iouer.

    I wyll playe against thee. Respondebo tibi in hoc certamine, Hoc in ludo me tibi audacter op­ponam, Non dubito inire tecum hoc certamen, Paratus sum in arenam tecum descendere. Ie io­ueray contre toy. S.

    To playe in earnest. Ludere serió. Iouer pour bon.

    To playe vnder corde. Infra transennam ludere. Iouer soubz la corde. S.

  • Playe often. Lusito, as. Iouer souuent. Cal.
  • Playe on an instrument. Cano, is. Praemoderor, a­ris. Pulso, as. Cic. Iouer d'instrument. S.
  • Play on the harpe. Canere fidibus. Iouer de la harpe.
  • Playe the boye. Adolescenturio, is. Laberius.
  • Playe the cockeney. Delicias facere. Plaut.

    I haue begonne the playe. Prior calculum pro­moui. I' ay commencé le ieu. S.

    To entre into play. Pilā excipere. Entrer en ieu. S

  • Playe in sport. Intra rubricā ludere. Iouer en ieu. S.
  • Playe the dronkarde. Debacchor, aris. Terent.

    Wilt thou playe at tennis? Vis mecum certare pila? Vis palmaria pila mecum ludere? Placet­ne pila mihi colludere? Visne pila colludere? veuls tu iouer a la paulme? S.

    I am so wery with playing at tennis, that I cā scarce fetch my breath. Ludo pilae ita sum fatiga­tus, vt totus anhelē, vt toto anhelem pulmone, vt prorsus anhelus sim. Ie suis si las de iouer a la paulme, que ie ne puis auoir mon haleine. S.

    For what will ye playe? Quanti vultis ludere? Quanti vultis certare? Quodnam victoribus e­rit praemium? Quae praemia feret victor? Que voulez vous iouer. S.

    For howe muche shall wee playe? Quanti lude­mus? Pour combien iourons nous?

  • Playe the frendes parte. Agere amicum. Plin. Faire en bon ami. S.
  • Playe the foole, or to trifle. Ineptio, is. Bauer. S.
  • Playe the herdes mā, or to do the dutte of a herdes man. Bubulcitor, aris. Faire officier bouuier. Cal.
  • Playe the man. Pergere in virum. Plaut.

    Playe the man, haue a good hart. Perge in virū. Monstre toy vaillant, enhardis toy. S.

  • Playe the tyraunt. Saeuio, is. Liu.
  • Playe the wanton. Delicias facere. Plaut.
  • Playe together. Colludo, is. Se iouer ensemble. Cal.
  • Playe vpon an instrument swetely. Meditor, ris.
  • Playe fellowe. Collusor, ris. m. g. Qui se ioue auec vn autre. S.
  • Player. Lusor, tis. m. g. Ioueur. S.
  • Player with puppets. Ludio, onis. Ludius, ij. m. ge. Ioueur de souplesses. Cal.
  • Player of commodies, tragedies, and enterludes. Scenicus, Actor Comoediae, Comoedus, di. Tra­goedus, di. Planipes, dis. Histrio, onis. m. g. Ioueur de comedies, tragedies, & de farces. S.
  • Player of a pryce, or maister of fence. Ludio gla­diatorius.
  • Player on a flute, or lyke instrument. Mesochorus, ri. Auloedus, di. m. g. Ioueur de fleute. S.
  • Player with both handes. Ambidexter, Qui aeque prompte laeua, ac dextra vtitur. Cal.
  • Players apparell, or coates. Vestes personatae.

    Sworde players. Bustuarij, Gladiatores. Ioueurs d'espée. S.

  • Players of playes, or interludes. Mimorum acto­res. Ioueurs de farces. S.
  • Players of liegierdemaine, Iugglers. Ventilato­res, Praestigiatores. Ioueurs de passe passe. S.
  • Playes exercised naked. Gymnici ludi, dicti sunt, in quibus se nudi, & vncti exercebant palaestritae.
  • Playes exercised vpon scaffoldes. Amphitheatra­les ludi. Plin.
  • Playes for yonge men. Iuuenilia, ilium. n. g. Erant ludi, qui pro salute iuuenum celebrabantur. Cal.
  • Playes publique, whiche are made for pastyme, and for the recreation of the people. Ludi, orum. mas. gen. Cic. Ieux publiques qui se faisoyent pour l' esbatement, & recreation du peuple.
  • Playght or wrynkle. Ruga, ae. f. g. Plis. S. Rogosus, a, um. Laciniosus, a, um. Plein de plis. S.
  • Plaightes of garments, or robes. Rugae vestium, Sinus aut lacinia, Striae. Plis de robbes. S.

    A garment, whiche hath plaightes. Laciniata uestis, Striata praecinctura, Vestis striatim prae­cincta. Habillement qui ha des plis. S.

    A garment plaighted. Laciniata vestis, Collecta in sinus, Striata. Vne robbe plissée. S.

  • Playghte, or to folde. Plico, as. Complico, as. De­flecto, is. Inflecto, is. Torqueo, es. Flecto, is. Plier.
  • Plaighting, or folding. Flexus, us. Flexura, ae. In­flexio, onis. Deflexus, us. m. g. Pliement. S.
  • Playing, or full of playe. Ludibundus, a, um. Ioco­sus, a, um. Plein de ieu. S.
  • Playing place, or scauffold, where enterludes and games be made. Scena, ae. f. g. Vn escauffault. S.
  • [...] [Page] Playne, and smothe. Planus, a, um. Aequus, a, um. Plain, & vni. S.

    The playne of the fielde. Aequū campi, Aequor campi. La plaine d' vn champ. S.

    A plaine. Planities, ei. f. g. Vne plaine. S.

    The playne is of great breadth. Panditur pla­nities. La plaine est de grand estendue. S.

  • Playne, manifeste, or euident. Apertus, a, um. Ma­nifestus, a, um. Clarus, a, um. Planus, a, um. Ma­nifeste, ou euident. S.

    The cause is playne, manifest, and euident. In promptu causa est. La cause est euidente.

  • Playne countries. Campestria loca. Caes. Campe­ster, ris, re. Of the playne countrey. Champestre. S.
  • Playne declaration, or exposition. Enarratio, Ex­positio, onis. foe. gen. Exposition, ou declaration. S.
  • Playne sence. Crassa musa.
  • Playne, simple, or sincere. Simplex, icis. om. gen. Simple. S.
  • Playne, cleare, and manifest. Conspicuus, a, ū. Per­spicuus, a, um. Cler, & manifeste. S.
  • Playne without roughnes, smothe. Laeuis, ue. Le­nis, ne. om. ge. Qui n'est point rude. S.
  • Playne, an instrument for a ioyner. Planula, ae. f. g.
  • Playne, or to smoothe. Plano, as. Explano, as. De­plano, as. Sterno, is. Lenio, is. Laeuo, as. Laeuigo, as. Aequo, as. Complano, as. Exaequo, as. Allaeuo, as. Delaeuo, as. Inaequo, as. Applanir, planir. S.

    Whiche is neither playne nor smoothe. Inex­planatus, a, um Scaber, a, um. Qui n' est point ap­plani, ne vni. S.

  • Playning, or smothing. Aequatio, onis. Exaequa­tio, onis. Complanatio, onis. foem. gen. Applanis­sement. S.
  • Playne bourdes, tymber, or woodde. Exasceo, as, aui. Budaeus.
  • Playne declaration, or exposition to make. Enar­ro, as. Expono, is. Declarer, exposer. S.
  • Playnes. La [...]uitas, tis. Planities, ei. f. g. Cic.
  • Playnes without dissimulation. Simplicitas, tis. foe. ge. Simplicité, Simplesse. Cal.
  • Playnely, or manifestly. Ad liquidum, Aperte, Li­quido, Liquidum, Manifeste, Manifesto, Nō ob­scure, Plané. Manifestement. S.
  • Playnely knowen. Percursum animo. Cic.
  • Playnely, and simplely. Simpliciter. Aduerb. Sim­plement. Cal.
  • Playneteffe. Accusator, oris. m. g. Plaintif. S.
  • Playse, a fishe. Passer, ris, Psitta, ae. Plye, quarrelet. H.
  • Plaister. Plasma, tis. Emplastrum, ri. n. g. Emplastre.
  • Playster for a burning feuer. Pyriasis.
  • Playster made of marishe mallowe leaues. Ana­dendromache.
  • Plaister made with gumme, rosin, and waxe. Ce­ratum, ti. Cerotum, ti. Plin. Cerot. H.
  • Plaister made with herbes and suet. Cataplasma, tis. n. g. Plin.
  • Plaister mollifyeng, or ryping. Malagma, tis. n. ge. Emplastre remollitif. S.
  • Plaister of clothe, or lether. Splenium, ij. n. g. Plin.
  • Plaister of soft drawing. Lipara, ae. f. g. Celsus.
  • Plaister of parice, or any other plaister for floores and walles. Crusta, ae. Gypsum, si. n. g. Plastre. S

    To plaister. Gypso, as. Plastrer. S.

  • Plaisterer. Tector, ris. Crustarius, Gypsarius, rij. m gen. Plastrier. S.
  • Plaistering, or dawbing. Tectorium, rij. Cic. Te­ctorius, a, um. Ang. Pertaining to plaisteringe, dawbing, or pargeting.
  • Plancke, or to ioyne planckes, or bourdes. Coasso, as. Ioindre des ais ensemble. S.

    To plācke, or to floore with bourdes. Affare, Tabulare, Contabulare. Planchier, ou pauer d'ais. S

    A planke, or bourde. Planca, cae. Asser, ris. Tabu­la, ae. Vne planche. S.

  • Plancking, or laying of bourdes together. Coassa­tio, onis. f. g. Entablement assemblage d'ais. S.
  • Plane a tree. Platanus, ni. f. ge. Plane, ou plaine. Cal. Platanetum, ti. The place where plane trees growe. Et Plantaninus, a, um. Of a plane tree.
  • Planet. Planeta, ae. m. g. Planette. S.
  • Plante. Planta, ae. Plantarium, rij. n. g. Vne plante. S.

    The plante doth holde, and hath taken roote. Tenet planta. La plante tient, & à prins racine. S.

    A plante, and younge vine, or the twigge of a vine. Malleolus, Nouelletum, ti. n. g. Vne plante & vigne nouuelle, ou marquotte. S.

  • Plante, or sole of the foote. Imus pes, Planta, ae. So­lum, li. Vestigium, gij. n. g. La plante des pieds. S.
  • Plantaine herbe. Arnoglossa, Heptapleuron, Plan­tago, inis. f. g. Polyneuron, Arnaglossum, si. n. ge. Du plantain. S.

    Water plantayne. Alisma, Damasonium, Plan­tago aquatica. Plantin aquatic. S.

  • Plante, or to sette. Planto, as. Sero, is. Consero, ris. Insero, is. Pango, is. Repango, is. Pono, is. Depo­no, is. Depango, is. Planter. S.

    To plante round about. Circūserere, Obserere. Planter tout entour. S.

  • Planted. Satus, a, um. Plantatus, a, um. Plantarius, a, um. Planté. S.
  • Planter. Sator, ris. Plantator, oris. m. g. Planteur. S.
  • Planting. Plantatio, onis. Consitura, ae. Satus, us. Satio, onis. f. g. Plantement S.
  • Planting sticke, or debyll. Pastinū, ni. n. g. Houe. H.
  • Plate, or vessell. Vasa, orum. n. g. Vaisselle. S.
  • Plate, or vessel of siluer. Argentum, ti. n. g. Vaisselle d'argent. S.
  • Plate, or vessels to put meate in. Vasa escaria. Vais­selle à mettre la viande. S.
  • Platte for a building. Ortographia, ae. f. g. Vitruu.
  • Platted. Pactilis, e. om. g. Plin.
  • Platter, or dishe. Catinus, ni. Lanx, cis. Paropsis, Discus, ci. m. g. Plat ou escuelle. S.

    A great platter, or charger. Mazonomum, mi. n. g. Vn grand plat. S.

    A little platter, or dishe. Catillus, li. m. g. Vn petit plat, ou escuelle. S.

  • Pleade. Actito, as. Agere, vel dicere, vel orare caus­sam, Inforo, as. Oro, as. Dictitare causam, Litigo, [Page] as. Discepto, as. Ambigo, is. Sequi lites, Causam agere. Plaider. S.

    To pleade against one. Perorare in aliquem, Dicere contra aliquem. Plaider contre aucun. S.

    To pleade stoutely, or boldely. Causam animo praesenti agere. Plaider asseurement. S.

    To pleade firste. Priore loco causam dicere. Plaider le primier. S.

    To pleade for one, or to defende him. Dicere pro aliquo. Plaider pour aucun, & le defendre. S.

    To pleade for the accuser. Obtinere partes ac­cusatoris. Plaider pour l'accusateur. S.

    To teache to pleade. Viam litigandi tradere. Enseigner à plaider. S.

    They pleade one against an other. Certāt inter se, aut litigant. Ils plaident les vns contre les autres. S.

    To plead no more. Desistere litibꝰ. ne plaider plus.

    To pleade well. Causas agere industriè, & alter­cari. Bien plaider. S.

    To beginne to pleade. Inire certamen forense, Causarū agēdarū facere tyrociniū, Actiōes cau­sarū & altercatiōes cōmittere. Cōmencer à plaider.

    To be ready to pleade. In procinctu stare, Cer­tamini (que) imminere. Estre prest à plaider. S.

    To pleade in the court. De superiore loco dice­re. Plaider en la court. S.

    Hee durst not pleade. Ne certamen quidem al­tercandi tentauit. Il n' a osé plaider. S.S.

    To pleade, to p [...]rpleade, or make precise aun­sweare. Contestari litem. Cic. And suche plea­ding is, Litis contestatio, Before the whiche it is sayde that no costes shalbe adwarded.*

  • Pleade together by couen. Colludo, is. Est quū ac­tor, & reus litem inter se simulant. Cal.
  • Pleader. Actor, oris. Litigator, oris. masc. gen. Vn plaideur. S.
  • Pleasaunce. Amoenitas, atis. f. g. Plaisance. S.
  • Pleasaunte▪ Amoenus, a, um. Bellus, a, ū. Blandus, a, um. Dulcis, ce. Glaphyrus, a, um. Gratus, a, um. Iucundus, a, um. Lepidus, a, um. Mollis, e. Venu­stus, a, um. Plaisant. S.

    A pleasaunt fellowe. Festiuum caput, Festiuum acroama. Plaisant homme. S.

    A very pleasaunt fellowe, and mery. Perface­tus, a, um. Homme fort plaisant, & recreatif.

  • Pleasaunt & ioyful. Festiuus, a, ū. Plaisant & ioyeulx

    A pleasant matter. Res voluptuosa. Chose plaisant.

  • Pleasant, or delicate meates. Scitamenta, orū. Cu­pediae, arum. foe. g. Friandise, friand lopinet, morceau friand. S.
  • Pleasaunt pronunciation of speache. Venustas, tis. foem. gen. Cic.
  • Pleasaunt sauoure. Aroma, tis. n. g.
  • Pleasaunt songe. Canticum, ci. n. g. Est elegans, & lasciuus cantus. Quint.
  • Pleasaunt speache, or mocion. Blanditia, ae. Facun­dia, ae. f. g. Faconde. Cal.

    Whiche is very pleasaunt, & hath a very good grace. Perlepidus, a, ū. Qui est fort plaisant, & ha sort bonne grace. S.

    A pleasant place. Locus hilaris, vel delicatus, aut voluptuarius. Lieu plaisant. S.

  • Pleasaunt thing made in pastrie. Placenta, tae. f. g. It is properly a cake. Vn gasteau, ou torteau. S.
  • Pleasaunt wench. Mulier commoda & faceta. Ter.
  • Pleasaunte, and mery. Facetus, a, um. Plaisant & recreatif. S.
  • Pleasaunt witte. Amoenum ingenium, Iucundum, & elegans ingenium. Quint.
  • Pleasauntly. Amoene, Comoedice, Facete, Iucun­de, Vrbanè, Festiuè, Perfacetè, Lepidè, Venuste, Blandè. Mignardement, plaisamment. S.
  • Please. Placeo, es. Complaceo, es. Adlubesco, cis. Plaire. S.

    This house doth please vs. Arrident hae aedes. Ceste maison nous plait. S.

    If it please the court. Bonae curiae venia. S' il plaist à la court. S.

    It pleaseth me. Cordi est mihi. Il me plaist. S.

    As it shall please you. Secuudum arbitrium tuū ▪ Comme il te plaire. S.

    If it had pleased God. Si deus annuisset. S' il eust pleu à dieu. S.

    I please not my maister. Ex sententia non sum hero, Displiceo hero. Ie ne play point à mon maistre.

  • Please God with satisfaction. Libo, as. Virg.
  • Pleased, or sone cōtented, pacified, or satisfied. Pro­pitius, a, um. Propice, apaisé. Cal.
  • Pleasing, or pacifying. Placamen, nis. Placamen­tum, ti. n. g. Apaisement. Cal.
  • Pleasure. Amoenitas, tis. Iucunditas, tis. Libentia, ae. Libido, inis. foe. g. Plaisir. S. Libido, Is as wel good as ill, lawefull as vnlawefull. As Spurca libido, Filthy, or disordinate pleasure. Plaisir de sordonné. S.
  • Pleasures passe sone, or quickely. Effugiunt prae­teritae voluptates. Plaisirs passent legierement. S.

    For pleasure, for my pleasure. Animi causa. Pour plaisir, pour mon plaisir. S.

    According to my pleasure, or wyll. Ex sententia. Ex animi mei sententia. A mon plaisir. S.

  • Pleasure carnall. Voluptas, tis. foem. gen. Plaisir charnel. S. et Voluptarius, a, ū. Cic. Giuen who­ly to carnal pleasures, or affections.
  • Pleasure, or good turne done. Meritum, ti. Prome­ritum, ti. Officium, Beneficium, cij. n. g. Plaisir. S.

    A pleasure done in y e presence of all mē. Posita in oculis gratia. Vn plaisir faict en presence de tous.

    Honorable pleasure. Ornamentum, ti. neut. gen. Plaisir honorable. S.

  • Pleasures done, or bestowed vpon vnthankefull persones. Male locata beneficia. Plaisirs faictez à gens ingras. S.

    To heape pleasure vpon pleasure. Cumulare benefacta. Amasser plaisir sur plaisir. S,

    To esteame & holde for a great pleasure. In be­neficij loco ponere. Estimer, & tenir à grand plaisir.

  • Pleasure to doo to any. Beneficio complecti, Be­neficium dare, Beneficia collocare, Merita dare, Bene mereri de aliquo, Mereri, Officium alicui [Page] tribuere, Commodare, Gratiā gratificari, Pro­sequi aliquem beneficijs, Gratificari, Beneficiū dare alicui, vel conferre, Beneficijs afficere, Pro­mereri, Officium adhibere erga aliquem. Faire plaisir à aucun. S.

    To pleasure often. Commoditare. Faire souuent plaisir. S.

    To pleasure so muche as is possible. Omnibus officijs, Omnibus beneficijs hominem cōplecti. Faires tous les plaisirs qu'il est possible. S.

  • Pleasure to haue, and delectation. Habere delec­tationes in occupatione aliqua. Auoir plaisir, & esbat. S.

    Hee is in perpetual pleasure. Semper est in vo­luptate. Il est en perpetuel plaisir. S.

    To be depriued of all pleasure. Commodis ca­rere omnibus. Estre priué de tous plaisirs. S.

    To giue pleasure, or delectation. Delectationē afferre, Voluptatem inijcere. Donner plaisir. S.

    To take great pleasure, and delectation in any thing. Voluptati aliquid habere, Teneri studio rei alicuius, Gratissimum habere. Prendre grande plaisir, & esbat à quelque chose. S.

    To doo any thing for his pleasure. Studio ha­bere aliquid. Faire quelque chose pour son plaisir. S.

    To take great pleasure to reade. Cum volupta­te legere. Prendre grand plaisir à lire. S.

  • Pleasure to take in game, or play. Teneri ludo.
  • Pleasures mutually done. Officia mutua. Plaisirs qu'on fait les vns aux autres. S.
  • Pledge. Hypotheca, ae. Pignus, oris. n. g. Gage. S.
  • Pledge for a booke onely. Antibiblium.*
  • Pledge, or hostage. Obses, dis. com. g. Baillé en ostage
  • Pledge, or warrante. Fideiussor, oris. Sponsor, oris. m. g. Pleige, ou respondant. S.

    A pledge, and suertie. Appromissor, oris. mas. ge. Pleige, & caution. S.

    A pleage, and suertie in matter criminall. Vas, dis. m. g. Pleige, & caution en matiere capitale. S.

  • Pledge keper▪ Depositarius, ij. masc. ge. Vlpian. De­positaire. Cal.
  • Pledge taker. Pignerator, is. m. gen. Qui prend gage d'aucun. S.
  • Pledge to take. Pigneror, aris. Pignus capere. Pren­dre gage. S.
  • Pledged, or whiche is layde to pledge. Pignerati­tius, a, um. Engagé, baillé en gage. Cal.
  • Pledge, or to [...]aye to gauge. Oppignero, as. Oppo­no, is. Pignero, as. Pigneror, aris. Pignori pone­re, Pignore firmare, Pignora dare, Dare pigno­ri. Bailler en gage. S.

    To pledge, pawne, or gauge againste an other. Dare pignus cum aliquo, Pignore certare, Spō ­sionem facere cum aliquo. Gager contre aucun. S.

  • Pledges, or ioynt suerties. Compraedes, dium. E­iusdem rei sponsores. Festus.
  • Pledging. Pigneratio, onis. foe. ge. Caius.
  • Pleight, or to folde a garment. Sinuo, as. Plico, as. Complico, as. Deflecto, is. Inflecto, is. Flecto, is. Torqueo, es. Plier. S.
  • Pleight, or folde. Ruga, ae. Sinus, us. Lacinia, ae. Stria, ae. f. g. Plis, S. & Rugosus, a, ū. Sinuosus, a, ū. Full of pleightes. Plein de plis. Vide Plaight.
  • Plenty. Abundantia, ae. Copia, ae. Foecunditas, tis. Hubertas, tis. Saturitas, tis. Vbertas, tis. Vis, uis. Affluentia, ae. Feracitas, atis. Fertilitas, atis. Pro­fluentia, ae. foe. g. Plente, abondance. S.

    Great plenty of any thing. Cornucopiae. indecl. Grande abondance de toutes choses. S.

  • Plenty of mylke. Hubertas mammarum. Abundāce de laict. G.
  • Plenty to be, or inoughe, or more then suffiseth. Superesse. Surabonder. S.
  • Plentifull, or plentuous. Abundans, tis. Copiosus, a, um. Foecundus, a, um. Huber, a, um. Hubertus, a, um. Opimus, a, um. Opulentus, a, um. Satur, a, um. Affluens, tis. Profusus, a, um. Vber, a, um. A­bondant, plantere. S.

    Very plentifull. Percopiosus, a, ū. Fort abondant.

  • Plentifulnes. Copia, ae. f. g. Vt supra.
  • Plentuous to be. Abundo, as. Affluo, is. Scateo, es. Praescateo, es. Exhubero, as. Profluo, is. Estre a­bondant, abon der. S.
  • Plenteous to make. Foecundo, as. Hubero, as. Opu­lento, as. faire fertile. Cal.
  • Plentuously, or plentifully. Affatim, Abundanter, Copiose, Hubertim, Opipare, Opulēter, Vber­tim, Abundè, Affluenter, Benigne, Cumulatè, Effusè, Foecundè, Largè, Liberaliter, Munificè, Opimè, Profluenter, Plena manu, Sine parfimo­nia. Abondamment. S.

    More plentifully expounded, or declared. Hu­berius explicata. Plus abondam [...] [...]t exposez. S.

  • Plentuousnes. Vide Plenty.
  • Plewresie, or sickenes in the sydes. Pleuritis, dis. f. ge. Pleurisie. Cal. Et Pleuriticus, ci. He that hath suche sickenesse. Pleuritique. S.
  • Plie, or to applie. Accommodo, as. Applico, as. Appliquer. S.

    To plye, or apply his mynde to any thing. Ap­pellere animum ad aliquid, Animum alicui rei intendere, Animum adiungere, vel conferre ad aliquod studiū. Appliquer son esprit à quelque chose.

    To plie him selfe to wryting. Appellere animū ad scribendum. S' appliquer à escrire. S.

  • Plying, or applying. Admotus, tus. Applicatio, o­nis. Appositus, tus. Admotio, onis. f. g. Application.
  • Plight faith and trought in matrimonie. Sponso, as. Despondeo, es. Fiancer. S.

    To plighte, or promyse in mariage. Spondere puellam. Promettre en mariage. S.

  • Plighting faith in matrimonie. Sponsalia, um. n. g. Fiancailles. S.
  • Plouer. Pardalus. Pluuier. H.
  • Plouer called a bastarde plouer, or blacke plouer. Vpupa, ae. f. g. Vne hupe. S.
  • Ploughe. Aratrum, tri. n. g. Vn araire.
  • Ploughe beame. Bura, ae. Buris, is. foe. ge. Virg.
  • Ploughe dryuer. Iugarius, ij. m. g. Qui boues iugo associat, & stimulis agit. H.
  • [Page] Ploughe mā. Agricola, ae. Arator, oris. Ruricula, ae. Agricultor, Colonus, ni. m. g. Laboureur. S.

    Of an oratour made a ploughe man. Factus ex oratore arator. D'orateur faict laboreur. S.

  • Ploughe neate, or oxen. Triones, num. m. ge. Boeufs de labour. Cal.
  • Ploughe oxe. Arator, ris. m. g. Plin.
  • Ploughmens holydayes, as wakes and suche idle banqueting. Paganalia, orum. n. ge. Rusticorum festa. Cal.
  • Ploughe rifte. Bura, ae. Buris, is. f. g.
  • Ploughe staffe, or acre staffe. Rallum, li. Rulla, ae. f. g. Vn instrument du quel les laboureurs curent le soc de leurs charrues. Cal.
  • Ploughe starte, which the tylman holdeth. Stiua, ae. foe. ge. La manche. S.
  • Ploughe wryght. Aratri faber.
  • Ploughe. Exaro, as. Inaro, as. Cāpos exercere, Ter­ram moliri, Colo, is. Aro, as. Aratro, as. Labourer la terre, arer. Cal.

    To giue him selfe to plough the groūd. Cōuer­tere animos ad agrum colendum, Culturae ser­uire, Glebas siue terrā subigere. S'addonner à la­bourer la terre. S.

    To ploughe about. Circumarare, Obarare. La­bourer à l'enuiron. S.

    To ploughe the fieldes. Obire munus rusticū. Labourer aux champs. S.

    To ploughe the fielde the second tyme. Nouare agrum. Labourer vn champ pour la seconde fois. S.

    To ploughe the thirde tyme. Terram tertiare. Labourer vn champ pour la troisieme fois. S.

  • Ploughing, or tilling the grounde. Agricolatio, onis. f g. Labourage, ou labour. S.
  • Ploughe, or cast a mere betwene lande and lande for seueraltie of two lordships. Vrbo, as. Ne­briss.
  • Plounge. Mergo, is. Immergo, is. Demergo, is. Plonger. S.

    To plounge often. Mersare. Plonger souuent. S.

  • Plucke. Carpo, is, psi. Vello, is, si. Tirer. S.

    To plucke, or take away by force any thing frō his brother. Auellere rem aliquā à fratre. Arra­cher, & oster par force. S.

    To plucke out of the handes. Eripere. Arracher des mains. S.

    To plucke with great payne. Abradere. Arra­cher auec grand peine. S.

  • Plucke agayne. Reuello, is, ulsi. Colum.
  • Plucke awaye. Auello, is. Detraho, is. Deuello, is. Distraho, is. Puto, as. Reuello, is. Arracher. S.
  • Plucke, or take away parforce. Extorqueo, es. Oster par force. S.
  • Plucke backe. Recello, is. Refraeno, as. Reduco, cis. Reprehendo, is. Retraho, is. Retirer. S.
  • Plucke by plucke. Vellicatim. Nonius.
  • Plucke eftsones. Vellico, as. Frequēter vello. Cal.
  • Plucke fethers from byrdes. Deplumo, as.* Plu­mas auibus deuellere. Desplumer. Pals.
  • Plucke firste, or before. Praeuello, is. Ante vello.
  • Plucke in. Irripio, is. Intus rapio. Cal.
  • Plucke in sunder. Distraho, is. Tirer en diuerses par­ties, detirer. Cal.
  • Plucke of barke, or rynde of trees. Decortico, as. Glubo, is. Deglubo, is. Escorcer. S.
  • Plucke of heares. Depilo, as. Deglabro, as. Pilos detraho. Peler. Cal.
  • Plucke of hornes. Cornua detrahere, vel deuellere.
  • Plucke of shoes. Deponere calceos, vel demere, Laisser, ou oster ses souliers. S.
  • Plucke out. Extraho, is. Tirer hors. Cal.
  • Plucke out eyes. Exoculo, as. Oster les yeux. Cal.
  • Plucke out teethe. Edento, as. Edenter. Cal.
  • Plucke rynges from the fingers. Despoliare digi­tos. Plaut. Oster les anneaulx des doigts. S.
  • Plucke together. Adduco, cis. Cic.
  • Plucke vp. Abrumpo, is. Rado, is. Liu.
  • Plucke vp by the roote. Eradico, as. Extirpo, as. Radicitus euellere, Auello, is. Conuello, is. Peruel­lo, is. Deuello, is. Diuello, is. Euello, is. Reuello, is. Erunco, as. Exradico, as. Arracher. S.
  • Plucke vp herbes, or weades Exherbo, as. Arracher & oster les herb [...]s de quelque lieu. S.
  • Plucke vp among others. Interuello, is. Arracher d'entre les autres. Cal.
  • Plucke vp plantes. Explanto, as. Plantas euello. Desplanter. Cal.
  • Plucked vp. Abrasus, a, um. Auulsus, a, um. Erep­tus, a, um. Abreptus, a, um. Arraché. S.
  • Plucked backe. Reductus, a, um. Repulsus, a, um. Reprehensus, a, um. Retractus, a, um. Retire en ar­riere. Cal.
  • Plucked in sunder. Distractus, a, um. Plin. Iun.
  • Plucker vp of any thing. Auulsor, oris. masc. gen. A [...]racheur. S.
  • Plucking vp. Auulsio, Detractio, onis. foe. ge. Vul­sura, ae. Euulsio, onis. Reuulsio, onis. foe. ge. Arra­chement. S.
  • Plucking vp of trees. Auulsio arborum. Arrache­ment d'arbres. S.
  • Plucking, or drawyng out of teethe. Euulsio den­tium. Arrachement de dens. S.
  • Plumbe. Prunum, ni. n. g. Vne prune. S.

    A whyte horse plumbe. Prunum cerinū, Cereū.

    A whyte plumbe. Prunum hordearium. Plin.

  • Plumbe tree. Prunus, ni. f. g. Prunier. S. Prunetum, ti. n. g. Locus prunis consitus. Cal. A place sette about with plumbe trees.
  • Plume. Pluma, ae. foe. ge. Plume. S. Et Plumula, ae. diminut. Ang. A little fether. Plumette. S.
  • Plummelyne. Perpendiculum, li. Libella, ae. foe. ge. Niueau. H.
  • Plummer. Plumbarius, rij. mas. ge. Plomber, soulder de plomb. S.
  • Plumme right downe. Perpendicularis, e. om. ge.
  • Plummet for a carpenter, or mason. Libella, lae. foem. gen. Vt supra.
  • Plummettes of leade. Halteres, Quibus vtraque manu se librabant, qui saltu certabant, vt certius assilirent. Cal.
  • [Page] Plummet, or lyne wherwith Mariners do gauge or sounde for bottome. Bolis, dis. Cataprorates, Linea, ae. f. g. Vne sonde. H.
  • Plunge. Mergo, is. Vide Plounge.
  • Plunging horse. Sternax equus. Rueur, Cheual retif.
  • Ply Vide Pli.
P. ANTE. O.
  • POares, or the little inuisible holes in the skinne of any body, whereby sweate & suche excrementes haue issue. Cuticulares mea­tus, Pori, Inuisibilia foramina, Caulae. Les petits p [...]rtuis de la peau. H.
  • Pocke. Phagedaena, ae. f. g. Plin. Bouton. Pals.

    The Frēch pocke. Morbus gallicus. Lues vene­rea, Siphylis. Le mal Francois, ou le mal de Naples, La grosse verole. H.

    The smale pockes. Postulae, arum. f. g. Exan­themata. Verole, ou rougeole. S.

  • Pocke hole, or scarre. Adbedo, nis.*
  • Pock, or scabbe among shepe. Mentigo, ginis. Col.
  • Poding. Botellus, li. Farcimen, inis. n. g. Boudin. S.
  • Podle, or slowe. Coenum, ni. Lutum, ti. Cloaca, cae. Limus, mi. m. g. Bourbe, ou bourbier. S.
  • Poesy or balade, reprehending vice without re­spect of persone. Satyra, ae. f. g. Vne satyre, ou poiesie reprenant aigrement les vices. S. Et Satyricus, Saty­rographus, That maketh suche poesies, or Ba­lades. Poete Satyrique. S.
  • Poeme, or that whiche a Poete hathe composed. Poema, atis. n. g. Poeme, ce que le poete à composé. S.
  • Poet. Poeta, ae. Vates, is. com. gen. Poete, faiseur de vers. Cal. Et Poetria, ae. A woman poet. Femme qui scait faire, & composer vers. Cal. Poetor, aris. to playe the poete. Poetam ago. Cal.
  • Poeticall. Poeticus, a, um. Poetique. Cal.
  • Poetically. Poetice. Poetiquement. Cal.
  • Poetry, or poet his arte. Poetice, es. Poetria, ae. f. g. Poesie, ou l'art des poetes. S.
  • Poetrie, poeme, or that whiche a poete hath made. Poesis, sis. Musae, rū. Poema, tis. n. g. Poeme, ce que le poete à composé. S.
  • Poetrie to exercise, or to playe the poete. Poetor, aris, In poetica me exerceo, siue poetam ago.
  • Pointe. Ligula, ae. Vne esguillette. S.

    Poyntes of cheuerill, or yonge goates skynne. Ligulae hoedinae. Esguillettes de cheurotin. S.

  • Pointe being in the middes of any thing. Centrū, tri. m. g. Centre, le poinct du milieu de toutes choses. S. Centralis, le. Plin. That whiche is pointed, or set in the myddes.
  • Pointe of a knyfe, swearde, or of any kynd of wea­pon. Cuspis, dis. Mucro, nis. Spiculum, li. Acies, ei. f. g. La poincte d'vn couteau, ou glaiue. S.
  • Pointe, or article. Verricula, ae.*
  • Pointe or title. Punctus, ti. Punctum, ti. neut. gen. Vn poinct. S.
  • Pointe termining a sentence, called incision. Cō ­ma, tis. n. g. Incision. S.
  • Pointed, or hauing a pointe. Cuspidatus, a, ū. Mu­cronatus, a, um. Pointu, alant vne poincte. Cal.
  • Poynted, or tied with pointes. Ligulatus, a, um.*
  • Pointe, or to make pointes, or tittles. Notis, & punctis distinguere, Punctare. Poynter. Pals.
  • Pointe with the finger. Indigito, as. Mons [...]rer au doit. Cal.
  • Pointwyse. Cuspidatim. Par la pointe. S.
  • Pointe, or to make a poynte of any thinge. Spicu­lo, as. Faire la pointe a quelque chose. Cal.
  • Poyse, or wayghte. Pondus, eris. n. g. Le poix. S.
  • Poyse equall. Libramentum, ti. n. g. Contrepoix. Cal.
  • Poyse of a ponde, or a ponde weighte. As, assis. As­sipondium, ij. Pondo, Libra, ae. f. ge. Le poix d' vne liure. S.
  • Poyse of an hundred pounde. Ducenaria pondera. Le poix de deux cens liures. S.

    A greate, and marueylous poyse. Centumpon­dium. Vn poix grand, & merueilleux. S.

  • Poyse litle. Pondusculum, li. n. g. Petit poix. S.
  • Poyse of three ounces. Teruncius, ij. Trois onces. S.
  • Poyse of seuen ounces. Septunx, cis. m. g. Sept onces.
  • Poyse of eight ounces. Bes, ssis. m. g. Le poix de huict onces. S.
  • Poyse, or to weyghe. Libro, as. Pondero, as. Pendo, is. Penso, as. Expendo, is. Trutinor, aris. Peser. S.
  • Poyson. Aconitum, ti. Toxicum, ci. Venenum, ni. Virus indecl. Poison. S. Venenosus, a, um. Virulē ­tus, a, um. Full of poyson. Poisonneux. S.
  • Poyson seller. Venenarius, ij. m. g. Suet.

    To poyson. Petere veneno, Veneno, as. Inficere veneno, Spargere venena, Veneno necare. Em­poisonner. S.

    To go about, or to endeuour to poyson some body. Venenum alicui quaerere, Tentare veneno aliquem occidere. Tascher à empoisonner quelqu'vn.

    To poysone one in his meate. Ponere venenum cum cibo. Empoisoner aucun en sa viande. S.

    To gyue poyson to an other, and to kyll hym. Facere malum venenū, Venenum alicui infun­dere, Tollere veneno. Donner poison à autruy & le tuer. S.

  • Poyson a place with cartayne. Funesto, as. Cic.
  • Poysoned. Infectus, a, um. Toxicatus, a, um. Vene­natus, a, um. Empoisonné. Cal.
  • Poysoned by his wyfe. Potionatus ab vxore. Em­poisonné par sa femme. S.
  • Poysoned with carrayne, or with dead bodies. Fu­nestus, a, um. Plin. Iun.
  • Poysoner. Venificus, ci. m. g. Empoisonneur. S.
  • Poysoning, or the acte thereof. Veneficium, ficij. n. g. Empoisonnement. S.
  • Poke, or poket. Funda, ae. Sacculus, li. mas. gen. Vne poche, ou pochette. S.
  • Poke pudding. M [...]za, ae. Farrata, ae.*
  • Polder. Vide poulder.
  • Pole. Pertica, cae. f. g. Vne perche. S.
  • Pole artike, or the North pole. Axis, is. Pars septē ­trionalis. [Page] Polus arcticus. Le pol arctique. S.
  • Pole antarticke. Polus antarcticus. Pol antarctique.
  • Pole hauing a hoke of iron. Harpax, gis. m. g. Plin.
  • Pole ten foote long. Decempeda, ae. foe. gen. Perche de dix pies de long. S.
  • Poley an herbe. Polium, ij. n. g.
  • Polye, or plummet wherewith shippemen gauge water. Bolis, dis. Cataprorates, Linea, ae. foe. gen. Vne sonde. S.
  • Polye, or whele wherein the corde runneth, with the whiche any thing is weyghed vp. Trochlea, ae. Titiuillitium, tij. Flocculus, li. m. g. Vne poulie.

    The corde of a poly. Ductarius funis. La corde d' vne poulie. S.

    A little polye. Orbiculus, li. m. ge. Poulion, ou pe­tite poulie. S.

  • Policie, the acte, and gouernment of one publique weale. Politia, ae. foe. ge. Police, le faict & gouerne­ment d'vne republique. S.
  • Policie in warres. Stratagema, atis. n. g. Cic.
  • Polyshe. Condecoro, as, Interpolo, as. Laeuigo, as. Limo, as. Mulceo, es. Oblimo, as. Polio, is. Allae­uo, as. Colo, is. Depolio, is. Perpolio, is. Interra­do, is. Pecto, is. Polir. S.

    To polyshe fine, and trimmely. Expolire. Polir bien, & nettement. S.

    To polishe with a pumice stone. Pumicare, Re­pumicare. Polir auec vne pierre ponce. S.

  • Polyshe, or to trym wares, to cause theim to seme newe or sale able. Mangonizo, as. Regratter. S.
  • Polyshed. Politus, a, um. Pectitus, a, um. Percultus, a, um. Depolitus, a, um. Poli. S.

    Whiche is nether polished, nor trymmed. Ine­legans, tis. Impolitus, a, um. Qui n' est point poli ne orné. S.

    To be polyshed, and trimmed. Enit [...]re. Estre poli, & orné. S.

  • Polyshed with sundry coloures. Variegatus, a, um.
  • Polysher of olde wares to seeme salable or newe. Mango, nis. m. ge. Regratteur. Cal.
  • Polishing. Politio, onis. Expolitio, onis. foem. gen. Polissement. S.
  • Polishing done with a pumice stone. Pumicatio, onis, foe. gen. Pollissement faict auec vne pierre ponce.
  • Polishing, or trimming of wares. Mangonium, ij. neut. gen. Regrattement. Cal. Et Mangonicus, a, ū. Pertayning to suche polyshing, or trimminge. Appartenant à regratteur. Cal.
  • Polyte. Elegans, tis. Lepidus, a, um. Poli & orné. S.
  • Politicall or ciuill, or pertaining to ciuilitie, or to a citie or rule. Politicus, a, um. Politique, ciuil.
  • Politique gouernaunce, or rule. Politia, ae. foe. ge. Vt supra.
  • Polle, or to clippe. Tondeo, es. Detōdeo, es. Tōdre.

    To polle on, or with a combe. Per pectinem at tondere. Tond [...]e sur le peigne. S.

    They did clyppe their fathers bearde, and polle his head. Tondebant barbam, & capillum patris. Ils faiso y [...]t la barbe, & les cheuaulx à leur pere

  • Polle, brybe, or extort. Abradere de rebus, Compi­lo, as. Exigo, is. Piller. S. Extorcioner. Pals.
  • Polled, or brybed. Compilatus, a, um. Exactus, a, ū. Spoliatus, a, um. Expilatus, a, um. Populatus, a, um. Qui à esté pillé. S.
  • Polled, or shorne. Tonsus, a, um. Tondu. S.

    A man polled, or clipped. Homo tonsus. Tondu.

  • Poller, or piller. Exactor, oris. Expilator, oris. Spo­liator, oris. Direptor, oris. Praedator, oris. Popu­lator, oris. Depeculator, oris. mas. gen. Exacteur, pilleur. S.
  • Polling, or pilling. Exactio, onis. foe. ge. Compila­tio, onis. Expilatio, onis. f. g. Exaction, Pillement. S.
  • Polling, or rounding. Tonsura, ae. foe. ge. Tonsure, ou tonsture. S.
  • Pollute. Cloaco, as. Foedo, as. Incesto, as. Coinqui­no, as. Inquino, as. Polluo, is. Scelero, as. Tetro, as. Temero, as. Violo, as. Funesto, as. Polluer. S.
  • Polute promyse. Prodere fidem datam. Salust.
  • Pollute religion, as against God, or parētes. Im­pio, as. Plaut.
  • Polluted. Incestus, a, um. Inquinatus, a, um. Pollu­tus, a, um. Pollu. S.

    Chapples polluted. Foedata turpitudine sacel­la. Chapelles pollues. S.

    To be polluted with wicked deedes. Cruentari sceleribus. Estre pollu de meschans faicts. S.

  • Pomaise for parchement. Pumex, cis. Pierre ponce. Pumicosus, a, um. Like pomayse stones. Qui re­semble aux pierres ponces. Cal.
  • Pomayse, or to trimme parchement. Pumico, cas. Poncer, polir auec pierre ponce. Cal.
  • Pomaysed. Pumicatus, a, um. Pumice politus.
  • Pomaising, or trimming with pomaise. Pumica­tio, onis. foe. g. Nebriss.
  • Pomaundre, muske bale, or sweete perfume. Dia­pa [...]ma, atis. Orbiculus, li. Pastillus, li. masc. gen. Pomendier. Pals.
  • Pomecitron. Malus Assiria, Medica, Citrus, Malus citria. Citronnier. S.
  • Pomegranate. Apyrina. plur. Malum punicū, Ma­lum granatum. Pomme de granade. H.

    The pomegranate rynde whiche couereth it about. Malicorium, Corium cortexué punici mali. L'escoree d'vn granad. y e flower. Citinus, Flos mali satiuae punicae, & Balaustium, siluestris punicae flos. Le fleur d' vn granadier. the grayne. Acinus, vel semen. Le grain de la pomme granade. y e little skynne wherein the grayne is closed. Tunica acini, vel folliculus. La cote du grain. the Kernells. Acinorū nuclei, Semina, Vinacea. Les pepins. And y e smale skynne that deuideth the graines in the pomegranate. Cicus, vel cicum, vel ciccum, Membrana tenuis acinos in malo punico discriminans. H.

  • Pomell of a swerde. Manubrium, ij.*
  • Pompe, or solemne sighte. Pompa, ae. foe. ge. Pompe, & appareil solennel. S.

    To renounce the pompe of the worlde. Eiurare mundi fastum. Renoncer aux pompes du monde. S.

    He goeth pompiously. Magnifice incedit. Il se [Page] marche pompeusement. S.

  • Pompous, magnificall. Magnificus, a, um. Pompeux.
  • Pompone, or pepone, a kinde of melons. Pepo, nis. Melo, onis. f. g. Pompon, ou pepon. S.
  • Ponde. Stagnum, ni. n. g. Estang. Cal.
  • Ponde for fyshe. Piscina, ae. Viuarium, rij. neut. ge. Piscine, viuier. H.
  • Ponde to washe shepe in. Probatica piscina.
  • Ponder, or to wayghe a thing diligently. Expen­do, is. Pendo, is. Pondero, as. Perpendo, is. Tru­tino, as. Peser, & considerer diligēment quelque chose.

    To ponder, and consider with him selfe. Ratio­nem secum putare. Plaut. Considerer, & penser en soymesme. S.

  • Ponder eftsones. Repenso, as. Columel.
  • Pondrer, or hee that weygheth what is sayde or spoken. Pensitator, ris. m. g. Gellius.
  • Ponent, or west. Occidens, tis. m. g. Occiant. S.
  • Ponyshe. Vide Punyshe.
  • Poole. Stagum, ni. n. g. Vt supra.
  • Poore. Egenus, a, um. Humilis, e. Inops, is. Pauper, ris. Tenuis, e. Inanis, ne. Plebeus, a, ū. Plebeius, a, um. Pour [...]. S.

    Very poore. Perpauper, eris. com ge. Fort poure.

    A poore man which lyueth of his laboure. Pau­per cui opera est vita. Vn poure qui vit de son la­beur. S.

    Whiche is of poore parentes. Infimo loco na­tus, Natus parentibus pauperrimis. Qui est de po­ures parens.

    The poorest of the towne. Infima fortuna ho­mines. Les plus poures d'vne ville. S.

  • Poore by casualtie and losse vpon the sea. Naufra­gus, a, um. Cic.
  • Poore comminaltie, or sorte of people. Plebecula, ae. f. g. Commun peuple. Cal.
  • Poore folke. Hebiones, num. com. gen. A veteribus pauperes dicuntur. Cal.
  • Poore mayde seruaunt. Ancillula, ae. foem. gen. Ser­uante. Cal▪
  • Poore man. Pauper, ris. com. gen. Horat. Pauper­culus, li. diminut. A very poore man. Terent. Pouret. S.
  • Poore, or nothing hauing of his owne. Expeculia­tus, a, um. *
  • Poore woman. Paupercula, ae. f. g. Terent.
  • Poore to make, or to impouerishe. Depaupero, as. Pauperem facere, Fortunis euertere. Appourir, faire poure. S.
  • Poorely. Paupere. Tenuiter. Pourement. S.

    To liue poorely. Malè viuere. Viure pourement. S.

  • Poorely cladde. Pannosus, a, um. Pullatus, a, um.
  • Poorenesse, or pouertie. Paupertas, Inopia, Paupe­ries, Egestas, Tenuitas, Nuditas, Indigētia, Hu­militas, tatis. f. g. Poureté. S. Vide Pouerte.
  • Popingay a byrde. Psittacus, ci. Papegay. H.
  • Poplar tree. Populu [...], li. foem. gen. Vn arbre nommé Peuplier. S. Et Populeus, a, um. Populnus, a, um. Populneus, a, um. Of a poplar tree. De peuplier. S Popletum, ti. The place where poplars grow. Vn lieu planté de peupliers. S. Et Populosus, a, um. Full of poplars.*
  • Poppet, or baby for a chylde. Pupa, ae. foem. gener. Vne poupee. S.
  • Poppy a weade. Mecō, Papauer, ris. n. g. Du pauot. S Papaueratus, a, um. Of poppy. De pauot. S.
  • Poppit. Oscillum, li. n. g.*
  • Poppit player. Circulator, ris. Gesticulator, is. Circulatorius, a, um. Pertaining to popyn players.
  • Popular, or of the people, or pertayninge to the people. Popularis, re. Populaire. Cal.
  • Populate, cōquer, or to waste. Populo, las. Degaster.
  • Populated or wasted. Populatus, a, um. Degasté. S.
  • Populous, or full of people. Populosus, sa, sum. Habitatoribus frequens. Populeux. S.
  • Porche. Porticus, cus. foem. ge. Prothyrum, Propy­laeum, Vestibulum, li. neut. ge. Vn auant portal. H. Porche. Cal. Et Porticula, lae. f. g. A little porche. Petite porche. Cal.
  • Porche of a churche. Absiden, Propylaeum, aei. n.g.
  • Porche, or place where men sytte and talke for re­creation. Praestega, ae. foe. ge.
  • Porke. Caro suilla, Porcina caro, Chair de porceau. H.
  • Porkepine. Histrix. Porcepic.
  • Portion, or parte. Portio, onis. vel pars, tis. foe. gen. Portion. S.

    According to the parte, and portion. Pro rata parte, Pro rata portione. Selon la part & portion. S.

    To deuide in partes, or portiōs. Partes vel por­tiones facere. Portionner. S.

  • Portion, being little or small. Portiuncula, ae. f. ge. Vne petite portion. Cal.
  • Portion of enheritaunce allotted. Sors, tis. f. g. *
  • Portion or a clyme of the fyrmament, betwene the South and the north. Clima, tis. n. g.
  • Pores of the body, whereat humors issue, the litle holes in the skinne. Cuticulares meatus, Pori, Inuisibilia foramina, Caulae. Les petis pertuis de peau. H.
  • Porkin, porcatte, or yong swyne. Porcellus, li. Por­culus, li. m. g. Vn porcelet. S.
  • Porkupin, a beaste hauing prickes on his backe. Histrix, cis. foe. ge. Porc espi. S. Porc espin. Pals.
  • Porposse a fyshe, or perposse or purpos. Tursio, Phocaena, Tyrsio. Marsouin. id est Sus marinus. S.
  • Portall. Atrium, trij. n. g. Portail. S.
  • Portar. Ianitor, oris. Ostiarius, ij. Atriensis, Ad li­mina custos. Portier. S. & Ianitrix, Ianuae custos. Portiere. S.
  • Portar, or bearer of burdens. Baiulus, Gerulus, li. Portitor, ris. Lator, oris. Vector, toris. masc. gen. Porteur. S.
  • Portars whiche mete corne. Modi paratores.
  • Portculles. Catarrhacta, ae. Cataracta, ae. f. g. Et Cataractes, vel Catarrhactes. m. g. La herse ou le gril d'vne porte de la ville. H.
  • Porte or bauen. Portus, tus. m. g. Vn port. S.
  • Portsale of goodes confiscated, or spoyle. Auctio hastae, Hasta, tae. Auctio, onis. f. g. Subhastation. S.

    To sell by portsale, to sell to him that offereth [Page] moste. Auctionari, Auctionem facere, Auctione vendere, Auctionem vendere, Constituere au­ctionem, Subhaester. Vendre au plus offrant. S.

    Whiche pertayneth to port sale. Auctionarius, a, um. Qui sert a la subhastation. S.

  • Portingall a realme. Lusitania, ae. f. ge. Portugal. S.
  • Pose, a sickenes in the head distilling lyke water, called a catarre▪ or reaume. Distillatio, onis. f. g. Catarrhus. Catarhe. H.
  • Posnette, or little pot. Chytra, trae. foe. gen.
  • Possesse. Occupo, as. Possideo, es, di. Potior, iris. Teneo, es. Posseder. S.
  • Possesse before, or by preuention. Praeoccupo, pas. Preoccuper. Cal.

    To possesse by vse, or prescription. Vsucapio, pis. Id est rem aliquam continuatione vsus, vel possessionis mihi attribuo, vendico, & in meum vsum conuerto. Faire sien par prescription & posses­sion de long temps. Cal.

  • Possessed with an ill spirite. Demoniacus, a, um. Demoniosus, a, um. Ergumenus. Demoniaque. S.
  • Possession. Occupatio, Possessio, onis. f. g. Possession.
  • Possession, and heritage that is great. Latifundiū, dij. n. g. Vne grande possession & heritage. S.
  • Possession emptie, or voyde. Vacua praedia. Posses­sion vuide & vacue. S.
  • Possession, or grounde of any man. Dominatus, tus. m. g. La possession & terre d'aucun. S.
  • Possession of long time, or by prescription or time. Vsucapio, Vsucapcio, onis. f. g.
  • Possession of tyme out of mynde, or by prescriptiō. Possessio secularis, Possessio memoriam exce­dene, Possessio memoria antiquior. Possession im­memo [...]iale. S.
  • Possession holden three yeares peaseablye. Trien­nio continuo citra controuersiam possedisse, Tri­ennium continuum sine negotio possedisse. Tri­ennale possession paisable. S.
  • Possession or heritage, whiche the heyre maye sell, or hath see simple in. Allodium, ij. n. ge.
  • Possession, or liuelode. Ager, gri. m. ge. Agrarius, a, um. Pertaining to suche possession.

    To put in possession, and seisine. Mittere in pos­sionem. Mettre en possession & saisine. S.

    To put one forth of possessiō, to dispossesse one. Deijcere, Deponere vel dimouere de possessio­ne. Le deiecter de sa possession, Le desposseder, le mettre h [...]rs de son heritage. S.

  • Possession to an others vse. Fiduciaria possessio.
  • Possession to take of enheritaunce. Obire haeredi­tatem. Ius vsurpare. Prendre possession. S.
  • Possession to take of lande, or any cattell boughte and solde. Mancipio accipere.
  • Possessoure. Possessor, ris. m. g. Possesseur. S.
  • Possible. Possibilis, le. Possible. S.

    As farre as it is possible. Quoad potest. Autant qu'il est possible. S.

    If thou canst possible, if it be possible for thee. Si quid poteris. S' il t'est possible.

    It is not possible to ayde them so easely. Non tam facilè ijs opitulari est. Il u' est pas possible de leur aider si facillement. S.

  • Post. Palus, li. Postis, is. m. g. Posté ou posteau. Pals.
  • Poste, or stake whereunto the cable of a shippe is fasted. Prymnesium, sij. n. g. Tonsilla, lae. foe. ge.
  • Poste, he that rydeth with all speede possible on a message. Veredarius, Pegasus, Cursor, soris, m. g. Poste. S.

    Charge, dutie or necessitie to fynde horses for postes. Angaria, ae. foe. gen▪ La charge, redeuoir, & necessité de fourmir de cheuaulx pour la poste. S.

  • Poste horse. Veredus, Equus viatorius, qui publi­ca via ibat, à vehenda rheda dictus, qualem nunc Postum vocamus, quasi equum depositum cum Suetonio. Cheual de postillon. H.
  • Poste whereunto vines are bounde. Vallum, li. n. ge. * Vallus, li. masc. gen. Firmior palus cui vitis alligatur.
  • Poste wherupon the dore hangeth. Postis, tis. m. g. Posteau, au quel l' huis est ataché. S.
  • Posteritie or sequell. Posteritas, tis. foe. ge. Et Po­steri, orum. Be they that succede vs in bloude & posteritie. Posterité. S.
  • Posterne. Postica, ae. Posticum, stici. n. g. Posterne [...]
  • Postes, currours, or speady messengers. Angarij, orum, Statores, Veredarij, orum. Alipedes nun­tij, Pegasidae. Les postes. S.
  • Postes or iambes on euey syde of a doore. Antae, a­rū. f. g. Ostiorum latera.
  • Postes or pyllers set without to susteine a frame or house. Antes, tium. m. g.
  • Potage. Olera, rum. Ius, Iusculum. Bruet, du ius, po­tage commun. H.
  • Potage, or gruell that is thicke. Puls, Pulmentū, Pulmentarium, & pulmentaris cibus, quod cum pane editur, vt Bud. exponit. Boulle, potage espis. H.
  • Potage for poore folkes. Mictyris. Nonius.
  • Potage eater, or great eater of potage, or gruell. Pultiphagus, gi. Pultiphagonis, dis.* Grand pota­ger, ou mangeur de potage. S.
  • Potager. Catillus, li. Gabata, ae. Pultariū, rij. Scu­tella, Catinus, Paropsis, Scutula, lae. f. g. Escuelle. S.
  • Potager with eares. Pultarium auritum, Auritus catillus, Aurita scutella. Bud. Escuelle a oreillons. S.
  • Poticary. Aromacopola, ae. Pharmacopola, ae. m. g. & Medicamentarius. Plin. Apothecaire. S.
  • Potte to sethe meate in. Chytra, trae. Cacabus, bi. Lebes, tis. m. ge. Vne marmite. S. Vn pot. Pals.
  • Potte of earthe. Olla, Aula, Olla fictilis, Samium, Fidella, iae. f. g. Pot de terre. S. Et Ollula, lae. foe. g. A little earthen potte. Vn petit pot de terre. Cal.
  • Potte for wyne. Oenòphorum, ti. n. g. Pot a vin. S.
  • Potte, or iugge. Cantharus, ri. m. g. Vn hanap. S.
  • Potte to boyle in. Coculum, li. n. g. Plaut.
  • Potte to putte in lottes. Sitella, ae. Situla, lae. foe. g.
  • Potte for oyle. Guttus, Ampulla, lae. f. g. Pot à huile.
  • Potte with a great bealy. Hanus barbatus, Hanum barbatum. I take it to be of the sortes of pottes with antique faces.*
  • Potte with a narrowe mouthe. Orca, ae. f. ge. Pers.
  • [Page] Potte with feete. Chytra, ae. f. g. A potte with three feete. Pot a trois pieds. Cal.
  • Potte wherein water is fetched, called a pitcher. Vrceus, i. Vrceolus, li. m. g. Cruche. S.
  • Potte with twoo eares. Amphora, ae.*
  • Potherbes. Olus, eris. n. g.
  • Potsharde. Testa, ae. foe. ge. Taiz de pots de terre. S.
  • Potsticke. Ferula, ae. Rudicula, ae. f. g. Batton. Pals.
  • Potter. Figulus, li. Plasmator, Vascularius, ij. Pla­stes, Fictor, ris. m. g. Potier de terre. H.
  • Potters claye, or earth. Argilla, ae. f. g. De l'argille. S.
  • Potters chalke, or whyte earth. Figlina, vel Figu­laris creta. Croy de quoy vsent les potiers S.
  • Potters crafte. Figlina, ae. vel Figulina, ae. foe. gen. L'ari de poterie. S.
  • Potters occupation, or worke. Plasma, tis. Opus figlinum. Ouurage de potier. S.
  • Potters workehouse. Figlina, ae. Figulina, nae. f. ge. Vne poter. [...].
  • Potters wheele. Figularis rota. La roue d'vn potier. S

    To make pottes of earth. Vasa ex luto ducere, vel finge [...]e. Faire des pots de terre. S.

  • Powche, a purse, or mony bagge. Loculus, Manti­ca, Marsupium, Ascopera, Theca nūmaria, Cru­mena, nae. f. g. Gibbeciere. S.
  • Power. Conatus, us. Copia, ae. Iurisdictio, Ius, ris. Pollentia, ae. Potentia, ae. Potestas, tis. Valentia, Virtus, tis. Vis, uis. foe. gen. Pouoir force & puis­sance. S.
  • Power, or vertue of nature. Virus. n. g. Indeclinab. Non. ex Lucre.
  • Powre and authoritie, or seigneurie. Authoritas, Potestas, Potentia, ae. foe. ge. Pouoir & authorité, ou seigneurie. S.

    To haue power, and puisaunce. Habere pote­statem. Auoir pouoir & puissance. S.

    To endeuour with all his power. Omni opere anniti, vel omni ope, atque opera eniti, Summa ope niti vel eniti. S' efforcer de tout son pouoir. S.

    To geue power, and authoritie to doo some thing. Facere potestatem, Permittere. Donner po­uoir & puissance de faire quelque chose. S.

    Euery one according to his power. Pro se quis­que, Pro virili parte, Pro sua quisque parte. Chas­cun selon son pouoir. S.

    By vertue of the power geuen, and committed to hym. Pro imperio sibi mandato, Pro iurisdic­tione sibì mandata. Bud. Par vertu du pouoir à soy donné & commis. S.

    To giue all power. Libera mandata dare. Don­ner tout pouoir. S.

    Wee giue power. Permittimus. Cic. Nous don­nons pouoir. S.

    Which hath great power. Pollens, Praepotens, tis. Qui a grand pouoir. S.

    With all my force, or power. Pro virili, Pro vi­rili parte, Totis viribꝰ, Obnixé. De toute ma force.

    With all their power, force, and strengthe. To­to corpore, atque omnibus vngulis. De toute leur force & puissance. S.

    To haue soueraigne power, or puissaunce. Sū ­mo in imperio esse, Potestatatem habere sum­mam, Summam imperij tenere. Auoire souueraine puissance. S.

  • Power royall. Maiestas, tis. f. g. Maiesté. S.
  • Power to doo or saye. Copia, ae. Facultas, tis. foe. g. Pouoir de faire ou dire. S.
  • Power to haue. Polleo, es, ere. vt supra.
  • Powerles, or lacking power. Impos, tis. Impotēs, tis. Qui n' ha pouoir ou puissance. S.
  • Pouertie. Egestas, tis. Inopia, ae. Tenuitas, tis. Pau­pertas, tis. Pauperies, ei. Nuditas, tatis. Indigen­tia, ae. f. g. Humilitas, tatis. f. g. Poureté. S.
  • Pouertie greuous to beare. Grauis pauperies. Po­ureté griefue à porter. S.

    Extreame pouertie. Inopia vltima, Extrema paupertas. Extreme poureté. S.

    To leaue in pouerty. In egestate, vel paupertate relinquere. Delaisser en poureté. S.

    To ayde, and succoure one in pouertie, and ne­cessitie. Leuare paupertatem alicui, Tenuitatem alicuius sustentare. Aider & subuenir à la poureté & necessité d' aucun. S.

    To leade, or bring to pouertie. Redigere ad in­opiam, Afferre egestatem, In pauperiē inferre, Offerre mendicitatem. Mener ou mettre à poureté.

  • Poulder. Puluis, eris. Com. gen. Pouldre. S. Et Pul­uisculus, li. diminut. Ang. Fine, or small poulder. Pouldrette. S. Et Puluereus, a, um. Of poulder. De pouldre. S. Et Pulueresco, scis. To be tourned into pouldre. Et Puluerulentus, a, um. vel Pul­uereus, a, ū. Ful of pouldre. Pouldreux. S. & Pul­ueratio, onis. f. g. Pouldring. Pouldrement. S.
  • Poulder, or dust that cōmeth of the filinge or sha­uing of mettall. Psegma, Peripsema, tis. n. g.
  • Poulder of spices, as of ginger, pepper, and suche other. Alephanginae species.*
  • Poulder meate, or to laye it in salte. Condio, is, iui. vel dij. Salio, is, iui. Sallo, is, Saler▪ Cal.
  • Poulder to make, or to make in poulder. Resolue­re, Puluerare, Dispuluerare, Tundere. Casser & mettre en pouldre. S.
  • Poulder with salte, or to couer, or hyde with salte. Sale contingere, Perfricare sale minuto, Sale su­perspergere, Inspergere sale, Obruere sale. Poul­drer de sel. S.
  • Pouldred. Salitus, a, um. Muricatus, a, um. Poul­dré, Salé. S.
  • Pouldred fleashe, or meate. Caro conditanea, sali­ta, muriatica. Chair salée, ou saulpouldrée. H. Et prae­sulsa caro. Chair pouldrée de sel. S. Meate pouldred with salte.
  • Pouldred meates. Condititia cibaria, Succidia, orum.*

    Meate which is not pouldred with salte. Insul­sa caro. Cha [...] qui n' est pouldrée de sel. S.

  • Pouldring. Salitura, ae. Salsura, rae. f. g. Salure. S.
  • Poulter. Auiarius, Pullarius. Vn poulaillier. S.
  • Poumpe of a shippe. Sentina, ae. foem. gen. Losse [...]. S. L'ossec. H. Vide Pumpe.
  • [Page] Poumpe vp water. Sentino, as. Verbum apud Fe­stum & Caecilium, pro satagere atque eniti exin­anire nauis sentinam. Vuyder l'eau. H.
  • Pounce. Vide Graue.
  • Pownde. As, ssis. Libra, ae. foe. ge. Liure. S. Et Seli­bra, ae. f. ge. Halfe a pounde. Demie liure. S.
  • Pownde and a halfe. Sesquilibra, ae, foe. ge. Vn [...] liure & demie. S.
  • Pownde of money numbred, conteining .xx. shyl­linges of our coygne. Librae, arum. Minae, arum. foe. ge. Liure. Pals.
  • Pownde weight. Assipondium, Pondo. Ind. As, sis. Libra, brae. foe. ge. Le pois d'vne liure. S. Librarius, a, um. Et Libralis, le. Wayghing a pounde, or that weigeth a pounde. Qui poise vne liure. S.

    Howe many pounde thinkest thou that thou weighest naked? or howe muche thinkest thou thou weyghest naked? Quot pondo te esse cen­ses nudum? Plaut. Combien penses tu que tu pe­ses tout nud? S.

    A chayne of golde of twoo poundes weighte. Torquis, aureus duo pondo. Pesant deux liures. S.

  • Poure. Fundo, dis, di. Espandre, fondre. S.
  • Poure about. Offundo, is. Affundo, dis. Idem.
  • Poure downe. Defundo, is. Suffundo, is.
  • Poure in. Infundo, is. Verser dedens.. S.

    To poure into other vessels. Traijcere in alia vasa, vel transfundere, aut elutriare, Decapulare. Verser en autres vaisseaux, suruuider, Fralater. S.

  • Poure often. Fundito, as. Frequent.
  • Poure out. Abijcio, cis. Effundo, is. Fundo, is. Per­fundo, is. Verser hors. S.
  • Poure out aboundauntly. Profundo, is. Effundo, dis. Refundo, dis. Espandre à grand' abondance. S.
  • Poure out eftsones. Refundo, is. Refondre. S.
  • Poure out of one thing into an other. Detrullo, as. Elutrio, as. Transfundo, is. Vide Poure in. &c.
  • Poure out often. Fundito, as. Fondre souuent. S.
  • Poure vpon. Superfundo, is. Perfundo, dis. Verser sur quelque chose. S.
  • Poure water into the mouhe of man or beasts. Of­foco, cas. Offuco, as. Aquam in fauces do ad sor­bendum. Gargarizer. Cal.
  • Poured. Infusus, sa, sum. Diffusus, sa, sum. Versé. S.
  • Poured out. Effusus, a, um. Profusus, sa, sum. Spar­sus, sa, sum. Espandu. S.
  • Poured out sone. Futilis, e.
  • Pouring out, or a sheading. Effusio, onis. Respar­sus, sus. Resparsio, onis. Suffusio, onis. foem. gen. Espandement. S.
  • Powshe. Atheroma, tis. Epinyctides, Exāthema, tis. Pustula, ae. Tubercula, ae. f. g. Vne ampoule. S.
  • Powshe out water. Egerere aquam. Plin.
P. ANTE. R.
  • PRactyse. Practica, ae. foe. ge. *
  • Practise of a crafte, or occupation. Artificiū, Vide Occupation.
  • Practise. Ago, is. Adduco, is. Practiquer.
  • Practise crafte, or deceipte. Tragulam inijcere.
  • Practise frendship. Amicitiam gerere. Cic.
  • Practise hostilitie, or enemitie. Inimicor, aris. Vide Enemy.
  • Practise in matters of the lawe. Actito, as. Plaider.
  • Practiser of lawe. Formularius, Pragmaticus, ci. m. g. Vn practicien qui scait son formulaire comme il fault faire demandes & defenses. S.
  • Practiser of phisicke. Empiricus, ci. m. g.
  • Practisers, or practicens of the lawe. Natio alum­na fori, Conceptores, Astipulatores, Artifices fo­renses, Cautores, Formularij, Formularum con­ceptores, Homines circūforanei, Basilicani, Iu­diciorum alumni, Multitudo circūforanea, Sti­pulatores, Turba comes assectaue fori iudicia­lis. Turba fori proxenetria. Bud. Les pacticiens. S.

    Good practiciōs. Cautores, Perscriptores. Bud. Bons practiciens. S.

    A good practician, cautie and subtile. Cautor callidus atque formularius, Versutus & solers pragmaticus, Vsu & disciplina fori pollens. Insti­tutorum forensium peritissimus, Iuris formula­rij consultissimus, Ludi forensis peritus, & in ex­ercendis controuersijs solers & versabilis inuen­tionis. Bud. Vn bon practicien cault & subtil. S.

    A very good practicioner. Homo formularum ac forensis vsus callentissimus. Vn tresbon practi­cien. S.

  • Praye, or spoyle gotten in warre. Castrense pecu­lium. Manubiae, arum. Praeda, ae. Sectio, onis. f. g. Proye. S. Et Praedabundus, a, um. Full of prayes. Praedaceus, a, um. Praedatiuus, a, um. Of a pray. De pillage. Praedor, aris. To get a praye or spoile. To pyll, or robbe. Piller. S. Sectio, Is properlye any thing gotten at a besiege, or sackinge of a towne. Vide Spoyle.
  • Praye getter, or seeker. Praedator, ris. m. g. Pilleur. S.
  • Praye, or spoyles gotten without laboure. Salma­cia, Spolia sine labore parta.
  • Praye. Obsecro, as. Oro, as. Precor, aris. Rogo, as. Preces ferre, Precationes facere, Comprecari, Peto, tis. Prier. S.

    To praye earnestly. Erogitare, Exorare, Praero­gare, Derogitare, Deprecari. Fort prier. S.

  • Praye eftsones. Resecro, as. Reprier. S.
  • Praye for other. Intercedo, is.
  • Praye hertely. Derogito, as. Vt supra.
  • Praye to God. Testor, aris. Deum precibus saluta­re, Orare deum, Precari ad deum, Petere preci­bus à deo, Appellare deum. Prier dieu. S.

    I praye God it be so. Opto, Faxit deus vt ita sit, Vtinam sic sit. Ie prie à dieu qu'ainsi soit. S.

  • Praye to God at the beginning of an enterpryce. Praefari diuos.
  • Praye together. Comprecor, aris. Prier ensemble. S.
  • Prayer. Meditatio, Oratio, nis. Preces, cium. Sup­plicatio, Comprecatio, onis. Rogatus, tus. masc. g. Priere. S.
  • Prayer for the appeasing of Gods wrath. Propi­tiatio, onis. f. g.
  • [Page] Prayer, or praying to God. Proseuche, vel Proseu­cha, ae. foe. gen.
  • Prayers ambitious, or affectuous. Preces ambi­tiosae, Obsecratio, onis. f. g. Prieres affectueuses. S.
  • Prayers loste, or vnprofitable. Infructuosae preces, Irritae preces. Prieres perdues. S.

    To refuse, or despise the prayers of one. Preces alicuius auersari, Obsecrationem alicuius repu­diare & aspernari. Refuser la priere d'aucun. S.

    To holde no coūte of ones prayers. Deserere preces alicuius, Aures obscrare ad preces alicu­ius. Ne tenir compt des priers de quelqu'vn. S.

  • Praying. Obsecratio, Precatio, Oratus, tus. m. gen. Priement. S.
  • Prayse. Eulogium, ij. Laudatio, onis. Laus, dis. Or­namentum, Praeconium, ij. Commendatio, onis. Collaudatio, onis. Hymnus, ni. m. ge. Gloria, ae. foe. ge. Louange. S.
  • Prayse gotten of victorie. Adorea, ae. foe. g. Gloire & triomphe de victoire. Cal.
  • Prayse worthy. Laudabilis, e. Digne de louange. S.

    To prayse one. Adorno, as. Benedico, is. Com­mendo, as. Extollo, is. Laudo, as. Orno, as. Pro­bo, as. Suborno, as. Suborior, iris. Astruere lau­dem alicui, Benedicere alicui, Collaudare, Cō ­cedere laudem alicui, Prosequi laudibus, Laudē alicui dare, Laudibus tollere, Laudibus ferre, Habere laudes de aliquo. Louer quelqu'vn. S.

    To prayse, or laude one highly. Canere aliquem aut laudes alicuius, Cantare aliquem, Cumulare aliquem multis laudibus apud aliquos, Decan­tare, Dilaudare, Extollere verbis, Ferre ad, vel in coelum, Ferre in astra, In prima commenda­tione ponere aliquem, Onerare laudibus, Sona­re laude [...] alicuius. Louer fort & haultement aucun.

  • Prayse by value. Aestimo, as. Estimer, priser. S.
  • Prayse ye the lorde. Alleluyah, Laudate dominum.
  • Prayse together, or with other. Collaudo, as. Col­lauder. S.

    To be praysed, and commended. Laudē ferre, Lau­dem inuenire, Laudibus affici, Ornari laude, Gloriam capere. Estre loué. S.

  • Praysed. Compos laudis.
  • Praysed, or valued. Aestimatus, a, um. Prisé. S.
  • Praysed to be. Reportare decus, vel laudē. vt supra.
  • Prane a fyshe. Carides, dis. Saige cocque. Pals.
  • Prate, or to babble, and clatter. Fabulari, Nugari, Garrire, Nugas dicere. Iaser. S.
  • Prater, pratler, or a babbler. Argutator, oris. m. ge. Nugator, toris. Garrulus. Iaseur. S.
  • Prate, or to chatte pertely. Argutor, aris. Iaser, Ca­queter. S.
  • Prating, or babling. Garulitas, tatis. f. g. Iasement. S.
  • Praunce. Sterno, is.* Pourboundir. Pals.
  • Praunsing horses. Excussores equi, Sternaces e­qui. Virg.
  • Preache. Concionor, aris. Praedico, cas. Prescher. S.
  • Preacher. Concionator, ris. Ecclesiastes, tae. m. ge. Praedicator, toris. m. g. Prescheur qui fait sermon à vne assemblée. S.
  • Preaching, or telling openly. Praedicatio, onis. f. g. Concio, onis. f. g. Predication. S.
  • Preaty, or fitte. Elegans, tis. Lepidus, a, um. Mignon.
  • Preaty litle one. Paruulus, a, um. Paruus, ua, uum. Modicus, ca, cum. Exiguus, a, uum. Minutus, ta, tum. Pusillus, la, lum. Petit. S.

    Very preaty, or litle. Tantillus, la, lum. Perexi­guus, ua, uum. Paruulus, la, lum. Fort petit. S.

  • Preaty taunte, or quippe. Argutiola, lae. foe. ge.
  • Preately. Lepide.
  • Preceade, or to go before. Anteeo, is, iui. Praecedo, dis. Praeco, is. Antecedo, dis. Preceder. S.
  • Precepte. Mandatum, ti. Praeceptum, ti. Praescriptū, ti. n. g. Precepte. S.
  • Precious. Preciosus, a, um. Pretiosus, a, ū. Pretieux.

    To be more precious. Pretio antecedere. Estre plus pretieux. S.

  • Precious stone. Gemma, ae. Lapillus, li. Margarita, ae. f. g. Pierre precieuse. S. Et Gemmarius, ij. Lapi­darius, rij. A setter of precious stones, or a lapi­pidarie. Vn lapidaire. S. Et Gemmo [...]s, a, ū. Full of precious stones.
  • Precious stone founde in an Egles neaste. Aeti­des, vel Aetites, tis. m. g. Plin. Lib. 36. cap. 23. Et lib. 37. cap. 11. & Iul. Sol. cap. 50. Whose vertue is wonderfull, as wel for a woman with child, as for the triall of a thiefe. Reade Diosc. lib. 5.
  • Precisely. Praecisè. Preciseement. Cal.
  • Predecessor. Qui ante nos decessit, siue mortuus est. Predecesseur.

    Oure predecessors, or auncestours. Maiores nostri. Nous predecesseurs ou ancestres. S.

    To predestinate. Praedestino, as. Destino, nas. Predestiner. S.

  • Predestinate by God. A deo designatum & consti­tutum. Predestiné de Dieu. S.

    Thinges predestinate. A deo designata & con­stituta. Bud. ex Cic. Choses predestinées. S.

  • Predestinacion. Praedestinatio, onis. foem. ge. Pre­destination. S
  • Predicate. Praedico, is. Predire. S.
  • Predication. Praedicatio, onis. f. ge. Predication. S.
  • Preeminence. Praefectura, ae. Praerogatiua, ae. foe. ge. Préeminence. S.
  • Preeminence in rule. Imperiū, rij. n. g. Seigneurie. S.
  • Preeminence to haue. Primas tenere, Principatum tenere. Estre le principale. S.
  • Preface, or prologue of a booke. &c. Prologus, gi. Exordium, dij. n. g. Praefatio, onis. f. ge. Preface ou prologue d' vn liure. S.
  • Preferre. Praeferro, rs. Anteféro, rs, tuli. Antepono, is. Praepono, nis. Preferrer, & plus estimer. S.
  • Preferrement. Honoris gradus.
  • Prefixe, or to prescribe before hande. Praefinio, is. Praescribo, is. Prefinir. Cal. Prefire. S.
  • Prefixed. Praefinitus, a, um. Praefixus, a, um.

    Time constituted, and prefixed. Constitum & praefixum tempus.

  • Pregnante. Praegnans, tis. om. ge. Empraignant. Pals.

    A pregnant, or sharpe witte. Acre, vel acutū in­genium.

  • [Page] Pregnane token. Auspicium liquidum.*
  • Preiudice. Praeiudicium, ij. n. g. Preiudice. S. Which is contrary to the lawe. ¶ It may be also takē for a sentence once decided & determined, which remayneth afterwarde for a generall rule and example to determine and discusse semblablye: Or els it may be as the ruled cases & matters of the lawe be called Bookecases, recited in the yeares, whiche be as precidentes.

    To preiudice, or to hurte one. Praeiudicare ali­cui, Dāno esse vel detrimēto. Preiudicier à aucun.

    This would be preiudiciall, or hurtfull to me. Hoc mihi damno esset, vel detrimēto. Hoc mihi damn osum esset vel detrimentosum, Hoc esset mihi captiosum. Ce la me seroit preiudiciable. S.

  • Prelacie. Antistitium, ij. Praesulatus, us, ui. Prima­tus, tus. m. g. Prelature. S.
  • Prelate. Antistes, stitis. Praesul, sulis. Prelat. S.
  • Premeditate, or to thinke before of a thing. Prae­meditor, taris▪ Premediter. S.
  • Premeditation, or thinkinge before of any thinge. Praemeditatio, onis. foe. g. Premeditation. S.
  • Premonishe, or to warne before. Praemoneo, es. Admonester & aduertir parauant. Cal.
  • Premonished, or warned before. Praemonitus, ta, tum. Admonnesté parauant. Cal. Et Praemonitus, tus. m. g. Premonitiō, or admonition. Admonitiō.
  • Preoccupation. Praeoccupatio, onis. Occupatio, onis. f. g. Preoccupation. S. It is also a certayne fi­gure in rethorike, or a darke speakyng, as when we wyll saye, I wyll not tell or speake of his crueltie, roberie, thefte, vsury, or murther, and yet thereby couertlye the matter is detected, or made more suspitious.
  • Prepare. Adorno, as. Apparo, as. Comparo, as. In­struo, is. Orno, as. Paro, as. Praeparo, as. Procin­go, is. Accuro, as. Praesterno, nas. Preparer. S.
  • Prepare a nauy. Moliri classem. Virg.

    To prepare a place. Moliri locū. Preparer vn lieu.

  • Prepare for warre. Bellum instruere, vel moliri.
  • Prepare necessaries for iourney. Viaticor, aris. Vi­aticum parare. Plaut.
  • Prepare often. Parito, as. freq. Plaut.
  • Prepare often for vitayles. Obsonito, as. Opsoni­to, tas. frequent.
  • Prepare to speake. Dicturio, is. verb. Meditatiuum caret supinis.

    Note that all verbes ending in Turio, as. Ama­turio, Cacaturio, Coenaturio, Dicturio, And suche other be as verbes preparatiues, hauing desire and entente to doe that that their voyces and significations meane.

  • Prepare vitayles. Obsono, as. Opsono, as. Opso­nor, aris. Faire prouision de viandes. Cal.
  • Prepare warre. Bellum moliri. Colum.
  • Preparation. Praeparatio, onis. f. g. Praeparatus, tus. m. gen. Preparation. S.
  • Preparation for iourney, as money, vitayles. &c. Viaticum, ci. n. g. Et Viaticus, a, um. That which is prepared for iourney. Vide prouision, for. &c.
  • Preparation for vitayles. Obsonatus, us. Opsona­tus, us. m. ge. And the thing prepared is. Obso­nium, ij. Opsonium, ij. Whiche is all kynde of vitayle except bread, & drincke. Vide prouision.

    To doo a thing with preparation. Praeparatò facere. Faire quelque chose auec preparation. S.

  • Prepared. Procinctus, a, um. Paratus, ta, tū. Preparé.
  • Prepēce, or to forecast curiously. Accuratū habere
  • Preposterous, out of order. Praeposterus, a, um. Prepostere. Et Praeposteri homines, Be such par­sons as doo all thinges out of ordre.
  • Prerogatiue and aduauntage. Praerogatiua, ae. f. g. Prerogatiue & auantage. S.
  • Prescience, or knowledge before what shall happē Prognosis, is. foe. gen.
  • Prescribe. Praescribo, is. Praestituo, is. Prescrire. S.
  • Prescription. Mos, ris. Praescriptio, nis. Praescriptū, ti, Ritus, us. Vsus et authoritas. Bud. Prescription.
  • Prescription of an hundreth yeares. Praescriptio temporis memoriam excedentis, vel secularis. Prescription de cent ans. S.
  • Prese of people. Caterua, ae. Cōpressio populi. Co­rona, nae. foe· ge. Frequentia, iae. f. g. Presse, soulle,

    To prese. Premo, is. Presser. S.

  • Presence. Praesentia, ae. f. g. Presence. S.

    To hyde him self from the presence of his mai­ster. Ex conspectu heri abdere se. Se cacher, & eui­ter la presence du maistre. S.

    In my presence. Ante oculos, Coràm me, Sub o­culis. E [...] ma presence. S.

  • Present. Praesens, tis. Instans, tis. Qui est present. S.
  • Present occasion. Ostentata occasio.
  • Present, or a gifte. Apophoretum, ti. Strena, ae. Xe­nium, ij. Munus, Oblatum, Donum, ni. n. g. Vn present. S. Et Munusculum, li. Xeniolū, li. Corolla rium, rij. n. ge. Petit present. S. A little present.

    Very great and ryche presentes. Dona amplis­sima. Fort grans & fort riches presens. S.

  • Presente, that a towne geues to a prince, or magi­strate. Honorarium, rij. n. gen. Vn present de ville faict à vn prince ou magistrat. S.

    To giue presentes to a prince. Principem donis colere. Faire presens à vn prince. S.

  • Presētes, or giftes. Auxilia ferētaria. Presens, dons. S

    A party y t giues presēts to iudges. Aduersarius ferētarius. Vn partie qui fait des presens aux iuges. S

  • Present to be. Adsū, es. Adesse praesens, vel coram, Intersum, es. Repraesentare se, Praestò esse. Estre present.
  • Present or to shewe him selfe before one. Apparco, es, ui. Offerre se alicui, Obuiam alicui obsistere, Vultū alicuius subire. Se presenter deuāt quelqu'vn.

    To present before one. Praesentare, Offerre, Si­stere, In conspectum dare. Presenter. S.

    To present him selfe. Apud acta nomen dare, In officio actuario nomen inter prouocatores, aut prouocatos edere vel profiteri. Bud. Se presenter. S

    To present him selfe to the people. In conspectū populi se committere. Se presenter au peuple. S.

  • Present to be amongest others. Interuenio, is.*
  • [Page] Presēt to be before the eyes. Obuersor, aris. vt Ob­uersari oculis, vel ante oculos. To be present be­fore the eyes.
  • Presently, or at this present. Ad praesens, In praesen­tia, Impraesentiarum, Pour le present. S.
  • Preseruation. Praeseruatio, onis. foe. ge. Perot.
  • Preseruatiue, or that whiche kepeth, and maintai­neth health. Amuletum, ti, n. g. Preseruatis. S. Et Antidotum, ti. n. g. Idem. But Amuletum, Is a preseruatiue to hange about the necke against poyson, And Antidotum, is to be eaten as trea­cle. &c.
  • Preserue. Praeseruo, as. Conseruo, as. Tueor, ris. Seruo, as. Preseruer. S.
  • Preserue, or to kepe in health. Sospito, as. Garder sain. Cal.
  • Preserue meates in good season, sauoure, or taste. Condio, is. Vide pouder.

    To be preserued. Defensum esse, Conseruatum esse. Estre preserué. S.

  • Preserued. Praeseruatus, a, um.*
  • Preserued in health. Sospes, tis. Saued from daū ­ger. Sauué d' vn danger. Cal.
  • Preseruer. Seruator, ris. m. g. Qui sauue & deliure. And she that saueth, preserueth, or deliuereth. Seruatrix, cis. foe. ge. Celle qui. &c.
  • Preseruing. Seruatio, onis. f. g.*
  • Preseruing in health. Sospitalis, e. om. g. Salutaire.
  • President. Praeses, idis. com. ge. President. S.
  • President of a counsayle. Prytanis, Erat Prytanis summus Athenis magistratus, Et princeps consi­lij. Rogator sententiarum. B. Le president, Celuy qui demande les opinions. S.
  • Presidēt of a prouince. Eparcus, Prouinciae praeses
  • President, or chiefe to be. Praesideo, es. Presider. S.
  • Presse. Prelū, i. Torcular, ris. Torculare, ris. Tor­culum, li. n. ge. Presse ou pressoire. S. Et Torculus, la, lum.▪ vel Torcularius, a, um. Pertayning to a presse. Prelum, li. Is as well for cappers as for printers. Torcular, Is for crabbes, gra­pes. &c.
  • Presse for clothes, or garmentes. Vestiarium, ij. n. ge. Casse, ou arche a garder habillemēs. H. Presse. Pals.

    To presse. Comprimo, is. Premo, is, ssi. Prelo premere. Presser. S.

    To presse a souldiour. Auctorare militem, Sa­cramento obligare, Stipendio obligare. Obliger par gages. S.

  • Presse downe. Deprimo, is. Supprimo, is. Abbaisser.
  • Presse harde together. Stringo, is, xi. Apprimo, is.
  • Presse out. Exprimo, is. Pressoirer. S
  • Presse together. Coarcto, as. Presso, as. Stringo, gis. Enserrer. S.
  • Pressed. Pressus, a, um. Pressé. S.
  • Pressed downe. Suppressus, a, um. Depressus, a, um. Abbaissé. S.
  • Pressed to be, with a fall of a thinge or a wayghte. Opprimi casu, vel ruina.
  • Pressing. Pressura, ae. Pressus, us. m. g. Pressement. S.
  • Prest and ready. Promptus, ta, tum. Explicatus, ta, tum. Expeditus, ta, tum. Prest & appareillé. S.

    To be preste and ready. In expedito esse. Estre prest & appareillé. S.

    To be preste and ready to his maister in euery place. Hero omnibus in locis praesto esse. Estre prest a son maister en tout lieu. S.

    I am ready preste. Paratus, vel apparatus sum. Ie suis tout prest. S.

    Hee is preste, or ready to defende the cause. Ad defendendam causam adest. Il est prest. &c. S.

    We are preste or ready. Nulla est in nobis mo­ra. Nous sommes prests. S.

  • Prest money. Optio, onis. m. ge. Authoramentum, ti. neut. gen.
  • Presume. Adscisco, scis▪ Arrogo, as. Audeo, es. Prae­sumo, is. Vsurpo, as. Presumer. S.

    To presume of him selfe. Arrogare sibi. Nimium sibi tribuere. Presumer de soy. S.

  • Presumption. Arrogantia, ae. Insolentia, ae. Prae­sumptio, onis. Audacia, ae. f. g. Vsurpatio, onis. foe. ge. Presomption. S.
  • Presumptions, or coniectures. Suspiciones prae­sumptae, Iudicia anticipata, Opiniones praesūp­tae. Suspiciones. Presomtiōs, Coniectures. S.
  • Presumptuous. Arrogans, tis. Insolens, tis. Pre­somptueux. S.
  • Presumptuously. Arroganter, Insolenter. Presomp­tueusement. S.
  • Presuppose, or to fayne in mynde. Fingo, gis. Pre­supposer. S.
  • Presuppose it be soe. Pone vel fac ita esse, Finge ita esse. Presuppose qu'ainsi soit. S.
  • Pretence, or colour of a thing. Obtentus, tus. m. ge. Pretexte. S.

    Vnder the pretence of this name Philosophie, they followe vayne studie, & obscuritie of tōgue and liuing. Obtentu philosophiae nominis, inu­tile otium, & linguae vitae (que) tenebras sequuntur. Soubz ombre & pretexte ou couleur de la philosophie.

  • Pretende. Praetendo, is. Obtendo, dis. Tendo, dis. Intendo, dis. Pretendre. S.

    Twoo pretende, or require one debte. Duo prae­tendunt vnum debitum. Ils sont deux qui pretendent vne mesme debte.

  • Pretermitte, or to omitte or passe ouer. Praetermit­to, tis. Omitto, tis. Pretermettre, ou omettre. S.
  • Pretermission, pretermitting, or omitting. Praeter­missio, onis. Omissio, onis. foe. ge. Pretermission ou omission. S.
  • Preuayle. Praeualeo, es. Preualoir. S.
  • Preuarication. Praeuaricatio, onis. f. g. Preuaricatiō. It is a collusion done in lawe, albeit againste the equitie of the lawe, whereby the one partie suffereth the other to obtain his suite, to the en­tent to hurte or endomage some other, or els it is a swaruing from the true and right waye leauing y e vnspokē which should be said, or it is a briefe and light touching of a matter, whiche ought to be deliberatly, summarily, and playn­ly spoken of.
  • [Page] Preuent. Antecapio, is. Anteuenio, is. Anteuerto, is. Anticipo, as. Exuerto, is. Intercipio, is. Obuiā ire. Occupo, as. Praecipio, is. Praeripio, is. Praesu­mo, is. Praeuenio, is. Surripio, is. Praeoccupo, as. Preuenir S.
  • Preuent iudgement. Repraesentare decretum.
  • Preuented. Praeuentus, ta, tum. Occupatus, ta, tum. Anticipatus, ta, tum. Preuenu. S.
  • Preuenting. Occupans, tis. Praeueniens, tis. om. g. Preuenant. S.
  • Preuention. Praeuentio, onis. Occupatio, onis. An­tecipatio, onis. f. g. Preuention. S.
  • Price or value. Censio, onis. Precium, ij. Pretium, tij. Valor, ris. m. g. Pris ou valeur. S.

    The price increaseth. Plurimum pretio accidit. Crescit pretium. Le pris accroist. S.

    The price is abated. Pretium retro abijt. Le pris est reualé. S.

    To be of an hygher pryce. Pretio antecedere. Estre à plus hault pris. S.

    To bye at a lesse pryce. Breuiori summa emere, vel minori pretio. Acheter à moindre pris. S.

    To sell at, or for a small pryce. Vēdere paruo vel vili pretio. Vendre à vil pris. S.

    To beare awaye the price, and victory. Palmam adipisci, Palmam possidere, Accipere palmam, Palmam ferre, Auferre gloriam. Emporterle pris & la victoire. S.

  • Pryced. Licitatus, a, um. Taxatus, a, um. Prisé. S. Et Aestimatus, a, um. Indicatus, a, um. Idem.
  • Pryced to be. Liceo, es. Neut. Indicor, caris. Estre mis à pris, Estre prisé. S.
  • Pride, or to set price. Liceor, eris. Taxo, as. Licitor, aris. Imponere pretiū, Pecunia aestimare. Met­tre pris, priser. S.
  • Pr [...]ser, or he that settes pryce. Aestimator, toris. m. ge. Priseur. S.
  • Pryces extreame, or vnreasonable. Prodigiosa pretia.
  • Prysing, or setting pryce. Licitatio, onis. Indicatio, onis. Indicatus, tus. Aestimatio, onis. foem. gen. La prisée. S.
  • Pricke. Aculeus, i. Stimulus, li. m g. Aguillon. S.
  • Pricke, or marke. Meta, ae. f. g. Marque. Pals.
  • Pricke, or to moue forwarde, or to prouoke. Agito, as. Compungo, is. Pungo, is, pupugi. Stimulo, as. Admouere alicui stimulos, Stimulos subdere. Extimulo, as. Instigo, as. Aguillonner, piquer. S.
  • Pricke eftsones. Repungo, is. Idem.
  • Pricke wrytinges with a penne to deface them, or put out woordes. Dispungo, is. Effacer. S.
  • Pricked, or stinged. Aculeatus, a, um. Stimulatus, a, um. Stimulé. S.
  • Pricker, or stinger. Stimulator, ris. m. g. Stimuleur, Stimulateur. S. Stimuleus, a, ū. Any thing pricked.
  • Pricker, stirer, or prouoker to an acte. Stimulator, ris. Instinctor, toris. Extimulator, toris. Instiga­tor, toris. m. g. Aguillonneur, Stimulateur. S.
  • Pricking. Stimulatio, onis. Incitamentum, ti. In­stinctus, tus. m. g. Aguillonnement. S.
  • Pricking in the body, as with wormes. Vermina, num. n. g. Plin. Verminatio, Is the selfe passiō, but moste kyndly in beastes.
  • Pryde. Ambitío, onis. Elatio, onis. Fastus, us. Inso­lentia, ae. Pompa, ae. Proteruia, ae. Proteruitas, tis. Superbia, ae. Supercilium, ij. Ferocitas, tis. Sublatio animi. Argueil. S.
  • Pryde to abate and laye awaye. Supercilium po­nere, vel deponere.
  • Prydes fyshe. Lumbrici, orum, m. g.*
  • Prye, or to watche or spie. Speculor, aris. Guetter, Espier. S.
  • Pryer, or loker after some, or that watcheth. Spe­culator, toris. m. ge. Vn espie & guet. S.
  • Priest. Presbyter, ri. Sacerdos, tis. Com. ge. Sacrifi­cus, Sacricola, Flamen, Mysta, vel Mystes, Sa­cris operatus. Pres [...]tre. S. Prestre. Cal. Prebstre.
  • Priesthode. Presbyteratus, us. * Sacerdotium, ij. n. g. Prebstrisse. Cal.
  • Priestly. Sacerdotaliter, More sacerdotis.
  • Priestly, or pertayning to a priest. Sacerdotalis, le. om. ge. Apartenant a sacrificateur ou presbtre. Cal.
  • Prying knaues. Limaces viri, per Plaut. in Bac.
  • Primacy. Primatus, us. m. g. Primace. S.
  • Primate, or chiefe. Primas, tis. m. g. Vn primat. S.
  • Pryme tyme, or spring tyme. Ver, ris. Annus renas­cens. Printemps. S.
  • Primerose. Arthritica, ae. Primula veris, Primulus flos, Verbascum, & Verbasculum minus. Dod. Herba paralysis. Offic.
  • Primitiue. Primatiuus, a, um. Primitif. S.
  • Prince, or a princesse. Princeps, pis. Com. ge. Prince ou princesse. S.
  • Prince, or head ruler. Dynasta, ae. Dynastes. Puis­sant seigneur. H.
  • Prince, or head ruler of a little region. Regulus, li. m. ge. Prince. H.
  • Princely house. Palatium, ij. n. g. Vide Palayce.
  • Princely, or pertayning to a prince. Principalis, le. Appartenant à prince. S.
  • Princes, or chiefe gouernours of a realme. Me­gistanes, Purpurati, Magnates, quorum est ma­gna potentia & authoritas. Princes, ou premiers gouuerneurs d'vn royaulme. H.
  • Principall. Potissimus, a, ū. Praecipuus, a, um. Prin­cipalis, e. Summus, a, um. Principal. S.

    To be principall and chief. Primas partes in re aliqua agere, Principatum tenere. Estre le princi­pal & plus excellent. S.

    The principall point of a matter. Summa quae­stio. Le principal point d'vne matiere. S.

  • Principall of a college. Scholarcha, Gymnasiar­cha. Principal de college. S.

    The principall, or chiefe of an action. Summa causae, Actionis caput, Quaestio summa, Intētio, Controuersia princeps. Bud. Le principal. S.

    To get the principal without dispence. Senten­tiam rei petitae auferre, sed sine solemni corolla­rio. Bud. Gaigner le principal sans despens. S.

    The principall part. Signifer controuersiae, & [Page] cuius auspicijs summa causae regitur. La princi­pale partie. S.

    Leafe not onely the principall, but also fruites & despenses. Non modo in rem controuersam of­fendere, sed etiā in omnes litis accessiones. Bud. Perdre le principal, fruicts & despens. S.

  • Principally. Apprime, Potissime, Potissimū, Prae­cipué, Principaliter, Summe, Maximè, Praeser­tim, Cū primis, Primū, In primis. Principalement.
  • Principalitie. Principatus, us. Primatus, us. mas. g. Principalité. Pals.
  • Printe or marke. Impressio, onis. foe. gen. Emprein­te & marque. S.
  • Printe of the foote. Vestigium, ij. n. gen. La marque du pied. S.
  • Printe, or bronde of a hoate yron. Stigma, tis. n. ge.
  • Printe. Imprimo, is. Excudo, is. Imprimer. S.
  • Printe eftsones, or newe agayne. Recudo, dis.* It is rather to worke agayne, or newe forge. Re­forger. S.

    To printe in the mynde. Affigere animo, Incul­care. Imprimer en l' entendement. S.

  • Prynte, or bronde with a hoate yron. Tudiculo, las.
  • Printer. Chalcographus, i. Excusor, oris. Librarius, rij. Typographus, phi, & Impressor, oris. m. gen. Sic enim loquutus est Hermolaus, sic docti om­nes nostri seculi. Imprimeur. S.
  • Printing. Chalcographia, ae. Typographia, ae, foe. g. Imprimerie. S.
  • Printing yron. Tudicula, lae. f. g.
  • Pryse, praye, or spoyle gotten in warre. Castrense peculium.
  • Pryson. Carcer, ris. Custodia, ae. Ergastulum, li. Vinclum, Vinculum, Phylaca, cae. f. g. Prison. S.

    To be in pryson. In vinculis esse. Estre en prison. S.

    To cause to die in pryson. Reatu diuturno inter custodias enecare. Bud. Faire mourir en prison. S.

    To deliuer out of pryson. Aliquem ex custodia eripere. Deliurer de prison. S.

    To put in pryson. Dare in custodiam, In custo­diam tradere, Condere in carcerem, Mandare vinculis. Mettre en prison. S.

    To holde, or kepe in pryson. In vinculis vel cu­stodia habere. Tenir en prison. S.

    To open the prysons. Ergastula soluere. Ouurir les prisons. S.

  • Prysoner. Vinctus, a, um. Carceratus, Incarceratus, Custodia clausus, Captiuus. Prisonnier. S.
  • Prysoner, or captiue in warres. Captiuus, a, um. Dedititius, a, um, Captif. S.
  • Prysoners for debtes. Iudicati pecuniae, Custodiae non criminis insimulati, Pecuniae damnati. Bud. Prisoniers pour debts. S.
  • Priuat. Priuatus, a, um. Priué, apartināt a vn chascun.
  • Priuate bayne, Balneum, i. n. g. Bain. S. Balneolum, li. neut. gen. Iuuen. diminut. A little bayne.
  • Priuate letters. Idiographae literae.
  • Priuate persone. Priuatus, a, um. Idiota, ae. com. ge. Vne personne priuée. S.
  • Priuate wryting. Idiographum.
  • Priuation. Steresis.*Priuatio, Viduitas, atis. foe. g. Priuation. S.
  • Priuation of members, or senses. Stupor, ris. m. g. Stupentia, vel stupida membra. Members that suffer priuation or numbnes, or be numbed. Vi­de Numbed.
  • Priuie, or secrete. Clandestinus, a, um. Occultus, a, um. Secretus, a, um. Arcanus, a, um. Secret. S.
  • Priuie counseilour. Intimus de consilijs, A secre­tis, Symmista, ae. Vide Secretary.
  • Priuie hatred. Latens odium, Simultas, tis. foe. ge. Vne haine couuerte. S.
  • Priuie iudgement. Iudiciū repositum, vel repostū.
  • Priuie membre, both of man and woman. Genita­le, Pudendum, Verendum, di. neut. ge. Les parties honteuses. H.
  • Priuie membre of a mā. Penis, nis. Muto, onis. Co­les, lis. Veretrum, tri. Fascinus virilis, Caulis, lis. Neruus, ui. Tentum, ti. Verpus, pi. Virile, lis. Vi­rile membrum, Mentula, lae. Virga, ae. Priapus, pi. m. ge. Verge, vit. H.
  • Priuie membre of a woman. Natura, ae. Muliebria, Cunnus, ni. Interfemineum, nei. Volua, uae. Vul­ua, uae. foe. ge. Le con. H.
  • Priuie place. Latebra, ae. f. ge. Vne cachette. S. Late­brosus, a, um. Full of priuie places. Plein de ca­chettes. S.
  • Priuie token, or watche woorde. Tessera, ae. foe. ge. Mot du guet. S.
  • Priuiledge. Priuilegium, gij. Vacatio, onis. foe. gen. Priuilege. S.
  • Priuileged place, or refuge. Perfugium, gij. n. gen. Refuge. Cal.

    To doo any thing priuely, or secretly. Occultè aliquid facere. Faire quelque chose secrettement. S.

  • Priuily. Clàm, Celatim, Clandestinò, Occultè, Priuatim, Latebrosè, Furtim, Secretò, Tacitè, Clanculum, Latenter, In priuato. Secrettement, en cachette. S.
  • Priuiledged, or whiche hath a priuiledge. Priuile­giarius, a, ū. Priuilegié, ou qui ha quelque priuilege.

    Not to be priuiledged. Iure communi esse, & translatitio. N' estre point priuilegié. S.

  • Priuitie. Mysterium. rij. n. ge. Mystere. S.
  • Proceade, or to go forward. Pergo, is, perrexi. Pro­cedo, is. Proceder, & aller auant. S.

    The matter doth neither proceade, nor goe for­warde. Res non procedit. La chose ne procede point, & ne va point en auant. S.

    It is nedefull to proceade warely. Cauto est o­pus. Il fault proceder cautement. S.

    To proceade against all order, and fourme of pleading. Dissoluere mores, Instituta, & formu­las vsusque iudiciorum. Proceder contre tout ordre, et forme de plaidoirie. S.

  • Processe. Processus, us. m. g. Cic.
  • Processe, or strife in lawe. Controuersia, ae. Lis, tis. Dica, cae. f. g. Proces. S.
  • Processe verbale. Renuntiatio, ouis. foe. ge. Vn pro­ces verbal. S.

    [Page]To haue proces against any. Litigare. Auoir proces contr [...] aucun. S.

    To gette processe for some man. Litem alicui in­tendere. Dresser vn proces à aucun. S.

    To put in processe, or suite. Formulam inten­dere, Dicam alicui impingere, Adducere homi­nem in ius, Dicam scribere, Litem alicui inten­dere. Mettre en proces. S.

    To lease his processe. Causam amittere, Litem perdere, vel amittere, Lite cadere, Causa cadere. Perdre son proces. S.

  • Processe criminall. Capitis, vel capitale iudicium. Proces criminel. S.
  • Proclamation. Proclamatio, onis. f. g. Proclamation. And he that publisheth proclamations. Praeco, nis. mas. gen.
  • Proclamation for the trussing vp of bagge, and baggage to remoue the campe. Conclamata va­sa. Caesar.

    To publishe, or sette abroade proclamations. Edicta in populū iacere. Faire & publier des edicts.

  • Proclame. Proclamo, as. Proclamer. S.

    To proclame to trus bagge, and baggage for the remouing of the campe. Conclamare vasa. Sonner pour leuer son camp. H.

  • Proclame a iust, or turney. Decursionem indicere.
  • Proclame an exigent. Proscribere exilium.*
  • Proclame sale of any thing. Proscribo, is. Cic.
  • Proclamed to be. Renuncior, aris.
  • Procreate, or to gette. Procreo, as. Procréer. S.
  • Procreated. Prodreatus, a, um. Cic.
  • Procreation. Procreatio, onis. foe. ge. Procreation. S.
  • Procreatour. Procreator, oris. m. g. Procreateur. S.
  • Procreatresse. Procreatrix, cis. f. g. Procreatrice. S.
  • Procture. Negotiorum curator, Procurator, ris. m. ge. Procureur. S. Procuratorius, a, ū. Pertayning to a proctoure. Apartenant à procureur. Cal.
  • Proctoure in lawe. Accionarius, ij.*Vindex, icis. Cognitor causae. Le procureur en la cause. S.
  • Procuration. Epitrope, Procuratio, onis. foe. gen. Procuration. S.
  • Procure. Adigo, is. Excito, as. Procuro, as. Solicito, as. Procurer. S.

    To procure peace. Solicitare pacem. Procurer la paix. S.

    To procure euill to him selfe. Suere aliquid ca­piti suo. Se procurer quelque mal. S.

  • Prodigall. In dādo nimius, Prodigus, a, ū. Asotus, a, ū. Damnosus, a, ū. Nepos, tis. m. g. Prodigue.
  • Prodigall in giftes. Largitor, ris. masc. gen. Pro­digue en dons. S.
  • Prodigally. Prodigé. Prodigalement. S.

    To spende his goodes prodigally. Prodigo, is. Prodiguer ses biens. S.

  • Prodigallitie. [...]ssusio, onis. Prodigalitas, tis. Pro­luuium, ij. Prodigentia, ae. f. g. Prodigalitè. S.
  • Prodigalitie of g [...]tes. Largitio, onis. f. g. Prodiga­lité de dons. S.
  • Prodigious. Prodigiosus, a, um. Prodigialis, le. om. ge. Prodigieux. S.
  • Prodigiously. Prodigiosè, Prodigialiter. Prodigi­eusement. S.
  • Proffer made to one. Conditio, onis. Oblatum, ti. n. ge. Offre qu'on à faict à aucun. S. Vide Offer.
  • Proffer. Exhibeo, es. Offero, rs. Repraesento, as. conditionem ferre. Offrir. S.
  • Proffer to speake. Hisco, scis. Inch. Cic.
  • Professe. Profiteor, eris. Faire profession. S.

    To professe some thing. Aliquid profiteri. Faire profession de quelque chose. S.

  • Professed. Professus, a, um. Ouid.
  • Professed newely, or lately entred into profession. Neophytus.
  • Profession. Professio, onis, f. g. Profession. S.
  • Profession of religion. Hierodulia. Bud. Profession de religion.

    To professe religion. Verba sese deuouentis ef­fari, Verba solemnia sese sacris peristylijs deuo­nentium effari praeeunte hetaeriarcha, vel adigē ­te antistite, In manum conuenire antistitis, In mancipio antistitis esse coepisse, Sacramento so­dalitio dicere, Sacramentum sacrae sodalitatis inire. Faire profession de religion. S.

  • Profe. Experientia, ae. Periclitatio, Periculū, Pro­batio, Specimen, Tentamentum, Tentamē, inis, Tentatio, nis. Experimentum, ti. n. ge. Preuue. S.

    The reason, and profe of any doubtfull matter. Argumentum, ti. n. g. Raison, & preuue de quelque chose doubteuse. S.

  • Profe by wryting. Memoria tabularia, & consigna­ta, Literarum memoria. Preuue par escript. S.
  • Profe by wytnesses. Memoria hominum. Preuue par tesmoings. S.
  • Profe, or assaye in exercise, as in casting the barre, and suche lyke. Progymnasma, atis. n. ge.
  • Profe, or triall of money. Spectatio pecuniae. Cic.
  • Profite. Commodum, di. Emolumentum, ti. Fru­ctus, us. Profectus, us. Res, i. Vsus, us. Vtilitas, tis. Quaestus, us. Lucrum, cri. n. g. Prouffit. S.

    Little profite and gayne. Lucellum, li. n. ge. Petit prouffit & gain. S.

    The profite of laboure. Operaepretium, tij. n. g. Le prouffit du labeur. S.

    It is our profite. Ex vsu nostro est, In rem no­stram est, Interest nostra, Nostra refert. Ex re nostra est. C' est nostre prouffit. S.

    It is thy profite, or for thy profite. Ex vsu tuo est, Tua istuc refert, Ex re tua est. C'est ton prouffit ou pour to [...] prouffit. S.

    Tell him that it is for his profite. Ita rem il­li esse dicito. Dy luy que c'est pour son prouffiit. S.

    To receaue profite. Cōmodum consequi, Fru­ctum ex aliquo capere, vel ferre, Vtilitates ex re aliqua accipere, Vtilem aliquem habere, Com­modum capere ex re aliqua. Receuoir prouffit.

  • Profite taken of other mens goodes. Vsusfructus, us. Et sic diffinitur ab Vlpi. Iuriscons. Est ius a­lienis rebus vtendi, fruendique salua rerum substantia.
  • Profite. Conduco, cis. Proficio, is. Promereor, eris. [Page] Promoueo, ues. Promereo, es. Profectum face­re. Frugem facere. Prouffiter. S.

    To goe forwarde, and profite greatly in s [...]udy. Facere in studijs progressum, Procedere studijs. S' aduancer en l' estude, & fort prouffiter. S.

    He hath written that he hath profited muche in Greeke. Scripfit se in literis graecis magnū pro­gressum habere. Il à escript qu'il auoit ia fort prouf­fité en Grec. S.

    To profite an other. Prodesse alteri, Adiumen­tum a ferre, Adiumento esse. Prouffiter à autruy.

    To profite the common wealth some thing. Af­ferre aliquid ad rempublicam. Prouffiter quelque chose au commun. S.

    To profite some body. Esse lucro, Fructum vtili­tatis alicui praebere, Magnum fructū ferre. Por­ter prouffit à quelqu'vn. S.

  • Profitable. Commodus, a, um. Compendiosus, a, ū. Conducibilis, e. Frugi, indecl. Verus, a, um. Vti­lis, e. Fructuosus, a, um. Prouffitable, & vtile. S.

    Very profitable. Perutilis, le, om. ge. Fort vtile. S.

    It is profitable, and necessary. Conducit, Con­fert, Expedit, Vtile est. Il est vtile, & prouffitable.

    This is profitable. Habet vtilitatem haec res, Compendio est. Cecy est prouffitable. S.

  • Profitable, and trusty seruaunt. Frugi seruus.
  • Profitable thing. Operaeprecium, tij. neut. gener. Chose vtile.
  • Profitable to be. Prosum, des, fui, desse. Terent.
  • Profitablenes. Frugalitas, Vtilitas, tis. Commodū, di, Commoditas, atis. foe. ge. Vtilité. S.
  • Profitably. Commode, Frugaliter, Vtiliter, Effica­citer. Prouffitablement. S.

    To iudge more profoundely. Arcanius aliquid iudicare. Iuger plus profondement. S.

  • Profunditie, or depenesse. Altitudo, nis. Profundi­tas, atis. f. g. Profundité. S.
  • Profunditie. Abyssus, ssi. foe. ge.
  • Progeny. Progenies, ei. Prosapia, ae. foe. gen. Vide Linage and race.
  • Progenitoure. Auus, ui. Maiores, rum. Progenitor, oris. m. g. Progeniteur. S.
  • Progresse. Progressus, us. m. g. Cic.
  • Prohem. Prooemium, ij. Praefatio, onis. foem. gen. Proesme. S.
  • Prohibition. Interdictum, ti. Vetatio, onis. Inhibi­tio, onis. f. g. Prohibition. S.
  • Prohibit. Absterreo, es. Adimere ius, Interdico, cis. Parco, cis. Prohibeo, es. Veto, tas. Inhibeo, es. Prohiber. S.
  • Prohibited. Vetitus, a, um. Prohibitus, a, um. Inhi­bitus, a, um. Prohibé. S.
  • Prolixe. Prolixus, a, um. Prolixe. S.
  • Prolixly. Prolixé. Prolixement. S.
  • Prologe of an enterlude, or playe. Prologus, gi. Pro oemium, mij. Praefatio, onis. f. g. Prologue. S.

    Hee whiche in Comedies reciteth y e prologue. Prologus, gi. mas. ge. Celuy qui es comedies recite le prologue. S.

  • Prolonge. Extendo, is. Extollo, is. Produco, cis. Protollo, is. Protraho, is. Prolongo, as. Prorogo, as. Tollo, is. Duco, cis. Propago, as. Prolonger. S.

    To prolonge the battayle, or warre. Bellū tra­here. Prolonger la guerre. S.

    To prolongue vntyll the cōming of the prince. In aduentum principis trahere. Prolonger iusques à la venue du prince. S.

    To prolonge life. Vitam extendere, vel pertra­here, siue protrahere, aut proferre. Prolōger la vie.

    To prolonge any affaire, or busines. Rem pro­ducere. Prolonger quelque affaire. S.

  • Prolonge, or to differ from daye to daye. Ducere diem de die, Procrastino, as. Diem de die trahe­re. Differer de iour en iour Cal.
  • Prolonge tyme. Cunctor, aris. Duco, cis. Moram facere, vel trahere, Propagare tempus. Prolonger le temps. S.
  • Prolonged. Promotus, a, um. Prolongatus, a, um. Propagatus, a, um. Productus, a, um. Protractus, a, um. Prolongé. S.
  • Prolonging. Cunctatio, Procrastinatio, Proroga­tio, onis. foe. g. Prolongatio. onis. Prolatio, onis. Productio, onis. Protractio, onis. Propagatio, onis. Pertractio, onis. Productio, onis. foem. gen. Prolongement, ou prolongation. S.
  • Prolonging of tyme. Temporis propagatio. Prolō ­gement de temp [...]. S.
  • Promyse. Condictum, ti. Pollicitatio, onis. Promis­sum, ssi. Sponsio, onis. Sponsus, us. Pollicitum, ti. Promissio, onis. f. g. Promesse. S.
  • Promise whiche one doth make vnto God. Spon­sio [...]oti, Votum, ti. neut. gen. La pr [...]messe qu'on fait à dieu. S.

    To accomplishe, or perfourme his promyse. Perficere promissa. Persoluere promissum, Cō ­plere. Implere. Accomplir sa promesse. S.

    Not to kepe promyse with anye. Fidem fluxam gerere, Cum altero fidem mutare. Destituere a­liquem, Fallere fidem. Ne tenir point sa promesse à aucun. S.

    To make great promises. Benignissimè polli­ceri, Prolixè promittere. Faire grandes promesses. S.

    To satisfie his promise. Fidem liberare. Satis­faire à sa promesse. S.

    To fayle of promyse. Destituere, Destituere cō ­dictum, Nō praestare promissum. Non stare pro­missis, Fidem suam labefactare. Faill [...]r de promesse.

  • Promise made by faythe, or wryting. Cautio, onis. Stipulatio, onis. Stipulatus, us. masc. gen. Vide Stipulation.

    To promise. Astrīgere fidē, Cōdico, cis. Depacis­cor, sceris. Dare fidem, vel Obstringere, Offero, r [...]. Polliceor, ris. Praestare fidem, Promitto, is. Recipio, is. Spōdeo, es. Suscipere fidē. Promettre.

    To promyse often. Pollicitor, aris. Promettre sou­uent. S.

    To promise mountaynes and vallays, moun­taynes of golde, or great thinges. Montes aure­os polliceti. Promettre mons & veulx. S.

  • Promyse faythe and trouthe in hande. Dextram [Page] dextrae committere.
  • Promyse faythfully. Stipulor, aris. Stipuler. S.

    To promyse to come. Constituere alicui se ven­turum. Promettre de ve [...]ir. S.

    To promyse with an othe. Dare iusiurandum. Promettre auec serment. S.

  • Promyse gifte, pryce, or rewarde. Propono, nis.
  • Promyse mutually. Conspondeo, es. Promettre l'vn à l'autre. S.

    To doo that one hath promised. Promissum ab­soluere, Patrare promissa, Stare promissis. Faire ce qu'on à promis. S.

    Thou doest promise enough. Bene promittis. Tu promez assez. S.

  • Promyse, or vndertake for an other. Expromitto, is. Vlpian.
  • Promyse to paye money due before tyme. Consti­tuere pecuniam. Vlpian.

    To promyse in mariage. Spondere puellam. Promettre en mariage. S.

  • Promysed. Pollicitus, a, um. Promissus, a, ū. Promis.
  • Promysed in mariage. Desponsatus, a, ū. Despon­sus, a, um. Sponsus, a, um. Promis en mariage. S.
  • Promyser. Promissor, oris. Sponsor, ris. Pollicita­tor, toris. mas. ge. Prometteur. S.

    A great promyser. Largiloquus pollicitator. Grand prometteur. S.

  • Promote. Promoueo, ues. Proueho, is, xi. Pro­mouuoir. S.
  • Promote to dignitie, or renoume. Nobilito, tas. Nobilem facio, Dignitatem addo. Anoblir. Cal.

    To promote any to some estate, or dignitie. Pro uehere aliquem ad dignitatem, Imponere alicui dignationem. Promouuoir aucun à quelque estate & dignité. S.

  • Promote matter in lawe. Promello, is. Verbū an­tiquum, quod litem promouere interpretatur.
  • Promoted. Promotus, a, um. Prouectus, a, um. Promeu. S.
  • Promoted to estate, or dignitie. Promotus ad dig­nitates, Honoribus auctus. Promeu aux estats. S.
  • Promotion. Promotio, onis. f. g. Nebriss.
  • Promotoure. Promotor, ris. m. g.
  • Prompte, at hand, or ready. Alacer, cris, cre. Prōp­tus, a, um. Agilis, le. om. gen. Prompt. S.
  • Prompte, or to tell an other what to saye. Sugge­ro, ris. Plaut.

    A prompt Rhetoritian. Extemporalis Rhetor. Prompt Rhetoricien. S.

    A prompte courage, and disposed to battayl. A­nimus alacer ad bellum suscipiendum. Vn courage prompt, & dispose à la guerre. S.

  • Promptitude. Prothymia, ae. f. g. Promptitude. S.
  • Promptly. Alacriter, Prompté, Ex tempore, Prōp­tissimè. Promptement. S.
  • Promptnes. Promptitudo, inis. foe. ge. Est facilitas ingenij ad quaeuis ex tēpore expromenda. Cal.

    To aunswer promptly. Memoriter respondere. Respondre promptement. S.

    To defende promptly, and without demaūding any delaye. In vestigio eodem actoris intention respondere. Defendre promptement, & sans demander aucun delay. S.

  • Prone, or inclined. Pronus, a, um. Inclinatus, a, um. procliuis, ue. Propensus, a, um. Enclin. S.

    A mynde, or disposition prone to carnall desire. Ad libidinem procliue ingenium. Vn entendement enclin à plaisir charnel. S.

  • Pronostication. Prognosticon, Diagramma chal­daicum, Prognosis, Praedictio, onis. foem. gener. Prognostication. S.
  • Pronosticate. Praedico, cis. Prognostiquer. S.
  • Pronosticatoure. Prognostes, ae. masc. gen. Prog­nostiqueur. S.
  • Pronounce. Nuncupo, as. Profero, rs. Pronuntio, as. Prononcer. S.

    To pronounce certaine woordes, the whiche an other repeteth after vs. Praeire verba. Prononcer certaines parolles lesquelles vn autre redit apres nous. S.

  • Pronounce in singing. Procino, is.
  • Pronounce letters. Appellare literas. Cic.

    To pronounce a thing in reading. Dicere de scripto, Recitare. Prononcer vne chose en la lisant. S.

  • Pronounce often. Edicto, as. Plaut.
  • Pronounce an oration. Agere orationē. Prononcer vne oraison. S.
  • Pronounce perfectly and right. Accento, tas.*
  • Pronouncing. Prolatio, Pronunciatio, onis. foe. g. Prononciation. Cal.
  • Pronouncing in the bottome of the mouthe. Coe­olstomia.
  • Pronowne. Pronomen, inis. n. g. Pronom. S.
  • Pronunciation. Vide pronouncing.
  • Pronounciation of speache pleasauntly made. Ve­nustas, is. foe. ge. Cic.
  • Proper. Peculiaris, e. Priuatus, a, um. Priuus, a, um. Proprius, a, um. Specialis, e. om. ge. Propre. S.
  • Proper, and peculier. Praecipuū. Propre, & peculier.

    With his owne propre hande. Sua mauu. De sa propre main. S.

    Of thyne owne propre wytte. Tuopte ingenio. De ton propre esprit. S.

  • Proper, feate, and well fashioned. Concinnus, a, ū. Luculentus, a, um. Scitus, a, um. Elegans, tis. om. gen. Propre, gentil, & bien faconné. S.
  • Proper man. Graphicus homo. Plaut.
  • Proper owner. Proprietarius, ij. m. g. Proprietaire. S.
  • Properly. Peculiariter, Proprie, Speciatim, Aptè, Accommodatè, Decenter, Condecenter, Appo­sité. Proprement. S.
  • Properly, or trymme. Concinnè, Dextrè, Luculē ­ter, Rotunde, Scite, Venuste. Proprement, ou gen­tement. S.
  • Properly, or well done, made or wrought. Graphi­cus, a, um. Bien faict. S.
  • Propernes, or featnes. Cōcinnitas, tis. Habilitas, atis. Condecentia, ae. f. g. Propreté, & seance. S.
  • Propertie in goodes. Mancipium rei dominiúm­que. Bud. La proprieté. S.
  • Propertie of anye thynge gotten by prescription. [Page] Vsus & authoritas. Proprieté de quelque chose ac­quisé par prescription. S.
  • Prophane, or whiche is not halowed or adioyned to the temple. Profanus, a, ū. Profane. S.
  • Prophane, or to put holye thinges to commune vses. Profanum facere, Profano, as. Profaner. S.

    To prophane the house of a byshoppe. Religio­nem è domo pontificis tollere. Profaner la maison de l' euesque. S.

  • Profaned. Profanatus, a, um. Profané. S.
  • Prophaning. Profanatio, onis. f. g. Profanation. S.
  • Prophecie, or prophecyeng. Carmen, Prophetia, ae. Vaticinatio, Vaticinium, Praedictio, onis. foe. ge. Prophetie. S.

    To prophecie. Cano, is. Propheto, as. Vaticinor, aris. Profari, Praedicere. Prophetizer.

  • Prophete, or he whiche telles of thinges to come. Propheta, ae. vel Prophetes, tae. Fatidicus, Va­tes. Qui dit les choses à aduenir. S. Prophete.
  • Prophetisse. Prophetissa, ae. Prophetis, idis. Celle qui prophetize. S.
  • Propice or mercifull. Propitius, a, ū. Propice. S.

    To haue iudges propice, or mercifull. Propi­tijs numinibus iudiciorum, & praesentibus vti. Auoir iuges propices. S.

  • Propitiatory, or for whiche satisfaction maye be made, and God pleased. Piabilis, le. om. gen.
  • Proportion. Proportio, onis. f. g. Proportion. S.
  • Proportionally. Proportionaliter. Nebriss. Pro­portionellement. S.
  • Proporcioned. Proportionatus, a, um.*
  • Propose. Propono, is. Proposer. S.
  • Proposition. Protasis, Propositio, onis. f. g. Proposi­tion. S. A proposition is an argument or matter proposed to be disputed & reasoned vppon. Or it is a former declaratiō wherof we wyll treate.

    A proposition dialectike. Effatum, ti. Enuntiatū, ti. n. g. Vne proposition dialectique. S.

  • Proppe. Ceruus, ui. Pedamen, inis. Fulcimentum, ti. Fultura, ae. Retinaculum, li. Statumē, inis. Su­stentaculum, li. Sublica, ae. Tibicen, inis. Fulcrū, cri. Adminiculum, li. n g. Vn estaye appuy. S.
  • Proppe vp. Statumino, as. Suffulcio, cis. Fulcio, is. Appuyer. S.

    To proppe vp a vine. Pedare, Impedare, Pala­re, Statuminare. Eschalasser la vigne. S.

  • Propped. Fultus, a, um. Nixus, Subnixus, a, um. Ap­puyé. S.
  • Propping vp of vynes. Pedatio, onis. foem. gener. Eschalassement. Cal.
  • Proroge. Prorogo, as. Proroger S.
  • Proroge the parliament. Detrudere comitia. Cic.
  • Proroged. Prorogatus, a, um. Prorogé.
  • Proroging. Prorogatio, onis. f. g. Prorogation. S.
  • Prose, or any thing not meter, ryme, or verse. Pro­sa, ae. Prosaica oratio, Soluta oratio, Pedestris o­ratio. Prose. S.
  • Proscription, attainder, condemnation, or out­lawerie. Proscriptio, onis. foe. ge. Proscription. S. Et Proscriptutio, is. Cic. To cōspire, or imagen proscription, or to go about the same.
  • Prospecte. Prospectus, us. mas. gen. Regard. S.
  • Prosper, or to thriue. Secunda vti fortuna, Vti pro­spero flatu fortunae. Prosperer. S.

    To make to prosper, or to geue prosperitie. Prosperare, Secundare, Fortunare. Paire prosperer ou donner prosperité. S.

  • Prosperitie. Prosperitas, tatis. foe. gen. Res secūdae, Foelicitas, atis. foe. ge. Prosperité. S.

    Perfect prosperitie. Solida foelicitas. Prosperité entiere. S.

  • Prosperous. Dexter, ra, rum. Faustus, a, um. Foelix, cis, Prosper, ra, rum. Prosperus, a, um. Secundus, a, um. Prospere. Cal. ¶ Some affirme this di­stinction betwene prosperous and happy, pro­sperous is properly that whiche causeth or ge­ueth felycitie, happy is y t whiche receaueth it.

    Whiche geueth prosperitie, and bringeth good lucke. Prosper, a, ū. Foelix, cis. om. gen. Qui donne prosperité, & porte bon heur. S.

  • Prosperous to make. Secundo, das. Prosperum reddo. Vt supra.
  • Prosperously. Dextere, Fauste, Prospere, Foelici­ter. Prosperement. S.
  • Prostrate to be before the feete of some body. Iacê­re alteri ad pedes, Prosterni ad pedes alicuius. Estre prosterné deuant les pieds de quelqu'vn. S.

    To prostrate, and to fall flatte vpō the ground. Prosternere. Prosterner, & ruer par terre. S.

  • Proude. Ambitiosus, a, um. Arrogans, tis. Elatus, a, um. Insolens, tis. Petulans, tis. Proteruus, a, um. Superbus, a, um. Impotens animi. Inflatus, a, um. Tumidus, a, um. Orgueilleux. S.
  • Proude herte. Animus elatus, vel impotēs. Terent. Cueur orgueilleux, Superbe. S.
  • Proude speaker. Superbiloquus, a, um. Nebriss.
  • Proude speaking, hautye, or sturdy speache. Su­perbiloquentia. foe. ge. Vn superbe parler. S.
  • Proude wordes. Sesquepedalia verba. Horat.
  • Proude to be. Ampullor, aris. Attollere superciliū, Sustollere animos, Superbio, is. Tollere animos, S' orgueill [...]r. S.
  • Proude to make. Subdere spiritus. Liu.
  • Proudly. Arroganter, Ambitiose. Insolenter, Ela­tè, Fastuosè, Petulanter, Proterue, Proteruiter, Superbe. Orgueilleusement. S.
  • Protection. Protectio, onis.* Tutela, ae. foem. gen. Protection. S.

    To receiue into his protection, and saufegarde. In fidem suam aliquem recipere. Receuoir en sa protection, & sauuegarde. S.

  • Protectour. Protector, oris. Hyperaspistes, is, vel, ae. mas. ge. Protecteur. S.
  • Protest. Protestor, aris. Protester. Pals.
  • Protestation, or an open declaratiō of ones minde, or sentence. Protestatio, onis. f. g.
  • Prothonotary, or chiefe, or first scribe, or secretary. Protonotarius, rij. m. g. Primus notarius. Proto­notarius & comes palatinus. Doo create other notaries.*
  • [Page] Prouable. Probabilis, e. om. ge. Probable. S.
  • Prouably. Probabiliter. Probablement. S.
  • Proude. Vide supra. After Prostrate where by chaūce it is put out of order.
  • Proue. Experior, iris. Facere periculum, Pericli­tor, aris. Probo, as. Tento, as. Approbo, as. Prouer.

    To proue his cause. Iudicibus rem suam expe­dire. Prouuer son cas. S.

    To proue by reason. Offerre argumentū. Prou­uer par raison. S.

  • Proue afore, or firste. Praetento, as. Plin.

    To proue plainely by wrytinges, or witnesses. Docere. Bud. Plainement prouner par lettres, ou tes­moings. S.

  • Proue one false. Refello, is. Cic. Prouuer falsaire. S.

    It is not easy to proue. Non est probabile. Il n' est pas aise à prouuer. S.

  • Proued. Probatus, a, um. Tentatus, a, um. Prouué. S.

    A proued lye. Manifestum mendacium.

  • Proued lyer. Manifestus mendacij. Plaut.
  • Proued of all men. Testatus, a, um. Cic.
  • Prouerbe. Adagium, ij. Prouerbium, ij. Paroemia, Verbum, bi. n. g. Prouerbe. H.

    This is become a prouerbe. Cessit in prouer­bium. Cecy est venu en prouerbe. S.

    To turne into a prouerbe whiche is commonly sayde in teste. In prouerbij ludicrū vertere. Tour­ner en prouerbe qu' on dit par ieu communéement. S.

  • Prouffe. Vide Proffe.
  • Prouide for any thing. Prospicio, cis. Prouideo, es. Preuuoir à quelque chose. S.
  • Prouide for health. Valitudini seruire. Cic.
  • Prouide for water. Aquor, aris. Virg.
  • Prouide, or to forsee or beware of. Praecaueo, es. Caueo, es. Prouuoir, & se donner garde. S.
  • Prouidence. Prospicientia, ae. Prouidentia, ae. f. ge. Prouidence. S.
  • Prouidence of God. Fatum, ti. n. g. Prouidēce diuine.
  • Prouiding for his businesse. Prouidus, a, um. Pro­uidens, tis. om. ge. Prouuoyant à ses affaires. S.
  • Prouince. Prouincia, ae. Satrapia, ae. f. ge. Prouince. S. Prouincialis, e. Of a prouince. De prouince, Pro­uincial. Cal. Prouincialis, is. He that dwelleth in prouince. Qui demeure en vne prouince. S.

    A peaceable, or quiet prouince. Pacatissima pro­uincia. Prouince paisible. S.

    To gouerne carefully the prouince. Curare pro­uinciam. Administrer soigneusement la prouince. S.

    To make a prouince. In prouinciam redigere. En faire vne prouince. S.

  • Prouing. Probatio, onis. f. g. Tentatio, onis. foe. ge. Preuue. Cal. Vide proffe.
  • Prouision. Cautio, onis. Procinctus, us. Prouisio, onis. f. g. Prouuoyance. S.

    Housholde prouision. Penus, us. Penum, ni. n. g. La prouision de la maison. S.

    To make prouision of money. Argentum com­parare. Faire prouision d'argent.

    To make prouision of tymber. Lignari, Mate­riari. Faire prouision de marrain. S.

    To make prouision of vitailes for wynter. Prae parare hyemi cibos. Faire prouision de viandes p [...] l' hyuer. S.

  • Prouision for defence of a coūtrey, or realme, that is to say: shippes, strong men, treasure. &c. Ner­ui reipublicae. Cic.
  • Prouision for iourney, either vitayles, or other thinges. Viaticum, ci. n. g. Prouision, soit de viure, ou autres choses pour passer le chemin, & voyager. S.
  • Prouision for money. Argentarius commeatus.
  • Prouision for one daye. Diarium, ij. n. g. Mart.
  • Prouision for warres, as gūnes, harnays, horses, men of armes, money. &c. Nerui belli. Cic.
  • Prouision of vitailes. Obsonatus, us. Opsonatus, mas. gen. Prouision de viandes. S. Obsoniū, ij. Op­sonium, ij. Is the thinge that is prouided for, whiche is all kynde of prouision except bread & drynke. Toute viande outre le pain, & le vin. Cal.
  • Prouision to make. Vide Prouide.
  • Prouision to make for a iourney. Viaticor, aris. Viaticum paro. Cal.
  • Prouision to make for vytayles. Obsono, as. Op­sono, as. Faire prouisiō de viandes. Cal. Obsonito, as. Et Opsonito, as. verb. freq. Saepe opsono. Cal. Ang. To make a frequent, or often prouision for vitayles.
  • Prouocation. Concitatio, Illicium, cij. Incitabulū, li. Incitamentum, Instigatio, onis, Prouocatio, Suscitabulum Proritatio, onis. Irritatio, onis. f. ge. Prouocation. S.
  • Prouocation to offende, or sinne. Scandalum. dali. n. g. Escandale. S.
  • Prouoke. Cieo, es. Cio, is. Concito, as. Excieo, es, ciui. Impello, is. Incito, as. Insisto, is. Instigo, as. Irrito, as. Moueo, es. Pellicio, is. Posco, scis. Pro­rito, as. Prouoco, as. Suscito, as. Vrgeo, es. Laces­so, is. Prouoquer. S.
  • Prouoke muche, or often. Impulso, as.*
  • Prouoke pleasauntly, or to allure. Illecto, as. Illi­ceo, es. Prolecto, as. Prolicio, cis. Alicher. Cal.
  • Prouoke thirste. Quaerere sitim. Cic.
  • Prouoked. Concitatus, a, um. Impulsus, a, um. Pro­uocatus, a, um. Irritatus, a, um. Citus, a, um. Pro­uoque. S.
  • Prouoked with an euill spirite. Proceritus, a, um.
  • Prouoker. Prouocator, ris. mas. g. Prouequeur. Cal.
  • Prouoking. Prouocatio, onis. f. g. Vide prouocatiō
  • Prouoking pleasauntly, or alluring. Prolectibilis, le, om. ge. Alichant. Cal.
  • Prudence. Phronesis, Prudentia, ae. f. g. Prudence. S. One of the vertues or graces, whome August. in his booke, De libero Arbit. thus defineth. Prudentia, est appetendarum, & vitandarum re­rum scientia, Macrob. Prudentiae est, ad rationis normam, quae agit vniuersa dirigere, & nihil praeter rectū, & laudabile facere. Prudentiae in­sunt Ratio, Intellectus, Circūspectio, Prouiden­tia, Docilitas, Cautio. Et apud Socratem in sola prudētia omnes virtutes collocētur. Aristot. in­quit, Impossibile est, quempiam esse prudētem, [Page] nisi sit bonus. Plat. in leg. prudentia virtutū dux. ¶Virtutis merita sunt haec, humilitas eam exor­nat, prudentia exornatam decorat, fortitudo de­coratam roborat, Iusticia roboratam laetificat, temperantia laetificatam conducit, fides condu­ctam erigit, spes erectam dirigit, charitas directā coronat.
  • Prudent. Prudens, tis. Callidus, a, um. Circumspe­ctus, a, um. Prudent. S.
  • Prudent, or wyse counsell. Scitum consilium. Pru­dent conseil. S.
  • Prudently. Callide, Prudenter, Scitè, Salsè, Con­sulté. Prudement. S.

    A worde spoken prudently, and aduisedly. Ver­bum consyderatissimum. Parolle dicte prudemment & considerement. S.

  • Prune. Prunum, ni. n. g. Prune. H.

    Damaske prune. Prunum passum, Prunum da­masenum, Prunum rugosum. Prune de Damas. H.

    Diuerse sortes of prunes. Turba prunorum. Di­uerse sortes de prunes. S.

  • Prune, or to clense a tree. Putare, Interputare, In­terradere, Tangere ferro arborem, Falce arborē alleuare Esmonder vn arbre. S.
  • Pruner, or he whiche clenseth trees. Putator, oris. mas. g. Qui esmonde les arbres. S.
  • Pruning, or clensing of trees. Putatio, onis. Expur­gatio, onis. f. g. Esmondement d'arbres. S.
  • Pry, Vide Pri.
P. ANTE. S.
  • PSalme, prayse, or songe to God, or of God. Psalmus, mi. m. g. Psalme, ou. pseaulme. S. And to sing psalmes. Psalmos canere. Psalmodier.

    ¶A singing of psalmes. Psalmorum cantus. Psal­modie. S.

  • Psalme maker, or singer. Psalmista, ae.
  • Psalter, or booke of psalmes, or place wryttē with psalmes. Psalterium, rij. n. g. Psaultier. S. And al­so an instrument of musicke lyke a harpe.
P. ANTE. T.
  • PTolomais, idis. Otherwise called Ache, A ci­tie in Phoenicia. Ptolemaide. Plin. li. 5. ca. 19. Ptolomaeus, The name of diuers men, as well nobles as others as.
    • 1. Ptolomaeus Lagi gregarij militis filius, à quo Egyptij reges deinceps Ptolemaei appellati sunt.
    • 2. Ptolom. Philadelphus qui Bibliam in peregri­nas linguas traduci primum instituit.
    • 3. Ptolom. Euergetes. Beronices frater.
    • 4. Ptolom. Philopater qui vicerit Antiochū mag­num totus luxuria ob amorem dissolutū in pel­licem quandam translatum reginae mortis cau­sam crudeliter afferre voluit.
    • 5. Ptolom. Epiphanes, cui post pacem conuentam Antiochi magni filia in vxorem tradita est.
    • 6. Ptolom. Philometor, quem obsidebat Auuncu­lus Epiphanes.
    • 7. Ptolom. Euergetes, hic reduxit Demetriū pro­fugum.*
    • 8. Ptolom. Physco, vel Euergetes, Insignis tyran­nus, qui spurca libidine diffluxus sororem suam duxit vxorem, cui quaesitos liberos tyrannice locauit obedendos.
    • 9. Ptolomaeus Alexander.*
    • 10. Ptolom. Latyrus.
    • 11. Ptolom. Auletes.
    • 12. Ptolom. Dionysius, qui Pompeium necauit.
    • 13. Ptolom. Astrologus insignis, natione Aegyptus, qui floruit. Anno Christi. 163. Cuius Mathema­ticis disciplinis, tota Aegyptus polita est.
P. ANTE. V.
  • PVblicane. Publicanus, ni. mas. ge. Publicain. S.
  • Publicatiō. Diuulgatio, Editio, Promulga­tio, Publicatio, onis. f. g. Publication. S.
  • Publication of bookes. Editio librorum. Publica­tion de liures. S.
  • Publication of inquisitiōs. Editio inquisitionum. Publication d'enquestes. S.
  • Publicque. Publicus, a, um. Propatulus, a, um. Publie. S.
  • Publique weale. Bonum publicum, Res publica. Republique. S.

    The publique weale is very euyll. Aegrota est respublica. Republique va tresmal. S.

    To destroye the publique weale vtterly. Tra­here Rempublicam funditus. Destruire, ruiner S.

  • Publyshe. Prouulgo, as. Indico, is. In apertum pro­ferre, Vulgò ostēdere, Euulgo, as. Edo, is. Diuul­go, as. Edico, cis. Emitto, is. Famigero, as. Mul­go, as. Palam facio, Percelebro, as. Praedico, as. Promulgo, as. Publico, as. Vulgo, as. Publier. S.

    To publyshe a secrette matter. Efferre, Profer­re. Publier vne chose secrette. S.

    To ordayne, and cause to publyshe. Program­mate statuere, Edicere, Decernere. Ordonner, & faire publier. S.

  • Publyshe attestations, or depositions. Reuocare testes. Martianus.
  • Publyshed. Publicatus, a, um. Vulgatus, a, um. Edi­ctus, a, um. Propositus, a, um. Euulgatus, a, um. Publié. S.

    To be published, & diuulgated. Per ora hominū ferri. Estre publié & diuulgué. S.

    The bookes are published. Exierunt libri. Les li­ures sont publiez. S.

  • Published to be, or to be sowen abroade. Percre­bresco, cis, bui. Estre diuulgué, & semé par tout. S.
  • Publysher of secrettes. Vulgator, oris. Euulgator, oris. Enuntiator, oris. mascul. gen. Publieur de secretz. Cal.
  • [Page] Publisher of proclamations, decrees, lawes, sta­tutes, and suche lyke. Praeco, onis. m. g. Caesar.
  • Publyshing. Editio, onis. f. g. Vide publication.
  • Pudding. Apexabo, Botulus, li. Botellus, li. Farci­men, inis. Fartum, ti. n. g. Boudin. S.
  • Pudding a Frenche mole, but rather a sausage. Lucanica, cae. foe. ge. Mart. Saucisse. H.
  • Pudding called an ising. Isitium, tij n. g.
  • Pudding called a liuering. Tomaculum, li. Toma­clum, cli n. g. Iuuen. Saulsisse. H.
  • Pudding maker. Fartor, oris. m. g Colum.
  • Puffe of wynde. Flabrum, bri. Flamen, inis. n. ge. Soufflement. Cal.
  • Puffe growyng vpon the grounde, called of some a dead mans hatte, or toade stole. Fungus, gi. Tuber, ris. n. g. Champignon, potyron. H.
  • Puffe whiche ryseth vpon bread newely baken, or when it baketh. Hecta, ae. Hetta, ae. foe. ge. Petite vescie du pain. H.
  • Puffe, or to blowe. Aspiro, as. Flo, as. Deflo, as. Per flo, as. Souffler. S.

    To puffe, or blowe to kyndle the fier. Sufflo, as. Souffler pour allumer le feu. S.

  • Puffe out. Exhalo, as. Plin.
  • Puffe vp. Inflo, as. Tumefacio, cis. Enfler. S.

    To puffe vp the cheekes to blowe. Sufflare bac­cas. Enfler sa bouche pour souffler. S.

  • Puffed vp. Inflatus, a, um. Turgidus, a, um. Enflé. S.
  • Puffing vp. Inflatio, onis. f. g. Enflement. S.
  • Puke colour, which is betwene blacke and russet. Pullus, a, um. Virg.
  • Puisaunce. Authoritas, tis. Fortitudo, inis. Opes, ium. Pollentia, ae. Potentia, ae. Potētatus, us. Po­testas, tis. Valentia, ae. f. g. Puissance. S.
  • Puissaunt. Armipotens, tis,. Bellipotens, tis. For­tis, e. Herculeus, a, um. Multipotens, Pollens, Potens, Valens, Validus, a, um. Puissant. S. Prae­ualidus, a, um. Very puissaunt. Fort puissant, qui peult beaucoup. S.
  • Puissaunt, and strong. Neruosus, a, um. Validus, a, um. Praepotens, tis. Robustus, a, um. Puissant & fort. S.

    A puissaunt, and couragious kyng. Rex gene­rosus. Roy puissant & courageux. S.

  • Puissaunt to be. Valeo, es. Plaut. Estre puissant. S.
  • Puissauntly. Fortiter, Potenter, Valide, Valenter, Neruosè. Puissamment. S.
  • Puliol mountayne, an herbe. Clinopodium, ij. Zo­pyron. Pouliot de montaigne. S.
  • Pulle. Vello, is. Carpo, is. Tirer, ou haler. S.
  • Pulle afore. Praeuello, is. Ante vello. Cal.
  • Pulle awaye. Abduco, cis. Auello, is. Detraho, is. Deuello, is, ulsi. Diuello, is. Reuello, is. Arracher. Vide plucke.
  • Pulle away violently, or by force. Extorqueo, es. Oster par force. S.
  • Pulle backe. Retraho. Reuello, is. Subduco, is. Re­fraeno, as. Reprimo, is. Recello, is. Reprehendo, is. Retirer. S.
  • Pulle by the eares. Eradicare aures.
  • Pulle by pulle. Vellicatim. Nonius.
  • Pulle downe. Extermino, as. Cic. Tirer embas. Pals.
  • Pulle downe from alofte, or dignitie. Praecipitem trahere. *
  • Pulle often. Vellico, as. Frequenter vello. Cal.
  • Pulle eftsones. Reuello, is. Columel.
  • Pulle at. Peruello, is. Cic.
  • Pulle in. Irripio, is. Intus rapio. Cal.
  • Pulle in pieces. Concerpo, is. Deartuo, as. Lacero, as. Membratim discerpere. Desmembrer. S.
  • Pulle in sunder. Distraho, is. Tirer en diuerses parties, detirer. Cal.
  • Pulle of. Decerpo, is, psi. Plin. Iun.
  • Pulle of barke, or rynde of trees. Glubo, is. De­cortico, as. Deglubo, is. Escorcer. S.
  • Pulle of by violence, as a garment or harnays. Tesso, is. Antiqui dicebant pro eo quod Spolio.
  • Pulle of fethers. Deplumo, as. Plumas auibus de­uellere. Desplumer. Pals.
  • Pulle of heeres. Deglabro, as. Depilo, as. Pilos de­traho. Peler. Cal.
  • Pulle of shoes. Demere soleas alicui, Excalceo, as. Deponere, vel demere calceos. Laisser, ou ostre ses souliers. S.
  • Pulle out. Euello, is. Extraho, is. Tirer bors. Cal.
  • Pulle out a tongue. Elinguo, as. Linguam extraho, seu lingua priuo. Eslanguer, oster la langue. Cal.
  • Pulle out teethe. Edento, as. Edenter. Cal.
  • Pulle rynges of from the fyngers. Dispoliare di­gitos. Oster les anneaulx des doigts. S.
  • Pulle vp. Rado, is, si. Columel.
  • Pulle vp by the rootes. Runco, as. Eradico, as. Ex­tirpo, as. Radicitus euellere, Auello, is. Conuel­lo, is. Peruello, is. Deuello, is. Diuello, is. Euel­lo, is. Reuello, is. Erunco, as. Exradico, [...]s. Arra­cher. S.
  • Pulled in sunder. Distractus, a, um.*
  • Pullinge vp. Auulsio, Detractio, Deuulsio, onis. Vulsura, ae. Euulsio, onis. Reuulsio, onis. Arra­chement. S.
  • Pullet or yonge henne. Gallinella, ae. f. g. Pullastra, ae. foe. gen. Vne pullette. S.
  • Pully to drawe vp a weyght. Trachlea, ae. Titiuil­litium, tij. Flocculus, li. m. g. Vne poulie. S.

    A little pully. Orbiculus, li. m. g. Poulion, ou petite poulie. S.

    The corde of a pullye. Ductarius funis. La corde d' vn poulie. S.

    The pegge, or pyn of iron, which goeth through the poully. Axiculus, li. m. g. Le gouion, ou cheuille de fer qui trauerse la poulie. S.

  • Pulpit. Anabarathrum, Pulpitum, ti. Rostra, orū. Suggestus, us. Suggestum, ti. Chaire de prescheur, pulpite. H.

    To goe vp into the pulpite to preache, or make a sermon to the people. Ascendere in rostra, As­cendere in concionem. Monter en chaire pour par­ler au peuple assemblé. S.

  • Pulse, as beanes, chittes, lyntels, peason, tares, fytches. Legumē, inis. Legumētū, ti. n. g. Legume.
  • [Page] Pulses of the arteries. Pulsatilis venae, Pulsus, us. Arteria, ae. Vena, ae. foe. g. Artere. H.

    The pulses leape, or beate. Arteriae micant. Sau­tellent, Tressaillent, Battent. S.

  • Pulter y t kepeth pultry. Gallinarius, ij. Pullarius, rij. mas. g. Vn poulaillier qui nourrit de poulles. S.
  • Pultry house, or barton. Gallinarium, Ornitho­boscion, Chers, siue cohors, tis. foe. ge. Poulaillier, poullier, gelinier. S.
  • Pumpe of a shippe. Sentina, ae. f. g. But yet I ra­ther thinke, Antlia, ae. f. g. To be it that wee call the pumpe, and Sentina, the sinke or place from whence water is pumped. La pompe. H. L'ossec. S.
  • P [...]mpe, or to drawe water out of the shippe. Sen­tino, as. Ant [...]o, las. Exantlo, las. Vuyder l'eau. H.
  • Punche. Compungo, is, nxi. Impello, is, puli. Pun­go, is. Stimulo, as. Trudo, is. Tundo, is. Poindre. S.
  • Punching, or a pricking. Stimulatio, onis. Com­punctio, onis. f. g. Poincture. S.
  • Punchon instrument. Punctorium, ij. Stimulus, li. m. g.* Stylus ferreus. Poinson de fer. S.

    To punishe one. Animaduerto, is. Infligo, is, xi. Mulcto, as, Mulctor, ris. Multo, as. Plecto, is, xi. Punio, is. Sumere suppliciū, Vlciscor, sceris. Ver­bero, as. Afficere poena, Poenam capere ab ali­quo, Sumere poenas de aliquo, Poenam irrogare Poenas ab aliquo agere, Castigare, Supplicio af­ficere, Exigere supplicium ab aliquo, Vindicare, Animaduertere in aliquem, Sancire. Punir. S.

  • Punish by the purse. Peculio, as. Pecunia multare.
  • Punyshe hastely. Repraesentare supplicia, vel Ver­bera. Punir hastiuement. S.
  • Punyshe one to the example of others. Prodere ex­plū in aliquem, vel in aliquo, Exemplum facere vel statuere in aliquo, vel in aliquem, Edere ex­empla in aliquem. Punir tellement aucun que les au­tres y prennent exemple. S.

    At London they punishe greuously suche as make, or counterfeite false letters. Poena falsa­rum & corruptarum literarū Londini grauis est. On punit griefuement à Londres ceulx qui font faulces lettres. S.

    Not to punyshe. Concedere impunitatem. Ne punir point. S.

  • Punishe the body with sicknesse. Affligo, gis. Dolo­re afficio. Affliger. Cal.

    Whiche hath bene punyshed. Poena affectus, A­nimaduersus, sa, sum. Qui à esté puni. S.

  • Punished to be. Péndere poenas, Poenas dare, vel expendere, vel luere, vel persoluere, vel redde­re, Subire poenā, supplicia, vel poenas, Supplici­um haurire, vel subire, Supplicium ferre, Sceleris poenas persoluere, Puniri, Plecti. Estre puni. S.
  • Punyshed to be by the purse. Aere poenas luere.
  • Punyshed according to desertes. Poenam dignam scelere suscipere. Poenas dignas persoluere. Estre puni selon qu'on l' à merité. S.
  • Punisher, or he whiche punisheth. Punitor, Exac­tor supplicij. Punisseur, ou qui punit. S.
  • Punishement. Mulcta, ae. Supplicium, ij. Verbera­tio. Veberatus, us, ui. Animaduersio, Punitio, Coercitio, onis. f. g. Punition. S.
  • Punishement of the body with sickenesse. Afflicta­tio, Afflictio, onis. f. g. Affliction. S.
  • Punishement to suffer, or to endure the punishe­ment. Luo, is. Sustinere poenā. Endurer la punition.
  • Pupill, or fatherlesse childe, or being vnder a tu­tor for lacke of age, a warde. Pupillus, li. m. gen. Vn pupille, ou mineur. S. Et Pupilla, ae. f. g. A maydē or gyrle vnder age, or a warde. Vne fille pupille. S. Et Pupillaris, re. Pertayninge to a pupile or warde. Appartement à vn pupille. S.
  • Puppet, or poppet. Pupa, ae. f. ge. Vne poupée. S.
  • Puppet player. Circulator, Gesticulator, is. m. ge.
  • Purblynde. Lusciosus, a, um. Luscus, a, um. Rauos oculos habens. Borgne, qui hae cour veue. S. Et Laesus lumine. vt Mart.
    Crine niger, ruber ore, breuis pede, lumine laesus,
    rem magnam praestas Zoile, si bonus es.
    Blacke head, red beard, short fete, thou hast
    And eke thou arte purblynde,
    Thou worckste a wonder Zoile if thou
    Haste any good in mynde.
  • Purblynde to be. Oculos rauos habere.
  • Purblynde to make. Elusco, scas. Esborugner. S.
  • Purchase. Acquiro, ris. Adquiro, ris. Arcesso, is. Comparo, as. Indipiscor, sceris. Nanciscor, ris. Obtineo, nes. Pourchasser. Pals.
  • Purchase, or to get the fauour, amitie, or good wil of one. Gratiam alicuius sequi. Pourchasser l'ami­tié de quelqu'vn. S.
  • Purchase the death of one. In perniciem alicuius incumbere. Pourchasser la mort d'aucun. S.

    To purchase, or get one hatred. Odium in ali­quem struere, Quaerere inuidiam in aliquem. Pourchasser quelque haine contre aucun. S.

  • Purchased. Acquisitus, a, um. Adquisitus, a, um. Pourchassé. S.
  • Purchasing, or purchase. Acquisitio, onis. foem. ge. Pourchas. S.
  • Purchasour. Adquisitor, oris. m. g.
  • Pure. Liquidus, a, um. Merus, a, um. Purus, a, um. Putus, a, um. Mundus, da, dum. Pur. S.
  • Pure, and entiere. Syncerus, ra, rum. Pur & entier. S.
  • Pure to make. Purifico, cas. Purifier. S.
  • Purely. Liquidò, Merè, Purè, Puriter, Syncerè, Putè. Purement. S.
  • Purenes. Puritas, tatis. foe. ge. Pureté. S.
  • Purenes, and innocencie. Integritas, tatis. foem. ge. Pureté & innocence. S.
  • Purenes, and sinceritie. Synceritas, tis. f. g. Pureté & entiereté. S.
  • Purenes in speache. Lepor, oris. m. ge. Et Lepidus sermone, He that hath a pure, or trymme speche.
  • Purfle. Effilatū, ti. Instita, ae. Limbus, bi. Segmen, inis. Segmentum, ti. n. g. Brodure. S.
  • Purfle maker. Limbolarius, ij. m. g. An embroderer Bordeur. S.
  • Purgation. Expurgatio, onis. foem. gen. Purgatio, nis. f. g. Purgation. S.
  • [Page] Purgation by fire. Catharmos.*
  • Purgation of a faulte. Expiatio, onis. foe. ge. Pur­gation de faulte. S.
  • Purgation made by certaine kyndes of sacrifices. Sacrificium lustrale, Lustratio, onis. foe. ge. Pur­gation faicte par certains genres de sacrefices. S.
  • Purgation in criminall causes. Dissolutio crimi­nis, vel criminum.
  • Purgation of soules. Februa, orum. n. g.
  • Purgation to make. Respondere criminibus, Dis­soluere crimen.
  • Purge, or to clense. Purgare, Depurgare, Expur­gare, Februare. Purger.

    To purge a synne, & offence. Piare, Expiare, Procurare, Lustrare. Purger quel (que) peché et offence.

  • Purge, or to clense diligently. Repurgare. Purger diligement. S.
  • Purge, or to make all cleane. Perpurgo, as. Purger tout à net. S.

    To purge, or iustifie him selfe by seuen wyt­nesses. Cum septimo cognitore vitae suae ratio­nem approbare, Cum septima manu sese purga­re, Septem laudatores in iudicio excitare. Se pur­ger ou iustifier par sept tesmoing. S.

    To purge him selfe of any cryme. Depurgare crimen vel deluere. Se purger de quelque crime. S.

    To purge him selfe of any blame. Culpam à se amouere, Demoliri culpam de se. Se purger de quelque blasme. S.

    To excuse, and purge him selfe to one. Purgare se apud aliquem vel alicui de re aliqua. S'excuser & purger enuers aucun. S.

  • Purge soules by prayer, or sacrifice. Februo, as. Purger par sacrifices. Cal.
  • Purge the bealy. Aluum deijcere.
  • Purged. Purgatus, ta, tum. Expurgatus, ta, tum. Pu­tus, ta, tum. Purgé. S.
  • Purging. Purgatio, Expurgatio, Depurgatio, onis. f. g. Purgement. S.
  • Purifie. Purifico, as. Puro, as. Purifier. S.
  • Purifying. Purificatio, onis. f. ge. Purification. S.
  • Purple. Blatteus, a, um. Conchyliatus, a, um. Ni­ger, a, um. Purpureus, a, um. Tyrianthinus, a, um. Purpurin. S.
  • Purple coloure. Conchyle, es. Cōchylium, ij. neut. gen. Ostrum, tri. Tyrianthinus color, Purpura, ae. Murex, icis. m. g. Pourpre. S. Purpureus, a, um. Of a purple coloure. De pourpre. Vt purpureus color, Purple colour. Couleur de pourpre. S. Et Purpurareus. a, ū, Pertaining to purple. Et Pur­puro, as. Purpurasco, scis. To waxe purple, or become purple, or to take purple colour. Pren­dre couleur de pourpre, Se teindre en pourpre. Cal. Cō ­chylium, Is also a shelfishe wherewith purple is died.
  • Purple fishe, whiche is a shell fyshe. Conchylium, lij. n. g. Chonchyle, es. foe. ge. Et Murex, icis. m. g.
  • Purple garmente, or vesture. Sarrana vestis, Ty­rianthina. Tincta murice vestis. Robbe teincte en pourpre. S.
  • Purporte, effecte, or ordre. Tenor, oris. mas. gener· Teneur, ordre. S.
  • Purpose a fishe. Tursio, Phocaena, Tyrsio. Marsouin.
  • Purpose Conatus, us. Destinatio, Mens, tis. Ratio, onis. Propositum, ti. Res, ei. Studium, ij. neut. ge. Propose. S.

    This is nothing to our purpose. Hoc à nostro proposito aliênum est, Hoc ad rem non pertinet, Hoc proposito nostro nihil condûcit, Hoc nihil ad nostrum institutum, Sub, facit vel pertinet, Hoc nihil ad rē facit, Nihil hoc pertinet ad no­strum negotium, Quod dicis, nihil huc attinet. Cecy ne sert de rien à nostre propos, Cecy n' est point à nostre propos. Cor.

    You goe from the purpose. Digrederis à propo­sito, Aberras ab incoepto sermône, Ab institúto sermone deerrat oratio tua, Aberras ab institu­to, vel à propósito, Extra ordinem excurris. Vous sortez hors de propos. Cord.

    Matters beside the purpose. Egressus, & egres­siones, Excursus, & excursiones, Procursiones. Choses hors de propos. S.

    To breake one of his purpose in talke. Inter­pellere sermonem, Intercipere, vel Incidere, aut Abrūpere, Interfatione aliqua obturbare. Rom­pre le propos d'aucun. S.

  • Purposed. Conceptus, a, um. Destinatus, a, ū. Pro­positus, a, um. Proposé. S.
  • Purpose, or to thinke with him selfe. Conor, aris. Concipio, is. Decerno, is. Meditor, aris. Propo­no, is. Subtēdo, is. Destinare animo, Animo pro­ponere. Proposer en soymesme. S.
  • Purpose before. Praedestino, as. Vide predestinat.
  • Purpose precisely. Subijcere sensibus, Proponere. Proposer. S.

    I haue purposed, deliberated and decreed to do so. Certum est facere, Decretum est mihi, Con­silium stat, Sic sententia est. I' ay proposé deliberé & arresté d' ainsi faire. S.

  • Purposeles, or without purpose or reason. Absur­de. adu. Insequēter, Praeter propositū. Sans propos.
  • Purposely. Ex disposito, Composito, Ex composi­to. Tout à propos. S.

    Take payne purposely, or of purpose to doo a thyng. De industria aliquid facere, Studio habe­re aliquid. De propos deliberé mettre peine à faire quelque chose. S.

  • Purse of lether. Aluta, ae. Crumena, ae. Loculus, li. Manticula, ae. Marsupium, ij. Ascopera, Funda, Mantica, cae. foem. gen. Theca nummaria. Bourse de cuir. S.
  • Purse cutter, or a picke purse. Saccularius, rij. m. g. Couppeur ou fouilleur de bourse. S.
  • Purse bearer, an almoner, a gyuer. Praebitor, tô­ris. masc. gen.
  • Pursife man. Anhelator, oris. Anhelus, Astmati­cus, Pulmonarius, Suspiriosus, a, um. Poulsif. S.

    This herbe is good for them that are pursise. Anhelatoribus prodest haec herba. Ceste herbe sert à ceulx qui son poulsifs. S.

  • [Page] Pursifenes. Asthma, atis. n. g.
  • Purslane herbe. Portulaca, ae. Andrachne, Pulli­pes, Peplion. Pourpier, Pourcelaine, & pourchaille. S.
  • Pursenet. Funda, ae. f. g.*
  • Pursue. Agere aliquem, Insequor, eris Persequor, eris. Sector, ris. Ago, is. Agito, tas. Poursuyure. S.
  • Pursue a thing already begonne. Reliquias perse­qui, Persequi incoepta. Poursuyure ce qui est com­mencé. S.
  • Pursue in al diligence. Insectari, Consectari. Pour­suyure en toute diligence. S.
  • Purueyghe. Prouideo, es. Prospicio, cis. Pouruoir, ou prouuoir. S.
  • Purueyghe for tyme to come. In longitudinem cō ­sulere, In posterum prospicere. Prouuoir pour l' aduenir. S.
  • Purueyghe corne. Frumentor, aris. Aller au fourrage de blé. S. To goe to purueyghe corne.
  • Purueyghe victuayls. Obsono, as. Opsono, nas. vel Opsonor, aris. Acheter ou faire prouision de viandes.
  • Purueighaunce. Prouidentia, ae. Cautio, onis. Pro­uisio, onis. foe. ge. Prouuoyance. S.
  • Purueighing of corne or grayne. Frumentatio, o­nis. f. g. Fourragement. S.
  • Purueyour. Prouisor, ris. m. g. Horat. Qui preuoit. S.
  • Purueiour for corne and grayne. Frumentator, to­ris. m. g. Fourrageur. S.
  • Purueyour for domesticall necessaries. Obsona­tor, Opsonator, oris. m. g. Vn despensier qui achete les viandes. And such prouiding of meates. Ob­sonatus, Opsonatus, us. Obsonatio, onis. foe. gen. Achet de viandes. S. And the thing purueyed, is Obsonium, Opsonium, nij. n. g.
  • Purueyour of salte & woodde for embassadoures. Parochos.
  • Pushe Vide poushe.
  • Put. Pono, is. Mettre. S.
  • Put a false thing in place of a true. Suppono, is. Mettre vne chose faulse en lieu d'vne vray. S.
  • Put agayne in his place. Repono, is. Remettre. S.
  • Put against. Oppono, is. Mettre a l'encontre. S.
  • Put all at sixe & seuen, or at hasarde. Fortunam subire.
  • Put all in one, or to ioyne together. Vnio, is, iui. Conioindre. Cal.
  • Put aparte. Separo, as. Sepono, is. Seorsum repo­nere, Eximere numero, Segrego, as. Secerno, nis. mettre a part. S.
  • Put asunder. Separo, as. Sepono, is. Idem.
  • Put awaye, or to reiecte. Alieno, as. Depono, is. Depello, is. Diluo, is. Emoueo, es. Expulso, as. Expungo, is. Moueo, es. Reijcio, cis. Remitto, is. Remoueo, es. Reieicter, Estranger. S.
  • Put away by exchaūge or sale. Alieno, nas. Aliener.
  • Put awaye care, or sorowe. Dolorem abstergere, vel ponere, Obruere dolorem, Remittere ani­mum.
  • Put awaye cleane. Remouere de animo.

    To put away his wyfe. Repudium vxori remit­tere, Renuntiare repudium, Vxorem repudiare. Reiecter sa femme et la repudier. S

  • Put awaye a scruple. Scrupulum eximere.
  • Put awaye suspection. Segregare suspitionem.
  • Put away, or deuorce him selfe from his wyfe. Se­ponere onus coniugij. Se descharger de sa femme.
  • Put backe. Demoueo, es. Posthabeo, es. Reijcio, cis. Propello, lis. Repello, is. Retrudo, is, si. Met­tre arriere, Rebouter. S.
  • Put beastes to feading. Impesco, scis. Fest.
  • Put before. Antefero, rs. Praepono, is. Mettre deuāt.
  • Put betwene. Intercalo, as. Interiaceo, es. Interij­cio, cis. Interpono, is. Mettre entre deux. S.
  • Put blame in one. Vertere vitio alicui.
  • Put case it be so. Fac vel finge ita esse. Sit ita sané, Sine sic habere, Fingamus sic esse: vel Conceda­mus vt sit ita. Pren le cas qu' il soit ainsi. Cord.
  • Put downe. Depello, is. Depono, is. Pessundo, as. Mettre au bas. S.
  • Put farre of. Propello, is. Bouter ou poulser loing. S.
  • Put the faulte or blame in, or vpon one. Crimini dare, Inferre labem, Crimen alicui inferre, Cau­sas in aliquem congerere. Obijcere praeuaricati­onem. Mettre à sus aucun cas a quelqu'vn. S.
  • Put for example. Exemplum subijcere.
  • Put forth. Elimino, as. Produco, cis. Protendo, is. Reijcio, cis. Emitto, tis. Excludo, dis. Mettre hors.
  • Put forwarde, or to prouoke. Concito, tas. Prouo­quer. S.
  • Put from enheritaunces. Auertere haereditatem, Demouere de vel è possessionibus. Mettre hors de ses heritages. S.
  • Put in. Adindo, is, didi. Insero, is. Indo, is. Mettre ens. S.
  • Put in, or to brynge in. Intromittere, Inducere, Immittere, Ingerere, Inferre. Mettre dedens. S.
  • Put in authoritie, or office. Praeficio, cis.
  • Put in a bill of complainte. Offerre crimē praesidi.
  • Put in borowes, pledges, or sureties. Constituere vadimonium.
  • Put in daunger, or ieopardie. Opponere corpus, Vocare in discrimen.

    To put in gage. Opponere, Opponere pignori, Oppignerare. Mettre en gage. S.

  • Put in good comfort or hope. Ostētare, vel subij­cere spem. Vide infra.

    To put in order. Disponere, Ordinem facere. Mettre par ordre. S.

  • Put in possession, either of lande. &c. Mancipio da­re, Mittere in possessionem. Mettre en possession. S.

    To put in pryson. In vincula dare vel conijcere. Mettre en prison. S.

    To put in hope. Erigere ad spem, vel in spem, Ad spem, vel in spē vertere, Ostēdere, vel Ostē ­tare spem alicuius rei, Expectationē dare. Mettre en esperance. S.

  • Put into the grounde. Inhumo, as. Enterre. Cal.
  • Put into the mouthe. Sublabro, as. Nonius.
  • Put in wryting. Prodo, is, didi. Memoriae tradere, Literis mandare, Memoriae dare. Mettre par me­moire & escrire. S.
  • [Page] Put lyfe in daunger. Vitam opponere, vel prodere
  • Put low, to abace, or to put downe. Infimo, as. De­primo, is. Infimum facio. Abbaisser. Cal.
  • Put male to female. Admittere marem foeminae.
  • Put of for a tyme. Intermitto, is. To leaue of for a tyme. Laisser pour quelque temps. S.
  • Put of from daie to day. Ducere diem de die, Pro­crastinare, Prolongare, Diē de die t [...]re, Dif­ferre. Defferer de iour en iour. Cal.
  • Put of garmentes. Depono, is. Exuo, uis. Deue­stio, is. Desuestir. S.
  • Put of shoes. Deponere soleas.
  • Put on a garment. Induo, is. Vestio, tis. Vestir. S.
  • Put one thing before an other. Praeteruerto, uer­tis. Cic. Mettre vn chose deuant autre. S.
  • Put one thing in the roume, or steade of an other. Suppono, is. Subdo, is. Supposer. S.
  • Put or holde, or to stretche forthe. Extendo, is. Pro­tendo, is. Estendre. S.
  • Put out. Deleo, es. Demo, is. Expello, is. Pello, is, populi. Excludo, dis. Emitto, tis. Mettre hors. S.
  • Put out candle, fyre, or such lyke. Extinguo, is. Re­stinguo, is. Ignes coercere. Esteindre. S.
  • Put out of all hope. Praecidere, vel incidere spem alicui, Eripere spem, Adimere spem, Spem au­ferre. Oster toute esperance. S.
  • Put out of dores. Elimino, as. Getter de l' entrée. Cal
  • Put out of mynde. Oblitero, as. Deleo, es. In obli­uionem duco.
  • Put out of his wittes. Deturbare de mente, Ex­turbare mentem. Mettre hors de son [...] sens. S.

    To put, or depriue one out of office [...] euer. Ab­rogare alicui magistratum in perpetuum. Priuer quelqu'vn de son office à tousiours. S.

  • Put out of possession. Mouere haeredem. Dimoue­re de vel è possessionibus. Mettre hors de ses he­ritages. S.
  • Put out of suspection. Absoluere suspicione.
  • Put out of the brest or stomake, by translation to speake, or vtter that which lieth in the stomake. Expectoro, as. Extra pectus eijcio. Getter & met­tre hors de l' estomach, descharger son cueur. Cal.
  • Put out, or to make of no effecte. Deleo, es. Demo, is. Oblitero, as. Effacer, Rayer, Annuller. Cal.
  • Put out a wryting. Dispungo, is. Expungo, is. An­nuller vne escriture. Cal.
  • Put small affiaunce, or truste. Derogare fiduciam alicui.
  • Put to. Admitto, is. Admoueo, es. Abhibeo, es. Ad­ijcio, cis. Appono, is. Obdo, is. Addo, is. Adiouster
  • Put to death. Abiudicare à vita, Dare ad mortem, Tollere ferro, aut veneno aliquē, Multare mor­te, Exanimare. Mettre à mort. S.
  • Put to flight. In fugā, vel pedes vertere, Profligo, gas. Fugare, In fugā conijcere, Auertere in fugā, In fugam agere, Fugam inimicis suis inijcere. Mettre en fuite. S.
  • Put together. Compono, is. Confero, rs. Commit­to, tis. Mettre ensemble. S.
  • Put to the worste. Pessundo, as. Vide put downe.
  • Put twoo shrewes in a sacke. Iungere vulpes, Adag. Verg.
  • Put vnder. Insimo, as. Submitto, is. Suffero, rs. Subijcio, cis. Subduco, cis. Suppono, is. Mettre dessoubs. S.
  • Put vnder the necke, or shoulders. Succollo, col­las. Collum suppono.
  • Put away. Alienatus, a, um. Impulsus, a, um. Pul­sus, a. um.
  • Put away, or forsaken. Repudiatus, a, um. Terent.
  • Put backe. Depulsus, a, um. Propulsus, sa, sum. Re­pulsus, a, um. Repoulsé arriere. S.
  • Put before other in authoritie, rule, or place. Prae­positus, a, um. Mis deuant. &c.
  • Put betwene. Intercalaris, re. Intercalarius, a, um. Interiectus, a, um. Mis entre deux. Cal.
  • Put downe. Depositus, a, um. Depulsus, a, um.
  • Put, or set in place, or steade of an other. Subditi­tius, a, um. Subditiuus, a, um. Supposititius, a, um. Mis en la place d' vn autre. S.
  • Put out. Deletus, a, um. Demptus, a, um. Reiectus, a, um. Mis hors, Osté. S.
  • Put out of office. Exauctoratus, a, um.*
  • Put to. Appositus, a, um. Mis aupres, Apposé. S.
  • Putrifaction. Marcor, oris. Tabes, is. Tabum, bi. n. ge. Putredo, dinis. f. g. Putrefaction. S.
  • Putrifactiue. Septicus, a, um. Putrefactif. S.

    To putrifie. Fraceo, es. Fracesco, scis. Putresco, scis. Se putrifier. S.

  • Putrified. Putridus, a, um. Putrefactus, ta, tum. Putrefié. S.
  • Putrified, mouldy, or vnsauerie. Rancidus, a, um. Ranci, Relant, chansi, Moisi. S Rancidulus, a, ū. Di­minut. Somewhat putrified.
  • Putrified, or moulded to bee, Ranceo, es. Vide Mouldie.
  • Putter away. Expulsor, ris. m. g. He that castes and puttes forth. Celuy qui gette & poulse hors. Cal.
  • Putter backe. Repulsor, ris. m. g. Depulsor, ris. m. g. Qui chasse & repoulsè. S.
  • Putting. Positio, onis. Positura, ae. Positus, us, m. g.
  • Putting away, whē a man putteth away his wyfe for some shameful thing committed. Repudium, ij. neut. gen. Le reiect que l' hōme faisoit de sa femme pour quelque chose honteuse qu' elle auoit commise. S.
  • Putting awaye. Repudiatio, onis. f. g. Reiectement. S
  • Putting backe, or repelling Depusio, onis. Repul­sio, onis. Repulsus, sus. Propulsatio, onis. foe. gen. Repoulsemement. S.
  • Putting backe. Reiectio, onis. foe. g. Idem.
  • Putting of male to female. Admissio, onis. f. ge.
  • Putting, or setting a false thinge in the place of a true thing. Suppositio, onis. foem. gen.
  • Putting or laying in of a cawtion, gauge, pledge, or suretie to aunswere the lawe. Restipulatio, onis. f. g. Restipulation. Cal.
  • Puttocke. Miluius, ij. Miluus, ui. m. g. Vn escouffle. S. Miluinus, a, ū. Of a puttocke, or like a puttock. D' vn escouffle. S.
[...]
[...]
Q. ANTE. A.
  • [Page] Q, A mute almost vnnead­full as is K, because y e C, maye supplie bothe their places, and semeth to serue none other pur­pose, than to ioyne the vowell V, that alwayes foloweth hym, with an other vowel in the same syllable (whiche other­wyse in one syllable can not be ioyned) and ma­keth a more oblique and grosser sounde. Q, is chaunged into C, as Loquor, locutus, &c. In the notes of auncient writers, Q, was wrytten for Quintus, vel Quintius, Qu. Quartus, Qm. Quomodo, QVAES, Quaestores. Q. L. Quin­ti Liberti. Q. V.AE.S. Quaestor. Q. N.A.N.N. Quandoqu [...] neque ais, neque negas. Q. F. Quinti Filius. Q. L. F. Quinti Lucij filius. Q. vel Quint. Quintilianus. Quir. Quirites. Q. L. Quinti Libertus. Q. M. Quintus Mutius. &c.
Qu. ANTE. A.
  • QVadrangle, or foure square. Quadran­gulus, a, ū. Qui ha quatres angles. S.
  • Quadrate. Quadratus, a, ū. Adiect. Quarre.
  • Quadrate, or a square. Quadrū, dri. n. g. Vn quarré. Cal.
  • Quadrate aspecte of the planettes, or fourth parte of the Zodiack circle, wherein be the .xii. signes celestiall. Tetartimorion, Spatium trium sig­norum, Quarta Zodiaci pars.
  • Quadripartite, of foure partes, or deuided into foure partes. Quadripartitus, a, um. In quatuor partes deuisus.
  • Quadripartitly, or after y e maner of foure parts. Quadripartito, Quadrupliciter.
  • Quaffe, or to drinke a vie. Certare mero. Horat. vel Poscere maioribus poculis. Boire l'vn a l'autre à grans traicts. S.
  • Quaff halfes, all, or to drinke good lucke one to an other. Perbibo, is. Propino, as. Vide Drinke.
  • Quaffer or drinker to other. Propinator, oris. m. g.
  • Quayle byrde. Coturnyx, cis. Ortyx, gis. Caille. H.
  • Quake for colde. Frigutio, is, ire. Horreo. es. Hor­resco, scis. Trembler de froid. S.
  • Quake for feare. Horreo, es. Horresco, scis. Inhor­reo, es. Inhorresco, scis. Trembler de paour. S.
  • Quaking. Horror, oris. Tremor, ris. m. g. Tremble­ment. S. et Tremebundus, a, ū. Full of quakyng. Tremblant. S.
  • Quaking for colde, or feare. Horridus, a, ū. Quer­cerus, a, um. Tremulus, a, um. Vide Trembling.
  • Qualitie. Qualitas, tis. foe. g. Qualité. S.
  • Qualitie, or propertie conceaued by nature, or gotten by exercise. Habitus, us. m. g. Habite. S.
  • Quantitie. Quantitas, tis. f. g. Quantité. S.
  • Quantitie of any thing measured. Numerus, meri. m. g. vt Maximus vini numerus. A great quanti­tie of wyne. Grande quantité de vin. S.

    Great quantitie of corne. Magna vis frumenti. Grande quantité de froument. S.

    Great quantitie of golde and syluer. Magna vis auri & argenti. Grande quantité d'or & d'argēt.

  • Quantitie of foode for one moneth. Demensum, si. neut. ge. Terent.
  • Quarell. Controuersia, ae. Cōtentio, onis. Iurgium. ij. Dissentio, onis. Dissidium, ij. n. g. Vn querelle. S
  • Quarel, or a bolte, or darte. Catapultarium pilum. Hoc est, Sagitta siue iaculum quod catapulta e­mittitur. Plaut.
  • Quarellous, or a louer of discorde. Discordiosus, Contentiosus. Querelleux. S.
  • Quarries of stones. Latomiae, arū. Latumiae, arum. Lapidariae latumiae. Lapicidinae, arū. Quarrieres. S
  • Quarry, out of the which whetstones are drawen to make sharpe, or to whet on. Cotaria, ae. foe. ge. La quarriere dont on tire les queues à aguifer. S.
  • Quarrier that cuttes stones out of y e quarries, or that draweth thē out. Lapicida, Latomus, mi. m. ge. Vn quarrier qui coupe les pierres es quarrieres. &c.
  • Quarte, a measure conteyning the fourth parte of any other, as a quarte for wyne. Quartarius, rij. mas. gen. Vne measure contenant le quarte partie d'vn autre, comme vne quarte à vin. S.
  • Quarte of wyne. Quartarius vini. Vne quarte de vin.
  • Quartaine feuer. Quartana, vel Febris quartana. Fiebure quarte. S.
  • Quarter of a foote. Quadrans pedis. Gell. La quarte partie d'vn pied. S.
  • Quarter of a pounde. Quadrans, tis. mas. gen.
  • Quarter of any thing, or the fourth parte. Qua­drans, tis. m. g. La quarte partie. S.
  • Quarter, or to deuide in partes. Diuiduum facere, Partiri, Partes facere, Diuidere, Secare. Partir. S
  • Quarter, or to trymme a gardē. Deformare area [...].
  • Quashe, to make tremble, to bruse, or to breake. Quasso, as. Faire trembler Secouer & hacher, casser & ro [...]pre. S.

    To quauer in singing. Vibrisso, as.*

  • Quauer, or to shake a darte or any thing to caste it. Vibro, as. Remu [...]r & bransler vn darde on antre chose pour iecter. S.
  • Quauering. Vibratio, onis. f. g.*
Qu. ANTE. E.
  • QVeane, or a drabbe. Improba mulier, Garrula, Vana, Loquax, vel Procax, cis. ō. g.
  • Quenche, or to put out. Extinguo, is. Re­stinguo, is. Ignes coercere. Esteindre. S.
  • Quenched, or put out. Extinctus, ta, tum. Esteinct. S.
  • Quencher, or he that puttes out. Extinctor, toris. m. g. Esteigneur, qui à esteinct. S.
  • Quenching. Extinctio, onis. foe. g. Esteignement. S.
  • Quene. Imperatrix. cis. Regina, ae. f. g. Royne. S.
  • Quere of the churche. Delubrum, ri. neut. gener. [Page] Cella, lae. foe. ge. Liu. La cueur d' vne eglise. S.
  • Quere of singers. Chorus, ri. m. g.
  • Querister. Chorista, ae, Symphoniacus puer. Enfant de cueur. Pals.
  • Querne, or hande mylle. Moletrina, ae. Trusatilis mola, Mola versatilis. Plin. Mola manuaria. Moulin à main ou a bras. H.
  • Querne for pepper. Mola piperaria. Gregoyr a poyure. Pals.
  • Queste. Duodena, ae.*
  • Question. Quaestio, onis. foe. g. Question. S. Et Quae­stiuncula, ae. dimin. Ang. A light, simple, or smal question. Questionette. S.
  • Question darke, difficile, or harde. Aenigma, tis. Obscura inuolucris quaestio, Scrupus, Griphus. Question obscure ou double. H.

    To debate a question. Sermonem discutere. De­batre vne question. S.

    To moue a question and doubte. Quaestionem afferre de re aliqua. Mouuoir vne questiō & doubte.

    To absolue a question. Persoluere quaestionem, Dissoluere quaestionem. Souldre vne question. S.

  • Questions of the lawe. Iuris controuersia, Iuridi­cialis controuersia, Quaestiones iuris & confli­ctationes iure ac legibus moribúsue aut aequo et bono contendentium. Questions de droict. S.

    The principall question of a proces. Summae rei discrimen, Summa quaestio, Summa contro­uersia, Vniuersae cōtrouersiae descrimen. La que­stion principale d' vn proces. S.

Qu. ANTE. I.
  • QVier. Chorus, ri. Vt supra. Quere.
  • Quicke, swifte, and nimble. Celer, ris. Ci­tus, ta, tum. Dexter, ra, rum. Festinus, a, um. Impiger, ra, rum. Nauus, a, um. Pro­perus, ra, rū. Gnauus, a, ū. Agilis, le. om. g. Legier, Soubdaine, Viste, agile. S.
  • Quicke, or aliue. Viuus, a, um. Vif. S.
  • Quicke and liuely spirite. Ingenium viuidum, vel acre. Espirit fort vif. S.
  • Quicke, or aliue agayne. Rediuiuus, a, um. Derechef vigoreux. Cal.
  • Quicke in aunswering, or somewhat pert. Argutulus, a, um. Cic.
  • Quicke of spirite, or wytte. Alacer, cris. Promptus ingenio, Solers, tis. Vegetus, a, um. Argutus, ta, tum. Ingenieux. S.
  • Quicke, or lyuely. Animatus, a, um. Vegetus, a, um. Viuidus, a, um. Viuus, a, um. Agilis, le. Alaigre, vif. Cal.
  • Quicke or sharpe sentences. Sales, Apopthegma­ta, tum, neut. gen.
  • Quicke sandes, or shelues. Syrtes. Virg. Breuia, ium. n. g. Tacit. Lieus secs en mer, Bancs de sable. S.
  • Quicke sette, springe, or ympe, albeit the toppe be feared, so the roote be a lyue. Viuiradix, icis. foe. g. Col. li. 4. cap. 14. Plante viue. Cal.
  • Quicke sighted. Oculatus, a, um. Qui a bonne veue.
  • Quickesyluer. Argentum viuum. Argent vif. S.
  • Quickesyluer earth. Anthrax, cis. *
  • Quicke witted. Conspicuus, a, um. Acutus, a, um. Sagax, cis. Perspicax, cacis. om. gen. Qui entend bien subtilement. S.
  • Quicken, or to bolden. Animo, as. Animer, Enhardir.
  • Quickely. Actutū, Breuiter, Breue, Celeriter, Ci­tò, Citatim, Curriculò, Festinanter, Festinato, Maturate, Ocyus, Velociter, Properè, Rapidé, Strenuè. Soubdainement, vistement, legierement. S.
  • Quickely, or lyuely. Viuaciter, Viuide.*
  • Quickely, or subtilly. Acutè. Subtilement. S.
  • Quicklier. Ocyus. vt Plaut. Non ocyus quiui. I [...] n' ay sceu faire plus soubdain. S. I knewe not howe to doo it quicklier.
  • Quickened, or that hath spirite and lyfe. Anima­tus, a, um. Qui ha ame & vie. S.
  • Quickenes. Agilitas, Celeritas, Velocitas, is. foe. g. Legiereté. S.
  • Quickenes of capacitie, or wytte. Solertia, ae. foe. g. Ingeniosité d'esprit. S.
  • Quickenes of sight. Perspicacitas, Perspicacia, ae. Bonne & claire veue. Cal. Good and cleare sight.
  • Quickenes, or lyuelynes. Viuacitas▪ tis. foem. gen. Viuacité. S.
  • Quiet. Mitis, e. Otiosus, Placidus, a, um. Tranquil­lus, a, um. Tacitus, a, um. Qui est en repos, en paix & repos. S. Aequus animus. A quiet mynde.

    Whiche is out of quiet. Irrequietus, ta, tum. In­quies, etis. Qui est sans repos. S.

    I was neuer in quiet for Antony. Nunquā per Antonium quietus fui. Iamais Antoine ne me laissa en repos ne en paix. S.

  • Quiet, or careles. Securus, a, um. Sans sou [...]ci. S.

    You wyll not thinke how quiet. I am in minde. Credibile non est, quàm aequo animo sim, quàm fruar quiete, quàm sit animus meus omni cura vacuus, ac liber, omni cura vacet, ab omni cura procul absit, quàm sit tranquillus animi mei sta­tus, quàm trāquillè seipso fruatur animus meus, aequitatem animi mei vix credas, coniectura vix assequare, cogitatione haud facilè cōprehendas.

  • Quiet, or calme daye. Alma dies.
  • Quiet to be. Sileo, es. Silesco, scis. Taceo, es. Estre en repos. S.
  • Quiet to make. Mitisico, as. Paco, as. Perpaco. Vide Please.
  • Quiet to waxe. Mitesco, scis. Quiesco, scis. S' ad­doulcir. S.
  • Quietly, or in peace and tranquillitie. Placide, Ta­cite, Tacito, Tranquillè, Quiére. En paix & tran­quillité. S.
  • Quietly without trouble. Secure, Sedate. Coyement, Sans trouble. S.
  • Quietnes. Requies, ei. Otium, ij. Quies, tis. Quie­tudo, dinis. Silentium, Tranquillitas, tatis. foe. ge. Repos. S.
  • Quietnes of mynde. Euthymia, ae. foem. gen. Bud. Repos d' esprit. S.
  • Quietnes, or being without care. Securitas, tatis. [Page] foe. ge. Asseurance. S.
  • Quill. Calamus, mi. Penna, ae. Pinna, ae. foe. ge. Vne plume. S. Pinnula, ae. dimin. Ang. A little, small, or yonge quill.
  • Quill, with whiche a Musician vseth to playe to saue his fingers, or any lyke thyng. Plectrum, tri. Pecten, nis. n. g.
  • Quilt. Cento, onis. Culcitra, ae. f. g. Coite, ou Coeste.
  • Quilted. Culcitratus, a, um.
  • Quilted Couerlet. Cadurcum, ci. n. g.
  • Quince. Malum Cydoniū, Lanatum. Plin. à lanu­gine qua vestitur. Canum. Virg. Cotoniū. Plin. Pomme de coing. H. & S.
  • Quince tree. Malus Cydonia, vel Cotonea. Coing­nier. H.
  • Quinsy, a disease in the throte. Angina, ae. foem. ge. Squinancie. S.
  • Quitaunce, or an acquittance. Apocha, Acceptila­tio Vlpia. Qua creditor testatur sibi satisfactum à debitore. Vne quitance. H.
  • Quite one, or to giue one a quitāce. Acceptum re­ferre, Dare apocham, & chirographo fateri ac­ceptum Bud. Bailer quitance. S.
  • Quite, or to remitte to his debtour that whiche he owes. Demittere debitorem, Debitum re­mittere. Quiter & remettre à son rebiteur ce qu' il doibt. S.
  • Quite a good turne whiche one hath done vs. Be­neficiū remittere. Quiter le bien qu'on nous à faict.
  • Quite, to requite, or doo the lyke. Par referre. Ter.
  • Quiner, or to tremble. Tremere, Contremere, In­tremere. Trembler. S.
  • Quiuering, or shaking for colde. Quercerus, a, um. Et Querquerus, a, ū. Vide. Quake & tremble.
  • Quyuer. Pharetra, ae. foe. ge. Vne trousse ou quarquois. de fleiches. H. Et Pharetratus, ta, tum. Wearing a quyuer. Vt Miles pharetratus. Sil.
  • Quyuers full. Plenae pharetrae. Ouid.

    An emp [...]y quyuer. Exhausta telis pharetra. Oui.

R. ANTE. A.
  • R, A semivowell and a li­quid, whiche beinge put after a mute in the same syllable, maketh the syl­lable going before it (if it be short by nature) cō ­mune, as Ouid. maketh Pa in this verse. ‘Iam patrem, famulos (que) patris, lucem (que) timebam.’ In the beginning of Greeke woordes, it recea­ues an aspiration: as, Rhadamanthus, Rhea, & the lyke. sometymes it is chaunged into L, as, Intelligo, for Interlego, Pelluceo, for Perluceo, and in woordes not compounde, as Niger, Ni­gellus, Vmbra, Vmbella: Into ss, as, Arbos, for Arbor: and sometyme into ss, as Vro, vssi. Ge­ro, gessi: Into V, consonante, as Sero, seui. Te­ro, triui. Persius calleth it the dogges lettre, be­cause it is vttered with a quauering of y e tonge, and semeth to imitate the Arring that a dogge maketh, being angry. In the ende of woordes it is shorte, excepte they bee of one syllable, as Cur, Fur, Lar, Ver, Par, with their compoundes whiche be long. &c. In the notes of aunciente monumentes R, C, was Romana ciuitas, and R, D, Regis domus. R. Is also written for Ro­ma, Respublica, Rex, Regina, Richardus, Ro­bertus, Reginaldus, Rodulphus, Rogerus, and for diuers other propre names of men.
  • Rabat, or furrowe made in mettals, tymber, or stone, with an instrument called a plough. Run­ctura, ae. Stria, ae. Vitruu. And yet Philander on the thirde booke of Vitruu. and .2. chap. And in the fourth booke and fourthe chap. saithe, that Strix, gis. foe. ge. Is the rabat, and Stria, the im­bossing out betwene the rabates. Vn canab. &c. Chaufrain creux. Et Strio, as. To rabate or make suche chaumfreyes in any thing. Faire tels chau­frains. S.
  • Rabat, a playne that carpenters vse. Runcina, ae. f. gen. Rabot. S.
  • Rabet, or yonge conye. Cuniculus, li. m. g. Connin. S.
  • Racke, critche, or maunger of a stable. Praesepe, Praesepium, pij. n. ge. La creiche, ou auge d' vn esta­ble. H. Ratillier. Pals.
  • Racke to laye the brotche in at the fler. Crateute­rium, rij. n. g. H.
  • Racke, or a torture to racke one on, to make hym confesse the truthe. Tormentum, ti. Fidiculae, a­rum, Torture, ou gehenne, ou question. Equuleus, ei. m. g. A kynde of racke to racke men on.

    To racke one, thereby to knowe the truthe of him. Tormentis quaerere, Quaerere crimen tor­mentis. Bailler la gehenne, pour scauoir la verité de quelque cas. S.

    To racke his fathers seruaūtes, or to examine them by tormentes, to knowe who kylde his fa­ther. Mortis paternae habere quaestionem de ser­uis paternis. Bailler la question & torture pour sca­uoir d'vn faict. S.

    Confessions made on the racke. Confessiones tormentis expressae. Confessions faicts en la gihenne.

  • Racke, or to tormente one. Torqueo, es. Geiner quel­qu' vn. S.
  • Racker, or he that doth racke. Tortor, toris. mas. g. Qui donne la geine & torture. S.
  • Racket, to playe at ball or tennis with. Reticulū, li. neut. gen. Raquette. H.
  • Radishe, or rape. Raphanus, vel Raphanis, Radicu­la, lae. foe. ge. Vne raue, ou réfort. S.
  • Radishe wylde. Apios, Armoracia, Raphanus syl­uestris. Refort sauuage. S.
  • Radishe long and cleare. Raphanus Algidensis. Pli.
  • Radishe seede. Cortenon.*
  • Rafe, a propre name. Radulphus, phi. m. g.
  • Raftere of an house. Tignus, ni. vel Tignum, ni. n. g. Capreolus, li. masc. gen. Et Cantheriū vel Can­terius, rij. m. g. Vn cheuron. S.

    [Page]To rage. Debacchor, ris. Furo, is, insaniui, Ob­saeuio, is. Saeuio, is. Rager.

  • Rage lyke a madd [...] dogge. Rabio, is. Enrager. Cal.
  • Raging, or rage, or madnesse. Rabies, ei. Furor, ris. m. g. Rage. S.
  • Raging, or being madde. Rabidus, a, um, Rabio­sus, sa, sum. Enragé. S.
  • Ragingly, or with rage or furor. Rabidè, Furiosé. Auec rage & fureur. S.
  • Ragge. Panniculus▪ li. Lacinia, ae. foe. ge. Drappeau. S. Hallion. Pals.
  • Ragged. Laciniosus, a, um. Lacinosus, a, um. Obsi­tus pannis, Pannosus, a, um.* Dechire. Pals.
  • Ragged, or torne. Laceratus, a, um. Vide Rente.
  • Raggednes of rockes. Lamae, arum. Rupium fra­cturae. Cal.
  • Raie, cockel, or darnell herbe. Lolium, ij. neut. gen. Yuraye, yuroie. H.
  • Raie in battayle. Ordo, nis. m. ge. Vn ranc. Ordines seruare. To kepe battaile raye. Vide Rancke.
  • Raie, or skatefyshe. Raia, ae. prom. gen. Raye. H.
  • Rayed, or stricked with longe rayes, or streekes. Virgatus, ta, tum. Rayé. S. Vt vestis virgata. A garment rayed, or stricked wtth rayes.
  • Rayeng siue Excusorium cribrum. Plin.
  • Raigne. Regnum, ni. n. g. Regne. S.

    To Raigne. Regno, as. Regner. S.

    Whiche raigneth. Regnans, tis. Regnator, ris. m. g. Qui regne. S.

    Vnder Venus raigne. Sub Veneris regno. Ve­nere regnante. Soubs le regne de Venus. S.

  • Rayle for a woman. Amictorium, Mammillare, ris. neut. ge. Gorgias. H.
  • Rayle, or perche, to beare vp a vine. Cantherius, rij. m. gen. Vn eschallas ou perche a soustenir la vigne. S.
  • Rayle, or to speake reprochefully against one. Cō ­tumelias dicere, Alicui insultare, Conferre om­nia maledicta in aliquem, Contumelia afficere, Contumeliam dicere, Verborum contumelijs aliquem lacerare. Dire à quelqu'vn oultrage. S.
  • Railer, or rebukefull speaker. Conuitiator, toris. Scurra, ae. m. g. Qui dit parolle [...] oultrageuses a aucun.
  • Rayles, or bordes to enclose a place. Vacerrae, arū.
  • Rayling, or outrage of speache. Opprobratio, nis. Violatio, onis. Contumelia, ae. f. ge. Oultragement de parolles. S.
  • Rayling, or scoffing. Scurilitas, tis. foe. g. Plaisanteur.
  • Railing knaue, or scoffer. Scura, ae. mas. ge. Vn plai­santeur. Cal.
  • Raylingly, or outragiously. Contumeliosè. Oultra­geusement. S.
  • Raylingly, scoffingly or lyke a scoffer. Scurriliter. En facon d'vn plaisanteur. S.
  • Rayment. Vestis, is. Vestimentum, ti. Indumentū, ti. n. ge. Habillement. S.

    They came apparelled in white rayment. In tu­nicis albis venerūt. Ilz vindrent vestuz d' habillemēs blances. S.

  • Rayne. Imber, ris. Pluuia, ae. f. g. Pluye. S.

    Continuall rayne. Continens imber. Vne pluye continuelle. S.

    A small rayne. Tenuis pluuia. Petite pluye. S.

  • Rayne bowe. Iris, dis. Arquus, qui. Arcus caelestis. L'arc du ciel. S.
  • Raynedere. Tarandus, di. Plin. lib. 8. cap. 34.
  • Rayne water vsed in medicines. Aqua pluuialis.
  • Rayne volte. Compluuius lacus.
  • Rayne of a brydle. Habena, ae. Retinaculum, li. n. g. La re [...]e d'vne bride. H.

    To rayne. Pluo, is. Depluo, is. Plouuoir. S.

  • Rayne in. Impluo, is. Plouuoir dedans. Cal.
  • Rayne in through. Perpluo, is. Plouuoir a trauers, ou parmi. Cal.

    To rayne by. Appluere. Plouuoir aupres. S.

    It rayneth stones. Pluit lapides, & lapidibus. Il pleut des pierres. S.

  • Rayne sore. Ruere imbribus. Mart
  • Rainge siue. Sisacthea.
  • Rayny, or full of rayne. Imbricosus, a, um. Pluuia­lis, e. Pluuiatilis, e. Pluuiosus, Pluuius, a, ū. Plu­uieux. Cal.
  • Rayse a siege. Soluere obsidionem. Liu.

    To rayse from death to lyfe. Reuocare ad vitā, Resuscitare, Ab inferis, à morte, à limine mortis reuocare. Resusciter. S.

  • Rayse from sleape. Dormientem excitâre, Euigi­lâre, Excire somno, Excitâre ex somno, Expergi­facere, Expergere, Suscitâre, Exuscitâre. Esuieiller.
  • Rayse in height. Fastigio, as. Plin.
  • Rayse vp. Suscito, as. Erigo, is. Susciter. S.

    To rayse vp, or bryng a thing to light. Suscitare rem aliquā. Susciter et mettrè en auant quelque chose.

    To rayse an accusation capitale against one. Periculum creare alicui. Susciter à aucun vne ac­cusation capitale. S.

  • Raysin. Vua, Racemus, Botryo. Raisin, grappe de raisin. H.
  • Raysin or grape, hauing the midle taste betweene swete and sower. Vua miscella, quae mistum ha­bet saporem inter dulcem & austerum. Meslier. H
  • Raysyn in confection. Astaphis, Vua passa. Nebriss.
  • Raysing, or going vp of a hyll. Accliuitas, tis. f. ge. Le mo [...]ant d' vn tertre. S.
  • Rake. Rastrum, tri. Sarculum, li. n. ge. Vn rasteau. S. Et Rastellum, li. diminut. inde Angl. A litle or short rake. Petit rasteau. S.
  • Rake for an ouen. Rutabulum, li. n. g. Fourgeon. H.
  • Rake with iron teethe. Irpices, cū. Vne sorte de ra­steau de fer. S.
  • Rake, or to rake. Sarculo, as. Abrado, is. Racler. S.

    To rake haye. Foenum rastellis erodere. Racler le foin auec le rasteau. S.

  • Raked. Abrasus, sa, sum. Raclé. S.
  • Rakyng. Rastura, ae.*
  • Ramme. Aries, tis. m. g. Belier, Ram. H. Arietinus, a, ū. Of a ramme, lyke a ramme. De belier. Cal. Arie­to, as. To butte lyke a ramme. Heurter des cornes. ¶ Aries. Is also a piece of ordinaunce, or en­gyne of warre.
  • Ramme, or to stampte downe. Fistuco, as. Fistuca [Page] addigere. Hier. S.
  • Rammed, or stāped downe. Fistucatꝰ, a, ū. Qui est hié
  • Rammer to driue, or ramme stakes, or pyles. Fi­stuca, ae. Trudes, dis. foe. ge. Vne hie. S.
  • Ramme without hornes. Aries mutilis. Mouton sans cornes. H.
  • Ramming of grounde. Fistucatio, onis. f. g. Hiemēt.
  • Rammyshe lyke a goate. Hircosus, a, um. Qui sent le bouquin. S.
  • Ramper or a defence. Munitio, onis. Munimētum, ti. Vallum, li. n gen. Rempar. S.

    To inuiron about with Rampers. Circunual­lo, as. Enuironner des Rempars. S.

    To ramper a Cittye rounde aboute. Vallare, Crcunuallare, Oppidum vallo & fossa cingere, Vrbem ducto vallo claudere. Remparer vne Ville.

  • Rancke, or raye. Ordo, inis. m. g. Rang. S.

    Goe in rancke, or raye. Incede ordine, In seriem te coge. Va de rang. S.

    To come into rancke, or raye. Incurrere in or­dinem. Venir en rang. S.

  • Ranckeled. Rancidus, a, um. Ranci. S.

    Somewhat ranckled. Rancidulus, a, um. Vn pen ranci. S.

  • Ranckellye. Rancide. Gell.
  • Rancling. Rancor, oris. m. g. Rancissure. S.
  • Rancour, or pryuie hatred. Odium, ij. Simultas, a­tis. foe. ge. Rancoeur, ou rancune. S.

    To beare rancoure against one. Odium gerere. Auoir rancune contre aucun. S.

    To ronne at randon, or in haste. Effusé, vel pro­fusè fugere. S'enfuir à grand randon. S.

    Whiche ronneth at randon, or in haste. Effusus cursu. Qui court à grand randon. S.

  • Range meale through a syue. Succerno, is, creui. Cribler & sasser. S.
  • Rangyng syue. Subcerniculum. Vide Renginge.
  • Ransome. Lytrum, tri. n. g. Renson. H.

    To paye his ransome. Luere. Payer sa rencon. S.

    The paying of ransome. Luitio, onis. foe. g. Paye­ment de rancon. S.

  • Rape. Compressus, us. Stuprum, pri. neut. gen. Vide Rauishing.
  • Rape an herbe. Rapa, ae. Rapū, i. n. g. Rabe, raue. Cal. Et Rapulum, li. diminut. Ang. A little or yonge rape. Petite raue. Cal.
  • Rape, or radyshe, rounde of limosyn. Bunias, adis. f. ge. Raue ronde de limosin. S.
  • Rape leaues. Rapicia, vel rapacia, orum. n. gen. Les fueilles de la raue. S.
  • Rape, or to rauishe. Vitio, as. Rapio, is. Rauir. S. Vi­de Rauishe.
  • Rappe, or blowe. Ictus, us. mas. g. Vn coup. S.

    A rappe or blowe on the eare. Colaphus, phi. m. ge. Vn soufflet, ou iouée. S.

  • Rappe, or to knocke. Caedo, is. Contingere quen­quam, Cudo, is. Diuerbero, as. Ferio, is. Ico, cis. Percutio, is. Peto, is. Plango, is, Pulso, as. Tundo is. Verbero, as. Frapper. S.
  • Rapine, or robberie. Rapina, ae. foe. ge. Rapine. S.
  • Rare, or not often. Rarus, a, um. Rare. Cal.
  • Rare to make. Raro, as. Verbum inusitatum. Cal.
  • Rarely. Raro, Rarè. Rarement, peu souuent. Cal.
  • Rase, cancelle, or to crosse out. Cancello, as. Abra­do, is. Erado, dis. Aboleo, es. Deleo, es. Rayer, can­celler, effacer. S.
  • Rased. Abolitus, a, um. Abrasus, a, um. Cancellatus, a, um. Circumscriptus, Erasus, a, um. Rayé. S.
  • Rased to be. Expungor, ris.
  • Rashe. Effraenus, a, um. Inconsyderatus, a, um. Im­prudens, tis. Licentiosus, a, ū. Praeceps, pitis. Te­merarius, a, um. Tumultuarius, a, ū. Audax, acis. om. gen. Temeraire. S.

    A mā marueylous rash. Audacia, vel temeritate singulari homo. Homme merueilleusemēt temeraire.

  • Rashe, or folyshe souldiers. Tumultuarij milites.
  • Rashely. Inconsyderaté, Imprudenter, In praeceps, Licenter, Praecipitanter, Temere, Audacter. Temerairement.
  • Rashenes. Temeritas, Temeritudo, Audacia, ae. f. g. Temerité. S.
  • Raysing. Abolitio, onis. Abrasio, onis.*
  • Rascall, or sylly poore people. Popellus, li. m. gen. Petit peuple. Cal.
  • Rasour for a barbour. Nouacula, ae. Culter tonso­rius. Raisoir. H.
  • Rather. Potius, Citius. Plustost. Cal.

    Who [...] negligence he desireth rather to folowe, then the obscure diligence of these men. Quorū aemulari exoptat negligētiam potius, quàm isto­rum obscurā diligentiā. Terent. Plus tost qui. &c.

  • Ratification. Ratificatio, onis.
  • Ratifie. Ratifico, as. Ratum habere, Approbo, as. Ratifier. S.
  • Ratified. Ratus, a, um. Confermé. Cal.
  • Ratte. Mus, ris. Sorex, cis. Mus maior. Vn rat. H. So­riceus, a, um. Of a ratte. Appartenant à souri, ou rat. S. And a water ratte, is properly called Mus aquaticus.
  • Ratte killer. Muricidus.* Muricida, ae. m. g. Nebr.
  • Ratler in the throte, who doth not aptly pronoūce. Traulus, li. mas. ge. Antiquum verbum. Lucret.
  • Raue. Deliro, as. Per transl. Deliramenta loqui, In­eptio, is. Aliena loqui. Resuer. S.

    To make to raue, Incutere errorem, Insomnia facere. Faire resuer. S.

  • Rauing. Deliratio, onis. Ineptia, ae. f. g. Resuerie. S.
  • Rauer. Delirus, a, um. Resueur. S.
  • Rauen. Coruus, ui. m. gen. Corbeau. H.

    A rauenous byrd, called a geyre. Vultur, is. m. g. Vn veaultour. Cal. Et Vulturinus, a, um. Of a Geyre. De veaultour. Cal.

  • Raueninge, rape, or inordinate getting. Rapacitas, tis. foe. gen. Rauissement, & pillerie. Cal.
  • Rauenour, or brybour. Raptor, oris. m. g. Rapteur.
  • Rauenour of delicate meate. Heluo, onis. Bara­thro, onis. m. g. Gourmand. H.
  • Rauenous. Rapax, cis. om. ge. Rauissant. S.
  • Rauenous eater. Heluo, onis. Lurco, nis. mas. gen. Gourmand. Vt supra.
  • [Page] Rauenous or a greedy wolfe. Rapax lupus Colu.
  • Rauenously. Rapaciter.
  • Rauenously to lyue. Rapto viuere. Ouid. Viure de rapine. S.
  • Rauyshe. Rapio, is, pui. Abripio, is. Diripio, is. Eri­pio, is. Praeripio, is. Surripio, is. Extorqueo, es. Rauir. S.

    To be rauyshed with loue. Differri amore. Estre raui d'amour. S.

  • Rauishe, or to defloure a maidē. Opprimo, is. Stu­pro, as. Vitio, as. Vitium afferre, Vim afferre, Pu­dicitiam imminuere, Contemero, as. Violer vne fille. S.
  • Rauished. Vitiatus, a, um. Violatus, a, um. Violé. S.
  • Rauisher of a maiden. Violator, oris. masc. gener. Violat [...]ur. S.
  • Rauisher, or taker awaye by force. Raptor, oris. Di­reptor, oris. Ereptor, oris. Miluinus pullus. Ra­uisseúr. S.
  • Rauishing. Raptus, us. Raptio, onis. Direptio, onis. Ereptio, onis. Raptura, rae. f. g. Rauissement. S.
  • Rauishing of a maiden. Vitiatio, Violatio, onis. f. g. Violation. S.
  • Rawe. Crudus, a, um. Incoctus, a, um. Cru. S.

    Halfe rawe. Semicrudus, a, um. A demi cru. S.

    Very rawe. Praecrudus, a, um. Fort cru. S.

  • Rawe to be. Crudum fieri, Crudum esse. Estre cru. S.
  • Rawe to waxe. Crudesco, scis. Virg.
  • Raufter of a house. Tignus, ni. Tignum, ni. neut. ge. Vn cheuron. S.

    To raufter a house. Contigno, as. Plin.

  • Rawenes of stomake. Cruditas, tis. foe. ge. C [...]dité d' estomach. S.
  • Rawnsome. Lytrum, tri. n. g. Rancon. Vide Rāsome.

    T [...] redeme, or raunsome with the weighte of goolde. Rependere aurum pro capite alicuius, Rependere auro caput. Racheter au poix de l'or. S.

  • Rawnsomed. Redemptus, a, um. Virg.
  • Rawnsoming, or paying of ransome. Redemptio, onis. Luitio, tionis. foe. ge. Rachat, ou payement de sa rancon. S.
R. ANTE. E.
  • REache. Porrigo, is, exi. Tendre. S.

    To reache anye thing with his hande. Manu praetendere aliquid. Tendre quelque chose auec sa main. S.

    To giue, or reache his hande to one. In aliquē manum intentare. Bailler, ou tendre la main à aucū.

  • Reade. Lego, is. Lire. S. Lecturio, is. To desire to reade, or to remembre to reade.

    To reade any thing to children. Praelegere. Lire quelque chose aux enfans. S.

    To reade a thing ouer sleightely, or to runne it ouer. Sublegere. Lire quelque chose cōme en passant.

  • Reade agayne. Relego, is. Relire. Cal.

    To reade in common scholes, to reade & teache openly. Profiteor, eris. Lire, & enseigner publique­ment. Cal.

  • Reade aloude. Recito, as. Plaut. Lire tout hault quel­que chose. S.
  • Reade often. Lectito, as. Lire souuent. S.
  • Reade often ouer authours. Versare authores Lire souuent les autheurs. S.
  • Reade on, reade futther. Recita vlterius, Lege amplius. Perge legere, Lege vlterius. Lis en­core, Lis plus oultre. Cord.
  • Reade ouer. Perlego, is. Translego, is. Parlire, lire tout. Cal.

    To reade poetes. Euoluere poetas. Lire les poets.

  • Reade perfectly, plainely, or right. Accento, as.*

    Whiche readeth loude and with a shryll voyce. Recitator, oris. om. g. Qui lit à haulte, & clerevoix.

    Whiche readeth without ceasing. Gulosus le­ctor. Qui lit sans cesse.

  • Reader. Lector, is m. g. Lecteur. S.
  • Reader in open scholes, or publique reader. Pro­fessor, ris. m. g. Lecteur public. S.
  • Reading. Lectio, onis. foe. ge. Lecture. S.
  • Reading opēly. Professio, onis. f. g. Lecture publique.
  • Reading perfectly, playnly, or right. Accentus, tus. masc. gen. Accent. S.
  • Reagall an herbe. Aconitum, ti. n. g. Reagal. S.
  • Reall. Realis, e. om. gen.

    An action reale. Actio in rem. Action reelle. S.

  • Realme. Regnum, ni. n. g. Royaume. S.

    To [...]ste, or dryue one out of his realme. De­trudere, siue deducere aliquem ex regno, Exige­re. Iecter ou poulser quelqu' vn hors de son Royaume. S.

    To put or bring into his realme. Regem in reg­num inducere. Mettre en son royaulme.

  • Realme without a kyng, or gouernour. Anarchia.
  • Reape. Meto, tis, ssui. Demeto, is. Emeto, is. Messē facere. Segetes succidere. Moissonner. S.
  • Reaper. Messor, ris. Moissonneur. S. Et Messus, sa, sum. Reaped or mowed.
  • Reaping. Messio, nis. foe. g. Moissonnement. Cal. Mes­sorius, a, um. Cic. Pertaining to reaping.
  • Reason. Potestas, tis. Ratio, onis. Aequum, qui, n. g. La raison. S. Ratiuncula, ae. Dimin. Ang. Little or small reason. Raisonnette. Cal.

    All right, and reason. Ius & fas omne. Tout droict & raison. S.

    Good reason, and equite. Bonum & aequum. Bonne raison, equite. S.

    Naturall reason. Lex non scripta, sed nata. Rai­son naturelle. S.

    To goe to reason. Aequum bonum dicere. Aller à raison. S.

    To tell the reason. Argumenta rei alicui dicere. Dire la raison. S.

    To giue a reason. Afferre rationē. Donner raison.

    To alledge reason, why, or wherefore. Causam afferre, vel inferre. S.

  • Reasonable. Rationalis, le. om. ge. Raisonable, qui vse de rayson. S.
  • Reasonable man. Commodus vir. Plaut.

    Thy demaunde, or requeste is reasonable. Ius bonū dicis, oras, petis. Ta demande est raisonnable.

    [Page]That whiche is reasonable. Aequum, qui. Aequitas, atis. foe. ge. Ce qui est raisonnable. S.

    To finde a mā reasonable. Aequo homine vti. Trouuer vnhomme raisonnable. S.

    That is not reasonably done of thee. Non aequū facis. Ce n'est pas faict raisonnablement à toy. S.

    To reasone. Argumentor, aris. Ratiocinor, a­ris. Raisonner. S.

  • Reason a matter perfectly, or to a pointe. Pero­ro, as. Cic.
  • Reasoning. Ratiocinatio, onis f. g. Raisonnement. S.
  • Reasoning, or debating. Argutatio, onis. f. g. Catull.
  • Rebecke, or gytterne. Fidicula, ae. f. g. Rebec. S.
  • Rebell. Apostata, ae. Defector, ris. Rebellator, ris. m gen. Celuy qui rebelle. S. Et Rebellatrix, cis. foe. ge. She whiche rebelleth. Celle qui rebelle. S. Et Re­bellis, le. Contumax, cis. om. ge. Pertaining to a rebell, or whiche rebelleth. Rebelle. S.

    To rebelle. Descisco, is. Rebello, as. Rebellionē facere. R [...]beller. S.

  • Rebellion. Apostasia, ae. Rebellio, onis. Rebellium, lij. Contumacia, ae. f. g. Rebellion. S.
  • Rebownde. Resulto, as. Resilio, is. Rebondir. S.
  • Rebownde, or rebownding of a tennis ball. Resul­tus, tus. m. g. Le rebond, ou rebondissement d'vn esteuf.
  • Rebuke, blame, or reproche. Contumelia, ae. Con­uitium, tij. Nota, ae. Opprobrium, brij. Vitupera­tio, Compellatio, Criminatio, Culpatio, Incusa­tio, Offensa, Vitium. Blasme, Reproche, S. Vitupere.
  • Rebuke or checke for manners. Censoria nota.
  • Rebuked. Adiurgatus, a, um. Increpitus, a, um. In­crepé. S.

    Rebuked, or reprehended of any faulte. Argu­tus, a, um. Redargutus, a, um. Coargutus, a, um. Captus, a, um. Reprehēsus, a, um. Reprins de quel­que faulte. S.

    To be rebuked of diuers. In varias reprehensio­nes incurrere. Estre rep [...]ins de diuers. S.

  • Rebuked shamefully, or sharpely. Suggillatus, a, ū. Tansé, & reprins aigrement. S.
  • Rebuke, chide, or to reproue. Adiurgo, as. Crimin­or, ris. [...]ucrepo, as. Inuehor, ris. Obiurgo, as. Op­probro, as. Probro, as. Proiectare aliquem pro­bris. Reprehendo, is. Vellico, as. Verberare con­uitio, Vitupero, as. Taxo, as. Arguo, is. Redar­guo, is. Reprendre, increper, redarguer. S.

    To rebuke one. Adiurgare aliquem, Obiurgare, Increpare, Dictis accipere, Aliquem inclamare, Concertare cum aliquo. Tans [...]raucun. S.

    To rebuke any vice. Notare vitium aliquod. Reprendre quelque vice. S.

  • Rebuke most shamefully. Theonino dente rodere.
  • Rebuke often. Increpito, as. Increper souuent. Cal.
  • Rebuke sharpely. Reprehenso, as. Proscindo, is. In­uehor, ris. Suggillo, as. Tanser, & reprendre aigre­ment. S.
  • Rebuker. Obiurgator, Vituperator, is. masc. gener. Repreneur. S.
  • Rebuker with muche feare & shame. Terricrepus.
  • Rebukefull. Contumeliosus, a, um. Criminosus, a, um. Obiurgatorius, Probrosus, a, um. Cic. Lai­dengeux. Pals.
  • Rebukefull, or sclaunderous in woordes. Contu­meliosus, a, um. Quint.
  • Rebukefully. Contumelióse, Criminosé. Cic.
  • Rebuking. Reprehensio, onis. Opprobratio, Vitu­peratio, onis. f. ge. Vitupere, ou vituperation, Repre­hension. S.

    A sharpe rebuke for any faulte committed. Ob­iurgatio, onis. foem. gen. Aigre reprehension d'aucun faulte faict. S.

  • Recant, or retracte. Palinodiam canere, Adagium apud Eras. quod in eos proferri solet, qui diuer­sum ab hijs, quae prius dixere, sentiunt, atque in contrarium sententiam vertunt.
  • Recanting, or retraction. Palinodia, Retractatio, onis. Reuocation, de [...]it. H.
  • Recapitulation. Anacepholaeosis, Recapitulatio, Epilogus, Enumeratio, Conclusio, Peroratio. Recapitulation. S.
  • Receipt. Acceptum, ti. n. g. La recepte. S.

    The accompte of the receipte. Ratio accepti. La compte de la recepte. S.

    To make receipte. Rationibus referre. Faire re­cepte. S.

  • Receipt, or place where officers receiue. Quaesto­rum, rij. neut. gen. Liu.
  • Receaue. Capesso, ssis. Capio, is. Percipio, is. Reci­pio, is. Excipio, is. Accipio, is. Receuoir. S.

    To receaue dommage, or losse. Detrimentum, aut damnū capere, Pati iacturam. Facere iactu­ram. Receuoir quelque dommage. S.

    To receaue a rewarde of some man. Auferre praemium ab aliquo. Receuoir loyer d'aucun. S.

  • Receaue heritage by discent. Cernere haereditatē.

    To receaue the rewarde of his foly. Pretium ob stultitiā suam ferre. Receuoir loyer pour sa folie. S

    To receaue greate fruite. Amplissimum fructū consequi. Receuoir grand fruict. S.

    To receaue griefe. Percipere dolores. Receuoir douleurs. S.

  • Receaue monition, and warning. Admonitionibus locum relinquere. Cic. Receuoir les admonitions. S.
  • Receaue often. Recepto, as. Receuoir souuent. S.
  • Receaue one as iudge. Retinere iudicem. Cic. Le receuoir pour iuge. S.
  • Receaue strokes of dartes. Subire tela. Cic. Rece­uoir coups de dards. S.

    To receaue into frendshippe. In amicitiam ac­cipere. Receuoir en amité. S.

  • Receaue wares, or any thing solde by warenty of the seller, or by the deliuerye of hym before re­corde. Mancipio accipere. Varr.

    To receaue into the nomber of his frendes and familiars. Recipere aliquem in necessitudinem. Receuoir aucun au nombre de ses amis & familiers. S.

  • Receaued. Receptus, a, um. Receu. S.

    To be receaued of some man. Aditum ad aliquē habere, Admitti ad aliquem. Estre receu d'aucun. S

    To be receaued by the Gods into their nombre. [Page] Ad deos recipi. Estre receu par les dieux en leur nōbre.

    Not to be receaued. Excludi. N'estre point receu. S.

  • Receiued, or enterteigned. Acceptus, a, um.
  • Receauing. Receptio, onis. f. g. Plaut.
  • Receauing of vsury. Anatocismus, mi. m. g. Cic.
  • Receauour. Receptor, ris. m. ge. Vn receueur. S.
  • Receauour particuler. Coactor, oris. masc. gen. Vn receueur particulier. S.
  • Receauour of th'amercemētes of the courte. Quae­stor aerarius curiae, Mulctarū exactor, & coactor. Le receueur des amendes de la cour. S.
  • Receauours. Fis [...]aliū praestationū exactores. Rece­ueurs. S.
  • Receauours generall. Tribuni aerarij. Receueurs ge­nerauls. S.
  • Receauours of the kynges demeanes. Rationales, & procuratores regis. Receueurs du demaine de roy.
  • Rechelesse, carelesse. Indiligens, tis. Iners, tis. Ne­gligens, tis. Oscitans, tis. Ignauus, a, um. Piger, a, um. Nonchalant. S.
  • Rechelesly. Indiligenter, Oscitanter, Segniter. Non­chalamment. S.
  • Rechelesnes. Indiligentia, ae. Negligentia, ae. Seg­nities, ei. Acedia, ae. f. g. Nonchalance. S.
  • Recite. Memoro, as. Nuncupo, as. Recito, as. Nar­ro, as, Enarro, as. Expono, is. Reciter, raconter. S.
  • Recite agayne. Repono, is. Reciter de rechef. S.
  • Reciting, or declaration. Narratio, onis. Expositio, onis. Recitatio, onis. f. g. Recit. S.
  • Recitour. Recitator, oris. m. g. Recitateur S.

    I recke not, I care not. Susque deque fero. Gel. Ie ne m'en chault, Ie n'emay cure. Pals.

  • Recken, or to compte. Percenseo, es. Ratiocinor, ris. Recenseo, es. Computo, as. Imputo, as. Repu­to, as. Numero, as. Numerum referre, Rationem subducere, Rationē & calculū ponere. Compter.

    To recken, or nombre his hoaste. Dinumerare exercitum. Compter & nombrer son ost. S.

    To reckē together, or to come to reckening. Cō ­ferre rationes. Compter en ensemble, & venir à cōpte.

    To recken vpon his fingers. Dimetiri digitis peccata. Compter s [...]r ses doigts. S.

    To regester the receipt, & to keepe y e reckening. Acceptū referre. Enregistrer ce qu' on a receu, & en tenir compte. S.

  • Reckened. Recensitus, a, um. Recensus, a, ū. Compté.
  • Reckener. Calculator, oris. m. g. Compteur. S.
  • Reckening. Ratio, onis. Recensio, onis. Recensus, us. Computatio, onis. Dinumeratio, onis. foe. ge. Subductio, onis. Vn compte, comptement. S.
  • Reckening of a baylife, or other officer. Scriptura, ae. foe. ge. Cic.
  • Reckening to make. Reddere calculum, vel ratio­nem, Computare, Enumerare, Calculum impo­nere, Rationem supputare, Rationem dictare, Rationem inire, Rationes colligere. Faire cōpte.
  • Reclaime. Reclamo, as. Reclamito, as. Reclamer. S.
  • Reclaime, or to tame. Mansuefacio, cis. Donter. S.
  • Reclaimed, or denied w t opē voyce. Reclamatꝰ, a, ū.
  • Reclaimed, or tamed. Mansuefactus, a, um. Donté. S.
  • Recognisaunce. Recognitio, onis. f. g. Agnitio, onis. foe. ge. Recognoissance, S.
  • Recognise, or to acknowledge. Agnosco, cis. Reco­gnosco, cis. Cognosco, cis. Noscito, as. Recognoistre.
  • Recomfort. Refocillo, as. Afferre pacē animis, So­lor, aris. Focillo, as. Reconforter. S.
  • Recommende. Commendo, as. Salutem dicere, vel impartiri. Recommander, S.

    To recommende him selfe to God. Deum salu­tare. Se recommander à dieu, S.

    To recōmende him to some man. Salutem alicui nuntiare, vel annūtiare. Se recommāder a quelqu'vn,

    To recommende him by message. Missili salute donare vel impertire aliquem. Se recommander per message. S.

  • Recommendation. Salus, tis. Commendatio, onis. foe. ge. Recommandation. S.

    He recommendes him hartely to thee. Impertit tibi multum salutis, vel plurimam salutem. Il se recommande fort à toy. S.

    A briefe recommendation. Breuis commenda­tio. Brieue recommandation. S.

    Letters of recommendation. Commendatitiae literae. Lettres de recommendation, S.

  • Recompence. Hostimentum, Compensatio, Pensi­tatio, Pensatio, onis. Remuneratio, onis. Repen­satio, onis. Recompense. Cal.

    Suche hier, and recompence as apperteineth to so great a laboure. Dignum solumque par pre­tium tanti laboris. Loyer & recompense telle qu' il appartient à si grand labeur, S.

    I demaunde the no recompence. Nihil hac gra­tia paciscor. Ie ne t' en demande point de recompense.

    Without recompence. Gratuito, Gratis. Sans re­compence, S.

  • Recompenced, or giuen in recompēce. Repensus, a, um. Donne en recompence, Cal.

    To recōpence. Cōpenso, as. Exoluo, is. Hostio, is. Pensito, as. Rèdimo, is. Remunero, as. Repēdo, is. Remuneror, aris. Retribuo, is. Soluo, is. Re­fero, is. Penso, as. Repenso, as. Paria facere. Re­compenser, S.

  • Recompence damages, or harmes. Damna praesta­re, sarcire, vel resarcire. Recompenser les dammages,

    To recompence euill deedes. Pen [...]are maleficia. Recompenser les malfaicts, S.

  • Recompensation, or recompensing. Remuneratio, onis, Pensatio, onis. Pensitatio, onis. foem. gen. Recompensement, S.
  • Recompensation, or requiting of lyke for lyke, as an eye for an eye. &c. Talio, onis. f. ge. Autant pour autant, la pareille, Cal. There was amōg the Ro­maynes a lawe muche after this sorte, called Lex talionis.
  • Reconcile. Reconcilio, as, Reduco, cis. Reconcilier. S.

    To reconcile hym selfe with some body. In gra­tiam cum aliquo redire, Recōciliare sibi animū alicuius. Se reconcilier auec aucun, S.

    To reconcile one, and bring him againe into fa­uoure. In gratiam reducere, Animum alicuius [Page] recolligere alteri. Reconcilier aucun, & remettre en grace, S.

  • Reconciled. Reductus, a, um. Reconcilié, Cal.
  • Reconciled to be. Reconcilior, aris. Estre reconcilié. S.
  • Reconciling. Reconciliatio, onis. f. g. Reconciliation.
  • Recorde, or to wytnesse. Testor, aris. Attestor, aris. Tesmoigner, S.

    To call any to recorde. Ad testimonium vocare. Appeller quelqu'vn pour tesmoigner, S.

  • Recorde, or wytnesse. Testis, is. com. ge. Vn tesmoing.

    A true recorde, or witnesse, and worthy of cre­dite. Locuples testis, Grauis testis. Tesmoing ve­ritable, & digne de foy, S.

    Thou art a good recorde, or wytnesse. Tu es op­timus testis. Tu en es bon tesmoing, S

    To haue recordes, or witnesses. Testes ad ali­quam rem habere. Auoir tesmoings. S.

    To bring forth recordes, or witnesses. Testes in aliquem dare, siue edere. Produire tesmongs. S.

  • Recorder. A memoria, Magister memoriae. H.
  • Recorder, or pype so called. Syrinx, gis. foem. gen. Fleute a neuf trous. Pals.
  • Recouer. Recupero, as. Redipiscor, sceris. Redimo, is. Recouurer. S.

    To recouer his good. Suum seruare. Recouurer son bien. S.

    To recouer the losse. Detrimentum sarcire. Re­couurer la perte. S.

    To recouer his honour. Ad delendam priorem ignominiam. Pour recouurer son honneur, S.

    To recouer lyfe. Reuiuescere. Recouurer la vie. S.

    To recouer health. Valere à morbo, Reualesce­re, Recipere sanitatem. Recouurer santé. S.

    He wyll neuer recouer it. Nunquam pol indipi­scet postea. Il ne le recouurera iamais. S.

    To recouer money by some meanes for one. Ef­ficere argētum alicui. Recouurer par quelque moyen argent à aucun. S.

  • Recouer in sute. Tenere caussam. Suet.
  • Recouered. Recuperatus, a, ū. Redemptus, a, ū. Re­ceptus, a, um. Recouuré. S.
  • Recouery. Recuperatio, onis. Reparatio, onis. foe. g. Recouurement., ou recouurance, S.
  • Recourse. Recursus, us. m. g. Recourse, S.

    To haue recourse to some mā for ayde, and suc­coure. Fide & praesidio alicuius vti. Auoir recours à l' aide d' aucun, & à son secours.

    To haue his recourse, & refuge to the Senate. Deuenire ad Senatum. Auoir son recours, & refuge au Senate. S.

  • Recoyle. Demouere gradū, Inclinare acies, Pedem referre, vel reuocare. Recedo, is. Iter retrò ver­tere. Referre gradum, Retrò cedere. Regredior, eris. Se reculér. S.

    To make to recoyle. Gradu mouere, Submoue­re. Faire reculer. S.

  • Recoyle ye. Ite cessim. Reculez vous. S.

    To be recoyled, or driuen back. Dimoueri gra­du. Estre reculé, & repoulcé. S.

  • Recoyling. Recessus, us. Amotio, nis. Abalienatio, nis. foe. ge. Reculement.
  • Recoylynglye. Cessim, Retrorsus, Retrorsum, Re­cessim. Areculons, ou en reculant. S.
  • Recreation. Auocamentum, ti. Deliciae, arum. De­licium, ij. Oblectamen, inis. Oblectamentum, ti. Oblectatio, Refrigerium, rij. Recreatio, onis. Refocillatio, Refectio, onis. Remissio, onis. Lax­amentum, ti. n. g. Recreation. S.
  • Recreation of chyldren. Lusus, sus. m. gen. Recreation d' enfans. S.
  • Recreation whiche one giueth to an other. Iucun­ditas, tis. foem. gen. Recreation q [...]' vn donne à vn au­tre. S.

    To take recreation. Voluptatem capere. Pren­dre recreation. S.

    Take thy recreation in me. Oblectes te in me. Pren ta recreation en moy. S.

  • Recreante, he y t yeldeth him selfe in trial of armes. Dedititius, a, um. Victus in duello.
  • Recreate. Auocare animum, Compono, is. Refrige­ro, as. Reficio, cis. Refocillo, as. Recreo, as. So­lor, aris. Vegeto, as. Oblecto, as. Animum suum ducere, Remittere animum. Recréer. S.

    To recreate him selfe. Dare iucūditati, Relaxa­re. Se recreer. S,

    Sometymes they recreate them selues. Interdū relaxantur. Aucunesfois ils se recréent. S.

    That recreateth the spirites with sighte. Illud animos visu recreat. Cela recree les espritz à le veoir.

  • Recreated to be. Reficior, ceris.
  • Recreatiue, or pleasaunt. Amoenus, a, um. Recreatif, ou plaisant. S.
  • Redde. Punicus, a, um. Ruber, a, um. Rubeus, a, um. Rubens, tis. Rufus, a, um. Rouge. S.

    Very redde. Rubicundus, a, um. Fort rouge. S.

    To becomme redde. Colorem rubicundum tra­here. Deuenir rouge. S.

    To make redde. Dare in ruborem. Faire deuenir rouge. S.

  • Redde bearded mā. Aenobarbꝰ, vel Ahenobarbus, bi. m. g. Barbe rouge. S. It was also the name of a Romayne, whiche had a redde bearde.
  • Redde, called a swart redde. Rubidus, a, um. Plaut.
  • Redde, called a bright redde, shining as fier. Ruti­lus, a, um. Igneus, a, um. Rouge comme feu, reluisante resplendissante. H.
  • Redde chaulke, or redyn. Rubrica, ae. foe. ge. Croye ou terre rouge. H.
  • Redde colour, called a depe redde. Burrum, ri. n. g.
  • Redde grape. Rubella, ae. f. g.
  • Redde ledde, or Synople. Minium Sinopicū. Ru­brica Sinopica, Sinopis, dis. f. g. Sinople. S.
  • Redde oker, or painting, wherewith harlottes doo painte their faces. Purpurissum, ssi. n. gen. Facti­tius color, quo genas fucant mulieres. H.
  • Redde sea. Erythraeum mare.
  • Redde waxe. Miniatula cera, vel rubra. Cire ruge. S.
  • Redde to be. Rubeo, es. Rubesco, scis. Estre rouge. S.
  • Redde to be made. Rubefio, is. Estre fait rouge. Cal.
  • Redde to make. Rufo, as. Rubefacio, is. Rougir, faire rouge. Cal.
  • [Page] Redde to waxe. Rufeo, es. Rubesco, scis. Deue­nir rouge. Cal.
  • Redde gownde, sickenes of yonge children. Stro­phulus.
  • Redde shanke, a byrde. Haematopus. H.
  • Reddyn. Vide Redde chaulke.
  • Rede, or a cane. Arundo, Canna, Calamus. Canne, Roseau. H. Vide Reede.
  • Redned, ruddled. or couloured with redde. Rubri­catus, a, um. Teint de terre rouge. Cal.
  • Rednes. Rubor, ris. m. g. Rougeur. S.

    Full of rednes. Rubicundus, a, um. Plein de rou­geur. S.

    Reddishe, or clarret read. Rubidus, a, um. Sub­rubicundus, a, um. Rougeastre. S.

  • Redeliuer. Rescribo, is. Reddo, is. Redono, as. Re­bailler. S.
  • Redeme. Redimo, is. Redimer. S.
  • Redeme gauge, or paune. Repignero, as. Desgager vn gage. Cal.
  • Redemer. Redemptor, ris. m. g. Redempteur. S.
  • Redeming of a gauge, or paune. Repigneratio. f. g.
  • Redemption. Redemptio, onis. f. g. Redemption. S.
  • Redy. Paratus, a, um. Procinctus, Promptus, a, um. Pronus, a, um. Expeditus, a, um. Explicatus, a, ū. Prest & appareillé. S.

    I am altogether redy. Paratus, vel apparatus sum. Ie suis tout prest. S.

    He is redy. Ad defendendam causam adest. Il est prest. S.

    Wee are redy. Nulla est in nobis mora. Nous sommes prests. S.

    A man redy to doo all that one wyll haue him. Vir in quo vis loco paratus, Omnium horarum homo. Homme prest à faire tout ce qu' on veult. S.

  • Redy at commaundement. Obsequibilis, le. Ob­sequiosus, a, um. Officiosus, a, um. Seruiable. S.
  • Redy, or wyllyng. Alacer, cris, cre. om. ge. Alaigro.
  • Redy money. Numeratum aes. Praesentaneum ar­gentum, Numerata pecunia, Argentum praesen­tarium. Argent comptant. H.

    To paye redy money. Representare pretium rei emptae. Payer argent comptant. S.

    To haue all redy. In numerato habere. Auoir tout comptant, & tout prest. S.

  • Redy, redily, or at hande. Ad manus, In numerato, In promptu, Parate, Prae manibus, Praestò, Sub manu, Promptè. Tout prest. Cal.
  • Redy to be solde. Vendibilis, e. om. g. Vendibile. S.
  • Redy to fall. Procliuis, Succiduus, a, um. Qui cheoit presque. S.
  • Redy to please. Plenus officij. Prest à faire plaisir. S.
  • Redy wytte. Exprompta memoria. Terent.
  • Redy to be, or to beginne to fall. Collabasco, scis. Estre prest ou commencer de cheoir. Cal.
  • Redy, or in a redynes it is. Suppetit, bat. in prōptu est. Cal.
  • Redy to be, and at hand. Adsum, es. Sub manu esse, Ad manum esse. Estre prest & à main. S.

    To haue messengers redye, and at hande. Sub manu tabellarios habere. Auoir messagiers prests, & à main. S.

    To redy to pleade. In procinctu stare, Certa­minique imminere. Estre prest de plaider. S.

  • Redy to be delued, digged, planted, plowed, set, or sowen. Restio, is, iui.
  • Redy to haue. Praesento, as. Quintil.
  • Redy to make. Praeparo, as. Procingo, is. Praester­no, is. Adorno, as, aui. Appareiller, preparer. S.
  • Redy to make an hoste of men. Procingere aciem, vel exercitum.
  • Redely. Paratè, Promptissimè. Prestement. S.
  • Redines to pleasure, and seruice. Obsequium, ij. n. ge. Plaisir & seruice. S.
  • Redines of wytte. Promptitudo, inis. foem. gen. In­geniosite. Pals.

    The redinesse and state of an army. Procinctus, tus. m. g. L'apprest & estate de l'armée. S.

  • Redynes of an army to geue battayle. Procincta classis. Gellius.
  • Redownde. Redundo, as. Redonder. S.

    My grief shall redownd vpon the. Incursabit in te dolor meus. Ma doleur redondera sur t [...]y. S.

  • Redresse, correcte, or to amende. Corrigo, is. Emen­do, as. Recognosco, cis. Retracto, as. Corriger, emē ­der, redresser. S.

    If thou promyse to redresse, or correcte it. Si re­ciperes te correcturum. Si tu promettois de le cor­riger. S.

  • Redressed, or amended. Emendatus, a, um. Corre­ctus, a, um. Emendé. S.
  • Redressing, or mending. Correctio, onis. Emenda­tio, onis. f. g. Emendation, correction. S.
  • Redressour, or mendour. Emendator, oris. Corre­ctor, oris. m. ge. Emendateur, correcteur. S.
  • Reduce. Reduco, cis. Reduire. S.

    To reduce to nothing. Consumere, Ad nihilum redigere. Reduire à neant. S.

    To reduce into poulder. Cogere in cineres. Re­duire en pouldre. S.

    To reduce any thing to memory. Ruminare, vel ruminari, Memoria repetere, Memorare. Re­duire quelque chose à sa memoire. S.

  • Reduce to the firste, or olde state. Antiquo, as. Cic.
  • Reede. Arundo, inis. Calamus, mi. Canna, ae. Feru­la, ae. Tubulus, li. m. g. Roseau. S. Et Cannitius, a, ū. Arundineus, a, um. Of reede. De roseau. S. Et Arū ­dinaceus, a, ū. Semblable à roseaux. Like to reedes.
  • Reede doole, or place where reedes grow. Arundi­netum, ti. Cannetum, ti. n. ge. Lieu ou croissent les roseaux. S.
  • Reede, or wheet straw. Calamus, mi. m. ge. Roseau, ou tuyau de blé. S.
  • Reedifie, or repayre. Instauro, as. Restauro, as. Refi­cio, is. Restituo, is. Restaurer. S.
  • Reedifying. Instauratio, onis. f. g. Restauration. S.
  • Refection. Refectus, tus. Refectio ciborū. Refection.
  • Referre. Refero, rs. Referer. S.
  • Referred to some thinge, or hauing relation to a thing going before. Relatiuus, a, um.
  • [Page] Reflowe, or flowe againe, or backwarde. Redun­do, as. Refluo, is. Recouler. S.
  • Reformation. Reformatio, nis. foe. g. Censura, Sub­scriptio censoria. Reformation. S.
  • Reformations. Emendatrices iurisdictionis solutae constitutiones. Reformations. S.
  • Reformer. Reformator, ris. m. g. Reformateur. S.

    Reformer of maners, and of the gouernaunce of a commune wealthe. Censor, oris. mas. ge. Vn reformateur de meurs & de la police. S.

  • Reforme. Reformo, as. Vertere in meliorem sta­tum. Reformer. S.

    To refourme iustice. Iuris dicendi rationem in meliorem statum vertere. Reformer la iustice. S.

  • Reforme a negligence with a better diligence. Ta­lum reponere.
  • Refrayne. Cohibeo, es. Comprimo, is. Contineo, es. Reprimo, is. Sustineo, es. Refraeno, as. Re­freindre. S.

    To refrayne, and moderate him selfe. Cohibere se. Se refreindre, & moderer. S.

    To refrayne his anger, and wrath. Iras cohibe­re, vel comprimere, Iram reprimere, Irae mode­rari, Iram fraenare, Iracundiam cohibere, vel cō ­tinere. Refreindre son ire & courroux. S.

  • Refraine from anger. Temperare irae.
  • Refrayne from brybery. Abstinere manus alieno.
  • Refrayne from ill speache. Compescere linguam, Linguae temperare. Garder sa langue de dire quel­que mal. S.
  • Refrayned. Cohibitus, a, um.
  • Refreshe. Redintegro, as. Refrigero, as. Reficio, is. Refocillo, as. Refreschir. S.

    To refreshe the memorie. Memoriam reficere, vel renouare. Refreschir la memoire. S.

  • Refresh, or to renew. Integro, as. Nouo, as. Innouo, as. Renouo, as. Renouello, as. Regenero, as. Re­frico, as. Renouueler. S.
  • Refreshe, or renewe any olde thyng. Interpolo, as. Renouueler quelque chose vieille. S.
  • Refreshed, or renewed. Interpolis, e. Interpolus, a, um. Renouuelé. S.
  • Refreshing. Recreatio. Vide Recreation.
  • Refreshing, or renewing. Renouatio, onis. Redin­tegratio, onis. f. g. Renouellement. S.
  • Refreshing, or renewing of olde thinges. Interpo­latio, onis. foe. ge. Renouuellement de vieilles choses. S.
  • Refuge. Diffugium, ij. Perfugium, ij. Profugium, ij. Refugium, ij. Subsidium, dij. n. g. Refuge. S.

    To haue the Senate for his refuge. Deuenire ad senatum. Auoir son refuge au senat. S.

    Thy campe was a refuge, and place of sauftie for all the worlde. Fugae portus erat in tuis ca­stris, & subsidium salutis in tuo exercitu. Ton camp estoit le refuge & lieu de sauueté à tout le monde. S.

  • Refusable, or worthy to be refused. Recusàbilis, le. Aspernabilis, le. om. ge. Refusable, S.
  • Refusall. Detectatio, Recusario, Renutus, us. Re­pulsa, ae. foe. ge. Refuz. S.
  • Refuse. Auersor, tis. Recuso, as. Renuntio, as. Re­pudio, as. Respuo, is. Abnego, as. Aspernor, aris. Refuser.

    To refuse to doo any thing. Fastidire, Diffuge­re, Refugere, Negare. Refuser à faire quel (que) chose.

    To refuse to take, or deliuer. Abnuere. Refuser à prendre, ou à bailler. S.

    To refuse, & deny with making a signe, or nodde with the head. Renuere. Refuser & nier en faisant signe de la teste. S.

  • Refuse a Iudge. In iudicem non consentire, Iudi­cem non retinere, vel reijcere. Cic.
  • Refuse a woman for lawefull causes. Repudio, as. Repudier. Cal.
  • Refuse, or to renounce for his childe, as the father doth the sonne. Abdico, as. Renoncer pour enfant. S.

    Not to refuse the offer. Conditione vti, Condi­tionem accipere. Ne refuser point l'offre. S.

    To refuse an othe offered. Oblatum iusiurandū recusare, & respuere. Refuser vn serment deferé. S.

  • Refuse office. Deponere magistratum. Caesar.
  • Refuse, or repugne. Aduersor, aris. Repugner. S.
  • Refuse, or sifting of corne. Excretum, ti. neut. gen. Criblure. S.
  • Refuse of a house newe swept. Quisquiliae, arum. f. gen. Les baliures de la maison. S.
  • Refuse or dust of sawed wodde. Scobs, bis. foe. ge. Siceure, limure, limaille. H.
  • Refuse, and drosse of tried mettall. Scoria, ae. foe. ge. L'escumée & l'ordure du metal. H.
  • Refuse of waxe. Metys, Purgamentum cerae. Cal.
  • Refused. Spr [...]us, a, um. Refusé. S.

    To be refused. Ferre, vel referre repulsam, pati, vel accipere repulsam. Estre refusé. S.

    He that flieth and refuseth to do any thing. De­trectator, oris. mas. gen. Qui fuit & refuse de faire quelque chosé. S.

  • Refuse often. Abnuto, as, aui. Refuser souuent. S.
  • Refusing. Aspernatio, onis. Recusatio, nis. foem. ge. Refus. S.
  • Refutation. Refutatio, onis. Confutatio, onis. f. ge. Refutation. S.
  • Refute. Refuto, as. Confutare, Eleuare authorita­tem alicuius. Refuter. S.
  • Regarde, or to marke. Aspicio, is. Cerno, is. Tueor, eris, Intueor, eris. Respicio, cis. Video, es. Capes­sere aliquid oculis, vel vsurpare. Regarder. S.

    To regarde any thing litle. Paruipendere. Tenir peu de compte de quelque chose. S.

    To regarde one. Aliquem respicere. Faire compte d'aucun. S.

    Not to regarde one. Abijcere aliquem, Nihili facere. Ne tenir compte d'aucun. S.

    Not to regarde the lawe. Legem transire. Ne te­nir compte de la loy. S.

    Not to regarde him selfe. Abijcere se, at (que) pro­sternere. Ne tenir compte de soy. S.

    Not to regarde a thinge. Nihili facere, Re­spuere, Nullo loco numerare. Ne tenir compte de quelque chose. S.

  • Regarde before what shall followe. Praecaueo, es. [Page] Regarder deuant.
  • Regarde earnestly. Contueor, eris. Aspecto, tas. Re­Regarder firme & fichiement. S.
  • Regarde firmely, and attentiuely. Oculis intentis contemplari, Obtueri, Obtui, Spectare, Inspe­ctare. Regarder fermement▪ & attentiuement. S.
  • Regarde nothing. Pēsi nihil habere, Vacare nihilo.
  • Regarde, or to esteame. Liceo, es. Vide Esteme.
  • Regarde, hede, or respecte. Cura, ae. Obtuitus, us. Obtutus, us. Pensum, si. Ratio, onis. Respectus, us. Aspectus, us. Conspectus, tus. Despectus, tus. Prospectus, tus. Contuitus, tus. Intuitus, tus. m. ge. Regarde ou regardure. S.
  • Regarded to be, or had in estimation. Cenceri.
  • Regarding no vayne glory. Remotus inani laude.
  • Regeneration. Regeneratio, onis. f. g.*.

    To regenerate. Regenero, as. Regenerer. Cal.

  • Regenerated. Regeneratus, a, um.
  • Regiment of a publique wealth. Gubernatio, onis. Magisterium, ij. Moderatio, onis. Rectio, onis. Regimen, inis. n. g. Regime, ou gouuernement. S.
  • Region. Regio, onis. Orbis, is. Ora, ae. Tractus, tus. Terra, ae. f. g. Region. S.
  • Region very wyndy, or full of wynde. Ventosa re­gio. Region plein de vent. S.
  • Regions not inhabited. Cultu vacantes regiones, Inhabitabiles regiones. Regions qui ne sont point habitées. S.
  • Region by region, or by euery region, or coast. Re­gionatim. Par regions. Cal.
  • Registrary. Commētarius, ij. Registrarius.*Scrip­tuarius, rij. m. g. Qui tient le registre. S.
  • Register. Liber, Librarium, Breuiarium, Codex ra­tionarius, Ephemeris, Commentarius vel Cō ­mentarium, rij. n. g. Vn registre. S.
  • Registre of sale of thinges. Tabulae auctionariae. Cic. Le registre de la vēdition, la tablette du vendeur.
  • Register of an appointement made betweene the parties or their proctours. Syngrapha edicti. Le registre d' vn appoinctement, faict entre les parties ou leurs procureurs. S.
  • Register of the gaole. Ratio carceris vel custodia­rum. Bud. Le registre de geole. S.
  • Registers, or papers iournall. Tabulae, Perscrip­tiones, Regesta, Breuia, Calendaria, Rationes. Registres, papiers iournaulx. S.
  • Registres of plees, actes, and expeditions of the courte. Libri actorum curiae, Ephemeris Curiae, Acta diurna Curiae, & Annales, Actorum curiae libri. Bud. Les registres des plaidoyez, actes & expe­ditions de la cour. S.
  • Registre, or to enrolle. Ascribo, is. Conscribo, Per­scribo. * In literas publicas referre, vel perscri­bere, Regerere, In commentarios vel in cōmen­tarium referre. Enregistrer. S.
  • Registred, or enrolled. Ascriptus, a, ū. Ascriptitius, a, um. Perscriptus, ta, tum. Enregistré. S.
  • Regratour. Propola, ae. m. g. Regratier. H
  • Regular, or vnder rule. Regularis, e. Canonicus, ca, cum. Regulier. S.
  • Rehersall. Repetitio, onis. Iteratio, onis. foe. ge. Re­petition de quelque chosé. S.
  • Reherse. Edissero, ris. Memoro, as. Subijcio, cis. Vi­de. Recite, and Repeate.
  • Reherse againe. Repeto, tis. Repot [...]r. S.
  • Reherse deposition of witnes. Re [...]ocare testes.
  • Reherse, or to repeate one thing oftē. Inculcare, Ca­nere siue cantare aliquid alicui. Repeter & redire souuent vn [...] mesme chose. S.
  • Rehersed agayne. Repetitus, a, um. Repeté. S.
  • Rehersing. Vide Rehersall.
  • Reiecte. Explodo, is. Reijcio, cis. Respuo, is. Supplo­do, is. Aspernor, Excludo, dis. Reiecter. S.

    To reiecte ones opinion. Sententiam alicuius expellere. Reiecter l'opinion d'aucun. S.

    To reiecte a thing by disdayne, or contemning. Fastidire, Naufeare, Respuere. Reiecter quelque chose par desdain ou contemnement. S.

  • Reiected. Explosus, a, um. Reiectus, a, um. Exclusus, sa, sum. Reiecte. S.
  • Reiection Reiectio, onis. f. g. Reiectement. S.
  • Reike, or smoke. Fumus, mi. m. g. Fumée. S.
  • Reike or vapoures of the earth. Vapor, ris. mas. ge. Fumée de terre. S.
  • Reike, or stacke of corne, or haie. Meta, ae. foem. gen. Monceau de blé ou de foin. S. Vn tas de blé. Pals.
  • Reioyce. Gaudeo, es, uisus, sum. Laetor, aris. Dare se iucunditati, Exhilerare se, Hilerascere, Exhile­rastere, Laetitia se afficere. S'esioui [...]. S.
  • Reioyce after victory Triumpho, as. Te [...]empher. S.

    To reioyce of some thinge. Laetitiam ex re ali­qua capere. S'esiouir de quelque chose. S.

    To reioyce by hym selfe. Gaudere in sinu. S'esiouir à par soy. S.

    To reioyce at an others ill. Voluptatem malis alienis capere. S'esiouir du mal d'autruy. S.

  • Reioyce of the happe and prosperitie chaunced to one, or to our selues. Gratulor, aris. Grator, ta­ris. S'esiouir du bien & prosperité aduenue à aucun, ou à no [...] mesmes. S.
  • Reioyce with countenaunce, or gesture. Plaudo, is.
  • Reioyce with other for good fortune. Congratu­lor, aris. Congratuler. S.
  • Reioyce, and to singe for ioye. Ouo, as. S' esiouir & chanter de ioye. S.
  • Reioyce very muche. Exulto, as. Praegestio, is. Or to leape for ioye. Saulter de ioye. Cal.
  • Reioysing. Gratulatio, onis. f. g. Esiouissance. S.
  • Reioysing. Gaudēs, tis. Ouans, tis. part. S'esiouissant.
  • Reioysing with other for good fortune. Congratu­latio, onis. foe. ge. Congratulation. Cal.
  • Reise. Vide Rayse.
  • Reiteration. Redintegratio, onis. f. g. Iteratio, onis. Reiteratio, onis. f. g. Reiteration. S.
  • Reiterate. Redintegro, as. Integro, as. Itero, as. Re­itero, as. Reiterer. Cal. Recommencer. S.
  • Reke wede of the sea, brought vp with the flowde. Vlua, ae. foe. ge.
  • Relation. Relatio, onis. f. g. Relation. S.
  • Relatiue, or whiche hath relation to a thinge pre­ceading. [Page] [...] [Page] [...] [Page] Relatiuus, a, um.
  • Rele, instrument of huswyfry. Alabrum, bri. Gir­gillus, li. R [...]mbus Rouet à filer, deuydoir. H.

    To rele yarne. Filum traducere.

  • Rele, or to stagger, as dronken mē, or sicke folkes doo. Ti [...]ub [...], a [...]. Chanceler. S.
  • Release, or a releasing. Laxamentum, ti. Laxatio, o­nis. Remissio, onis. f. g. Relasche. S.

    To release. Dimitto, is. Laxo, as. Relaxo, as. Re­mitto, is. Relascher. S.

  • Release his righte, interest, or tytle. Ius alteri re­mittere, De suo remittere, Concedere de iure suo. Relascher de son droict. S.
  • Relente, or to waxe gentle and tractable. Se ad le­nitatem dare. Se rendre doulx & tractable. S.
  • Relente, and to yelde him selfe into the safegard & power of an other. Contribuere se alicui, Con­cedere in ditionem alicuius, In fidem ditionem­ue se sua (que) tradere, Permittere se fidei, vel in fi­dem & potestatem alicuius, Permittere se in di­tionem alicuius. Se rendre a aucun & mettre en sa sauuegarde & puissance. S.
  • Relente, or to melte as waxe and suche lyke dothe. Liqui, Liquere, Liquescere, Colliquescere, Eli­quescere. Se fondre. S.
  • Relented. Fluidus, a, um.
  • Reling, or s [...]aggering. Titubatio, onis. Titubantia, ae. foe. ge. Chancellement. S.
  • Releafe, or broken meate. Fragmen, inis. Fragmen­tum, ti. neut. ge.
  • Reliefes, or that remaynes of supper, or dinner. Reliquiae coenae vel prandij. Le reliefs, ou demou­rant du souper ou disner. S.
  • Reliefe, succour, or ayde. Suppetiae, & suppetias in Accusatiuo. Relief, secours, aide. Cal.
  • Relieue, or to succour. Suppetior, ris. Vide succour.
  • Religion. Religio, onis. f. ge. Religion. Pals.
  • Religion, or profession of religion. Hierodulia, ae. foe. ge. Bud. Religion, profession de religion. S.

    Diuers religions. Aliae atque aliae religiones. Diuerses religions. S.

  • Religiouse. Pius, a, um. Religiosus, a, um. Religieux.
  • Religiously. Pi [...], Religiosè. Religieusement. Cal.
  • Relinquyshe. Relinquo, is. Remitto, tis. Relinquer. S.
  • Relinquyshed or lefte. Relictus, a, um. Laissé. Cal.
  • Relicques. Reliquiae, arum. foe. ge. Reliques. S.
  • Remayne, or to be ouerplus. Reliquum esse, Re­sto, as. Supersum, es. Rester. S.
  • Remayne, or to byde behynde. Remanere, Subsi­dere. Demeurer deriere. S.
  • Remayning, or bydeing. Remansio, onis. foem. gen. Demeure. Cal.
  • Remedie. Remedium, ij. Salus, tis. Medicina, ae. f. g. Remede. S.
  • Remedy against any il. Absolutorium alicuius ma­li. Remede contre quelque mal. S.
  • Remedy against vices. Cautio vitiorum. Remede cō ­tre les vices. S.
  • Remedy against poyson. Amuletum, ti. n. g.
  • Remedy, or a medicine. Medela, ae. foem. gen. Me­dicina, ae. foem. gen. Medicine. Cal.

    To remedy. Remedium vel medicinam adhi­bere, Remedium facere, Mederi, Medicari. Re­medier. S.

  • Remedies for sicke folke. Praebia, orum. Varr. lib. 6. De ling. latin.
  • Remedies that put awaye griefe. Anodma. Cal.
  • Remembraunce, or memory of the mynde. Memo­ria, ae. Recordatio, onis. foe. ge. Souuenaunce. S.

    The remembraunce of him perceth my harte. Effodit illius memoria pectus meum. La souue­nance de luy me creue le cueur. S.

    The remembraunce of him goes neuer out of my minde. Nunquam ex animo meo discedit il­lius memoria. Iamais i [...] ne pers l [...] souuenance de luy. S.

  • Remembraunce of a thing. Memoratus, us. Memo­ratio, onis. foem. gen. Memoire. Cal. Et Monitio, onis. Monitus, us. Putting in remembraunce. Ammonition. Cal. Admonition.
  • Remembrance of a thinge forgottē, or y e callinge a thing into mynde. Reminiscētia, ae. foe. g. Reuo­catio alicuius rei in mentem.
  • Remembraunce perfecte and sure. Tenacissima memoria.
  • Remembraunce worthy. Memorabilis, e. Digne de memoire. Cal.
  • Remembrauncer. Monitor, oris. m. g. Amonnesteur.

    To remembre. Commeminere, Cōmeminisse, Commemoro, as. Memini, sti. Memoro, as. Re­cognosco, scis. Recolo, is. Reminiscor, sceris. Re­comminiscor, sceris. Recogito, as. Recordor, a­ris. Repeto, tis. Retinere memoria, Subire ani­mum, In memoriam regredi, vel redire. Memo­ria repetere, Memoria tenere. Se souuenir. S.

  • Remember ye. In memoriam redite, repetite, A­nimis ac memoria tenetote, Veniat vobis in mē ­tem. Souuienne vous. S.

    I remember. Redit animo, Subit animum, vel mentem, Animum memoria subit, Subit me­moria, vel recordatio, Habeo in memoria, Venit in mētem, Memoria memini, Memoria est, Suc­currit mihi, Recordor. Il me souuient. S.

    To put in remembraunce. Memoriam afferre, Subijcere, Reducere in memoriam, In memo­riam redigere. Faire souuenir. S.

    The one makes me to remember th'other. Oc­currit mihi aliud ex alio. L'vn me fait souuenir de l'autré. S.

    I remembre that. Illud mihi occurrit. Il me sou­uient de cela. S.

    I remembre very well. Probè memini. Il me sou­uient fort bien. S.

    Whiche remembreth. Recordans, tis. Memor, ris. om. ge. A qui il souuient. S.

  • Remission. Remissio, onis. f. g. Remission. S.
  • Remission of any euill deede. Impunitas, atis. foe. g. Remission de quelque malfaict. S.

    He demaundeth remission, or forgeuenesse. Sup­plicatum venit, auxilium capiti & fortunis suis [Page] petens. Il demande remission. S.

    To obtayne remission. Assequi impunitatem. Obtenir remission. S.

  • Remit. Remitto, is. Remettre. S.

    To remitte the payne. Concedere impunitatē. Remettre la peine. S.

    To remitte, and pardone. Eximere noxae, & gra­tiam [...]eatus facere. Remettre & pardonner. S.

    I remitte, or forgeue him for your sake. Meam animaduersionem, & supplicium quo vsurus erā in eum quem cepissem, remitto tibi & cōdono. Ie luy remes pour l'amour de toy. S.

  • Remitted. Remissus, a, um. Remis. Cal.
  • Remnant of any thing. Reliquiae, arum. Residuum, Quod super est. Le remanent de quelque chose, le de­mourant. S.
  • Remorse of conscience. Morsus & contractiunculae animi. Remors de conscience. S.
  • Remoue. Amoueo, es. Depello, is. Dimoueo, es. Discutio, is. Moueo, es. Relego, as. Remoueo, es Resoluo, is. Reuoluo, is. Commoueo, es. Remuer, remouuoir. S.

    To remoue an armie from one place to an o­ther. Declinare agmen aliquò, Transmouere. Remuer vne armée d'vn lieu en autre. S.

    To remoue it selfe continually, and swiftely. Palpitare. Se remuer continuellement, & vistement. S.

  • Remoue a campe, or siege. Soluere obsidione. Plin.
  • Remoue farre of. Elongo, as. Submoueo, es. Esloingner. S.
  • Remoue from one place to an other. Demigro, as. Migro, as. Trāsmoueo, es. Remuer d'vnlieu en autre
  • Remoue with muche payne. Amolior, iris. Remuer auec grande peine. S.
  • Remoued. Remotus, a, um. Remué. S.
  • Remoued from one place to an other. Transmotus, a, um. Remué d'vn lieu en autre. S.

    Lande remoued. Emota terra. Terre remuée. S.

    Whiche is not remoued. Immotus, a, um. Qui n'est point remué. S.

  • Remouing. Commotio, onis. Motio, onis. Demo­tio, onis. f. g. Remuement. S.
  • Rendre. Reddo, is. Redono, as. Retribuo, is. Resti­tuo, is. Rendre. S.

    To rendre, or yelde him selfe to some man. Con­tribuere se alicui, Concedere in deditionem ali­cuius, In fidem deditionemue se suaue trade­re, Permittere se fidei, vel in fidem & potestatem alicuius, Permittere se in deditionem alicuius. Se rendre à aucun. S.

    To rendre, or requite the lyke. Par referre, Pa­ria facere, Parem gratiam referre, Par pari re­ferre. Rendre la pareille. S.

    To render a reason why. Rationem subijcere. Rendre raison pourquoy. S.

    To rendre, or yelde the fortresse to the enemies. Prodere arcem hostibus. Rendre la fortresse aux ennemis. S.

    To rendre him selfe as vanquished. Palmam dare. Se rendre comme vaincu. S.

    To rendre thankes▪ Gratias agere, Habere gra­tes. Rendre graces. S.

  • Rendre thankes, Gratulor, aris. Rendre grace, re­mercier. S.

    To render, or yelde to the enemie. Facere dedi­tionem ad hostem, Subire deditionem. Se rendre à l'enne [...]i. S.

  • Rendred. Redditus, a, um. Redonatus, a, um. Rend.
  • Rendring. Redonatio, onis. Redditio, onis▪ foe. gen. Rendem [...]t. S.
  • Rendred, or yelded. Deditus, a, um. Liu.

    Whiche is rendred, or yelded to the mercie of an other. Dedititius, a, um. Qui s' est r [...]ndu à la merci d'vne autre. Cal.

  • Rendring of thanckes. Gratiarum actio, Gratula­tio, Eucharistia. Re [...]erciement, action de graces. S.
  • Rendryng, or yelding of him selfe to some bodye. Deditio, onis. f. g. Qu [...]nd on se rend a aucun. S.
  • Renewe. Interpolo, as. Integro, as. Instauro, as. Re­dintegro, as. Reficio, cis. Refero, rs. Renouo, as. Reparo, as. Restauro, as. Restituo, is. Nouo, as. Innouo, as. Renouello, as. Regenero, as. Refri­co, as. Ren [...]uueller. S.

    To renewe, or refreshe a griefe, woūde, or sore, Vulnus refricare, vel redulcerare. Renouueler, ou refreschir vne playe. S.

    To waxe newe. Recrudesco, cis, dui. Se renou­ueler. S.

    This euel waxeth new. Hoc malum integrascit. Ce mal se renouelle. S.

    To renewe an accusation. Rem repetere. Re­nouueller vne accusation. S.

    To renewe, or take in hand againe an olde pro­cesse. Litem intermissam longo inueruallo repe­tere. Renouueler, ou reprendre vn vieil proces. S.

  • Renewed. Interpolis, e. Interpolus, a, um. Renouuelé
  • Renewed to be. Integrasco, scis. Reficior, eris. Estre renouuelé. S.
  • Renewing. Instauratio, onis. Renouatio, onis. Re­dintegratio, onis. f. g. Renouuellement. S.
  • Renewing of olde thinges. Interpolatio, onis. f. g. Renouuellement de vieilles choses. S.
  • Renging siue. Excussorium vel rarū cribrū, Incer­niculū, li. n. g. Sas a sasser la grosse farine. S.
  • Renowme. Celebritas, tis. Claritas, tis. Fama, ae. Gloria, ae. Nomen, inis. Claritudo, inis. Opinio, onis. f. g. Renom, ou renoumée. S.

    A man of renowme. Luculentus homo. Vn hōme de renom. S.

    To get renowme. Assequi nomē. Acquerir renom.

    Whiche is renowmed. Clarus, a, um. Famosus, a, um. Famigeratus, a, um. Gloriosus, a, um. In­clytus, a, um. Nominatus, a, um. Celeber, a, um. Nobilis, le. om. ge. Qui est renommé. S.

    A renowmed aduocate. Causidicus in patroci­nijs, atque in officijs forensibus celeberrimus. Vn aduocat renommé. S.

  • Renowmed to be, or of great brute, or fame. Cele­bresco, scis. Celebris fio. Estre renommé. Cal.
  • Renowmles, or without renowme. Ignominis, e. [Page] Ignominiosus, a, um. Ignobilis, le. Inglorius, a, um. Qui est sans renommée. S.
  • Renounce. Abijcio, cis. Abrenuntio, as. Eiu [...]o, as. Renuntio, as. Renoncer. S.

    To renounce, or refuse one for his childe. Abdi­co, as, aui. Renoncer pour enfant. S.

    To renounce, or forsake his sonne in lawe. Ge­nerum abdicare. Renoncer aucun à gendre. S.

    To renounce, or forsake the frendship of some body. Amicitiam alicui renuntiare. Renoncer à l' amitié l'aucun. S.

    To renounce the pompe of the worlde. Eiurare mund fastum. Renoncer aux pompes du monde. S.

  • Renouncing. Eiuratio, onis. Abdicatio, onis. foe. ge. Renoncement.
  • Rent, or yearely pension. Vectigal, lis. Pensitatio annua, Exagoga, ae. f. g. Rente. S. Et Vectigalis, le. om. ge. Whiche oweth rent. Qui d [...]it rent. Cal.

    To sease rentes vpō landes, or enheritage. Prae­dia oppignerare annua peusitatura. Constituer rentes sur les heritages. S.

    A house whiche oweth rente. Vectigalis domus. Maison qui doibt rente. S.

    To liue by his rentes. Subsidijs patrimonij se sustentare. Viure de ses rentes. S.

    A man very ryche in rentes. Homo egregiè prae­diatus. Homme bien renté. S.

  • Rente, & to teare in peces. Dilacero, as. Dilanio, as. Excarnifico, cas. Lacero, ras. Rado, is. Vellico, as. Concerpo, is. Discerpo, is. Scindo, is. Abscindo, is. Descirer, & mettre en pieces. S.
  • Rent with the teathe. Lancino, as. Plin.
  • Rente, or torne. Dilaceratus, Dilaniatus, Lacerus, a, um. Ruptus, a, um. Scissus, a, um. Abscissus, a, ū. Laceratus, a, um. Dilaceratus, a, um. Desciré. S.
  • Rente, or torne clothes. Lacides, dum.*
  • Rente with teathe. Lancinatus, a, um.
  • Renting, or tearing. Laniatus, tus. Laceratio, onis. foe. ge. Descirement. S.
  • Repaye. Resoluo, is. Repayer. S.
  • Repayment. Resolutio, onis. f. ge. Repayement. S.
  • Repayre, accesse or a going to a place. Accessus, us. Aditio, onis. foe. ge. Plaut. Accez. S.
  • Repayre, or to amende. Instauro, as. Reparo, as. Re­sarcio, cis. Restituo, is. Sarcio, cis. Reficio, cis. Reconcinno, as. Reparer. S.

    To repayre a house. Domum restituere, Recō ­cinnare, Aedes reficere, Instaurare, Resarcire. Raccoustrer vne maison. S.

  • Repayre to a place. Diuersor, aris. Cic.
  • Repairer, or a mender of a thing. Reparator, toris. Refector, toris. m. g. Reparateur. S.
  • Reparation. Instauratio, onis. f. g. Reparatio, onis. foe. ge. Reparation. S.
  • Reparation of houses, or other places. Sartum te­ctum, vt Sarta tecta tueri. Mart. To kepe in re­parations.
  • Reparations of the temples. Sarta tecta templo­rum. Les reparations. S.
  • Reparing. Illustramentum, ti. n. g. Reparement. S.
  • Repe. Demeto, tis Meto, is, tij, vel ssui. Vide reape.
  • Reper. Messor, ris. m. g. Moissonneur. S.
  • Reping. Messio, onis. f. g. Moissonnement. S. Messo­rius, a, um. Pertaining to reaping.
  • Reping tyme, or haruest. Messis, sis. Vide Haruest.
  • Repeale. Antiquo, as. Repello, is, puli. Rescindo, is. Abolir, mettre a neant. S.
  • Repeale, or dissolue a lawe. Abrogo, as. Refigere legem, vel statuta. Abolir. S.
  • Repealing of a custome, or lawe. Abrogatio, onis. foe. ge. Abolissement. S.
  • Repeate. Recolo, is. Renarro, as. Repeto, tis. Retra­cto, as. Repeter. S.

    To repeate, and saye one thing often. Inculcare, Canere siue cantare aliquid alicui. Repeter & re­dire souuent vne mesme chose. S.

  • Repeate olde sorowes. Ruminare actos dolores, vel praeteritas aegritudines, vel lapsas molestias.
  • Repeated. Repetitus, ta, tum. Repeté. S.
  • Repetition of any thing. Repetitio, onis. foe. ge. Re­petiton de quelque chose. S.
  • Repetition. Anacephalaeosis. Quint. lib. 6. cap. 1.
  • Repell, or to put backe. Repello, lis. Repoulser. S. Vi­de Repulse.
  • Repente. Poeniteo, es. Poenitentiam agere, Pigere. Soy repentir d' auoir faict quelque chose. S.

    He repenteth. Eum poenitet. Il se repent. S.

  • Repentaunce. Poenitentia, ae. foe. ge. Repent [...]nce. S.
  • Replenishe. Repleo, es. Expleo, es. Suppleo, es. Remplir. S.
  • Replenishe, or to fill the spirites with pleasures. Perfundere animos suauitate. Remplir les espris de doulceurs. S.
  • Replenyshe, or to fill with ioye. Perfundere homi­nem voluptate, vel laetitia. Remplir de ioye. S.
  • Replenished. Praeditus, a, um. Repletus, a, ū. Rempli.
  • Replenished with ioye. Gaudio delibutus.
  • Replenishing, or filling. Expletio, onis. foe. ge. Rem­plissement. S.
  • Repleuy, or to redeme cattell, or distresse. Repig­nero, as. Desgager. S. And he that dothe repleuy cattell. Repignerator, ris. m. g.
  • Repleueing, or redeming of a gage or pledge. Re­pigneratio, onis. f. g. et Formula repigneratitia. The action of a repleuy.
  • Replication. Refutatio, Replicatio, onis. foe. g. Re­plique. S. A reply.
  • Replication, or vnfolding of a thing. Replicatio, onis. foem. gen. Repli. S.
  • Replie. Refuto, as. Replico, cas, cui. Refero, fers. Repliquer. S.
  • Reporte. Nunciatio, Relatio, Renunciatio, onis. Reportatio, nis. f. g. Rapport.

    To reporte. Reporto, as. Nuntio, as. Refero, rs. Renuntio, as. Affero, ers. Rapporter. S.

  • Reporte, and to tell to one. Afferre ad aliquē. Rap­porter & dire à aucun. S.
  • Reporte, or to tell vayne thinges to some man. Fer­re vana ad aliquem. Rapporter choses vaines à quel­qu' vn. S.
  • [Page] Reporte him selfe to one. Ad arbitrium alicuius re­ferre. Se rapporter à aucun. S.

    I reporte me to you. Vestrum est iam consiliū, Vos videritis. Ie m'en rapporte à vous. S.

    I report me to hym. Ipse viderit. Ie m' en rapporte à luy. S.

    I reporte me to the iudgement of others. Alio­rum sit iudicium. Ie m' en rapporte au iugement des autres. S.

    I reporte me to any man. Cedo quemuis arbi­trum. Terent.

    To reporte him selfe to the courte. Rem totam curiae permittere, Dicere se in authoritate curiae futurum, si quid constituere velit. Se rapporter à la court. S.

  • Reporte ill. Infamo, as. Obloquor, eris. Obtrecto, as. Mesdire d'aucun. S.
  • Reporte muche in fewe wordes. Strictim referre.
  • Reporter of lyes. Falsidicus, ca, cū. Falsiloquus, a, ū.

    A faulse reporter. Criminator, toris. m. ge. Faulx rapporteur. S.

  • Reporter of ill newes. Obnuntiator, toris. mas. gen. Rapporteur de mauuaises nouuelles.

    An ill reporter, or detracter. Obloquutor, oris. m. g. Mesdisant. S.

  • Reporters of newes. Rumorum exceptores. Bud. Rapporteurs de nouuelles. S.
  • Repose, or reste. Quies, Requies, iei. foe. ge. Repos. S.
  • Repose, or to reste him selfe. Quiescere, Conquies­cere, Acquiescere, Requiescere, Otiari, Otio se dare, In otio considere, Feriari, Vacuum tempus laboris dare sibi, Frui quiete, Capere quietem. Se reposer. S.
  • Repose. Repono, is. Vt spem suam in aliquo repo­nere. Liu. To repose or put his truste in one.
  • Repository, or place to laye vp thinges in. Theca, Repositorium, rij. n. g. Repositoire. S.
  • Repositorye for instruments, and wrytings. Ta­bularium, rij. n. ge.
  • Repository for medicines, or spyces. Narthecium, cij. Cic.
  • Reprehende. Reprehendo, is. Accuso, as. Reprendre. S
  • Reprehende one of, or for a faulte. Arguere, Coar­guere, Capere, Redarguere, Improbare, Incre­pitare, Incusare, Reprehendere. Reprendre aucun de quelque faulte. S.

    To reprehende a vice. Notare vitium aliquod. Reprendre quelque vice. S.

  • Reprehende one earnestly, & sharpely. Adiurgare, Increpare, Aliquem inclamare, Obiurgare, Re­prehenfare, Verbis vehementioribus aliquem prosequi. Reprendre fort aucun, & asprement. S.
  • Reprehende, or to take a fugitiue. Fugitiuum re­prehendere. Reprendre aucun qui s' en fuit. S.
  • Reprehended, or taken agayne. Receptus, ta, tum. Resumptus, ta, tum. Reprins. S.
  • Reprehended of some faulte. Argutus, ta, tum. Re­dargutus, ta, tum. Coargutus, ta, tum. Captus, ta, tum. Reprehēsus, sa, sum. Reprins de quelque faulte.
  • Reprehender, or one that doth reprehende. Captor, toris. Reprehensor, oris. m. g. Repreneur. S.
  • Reprehension, pulling backe, reproche, or reproffe. Reprehensio, onis. f. g. Reprehension. S.
  • Represent, or to be lyke. Praesto, as, stiti. Repraesen­to, as. Exhibere, Imaginem reddere, Formam a­licuius gerere, Imaginem alicuius ferre, Effigiē alicuius gerere. Representer. S.
  • Represente the office of a Iudge. Induere vices iudicis.
  • Representation. Representatio, onis. foem. gen. Re­presentation. S.
  • Reprie, or to delaye execution. Amplio, as. vt Am­pliare reum. Cicer.
  • Repried. Ampliatus, a, um.
  • Reprying. Ampliatio, onis. f. g.
  • Reproche, reproffe, or blame. Contumelia, ae. Cri­minatio, Conuitium, Dedecus, coris. Exprobra­tio, Ignominia, ae. Iniuria, ae. Macula, ae. Nota, ae. Opprobrium, Probrum, bri. Reprehensio, onis. Obiectatio, onis. Compellatio, onis. Reproche. S.

    A knight without reproche, or rebuke. Eques si­ne exceptione laudatus. Cheualier sans reproche. S.

    To saye a thyng to one by, or in reproche. Pone­re alicui aliquid loco maledicti & contumeliae Dire quelque chose à quelqu'vn par reproche. S.

    To obiecte for, or in reproche. Obijcere aliquid crimini, vel in loco criminis, Obijcere vt pro­brum. Obijcer pour reproche. S.

  • Reproch of a ciuil personage drowned in prodiga­litie. Catillatio, onis. foe. gen. It was the rebuke of suche gentlemen as robbed the countries a­lied to Rome & had riotously wasted y e goodes.
  • Reproche openly, obiected, or doone, as setting on pillory, and suche lyke Stigma, tis. neu. ge. Suet. Stigmatici. Bee suche persones▪ whiche be sette on pillory, or weare papers, or be nayled to the pillory, called infamed persones, or knightes of the pillory.
  • Reproche or contention in woordes. Aduelitatio, onis. foem. gen.

    Whiche is without reproche, or without any blame. Irreprehēsus, sa, sum. Inculpatus, ta, tum. Inculpatae vitae homo. Qui est sans reproche & sans aucun blasme. S.

  • Reproche, or to reproue, or blame. Criminor, aris. Dedecoro, as. Exprobro, ras. Opprobro, as. Re­probo, as. Ponere vice contumeliae, Probro, as. Suggillo, as. Taxo, as. Obiurgo, as. Imputo, tas. Obijcere aliquid alteri, Impropero, as. Reprocher.
  • Reproche moste villanously. Theonino dente ro­dere.
  • Reproche, or to blame witnesses. Signatores & tes­tes infamare, Refellere, Refutare, Incessere, In­sectari, Laedere, Destruere. Bud. Reprocher blasmer Vide Reproue.
  • Reprochefull. Contumeliosus, a, um. Criminosus, a, um. Petulans, tis. Probrosus, a, um. Satyricus, a, um. Reprochable. S.
  • Reprochefully. Satyrice, Acriter, Cum conuitio.
  • Reproching. Opprobratio, onis. f. g. Reprochement.
  • [Page] Reproue. Arguo, is. Carpo, is. Incilo, as. Imprope­ro, as. Noto, as. Refello, is. Redarguo, is. Repre­hendo, is. Reprobo, as. Suggillo, as. Taxo, as. Vi­tio dare, Imp [...]obo, as. Reprouuer. S.
  • Reproue dignitie, honestie, honoure, or worshippe. Dedecoro, as. Vide Defame.
  • Reproue maliciously. Carpere maledico dente.
  • Reproue, or to reproche witnesses. Testibus expro­brare crimen vel infamiam, Infamare testes, Ar­guere ignominiae aut cuiusuis criminis, Coar­guere, Testes refutare, Refellere, Fidem testiū incessere, eleuare, insectari, infirmare, Testes reprehendere, Carpere ac labefactare fidē te­stium. Bud. Reprocher tesmoings. S.
  • Reproued. Argutus, a, um. Damnatus, a, um. Repre­hensus, a, um. Reprobus, a, ū. Reprins. S. Reprouué.
  • Reproued to be. Noxia, esse.
  • Reproufe. Repraehensio, onis. foe. ge. Vide Repre­hension.
  • Reprouer. Reprehensor, oris. m. g. Repreueur. S.
  • Repudiate, or to put away his wyfe. Demittere vxorem, Repudiare, Repudium remittere, Nū ­tium vxori remittere. Repudier sa femme. S.
  • Repugnancie. Antiparthia, Discrepantia, Contra­rietas, Repugnantia, ae. Aduersitas, is. foem. gen. Repugnance & contrariete. S.
  • Repugne. Aduersor, aris. Obnitor, eris. Renitor, e­ris. Pugno, as. Repugno, as. Tendere aduersus. Repugner. S.
  • Repugnant. Repugnans, tis. part. Repugnant. S.
  • Repulse, or to withstande, or put backe. Aspellere, Depellere, Impellere, Propulsare, Propellere, Repellere, Gradu mouere, Retrudere. Repoulser
  • Repulse or to dryue backe the enemy frō the gates. Auertere hostem à portis. Repoulser l'ennemy des portes. S.
  • Repulsed. Repulsus, a, um. Depulsus, sa, sum. Pro­pulsus, sa, sum. Repoulsé. S.
  • Repulsed backe in suing for an office. Praeteritus, a, um. Cic.
  • Repulsing, or putting backe. Depulsio, onis. Re­pulsio, onis. Repulsus, us. m. g. Propulsatio, onis. f. g. Repoulsement. S.
  • Reputation, or good reputation. Dignitas bona vel praeclara existimatio. Bonne reputation.

    Euell reputation. Indignitas, Infamia, Turpis existimatio. Mauuaise reputation. S.

    To abase his reputation. Derogare sibi. Abbai­ser sa reputation. S.

    To be of some reputation. Aliquem esse. Estre de quelque reputation. S.

  • Repute a thing to foly. Vertere stultitiae.

    He is counted, and reputed, or they repute hym a learned man. Habetur & putatur doctissimus. On le repute tresscauant. S.

  • Request. Optio, onis. Rogamen, inis. Supplicatio, onis. Postulatus, tus. Postulatio, onis. Implora­tio, onis. Petitus, tus. Petitio, onis. f. g. Requeste. S.

    His requeste is reasonable. Ius postulat. Sa re­queste est raisonnable. S.

  • Request reasonable. Ius bonum.
  • Requeste made in iudgement. Postulatio, onis. f. g. Requeste faicte en iugement. S.
  • Requeste aunswered. Subscriptus libellus. Bud. Re­queste respondue.

    Makers of requestes, or supplications. Libel­liones. Bud. Faiseurs de requestes. S.

  • Requestes written. Libelli, aut libelli supplices. Re­questes escriptes. S.

    To make requeste to one. Expostulare, Petere, Supplicare. Faire requeste à aucun. S.

    To make requeste for an other. Pro aliquo po­stulare. Faire requeste pour autruy. S

    To be maister of requestes. Libellos agere. Estre maistre des requestes. S.

    The maisters of requestes. Libellorum magi­stri. Bud. Le maistres des requestes. S.

    To doo the office of a maister of requestes. Fū ­gi magisterio libellorum & postulationū. Bud. Faire l'office d'vn maistre des requestes. S.

  • Require. Deposco, scis. Exigo, is. Interpello, as. Pe­to, is. Posco, scis. Postulo, as. Requiro, is. Rogo, as. Imploro, as. Depostulo, las. Flagito, tas. Re­querir. S.
  • Require a thyng earnestlye. Depostulo, as. Vehe­menter postulo.
  • Require to his ayde. In vota vocare, Appellare ali­quem, Opem alicuius implorare, Expetere ab a­liquo auxilium. Requerir à son aide. S.
  • Require a thing that is iust and honest. Exposco, scis. Requerir vne chose iuste & honeste. S.
  • Require, or demaund that informations be made, and the punition of some case. Postulare quae­stionem. Liu.
  • Require instauntly. Insto, as. Requerir instamment. S.

    Nede requireth. Exigit necessitas. La necessité le requiert. S.

    When the matter requireth. Vbi res poscit. Ou la chose le requiert. S.

  • Require his owne againe. Reposco, scis. Redemāder.
  • Require one to doo a thing. Stipulor, aris. Verb. com. Stipuler. S.
  • Require reasonably, or a thyng reasonable. Postu­lare ius.
  • Required. Requisitus, a, um. part.
  • Required to be to doo a thing. Stipulor, aris. vt Sti­pulor abs te. I am required of thee, or I requi­re thee. Both actiuely and passiuely.
  • Requirer. Postulator, Rogator, toris. masc. gen. Re­quireur. Pals.
  • Requite, as ticke for tacke. Par referre, Paria face­re, Refero, ris. Refundo, is. Rependo, is. Repo­no, is. Par pari referre, Gratiam reddere, Vicem reddere, Vices repēdere, Operam reddere, Ho­stire, Assequi merita alicuius. Rendre la pareille. S.
  • Reremowse, or backe, whiche flyeth in the darke. Nycteris, Vespertilio, onis. m. g. Chauue souris. S.
  • Resalutation. Resalutatio, onis. f. ge.*
  • Resalute. Resaluto, as. Salutem alicui referre. Re­saluer. S.
  • [Page] Rescript, or letters of a prince aunswering to the letters of others. Rescriptum, ti. n. ge. Le rescript ou rescription & lettres d'vn roy. S.
  • Resemble. Refero, rs. Similo, as. Praesento, tas. Si­militudinem ferre, referre & habere, Speciem alicuius rei habere. Resembler. S.
  • Resemble a persone, as to be lyke another. Redde­re aliquem, vel referre aliquē. Resembler à aucun.
  • Resemble, or to be lyke his father. Paternam speciē gerere, Exhibere faciem parentis. Resembler à son pere. S.

    To resemble his father very muche. Exscribere patrem similitudine. Resembler fort a son pere. S.

  • Resemble, or to be like his father in maners. Mo­res patris referre. Resembler à son pere de meurs. S.

    To resemble the image, or similitude of God. Dei effigiem in se ostendere. Resembler à dieu. S.

    It resembleth the leafe of the Laurell. Effigiem folij lauri habet. Il resemble à vne fu [...]ille de laurier.

  • Resembling muche. Assimilis, le. Persimilis, le. Moult resemblant. S.
  • Resembling, or similitude. Similitudo, inis. foe. gen. Resemblement. S.
  • Reseruation. Reseruatio, onis. foe. g.
  • Reserue. Reseruo, as. Seruo, as. Reseruer. S.
  • Reserue, or to kepe til his retourne, or for an other time. Seruare ad reditum, vel ad alia tempora. Reseruer iusques au retour, ou pour vn autre temps. S.
  • Reserue a thing for the tyme to come. In vetustatē aliquid reponere. Reseruer quelque chose pour le temps aduenir. S.

    This is expressely reserued, and excepted. Hoc nominatim cautum & exceptum. Cela est expresse­ment reseru [...]. S.

  • Reserue a thing to his owne vse in bargayne, or sale of an heritage, lande or house, or otherwyse. Recipio, is. Reseruo, as. Excepter & se reseruer quel­que chose quand on vend quelque heritage, terre ou maison. S.
  • Reserued and excepted, that whiche is excepted in selling a thing and reserued. Receptitius, a, um. Reserué, excepté, Ce qu'on à excepté en vendant quel­que chose & se la on reserué. S.
  • Reserued. Reseruatus, ta, tum.
  • Resident to be, or to byde long in a place. Resideo, es. Resider. S.

    To giue leaue of non residence, or to despence for none residence. Sedulitatis lege soluere & as­siduitatis. Bud. Donner congé de non resider, dispenser de non residence. S.

  • Residence. Assiduitas, tatis. foe. gen. Cui desyderium opponitur. Bud. ex Cic. Residence. S.
  • Residente, or that kepeth residence. Assiduus sacer­dos. Bud. Qui faict residence. S.

    To obtayne non residence: Redimere assiduum obsequium, vel ministerium vel functionem, Im­petrare gratiam, vel veniam assidui ministerij. Obtiner non residence. S.

    To be despensid with of non residence. Solui le­ge vt absentis ratio habeatur. Estre despensé de non residence. S.

  • Residewe, or remnaunt, as which remayneth. Re­liquū, qui. Residuū, ui. Quod superest. Le residu. S
  • Residewe, or reste to be. Superesse. Estre de reste. S.
  • Resigne, renounce, or to gyue ouer his office. Eiu­rare magistratum, Magistratu sponte sese abdi­care, Personam praetextatam in curia deponere. Resigner, renoncer & quicter son office. S.

    I resigne, giue ouer, and leaue all. Cuncta resig­no. Ie resigne, quicte, & laisse tout. S.

    To aske leaue to resigne. Petere ius vel veniam exuendi ordinis vel muneris. Tacit. Demander congé de resigner. S.

  • Resignation. Renunciatio, Resignatio, onis. foe. ge. Resignation. S.
  • Resignation of an office. Eiuratio, onis. foem. gen. Resignation. S.

    To resiste. Obstare, Restare, Obsistere, Resi­stere, Repugnare, Reniti, Interdicere. Resister. S.

  • Resiste againste. Subsistere, Refragari. Resister à l' encontre. S.
  • Resiste force with force. Repellere vim vi.

    To resiste one. Impugnare aliquem, Resistere alicui. Resister à aucun. S.

    To resiste against the enemies. Impetum hostiū sustinere. Resister contre les ennemis. S.

    He resisted against me. Astitit mihi contrá. Il m' a resisté. S.

  • Resiste, or to repugne. Reluctor, aris. Resister, re­pugner. S.
  • Resistence. Contentio, Renixus, us. Repugnantia, ae. Impugnatio, onis. Resistentia, ae. f. g. Resistence.
  • Resister. Propulsator, toris. m. g.
  • Resolution. Resolutio, onis.
  • Resolue, to breake, or to melte. Resoluo, is. Soluó, is. Resouldre. S.

    I am resolued herein, or I haue decreed thus with my selfe. Hoc mihi constitutum est, Sic de­liberatum est mihi, Omnino ita decreui, Istud planè in animum induxi. Ie suis resolu à cela. S.

  • Resolued. Fluidus, a, um. Resolutus, a, um. Resolu. S.
  • Resort, or to come to one. Accedo, dis. Resorter. Pals. vt Accede ad me cras. Resorte, or come to me to morowe.
  • Resorte often, or to haunte, or frequent. Celebrare, Frequentare, Versari, Conuersari. Hanter. S.

    He resorteth muche to hym. Frequens est cum eo. Il le hante fort. S.

    To resorte. Diuersor, aris. Hanter.

  • Resorting, or resort, or haunte of people. Congres­sus, sus. m. g. Hantement de gens. S.
  • Resounde, or to sounde againe. Assono, as. Reso­no, as, aui. Consono, as. Resonner. S.
  • Resounding, resonant, or giuing sounde. Argutus, a, um. Resonans, tis. om. g. Resonus, a, ū. Resonant.
  • Respecte that one hath to doo a thing. Respectus, tus. Circumspectio, onis. Obseruatio, onis. Ra­tio, onis f. g. Esgard qu'on ha de faire quelque chose. S

    To haue respecte to one. Spectare aliquem, Ra­tionem alicuius ducere, vel habere.

    [Page]To haue respecte, or regarde to his profite. Ra­tionem commodi ducere, Habere rationem cō ­modi. Auoir esgard à son prouffit. S.

    To haue respecte, or regarde to his health. Va­letudini aliquid tribuere, Parcere valetudini, Seruire valetudini, Respicere se, Valetudini in­dulgere. Auoir esgard à sa santé. S.

    To haue a respecte, or regarde to the tyme. Tē ­pori consulere. Auoir esgard au temps.

    Without any respecte. Delectu remoto. Sans au­cun esgard. S.

  • Reste. Accubitus, us, ui. Otium, tij. Quies, tis. Re­quies, ei. Tranquillitas, tis. foe. ge. R [...]pos. S.
  • Reste, and quietnes of mynde. Euthymia. Bud. Repos d' esprit. S.

    To take reste. Quietem capere. Prendre repos. S.

    To mainteyne reste, and peace. Tenere otium. Maintenir le repos & la paix. S.

  • Reste in a sōg, which is a point of taciturnitie. Nu­merus, ri. m. g.
  • Reste, remnant, or residewe. Reliquiae, arum. Resi­duum, ui. Reliquum, qui. Ce qui est demeuré de reste

    To reste. Accubo, as, bui, bitū. Otior, aris. Qui­esco, scis. Requiesco, scis. Resideo, es. Acquesco, cis. Otio se dare, In otio considere, Conquiesce­re, Vacuum tempus laboris dare sibi, Frui quie­te, Capere quietem. Se reposer. S.

  • Reste after goyng. Remorari gradum, In loco ali­quo subsidere, Gradum sistere, Resistere. S' ar­rester. S.
  • Reste, or tary all night. Pernocto, as. Demourer toute la nuict. Cal.
  • Reste in song. Remittere numeros in cantu.
  • Reste, or to be residew. Superesse, Reliquum esse, Restare. Rester. S.
  • Reste, or setle, as drinke, water, or suche like, when it is thicke. Sido, is. Plin. Sidere in ima vasis. To setle to the botome of the vessell.
  • Reste, or tary. Resideo, es. Resider. S.
  • Restfull, or that is in reste. Quietus, a, um. Qui est en repos. S.
  • Resting place for men of warre, or shippes. Statio, onis. f. g. Et Statiuncula, ae. foe. ge. A little restyng place.
  • Resting places for an armie. Castra, orum. Statio­nes, num.
  • Restiturion. Redhibitio, onis. Restitutio, onis. f. g. Restitution. S.
  • Restore. Reddo, is. Reficio, cis. Recreo, as. Redigo, is. Reparo, as. Repono, is. Restauro, as. Restituo, is. Restit [...]er. S. Restaurer. S.
  • Restore borowed ware. Reluo, is. Plaut.
  • Restore into former state. Redintegro, as. Refo­ueo, es. Restituere in integrum, id est integrum facere, vt prius erat.
  • Restore one into his place. In suum locum restitue­re Restituer aucun en son lieu. S.
  • Restore to fauour, or grace. Reconcilio, as. Vide Reconcile.
  • Restored. Refectus, a, um. Redactus, a, um. Redhi­bitus, a, um. Restitueé. S.
  • Restored to grace, or reconciled. Reconciliatus, a, um. Reconcilié. S.
  • Restored to be. Reficior, ceris. Restituor, eris.
  • Restorer, or he that settes one in his firste place. Restitutor, toris. m. g. Restituteur. S.
  • Restoring. Recreatio, Reparatio, onis. Reparamē ­tum, ti. Restitutio, onis. f. g. Restitution. S.
  • Restrayne. Coerceo, es. Cohibeo, es. Detineo, es. Fraeno, as. Premo, is. Retineo, es. Restringo, gis. Reprimo, is. Restraindre.

    To restrayne a lawe. Legem coangustare. Re­straindre vne loy. S.

    To restrayne the vices. Modum vitijs appone­re. Restraindre les vices S.

    To restrayne, or lessen his despences. Minuere sumptus domesticos, Minuere rationes impen­diorum. Bud. Restraindre sa despense. S.

    To restraine a prysoner. Reum arctius compin­gere. Bud. Restraindre vn prisonnier. S.

  • Restraine, or mitigate ire or wrath. Sedo, as.
  • Restrayne the mynde or pleasures. Fraeno, as. Frae­nos adhibere.
  • Restrayned. Coercitus, a, um. Cohibitus, a, um. Re­pressus, fa, sum. Astrictus, a, um. Restrainct. S.
  • Resume. Resumo, is. Resumer. S.
  • Resumed. Resumptus, a, um. Resumé.
  • Resurrection. Resurrectio, onis. foe. ge.*
  • Retayler, or he that selleth by retayle. Propola, lae. m. ge. Vn reuendeur & regrateur. S.
  • Retche out, properly by fuines. Distendo, is. Esten­dre. S. Vide Reache, and Stretche.
  • Reteigne. Retineo, es. Detineo, es. Retenir. S.
  • Reteigne, or to kepe in mynde. Mandare animis & mētibus, Memoriae mādare. Retenir en sa memoire.

    I retayne Tullia with me. Tulliam mecum te­neo. Ie retien Tullie auec moy. S.

  • Reteigne often. Retento, as. Retenir souuent. S.
  • Reteigne or to kepe back, properly in going. Sisto, is. Retenit & arrester. S.
  • Reteigne, or to kepe still. Detineo, nes. Obtineo, vt supra.
  • Reteyned. Retentus, ta, tum. Retenu. S.
  • Reteigned, or hired often for a souldier. Stipendio­sus, a, um. Viget.
  • Reteigned to be, or hyred. Stipendior, aris.
  • Reteigning, or the force to retayne some thing. Te­nacitas, tis. f. gen. Vne force de retenir quelque chose.
  • Reteigning, or keping. Retinens, tis. part. Retenant.
  • Retire, or to drawe backe. Retrahere, Semouere, Auocare. Retirer en arriere. S.

    To retire backe into his house. Secedere. Se re­tirer en sa maison. S.

    To retire him selfe a parte, or aside. Abscedere, Abiungere se, Pedem referre, Auferre se, Cede­re, Colligere se. Se retirer à part. S.

    To retire him selfe backe. Cedere retro, Retro cedere. Se retirer arriere. S.

    To retyre, or withdrawe him selfe from ones company in secrete. Subterducere se alicui, Sub­ducere [Page] se de vel ex societate alicuius. Se retirer de la compagnie d'aucun en cachette. S.

  • Retyre, or to withdrawe him selfe from vyces. Re­primere ac reuocare se à vitijs. Se retirer des vices.
  • Retyre, or to goe awaye. Abscedo, is, ssi. Se retirer.
  • Retyred or drawen backe. Retractus, ta, tum. Retiré en arriere. S.
  • Retourne. Reditus, us. Regressio, Regressus, us. Reuersio, onis. f. g. Retour. S.

    To retourne. Recipio, is. Redābulo, as. Redeo, is. Refero, rs. Reuerto, is. Reuertor, eris. Reme­are, Pedem referre, Reuersionem facere, Viam redire, Reuenire. Retourner. S.

  • Retourne backe from whence he came. Reciproco, as. Retour dont on est parti. S.
  • Retourne backewarde. Redundo, as. * Retrorsum redire. Retourner en arriere. S.
  • Retourne to amendement, grace, or better vnder­standing, or to his good mynde agayne. Resipis­co, scis. Retourner a son bon sens. S.

    To retourne to the house. Conuertere se domū. Retourner en la maison. S.

  • Retourne to see. Reuiso, is. Retourner veoir. S.
  • Retourned. Reuersus, a, um. part.
  • Retourned to be. Redeor, iris.
  • Retourning backe. Reuersio, onis. Reuersus, sus. Recursus, sus. Reditio, onis. Reditus, tus. mas. ge. Retour. S.
  • Retourning backewarde from whence he came. Reciprocatio, onis. foe. gen. Retour au lieu dont on est sorti. S.

    To retracte that whiche one hathe saide, or to vnsaye. Dicta retractare, Recantare, Palino­diam canere. Retracter ce qu'on à dict, Se retracter & desdire. S.

  • Retractation, retracting, or vnsaying. Retractatio, onis. foe. ge. Retractation. S. Vt Sine vlla retracta­tione. Without retractation, without retrac­ting or vnsaying that whiche is sayde. Sans re­tractation, sans retracter & desdire ce qu'on a dict. S.
  • Retreit in battell. Receptus, us. Reductio, onis. Re­cursus, sus. Reuersio, onis. foem. gen. Retraicte. Et Signum receptui dare, Receptui canere. Sonner à la retraicte. S. To sounde the retreite.
  • Retreyte, or goe backe. Pedem referre, Refugio, is. Retirer en arriere. S.
  • Retribute, or to giue a thing backe to one. Retri­buo, is. Retribuer. S.
  • Reue. Praepositus, ti. m. g.*
  • Reueale, or to opē. Palā facere, Reuelo, as. Patefa­cere, Indicare, Enuntiare, Aperio, ris. Reueler. S.
  • Reuealing, opening, or a reuelation. Reuelatio, o­nis. f. g. Reuelation. S.
  • Reuelar, or riotour. Coepulonus, ni. Helluo, onis▪ mas. ge. Vide Rioter.
  • Reuenue, or rente. Exagoga, ae. f. g. Reuenu. S.
  • Reuenue, or rent of any man. Reditus, Prouentus, Vectigal. Le reuenu d' aucun. S.
  • Reuenue of one yeare. Annua. Le reuenu d' vne année.
  • Reuenewes of fermes, or rentes. Canon, Census, us. Fructus, us. Obuentio, Praediorum merces, Prouentus, us. Redditus, us. Vectigal, lis. Le reue­nu des rentes.
  • Reuenewe of a kynges demaine. Fiscus, sci. Le re­uenu du d [...]maine d'vn roy. S.
  • Reuenge. Persequi iniurias, vel poenas, Vindico, cas. Vlciscor, eris. Venger. S.
  • Reuengeaunce. Vindicta, ae. Vltio, onis. Vindicatio, onis. foe. ge. Vengeance. S.
  • Reuenged to be, or to take reuenge. Persequí poe­nas, Vindicare. Prendre vengeance. S.
  • Reuenger. Vindex, icis. com. ge. Vltor, toris. mas. g. Vengeur. S. Et Vindex, Vltrix, cis. foe. g. She that reuengeth. Celle que se venge. S.
  • Reuer, or a robber. Spoliator, ris. m. ge. Pilleur.
  • Reuerberate. Repercutio, tis. Reuerbero, ras. Re­uerberer. S.
  • Reuerence. Honor, ris. Honos, ris. Obseruantia, ae. Veneratio, onis. Reuerentia, ae. foe. g. Reuerence. S. vt Salua reuerentia. Mart. Sauing honoure and reuerence. Sauf l'honneur & reuerence. S. Honoré praefari. Is where one speaketh of a vile thing in the presence of a personage honorable, wor­shipfull. &c. to saye sauing your honour, or reue­rence. Dire, sauf voustre honneur. S.

    For reuerence sake. Honoris causa. Pour la re­uerence. S.

  • Reuerence with bowyng the body. Adoratio, onis. foe. ge. Adoration. S.

    To haue in reuerence. Veneror, raris. Vereor, rêris. Obseruare aliquem, Colere, Admirari. Auoir en reuerence. S.

  • Reuerence, or to haue the husbande in reuerence. Praestare reuerentiam marito, Reuereri marit [...]. Reuerer ou auoir en reuerence le mari. S.
  • Reuerence to doo with [...]owyng the body. Adoro, as. Adueneror, aris. Adorer. S.

    Whiche doth, or maketh reuerence. Venerabū ­dus, da, dum. Qui fait la reuerence. S.

    Worthy of reuerence, and honour. Venerabilis, le. Venerandus, da, dum. Digne qu'on luy face reue­rence, & qu'on l'honore. S.

  • Reuerenced. Veneratus, a, um. Veneré. S.
  • Reuerende. Reuerendus, a, um. Augustus, ta, tum. Venerandus, da, dum. Reuerend. S.
  • Reuerently. Reuerenter, Veneranter. Reueremenent.
  • Reuerse iudgement. Iudicium, vel sententiam re­scindere.
  • Reuersion. Reuersio, onis. f. g. Retour. S.
  • Reuerte, or to retourne. Reuertor, eris. Redeo, is. Reuertir. S.
  • Reuyle, or miscall one. Foedare aliquem appella­tione, Verbo violare. Vilener aucun de parolle. S.
  • Reuiued. Rediuiuus, a, um. Sil.
  • Reuiued to be. Reuiuisco, scis. Reuiure. S.
  • Reuocation. Reuocatio, onis. f. g. Reuocation. S.
  • Reuocate. Reuoco, cas. Reuoquer. S.
  • Reuoke, or to call backe. Reuoco, as. Retracto, as. Idem.
  • Reuoke, or to call backe that is done. Mutare quod [Page] factum est, Infectum facere quod factum est. Re­uoquer. S.
  • Reuoke, or to call backe the gifte. Infecta dona fa­cere. Reuoquer la donation. S.
  • Reuoke a sentence. Calculum reducere.
  • Reuolt. Deficio, cis. Reuolter. S.

    To reuolte, & take parte with the enemyes. Ire in defectionem, Rebellionem facere, Transitio­nem facere, Ad aduersarios transire, Desciscere. Se reuolter' & rendre du parti des ennemis. S.

  • Reuolting, or a reuolte, as when a towne, contrey, or armie, goes to the contrary partie. &c. Defe­ctio, onis. Ad hostes transitio. Reuoltement, ou re­uolte. S.
  • Reuolue. Agito, as. Duco, cis. Iacto, as. Repeto, is. Reputo, as. Reuoluo, is. Voluto, as. Reuoluer. S.

    To reuolue a thing in mynde. Animo agitare a­liquid. Liu.

  • Reuolution. Reuolutio, onis. foe. ge. Reuolution. S.
  • Reuolution of the Sunne. Solis conuersio, Solis decursus, Recursus, sus. m. g. Reuolution de soleil. S.
  • Rewe, or herbe grace. Peganon, Ruta, ae. foe. ge. De la rue. S. Rutaceus, a, um. Of rue, or pertaining to rue. Appartenant à la rue. S. Rutatus, a, um. Made of rue. Faict de rue. S. Et Polemonium. The wyld rue.
  • Rewarde. Gratia, ae. Merces, dis. Praemium, ij. Prae­tium, tij. Remuneratio, onis. Munus, eris. neut. g. Guerdon. S.
  • Rewarde geuen by scholers to their maister. Mi­nerual, lis. Miueruale, lis. n. g.
  • Rewarde in gaming, commonly called the game. Brabium, ij. n. g. Certaminis praemium.
  • Rewarde of, or for victory. Agonisma, Niceteriū, ij. Praemium victoriae.
  • Rewarde well bestowed. Munus bene positum.

    To giue a rewarde. Praemio afficere. Donner guerdon. S. & Remunerare. To rewarde. Guer­donner. S.

    To reward euery one according to his merites. Exoluere poenas praemia (que) omnibus pro cuius (que) merito. Guerdonner chascun selon ses merites. S.

    To rewarde one. Praemijs aliquem donare. Cic.

    To be rewarded. Praemium ferre. Estre guerdōné.

  • Rewarded. Donatus, a, um. Guerdonné. S.
  • Rewarding. Remuneratio, onis. f. g. Guerdonnement.
  • Rewardles, as for thākes onely, or vnhiered. Gra­tuitus, a, um. Gratuit. S.
  • Rewme, or catar, disease in y e head. Brāchos, Rheu­ma, atis. n. g. & Rheumatismus, mi. m. gen. Rume, reume ou rheume. S.
  • Reumatique. Rheumaticus, ca, cum. Rumatique. S.
R. ANTE. H.
  • RHetorician, or teacher of rethoricke. Rhe­tor, is. m. g. Qui enseigne la rhetorique, Retho­ricien. S.
  • Rethoricke. Rhetorica, cae. Rhetorice, ces. foem. ge. Rhetorique. S. & Rhetoricus, ca, cum. Of retho­rick. vt Ars rhetorica. The arte of rhetoricke. & Rhetoricè, Rhetorically. Rhetoriquement. S.
  • Rhewme, or catere. Vide Rewme.
  • Rhodes in Fraunce. Segodunum, ni. n. g. Rhodes. S.
  • Rhone a ryuer in Fraunce. Rhodanus, ni. Le Rhosne.
R. ANTE. I.
  • RIall, or a rose noble. Rosatus, Nobilis ro­satus Bud. Vn noble à la rose. S. & Pals.
  • Riall, or an Edwarde noble. Eduardus, Nobilis, Eduardeus. Bud.. Vn noble Edouard. S.
  • Ribaude. Impudicus scortaror. Paillard, Ribauld. S.
  • Ribaudry. Obscoenitas, tis. Impudicitia, ae. Salaci­tas, tatis. V [...]nus, eris. Paillardise, S. Ribauldrie. Pals.
  • Ribbe. Costa, ae. f. g. Vne coste. S. & Costatus, ta, tum. vt Costatum corpus. Which hath great ribbes. Qui ha grandes costes. S.
  • Rice, a grayne that is whyte whereof potage is made. Oryza, ae. f. g. Du riz▪ S.

    Ptisane, or potage of ryce. Ptisanarium oryzae. Tisanne de riz, ou potage de riz. S.

  • Riche. Abundans, tis. om. ge. Diues, tis. Lautus, a, ū. Locuples, tis. Opulentus, a, um. Peculiosus, a, ū. Pecuniosus, a, um. Superbus, a, um. Riche. S.

    Very riche. Grauis diuitijs, Auctus re fortunis (que), Opiparus, Perdiues, Homo abūdans, Praediues, Praepotens, Largus opum. Fort riche. S.

  • Riche of money. Nummatus, a, um. Pecuniosus, a, ū. Praemiosus, a, ū. Nummosus, a, ū. Riche d'argent.
  • Riche with brybing and polling. Auctus praeda, vel spolio. Qui c'est faict riche par pillerie. S.
  • Riche to be. Diuito, as. Valere opibus, Abundare, Multa habere. Estre riche. S.

    He is so riche, he knowes not what he hath. A­deò rebus omnibus abundat, vt sua ipse nesciat bona, Est Craeso ditior, Crasso est opulentior, Circunfluit omnibus copijs, vel omnium rerum copia. Il est s [...]riche, qu' il ne scait qu' il ha. Cord.

    O why am not I so ryche as thou? Me miserū, cur non est mihi ista tua fortuna? Cur non sum perinde ac tu diues, vel fortunatus? Cur te non aequo diuitijs? Cur aequè, ac tu, diues non sum? O que ie ne suis aussi riche que toy. S.

    If I be once ryche I wyll lyue at my pleasure. Siquando abundare coepero, Meo more viuam, Si vnquam diues ero, meo modo, meo more vel arbitrio vitam agam. Si ie suis vne fois riche, ie vi­uray a mon plaisir. S.

    Thou wilt neuer bee ryche, thou wylt neuer thriue, or thou wilt neuer be worthe a groate. Nunquā rē facies. Terent. Iamais tu ne seras riche.

  • Riche to make. Dito, as. Inauro, as. Locupleto, as. Opulento, as. Faire riche. S.
  • Riche to waxe. Ditesco, scis, Venire in diuitias. De­uenir riche. S.
  • Richely. Opulēter, Splendidè, Opiparè, Pretiosè Richement. S.
  • Riches▪ Abundantia, ae. Diuitiae, arum. Facultates, tum. Fortunae, arum. Opes, pum. Opulentia, Pe­culium, [Page] ij. Res, rum. Fortuna, ae. f. g. Richesse. S.
  • Riches permanent. Certae opes.

    Great ryches. Luculentae diuitiae, Largae opes, Opes validae, Laxae opes, Gaza, ae. foe. ge. Grandes richesses. S.

  • Riches of money. Nummositas, tatis. foe. ge. Richesse d'argent.

    Small riches. Tenues opes. Petites richesses. S.

    To heape and gather ryches. Acquirere diui­tias, Opes cōquirere. Amasser richesses et acquerir.

  • Ridde, to dispatche, or make haste. Festinationem adhibere▪ Festinare. Despecher. S.
  • Riddle, a captious, or insoluble questiō. Gryphus, phi. Aenigma, tis. n. g. Vne question insoluble. S.
  • Riddle which husbandmen vse to dresse or trimme corne with, to get out the loly or darnell. Cri­brum loliarium. Incerniculum, li. n. g. Vn crible [...] sasser de l'yuroye. S.
  • Ride. Equito, as. Facere iter. Cheuaucher. S.
  • Ride about. Obequito, as. Circumequito, tas. Che­uaucher entour de quelque chose. S.
  • Ride about, or through the countrey or fielde. Per­ambulo, as. Pererro, as.*
  • Ride a iourney. Facere iter.
  • Ride betwene, or in the middle of any nombre of people. Interequito, as. Cheuaucher parmi quelque troupe de gens. S.
  • Rider, or one that rydeth. Eques, tis. com. gen. Vn cheuaucheur. S.
  • Rider on Camels. Camelarius, ij. m. g. A keper of Camelles.
  • Riding. Equitatio, onis. Equitatus, us. mas. gen. Che­uauchement. S.
  • Riding cappe. Galericulum, li. n. ge.
  • Ridge bone of man, or beaste. Spina, nae. foem. gen. L'eschine d' vn homme ou d'vne beste. S.
  • Ridge of a banke, or hyll. Iugum, gi. n. g. Le sonnet ou coupet d' vne montaigne. S.
  • Ridge of an house. Fastigium, gij. n. g. Culmen, nis. n. g. Le feste d' vne maison. S. & Culmē tecti. Ouid. & Fastigia summi tecti. Virg. Idem.
  • Ridge of lande. Lira, ae. Porea, ae. Striga, ae. Regestū, ti, vel Regesta terra, Scamnum, ni. Merges, itis. foe. ge. Vn seillon. S.
  • Ridge, or to make ridges in a lande. Imporcare terram, Ducere sulcos, Liro, as. Faire des seillons en vne terre. S.
  • Ridged, as land is trimmed for wheate. Iugosus, a, um. Strigatus, ta, tum.
  • Ridgingly, or after the manner of rydges, or ridge by rydge. Liratim. Par seillons. S.
  • Rie. Typha cerealis, Secale, lis. n. g. Du seigle. S.
  • Rie bread. Panis secalinus. Pain de seigle. S.
  • Rifte, or chinke. Rima, ae. Fente ou creuasse. & Rimu­la, ae. diminut. A little or narrowe rifte. Petite fente ou creuasse. S. Rimosus, a, um. Full of riftes and chinckes. Plein de fentes & creuasses. S.
  • Rifte, chincke, fent, clefte, or a creuise in any thing. Fissura, ae. Fissus, sus. Rima, ae. Scissura, ae. foe. ge. Fente, descirure. S.
  • Right, and reason. Ius, ris. n. ge. Ius & aequum. Droict & raison. S. vt Iure vel iniuria. By right or wrōg. A droict ou a torte. S.
  • Right, euen forth, or straight. Rectus, a, um. Droict
  • Right order. Rectus, vel directus o [...]do. Ordre bien droict. S.
  • Right downe. Pessum, Deorsū vers [...]. Droict en bas.
  • Right vp. Sursum versum. Droit en hault. S.

    Of, or by good right. Iure, Meritò, Optimo iu re. A bon droict. S.

    To leaue his right to any one. Ius alicui remit­tere. Quicter son droict a quelqu'vn. S.

  • Right hande. Dextera, ae. Dextra, ae. foem. g. Le main dextre. S.
  • Right, or of good right, or with good reason. Re­ctè. adu. Tout droict. S.
  • Right, or wrong. Fas, aut nefas.
  • Right well. Perbelle. Fort bien. S.
  • Rightly, euenly, directly. Directè. Droictement. S.
  • Rightwyse. Iustus, a, um. Qui vit selon droict & raison & Iustè, Rightly. Iustement, droictement. S.
  • Rightwysnes. Iustitia, ae. foe. g. Iustice. Pals.
  • Rigoure. Duritia, ae. Durities, ei. Rigor, ris. Seueri­tas, tatis. Seueritudo, inis. Asperitas, tis. foem. ge. Rigueur, S.

    To vse rygoure. Adhibere seueritatem. Vser de rigueur. S.

  • Rigoure of the lawe. Summum ius. Toute rigueur de droict. S. & Rigor iuris. Idem.
  • Rigorous. Durus, a, um. Imperiosus, a, um. Incle­mens, tis. Praefractus, ta, tum. Seuerus, a, um. Ri­goreux. S.
  • Rigorous persone. Duri oris vir. Homme rigoreux. S.
  • Rigorously. Acutè, Acerbè, Acriter, Acerrimè, Duriter, Inclementer, Praefractè, Seuerè, Seue­riter. Rigorousement. S.
  • Ryme, or a falling myste. Substillum, li. n. g.
  • Ryme, or meter. Metrum, tri. Rhythmos, mi. m. ge. Rime. S. & Rhythmicus. That maketh ryme. Qui compose en rime. S.
  • Rymme of the head, wherein the brayne lyeth. Me­ninges, Omentum, ti. n. ge. Barb. piam & duram matrem appellant. Les couertures de la ceruelle. S.
  • Rince. Vide Rinse.
  • Rinche pytcher. Lagenarius, ij.*
  • Rinde, or a barke. Cortex, cis. dub. ge. Escorce. S.
  • Rinde of a pome granate. Ciccum, ci. Vide Pome­granate.
  • Rynge. Condylus, li. Vngulum, li. Annulus, li. m. ge. Lunula, lae. foe. ge. Vn anneau. S. Annularis, re. Of a rynge. D' vn anneau. S. & Annulatus, ta, tum. Rynged.
  • Ringe to seale with, or a signet. Annulus sigillaris vel signatorius. Anneau à cachet ou à signer. S. H.
  • Ringe without a stone. Annulus purus, Lunula. Anneau sans pierre. S.

    The wedding rynge. Annulus pronubus. An­neau de foy. H.

    The besill, or head of a rynge. Pala annuli. Cha­tou, Teste d'vn anneau. S.

  • [...] [Page] Ringe doue. Torquatus, ti. Palumbes, Palumbus. Ramier, Mansart. H.
  • Ringe finger. Annularis digitus. Le doigt ou on met L'anneau. S.

    A little ringe. Annellus, li. m. ge. Annelet. S.

    Image printed with a ringe. Impressa ex annu­lo imago. Image imprimée auec vn anneau. S.

    To put a ringe on his finger. Annulum digito Induere. Mettre vn anneau en son doigt. S.

  • Ringe maker, or seller. Annularius, rij. mas. ge. Qui faict des anneaux. S.
  • Ringe of a dore. Cornix, cis. foem. ge. Annulus quo pulsantur fores. L' anneau d'vn huis. H. Ob figurā vel garrulitatem Cornix dicitur.
  • Ringetayle hauke. Pygargus, gi. m. ge.
  • Ringe with a seale, or signet. Signatorius annulus. Vt supra.
  • Ringe worme. Impetigo, inis. Lichen, énis. m. gen. vel Lichène, es. foe. ge. Feu volage. S.
  • Ringe, or lyke thinge to hange at ones eare. Inau­ris, is. foe. ge. Anneau pendu au tendron de l'oreille.

    To rynge. Pulso, as. Sonner. Pals.

  • Ringe lyke a bell. Tintino, as. Tinnio, is. Tinter & resonner. S.

    The belles ringe. Sonant tintinnabula. Les clo­ches sonnent. S.

  • Ringed, that beareth ringes on his fingers, or eares. Annulatus, a, um. Qui porte anneaulx e [...] ses doigts ou oreilles. S.

    That ringeth, or maketh a sounde. Tinnulus, la, lum. Tintant, & resonant. S.

  • Ringing. Pulsatio, onis. foe. ge.
  • Ringing, or tinging of metall. Tinnitus, tus. m. ge. Tintement. S.
  • Ringing in the eares, or sounde. Tinnimentum, ti. neut. ge. Idem.
  • Rinse, or to wash out clothes. Colluo, is. Elauo, as. Eluo, is. Proluo, is. Reinser. S.
  • Riot, superfluitie, and excesse. Asotia, ae. Luxus, us. Luxuria, ae. Luxuries, iei. f. g. Dissolution, superfluité & exces. S.

    To giue him selfe to all riot, excesse, or super­fluitie. Luxurio, as. & Luxurior, aris. depon. S' a­bandonner a toutes superfluitez, delices, & voluptez. S.

  • Riot, or to bib and haunt cookeries. Popinor, aris. Depon. Gourmāder & yurongner, hanter les cabarets
  • Riot, or to playe the gloton, vnthrifte, or spende­good. Comessor, aris. Graecor, aris. Nepotor, a­ris. Pergraecor, aris. Congraecari, Popinari, Hel­uari. Gourmander. S.
  • Rioting in glotony and vnthriftinesse. Ingluuies, iei. Heluatio, onis. f. g. Gourmandise. S.
  • Riotous person, a glotō, a spende good. Comedo, nis. Nepos, otis. Comessans, tis. Comessor, ris. Asotus, ti. Barathro, nis. Gurges & vorago patri­monij, Decoctor, ris. Lurco, nis. Heluo, onis. Cō ­turbator macelli, Popino, onis. Prodigus. Prodi­gue, fol despendeur de biens, Gourmand. S.
  • Rype. Maturus, a, um. Mollis, e. Maturatus, a, um. Meur. S.
  • Rype sone, or to tymely. Praecox, cis. Praecoquus, a, um. Praematurus, a, um. Meur deuant le saison. S.
  • Rype, or to become, or waxe rype. Maturescere, E­maturescere, Deuenire ad maturitatem, Maturi­tatem capere, Mitescere. Se meurir. S.
  • Rype to be, or begin to rype, or rype to waxe. Ma­turesco, scis. Mitesco, scis. Deuenir meur. S.
  • Rype to make. Maturo, as. Maturum facere. Meurir.
  • Rypely. Maturè. Meurement. Cal.
  • Rypenes. Maturitas, tatis. foe. ge. Meureté. S.
  • Rippe a coate, or seame. Dilorico, as. Resuo, is. Dis­suo, is. Quod sutum erat dissoluere. Descouldre. S.
  • Ripped, or ripte. Resutus, ta, tum. Dissutus, ta, tum. Descousu. S.
  • Rise, or to lifte vp him selfe. Surgo, gis. Assurgo, is. Exurgo, is. Se leuer. S.
  • Rise aboue the water. Emergo, is, si.
  • Rise againe. Resurgo, is. Se releuer. S.
  • Rise before. Praesurgo, is. Ante surgo. Perot.
  • Rise before daye. Anteluco, cas. & Antelucor, aris.*
  • Rise frō his bedde. Cubitu surgere. Se leuer du lict.

    To ryse from the earth. Attollere se à terra. Se leuer de terre. S.

    To ryse from sickenesse. Assurgere ex morbo, Conualescere ex morbo. Releuer de maladie. S.

  • Rise in sourgis & waues, or to make waues. Vn­do, as. Faire des ondes & vagues. S.
  • Rise lyke the Sunne. Exorior, iris. Orior, iris. Se leuer. S.
  • Rise vp. Resurgo, is. Vt supra.
  • Rise vp out of y e water. Emergo, is, si. Sourdre hors l' eaue. S.
  • Rising. Surrectio, onis. foe. ge. Perot.
  • Rising agayne. Resurrectio, onis. f. g. Releuement.
  • Rising of the Sunne. Exortus solis. Le leuement du soliel. S.
  • Rising vp of water in a spring. Scatebra▪ brae. f. ge.
  • Rising vpwarde to a narrowe or small toppe. Ac­cliuis, e. Accliuus, a, um. Esleué en montant agu par haulte. Cal.
  • Rising of a hyll, or anye thing in height, or of anye highe thing. Accliuitas, tis. foe. g. La montant d' vn tertre. S.
  • Riue in pieces. Discerpo, is. Concerpo, is. Lacero, as. Descirer & mettre en pieces. S.
  • Riue or to chyncke. Rimor, aris. Virgil. Scindere & quasi in rimas agere. Cal.
  • Riue with a wedge. Discuneo, as.*
  • Riuen, or torne. Scissus, sa, sum. Abscissus, sa, sum. La­ceratus, ta, tum. Dilaceratus, ta, tum. Desciré. S.
  • Riuer. Amnis, is. Fluentum, ti. Flumen, inis. Flu­uius, ij. Riuus, ui. m. g. Vne riuiere. S. & Amnicus, a, um. Flumineus, a, um. Fluuialis, e. Fluuiatilis, le. Of a ryuer. De riuiere. S. Fluminosus, a. ū. Ful of ryuers. Plein de riuieres. Cal. Riuulus, li. Dimi. Ang. A lyttle ryuer. *
  • Riuet in harnayes. Clauus, ui. m. g.
  • Riuet, or to make faste a nayle on the other syde. Affigere clauum, vel ex altera parte stricte fige­re. Riuer vn clou. S.
  • [Page] Ryuel, or wrincke in the face of olde folkes. Ruga, gae. foe. ge. Ride qui vient au visage des vieilles gens, plis. S.
  • Riuele, or to wrinckle. Rugo, gas. Strio, as. Rider. S.
  • Riuelid, or full of wrynckles. Rugosus, sa, sum. Plein de rides. S.
  • Riuing, or tearing. Laniatus, tus. Laceratio, onis. f. ge. Descirement. S.
R. ANTE. O.
  • ROan, the chiefe cittie of Normandie. Ro­thomagus, gi. Rouen, ville capitale de Norm­die. S. And the people be called, Aulerici, corum, Rothomagenses.
  • Robbe. Depeculor, aris. Expilo, as. Latrocinior, a­ris. Spolio, as. Furor, raris. Subripere, Furtum fa­cere, Auferre, Peculatum facere, Rem aliquam auertere, Suffurari, Amouere, Subtrahere ali­quid alicui. Desrobber, destrousser. S.
  • Robbe a countrey. Depraedor, aris. Praedor, aris. Piller. Cal.
  • Robbe a kynge, halowed place, prynce, publyke wealth, or common treasure. Depeculor, aris. Peculor, aris.*.
  • Robbe by the hyghe waye. Grassor, aris. Latroci­nor, aris. Brigander H destrousser. S.
  • Robbe one of his cloke, coate. &c. Expallio, as, Au­ferre pallium. Oster la robe, desrobber S.
  • Robbed. Spoliatus, ta. tum. Pillé, desrobbé. S.
  • Robber. Depeculator, ris. Expilator, ris. Latro, nis. Praedator, ris. Praedo, onis. mas. gen. Defrobeur & pilleur. S.
  • Robber by the hyghe waye. Grassator, Hodoedo­cus, ci. Praedo, onis. Latro, nis. com. gen. B [...]igueur, Larron. S.
  • Robber of a chappell, churche, or holy place, stea­ler of sacred thynges. Sacrilegus, gi. mas. ge. Lar­ron des choses sacrées. H.
  • Robber of the common treasure of a prince. Pecu­lator, ris. Depeculator, toris. m. g. Qui à desrobbé l' argent du Roy. S.
  • Robber on the sea. Pirata, ae. Vide Pyrate.
  • Robberie. Latrocinium, ij. Rapina, ae. Furacitas, ta­tis. Furtum, ti. n. ge. Desrobbement. S.

    To kepe him selfe from robberie. Furto absti­nere, Manum alieno abstinere, Manum vel ma­nus comprimere. Se garder de desrobber. S.

  • Robbery of the princes money, or common trea­sure. Peculatus, tus. mas. ge. Larrecin de l'argent du prince ou public. S.
  • Robbing of mē. Grassatio, onis. Latrocinatio, onis. foem. gen. Destroussement de gens, briganderie, ou bri­gandage. S.
  • Robbing of a chappel, or churche. Sacrilegium, ij. neut. gen. Sacrilege. S.
  • Robe of estate for a kynge, or prynce. Praetexta to­ga, Praetexta, ae. Regilla, ae. Vestis regia, quae & Basilica, & Trabea dicitur. Vne robbe ancienne de quoy vsoient les rois. Cal. Praetextatus, a, ū. Cladde in a robe, or he that weareth suche a ro [...]e. Vest [...] de telle robbe. S. Vestiarius, ij. The maister or yo­man of the robes.
  • Robe of scarlette. Toga purpurea. Bud. Robbe d' escarlatte. S.
  • Robe that is long. Pallium, ij. n. g. Toga, ae. f. g. Vne robbe longue. S. & Togatus, ta, tum. & Palliâtus, ta, tum. Vestu d'vne robbe longue. S. Clothed in a lōg robe.
  • Robes, or habite of a iudge. Forensia vestimenta.

    Herbe Robert. Geranium, ij. neut. gen. Grui­na, ae. Vehinastrum, Gruinaria, Rostrum cico­niae, & Acus pastoris. Herbe robert. H.

  • Robyn redde breast a byrde. Erythacus, ci. Siluia, Rubecula, Rubellio. Gorge rouge, rubeline. H.
  • Rocat herbe. Eruca, ae. f. g. Roquette. H.
  • Roche a fyshe of the ryue [...]. Gardo, onis. Leuciscus fluuiatilis. Gardon, vne rosse. Alij putant piscem quendam abramidi simillimum paulo tamē mi­norē ac viliorē, at (que) Abramidis spuriū esse autu­mant. Bel. Guerdon. Pals. at Gesnerus Phoxinum sqamosum maiorem Rhondeletij, & Rutilum vocat. Rose, Roce ou rosse.
  • Rochet fyshe. Rubellio, onis. Erythrinus, ni. Vn paget. Bel. Vn rouget. Pals.
  • Rochet, or surplese. Hypothicos, Amiculum lin­teum, Vestis linea, religiosa (que), Lineus amictus. Bud. Vn rochet. S. & Pals.
  • Rocke, or distaffe. Colus, li. vel Colus, lus. Vne que­nouille.
  • Rocke of stones. Rupes, is. Saxum, xi. Scopulus, li. m. g. Petra, ae. f. g. Roch, ou roche, ou rochier. S. Saxu­lum, li. diminut. Ang. A little rocke of. &c. Petite Roche. S.
  • Rocke that is hyghe, roughe, and vneasy to clyme. Praeruptum saxum. Vn hault rochier roide & mal­aisé à monter. S.
  • Rockes, or hylles broken, or dygged. Abrupta loca.
  • Rocky, or full of rockes, or of a rocke. Saxeus, a, ū. Saxosus, a, um. Scopulosus, a, um. Plein de rochiers
  • Rocky place, whiche is full of rockes and stones. Saxetum, ti, neut. gen. Locus saxosus. Vne lieu pierreux. Cal.
  • Rodde. Virga, ae. foe. ge. Virgula, ae. diminut. Ang. A little rodde. Vergette. Virgeus, a, um. Of a rodde. D'vne verge. S. Virgultum, ti. The place where roddes growe. Lieu planté de verges.
  • Rodde of an Astronomer. Radius astronomicus.
  • Rodde, or gadde to measure grounde. Choroba­tes, Pertica, ae. & Radius, dij. mas. gen. Vne verge de quoy vsent les mesureurs de terre. S. A rodde that measurers of grounde vsed.
  • Rodde, whereby fredome, or libertie is graunted. Vindicta, ae. Vide Enfraunchesing.
  • Roder, or sterne of a shippe. Clauus, ui. Guberna­culum, li. neut. gen. Le gouuernail de la nauire. H.
  • Roffes, or roughes of fyshe, the spawne. Oua pis­cium. L'oeuff du poisson. H.
  • Royall. Basilicus, a, um. Regalis, e. Regius, a, um. Royal. S. vt Regale conuiuium. A royall ban­quette. [Page] Vn banquet royal. S.
  • Royall authoritie, or power. Imperium, ij. neut. ge. Empire. S.
  • Royally. Basilicé, Regaliter, Ample, Regiè. Royale­ment. S.
  • Rolle. Rotula, ae. Matricula, ae. * Catalogus, gi. m. ge. Rolle. S.
  • Rolle, or wrethe for a womans head. Arculus, li. Taenia, ae. f. g.
  • Rolle, or regester of names. Catalogus, Matricula & elenchus propriorum nominum. La roule ou re­gistre des noms. H.
  • Rolle, or strykle, to stryke a bushell, or other mea­sure euen. Hostorium, ij. n. g. Vide Strykle.
  • Rolle of the courte. Volumen causarum, Volumina causarum, Catalogi nominum, Causarum albū, Codex vel volumen, Causarum nomenclaturae, Causarū sortitiones, Catalogus causarum, Vo­lumen curiale. Le roole des causes. S.

    To call the rolle. Causarum nomina citare, No­mina voluminis citare. Appeler du roole. S.

  • Rolle of absentes in the grammer schole. Tabella del atoria. Ro [...]let. Cord.

    Thou art put into the rolle. Tu relatus es in ta­bellam delatoriam, Notatus es in tabella dela­toria. On t' as misau roulet. S.

  • Rolle frō som place. Euoluo, is. Rouler de quelque lieu
  • Rolle, or to turne or tumble a thing. Voluo, is, Per­uoluo, is. Roto, tas. Rouler. S.
  • Rolle, or to tumble before him. Prouoluo, uis. Rou­ler deuant soy. S.
  • Rolle, or to tomble towardes a place. Aduoluere. Rouler vers quelque lieu. S.
  • Rolle vpon. Inuoluo, is. Superuoluo, is. Rouler sus. S
  • Rolle or to smooth land with a roller. Deocco, as.
  • Roller for barley landes, whiche is an instrument of husbandry. Cylindrus, dri. m. g. vel Volgiolus, li. vel Voluolus, li. m. g. Plin. lib. 17. Cap. 10. Had. Cylindraceus, a, um. Like a roller.
  • Rollers whereon great weightie pieces, or shippes are remoued. Phalangae, arum. vel Palangae, arū. foem. gen. Rouleaux. S.
  • Rolles, or lyke places, where monumentes or re­cordes be kepte, as the rolles or offices in the Chauncery. Chartophylacium, ij. Scrinium, ij. n. ge. And the keper or maister of the rolles, or suche lyke place. Chartophylax, cis. Custos vel magister scriniorum.
  • Rolles wrytten on both sides. Hopistographi.
  • Romayne. Quiris, tis. Romanus, a, um. Romain. S.
  • Rome, a cittie. Roma, ae. foe. ge. Rome. S. Septicollis dicta quia septem colles adiacent, Videlicet Col lis Palatinus in quo primo reges, deinde consu­les, postremo imperatores sedem habuere, inde dicti Palatini, qui & sunt Palātes, vel à Palantia Latini coniuge: collis Quirinalis, quasi prope Quirini sacellū: collis Auentinus, ab Auentino rege ibidē extincto & humato, vel ab aduētu ho­minum Latinorum adpellatus: collis Caelius, à Caelio Vibeno nobiliss. duce Thusco dictus: col­lis Viminalis quod ibi vimina sylua fuit: collis Exquiliae, ab excubijs regis, vel quod excultae fuere à Tullo rege: Ianiculum septimus collis quod & oppidum fertur non procul à Roma: di­ctum quia per cum Po. Ro. transire inchoauerit in agrum Hetruscum, vel quia Ianus illud con­diderit.
  • Rongen. Pulsatus, a, um.*
  • Roo, or roobucke. Capreolus, li. m. ge. Caprea, ae. f. Cheureau, Cheureul sauuage.
  • Roote. Radix, cis. f. g. Racine. S. & Radicula, lae. f. g. A little roote. Racinette. & Radicitus. By the roote. Radicalement. & Radicosus, sa, sum. That hath many rootes. Qui ha beaucoup de racines. S.
  • Roote or stemme of a tree, or herbe. Stirps, pis. mas. & foem. ge. Racine d'arbre ou d' herb [...]. S.

    To roote out, or to plucke vp by the rootes. Ex­tirpo, pas. Eradico, cas. Radices euellere. Arra­cher les racines. S.

    To take roote. Radico, cas. & Radicor, aris. Ra­dicem capere, Radices agere. Cic. Prendre racine.

  • Rooted, or that hath roote, or taken roote. Radica­tus, ta, tum. Qui à prins racine. S.
  • Rootes very small that are about the bigger. Fi­brae, Capillamenta, Minutissimae & extremae radiculae. Filets des racines. H.
  • Rope. Funis, is. Restis, is. foe. gen. Vne corde. S. Funi­culus, li. Resticula, ae. diminut. Ang. A little or small rope. Cordelle ou cordelette. S.

    To make a rope, or corde. Funem torquere, vel Texere. Cordeler, ou corder. S.

  • Rope stretched out, made snare fashion, to take beastes or byrdes. Transenna, nae. foe. gen. Plaut. Vne corde tendus pour prendre les bestes ou oiseaulx. S.
  • Rope of onions. Restis vnionum, vel caeparum. Vne corde d' oignons. S.
  • Roper. Restio, onis. mas. ge. Cordier. Cal. & Restio, onis. Plaut. Is he that hangeth him selfe.
  • Roperype, or vngracious waghalter. Nequā. Ad­iect. indeclin. Meschant. S.
  • Ropers ball an instrument wherewith ropes are made. Medipontus, ti. vel Mediopontus. Nebris.
  • Ropy, as ale, or licoure is. Viscosus, a, um.
  • Rore. Fremo, is. Rugio, is. Rugir. S.

    The Leon roreth, and crieth. Leo rugit & fre­mit. Le lion rougit ou ruit. S.

  • Roring. Fremitus, us. Rugitus, us. mas. ge. Rugement Rugissement. S. Fremibundus, a, um. Full of ro­ring.
  • Roring lyke a beaste. Rugiens, tis. Fremēs, tis. om. gen. Rugissant. S.
  • Roring lyke the sea, or water. Vndisonus, a, um. vt Aequor vndisonum. Virg. The roaring sea.
  • Rose. Rosa, ae. foe. ge. Rose. S. Rosaceus, a, um. Roseus, a, um. Of a rose, or of colour of a rose. De rose. S.
  • Rose bedde. Rosarium, ij. neut. ge. Rosier. S.
  • Rose campin an herbe. Lychnis coronaria, Sunt qui Iouis florem vocant.
  • Rose gardayne. Rosetū, ti. n. g. Lieu planté de rosiers. S.
  • Rose garlandes. Rosalia, ium.*
  • [Page] Rosemary an herbe. Libanotis, dis, vel dos. Rosma­rinus, ni. Libanotis coronaria, Rosmarinū, ni. n. g. Herba salutaris. Rosmarin. H.
  • Rose vinegre. Acetum rosaceum. Vinaigre rosat. S.
  • Rose water. Aqua rosacea. Eaue rose. Pals.
  • Roses called damaske, or Frēche roses. Trachinia.
  • Rosin. Resina, ae. f. g. Resine. S. Resinosus, a, um. Full of rosyn. Resineux. S. Resinatius, a, um. Lyke, or of rosyn. Resemblant à resine. S.
  • Rosined, or dressed with rosyn. Resinatus, a, um Frotté de resine. S.
  • Roste. Aduro, is, ssi, stum. Asso, as. Rostir. S.
  • Roste, or to broyle. Torrere, Torrefacere, Assare. Rostir ou cuire à la braise. S.

    To roste on the broche. Torrere in veru. Rostir en la broche. S.

  • Rosted. Assus, a, um. Tostus, a, um. Adustus, a, um. Brusle, Rosti.. S.
  • Rosted bieffe. Assa bubula. Plaut. Beuf rosti. S.
  • Rosted either with heate, or Sunne. Torridus, da, dum. Rosti. S.
  • Rosted meate. Caro assa. Du rosti. S.
  • Rosting. Adustio, onis. Bruslement. S.
  • Rother beaste. Iuuencus, ci. m. g.
  • Rother, or sterne of a shippe. Clauus, ui. Guberna­culum, li. n. g. Le gouuernail de la nauire. S.
  • Rotte. Exputresco, scis. Corrumpo, is. Computres­co, scis. Imputresco, scis. Cariem trahere, vel in­duere, Marcescere, Immarcescere. Se pourrir. S.
  • Rotten. Corruptus, a, ū. Fracidus, a, um. Marcidus, a, um. Putridus, a, um. Putris, e. Tabidus, da, dum. Cariosus, sa, sum. Pourri. S. Tabificus, a, ū. Which doth cause to rotte, or be rotten.
  • Rotten poste. Improbus postis.
  • Rotten sore. Vomica, ae. foem. gen. An empostume. Apostume. S.
  • Rotten to be. Putreo, es. Putresco, scis. Estre pourri.
  • Rotten to waxe. Tabesco, scis. Putresco, scis. Trahe­re carlem. Vide Rotte.
  • Rottenes. Putredo, inis. Tabes, bis. Caries, ei. Mar­cor, coris. m. g. Pourriture, ou pourrissure. S.
  • Rowe, or rewe of any thing layde, put, or sette or­derly. Striga, ae. Series, ei. Ordo, inis. m. g. Rang. S. Vide Rancke.
  • Rowe with an ore. Remigo, as. Subremigo, gas. Ra­mer, tirer a l'auiron. Sascher. S.
  • Rowe against the streame. Aduerso flumine naui­gare.
  • Row barge, galey, or swift shippe which is rowed. Actuaria nauis. Liu.
  • Rowed with ores. Remigatus, a, um. Remis actus.
  • Rowed to be. Remigor, aris.
  • Rower. Remex, gis. m. g. Qui remos agit. Rameur. S.
  • Rowing. Remigatio, Remigium, ij. n. g. Gaschemēt.
  • Rowell of a spurre. Stimulus, li. m. g. Molette d'vn esperon, roelle. Pals.
  • Roufe and top of an house, made lyke an asse back, or in forme & maner of the back of an asse. Cul­men, nis. n. g. Le feste & sommet d'vn maison, faict en dos d'asne. &c. S.
  • Roufe, and couering of a house. Contignatio, onis. Tectū, ti. n. g. Le tect & couuerture d' vne maison. H. Contigno, as. To set on a roufe of a house, or to rafter a house.
  • Roufe being freeted, or imbowed. Laquear, ris. La­queare, ris. Laquearium, ij. n. g. Vide Seeling.
  • Rowfe called a false rofe. Camera, ae. foem. gen. A vaulte. Voulté. S.
  • Roufe of the mouthe. Palatum, ti. Caelum, li. n. ge. Le palais de la bouche. H.
  • Roufe tree, or rawfter of a house, bearing vp the roufe. Tignus, ni. Tignum, ni. Capreolus, li. m. g. Vn cheuron. S. & Tigillus, li. Tigillum, li. diminut. A little or small rowfetree, or rafter. Petit che­uron. S.
  • Roufe vaulted, or hollow in partes. Testudinea­tum tectum. Colum. Testudo, inis. f. g. Viget.
  • Roughe. Confragosus, a, um. Sentus, a, um. Scabro­sus, a, um. Confragus, a, um. Asper, a, um. Scaber, ra, rum. Rude & aspre. S.
  • Roughe and full of prickes. Echinatus, a, um.
  • Roughe bread. Rubidus panis.*
  • Roughe countenaunce. Toruus vultus. Quint.

    A roughe fellow. Acer, Austerus, Seuerus. Vn homme aspre. S.

  • Roughe heared. Hispidus, a, um. Hirsutus, ta, tum. Hirtus, ta, tum. Couuert d'vn poil rude & picquant.
  • Roughe mason. Caementarius, ij. m. g. Masson. S.
  • Roughe speached. Confragosus, a, ū. Per translat.
  • Roughe wyne. Asperum vinum, Vinum toruū. Pli. Vine rude & aspre. S.
  • Roughe to make. Exaspero, as. Aspero, as, aui. Faire aspre. S.
  • Roughnes. Scabritia, ae. Scabrities, ei. foe. g. Aspreté & rudesse. S.
  • Roughnes of the skynne. Scabredo, inis. Scabrum, ri. n. ge. Idem.
  • Roughnes of the eye lyddes within. Trachoma, tis. n. ge. Scabrities palpebrarum interior. Cal.
  • Rowing. Remigatio, onis. f. g. Gaschement. S.
  • Rowme, or a place, or stede. Locus, ci. m. g. Lieu. S.

    That hath great rowme. Spatiosus, sa, sum. Qui ha grande espace. S.

  • Rounde. Rotundus, a, um. Orbiculatus, ta, tū. Rond.
  • Rounde and longe lyke an egge, speare, and suche lyke. Teres, tis. om. g. Rond en long. S.

    Long and round, in forme of a toppe, and fa­shion of a peare. Turbinatus, ta, tum. Long & rond en forme de sabot en facon de poire. Cal.

  • Rounde circle lyke a trendel. Spira, ae. f. g.
  • Rounde figure suche as spyders make, and it is properly rounde workes in silke and precious clothes. Scutula, lae. f. g. Forma rotunda, Qualis aranea contexit.
  • Rounde heape, or rounde thing like a bowle. Glo­bus, bi. m. g. Vne chose ronde comme vne boule. S.
  • Rounde lyke a boule. Globosus, a, um. Rond comme vne boule. S.
  • Rounde lyke an egge. Ouatus, a, um. Qui est de la forme & figure d'vn oeuf. Cal.
  • [Page] Rounde made. Orbiculatus, a, ū. Qui est fait en rond.
  • Rounde roote lyke an onion, or turnep. Bulbus, bi. m. g. Tout racin [...] ronde. Bulbosus, a, um. Full of little heades in the rootes, or hauinge rounde rootes. &c. Pleine de petites testes en la racine. S.
  • Rounde to make. Globo, bas. Faire en rond. S.
  • Rounde table. Cilliba, ae. Cillibe, es. vel potius Ci­billa, lae. foe. ge. Table ronde. Cal.
  • Rounde table, a kynde of banquet to whiche none came but those that were of kinne, Charistia. Table ronde. H.
  • Roundell instrument to make a thing rounde. Te­retrum, tri. n. g.*
  • Rounde, or to make round. Rotundo, as. Faire rond.
  • Rounde, or clippe. Tondeo, es. Tondre. S.
  • Rounde, or clyppe before. Praetondeo, es.*
  • Rounde wrought, or hauing any rounde circle, or worke contexted therin. Scutulatus, a, um. Faict en rondeaux. &c.
  • Rounde, or in a rounde forme. Orbiculatim, Ro­tundé. En forme ronde. S.
  • Roundly. Rotundé. Rondement. Cal.
  • Roundenes. Rotunditas, tatis. f. g. Rondeur. Cal.
  • Roundenesse of a bale. Orbis pilae. Le rondeur d' vne pile. S.
  • Roundnes of a staffe, or speare, or egge. Teritudo, inis. foe. ge.*
  • Roundnes of bones, in y e anckles, elbowes, knees, and knuckles. Cōdylus, li. m. g. La tuberosité des os
  • Rowste, or perch, where pultrie sitte in the nyght. Petaurum, ri. n. g. Vn ieussouer. Pals.* Gallinariū, rij. neut. gen. Sedile auium, Pertica gallinaria. Iucheoir. S.
  • Rowte in sleape. Rhonchisso, as. Proflare pectore, Somnum stertere. Ronfler.
  • Rowting in sleape. Rhonchus, chi. m. ge. Ronflement.
  • Roy, or a kyng. Rex, gis. m. ge. Vn Roy. S.
  • Royall. Regalis, le. Royal. Vide Roi.
R. ANTE. V.
  • RVbarbe an herbe. Rheon, Rha, Rha siniti­cum, vel sinicum, Rha Indicum, Rheco­ma, Rha ponticum. Officin. Rhabarba­rum. Had.
  • Rubbe. Frico, as. Defrico, cas. Infrico, cas. Frotter. S.
  • Rubbe against a thing. Affrico, cas, cui, caui. Se frotter contre quelque chose. S.

    To rubbe a horse. Terga equi subigere. Frotter vn cheual. S.

  • Rubbe harde. Perfricare, Confricare. Frotter fort. S
  • Rubbe of. Defrico, as, cui. Defrotter. Cal.
  • Rubbe on the galde. Tangere vlcus.
  • Rubbe, or fre [...]e. Pertero, is. Colum.
  • Rubbe softly with some oyntment. Linire, Illinire, Delinire, Perlinire. Frotter doulcement de quelque oincture. S.
  • Rubbe with some liquoure. Linere. Allin ere, Col­linere, Illinere, Oblinere, Perlinere. Frotter de quelque liqueur. S.
  • Rubbe the one against the other. Attero, is. Frotter l'vn contre l'autre. S.
  • Rubbell, or little stones. Caementa. orum. n. ge. Bo­caille, ou bloccage. S.
  • Rubbell, or rubbyshe of olde houses. Rudus, eris. n. ge. Vetus rudus.
  • Rubbing. Attritus, us. Fricatio, onis. Frictio, onis. Frictus, us. Affrictus, us. m. ge. Perfrictio, onis. f. ge. Frottement. S.
  • Rubbyshe, or brockell of olde houses, or walles. Rudus, eris. n. g.
  • Ruddes or marigolds, an herbe. Caltha, Heliotro­pium, Solaris herba, Calendulam vocant offici­nae. Soulsie, soulsi ou solsie. S.
  • Ruddy, or ruddishe. Rubidus, a, ū. Subrubicundus, da, dum. Rougeastre. S.
  • Ruddy. Rubicundus, a, um. Fort rouge. S.
  • Ruddy somewhat. Rufulus, la, lum. Rousselet, S.
  • Ruddy in face. Rufus, fa, fum. Roux. Cal.
  • Ruddy to waxe. Rufeo, es. Colorem rubicundum trahere. Deuenir rouge. S.
  • Ruddocke byrde. Erythacus, ci. Rubecula, lae. Rouge gorge. S.
  • Rude, rusticall, or clounishe. Ag restis, e. Barbarus, a, um. Inconditus, ta, tum. Pullatus, a, um. Inhu­manus, a, um. Inurbanus, a, um. Rudis, de. Rusti­cus, ca, cum. Rustique. S.
  • Rude of language. Confragosus, a, um. Barbarus, a, um. Rud en son parler. S.
  • Rudely, or rustically. Barbare, Incōdite, Crassa, vel pingui minerua, Rustice. Rustiquement. S.
  • Rudenes, roughnes, or hardenes. Asperitas, Duri­tia, ae. Durities, ei. Ruditas, tis. foe. ge. Rudesse. S.
  • Rudenesse, or rusticalitie. Rusticitas, tatis. foem. ge. Barbaries, ei. f. g. Barbaria, ae. foe. gen. Rusticité. S.
  • Rudementes, or rules. Rudimenta, orum.
  • Ruffe fishe. Porculus, Porcellus. H. Aspredo, inis.
  • Ruffe of a garment. Sinus, us. m. g.
  • Ruffe, or to gather a shirte. Rugare, Striare indu­sium. Fronser vne chemise. S.
  • Ruffian, or a haunter of brothelhouses. Ganeo, o­nis. Scortator, ris. m. gen. Vn haunteur de tauernes bordelieres. S. Leno, nis. Vn ruffien. S.

    To playe the ruffian. Lenocinari, Lenoniam fa­cere. Ruffienner. S.

  • Ruffle, or to wrynkle, or to make to ruffle, or to wrynkle. Rugo, as. Irrugo, gas. Rider, faire rider. S.
  • Ruffle, snarle, or to entāgle. Illaqueo, as. Enlacer. S.
  • Rugged heery or couered with roughe, and pric­king heeres as swyne be. Hirsutus, ta, tum. Hir­tus, ta, tum. Hispidus, da, dum. Velu, couuerte d' vn poil rude & picquant. S.
  • Rugged, or rough to handle. Scaber, ra, rum. Sca­brosus, sa, sum. Rude & aspre à manier. S.
  • Ruggedly. Hirsute Scabrè.
  • Ruggednesse, or roughnes that is felt in handling of some thing. Scabrities, iei. Scabritia, ae. Sca­bredo, nis. Scabrum, ri. n. g. Aspreté & rudesse qu' on sent en maniant quelque chose. S.
  • Ruyne and decaye. Ruina, nae. Excidium, ij. neut. g. Ruine. S.
  • [Page] Ruyne of a citie. Casus vrbis. La ruine d' vne ville. S.

    To procure the ruine of some man. Creare pe­riculum alicui· Procurer la ruine d'aucun. S.

  • Ruyne, and to destroye. In praeceps dare, Peruer­tere, Euertere. Ruiner & destruire. S.
  • Ruynouse. Ruinosus, a, um. Caducus, a, ū. Ruineux.
  • Rule to rule by. Norma, ae. Canon, nis. Regula, ae. f. g. Reigle. S. Normula, ae. diminut. Ang. A lyttle or short rule. Regularis, e. Made or done by ru­le. Faict a la reigle. S.
  • Rule for a carpenter. Amussis, sis. f. g. Fest. Norma, ae. f. g. Vne reigle. S.
  • Rule of liuing. Modus viuendi, Norma, Formula, Lex, Praescriptio, Praescriptum, ti. Ratio, nis. f. g. Reigle de viure. S.

    A generall rule. Catholicum theorema. Bud. ex Cic. Vne reigle generale. S.

    To make a generall rule. Pronunciare in vni­uersum. Faire reigle generale. S.

  • Rule, or custome. Mos, ris. Praescriptio, onis. foe. ge. Reigle. S.
  • Rule, or dominion. Dynasteia, Dominium, ij. Im­perium, rij. Potentia, ae. Praefectura, ae. Prouin­cia, ae. Regimen, inis. n. g. Reigle ou domination. S.
  • Rule of the fourth parte of a realme. Tetrarchia, ae. f. g. Quartae partis regionis cuiuspiam imperiū.
  • Rule, or gouernaunce without pitie. Manliana im­peria, dura, seuera & crudelia.
  • Rule, or ouersight of husbandrie. Villicatio, onis. foem. gen.
  • Rule, or squire. Norma, ae. f. g. Vne reigle ou esquierre. Normula, ae. diminut. inde. Ang. A little rule or squire. Normalis, le. Made euen or right with the rule, or squire. Fait à l' esquierre. Cal.
  • Rule, or to gouerne. Dominor, aris. Imperito, as. Moderor, aris. Modero, as. Moliri habenas, Prae­sideo, es, Potestatem gerere, Procuro, as. Rego, is. Ago, gis. Agito, tas. Guberno, nas. Reigler ou Gouuerner. S.

    To rule a naughty marchant. Cōprimere Im­probū negotiatorem. Reigler vn mauuais marchāt.

    To gyue a rule. Modum statuere, siue praescri­bere. Donner reigle. S.

  • Rule by moderation, or temperaunce. Tempero, as. Gouuerner, moderer. S.
  • Rule or to gouerne his life according to reason. Vitam suam derigere ad normam rationis. Cic. Reigler sa vie selon raison. S.
  • Rule paper. Chartam lineare, Lineas ad regulam ducere. Reigler du papier. S.
  • Rule with redde. Rubrica, vel purpurisso lineare, Rubras lineas ducere. Reigler de rouge. S.
  • Rule the parties. Iudicium vel litem constituere, Disceptationem cōstituere, Litem ordinare, Li­tis personas rectè ordinéque constituere. Bud. Reigler les parties. S.
  • Ruled, or gouerned. Rectus, a, um. Regi, Gouuerné. S.

    Parchement ruled with lead. Membrana direc­ta plumbo. Catul. Parchemin reiglé de plomb. S.

  • Ruled to be. Regor, eris. vt Remo reguntur rates.
  • Ruler, or gouernour. Gubernator, oris. Modera­tor, Rector, oris. m. g. Gouuerneur. S.
  • Ruler of one countrey. Toparcha. * Praetor, toris. m. g. Le gouuerneur d' vn pais. S.
  • Ruler of the people. Demarchus, Dynasta, ae. Dy­nastes, ae. Praefectus, tus. m. ge. Princep [...] populi, Tribunus plebis.
  • Ruler of the fourth part of a region. Tetrarcha, ae. m. g. Le seigneur, ou gouuerneur d' vn quartier d' vne Prouince. Cal.
  • Ruler ouer sworde players. Lanista, ae. m. ge. Prae­fectus ludi gladiatorij. Cal.
  • Ruler, or the rule of some thing what euer it be. Gnomon, nis. neut. gen. La reigle de quelque chose que ce soit. S.
  • Ruling, or the drawyng of lynes by a ruler. Linea­rum ductus ad regulam. Reiglement, ou reiglure. S.
  • Rumble, or to make a noyse. Tonare, Detonare, E­dere strepitum, Fremere, Murmurare, Sonare, Personare, Bruire, S.

    My belly rumbleth with fasting so long. Mihi inanitate iam-dudum intestina murmurant.

  • Rumblyng. Fremitus, us. Murmuratio, onis. foe. g. bruiment. S.
  • Rumblyng with the feete. Supplosio, onis. foe. ge.
  • Rumbling to make with the feete. Supplodo, dis.* Vide Stampe.
  • Rumor. Rumor, ris. Fama, ae. f. g. Rumeur, bruit. S.

    Smale rumor, or bruite. Rumor clemens, Ru­musculus, li. Auditio tenuis aut leuis. Bruit petit & legier. S.

    The rumor goes, it is reported, or men saye. Affertur fama, vel rumor, Loquitur fama, Ru­mor est, Rumor ait, Aiunt. Le bruit est. S.

    As the rumor goes. Vt hominum fama est. Selon que le bruit est entre les gens. S.

  • Rumor spred or sowed through che cittie. Sermo datus per ciuitatem. Vn bruit semé par la ville. S.

    Sowe and to spreade abroade a rumor euerye where. Disseminare, Famam vulgare, Famam ferre, Differre rumorem, Voces in vulgum spar­gere. Semer vn bruit par tout & espandre. S.

  • Rumpe. Cauda, ae. Caulis caudae. Plin. Offa penita. Fest. A rumpe cut of with some fleshe.
  • Runchball herbe, or wylde rapes. Campestre ra­pistrum.* Rapum syluestre, Rapuntulus, li. m. ge. Raponce.
  • Rundelet, or litle pot. Orcula, ae. f. g.
  • Runnagate, or a vagabunde. Refuga, ae. Com. ge. Erro, nis. m. ge. Homo sine lare, sine fide, Vagus, Fugitiuus, Vagabundus. Vagabond. S.
  • Runnegate or rebell, whiche forsaketh allegiaūce, or profession. Apostata, ae. m. g. Apostat, Rebelle.
  • Runne. Curro, is, cucurri. Courir. S.
  • Runne abroade, or slowe. Scaturio, is.*
  • Runne after one, or to folowe one often. Sector, a­ris. Suiure souuent. Cal.
  • Runne agayne. Recurro, is. Recourir. S.
  • Runne against. Incurro, is. Occurro, is. Occurso, as. Returro, is. Currere alicui obuiam. Courir au
  • [...] [Page] Sacrifices done for the dead. Inferiae, arum. foe. g. Sacrifices pour les morts. Cal.
  • Sacrifice, or to make sacrifice. Sacrificare, Immo­lare, Adolere. Sacrifier. S.
  • Sacriledge, or stealing of any sacred thing, or stea­ling out of a churche. Sacrilegium, gij. neut. ge. Sacrilege. S. And he that committeth sacriledge is. Sacrilegus, gi. m. g. Sacrilege, larron des choses sa­crees. S.
  • Sadde. Moestus, a, um. Tristis, e. Triste. S.

    Somewhat sadde. Tristiculus, la, lum. Subtri­stis, te. Aucunement triste. S.

  • Sadde blewe. Ferrugo, inis. foe. ge. Virg.
  • Sadde coloure. Austerus color, Pullus, a, um. Rau­cus, vel Rauus color.*
  • Sadde to make. Contristo, as, Tristo, as. Contrister.

    To becomme sadde. Tristitiam contrahere. De­uenir triste. S.

    To be sadde and sorowefull. Moerere, Tristari, & dolore affici. Estre triste & dolent. Cal.

  • Sadly. Moesté. Tristement. S.
  • Sadnes. Moestitia, Tristitia, ae. f. g. Contractio ani­mi. Tristesse. S.
  • Sadnesse, and griefe of harte. Moeror, ris. mas. gen. Trestesse & doleur de eueur. S.
  • Saddle. Ephippium, ij. n. g. Sella equi. Selle. S.
  • Sadle for a packehorse. Clitellae, arum. foem. gen. Le bast. H.
  • Sadle cloth. Instratum, ti. Dorsuale, Stratum, ti. n. gen. Couuerture du cheual. H.
  • Sadell, or to put on the saddle of an horse. Ephip­pium equo imponere. Enseller vn cheual. S. & Ster­n ere equum. Idem.
  • Sadled shorses. Equi strati. Calep. Ital.
  • Sadler, or a maker of sadles. Ephippiarius, rij. m. ge.* Sellir. Pals.
  • Saffron. Crocus, ci. Crocum, ci. n. g. Saffran. S.

    To saffron, to yelowe, or to colour a thing with saffron. Croco tingere, vel imbuere. Ensaffranner.

    Of saffron, or of the colour of saffron. Crocinus, a, ū. Croceus, a, um. De saffran, ou de couleur de saf­fran. Cal.

  • Saffroned. Croceatus, ta, tum. Croco tinctus, vel infectus. Ensaffranné. Cal.
  • Saffron wylde, bastard saffron, or saffron of the Gardine. Crocus Saracenicus, Carthamus, mi. Cnicus, ci. vel Cnecus, ci. Crocus hortensis. Saff­ron bastard.
  • Sage an herbe. Saluia, ae. f. g. Sauge. Pin.

    Wine made of sage. Vinum saluiatū. Vin saulgé.

  • Sage or wyse. Sapiens, tis. Sage. S.

    Very sage or wyse. Persapiens, tis. Fort sage. S.

    To playe the sage. Imponere sibi personam sa­pientis. Faire le sage. S.

    To be sage, or wyse. Sapere. Estre sage. S.

    To be reputed sage or wyse. Obtinere nomen sapientis. Estre reputé sage. S.

    A very sage and wyse man. Alta mente praedi­tus homo. Homme de grande sagesse. S.

  • Sagely, or wysely. Sapienter, Cautè, Consultè, So­briè, Cordatè, Consyderatè, Prudenter, Sagaci­ter. Sagement. S.
  • Sagenesse wysedome, or knowledge. Sapientia, ae. Sal, lis. Sagacitas, tatis. foem. gen. Sagesse & cognoissance. S.
  • Saye. Addico, cis. Dico, cis. Perhibeo, es. Pronun­cio, as. Eloquor, eris. Enuncio, as. Dire. S.
  • Saye agayne whiche was sayde before. Repeto, is. Repeter. S.
  • Saye against. Contradico, cis. Repugno, as. Mur­muro, as, Obmurmuro, as. Obloquor, eris. Obsi­sto, tis. Obstrigillo, as. Refragor, aris. Reclamo, as. Occino, is. Contredire. Cal.
  • Saye before. Praedico, cis. Predire. S.
  • Saye contrarie. Abnuere, Ire inficias, Obloqui, Contradicere, Repugnare, Oppugnare. Dire le contraire. S.

    They saye. Accipio, is. Praedicant, Traditur, vel traditum est, Sermo est, Fertur. On dit. S.

    As they saye. Vt fama est, Vt aiunt, Vt perhibēt. Comme on dit. S.

  • Saye naye. Negito, as. Nego, as. Abnuo, is. Recuso, as. Nier, dire que non. S.
  • Saye nothing. Reticeo, es, cui. N' en dire mot. S.
  • Saye on. Age, Perge. Or auant. S.
  • Say trouth, or to hitte the nayle on the head. Rem ipsam tangere, Rem acu tangere.
  • Saye well of one. Benedico, is. Bien dire d'aucun. S.
  • Sayle. Nauigo, as. Velifico, cas. Velificor, caris. Nauiculor, aris. Ire nauigio. Nauiger. S.

    To sayle ouer into Italye. Traijcere classe in Italiam. Plini. Iun

  • Sayle beyonde, or by. Praeternauigo, as. Praenaui­go, gas. Nauiger oultre, ou aupres. S.
  • Sayle to a place. Annauigo, as. Adnauigo, as. Naui­ger iusques à quelque lieu. S.

    That may be sayled ouer, or is nauigable. Na­uigabilis, le. Nauigable. S.

  • Sayle clothe, or sayle of a shyppe. Carbasus, si. Lin­teum, ei. Sinus, us. Velum, li. Carbasa, orū. Car­baseus sinus. Le voile. H. & Acatium, tij. Achateō, Artemon, nis. mas. gen. The mayne sayle. Le plus grand voile. H. And the thirde sayle whiche is be­hinde. Epidromum, mi. vel Epidromus, mi. m. g. Velum apud puppim. H.
  • Sayle called a trincket. Dolon, nis. m. ge.
  • Sayling. Nauigatio, onis. foe. ge. Nauigation. S.
  • Sayling, or whiche goeth with a sayle, or is occu­pied with sayles. Veliuolus, a, um. vt Naues vel rates veliuolae, Mare veliuolum. Virg.
  • Sainct. Diuus, Sanctus. Sainct. S.
  • Sainct Anthonies fier, a sickenes so called, which is an inflāmation, or burning in the bodye. Sa­cer ignis, Erysipelas, Ignis. Le feu sainct Antoine.
  • Saincte Dauides in Wales, a towne so called. Octapitarum promontorium. Ptol.
  • Sainct Iohns wort herbe. Hypericon, Perforata, Ascyrum, Fuga daemonum. Millepertuys. Dod.
  • Sainctes of paradice. Coelites, tū. cō. ge. Les saincts de paradis. S.
  • [Page] Sanctuary. Profugium, ij. Perfugium, ij. Sanctua­rium, ij. Asylum, li. n. g. Lieu de franchise. H.
  • Saying. Dictio, onis. Dictum, ti. n. g. La diction, vne parolle. S. Vide Talke, or speaking.

    It is an olde saying. Vetus est dictum, Vetus est prouerbium, adagium, vel verbum.

  • Salamander, a beast lyke a Lysard ful of spottes, being in the fier it quencheth it, and is not bur­ned. Salamandra, drae. foe. ge. Salamandre. H.
  • Salary, stipende and wages. Salarium, rij. Mer­ces, dis. foe. ge. Salaire. S.

    To paye the salarie, or wages. Soluere merce­dem. Payer le salaire. S.

    Double salaries. Duplices mercedes. Doubles salaires. S.

  • Sale. Alienatio, Venditio, onis. Venundatio, onis. Nundinatio, onis. foe. ge. Vente. S.

    To put any thing to sale. Addicere, Instituere mercatum, Nundinari, Aliquid venale propone­re, Venditare. Mettre en vente quelque chose. S.

  • Saleable, or easy to be solde. Vendibilis, e. Chose de bonne vente. S.
  • Sale maker. Venditor, toris. m. g. Vendeur. S.
  • Sale of goodes confiscated, called portsale, or opē sale. Auctio hastae. Auctio, onis. Hasta, tae. foe. ge. Subhastation. S. & Auctionarius, rij. Is the sale maker. Auctionor, aris. Auctionem facere. To make suche sale, or to sele to thē that offer most. Vendre a plus offrant. S.
  • Salet or scull. Galea, ae. foe. ge. Vne salade. S.
  • Salet wearer, or that hath a salet, or helmet on his head. Galeatus, a, um. Qui ha vne salade ou heaume en sa teste. S.
  • Salettes of herbes, or of other thinges. Quasi di­cas Salata, vel sale condita, Acetaria, orum. n. ge. Coenae caput est acetariū concisum, sale asper­sum, irrotatum oleo olluarum ex gutto aceto e­tiam infuso. Salades d'herbes ou d'autres choses. S.
  • Salfe. Securus, a, um. Tutus, a, um. Sauue. S.
  • Salfe and sounde. Saluber, ris, re. Saluus, a, um. Sa­nus, a, um. Securus, a, ū. Solidus, Valens, tis. Sau­ue & sain. S.
  • Salfe to be, or out of daunger. In portu nauigare, vt In portu sum, vel in portu nauigo. I am salfe, or in salfegarde. Ie suis à sauueté. S.
  • Salfe conduicte, or lycence to departe. Commea­tus, us. Pactum transitionis. Publica fides, Fides publica interposita. Saufconduict. S.

    With salfe conduicte. Fide publica interposita. Auec saufconduict. S.

    Lettre of salfeconduicte. Disploma tuti & liberi ac pacati commeatus. Bud. idem ex Aristotele vocat Symbolum, li. n. g, Lettre de saufconduict. S.

    To go home vnder salfeconduicte. Abire domū regia vel publica fide accepta. Bud. S'en aller soubs saufconduict. S.

    To giue salfe conduicte. Recipere aliquem in fidem publicam. Bud. Donner saufconduict. S.

  • Salfeconduicte of the courte. Commeatus tutus & liber fide Curiae datus. Saufconduict de la cour. S

    To demaunde, or require to be put in salfecon­duicte of the courte. Implorare fidem Curiae aut iudicialem, vt ire & commeare publica fide & re­gia liceat. Bud. Demander ou requerir estre mis au saufconduict de la cour. S.

    To take into salfe conduicte, or to put one in salfe conduicte. Saluum fore recipere, In fidem suam recipere. Tutum commeatum esse iubere pro imperio. Bud. Mettre au saufconduict. S.

    To signifie or declare a salfeconduicte of the courte. A vi & iniuria hominem prohibere, ver­bis Curiae. Bud. Signifier vn saufconduict de la cour.

  • Salfegarde by frendship. Clientela, ae. Tutela, lae. foe. ge. Sauuegarde. S.

    To put him self into the salfegarde of an other. Dare se alicui, Dare se in alicuius clientelam, Commendare se alteri in tutelam vel in cliente­lam, In custodiam alterius se tradere, Conferre se in fidem & clientelam alicuius. Se mettre en la sauuegarde d'aucun. S.

  • Salfly, or in salfegarde, or suretie. Sane, Secure, Tuto. A seureté. S.
  • Salfnes. Sanitas, Sanitudo, Securitas, Valentia, ae. Incolumitas, tatis. f. g. Sauueté. S.
  • Salftie. Portus, us. Securitas, tatis. f. g. Idem.
  • Salamon, or Salomon, sonne of Dauid by Bar­sabe, and is interpreted Peasable, he was kinge of y e Iewes: reade of hym in Reg. x. where you shall see of what wysedome and diuine knowe­ledge he was, yet not withstanding by womens doting he did offend, and was brought to Ido­latry. Salomon, nis, m. ge. & Salomonius, a, um. Of Salomon.
  • Salmonde a fishe. Salmo, nis. m. g. Saulmond. H.
  • Salmonde that is yonge and little. Salmo exilis. Salmoneau. H.
  • Salowe tree. Salix, cis. Siler, eris. n. g. Saulx, S.
  • Salt. Sal, lis. m. & n. g. Du sel. S. Salarius, a, um. Ang. Pertayning to salt.
  • Salte that is digged out of the grounde. Sal fossi­lis, vel fossitius, qui è terrae visceribus effoditur. Sel qu' on fouist de terre. H.
  • Salte common. Sal popularis. Sal vulgaris. Sel com­mun ou vulgaire. H.
  • Salte that wyll quickely melte. Sal fusilis. Sel qui se fond. H.
  • Salte white & pure. Salis flos, Sal purus. Sel blanc. H
  • Salt seller for a table. Salillum, li. Salinum, ni. n. ge. Saliere. H.
  • Salt cote, or place where salt is made. Salinum, ni. Salina, ae. foe. ge. It is rather called a salt pitte. Vne saline. S.
  • Salt fome. Adarca, [...]. Adarcha, Adarces, Adarchiō, Adarcos.
  • Salt licour. Salsilago, ginis. Salsugo, ginis. foem. ge. Vne liqueur salee. S.
  • Salt marishes. Aestuaria, orum.
  • Salte meate, fishe or fleshe that is salted. Salsamē ­tum. Pisces carnesué muria siue Salsilagine con­diti. Poisson ou chair salé. H.
  • [Page] Salte, or whiche is salted. Salsus, sa, sū. Qui est sale.
  • Salte very muche, or very salte. Praesalsus, sa, sum. Persalsus, sa, sum. Fort salé. S.
  • Salte petre. Nitrum, tri, Niter, Sal niter,* Sal pe­trosus, Sal lucidus, Sal alexandrinus, Halonitrū, Aphronitrum, tri. n. ge. H. Salpestre. S.
  • Salted. Salitus, a, um. vel Sallitus, ta, tum, Salé. S.
  • Salted meate or pouldred. Praesulsa caro. Chair saleé
  • Salte, or to dresse with salt, or to pouldre. Salio, is, ire. Salto, is. Saler. S.
  • Salter, or seller of salte. Salarius, ij. m. g. Qui vend du sel. S.
  • Salting. Salitura, ae. Salsura, ae. f. g. Salure. S.
  • Saltnes. Salsedo, dinis. Salsitudo, dinis. foem. gen. Saline. Pals.
  • Saluation. Saluatio, Salus, tis. foe. ge. Salut. S.
  • Salue. Emplastrum, tri. neut. g. Medicamentum in massam coactum, quod praemolitum igni vulne­ribus imponitur. Emplastre. H.
  • Salue for euery sore. Panchrestum, ti. n. ge. Cic. & Plin. lib. 32. Cap. 7. & lib. 36. Cap. 20.
  • Salues or oyntmentes whiche will make empost­humes rype. Peptica.*
  • Salutation. Salutatio, onis. foe. gen. Salutation. S.
  • Salute. Dicere salutem, Propinare salutem, Salu­to, as. Persaluto, tas. Salutationem facere, Dare salutem, Ferre salutem alicui, Salutē impertire. Saluer aucun. S. Saluto, Is aswell at meting, as at parting.
  • Salute, or to recommende hym selfe to one by let­tres. Salutem alicui scribere & ascribere. Nun­tiare salutem. Saluer & se recommander à aucun par lettres. S.
  • Salute againe. Resaluto, as. Resaluer. S.
  • Salute one an other. Consalutare inter sc. Se saluer l'vn l'autre. S.
  • Salute one in my name. Verbis meis salutare, Sa­lutem dicere.
  • Saluted to be. Salutor, taris. Estre salué. S.
  • Saluted to be, or commended. Salueo, es. vt Salue­bis à meo hero. My maister commendeth hym to you. Vide Commende.
  • Saluter. Salutator, ris. m. g. Salueur. S.
  • Samcloth, or vesture from the bealy downeward. Limus, mi. m. g.*
  • Samond a fyshe. Salmo, onis. Saulmon. H.
  • Sampier an herbe. Crithmum, mi. Crithamus, mi. Foeniculum marinum. Offic. Creta marina, Ba­ticula. Batis, tis. f g. Fenoil marin, bacille, senpierre. H
  • Sanctitie. Sanctitas, tis. Sanctitudo, inis. Sāctimo­nia, ae. f. g. Sancteté. S.
  • Sanctuarie. Asylum, li. n. g. Lieu de franchise. S.
  • Sanctuary priuilege. Asylia, ae, f. g. Droict, & vz de franchiz. S.
  • Sand. Arena, ae. f. g.* Sabulum, li. Sabulo, nis. m. g. Du sablon. S. & Sabulosus, sa, sum. Full of sande. Sablonneux. S.
  • Sandblynde. Lusciosus, a, um. Luscus, a, um. Qui ha court ueue. S.
  • Sand blinde to be. Lippio, iui, ire. Vide Purblind
  • Sandblindnes. Luscio, onis. apud quosdam.
  • Sandboxe, or a duste boxe, to spreade dust on wri­ting. Theca puluinaria vel arenaria è qua puluis­culus scriptis aspergitur. Boiste de pouldre. H.
  • Sand pitte. Arenarium, ij.* Sabuletum, ti. neut. g. Sablonniere. S.
  • Sandy, or full of sande. Arenosus, a, um. Vt supra. Sande.
  • Sandy, or of sande. Arenaceus, a, um. Areneux, que est d' arene. S.
  • Sādwiche a hauē in Kent. Rutupiae, Sandicus por­tus. Sanduich. Nebris. & Rutupinus, na, um. Of Sandwiche. vt Rutupinum promontorium. The elbow, or goore about Sandwiche, exten­ding to the sea.
  • Sanguine. Sanguineus, a, um. Sanguin. S. vt Sāgui­neus color. Sanguine colour. Couleur sanguine. S.
  • Sanguinarie stone. Haematites, tis. m. g. Plin. lib. 36. Cap. 22.
  • Sape, or Iuice. Succus, ci. m. g. Suc. S. vt Succus ar­boris. The sape of a tree.
  • Saphir a precious stone. Syrtites, Sapphirus, ri. f. gen. Sapphir. H.
  • Sapy. Succosus, sa, sum. Plein de suc. S.
  • Sapience. Sapientia, ae, f. g. Sagesse. S.
  • Sapient. Sapiens, tis. om. ge. Sage.
  • Sapient to be. Sapio, is, ire. Estre sage. S.
  • Sapines, or naturall humour or moysture of the earthe. Vligo, ginis. foe. gen. Naturelle moitur de la terre. S.
  • Sappe, or the whyte and softe parte of the woode. Alburnum, ni. n. ge. Plin. Alij Adipem ligni ap­pellant. Anbier, Aubour. H.

    To take away the sappe of a tree. Exalburno, nas. Oster l' aubier d' vn arbre. S. & Alburnum am­putare, idem secund. Plin.

  • Saracines. Ismaëlitae, Agareni. Sarrasins. Pals.
  • Sarce, or a sleue. Cribrum, ri. Incerniculum, li. n. g. Vn sas. S.

    To sarce. Cibro, ras. Cerno, is. Incerno, nis. Ex­cerno, nis. Sasser. S.

  • Sardine a fishe. Trichias, vel Trichis, idis. Sardinia, ae. Sardina, nae. Sarda, ae. Sardelle ou Sardine. S.
  • Satiate, or to fille, or satisfie. Saturare, Exaturare, Satiare, Explere, Farcire, Sacietatem afferre. Saouler. S.
  • Satisfaction. Compensatio, onis. Expiamentum, ti. Satisfactio, onis. f. g. Satisfaction. S.
  • Satisfaction to make. Soluo, is, Vide Satisfie.
  • Satisfie, or to fill. Saturare, Exaturare, Satiare, Ex­plere, Farcire, Satietatem afferre. Saouler. S.
  • Satisfie, and to paye. Respondeo, es. Satisfacio, cis. Soluo, is. Satisfaire. S.

    Not to satisfie the wyl of his frende. Deesse vo­luntati amici. Ne satisfaire point à la volunté de son ami. S.

  • Satisfied. Contentus, a, um. Satisfactus, a, um.
  • Satisfied. Requiescere, Satis habere.
  • Saturate, or to fil with meate and drinke. Saturo, as. Saturum reddere, Satio, as. Cibo potuue re­pleo. [Page] Saouler. Cal.
  • Saturitie or fulnesse. Saturitas, tatis. f. g. Saouleté. S.
  • Sauage. Ferus, a, um. Indomitus, a, um. Syluester, tris, tre. Sauuage. S.
  • Sauage people. Deuia & syluestris gens. Gent sau­uage. S.

    To become sauage. Degenerare in feritatem. Deuenir sauuage. S.

    To make & rendre very sauage. Effe [...]are. Faire & rendre tout sauuage. S.

  • Sauage herbe. Erratica herba. Herbe sauuage. S.
  • Sauagely, or brutishely. Ferino more. Sauuagemēt.

    Halfe sauage, or somewhat brutishe. Semiferus, ra, rum. Demi sauuage. S.

  • Saue, or to kepe safe. Saluo, as. Saluū facio. Sauluer.
  • Saue, or to bringe health or sauegarde. Dare salu­tem, Salutem afferre, Seruare. Sauuer. S.
  • Saue, keepe, or to preserue. Seruare, Conseruare, Parcere. Contregarder. S.
  • Saue, or to kepe him selfe. Custodire se, Corpore vacare, Parcere sibi, Respicere se, Vires conser­uare. Se contregarder. S.
  • Saue, or to kepe whole and sounde. Sospito, tas. Garder sain & sauue. S. & Sospitalis, le. That sa­ueth or deliuereth from perill. Qui deliure de pe­ril. S. ac Sospes, tis. com. ge. He or she that saueth or is saued from daūger. Celuy ou celle qui est sau­ue ou qui sauué d'vn danger. S.
  • Sauery, an herbe. Cunila capitata, Cimilago, gi­nis.* Satureia▪ ae. Thymbra, Cunila, ae. f. ge. Sauo­ree, & Sarriette. Pin.
  • Sauge. Saluia, ae. f. g. De la saulge. S.
  • Sauge aquatique, or corneole. Acesis, sis. f. g. Corne­ole ou solcie aquatique. S.
  • Sauine a shrube, Sabina, nae. f. g. Sauinier. Pin.
  • Sauing my right, or my tittle saued. Sine fraude mea. Sauf mon droict. S.
  • Sauing the right of amitie. Saluo iure amicitiae. Sauf le droict de amitié. S.

    To saye sauing your honour, reuerēce, or wor­ship. Praefari honorem, Reuerentiam, Honesta­tem. Dire Sauf vostre honneur. S. Or els you maye speake it. Absolutè, Saluo honore, Salua reue­rentia, Salua honestate.

  • Sauing, or sparing. Compendium, ij. n. g. vt Com­pendium operae est. It is the sauing of so much laboure.

    I did this for sauinge, sparinge, or gettinge of time. Hoc egi compendium temporis sequens. Colum. I' ay faict cecy pour gaigner le temps. S.

  • Sauiour. Saluator, ris. Seruator, Soter, teris. m. g. Sauneur. S.
  • Sauour. Nidor, oris. Odor, ris. Sapor, oris. mas. ge. Saueur. S.
  • Sauour, or sweete smell. Odoramen, inis. Odora­mentum, Odor, ris. m. g. Odeur, Senteur. S.
  • Sauour venemous, or full of poyson, or an il sent. Virus, per omnes casus. Mauuaise senteur. S.

    Euery wyne hath his sauour. Sua cuique vino saliua. Chasque vin ha sa saueur. S.

    A sauour medicinable. Sapor medicatus. Saueur medicinale. S.

    It hath the sauour and taste of the sea. Sapit mare. Il ha la saueur & goust de la mer. S.

    They haue the same sauoure. Sapore sorores sunt. Elles sont mesme saueur. S.

    It hath a very good sauoure. Iucundissimè sa­pit. Il ha fort bonne saueur. S.

    Without sauoure. Insipidus, da, dum. Fatuus, a, um. Sans saueur. S.

    Without salte, or sauoure. Insulsus, sa, sum. Sans sel ou saueur. S.

    To haue a sauoure or taste. Sapio, is. Auoir sa­ueur, ou goust. S.

  • Sauoure, or to haue a sauoure, or giue a smell. O­leo, es, eui, & olui. Sentir & rendre odeur. S.
  • Sauoure a little or somewhat. Suboleo, es. Sentir vn peu. Cal.
  • Sauoure eftsones, or to caste a good smel. Redo­leo, es. Rosentir. S.
  • Sauour of drinke. Ructare crapulam.*
  • Sauour, or to smel. Odoror, aris. Redoleo, es, cui. Sentir & flairer. S.
  • Sauouring ill, or that hath a greate or strong sa­uoure. Virosus, a, um. Olidus, da, dum. Qui sent fort & puant. S.
  • Sauouring swe [...]e. Fragrans, tis. Odoratus, a, ū. O­dorifer, ra, rum. Odorus, a, um. Rempli d' odeurs, o­doriferant. S. And sauouring of spice. Aromati­cus, a, um.
  • Sauourlesse, or without sauoure. Inodorus, a, um. Vt supra. Without sauoure.
  • Sauourly. Sapide.*
  • Sauourly, or well seasoned, or whiche is of good taste.. Sapidus, da, dum. Qui est de bon goust. S.
  • Sause. Condimentum, ti. Embamma, tis. Condi­tio, onis. f. ge. Intinctum, ti. Intinctus, tus. mas. g. Saulse. S. Sauce. H.
  • Sause well seasoned. Condimentum sapidissimū, vel scitissimum Saulse bien assaisonnée. S.
  • Sause made of fishe liuers. Alec, cis. vel Halec, cis. foe. & n. ge. Hor.
  • Sause made of salted fishe. Garum, ri. n. ge. Saulse faicte de poissons sallez. S.

    All sause made of vinagre. Oxyporum, ri. n. ge. Toutes saulse de vinaigre. S.

  • Sause made with salte. Salitura, rae. foe. gen. Saulse faicte auec du sel. S.
  • Sause meate. Condio, is, ire. Intingo, gis. Saulser. S.
  • Sause trimmed with spice, Conditura, ae. foe. gen.
  • Saused. Conditus, ta, tum.
  • Sauser, or vessell for sause. Scutella, ae. Oxyba­phum, phi. Acetabulum, li, n. g. Saulcier. Pals.
  • Sausy. Procax, cis. Proteruus, a, um. nomen adiect. Inuerecundus, da, dum. Impudens, tis. Os durū. Eshonté. S.

    He is sausy, or impudent. Perijt illi pudor, Pe­rijt illi frons. Il est eshonté. S.

  • Sausely. Procaciter, Proterue, Proteruiter. aduer.
  • Sawe, an instrument to sawe with. Serra, ae. foe. g. [Page] Vne sie ou scie. S. Serrula, ae. dim. An. A little sawe. Petite scie. S.
  • Sawe called a whyppe sawe. Runcina, ae. foem. ge. Vne scie à scieur d' ais. S.
  • Sawdust. Lanugo, nis. Scobs, bis. Sarrago, inis. f. g. De la scieure. S.
  • Sawe bourde or tymber. Runcino, as. Serro, ras. Seco, cas. Sier ou scier. S.
  • Sawed. Runcinatus, a, ū. Serratus, a, um. Sectus, ta, tum. Sié. S.
  • Sawen bourd. Assis, is. Asser, is. m. g. Vn ais de sciage.
  • Sawyng. Serratura, ae. Serratio, onis. foem. gen. Siement auec la sie. S.
  • Saunders. Sandalus, li. Santalum, li. Ruel.
  • Sawlge herbe. Saluia, ae. Vide Sage and sauge.
  • Sawlge wylde. Ambrosia, ae. Phileteria, ae. Idem.
  • Sawsage. Lucanica, ae. Farcimen, inis. Botulus, li. Botellus, li. Allas huius Allantos. m. g. Andouille ou Endouille. S.
  • Sawsage. Isicium, vel vt alij Incisium, quòd micu­lis insectis carnium, ijs (que) cum aruina fartis con­stat. Saucisse. H. & Tomaculum, li. n. g. A sausage, or liuering. Saulsisse, Saulsissen. H.
  • Sawsage seller, one that selleth sawsages. Allan­topola, ae. Vendeur d' andouilles & sanlsisses. S.
  • Sawte, as a bitche when she desireth the company of the male. Catulire canis dicitur, quādo in Ve­nerem prurit. Demander le mále. H.
S. ANTE. C.
  • SCabbarde. Theca, ae. Vagina, ae. foem. ge. Four­reau, gaine. H. & Vaginula, ae. diminut. Ang. A little scabbarde or sheath.
  • Scabbe. Scabies, ei. foe. ge. Galle. S.
  • Scabbe among the shiepe, called the pockes. Men­tigo, ginis. Ostigo, ginis. foe. g.
  • Scabbed. Scabiosus, a, um. Galleux, Grateleux, Sca­bieux. S.

    He is all scabbed. Scabiosus est, Scabie totus sca­tet, Abundat scabie, Scaber est toto corpore. Il est tout gra [...]eleux. S.

  • Scabbednes. Psora, ae. Scabies, ei. foe. ge.
  • Scabiouse an herbe. Psora, ae. Scabiosa, ae. foe. ge. Scabieuse. Pin.
  • Scaffolde. Cōtabulatio, nis. f. g. Machina, nae. Ta­bulatū, ti. n. g. Eschafault. S. But Machina, is pro­perly y e place aboue y e scaffold whēce some god, angell, lightning or thūder, is fayned to come.
  • Scaffolde whereon the players stande to playe their par [...]es. Scena, nae. Frons theatri. L'eschauf­fault. H.
  • Scaffolde where they are whiche see the playe. Fori, orum. Spectaculum, li. Theatrum, tri. n. ge. vn eschafault ou sont ceulx qui regardent iouer. S.
  • Scalde, or to boyle, or parboyle. Bullire, Ebullire, Feruere, Inferuere. Bouillir. S.

    To scalde hogges. Glabrare sues. Oster le poil aux porceaux auec l' eaue chaulde. S.

    To scalde any thing. Calida perfundere. Eschaul­der quelque chose. S.

  • Scalding, or that burneth, or is verye hoate. Fer­uens, tis. Feruidus, da, dum. Bouillant, fort chauld. S vt Aqua feruentissima. Colu. Scalding water.
  • Scale the walles. Ascendere vel scandere muros, Inuadere ad muros, Scalas muris admouere, Scalis muros conscendere. Escheler les murs. S.
  • Scale of a fyshe. Squama, ae. foe, ge. Escaille du pois­son. H. [...]uamatim. After the fascion of scales. En facon d'escailles. S.

    To scale fyshe, as the cookes doo, er they seeth it. Piscem desquamare. Escailler le poisson. H.

  • Scalferne, or fingerferne, Citterarche. Asplênum, ni. n. g. Coterac, ou citerac. S.
  • Scaly, or full of scales. Squamosus, a, um. Squa­mëus, a, um. Plein d'escailles. S.
  • Scalion herbe. Ascalonia, ae. f. g. Eschallottes. S.
  • Scalle, or a scabbe. Scabies, iei. Porrigo, ginis. f. ge. Teigne. S. & Scabiosus, sa, sum. Full of scalles. Teigneux. S.
  • Scallop fyshe. Pecte [...], nis. m. g. Coquille de S. Iaques. & Pectunculus, li. m. g. A litle scallope.
  • Scalping yron for [...] Chirurgion. Scalpellum, li. Scalprum, ri. n. gen. & Scalprum chirurgicum. A little knife that Chirurgians vse. Vn lancette de chirurgien. S.
  • Scant, or scantly. Nō fere, Haud firmè, Aegrè, Dif­ficulter, Vix. A grande peine.

    He scant loues any man. Non fere quēquam a­mat. A peine aime il aucun. S.

    You shall scant finde a man faithful to women. Fidelem haud firme mulieri inuenias virum. A grande peine trouuerez vous vn homme fidelè aux femmes. S.

    They scante euer come to good. Haud teme­re vnquam perueniunt ad frugem. A grande peine viennent ilz a bien. S.

  • Scante. Rarus, a, um.
  • Scant to make. Rarefacio, cis. Raro, as. * Vide Rare.
  • Scantnes. Raritas, tis. Raritudo, inis. Vide Rare­nesse.
  • Scarce, or sparing. Parcus, ca, cum. Eschars. S.
  • Scarcely. Parce, Auare. Escharsement. S.

    To liue scarcely, barely, hardly & poorely. Con­tinenter viuere, Auarè, Cultu tenuissimo, Per­parce, Exìgue sumptum facere, Parce ac duriter viuere. Viure escharcement. S.

  • Scarcenesse, or the lacke or wante of a thinge. In­digentia, ae. f. g. Faulte de quelque chose. S.
  • Scarcenesse, wante, or lacke of money. Argenti in­opia, Inopia argentaria, Nummorū caritas, Ino­pia rei argentariae, Difficulas nummaria. Faulte d'argent. S.
  • Scarfe, suche as they weare aboute their neckes. Mitella, lae. foe. ge. Bud. ex Celso. Escharpe. S.

    The arme in a scarfe. Brachium mitella inuo­lutum. Bud. ex Celso. Bras en escharpe. S.

    To walke with his arme in a scarfe. Mitellato brachio incedere. Bud. Ayant le bras en escharpe. S.

  • [Page] Scarlet colour. Coccus, ci. Spadix, cis. m. ge. Escar­latte. S. & Coccinus, a, um. Of scarlet coloure. D'escarlatte. S. Coccinatus, a, um. Wearing scar­lette. Vestu de robbe escarlatte. S.
  • Scarlet vesture. Coccina vestis. Robbe d'escarlatte. S. Coccinatus, a, um. Cladde in scarlet apparel, or he that weareth suche vesture. Vt supra.

    Grayne of whiche scarlet colour is made. Coc­cum, ci,. n. g. La graine de quey on fait l'escarlatte. S.

  • Scarre. Cicatrix, cis. f. g. Cicatrice, S.

    To strike one, to make him haue scarres. Cica­trico, cas. Frapper aucun & luy faire des cicatrices. S.

  • Scarry, or full of scarres. Cicatricosus, a, um. Plein de cicatrices. S.
  • Scate a fyshe. Squatina, [...]. Ange ou angelot de mer.
  • Scathe, hurte, or damage. Nocumentum, Noxa, ae. Vide Damage, Hurte, and Endamegement.
  • Scathe to doo. Officio, cis. Nuire. S.
  • Scathefull. Nociuus, a, um. Noxius, a, um. Vide vt supra.
  • Scatter. Diffundo, is, di, sum. Dispalo, as. Dissipo, as. Fundo, is. Perfundo, is. Spargo, is, arsi, sum. Espardre. S.
  • Scatter money, as is vsed in great triumphes to breake preafe. Stipem spargere. Plin.
  • Scatter, or breake battil raye. Ordines cōturbare.
  • Scatter, or to sparkle all aboute. Conspergo, is. Espardre tout a l' eu [...]our. S.
  • Scattered. Diffusus, a, um. Dispalatus, a, um. Effu­sus, a, un. Fusus, a, um. Sparsus, a, um. Dispersus, sa, sum. Espars. S.

    People scattered here and there. Lacerae gentes. Gens esparses ca & la. S.

  • Scatteringly, here and there. Diffuse. Esparsement ca & la. S.
  • Scedule, or little leafe, or little scrowe of paper. Schedula, ae. foe. ge. Scedule. S.
  • Sceptre Royall, or kinges sceptre. Sceptrum, tri. neut. gen. Sceptre royal. S.
  • Scholasticall. Scolasticus, a, um. Scholastique. Cal.
  • Schole. Ludus, di. Schola, ae. foe. g. Ludus literarius. Vne escole, ou eschole. S.
  • Scholefellowe. Condiscipulus, li. m. ge. Compagnon d' escole. Cal.
  • Schole for daunsing. Ludus saltatorius. Macrob. L' eschole des danses. S.
  • Schole house, or place of all exercise. Gymnasium, sij. n. g. Escole, ou lieu de toute exercice. S.
  • Schole maister. Ludimagister, tri. m. g. Praeceptor, Doctor, ris. Magister, tri.. m. g. Maistre d' escole. H. & Gymnasiarcha, chae. Gymnasiarchus, chi. m. g. A chiefe schole maister, or maister, or the Rec­tor of a colledge.
  • Schole maister which doth alway beate his scho­lers. Orbilius literator, Plagosus secundū Hor.
  • Schole of exercise, or any kynde of schole. Ludus, dì. m. g. Toute sorte d' escole. S.

    To beginne to kepe schole. Ludum aperire. Com­mencer a tenir escole. S.

  • Schole of fence. Ludus gladiatorius. Sueton.

    A gramer schole. Ludus grammarices. Cic.

  • Scholer. Discipulus, li. Scholasticus, i. Puer scho­lasticus. Vn escolier. S.
  • Scholer, or chyld brought vp at schole in huma­nitie, or learning. Alumnus, ni. m. g. ¶ et Alūnor, aris. Ang. To bring vp a child, or scholer in hu­manitie, learning or at schole.
  • Science. Scientia, ae. Doctrina, nae. f. g. Science. S.

    To communicate, or vtter his science. Copiam scientiae suae facere. Communiquer sa science. S.

  • Science, or knowledge of the lawe. Iuris pruden­tia. La science du droict. S.
  • Science of numbring. Arithmetica, cae. & Arithme­tice, ces. foe. ge. L' art de nombrer. S. Whose inuen­tures were Samius Pythagoras, Pallas, Algus, and Abraham, But who was the firste inuen­tour, is not certayne.
  • Science of the perspectiues. Optice, ces. f. ge. Per­spectiua scientia. Neb.
  • Sciences called the liberall sciences, whiche are seuen in numbre. Grammatica, Dialectica, Rhe­torica, Musica, Arithmetica, Geometria, et As­tronomia. Liberales scientiae, Artes liberales vel ingenuae. Cic. Artes ou sciences liberalux. S.
  • Schisme, or diuision. Schisma, tis, n. g. Schisme ou di­uision. S.
  • Schismatike. Schismaticus, ca, cum. Schismatique.
  • Sclaundre, or diffamation. Ignominia, Indigni­tas, Infamia, Macula, Nota, Obtrectatio, onis. Sugillatio, onis. foem. ge. Esclandre, ou diffamation.
  • Sclaunder, or to diffame one. Diffamare, Infama­re, Coinquinare, Sugillare, Facere infamem ali­quem, Famam alicuius inquinare, Attingere ali­quem infamia. Esclandir aucun, le diffamer. S.
  • Sclaunder, or to detracte, or speake ill of one. Al­latrate aliquem, De fama alicuius detrahere, Detrahere alicui, Insectari aliquem maledictis, Lacerare optimum virum incesto ore, Maledi­cere alicui, Malè loqui alicui, Obloqui, Obtre­ctare laudibus alicuius, Premere aliquem, Sini­stris sermonibus carpere aliquē, Vellicare. Mes­dire & detracter de quelqu' vn. S.
  • Sclaunder, or detracte the lyfe of an other. Asper­gére maculis vitam alicuius. Conijcere maledi­cta in vitam alicuius. Mesdire de la vie d'autruy. S.
  • Sclaunderer, or an ill speaker. Qui de altero ob­loquitur, Detractor, toris. Obtrectator, toris. m. gen. Maledicus, Obloquutor, toris. mas. ge. Mes­disant. S.
  • Sclaundring, ill reporte, sclaunder, or ill speache. Obtrectatio, Obtrectatu [...], tus. Maledicentia, ae. Maledictum, ti. n. g. Mesdison. S.
  • Scoffe, or to ieste. Scurrari, Scurram agere. Risum captare factis vel dictis. Plaisanter. S.

    A biting taunte or scoffe. Sarcasmos.

  • Scoffe, or a ieste, mocke, or floute. Scomma, tis. n. ge. Vn brocard & lardon. S.
  • Scoffer. Scurra, ae. m. g. Vn plaisanteur. S. & Scurri­lis, le. Of a scoffer. De plaisanteur. S
  • Scoffing. Dicacitas, tis. Scurrilitas, tis. foem. gener. [Page] Mestier de plaisanter, Plaisantirie. S, & Scurrilis, e. Ang. Pertaining to scoffing. Vt supra.
  • Scoffingly. Ironice, Scurriliter, En plaisanteur. S.
  • Scolde, braule, and to chyde with one. Altercari, Certare, Concertare, Rixari, Digladiari, Con­tendere. Debatre de parolles auec aucun & noiser. S.
  • Scolde, or to chyde with one. Contendere iurgio cum aliquo, Verba cum aliquo commutare. Tan­ser a aucun. S.
  • Scolde with one lyke a dronken man. Debacchor, aris. Tanser a aucun en la facon d' vn yurongne. S.
  • Scolde, or to chide one at another. Altercor, caris. Iurgor, aris. Tanser l' vn a l' autre. S.

    To scolde harde at one. Verbis vehementiori­bus aliquem prosequi. Tanser fort & ferme contre aucun. S.

  • Scolding, chiding, or brawling. Altercatio, onis. Concertatio, Contentio, onis. Dissidium, dij. Iurgium, gij. Lis, tis. Adiurgiū, gij. Litigium, gij, Praecertatio, onis. Rixa, ae. Velitatio, onis. f. g. Noise. S. & Iurgiosus, a, ū. & Rixosus, a, ū. Full of scolding. Noiseux.
  • Scoldingly. Rixose.*
  • Scomme, fome, or froth of any thing. Spuma, ae. f. ge. Escume. Cal.
  • Scomme of molten golde. Chrysitis.*
  • Sconse, or lanterne. Laterna, ae. f. g. Lanterne, S.
  • Scorne, a scorning, or a mocke. Cachinnus, ni. Lu­dibrium, ij. Obrisio, onis. Ridiculum, li. Sanna, nae. Subsannatio, onis. foe. ge. Irrisio, onis. Irrisus, sus. Derisus, sus. Deridiculū, li. Illusio, oni [...]. Na­sus, si. m. g. Mocquerie. S.
  • Scorne, mocke, or to floute one. Cauillari, Deride­re aliquem, Ludibrio habere, Ludibrio laedere, Frustra aliquem habere, Ludere, Ludificari, Lu­dos aliquem facere, Naso suspendere aliquem, Tangere aliquem. Se mocquer de quelqu'vn. S.

    To be scorned, or mocked. Caudam trahere, Ir­risui esse, In ridiculo haberi, Ludibrio esse alicui, In v [...] banitatem facetosam hominum incurrere. Estre mocqué. S.

  • Scorned. Illusus, a, um. Sugillatus, a, um. Irrisus, sa, sum. Derisus, sa, sum. Mocqué. S.
  • Scornefull. Fastidiosus, a, um. Desdaigneux. S.
  • Scornefully, or in mockage. Ridiculè, Subridicu­le. Par mocquerie. S.
  • Scornefully, or in disdayne, or contempte. Con­temptim. Par mespris, en mesprisant. S.
  • Scorner, or a mocker. Subsannator, ris. Derisor, Irrisor, Nasutus, Planus, Cauillator, toris. m. g. Mocqueur. S.
  • Scorpion. Nepa, ae. Nepes, pis. Scorpio, onis. Scor­pius, ij. m. g. Vn scorpiō. H. Nepa. Is a venemous beaste whiche flattereth with her foreparte, and striketh with her tayle.
  • Scot, or scottisheman. Scotus. Escossois. S.
  • Scotfree, or he that payeth nothing. Asymbolus, li. m. g. Franc d' escot, qui ne paye rien. S.
  • Scotlande. Scotia, ae. f. g. Escosse. S. Vide Englande.
  • Scotle. Scutella, ae. f. g.
  • Scourge. Flagellum, li. Scutica, ae. Flagrum, gri. Mastix, ticis. m. g. Fouet ou escourgee. S.
  • Scourge made of neates leather. Tauria, riae. f. g. Escourgée de cuir de toreau. S.

    The sounde of the ierke, of a scourge or whipp. Tax. neut. ge. Plaut. Le son du coup du fouet. S.

  • Scourge, or to whippe. Flagellare, Flagris caede­re. Fouetter. S.
  • Scourged to be, or to be whipped. Virgis multari, Plagas dare. Estre fouetté. S.
  • Scourged, whipped, or beaten. Flageliatus, ta, tū. Fouetté. S.
  • Scowle, or to froune. Capero, as. Vultum contra­here, Vultum ducere, Caperare frōtem, vel Cor­rugare vel striare. Se rider & refro [...]gner. S.
  • Scowre, or to clēse. Purgo, as. Depurgo, as. Purger

    Any thing that scoureth, and clenseth. Smegma, tis, n. g. Toute chose qui purge & nettoye ou abst [...]rge. & Smegmaticus, ca, cum. Whiche hath vertue to scowre, purge, and clense. Qui ha vertue de pur­ger & nett [...]yer. S.

  • Scowring, clensing, or purging. Purgatio, onis. Expurgatio, onis. Depurgatio, onis. foe. gen. Pur­gement. S.
  • Scowte watches. Subsessae, arum.* Primae excu­biae. Escoutes ou sentinelles. S.
  • Scraite, whiche is both male and female. Andro­gynus, qui vtrun (que) habet sexum, & maris & foe­minae. Cal.
  • Scrape. Corrado, dis, rasi. Scalpo, pis. Rado, dis. Abrado, dis. Derado, dis. Erado, dis. Interrado, dis. Praerado, dis. Racler. S.
  • Scrape, as a henne doth for meate. Ruspor, aris. Scalpurio, is. vt Vngulis terrā scalpurire. Plaut.
  • Scrape awaye, or to take of with scraping. Auer­runco, cas. Erado, dis. Oste [...]en raclant, racler. Cal.
  • Scrape any thing aboue. Distringere, Superrade­re. Racler quelque chose par dessus. S.

    To take out, and scrape a letter out of a worde. Exterere literā. Oster & racler vne lettre d' vn mot.

  • Scrape rounde about. Circunradere. Racler tout entour. S.
  • Scrape, or to blotte out. Oblitero, as. Effacer. S. & Delere, Expungere. To put out. Effacer.
  • Scraped of, or out. Erasus, a, ū. Rasus, sa, sū. Raclé.
  • Scraped out, or defaced. Obliteratus, a, um.
  • Scraper, or scraping iron. Scalprum, pri. n. ge. Ra­dula, lae. foe. ge. Vn racloire, vn ratissoire. S.
  • Scraping out, blotting, defacing, or putting out. Deletio, onis. Obliteratio, onis. foe. g. Effacement.
  • Scrappes and reliques that are lefte or fal from the table. Analecta, torum. n. gen. plu. nu. Reliefe, miettes. H. & Lipsana, orum. Idem.
  • Scratche. Scabio, is, ire. Scalpo, is. Grater.

    The rauen scratcheth, or scrapeth the grounde. Radit coruus terram. Le corbeau grate la terre. S.

    He euer scratcheth. Semper scabit, Semper scal­pir, Assiduè scálpurit. Il se grate tousiours. S.

  • Scribe Scriba, ae. m. g. Greffier. S. Scribe. Pals.
  • Scrippe, bagge, or poke. Pera, ae. Vulga, ae. foe. ge. [Page] Vne besace. S. Vne malette. Pals. Perula, ae. foe. gen. Angl. A little scrippe. Petite besace. S.
  • Scriuener. Librarius, ij. Notarius, ij. Scriba, ae. Scriptor, ris. m. g. Escriuain. S.
  • Scriuener that wrytes false. Mendosus scriptor, vel librarius. Escriuain qui escripe incorrect. S.
  • Scrowe, or shedule of paper. Scheda, dae. foe. ge. & Schedula, lae. f. g. A litle s [...]rowe of paper. Vn rou­let, ou vne rolle. Pals.
  • Scrow, paper, or tables, wherein the tenne pre­cepts be written. Philetaeria. Such a scrow did the Phariseis vse to weare.*
  • Scrowe wherein lottes are wrytten. Sorticula, lae. foe. ge. It is also a lotte. Vn lot. S.
  • Scruple, or certaine weighte, whereof three make a dramme. Scrupulus, li. siue Scrupulum, li. n. g. Scrupule. S.
  • Scruple of conscience. Religio, onis. Scrupulus, li. Scrupule de conscience. S.

    A mynde without scruple. Animus religione liber. Bud. Esprit sans scrupule. S.

    To make a scruple. In religionem trahere vel vertere. Faire scruple. S.

    He makes a scruple of this matter. In religionē venit illi haec res. Il faict scruple de cecy. S.

    To put one in scruple, and feare of conscience. Afferre religionem alteri, Religionē incutere, vel inijcere vel obijcere, vel afferre, In religio­nem inducere, Obstringere religione, Perfun­dere animū religione. Mettre quelque vn en scru­pule & crainte de cōscience. S.

    To put out of scruple. Eximere religionem ali­cui, Exoluere religione aliquem. Mettre hors de scrupule. S.

  • Scrupulouse. Religiosus, a, um. Scrupulosus, a, ū. Scrupuleux. S.
  • Scrupulouse to be. Perfundere animū religione. Estre scrupuleux. S.
  • Scrupulous to make. Infundere religionem.
  • Scrupulously. Religiosè, Scrupulosè. Scrupuleu­sement. S.
  • Sculle. Calua, ae. Caluaria, Cranium, ij. neut. gen. Le tez de la teste. H.
  • Sculle, or salet to put on ones head, a steele cappe. Galea exploratoria. Bonet de fer, Testiere. H.
  • Scull of fishes, that is a hole frye or companye to­gether. Examen piscium. Plin.
  • Sculle wearer. Galeatus, a, um.
  • Scullion. Lixa, ae. m. g. Vn souillon. Pals.
  • Scurfe of a scabbe. Crusta, ae. foe. ge.

    Whiche hath a scurfe, cruste, or hard couering. Crustatus, ta, tum. Qui ha vne crouste ou dure cou­uerture. S.

  • Scuruy hedded, or pylled hedded. Alopecus.
  • Scutchin or a buckler. Scutum, ti. n. g. Escusson. S.
  • Scuttell. Scutella, lae. foe. gen.

    ¶Sc. and Sk. bene very likely vsed, and therefore you shall finde manye wordes in S. ante K. the whiche you wante here.

S. ANTE. E.
  • SEa. Aequor, oris. Fretum, ti. Mare, ris. Pela­gus, gi. Pontus, ti. Salum, li. n. gen. La mer. Ae­quoreus, a, um. Marinus, a, um. Maritimus, a, um. Pelagicus, a, um. Angl. Of the sea, that is or dwelleth nigh the sea. De la mer, qui est ou demeure aupres de la mer. S. Velis, equis (que), Both by sea and by lande.
  • Sea bancke, or lande butting vpon the sea. Littus, oris. & Litus, toris, n. ge. per simplext, extra car­men. Le bord de la mer. H. ¶ Littus maris est, Ripa fluminis.
  • Sea breme a fyshe. Melanurus, ri. Oculata, tae. Op­thalmia, ae. Nigroil. H. & Ges.
  • Sea calfe, or a seale. Vitulus marinus, Phoca, cae. f. gen. Veau de mer. Ges.
  • Sea cole, or smythes cole, or stone cole. Carbo fos­silis. Vide. Cole.
  • Sea cole an herbe, otherwyse named sea folefoote. Brassica marina. Offic. Saldanella. Chou de mer.
  • Sea holy, or sea huluer. Eryngium marinum, falsò Crocodilium dictum. Pin.
  • Sea mawe birde. Alcedo, inis.*
  • Sea mewe. Larus cinereus, Gauia cinerea. Mo­üette. H. & Ges.
  • Sea mosse, or coralline an herbe. Muscus marinus, siue Corallina. Coralline. Pin.
  • Sea onyon. Scilla, lae. Squilla, lae. Oignon marin. Pin.
  • Sea owle a fishe, also caled a lumpe. Orbis britan­nicus, Batus rotundus. Ges.
  • Sea syde. Littus, oris. Ora maritima. Vt supra. sea bancke. Littoreus, a, um. Of the sea side.
  • Sea snayle, or sea tortyse. Chelydros. Tortue de mer. Cal. ¶ Hanc Eliotae interpretationē non pro­bat Gesnetus, cuius verba haec sūt. Eliotae Anglo Chelydrus est, A sea snayle, hoc est marinus ser­pens, non probo (inquit) melius A water ad­der. Gesnerus deceptus fortasse nomine A sea snayle pro a sea snake Intelligit. Cal. Chelydros Testudinem marinam (id est) A sea tortise In­terpretatur, ab etymol. nominis.
  • Sea porcellan. Cepaea. Plin.
  • Sea tode, a fishe. Rana, Rana piscatrix, vel Rana marina. Gesn. Baudroy. Rondol.
  • Sea wormewoode. Absinthium marinum. siue Se­riphium, phij. n. g. Petit fort. Pin.
  • Sea wracke, or as the dutchemen cal it, sea grasse. Alga. gae. foe. ge. Algne. H.
  • Seale. Sigillum, li. Signaculum, li. Symbolū, li. n. g. Signum, ni. n. ge. Vn signet, seau, seel. S.

    Is the seale whole? Saluum signū est? Le seau est il entier? S.

  • Seale counterfeyte. Signum adulterinum. Seau con­trefaict. S.

    To seale. Imprimo, is, ssi. Obsigno, nas. Sigillo, las. Signo, as. Consignare. Seeler. S.

  • Seale fast and surely. Resigno, as. Fermer. S.

    To seale any thing what it be. Obsignare, Con­signare. [Page] Seeler toute chose que ce soit. S.

    To signe and seale. Subscribere & obsignare, vel subsignare. Signer & seeler. S.

  • Seale, or signet, a ringe. Signatorius anulus. Vide Ring.
  • Sealed. Signatus, a, um. Seelé. S.
  • Sealer, whiche putteth to his seale or signe to a deede, instrumente, or lettre. Obsignator, ris. m. ge. Seele [...]r. S.
  • Seame. Sarcimen, inis. Sutura, ae. f. g. Cousture. S.
  • Seame, or fatte of a hogge, clarified and tried. Vnctum, ti. n. g. Sain de porceau. S.
  • Seame, or swete tallowe. Aruina, nae. foe. gen. Sain doulx. S.
  • Seame rente, or to rippe. Resuo, is. Dissuo, is. Dis­coudre. S.
  • Seame rente, or that is ripte. Dissutus, ta, tum. Re­sutus, ta, tum. Descousu. S.
  • Seamerent cote. Pertusa vestis.* Dissuta vestis.
  • Seamester. Sarcinatrix, cis. f. g. Cousturiere. S.
  • Seane, conuocation, or counseyle. Synodus, di. f. g.*
  • Searche. Conquiro, is. Exploro, as. Exquiro, is, si­ui, situm. Indago, as. Peruestigo, as. Rimor, aris. Perquiro, ris. Inquiro, ris. Peruenor, aris. Vesti­go, as. Circunspecto, tas. Cercher. S.
  • Searche all about diligently. Omnibus vestigijs disquirere, vel indagare. Cercher par tout diligemēt.
  • Searche out for fishe, or to seeke diligently where fishes are. Expiscor, caris. Cercher diligement ou sont les poissons. S.
  • Searche by crafty meanes. Aucupor, aris. Expis­cor, aris. per metaph. Cic.
  • Searche diligently. Disquiro, is. Percontor, aris. Percunctor, aris. Perquiro, ris. Perscrutor, aris. Peruestigo, as. Quaerito, as. Rimor, ris. Vide Seeke diligently.
  • Searche often. Quaerito, as. freq. Requiro, is. Cer­cher souuent. S.
  • Searche, or to trace out, as a hounde doth. Inda­go, as. Cercher a la trace. S.
  • Searche out. Exquiro, is. Inuestigo, as. Lustror, a­ris. Vide Searche and seeke.
  • Searcher. Conquisitor, oris. Explorator, oris. Per­uestigator, oris. Vestigator, oris. Indagator, to­ris. m. g. Cercheur. S.
  • Searcher of antiquities, or reader of old workes. Antiquarius, rij. m. g.
  • Searcher for water, or he that conueygeth water. Aquilex, gis.*
  • Searching. Indago, inis. Quaesitum, ti. Spectatio, onis. Conquisitio, onis. Indagatio, onis. Inquisi­tio, onis. Quaestio, onis. foe. ge. Cerchement. S.
  • Searching muche, or full of searching. Vestigabū ­dus, a, um.
  • Seare awaye, or to blaste, as the wyndes doo corne. Vro, is, ssi. Vstulo, as. Brusler. S.

    To seare clothe, or stikes. Cero, as. Cirer. Cal.

  • Seared. Vstus, a, um. Bruslé. S.
  • Seared, blasted, or burned with the sūne. Retorri­dus, a, um. Colum.
  • Seared cloth. Ceratū, ti. n. g. Cerotum, ti. n. g. Cerot.
  • Seared, or blasted corne. Stupida arista.
  • Seared, or a dead bowghe. Ramale, is. n. g.
  • Seared to be. Vror, eris, stus sum.
  • Searing, or blasting of corne, or fruite. Vredo, di­nis. foe. gen. Seicheresse & bruslure. &c.
  • Searing, or blasting of corne about the canicular dayes, by drought or heate. Siriasis, sis. foe. gen.
  • Sease. Manum inijcere. Saisir. S.

    To sease him selfe on a thinge before an other. Occupare, Anteoccupare, Praeoccupare. Se saisir auant autruy de quelque chose. S.

    To sease him selfe of a region. Regionem ali­quam apprehendere. Se saisir de quelque region. S.

  • Sease a forfayte, to sease forthe kyng. Manum re­giam vel regis inijcere. Bud. Saisir & mettre en la main du Roy. S.
  • Seased goodes. Bona confiscata. Bona publicè possessa. Bud. Biens saisis, regiz & gouuernez soubs la main du Roy. S.
  • Seasin, or possession. Possessio, onis. f. ge. Saisine.

    To put one in seasin and possession. Inducere in possessionem. Mettre aucun en possession & saisine. S

    To take possession, and seasin. Venire in posses­sionem. Prendre possession. S.

  • Seasing of a thing, or laying hand thereon to take it. Manus iniectio. Bud. ex Quintil. Saisissement. S
  • Season. Tempestas, tis. f. g. Saison S.
  • Season conuenient, or dewe tyme to doo a thinge in. Tempestiuitas, tis. Tempus, poris. n. ge. Saison & temps propre à faire quelque chose. S.
  • Season meate. Condo, is, iui, ire. Assaisonner. S.
  • Seasonable, or done in due season. Tempestiuus, a, um. Qui est faict en temps & saison. S.
  • Seasonably, or in due season. Tempestiué. De saison
  • Seasoned. Conditus, ta, tum. Assaisonné. S.

    Potage ill seasoned. Ius malè condîtum. Potage mal assaisonné. S.

  • Seasoned well. Sapidus, a, um.
  • Seasoning of a mare or other beaste, or the time of generation of beastes. Admissura, ae. f. g. Colum.
  • Seasoning of meate. Condimentum, ti. Conditio, onis. Conditura, rae. foe. ge. Assaisonnement S.
  • Seasure of lād. Manus iniectio. vide supra, seasing.
  • Seat. Sedes, dis. Abacus, ci. Sedile, is. n. g. Siege. S.
  • Seat in a porche. Praestega, ae.*
  • Seate of a iudge. Tribunal, lis. n. g. Siege iudicial. S.
  • Seat of a great officer, or the seate of the pretour. Puteal, lis. n. g. Le siege du preteur.
  • Seate of estate for a kyng or prynce. Solium, ij. n. ge. Siege Royal. S.
  • Seates in a barge, bote, or ship for rowers. Tran­stra, orum, Remigum sedilia, quasi transuersim strata, Iuga, orum. n. gen. Les bancs des gascheurs, ou [...]ameurs. H.
  • Seath. Elixo, as. Lixo, as. Bullio, lis. Coquere, Cō ­coquere, Discoquere, Incoquere. Cuire. S.
  • Seathe, or to boyle before. Praecoquo, quis. Cuire parauant. S.
  • Seathe, boyle, or playe throughly. Percoquo, is, xi. Fort cuire. S.
  • [Page] Seathe eftsones. Recoquo, is, xi. Recuire. Cal.
  • Seather. Coctor, ris. mas. gen.
  • Seathing. Coctio, nis. Coctura, rae. f. g. Cuisson. S.
  • Seclude, or put from, or out, or to shut a parte. Se­cludo, dis. Enfermer à part. S.
  • Seconde. Secundus, a, um. Secundarius, a, ū. Second.

    The seconde after the kyng. Secundus à rege. Le second apres le roy. S.

    The seconde tyme consul. Secundum consul, vel iterum. Consul pour la seconde fois.

  • Second a certain drinke so called, made of grapes after they be new pressed. Lorea, ae. Lora, ae. f. g.
  • Seconde place or tyme, or for the second tyme. Se­cundò, Aduerb. Pour le seconde fois. S.
  • Seconde warde in battayle. Principia, orū. Colu.
  • Scondary, or the seconde after the firste. Secun­darius, a, um. Seconde apres le primier. Cal.
  • Secondarely. Secundò, Secundo loco, Dehinc, I­terum. Secondement. S.
  • Secret. Arcanus, a, um. Secretus, Tacitus, a, um. Secret. S.

    A secrete. Secretum, ti. Arcanum, ni. Vn secret. S.

  • Secret accuser, or complayner. Dilator, ris.*
  • Secret agreament, couenaunt, pacte, or promyse. Coitio, onis. foe. ge.
  • Secret chamber. Conclaue, is. Conclauium, ij. Lo­cus secretior in interioribus tectis. Cal.
  • Secret fellowe. Homo arcanus, Clandestinus ho­mo. Vn homme secret. S.
  • Secret part of a man. Vide Priuie part. &c.
  • Secret partes of a woman. Loci, orum. Vulua, uae. Vide Priuie. &c.

    To be secrete. Clausa habere sua consilia. Estre secret. S.

  • Secret place. Abditum, ti. Secessus, sus. Locus se­cretus, Seductus, tus. m. g. Lieu secret. S.
  • Secret place, to hyde, or lurke in. Latibulum, li. n. ge. Cachette. S.
  • Secret thing. Arcanum, ni. n. g. Chose secrette.

    Very secret thinges. Occultissimae res. Choses fort secretes. S.

    To make one partaker of his secretes. Partici­pem consilij sui facere. Communiquer son secret. S.

    Which knoweth all my secrettes. Meorum om­nium consiliorū confcius. Qui scait tout mes secrets

    In secrete. Arcanò, Secretò, Ex occulto, Clam. En secret. S.

  • Secretary. Amanuensis, Scriba, Secretarius, ij. Si­lentiarius, ij. Ad manum seruus, Scriptor, ris. Li­brarius, rij. Ab epistolis, A secretis. Vn secretaire.

    The kinges secretary. Librarius principis. Bud. Secretaire du Roy. S.

  • Secretly. Secretò, Tacitè, Tacito, Celatim, Clam, Clanculum, Latenter, In priuato, Furtim, Abdi­tè. Secretement. S.
  • Secte. Secta, ae. f. g. Factio, onis. foe. g. Vne secte. S. & Cuias, tis. om. ge. Of what secte. De quelque sect [...].
  • Securitie or safetie. Securitas, tis. foe. g.
  • Sedition. Seditio, onis. f. g. Sedition. S.

    To make sedition in a citie. Seditionem in ciui­tatem inducere. Faire sedition en vne cité. S.

    To moue sedition. Seditionem facere, Cōflare, Concitare, Commouere. Esmouuoir sedition. S.

  • Seditious. Factiosus, sa, sum. Seditiosus, sa, sum. Seditieux. S.
  • Sedisiously. Seditiosé. Seditieusement. S.
  • Seduce, or to deceaue. Seducere, Decipere. Seduire.

    Be not thou seduced by the counsell of others. Ne te auferant aliòrum consilia. Garde toy d' estre seduict par le conseil d'autruy. S.

  • Seducing, or a deceauing. Seductio, onis. foem. ge. Seduction. S.
  • See. Cerno, nis. Concipere oculis. Tueor, eris. Vi­deo, es. Viso, is. Intueor, eris. Intuor, eris. Aspicio cis. Despicio, cis. Prospicio, cis. Conspicor, caris. Vsurpare oculis. Veoir. S.
  • See aboue. Suspicio, is. xi. Vide Looke.
  • See before. Praespicio, cis. xi. Praeuideo, es. Prospi­cere, Animo colligere, Corde conspicere, Ani­mo prospicere, Animo videre, Praecipere, Cer­nere animo. Preuoir. S.
  • See but a little, or to be halfe blynde. Caecutio, is. Ne veoir pas fort clair. S.
  • See farre of, or from farre. Prospecto, as. Prospi­cio, is. Speculor, aris. Regarder de long. S. Prospi­cus. Hee that seeth farre of.*
  • See often. Respecto, as, Visito, as. Regarder souuent. To beholde often.
  • See perfectly. Vti oculis, secundum Morum.
  • See playnely. Perspicio, is, xi. Plainement veoir. S.
  • See through. Transpicio, cis. xi. Veoir a trauers quel­que chose. Cal. Et Translucidus, a, um. Ang. That whiche may be seene through.
  • See thou. Vide. The imperatiue mode of Vi­deo, es.
  • Seede. Satus, us, ui. Semen, nis. Sementis, is. Semi­nium. Semence. H.
  • Seede of generation. Genitale semen, Genitura, Spérma, tis. Vrina genitalis. Semence naturele. H. Sperma proprie virorū, Mēstruum mulierū est.
  • Seeke. Anquiro, ris, Indago, as. Inuestigo, as. Peto, tis. Quaero, is. Conquiro, ris. Perquiro, ris. Vesti­go, as. Rimor, aris. Inquiro, is. Cercher.

    To seeke to be praysed. Petere laudem. Quae­rere vel captare plausum, Pendere ex laude. Cer­cher d' estre loué. S.

    To the ende thou shouldest not secke mee. Tibi ne quaestioni essem. A fin que tu ne me cherchasses point. S.

  • Seeke a praye, or spoyle. Praedor, aris.*
  • Seeke diligently. Disquiro, is. Quaerito, as. Inda­gare, Conquirere, Inquirere, Perquirere, Per­uenari, Rimari, Vestigare, Circumspectare. Cer­cher diligement. S.
  • Seeke diligently all about. Omnibus vestigijs dis­quirere, vel indagare. Cercher par tout diligement. S

    To seeke some body. Requiro, ris. Cercher aucun.

  • Seeke for a thing whiche is towarde already, by waye of expectation. Praestolor, aris. Attendre. S.
  • Seeke for thinges by diuination. Auspicor, caris.
  • [Page] Seeke occasion. Causam quaerere.
  • Seeke often. Quaerito, as. Requiro, is. Cercher souuēt
  • Seeke by the trace, or to serche diligently. Indago, as. Cercher a la trace. S.
  • Seeke out. Inuestigo, as. Idem.
  • Seeke promotion. Ambio, is. Cic.
  • Seeker, or a searcher. Indagator, Vestigator, toris. mas. gen. Cercheur. S.
  • Seeking, Inquirie, or the searche for a thing. Cō ­quisitio, onis. Indago, inis. Indagatio, onis. Inqui sitio, onis. Quaestio, onis. f. g. Cerchement. S.
  • Seele, or to wanscotte the walles. Vestire parletes tabulis. Lambrisser.

    Housen seeled, or wanscotted. Laqueata tecta. Maisons lambrissées. S.

  • Seeling or wanscotte worke. Materiaria incrusta­tio. Lambriz. S.
  • Seeling, or the inbowed woorke in the rouffes of housen. Laqueare, ris. Laquear, ris. Laquearium, rij. n. g. Le lambriz d' vn planchier. S.
  • Seeme. Videor, eris. Sembl [...]r. S.

    Mee seemith I harde his voice euen now at the dore. Audire vocē visa sum ante aedes modó. Il me semble que ie ay ouy sa voix maintenāt deuāt la maisō.

    Sure mee seemith, or mee thinkes it is not like to be true, it is vnlyke, or mee seemith it smelles like a lye. Mihi quidem hercle non fit verisimile. Certes il ne me semble point vray semblable. S.

    It seemes so to thee. Tibi ita videtur. Il te semble ainsi. S.

    It seemes that this fellowe serues some poore man. Apparet seruum hūc esse domini pauperis. Ter. Il semble a veoir que cestuy soit seruiteur d' vn poure homme. S.

  • Seemely, meete, decent, or conuenient. Habilis, le. Decorus, a, um. Decens, tis. om. g. Bien aduenant, seant. S.

    It is seemely, comely, or decente. Decet. Il est bien seant. S.

    It is neither seemely, nor comely. Indecet, De­decet. Ce n' est pas aduenant, ne conuenant. S.

    A seemely man. Commodus homo, dexter. Hōme bien aduenant. S.

    Very seemely. Percommodus, da, dum. Fort ad­uenant. S.

  • Seemely, or seemelely. Venustè, Concinné. Adue­namment. S.
  • Seemelely, or comly. Decenter, Decorè, Conde­center. Apté. seament. S.
  • Seemelines, whiche becommeth the persone. De­cor, ôris. m. g. Decorum, ri. n. g. Decentia, ae. Cō ­decentia, ae. Habilitas, tatis. f. g. Seance. S.
  • Seen. Visus, a, um. Qui a esté veu. S. Visibilis, e. Ca­dēs sub aspectu, vel sub oculos. Qu'on peult veoire. That may be seene. Et Visendus, a, um. Ang. To be seene, or worthy to be seene. Digne d'estre veu. S.
  • Seene to be. Videor, eris. Appareo, es. Conspicior, ceris. Estre veu. S.
  • Seene to be through. Transpareo, es.*
  • Seethe. Vide Seathe.
  • Seylle, or sea calfe. Phoca. ae. Vitulus marinus. Ve­au de mer. Ges.
  • Seing. Spectans, tis. Videns, tis. part. Veoyant. S.
  • Seing moste clerely. Oculissimus, a, um. Plaut. That seeth very clearely. Qui voeit fort clair. S.
  • Seing that, or sithe that. Quandoquidem, Quan­do. Coniunct. Puis que. S.
  • Seing that I muste nedes mary, I haue suche a one almoste as I would desier. Quandoquidem ducenda est, egomet habeo propemodum quam volo. Puis qu'il me fault prendre vne en mariage. &c.
  • Seing it is so, I. &c. Quum ita sit, ego. &c. Puis qu' ainsi est, ie. &c.
  • Seing that I care not for yours, care you as litle for myne. Quando ego non curo tuum, ne cura meum. Terent.
  • Seing I haue taken it in hande, I wyll not leaue it. Quoniam quidem suscepi, non deero. Cic.
  • Selandine, herbe. Chelidonia. Chelidonium ma­ius. Chelidoine. S.
  • Selde, or that chaunceth not often. Insuetus, a, um. Rarus, a, um. Qui n' aduient point souuent. S.
  • Seldome. Rarè, Rarò. Peusouuent. S.
  • Seldomnes. Raritas, tis. Raritudo, inis. foe. ge.
  • Seldomnes, or wante of vsage. Insolentia, ae. foe. g. Fault d'vsage. S.
  • Seleucus, One of the kinges of Siria y e north nexte Alexāder, called Antiochus, sonne to Antiochus Theos, and Laodice his wyfe which was repu­diated. This Seleucus Antiochus, was one of the foure wynges and foure hornes of Alexan­der, after the prophecie of Daniel, of whiche names were dyuers, as Seleucus Nicanor, S. Gallinicus, Seleucus Ceraunus, Seleucus Phi­lopater. Vide Iosephum.
  • Selfe heale an herbe. Prunella, lae. vel potius Bru­nella, lae. f. g. Turner.
  • Sell. Vendo, is, didi. Venundo, as. Vendito, tas. Di­straho, is. Aere commutare. Vendre. S.
  • Sell a thing before wytnesse, or by deliuering pos­session maintenantly to the byer, or with pro­misse of warantie. Mancipio dare, Mancupio da­re, Mancipo, as. Vendre auec promesse de garentir. S. ¶Mancipium, Is the thing it selfe whiche is so bought & sold, as a bondemā, chattels, goodes, landes. &c. Mancipatio, Is th'assuraunce of the thing so solde, whether it bee by liuery and sey­sing, possession, or otherwyse. Mancipi, Is the interest, or right of the thing. Mancipes, Bene the sale makers of ware. Mācupi emptio, Is y e fourme and manner of making suche sale. And Mancipio accipere, Is to take possession, or ly­uerie and seising of the thing solde, or to take it before sufficient wytnesse, or with warrantie of the gyuer or seller. &c.
  • Sell a thing to hym, of whom it was first bought. Remancipo, as. Boeth. Remettre vne chose vendue entre les mains de celuy qui la vendue, la luy reuendre.
  • Sell at a hyghe pryse. Luculentè vendere. Plaut. Vendre bien cher. S.
  • [Page] Sell by port sale. Auctionor, aris. Vide Sell pu­blikely.
  • Sell often. Vendito, as. Vendre souuent.

    To sell publikely, or by port sale, as they sell by the cryer, whē ones goodes is forfeited for lack of payment, or solde to paye his debtes. Hastae subijcere, Sub corona vendere, Sub corona vae­nire, In propatulo vendere, Hastam in foro po­nere, & bona voce subijcere praeconis, Auctio­nari. Vendre publiquement, & à l'encant. H.

    To put out to sell, or in sale. Proscribo, bis. Met­tre en criee & enuente. S.

    To put a byll on his house that hee wyll sell it. Aedes proscribere. Cic. Exposer en vente. & Pro­scriptus, ta, tum. Cried, or put out to sell. Mis en criee, ou exposé en vente. S.

    To put forth, or offer some thing to sell. Addi­cere, Instituere mercatum, Nundinari, Aliquid venale proponere, Vēditare. Mettre en vente quel­que chose. S. & Venalis, le. Put forth to sell. Expo­sé en vente. S.

  • Sell to diuers persones, or to sell here and there, to one and to others. Diuendo, is, ere. Vendre ca & la aux vns & aux autres. S.
  • Sell vitayles, as hucksters doo. Cauponor, aris. Depon. Vide Tauerne.
  • Seller. Vendax, cis. Venditor, ris. m. g. Vendeur. S.
  • Seller of all manner of vytayles in the markette. Macellariꝰ, rij. m. g. Var. Qui vēd au marché toutes sortes de viandes. And the place where suche sale is made. Macellum, li. n. g.
  • Seller of baggage, as olde garmēts, horse shone, and suche lumboure and tromperie. Scrutarius, ij. m. ge. Qui scruta nulliusque pensi merces ven­dit. Quinqualier. H.
  • Seller of children to vice. Mango, onis. com. gen.
  • Seller of haberdashe wares, or tryfles. Minuta­rius, ij. Nugiuendus, di. Propola, lae. Bud. Minu­tarius negotiator. Regatier. H.
  • Seller of false, or vnlawefull wares. Impostor, ris. m. ge.
  • Seller of frute, or a costerde munger. Pomarius, rij. mas. ge. Fruictier. H.
  • Seller of slaues, or bondmen. Venalitarius, rij. m. gen. Vlpian. Marchant de serfs & esclaues. S.
  • Seller of spices, or swete smelles. Aromacopola, ae. Aromatarius, ij. m. g. Bud. Especier. H.
  • Seller of wares in grosse. Solidarius, vel Solida­rius venditor. Grossier. H.
  • Selling, or sale. Venditio, onis. Venundatio, onis. Nundinatio, onis. f. g. Vente, vendition. S.
  • Selling place, or market where any thing is sold. Venalitium, tij. n. g.
  • Selling place, where al sortes of vytayles be sold. Macellum, li. n. g. Le marché ou on vend toutes sortes de viures. S.
  • Selling with warrantie, or the solempne fourme of bying and sellyng with warrantise. Manci­patus, tus. m. g. Mancipatio, onis. f. g.
  • Selling vnder the stāderde, or selling by the crier. Hastarium, ij. Venditio auctionaria. Vente a l'en­cant. Cal.
  • Semblable, or lyke. Similis, le. Aequalis, le. Pari­lis, le. Confinis, Eiusmodi. Semblable & pareil. S.
  • Semblable counsayle. Compar consilium. Conseil semblable. S.

    Very semblable, or lyke. Assimilis, le. Persimi­lis, le. Vicinus illi. Fort semblable. S.

  • Semblable figure. Concors figura. Semblable figure.

    It is more semblable, or like. Similius veri aut vero est. Il est plus vray semblable. S.

  • Semblably. Adaeque, Assimiliter, Etenim, Itidem, Pariter, Similiter, Aeque, Peraeque, Iuxta. Sem­blablement. S.
  • Semblaunce, or lykelyhode of a thinge. Similitu­do, nis. Simulachrum, chri. Effigies, ei. Species, cici. f. g. Semblance, S. Vide Image.
  • Semble, or be like. Similo, as. Simulo, as. Vide Re­semble.
  • Seme. Videor, eris. Vide Seeme.
  • Semely, as in respecte of degree or nature. Deco­rus, a, um. Vide Seemely.
  • Senate, or common counsayle house, as the con­uocation or parliament house. Senatus, us. Cu­ria, ae. Ordo amplissimus. Le senat. S.

    The senate hath ordeined, or appointed. Sena­tus statuit. Le senat à ordonné. S.

    Assemble, or to call the senate. Citare Senatum in forum, Cogere Senatum, Habere Senatum. Assembler le senate. S.

    Depriue and put out of the senate. Mouere Se­natu. Ex Senatu reijcere. Priuer & mettre hors du Senat. S.

  • Senatour. Senator, ris. m. ge. Senateur. Senatorius, a, um. Pertaining to a Senatour.
  • Sence, or to perfume. Thurifico, as. Fumigo, as. En­censer. S.
  • Sence or franckensence. Thus, ris. vel Tus, turis. n. ge. Encens. Cal.
  • Sencer. Thuribulum, li. n. g. Encensoir. H.
  • Sende. Mittere, Amittere, Abmittere, Dimittere, Immittere, Delegare, Emittere, Missum facere. Enuoyer. S.
  • Send about. Circūmitto, is, si, ssum. Enuoyer par tout
  • Sende agayne. Remitto, is. Renuoyer, remettre. Cal.
  • Sende away. Ablego, as. Relego, as. Abmitto, is. L'enuoyer, enuoyer.
  • Sende before. Praemitto, is. Enuoyer deuant. S.
  • Sende beyonde. Transmitto, is. Transmettre. S.
  • Sende by stealthe, or secretly. Submitto, is. Enuoyer secrettement. S.
  • Sende downe. Demitto, tis. Deorsum mitto. Cal.
  • Sende for. Accerso, is, ire. Accersio, is, iui. Accio, cis. Accieo, cies. Enuoyer querir, mander. S.
  • Send for to be. Accersor, iris. Terent.
  • Sende forth brightnes. Fulguro, as. Fulgur emit­to. Esclairer. Cal.
  • Sende forth with violence. Prorumpo, is. Virg. Ie­cter hors. S.
  • Send forth odour, or sauour. Spiro, as. Iecter odeur.
  • [Page] Sende from one place to an other. Transmitto, tîs.
  • Sende in. Immitto, is. Enuoyer dedens. S.
  • Sende in Ambassade, or message. Delego, as. Le­go, as. Allego, as. Oratorem dare. Enuoyer en em­bassade. S.
  • Sende in exile. Relego, as. Agere in exilium, Pel­lere in exilium. Eijcere in exiliū. Enuoyer en exil.
  • Sende lettres. Dimittere literas. Enuoyer lettres. S.
  • Sende often. Missiculo, as. Missito, as. freq. Enuoyer souuent. S.
  • Sende ouer. Trāsmitto, is. Mettre oultre, ou enuoyer.
  • Sende priuely, or secretly. Submitto, is. Enuoyer se­cretement. S.
  • Sende to, or deliuer a thing to be broughte, or ca­ried to an other. Admando, as.*
  • Sendall cloth, whiche is a fine lynnen. Sindon, nis. foe. ge. Sindal. Pals.
  • Send [...]ng. Missio, onis. Ablegatio, onis. Dimissio, o­nis. Enuoy, S.
  • Sending before. Praemissio, onis. foe. ge.
  • Sending for. Accitus, tus. m. g. Accersitus, tus. m. g. Mandement. S.
  • Sending further, or ouer. Transmissio, onis.
  • Sengrene herbe. Sedum maius, Sedum magnum, aut Sēper viuum maius. Grande Ioubarbe, & ouye.
  • Sense, as fealing, meaning, perceauing, wytte, or vnderstanding. Sensus, us. m. g. Sens. S.
  • Sense naturall, or common sense. Sensus commu­nis. Bud. Sens naturel S.

    His sense fayleth him. Deseritur à mente. Le sens luy default. S.

  • Sense, or vnderstāding to haue. Sentio, tis, si, tire. Sentir. S.
  • Sensible, or whiche may be felte, hard, meaned or vnderstanded. Sensibilis, e. Sensilis, e. Facile à sen­tir, sensible. S.
  • Senses of whiche are fiue, called exterior or out­warde senses, that is to saye, Tactus, Visus, Au­ditus, Gustus, & Olfactus. Tutching, seing, hea­ring, tasting and smelling. Velcur. lib. 4. Cap. 7. There are three interior or inwarde senses, to wete. Sensus communis, Phantasia, & Memoria. The common sense or iudgement, fantasie, and memorie. Velc. in Phys. eodem lib. Cap. 9.
  • Sensualitie. Libido, inis. foe. g. Lubido, inis. foe. ge. Sensualité. S.
  • Sensuall. Libidinosus, a, um. Lubidinosus, a, um. Sensual.
  • Sēsuall appetite. Libido, inis, Lubido, inis. Appitit desreiglé. S.
  • Sensuall to be of opinion. Obstino, as. Offirmo, mas. *
  • Sent. Missus, a, um. Ennoyé. S.
  • Sent about. Circummissus, a, um. Enuoyé par tout. S.
  • Sent againe. Remissus, a, um.*
  • Sent for. Accersitus, ta, tum.
  • Sent forth. Emissus, a. um. Enuoyé. S.
  • Sent in. Immissus, a, um. Enuoyé dedens. S.
  • Sent, sauour, or smelling. Odoratus, us. Odor, o­ris. m. g. Senteur. S.
  • Sente, or the swete smell that flowres giue. Odor qui efflatur è floribus, Suauitas odorum quae af­flatur è floribus. La senteur que rendent les fleurs. S.

    Ill sente. Ater odor, Virus. Mauuaise senteur. S.

  • Sent that a dogge hath by nature. Odor, Canū uis
  • Sent, or to giue an odour. Olere, Redolere. Sentir, & rendre odeur. S.

    To sente well. Bene olere. Sentir bon. S.

    To sent strong. Perolere. Sentir fort. S.

    To haue an ill sent. Malè olere, Foetere. Sentir mauuais. S.

  • Sentence. Iudicium, ij. Sententia, ae. f. g. Sentence. & Clausula, ae. Sententiola, ae. diminut. Angl. A briefe, little, or short sentence.
  • Sentence reiected. Explosa sentētia. Sentence reiectée
  • Sentence, or opinion of one. Sensus, sus. Sentētia, Opinio, Iudicium, cij. neut. ge. Sentence & opinion d'aucun. S.
  • Sentence brief, or succinct. Verbum, bi. Vide Pro­uerbe.
  • Sentence crafty and full of deceipte, or subtiltie. Sophisma, tis. Vide Sophisme.
  • Sentence darke, harde, and obscure with a questiō annexed. Problema, tis. n. g.
  • Sentence quicke, and short. Apophthegma, atis. n. ge. Brieue parolle bien sententieuse. S.
  • Sentence spoken, and proued. Axioma, tis. neut. g. Vne maxime. S.
  • Sentence to giue. Iudico, as. Promulgo, as. Pronū ­tio, as. vel Pronuntiare sentētiam. Sententier, bail­ler sentence. S.
  • Sentuary, or place consecrated, or halowed. San­ctuarium, ij. Asylum, li. n. g. Vide Sainctuary.
  • Senuy sede, or mustard sede. Sinapi, Sinapis, pis. foe. ge. Moustarde. S. Nauette. Pals.
  • Separation. Disiunctio, onis. Diremptio, onis. Di­scretio, onis. Distinctio, onis. Distractio, onis, Separatio, onis. Abalienatio, onis. Diductio, o­nis. Secretio, onis. Dissociatio, onis. Discrimen, inis, Dissidium, dij. Dirēptus, tus. m. g. Separation.
  • Separate. Disiungo, is, nxi. Dirimo, is. Disparo, as. Distraho, is, axi. Secerno, is. Separo, as. Segrego, as. Seiungo, is, nxi. Abalieno, as. Abstraho, is. Di­duco, cis. Discerno, nis. Dissocio, as. Abiungo, gis. Seiugo, gas. Succerno, nis. Discludo, dis. Di­scrimino, nas. Diuido, is. Separer. S.
  • Separate from Christen communion, or to curse, or giue to the deuill. Anathematizo, as.*
  • Separate the one frō the other. Aliquid ab altero distrahere. Separer l'vn d'auec l'autre. S.

    They separate the younge souldiour from the olde. Tyronem à veterano dissociant. Tacit.

  • Seperate out of the flocke, to cary or leade awaye out yf the flocke. Abgrego, gas. Segrego, gas. Se­parer du troupeau, Emmener du troupeau. S.
  • Separated. Disiunctus, a, um. Sectus, a, um. Sepa­ratus, a, um. Abalienatus, ta, tū. Abs [...] sum. Diremptus, ta, tum. Seiunctus, ta, tum [...]. S.
  • Separated to be. Disiungor, eris, Abalienor, aris. Estre separé.
  • [Page] Separated to be from a wyfe. Nuntium vxori re­mittere.
  • Separatly. Separatim. Separatè, Seiunctè, Disiū ­ctè, Dispersè, Distinctè, Discreté. Separement. S.
  • September a moneth. September, is. m. g. Septēbre.
  • Sepulchre. Conditorium, ij. Sarcophagus, gi. Se­pulchrum, chri. Monumentum, ti. Tumulus, li. Bustum, ti. n. g. Sepulchre. S.

    Stone of a sepulchre. Cippus, Lapis qui sepul­chro imponitur, & sepulti memoriam restatur, Cornutus simpliciter sepulchri lapidem exponit. Le pierre du sepulchre. H.

  • Sepulchre whiche one hath made for him and his heyres. Sepulchrum haereditarium. Sepulchre he­reditaire. H.
  • Sepulture. Sepultura, ae. foe. g. Sepulture. S.
  • Sequele. Sequela, Consequentia, ae. f. ge. La suite & consequens. S.
  • Sequestre, as to laye a thinge in indifferent custo­dy. Sequestro, as. * It is where as twoo be at sute in the lawe, the one shalbe sequestred by the iudge and set indifferently. &c. It is also where a man wyll sequestre hym that is against me to be with me, or on my syde. &c.
  • Sergeant at armes. Stator, oris. m. g.
  • Sergeant, or like officer. Lictor, oris. Satelles, tis. Stator, oris. Accénsus, si. m. g. S. Vn sergeant. S. Li­ctorius, a, um. Ang. Perteining to a sergeant.
  • Serious. Serius, a, um. Serieux. Pals.

    That speaketh seriously, or grauely. Grauilo­quus, a, um.

  • Sermon. Concio, onis. Homilia, ae. Sermo, onis. Oratio ad populum. Sermon. S.

    To make a sermon, or to preache. Concionari, Concionem habere, Orare ad populum, Ora­tionem habere ad populum. Sermonner. S.

  • Sermon maker. Concionator, ris. Ecclesiastes. ae. m. g. Sermonneur. S.
  • Serpente. Anguis, guis. m. & f. g. Serpens, tis. m. & foe. ge. Serpent. & Anguiculus, li. m. g. A little ser­pent. Petite serpent. S. & Anguineus, a, um. vel An­guinus, a, um. Of a serpent. De serpent. S.
  • Serpent of the water. Hydrus, Chelydrus, Natrix. Serpent d'eaue. H. & Boa, ae. f. ge. Idem. Yet it see­meth by Plin. lib. 8. Cap. 14. Otherwyse. But. Ste. Calleth it. Vn serpēt d'eaue. A water serpent.
  • Serpentes skinne. Anguis senecta, Vernatio, Exu­uiae, Spolium serpentis, Vestis serpentis quoque dicitur. La dispouuille d'vn serpent. H.
  • Serpent whiche lurketh in shadowes & woodes. Coluber, ri. m. g. Couleuure. H. A snake. S.
  • Serpentine, or serpentarie, an herbe. Dracuntium, tij. Dracunculus, li. Vulgò Serpentaria. Serpen­tine, ou serpentaire. S.
  • Serpentes denne. Chia.*
  • Seruaunt. Minister, ri. Puer, ri. Seruus, ui. Mini­strator, toris. Famulus, li. m. g. Seruiteur. S.
  • Seruaunt at commaundement, or ready at hande. Ad manus, Stator, oris. m. gen.
  • Seruaunt loyall, which seeth to his maisters pro­fite. Famulus bonae frugi. Seruiteur loyal, qui gard le prouffit de son maistre. S.
  • Seruaunt, mayde seruaunt or woman seruaunte. Ministratrix, tricis. Ministra, trae. Famula, lae. f. g. Seruante. S.
  • Seruaunt of housholde. Famulus, li. m. ge.
  • Seruaunt that goeth to seeke his maister, when he is forth in some place, or a seruaunt that go­eth to seeke his maister in the towne. Aduersi­tor, toris. m g. Varlet qui va au deuant de son maistre le querir quand il est hors en quelque lieu, seruiteur qui va querir son maistre en la ville. S.
  • Seruaunt vnder another man that serueth, or ser­uauntes seruaunte. Subministrator, toris, m. ge.
  • Seruauntes alwayes attendaunt. Calatores, rum.
  • Seruauntes out of wages. Exauctorati.*
  • Serue. Administro, as. Famulor, aris. Merere ali­cui, Ministro, as. Obsequor, eris. Seruio, is. Asser­uio, is. Deseruio, uis. Inseruio, uis. Subseruio, uis. Seruir. S.
  • Serue a table. Ponere mensam, vel Apponere mē ­sam. Seruir la table. S.

    He serued him in vessayle of syluer. Argentum illi purum apposuerat. Cic. Il se seruoit en vaisselle d'argent. S.

  • Serue for wages. Stipendium facere. Liu.
  • Serue humbly. Ancillor, aris.
  • Serue in warres. Latrocinari, Mereo, es. Mereor, reris. Seruir en la guerre. S.
  • Serue processe, or wryte. Dicam alicui impingere.
  • Serue vnder an other. Subministro, as. Subnitor, eris, ixus.*
  • Seruice. Administratio, nis. Famulatus, us. Famu­litium, ij. Ministerium, ij. Obsequium, ij. Serui­tium, ij. n. g. Seruice. S.
  • Seruice, or pleasure done. Promeritum, ti. Vide Pleasure.
  • Seruice to do. Merere alicui. Insetuire. Faire seruice.

    To presente his seruice to some man. Deferre studium suum & laborem ad aliquem. Presenter son seruice a aucun. S.

    To offer his seruice to any man. Venditare se a­licui per omnia obsequia. Bud. Offrir son seruice a quelqu' vn. S.

  • Seruile. Vernilis, e. Seruile. S.
  • Seruile, or pertaining to seruauntes. Seruilis, e. Appertenant a serfs, seruile. S.
  • Seruisable. Attentus, a, um. Obsequiosus, a, um. Obsequibilis, e. Officiosus, a, um. Seruiable. S.
  • Seruisable. Officiosè. Seruiablement. S.
  • Seruise bery. Sorbum, bi. n. g. Corme. S.

    Sower seruise beryes. Sorba acria. Cormes aigres.

  • Seruise tre. Sorbus, bi. f. g. Vn cormier ou sorbier. S.
  • Sessing, or a setting of tribute. Confectio tributi. Cic. Imposition de tribute. S.
  • Sessions. Consessus, us. Conuentus, us. m. g. Assise.

    To holde sessions, or sises. Conuentus agere, Celebra [...]e conuentus. Tenir lesassises. S.

  • Sessions of the peace. Conuentas minores·
  • Set. Pono, is, posui. Mettre. S.
  • [Page] Set. Positus, a, um. part. mis. S.
  • Set a battayle in order, or to order or put in bat­tayle aray. Dirigere aciem, Ordines ponere, A­ciem instruere. Cic. Mettre en ordre, ordonner sa bataille. S.
  • Set a bone or a member displaced, to put, or to set him in his pan, or place agayne. Os in suam se­dem reponere, vel in suas sedes excitare, Ossa in suam sedem compellere, vel in suam sedē dare, collocare, Os reponere. Cels. Reneboister vn o [...] ou vn membre disloqué, la mettre en sa boiste ou lieu. S.
  • Set afore, or preferre or esteeme more. Praepono, is, Mettre denant, ou preferer & plus estimer. S.
  • Set aboue, or before other in authoritie. Praeposi­tus, a, um. Mis deuant. S.
  • Set, or to laye about. Circumpono, nis. Mettre en­tour. S.
  • Set about with plantes. Obsero, is, eui. Planter. S. & Obsitus, ta, tum. Set about with herbes and trees.
  • Set a false thing in the steade of a true thing. Sup­pono, is. Mettre vne chose faulse au lieu d' vne vraye.
  • Set, or to put after. Postfero, rs. Mettre apres. S.
  • Set a fine or payne. Irrogare mulctam. Dicore mulctam. Liu.
  • Set agayne in his place. Repono, is. Restituo, is. Remettre. S.
  • Set a name in wryting. Reponere nomen.
  • Set a price, or to apreciate. Adaero, as, Adenerer. S.
  • Set at libertie. Libero, as. Reconciliare in liberta­tem. Mettre en liberté. S.
  • Set at peace and quietnes. Perpaco, as. Appaiser. S.
  • Set a vessell a broache. Relinere dolium. Terent.
  • Set awry. Distorqueo, es. Tordre. S. To wrythe.
  • Set before, or to put before. Antefero, rs. Praepono, is. Vide Preferre.
  • Set, or to put betwene. Intercalo, as. Interpono, nis. Mettre entre deux. S. & Insero, ris. Idem.
  • Set forth, or to put forth before mē. Ponere in me­dio, Opponere, Proferre, vel vocare aliquid in medium. Mettre au deuant. S.
  • Set forth a booke. Edere librum, Librum publica­re, Vulgare librum. Mettre vn liure en lumiere. S.
  • Set forwarde in iourney. Tollere gradum. Plaut.
  • Set egges vnder a henne. Oua gallinae subijcere vel supponere. Mettre conuer. S.
  • Set handes on one. Praehenso, as. Manus alicui in­ijcere. Cic.
  • Set in. Insero, is. Mettre dedens.
  • Set in a place or stede. Colloco, cas. Loco, as. Sub­do, is. Mettre en vn lieu. S.
  • Set in place of an other. Substituo, is. Subrogo, gas. Substituer. S.
  • Set in a place. Colloco, as. Mettre en vn lieu. S.
  • Set in order. Accommodo, as. Instruo, is. Struo, is. Dispono, is. Ordinem facere. Mettre par ordre. S.
  • Set lesse by a thing. Infra se ducere aliquid, Mino­ris facere, Postponere, Ducere minoris. Estimer moins vn chose. S.
  • Set little by a thing. Parui aestimare, Parui duce­re, Parui pendere, Parui habere, Parui facere. Peu estimer. S.

    To be set little by, or to be litle estemed. Autho­ritate egere, Nō optimè audire, Opinione labo­rare. N'estre pas bien estimé. S.

  • Set litle by mans folye. Deuorare ineptias, & stul­titias hominum. Cic.
  • Set loue on a mayden. Animum adijcere ad vir­ginem. Terent.
  • Set muche by. Accepto, as. Magni & magno aesti­mo, as. Plurimi facio, cis. Tribuo, is. Magnipén­do, dis. Magni putare. Estimer fort. S.

    To bee muche set by, or to bee greatly esteemed. Existimatione florere, Obtinere admirationem, Summam opinionem obtinere. Haberi magnae authoritatis, Esse maximo pretio, vel in maximo pretio. Estre fort estimé. S.

  • Set more by. Antefero, rs. Pluris aestimare, Praefa­cio, cis. Praeuerto, is. Praefero, rs. Vide Preferre.
  • Set naught by any thyng. Nauci facere, Parui fa­cio, cis. Parui aestimare, Parui ducere, Parum ha­bere, Ductare pro nihilo, Nihili facere, Pro nihilo putare, Nullo loco numerare rem ali­quam, Pro nihilo ducere. N' estimer rien quelque chose. S.
  • Set newe vynes. Nouello, las. Planter vne nouuelle vigne. S. & Nouelletum, ti. n. ge. A newe sette, or late growne vyne. Vigne nouuelle. S.
  • Set on horsebacke. In ephippium subijcere.
  • Set on pillorie, or els where with a paper on his head. Catamidio, as. Vide Pillory.
  • Set or to plante. Plantare, Serere, Conserere. In­serere, Pangere, Repangere, Ponere, Depone­re. Planter. S.
  • Set or plante eftsones. Resero, is, eui. Replanter. S.
  • Set or put betwene. Intercalaris, e. Intercalarius, a, um. adiect.
  • Set or trimed with flowres, or herbes. Sertus, a, ū. vt Sertae coronae. Garlandes set with flowers.
  • Set out of lyne, or rule. Denormo, as. Mettre hors de ligne. S.
  • Set out to shewe. Propono, is. Mettre au deuant. S.
  • Set people in an vprore. Miscere tumultum. Liu.
  • Set plantes, or seedes. Figere plantas, Pango, is, anxi, vel pepigi, actum. Pastino, as. Plāto, as. Se­menta facere, Semino, as. Vide Set or to plant, and sowe. &c.
  • Set pryce, or valewe. Destino, as. Imponere pre­tium, Pretium perhibere, Statuere pretium, Ta­xo, as. Mettre pris. S.
  • Set proppes, or shoores. Pedo, as. Statumino, as. Figere ceruos. Virg. Eschalasser. S.
  • Set the mynde to a thynge. Animum alicui rei ad­ijcere, Animum alicui rei dedere, Accommoda­re, Appellere, Intendere, Obfirmare vel Appli­care. Appliquer l' esprit. &c.
  • Set to. Appono, is. Mettre, Apposer, Adiousire. S.
  • Set together in a place. Colloco, as.
  • Set to the breste or pappe, as a calfe is set vnder a cowe to sucke. Submitto, tis. Colum.
  • [Page] Set trees. Defigere arbores. Virg.

    To set, or plāt trees to beare vp vines in steede of poles. Arbusto, tas. Planter des arbres pour seruer aux vignes en lieu d'eschallas. S.

  • Set a vyne. Vitē instituere, vel ponere. Planter vne vigne. S.
  • Set vp, or to lifte vp. Erigo, is, xi. Extruo, is, xi. Sta­tuo, is. Tollo, is, sustuli. Dresser, esleuer. S.
  • Set vp a proclamation or statute on a post to bee redde. Figere legem. Cic.
  • Set warre asyde. Ponere bellum. Virg.
  • Set yong plantes of springes. Nouello, as. Vide Set newe. &c.
  • Setter vp, a builder, or a founder. Positor, toris. m. ge. Fondateur, edificateur. Cal.
  • Setter of herbes, plantes. &c. Sator, oris. Planta­tor, oris. m. g. Planteur. Cal.
  • Setting. Positio, onis. Positura, ae. Positus, us. mas. gen. Position. S.
  • Setting forth, or publishing. Editio, onis. Publica­tio, onis.. f. g. Publication. S.
  • Setting of thinges in ordre. Structura, ae. foe. g.
  • Setting or planting of herbes, or trees. Plantatio, onis. Consitura, rae. Satus, tus. Satio, onis. foe. ge. Plantement. S.
  • Setting sticke, called a dibbell. Pastinum, ni. neut. gen. Houe. H.
  • Setttng tyme, or tyme to sowe seedes in. Semen­tis, tis. Seminandi tempus. Col. lib. 2.
  • Settes, ympes, or plantes. Semina, num. n. g. Vir. Plantes. S.
  • Setle, or a seate. Sedicula, ae. Sedile, is. Sella, ae. foe. gen. Selle. S.
  • Setle or reste, as wyne or licour doth when it fy­neth. Sido, is, di. Deualler & aller au fond. S. Habet praeteritum mutuatum a sedeo.
  • Setle, or to sinke to the botome of the vessell. Side­re ad ima vasis. Plin. Deualler au fond du vaisseau. S.
  • Setwalle an herbe. Phu, Phu magnum, Valeriana maior, siue syluestris. Valerienne. Pin. & Tur.
  • Setwale, a roote at the Appoticaries. Zedoaria, ae.
  • Seuen. Septem. & Septenus, a. um. Sept. S. Septem­pedalis, le. Of seuen feete, or that is seuen foote long. Qui ha sept pieds de long. S.

    Of seuen, or contayning seuen. Septenarius, a, ū. De sept, contenant sept. S. vt Septenarius numerus. The numbre of seuen. Nombre de sept. S.

  • Seuen cornered, or hauing seuen corners. Septan­gulus, a, um. Quod septem angulos habet. Cal.
  • Seuen diuers, many, or sundry wayes. Septifa­rius, a, um.
  • Seuen hundreth. Septingenti, tae, ta. Sept cents S.
  • Seuen hundreth folde, or double. Septingentu­plus, a, um.*.
  • Seuen hundreth tymes. Septingenties. Aduerb.
  • Seuen maner of fasciōs, or wayes. Septifariā. adu.
  • Seuen ounces. Septunx, cis. m. ge. Sept onces. S.
  • Seuen starres, a signe celestiall, in Englyshe called Charles wayne. Hyades, Septentriones, Suculae, arum. Virgiliae, arum. They are called Septentriones. Because they do appeare in the coaste called Septentrio, They aryse the twelft kal. of Iune. Plin. lib. 18. Cap. 28
  • Seuen tymes. Septies. Aduerb. temp. Sept fois. S.
  • Seuen yeares, or the space of seuen yeares. Septē ­nium, ij. Sept ans. S. & Septennius, a, um. Of the space of seuen yeares.

    That hath seuen yeares, or is seuen yeares old. Septennis, ne. Qui ha sept ans, aagé de sept ans.

  • Seuenten. Septemdecim. Dixsept. S.
  • Seuenth. Septimus, a, ū. Septenus, a, um. Septieme. S
  • Seuenth hundreth. Septingentenus, a, um. Septin­gentesimus, a, um. Le septcentieme. S.

    For the seuenth tyme. Septimum. Aduerb. Pour la septieme fois. S.

  • Seuenty, or three score and tenne, thus wryttē .lxx. Septuaginta. Septante, ou soixsant & dix. S.
  • Seuenty. Septuagenus, na, num. Septante. S.
  • Seuenty times. Septuagies. Septante fois. S.
  • Seuentie yeares olde. Septuagenarius, a, um.
  • Seuerall, and deuided frō other. Discretus, ta, tū. Secretus, ta, tum. Separé, & deuise d' auec vn autre.
  • Seuerally. Discreté. Vide Separatly.
  • Seuer, or to sondre. Abiungo, is, nxi. Relego, as. Segrego, as. Vide Parte, Deuide and separate.
  • Seuered. Discretus, a, ū. Disparatus, a, um. Segre­gatus, a, um, Separatus, a, um. Separé. S.
  • Seuern, a ryuer in Englande. Sabrina, Sabriana.
  • Sewer of the kytchyn. Anteambulo fercularius. Escuyer de cuisine. S. & Praegustator, toris. m. gen. The sewer whiche tasteth the meate, the taster. Escuyer qui fait l' essay. S. & Praegusto, as. To sewe or taste before. Taster & gouster deuant. S.
  • Sewet. Omentum, ti. Seuum, ui. vel Sebum, bi. vel Sepum, pi. n. ge. Suif. H. Plin. lib. 28. Cap. 9. I thinke these purified and swete to bee suete: and when they are stale, tallowe, I suppose also A­ruina, ae. f. g. Sweete sewet. Sain ou sein doulx. S. Omentatus, a, um. Mixte with sewet.
  • Sewet melted. Liquamen. Colum. Pinguedo ad ig­nem liquata. Graisse ou sein fondu. H.
  • Sewrtie or stability. Firmamentum, ti. n. g. Firmeté. Vide Surenesse and stabilitie.
  • Sewrtie, Vide Suertie.
  • Sewster, or a seemster. Sarcinatrix, tricis. foem. ge. Cousturiere. S.
  • Sextine of a churche. Aedituus, i. Sacrista, Aediti­mus, mi. m. g. Secretain, Sacristain, Marguillier. S.
  • Sextry, or vestry in a churche. Sacrarium, rij. n. ge. Sexterie. Pals.
  • Sey Vide Sei.
S. ANTE. H.
  • SHackles, or fetters of the feete, of slaues or o­ther malefactours. Compedes, Pedicae, Vin­cula pedum ferrea. Fers de pies des es [...]laues ou d' autres malfaicteurs. H.
  • [Page] Shadde a fishe. Alausa, sae. Alosa, sae. Thrissa, sae. foe. gen. Alose. Ges.
  • Shadowe. Typus, pi. Vmbra, ae. foe. gen. Ombre. S. & Vmbella, diminut. Ang. A little shadowe. Petite ombre. S. & Vmbratilis, e. Ang. Pertayning to a shadowe, or done in the shadowe. Faict en l'ombre. & Vmbrosus, a, um. Opacus, ca, cum. Ful of sha­dowe, or hauing muche shadowe as trees tops. &c. Ombrageux. S.
  • Shadowe in sommer for man and beaste. Aestiua, ae. foe. gen.
  • Shadowe of trees, called vmbrage. Opacitas, tis. Vmbraculum, li. n. g. Ombrage. S.

    An vnwholsome shadowe. Grauis vmbra. Ombre mal saine. S.

  • Shadowe that folowes one. Vmbra aemula. Ombre qui suit. S.
  • Shadowe of a woode. Vmbra nemoralis. L'ombre d' vn bois. S.

    To feare his owne shadowe. Suam ipsius vm­bram metuere. Craindre son ombre. S.

    To shadowe, or to make a shadowe. Vmbrare, Inumbrare, Opacare, Inopacare. Ombrager, ou faire vmbre. S.

  • Shadowed, or in the shadowe. Opacus, a, um. Om­brageux. S.
  • Shadowed, or of shadowe. Vmbraticus, a, um. Om­brageux ou d'ombre. Cal.
  • Shadowyng, or making shadowe as woode doth. vmbrifer, ra, rum. Qui port ombre. Cal.
  • Sadowyng place. Vmbraculum, li. n. g. Ombrage. S.
  • Shaffler with his feete, whiche sayleth in going. Atta, ae. m. g. Festus. Boteux. Pals.
  • Shafflinge, or eele of a middle bignesse. Anguilla media. H.
  • Shafte, or an arrowe. Sagitta, tae. Calamus, mi. A­rundo, inis. Spiculum, li. n. g. [...]leiche. H.
  • Shaftement, or a shaftlengthe, the measure from the toppe of the thumbe (set vpright & the hand closed) to the vttermost part of y e palme: whiche is, of a tale mans measure halfe a foote, or sixe inches by squier. Semipes, dis. m. ge. Demi pié.
  • Shaftling, sharplinge, stickling, sticklebanke, or banstickle. Aculeatus pisciculus, Pungitius, Cē ­triscus. Espinoche, ou espinarde. Ges.
  • Shake, and to make to tremble. Concutio, tis. Cō ­quasso, as, Quatio, is, assi. Succutio, tis. Quas­so, as. Commouere, Discutere, Labefactare. Es­branler & faire trembler. S. & Quatefacio, is. To cause to shake or moue.
  • Shake for colde or feare. Horresco, scis. Tremesco, scis. Tremo, is. Vide Quake and Tremble.
  • Shake of. Discutio, tis. Extrico, cas. Agito, tas. Per­agito, tas. Quatio, tis. Succutio, tis. Secouer. S.

    To shake of the brydle. Excutere vel Concutere habenam vel fraenos. Secouer la bride. S.

  • Shake often. Quasso, as. Saepe quatio, Succusso, sas. Secouer souuent. S.

    To quauer, or shake a darte, or other thinge to caste it. Vibro, ras. Remeuer & bransler vn dard ou autre chose pour iecter S.

  • Shake, or to trēble with the feuer. Tremesco, scis. Tremo, is, mui. Trembler. S.
  • Shake with trotting. Succutio, is.
  • Shaken. Concussus, a, um. Excussus, a, um. Quassa­tus, a, um. Quassus, a, um. Esbranlé. S.
  • Shaking. Conquassatio, onis. foe. g. Commotio, o­nis. Concussio, onis. Concussus, sus. Quassus, sus. m. gen. Esbranlement, secouement. S. Quassabundus, a, um. Ang. Full of shaking, or hee that shaketh his head.*
  • Shaking for colde, or a tremblyng. Horror, oris. Tremor, oris. m. g. Tremblemēt. S. & Tremebun­dus, a, um. Full of suche shaking. Tremblant. S.
  • Shaking for colde, as quiuering. Quercerus, a, ū. Querquerus, a, um. vt Febris quercera. A colde with a shaking or quiuering of all the bodye, a shaking feuer. Froide auec grand tremblement de tout le corps. S.
  • Shaking for feare, or colde. Horrescens, tis. Stat.
  • Shaking for feare, or with the feuer. Tremulus, a, um. Tremblant. S.
  • Shaking, or trotting of a horse. Succussatio, onis. Succussutura, ae. Vide Trotting.
  • Shale of a nutte and suche like thinges. Putamen ligneum. Le noyau d' vne noix & semblables. S.

    The shales of dates. Ossa palmularum. Suet. Les noyaux de dactes. S.

  • Shall, or wyll, the signe of the future tens. As I shall, or wyll heare. Audiam. I'orray. Pil. Which signe is vsed in y e modes of all verbes in y t tens.
  • Shallowe place, or foorde, a water that one maye passe ouer on foote. Vadum, di. n. g. Vne gué, vne [...]aue qu' on peult passer à pied. S. & Vadosus, sa, sum. Full of shallowe places or foordes, that a man may passe ouer. Qui ha beaucoup de guez par ou on peult passer à pied. S.

    To goe ouer a shallowe water, or foorde. Vado, das. Passer à gué. S.

  • Shambles, or place where fleshe and all kynde of vitayles is solde. Macellum, li. neut. gen. Le mar­ché ou on vend toutes sortes de viures. S.
  • Shame, or bashefulnes. Ignominia, ae. Pudor, oris. Verecundia, ae. f. g. Honte. S.

    Had it not bene a great shame &c. Nonne esset puditū &c. N'eust ce point esté vne grande honte &c.

  • Shamefaste. Particeps pudoris & verecundiae. Ve­recundus, a, um. Pudens, tis. Honteux. S.
  • Shamefast to be. Gerere pudorem, Subpudeo, es. Verecundor, aris. Pudefieri, Pudorem colere, Verecundia teneri. Estre honteux. S.

    To make shamefast. In verecundiam adducere. Faire honteux. S.

  • Shamefastly. Pudenter, Pudibunde, Verecundè. Auec honte. S.
  • Shamefastnes. Frons, ntis. Pudor, oris. Verecun­dia, ae. f. g. Vide shame.
  • Shamefull thing. Foedus, a, um. Pudendus, a, um. Turpis, e. Pudenda res. Chose honteuse. S.

    It is a shamefull thing to tell. Verecundum est [Page] dicere. C'est chose honteuse de le dire. S.

  • Shamefull flighte. Fuga ignominiosa. Fuite hōteuse.
  • Shamefully. Foedè, Impudenter, Turpiter. Hon­teusement. S.

    To kyll a man shamefully. Ignominiosè homi­nem occidere. Honteusement faire mourir vn hōme. S

  • Shamelesse, or without shame. Impudens, tis. In­uerecundus, da, dum. Os durum. Eshonté. S.
  • Shamelesse to be. Ponere pudorem, Frontem per­fricare. S'eshonter. S.

    He is shamelesse, or without shame. Perijt illi pudor, Perijt illi frons. Il est eshonté. S.

  • Shamelessenesse, or rather impudency, or want of shame. Impudentia, ae. foe. ge. Perfrictio frontis. Eshontement. S.
  • Shanke bone. Parastata, ae. * Tibia, ae. foe. ge. L' os de la iambe, ou Iambe. S.
  • Shancke of the legge. Crus, ris. n. g. Iambe. S.
  • Shancke or tonel of a chymney. Fumarium, rij. In­fumibulum, li. Spiraculum per quod fumus exit. Cheminée. Cal. Vn tuyan. Pals.
  • Shape. Forma, ae. f. g. Forme. S.

    To haue the shape of a man. Humana specie & figura esse. Auoit la forme d'vn homme. S.

    Beastes that haue the shape of mā. Indutae for­ma hominum belluae. Bestes qui ont forme d' hōme.

  • Shape, or to giue shape, forme and fashion to a thing. Figurare, Confingere. Bailler forme & fa­con à quelque chose. S.
  • Shape, or to forme. Formare, Conformare, Fin­gere. Former. S.
  • Shape any thing of claye, or earth. Plasmo, mas.*
  • Shaped, or formed. Figuratus, ta, tum. Formatus, ta, tum. Formé. Cal.
  • Shaped after diuers sortes, or of diuers maners or fashions. Multiformis, me. De diuerses manieres & facons. Cal.
  • Sharde of an earthen pot, or tyle. Testa, ae. foe. gen. Taiz de pots de terre. S. & Testaceus, a, um. Of a sharde.
  • Shardes, or pieces of stones broken and scattred. Rudus, eris. n. g.
  • Share of a mans bodye. Penis, nis. Virile, Virile membrum. Verge, vit. H.
  • Share of a plough. Dentale, lis. n. gen. Le coultre d' vne charue. S.
  • Sharpe, or well edged. Acuminatus, ta, tum. Acu­tus, ta, tum. Exacutus, ta, tum. Agu. S.

    Very sharpe. Praeacutus, ta, tum. Peracutus, ta, tum. Fort agu. S.

  • Sharpe, and cruell. Rigidus, a, um. Tetricus, a, ū.
  • Sharpe as the head of a darte, or suche lyke. Prae­pilatus, a, um. Agu par le bout. S.
  • Sharpe beneathe lyke a peare. Turbinatus, a, um. Qui va en appoinctant par le bas comme vne poire. S.
  • Sharpe heade lyke a sugar lofe. Argutum caput.
  • Sharpe man, or an eagre fellowe. Acer, Austerus, Seuerus. Vn homme aspre. S.
  • Sharpe of nature, or eagre. Austerus, a, um. Aspre.
  • Sharpe, or quicke wytted. Sagax, cis. Solers, tis. Ingeniosus, sa, sum. Argutus, ta, tum. Agu & in genieux. S.
  • Sharpe, or eagre. Acer, ra, rum. Acerbus, a, ū. Ace­tosus, a, um. hic Acer, haec acris, hoc acre, Acidus, a, um. Austerus, a, um. Aigre. S.
  • Sharpe, or eagre to be. Aceo, es. Estre algre. S.

    To be very sharpe, or eagre. Peracesco, scis. Estre fort aigre. S.

    To make rough and sharpe. Aspero, as. Exaspe­ro, as. Faire rude & aspre. S.

  • Sharpe, or eagre to make. Acerbo, as. L'aigrir. S.
  • Sharpe, or eagre to waxe. Acesco, cis. Coacescere. S'aigrir. S.
  • Sharpe oracion, apte to confirme, or reproue. Cō ­tentio, onis. foe. ge.*
  • Sharpe, pythye, or quicke sentence. Apopthegma, tis. neut. gen.
  • Sharpe sawce. Oxygarum, Oxyporum, ri. neut. g. Condimentum acetatum, quod stomacho acuē ­do conducit. Saupiquet. H.
  • Sharpe sentences, and wyttie. Sales Attico lepo­re tincti. Mart.
  • Sharpe steple. Pyramis, dis. foe. ge. It is also anye thing whiche is sharpe or slendre aboue, or vp­warde, and broade or square beneath, or down­warde lyke a sharpe steple.
  • Sharpen, or to make sharpe, whet or grind. Acue­re, Exacuere, Procudere. Aguiser. S.
  • Sharpen, or to grinde, or whet a knyfe. In cotem cultrum subigere. Aguiser vn cousteau. S.
  • Sharpen, or to make sharpe, or pointed. Acumino, as. Acuo, is. Exacuo, is. Cacumino, as. Faire poin­ctu, ou agu. S.
  • Sharpen, or to make very sharpe. Peracuere. Faire fort agu. S.
  • Sharpen at the ende. Turbino, as. Faire poinctu.
  • Sharpen at the poynt. Spiculo, as. Faire la poinct de quelque chose. Cal.
  • Sharpen before. Propilo, as.*
  • Sharper, or who doth sharpen. Acutor, oris.*
  • Sharpening, or a making sharpe. Exacutio, onis. foe. ge. Aguisement. S.
  • Sharpening beneathe. Turbinatio, onis. f. g. Agui­sement par le bas. S.
  • Sharpely, or cruelly. Seuerè, Tetrè, tetrius, teter­rimè. Cruellement. Cal.
  • Sharpely, or rebukefully. Satyrice, Acriter, cum conuitio. Cal.
  • Sharply, or eagrely. Acerbé, Acriter, Acerrimè, Asperè, Austerè. Asprement, ou aigrement. S.
  • Sharpenes. Acumen, inis. n. g. Acuité. S.
  • Sharpnes in speaking. Acrimonia, ae. foe. ge. Acri­monie, acuité. S.
  • Sharpnes in vnripe fruite. Acritas, tis. Acritudo, inis. Acerbitas, tis. Acor, oris. Asperitas, tatis. A­spritudo, dinis. Aspredo, inis. Austeritas, tatis. f. g. Aspreté. S.
  • Sharpnes of nature. Austeritas, tis. foem. gen. S [...] ­uerité, Austerité. S.
  • Sharpnes of witte. Sagacitas, tis. Solertia, ae. Acri­tas [Page] ingenij, Acumen ingenij. Ingeniosité. S.
  • Shaue. Derado, is, si. Rado, is. Abrado, is, asi. Adra­do, dis. Attondeo, es. Tondeo, des. Raire, ou Raser.
  • Shaue awaye, or of. Abrado, is. Derado, is. Erado, is. Idem.
  • Shaue lesse and lesse. Stringo, is.*

    One barber shaueth an other, a prouerbe signi­fying one good turne asketh an other. Mutuum muli scabunt, Tonsores radunt alter alterum. Vn barbier rait l'autre. S.

  • Shaue often. Rasito, as. freq. Raire souuent. S.
  • Shaue or whyttell a thing small. Inspico, as.*
  • Shaue or to scrape. Radere, Abradere. Ratisser. S.
  • Shauen. Radulanus, a, um. Tonsus, a, um. * Ra­sus, sa, sum. Rasé. S. & Rasilis, le. Easie to be sha­uen. Aise à raire. S.
  • Shauer, or a barbour. Rasor, ris. m. ge. Qui rait. S. Rayeur. Cal.
  • Shauer, an instrument. Radula, ae. Vn racloir. S.
  • Shauing. Rasura, ae. f. gen. Rasement. S. & Rasorius, a, um. Pertaining to shauing.
  • Shauing knife for a shomaker, or curriour. Scal­prum, ri. Ansarium, rij. n. g. Cal.
  • Shauing of any thing that is bored, filed, or scra­ped. Scobs, bis. foe. ge.
  • She. Ea, Illa, Ipsa. Elle. S.
  • Sheade, or the creste, or deuision of the hayres of the head. Discrimen capillorum, Aequamentū, La creste de cheueus. H.
  • Sheafe for arrowes. Pharetra, ae. Scranteum, i. n. gen. Vne trousse. Vide Quiuer. He that beareth or carieth suche a sheafe. Pharetratus, qui pha­retram fert. Cal.
  • Sheaffe of arrowes. Fascis sagittarum.
  • Sheaffe of corne. Fascis spicarum. Garbe de blé. S.
  • Sheare. Attondeo, es. Detōdeo, es. Tondeo, es, to­tondi. Tondre. S.
  • Sheare often. Detonso, as. Tonso, as. Tondre souuent.
  • Sheare wheate, or anye other kynde of corne, to reape. Metere, Demetere, Emetere, Messé fa­cere, Segites succidere. Moissonner. S.
  • Shearer, or a clipper. Tonsor, ris. m. ge. Tondeur. S.
  • Shearer of corne, a reaper. Messor, ris. masc. gen. Moissonneur. S.
  • Sheares to clippe with. Forfex, ficis. f. g. Forces, S. & Forficula, lae. foe. ge. A little sheares. Forcettes. S.
  • Shearing. Tonsura, ae. f. g. Le faict de tondre. S.
  • Shearing of corne. Messio, onis. foe. g. et Messorius, a, ū. Pertaining to shearing of corne.
  • Sheathe. Theca, ae. Vagina, ae. f. g. Gaine. S. Vaginu­la, ae. diminut. Ang. A little sheathe. Petite gaine.

    To sheathe a swoorde. Recondere gladium in vaginam. Engainer. S.

    A swoorde sheathed, or in the scaberde. Clausus ensis. Ensis vagina tectus, Hor. Espée engainée. S.

  • Shede, or to powre out or spill. Diffundere, Expā ­dere. Spargere. Espandre. S.
  • Shed, or poured out. Profusus, sa, sum. Effu [...]us, sa, sum. Sparsus, sa, sum. Espandu. S.
  • Sheding, or pouring out. Effusio, onis. Respersus, sus, Respersio, onis. Suffusio, onis. foem. gen. Espandement. S.
  • Sheepe. Ouis, is. Pecus, cudis. Pecus, coris. neut. g. Brebis. H. Ouicula, ae. diminut. Angl. A little or small sheepe. Brebiette. S. & Ouillus, a, um. Oui­nus, a, um. Of sheepe. De brebis. S.
  • Sheepe called a pyld sheepe. Apica, vel Mina ouis. Vne brebis pelée soubs le ventre. S. Pilled vnder the bellye.
  • Sheepe croned or cullied oute for age, or other cause. Reijculae oues, ¶Ouis reijcula est quae velaetate vel morbo grauis est, aut saltem mi­nus idonea. H.
  • Sheepe hauing small bodies and little wolle. A­picae oues.*
  • Sheepe cote, or house. Ouile, is. Praesepe, is. Caula, lae. f. g. Estable de brebis. S.
  • Sheepe croke, or sheepe hoke. Pedum, di. Pastorale incuruum baculum. Houlette. H.
  • Sheepe maister. Magister pecoris. Maistre bergier.
  • Sheepe of twoo shere, or hauing twoo teethe, cal­led a hogge sheepe. Ambidens, tis. Bidens, tis. f. gen. Vne brebis de deux ans. S.
  • Sheepe reue, or head sheepehearde. Aggregarius pastor, Magister pecoris. Maistre bergier. S.
  • Sheepe rotte. Lues ouilis.
  • Sheepe sicke. Oues vitiosae. Brebis malades. S.
  • Sheepe with roughe wolle like goates heare. Mu­simones, num. Lege plin. lib. 8. Cap. 49.
  • Sheepe with twoo teethe, called a sherling. Bidēs, tis. Duïdens, tis. Vt supra.
  • Sheepehearde. Opilio, onis. Pastor, oris. mas. gen. Custos ouium. Pasteur, pastre, ou pastoureau, Ber­gier. S. & Pastoralis, e. Pastorius, a, um. Pastori­tius, a, um. De pasteur. S. Of a pastour, or sheepe­hearde.
  • Sheepeheardes bodkine an herbe called also stor­kes bill, or pinke nedle. Geranium primum, Ro­strum gruis, Rostrum ciconiae. Bec de cigogne. Pin.

    A sheepeheards life. Vita pastoritia. Vie pastorale

  • Sheepeheardes cloake. Bardocucullus, li. m. g.
  • Sheepeheardes cotage. Casa, ae. Tuguriū, ij. Gur­gustium, tij. n. gen. Maisonnette à Bergier. S.
  • Sheepeheardes dogge. Aggregarius, * Canis pe­cuarius. vel pastoralis. Chien de bergier. H.
  • Sheepeheardes purse an herbe. Bursa pastoris· Bourse a pasteur. Pin.
  • Sheepes dunge, or tyrdles. Fimus ouillus. Pilulae, arum. Plin. Fiente de brebis. H.
  • Sheepes fell, or skinne. Mallestra, ae. foe. ge. Pellis ouina. Peau de brebis. S.
  • Sheepes tongue, herbe. Agniglossa, Agnilingua.
  • Shepster, or seamster. Sarcinatrix, cis. foe. gen. Cou­sturiere. S.
  • Sheete. Caesitium, ij. Lodix, cis. Linteum, ei. To­ral, lis. Toralium, lij. n. g. Lecticaria sindon. Lin­zeul. H. Drap ou linceul. Pals.
  • Sheete of paper, or parchement. Philyra, Philura, Scheda, Membrana papyri. Vne fueille de papier ou de parchemin. H.
  • [Page] Shelde. Clypeus, ei. Hysperaspistes, Scutum, ti. n. gen. Escusson. Pals. & Scutulum, li. dimin. Angl. A little shelde.
  • Shelde maker. Scutarius, ij. m. g. Qui fait escussons.
  • Shelde of brawne. Glandium, ij. n. g.
  • Shelde of a small bignesse, a scutchion, or buckler. Ancile, lis. n. g. Vn court escusson, ou bouclier. S.
  • Shelded, or wearing a shelde. Clypeatus, a, um. Scutatus, a, um. Garni ou armé d' escusson. &c.
  • Shell of a fyshe. Concha, ae. Ostracum, ci. Testa, ae. Coquille de poisson. H. & Testaceus, a, ū. Of a shell. De coquille.
  • Shell crabe, or a tortesse. Testudo. Tortue, tortugne. And the shel. Testudinis operimentum. H.
  • Shell fishe. Testacei pisces, Testae, Testacea, Con­chae, arum. Pisces duro operimēto instrati. Pois­sons à coquilles. H.
  • Shell of a tortouse fyshe. Chelonium, ij. n. gen. Co­quille d'vne tortue.
  • Shelles of a nutte. Culeola, orum, Putamina nu­cis. Les coquilles de la noix. S.
  • Shelles of egges. Putamina ouorum, Testae ouo­rum. Les coquilles d'oeufs. S.
  • Shelles which the beastes haue of nature. Natiuae testae, Conchae, arum. Coquilles que les bestes ont de nature. S.
  • Shelfe or place to set vp pottes, dishes, and other vesselles. Abax, cis. m. g. Estuy de pots, escuelles, & autres vas. S.
  • Shelfe, or heape of sande gathered in the sea. Dor­sum in mari. Virg.
  • Shelfes in the sea. Breuia, uiū. Tacit. Banes de sable.
  • Shewe, or the coloure of a thing. Species, iei. Prae­textus, tus. Obtentus, tus. m. ge. Ombre. S.

    Vnder the shewe or coloure of ambassage into Asia. Per speciem legationis in Asiam, Praetex­tu, &c. Soubz ombre ou couleur d'ambassade. &c. S.

    Vnder the shew or colour of that sirname. Sub eius obtentu cognominis. Soubz ombre de ce surnō.

    Vnder the shewe or coloure of alliaunce. Sub vmbra foederis. Soubs vmbre d'alliance. S.

  • Shewe, or to declare, or tell. Annuntio, as. Arguo, is. Commonstro, as. Demonstro, as. Indico, as. Monstro, as. Nuntio, as. Narro, as. Ostendo, is. Pando, is. Praebeo, es. Praesto, as. Praetendo, is. Propono, nis. Significo, cas. Monstrer. S.
  • Shewe abroade. Vulgo, as. Vide Publyshe, or set forthe

    Not to shewe him selfe abroade. Continere sese in occulto, Publico abstinere, Carere publico. Ne se monstrer point. S.

  • Shewe before. Praemonstro, as. Praenarro, as. Prae­nuntio, as. Annoncer deuant. S.
  • Shewe before what shall followe, or come after. Praemonstro, as. vt Ventos praemonstrat saepe fu­turos inflatum mare. Cic. The swellyng sea for­shewes oftentimes wyndes to come.
  • Shewe by his countenaunce, gesture, woorde, or other token. Prae se ferre, vel prae se gerere. Mō ­strer par son visage & par samine ou contenance. S. as He sheweth him selfe angry. Prae se fert ira­cundiam.
  • Shewe by signes, or tokens. Signo, as. Monstrer par signes. S.
  • Shew euidently. Demonstro, tras. Planum facere. Monstrer euidemment. S.
  • Shewe forth. Exerto, as. Profero, rs. Monstrer. S.
  • Shewe him selfe, or to presente him selfe in sighte. Dare se in conspectum alicuius, Eminere, Exi­stere, Minari, In conspectum populi se commit­tere, In publicum prodire, In publicum proce­dere, Publicare se, Prominere, Proferre se, Re­praesentare sese. Se monstrer & presenter. S.
  • Shewe often. Ostento, as. Monstrer souuent. S.
  • Shewe opinion, or iudgement. Sententiam dicere, Censeo, es. Dire son opinion. S.
  • Shewe our conceit or fantasie in speakinge, to tell forth what we haue in our mynde. Loquor, eris. Dire ce que nous auons sur le ceur. S.
  • Shewe what he can do. Edere specimen, Dare spe­cimen sui. Cic. Monstrer ce qu'on scait faire. S.
  • Shewe with the finger. Indigito, as. Antiquū ver­bum idem significans quod volo, vel nomino, Monstrer au doigt. Cal.

    To shewe with the finger. Digito demonstrare. Monstrer au doigt. S.

  • Shewed. Demonstratus, ta, tum. Monstratus, ta, tū. Monstré. S.

    It shall be shewed. Demōstrabitur. Il sera mōstré.

  • Shewed abroade. Exertus, a, um.*
  • Shewed forth. Prolatus, a, um. Monstré. S. vt Auro prolato non deest venditor. Luc. Golde shewed forthe there wanteth no seller.
  • Shewer, or one that doth shewe. Monstrator, toris. m. ge. Monstreur. S. & Demonstrator, toris. m. ge. Whiche sheweth planely some thing. Qui mōstre euidemment quelque chose. S.
  • Shewer, whiche sheweth and teacheth what is to be done. Praemonstrator, toris. m. ge. Qui monstre & enseigne ce qu'est a faire. S.
  • Shewyng. Demonstratio, Monstratio, onis. Nun­tiatio, onis. foe. ge. Monstrement. S.
  • Sewing forth. Prolatio, onis. f. g.
  • Shielde. Vide Shelde.
  • Shift, or a remedy for a thing. Remedium, dij. n. gen. Remede. S.

    To finde a shifte or remedy for some thing. Me­dicinam vel remedium alicui rei inuenire, vel reperire. Trouuer remede a quelque chose. S.

    To vse or trie the laste or vttermoste shifte. Vl­tima expetiri. Vser du dernier remede. S

    There is no shift, it is past remedy. Conclama­tum est, Non est integrum, Nulla hîc iam con­sultatio, est. Il n' y à plus de remede. S.

    They thinke they can easelye make shifte for corne. Facillimè inopiae frumentariae sese mede­ri posse existimant. Ils pensent bien remedier. &c.

  • Shifte or to chaunge lodging.. Demigro, as. Trās­migro, as. Changer de logis. S.

    He hath shifted or chaunged his shirte to daye. [Page] Hodie mutauit indusium. Il a prins auioudliuy vne chemise blanche, il a changé de chemis. Cord.

  • Shifte, or to remoue. Mouere, Remouere, Cōmo­uere, Dimouere, Demouere. Remuer. S.
  • Shifte, or to remoue frō a place. Amouere, Emo­uere. Remuer & mouuoir d'vn lieu. S.
  • Shifte or to remoue an army from one place to an other. Declinare agmen aliquo, Transmouere. Remuer vne armée d'vn lieu en autre. S.
  • Shifte to make, or to make haste, and dispatche. Festinationem adhibere, Festinare, Expedire, Maturare, Breuibus agere. Se despescher, se haster.

    To make shiftes, to deceaue the simple by craf­tye meanes. Simplices malo dolo fallere, Ducta­re aliquem dolis, In laqueum inducere, Fucum alicui facere. Piper. S.

  • Shifter, or a deceauer. Aeruscator, oris. m. g. Impo­stor, toris. Planus, ni. Supplantor simplicitatis. Vn pipeur, vn abuseur de gens, vn affronteur. S.
  • Shifting. Vide Chaunging and Remouing.
  • Shyll of voyce. Argutus, a, um. Calaster, ra, rum. Crotalus, Querulus, a, um. Sonorus, a, um. Vo­calis, e. Resonant. S. Vide Shirle and shrille.
  • Shilnes, or lowdnes of voyce. Canoritas, Sonori­tás,* Vocalitas, tis. f. g. Quint.
  • Shine. Affulgeo, es. Ardeo, es. Colluceo, es. Elu­ceo, es. Fulgeo, es. Luceo, es. Mico, as, cui. Ni­teo, es. Emico, cas. Radio, as. Refulgeo, es. Reni­deo, es. Resplendeo, es. Rutilo, as. Splendeo, es. Luire & resplendir. S.
  • Shyne agayne. Refulgeo, es, si. Resplendeo, es. Re­luire, Resplendir. S.
  • Shyne before. Praefulgeo, es. Praeluceo, es, xi. Luire deuant. S.
  • Shyne before others in vertue. Praelucere alijs virtute. Cic.
  • Shyne betwene. Interluceo, es, xi. Intermico, cas. Interniteo, tes. Resplendir ou reluire. S.
  • Shyne bright, or cleare. Explendesco, scis. Pellu­ceo, es. Reluceo, es. Resplendeo, es. Splendeo, es. Ardeo, es. Fulgeo, ges. Effulgeo, es. Corusco, cas. Explendeo, des. Resplendir. S.
  • Shyne in the middes. Interluceo, es. Vide Shyne betwene.
  • Shyne lyke the starres. Stello, as. Luire comme les estoilles. Cal.
  • Shyne muche. Praefulgeo, es. Refulgeo, es. Fort re­splendir. S.
  • Shyne often. Nitesco, scis. Splendesco, scis. *
  • Shyne somewhat. Subluceo, es. Luire quelque peu.
  • Shine through. Pelluceo, es. Transfulgeo, es. Trās­niteo, es. Transluceo, ces. Perluceo, ces. Luire au trauers & d'oultre en oultre. S.
  • Shyne together. Colluceo, es.*
  • Shyne very muche. Perluceo, ces. Polluceo, ces. Fort luire. S.
  • Shyne w t baudines, fylthe, or grease. Squaleo, es.*
  • Shingle to couer houses withall. Scandula, lae. f. gen. Asser, ris. m. gen. Vne aisselle & bardeau à cou­urir maisons. S. Scandulum contectum. Angl. A house couered with shingle. Rome was sayde to haue bene Scandalum contectum, vntyll the battayle of Pyrrhus.
  • Shining. Lucens, tis. Elucens, tis. Luisant. S.
  • Shining bright, or glistering. Candidus, da, dum. Relucens, tis. Fulgens, tis. Effulgens, tis. Splen­didus, da, dum. Splendens, tis. om. g. Reluisant. S.
  • Shining muche, and in suche sorte that one maye see through. Pertranslucidus, da, dum. Perluci­dus, da, dum. Translucidus, da, dum. Fort luisant, & en telle sorte qu'on voye au trauers. S.
  • Shining very muche. Praelucidus, da, dum. Fort luisant. S.
  • Shyning with bawdines, filthe, or grease. Squal­lidus, a, um.
  • Shinne bone. Os tibiae, Focile maius, Canna ma­ior, Seu domestica cruris, & tibia, ae. foem. gen. L' os de la iambe. S.
  • Ship. Nauis, is. foe. g. Nauire. H. et Naualis, e. Per­taining to a shippe.
  • Ship being but little. Nauicula, lae. Nauigiolum, li. n. g. Nacelle, petite nauire. H.
  • Ship being swift, a foiste. Liburna, Liburnica, vel Liburnica nauis. Fuste legiere. H.
  • Ship baye. Mesonauta, tae. m. g. Vn garson de nauire.
  • Ship bote. Scapha, ae. foe. gen. Alueus, ei. masc. gen. Vne nasselle. S.
  • Ship called a barke. Aphractum, ti. Aphractus, ti. m. ge. Barque. S.
  • Ship, or a barke for passage. Nauis actuaria, Na­uigium actuarium, Nauis vectoria. Barque de passage. H.
  • Ship, barke or brigantine of a pirate. Nauis prae­datoria, Piratica nauis. Paro, nis. n. ge. Myoparo, & Piraticus myoparo. Cic. Barque batteau de cour­saire, brigantin. S.
  • Ship drudge, page, or slaue. Mesonauta. Vide Shipboye.
  • Ship for franckensence, whiche was vsed in the churche, or any thing to put franckensence in. Acerra, ae. foe. ge. Cassette a l'encens. H.
  • Ship, hauing twoo raunges of oores. Biremi [...], is. foe. ge. Nauire a double rangs d'auirons, ou rames. S.
  • Ship hauinge three oores on a syde. Trieres, ris. Triremis, is. foe. ge. Nauire à trois rames par banc. S.
  • Ship hauing foure oores on a syde. Quadriremis, mis. f. ge. Nauire ayant quatre rames pour banc. S.
  • Ship hauing fiue oores on a syde. Quinqueremis, is. Pentiremis, is. f. g. Nauire ayant cincq rames pour banc. S.
  • Ship, hauing ten oores on a syde. Deciremis, is. f. g. Vne nauire ayant dix rames pour banc. S.
  • Ship hire or fare, whiche one giueth for his pas­sage. Naulum, li. neut. g. Le salaire [...]'on baille pour estre passé l'eau. S.
  • Ship instrumentes, or tacle. Gubernacula nauis.* instrumenta nauis. Esquippaiges. Pals.
  • Ship made with bancqueting places, and cham­bers all of pleasure. Nauis pompatica, Naui­thalmus. Suet.
  • [Page] Shyp made of thicke planckes. Codicaria nauis.
  • Ship made with great pieces of woode. Trabica nauis. Vne nauire faicte de grosses pieces de bois. S.
  • Ship maister, or patrone of a shippe. Nauarchus, Nauclerus, ri. Nauticus, Ratiarius, Gubernator, oris. m. g. Le patron d'vne nauire. S. Naucleriacus, a, um. Nauclerius, a, um. Pertaining to a shippe maister. Apartenant a patron de nauire. Cal.
  • Shipman. Nauta, ae. Nauita, ae. m. g. Marinier. S.
  • Shipboye, drudge, or slaue. Mesonauta, ae. mas. ge. Vn garcon de nauire. H.
  • Shipmanship, or the arte and science to guide, and gouerne a shippe. Nauicularia, ae. foe. g. L'arte & science de conduire, & gouuerner vn nauire. Cal.
  • Ship of the king, Emperour, or chiefe of the ar­mie. Nauarchis, dis, Nauis Praetoria. La nauire du Roy, empereur, ou chef de l'armée. S.
  • Shippes of espiall on the sea. Nauigia speculato­ria. Nauires esquelles on fait le guet sur la mer. S.
  • Shippes calked with towgh. Serilla, orum. Soril­la, orum. n. g. Fest.

    To gouerne a ship. Nauiculor, aris. Nauicula­riam facere. Gouerner vne nauire. S.

  • Ship wracke. Naufragium, ij. n. g. Naufrage. S.
  • Ship wryght, or carpentar. Naupegus, gi. mas. ge. fabricator nauium. Cal.
  • Shyre, or countie. Satrapia, ae. f. ge. Conté. Pals.
  • Shirle. Querulus, a, um. Argutus, a, um. Canorus, a, um. Resonans, tis. Resonus, a, um. Resonnant. S.
  • Shirt. Interula, ae. Indusium, ij. Subucula, ae. foe. ge. Chemise. S.

    He hath chaunged his shirte. Mutauit indusium. Il à changé de chemise. Cord.

  • Shyte. Caco, as. Merdo, as. Onera ciborū reddere, Excrementa reddere, Fimum reddere. Excerne­re, Aluum leuare, Inanire, Exinanire, Purga­re aluum. Chier. Faire son ordure. S.

    To haue appetite, or desire to shyte. Cacaturire. Auoir appetit de chier. S.

  • Shyt. Vide Shut.
  • Shitle of a weauer. Radius, ij. m. g. La nauette d'vn tisserand. S.
  • Shiue, or a cutting of bread, or suche lyke. Segmē ­tum, Segmen, nis. n. g. Piece, partie, morceau. H.
  • Shiuer, or to quake for colde, or feare. Horreo, es. Horresco, cis. Frissonner, Trembler de paour. S.
  • Shiuering, or quaking for colde. Horror, oris. m. ge. Frisson. S.
  • Shiuering, or quaking of the body. Horrores cor­poris. Frisson du corps. S.

    To haue a shiuering, and feare. Exhorrescere. Auoir frisson & frayeur. S.

  • Shocke of corne. Meta fascium spicarum. Vn tas des garbes de blé. S.
  • Shodde. Calceatus, a, um. Chaussé. S.
  • Shodde, as horse and neate bene. Ferratus, Solea­tus, a, um. Cic. Ferré. Cal.
  • Shoe. Calceamē, nis. Calceamētū, ti. Calceus, cei. Calceariū, ij. Phaecasius, ij. m. g. Chaussure, Soulier.

    A little shoe. Calceolus, li. m. g. Petit soulier. S.

    To put of his shoes. Deponere calceos, vel de­mere. Laisser, ou oster ses souliers. S.

    To shoe mules, and horses. Calceare mulos, & equos. Ferrer mules, & cheuaulx. S.

    To put on a shoe. Induere calceum, Calceo, as. Chausser vn soulier. S.

  • Shoe called a gallage, or pattern. Gallice, rum. Ca­lopus, odis. Crepida lignea. Galloches. S.
  • Shoe clowte. Penicillus, li. Peniculus, li. Penicil­lum, li. Peniculum, li. n. g. Vn torchon à torcher les souliers. S.
  • Shoe fascioned lyke the moone. Calceus lunatus.
  • Shoe for horses or oxen. Vestigium equi, Solea fer rea. Fer de cheual. H.
  • Shoe an horse. Ferrare equum. Ferrer vn cheual. S.
  • Shoes made with wynges, whiche the painem God Mercurius, or the lady Fortune is figured to weare. Talaria, orum. n. g. Virg.
  • Shoe maker. Calceolarius, Crepidarius, ij. Sutor, ris. m. g. Cordouannier. Sutorius, a, um. Ang. Per­taining to a shoemaker. Appartenant au cordo­uannier. S.
  • Shoemakers blache. Sutorium atramentum. Vide Blache.
  • Shoemakers crafte. Sutrina ars, Sutrina, ae. foe. ge. Cordouannerie, ou l' ouuroir d'vn cordouannier. S.
  • Shoemakers last. Mustricola, ae. Modulus, Forma. La forme du solier. H.
  • Shoemakers shoppe. Calccaria officina. Sutrina, ae. foe. ge. La boutique d'vn cordouannier. H.
  • Shomakers knyfe, Scalprum sutorium, Culter su­torius, Smilium. Trenchet. H.
  • Shoemakers ale, or aule. Subucula. Alesne, poincte.
  • Shoemakers threde. Cheleuma. Le fil de cordouan­nier. H.
  • Shoe threde. Filum sutorium, Filum subulare, Filū picatum. Chegros dond les cordouanniers cousent les soliers. S.
  • Shoe soole. Solea, ae. Suppagmentum, ti. n. g. Semelle de soulier. S.
  • Shoe with an iron soole. Tentipelliū, lij. n. g. Fest.

    A kinde of auncient shoe, hauing onelye a soole vnderneathe, and aboue smale lachettes, and thonges. Crepida, ae. foe. ge. Vne maniere de chaus­sure ancienne n' ayant par dessoubs que la semelle, & par dessus des petites courroyes, & brides. S.

  • Shoes after the Greekes fashion. Diabathra, ae. f. gen. Fest.

    Highe shoes, or startoppes. Perones, num. Fa­sciae, arum. foe. gen. Des guestres. S. And he whiche weareth highe shoes. Peronatus, a, um. Guestre, ou qui ha des guestres chaussées. S.

  • Shoes of woode. Calones, Calcei ex ligno facti.
  • Shoing horne. Calcipides, dis. m. g. Chaussepied. S.
  • Sholde, or full of shallowe places that a man may passe ouer on foote. Vadosus, a, um. Qui ha beau­coup de guez par ou on peult passer à pied. S.
  • Shonne, auoyde, or eschewe. Defugio, is. Effugio, is. Subterfugio, is. Vito, as. Deuito, as. Euito, as. Exeo, is. Declino, nas. Euiter. S.
  • [Page] Shonning, or eschewyng. Detestatio, onis Vitatio, onis. Deuitatio, onis. Euitatio, onis. foem. gener. Euitement. S.
  • Shoote, or science of a tree. Festuca, ae. Pullus, li. Surculus, li. m. g. Vn iecton, ou sion d'arbre. S. And pertaining to shootes. Surcularius, a, um. Ap­partenant à iectons. S.

    The steme or reede, doth shoote out his eares. Spicas edi [...] culmus. Le chalumeau iecte hors ses espiz

    The vine doth shoote abondaūce of braunches. Profundit palmites vinea. La vigne iecte en abon­dance ses branches. S.

    Trees whiche shoote about the springe tyme. Arbores vernantes. Arbres qui iectent sur le prin­temps. S. Vide Shote.

  • Shoote, or younge swyne. Porcellus, li. Nefrens, dis. Porculus, li. m. g. Porcelet. H.
  • Shoppe. Officina, ae. Taberna, ae. foe. ge. Bouticle ou boutique. S.

    A stationer his shoppe. Libraria taberna, Biblio­polium, lij. n. g. Boutique de libraire. S.

    An Apothecaries shoppe. Pharmacopoliū, lij. n. ge. Boutique d' Apoticaire. S.

  • Shoppe where sweete oyntmentes bene sold. Sa­plasia, ae. Saplasium, ij.*

    The shoppes being shutte vp. Clausis tabernis. Les boutiques sarrées. S.

  • Shopman. Tabernarius. rij. m. g. Buticlier. S.
  • Shore, or banke of the sea. Acta, ae. foe. gen. Le bord & riuage de la mer. S.
  • Shore, or proppe. Fultura, ae. Ceruus, Pedamen, Pedamentum, Sublica, ae. Sustentaculum, Tibi­cen, inis. Fulcrum, cri. Adminiculum, li. Retina­culum, li. Fulcimentum, ti. Statumen, inis. n. g. Appuy, ou estaye. S.
  • Shore, or to proppe vp. Figere ceruos vel ful­turas, Pedo, as. Statumino, as. Suffulcio, is. Ful­cio, is. Appuyer. S.

    To shore, or proppe a vine. Adminiculare vitē. Appuyer la vigne. S.

  • Shored, or propped vp. Fultus, a, um. Nixus, a, um. Subnixus, a, um. Appuyé. S.
  • Shoring. Pedatio, onis. Fulcimentum, ti. neut. gen. Estayement. S.
  • Shorne, or clipped. Attonsus, a, um. Tonsus, a, um. Tonsilis, le. om. ge. Tondu. S.
  • Shorne, or clipped rounde about. Circuntonsus, a, um. Tondu tout entour. S.

    Whiche is not shorne, or clipped. Intonsus, a, ū. Qui n'est point tondu. S.

  • Shorte. Breuîs, e. Curtus, a, um. Succinctus, a, um. Court. S.

    A shorte, & smale foreheade. Frons breuis. Court, & petit front. S.

  • Shorte ioye. Gaudium breue. Courte ioye. S.
  • Shorte sleepe. Breuis somnus. Court somme. S.
  • Short breath, or wynde. Angustus spiritus. Courte haleine. S.
  • Short cloke. Amiculum, li. n. gen. Court manteau. S. Amiculatus, a, um. Ang. He that weareth a short cloke.

    To make short, to dispatche. Breue facere ali­quid. Le faire court, le despecher. S.

  • Short gowne. Semitogium, ij. n. g. Toga breuis. et Semitogatus, a, um. Hee that weareth a shorte gowne.
  • Short, or little sentence, clause, or opinion. Senten­tiola, ae. f. g. Petite sentence. Cal.
  • Short, or compendious interpretation. Scholium, lij. n. ge. Vne brieue interpretation. Cal.
  • Short, or quicke sentence. Apophthegma, tis. n. ge.

    To be made short, or abbriged. In breue cogi. Estre accourcy, ou abbregé. S.

    To make short. Ad summā. Ne diutius teneam, Omnino, vt ad pauca redeam, Vt in pauca confe­ram. Pour le faire court. S.

    To holde, or tie his childe short. Cohibere filiū, Refraenare. Tenir de court son enfant. S.

  • Short pype. Cingria, ae. f. g.
  • Short remedy. Praesentaneum remedium. Plin.
  • Short speache, or speaking. Breuiloquium, ij. Bre­uiloquentia, ae. foe. ge. Court parler. Cal.
  • Short sworde. Semispathium, ij. Sica, ae. f. ge. Cic. Vne courte espée. S.
  • Short, or little tale. Fabella, ae. f. g. Petite fable. Cal.
  • Short tyme, space, or whyle. Curriculum, li. Exi­guum tempus, Breue tempus. Temps court. S.
  • Short, transitory, or whiche tarieth but a whyle. Solsticialis, e. om. ge. Plaut.
  • Shortwynded. Suspiriosus, a, ū. Qui ha courte haleine.
  • Shorten, or to abreuiate. Abreuio, as. Decurto, as. Breuio, as. Accourcir. S.

    To shortē his iourney. Reprimere iter. Accour­cir son chemin. S.

    To shorten any matter, and to speake it in fewe wordes. Perstringere rem aliquam, Circunci­dere, In compendium conferre. Abbreger quelque chose, & la dire en peu de parolles. S.

    To shorten the tyme. Tempus contrahere. Ab­breger le temps. S.

  • Sortly. Breue, Breuiter, Definite, Praecise, Prope­diem. Courtement. S.
  • Shortly after. Breui postea. Cic.
  • Shortened. Abbreuiatus, a, um, Decurtatus, a, um. Acourcy. Cal.
  • Shortnes. Breuitas, tis. f. g. Briefueté. Cal.
  • Shortnes of speache. Brachylogia, ae. foem. g. Vide Quintil. lib. 9. Cap. 3.
  • Shote. Sagitto, as, aui. Tirer. Pals.

    To shote, or lewse an arrowe. Arcu sagittas e­mittere, Arcu sagittas expellere, Neruo sagittas impellere. Descocher vne fleiche. S.

  • Shote a darte. Conijcere vel Contorquere telum, Iaculo, as. Iaculor, aris. Iaculum moliri. Darder vn dard. S.
  • Shote out in eares, as corne doth. Spico, as. Spicas emittere. Ietter hors les espis. Cal.
  • Shot, or a collatiō of money to paye a dynner, sup­per, banquet, or suche lyke. Symbolū, Collatio, Collecta. L'escot. H.
  • [Page] Shoulder. Armus, i. m. ge. Vide infra.
  • Shoue, or thruste. Trudo, is. Detrudo, is. Pello, is. Impello, is. Propello, is. Bouter, ou poulser. S.

    At one shoue, thruste, or pushe. Vno impulsu, Vno impetu, Vna impressione. D'vne boutée. S.

  • Shoued, or thrusted. Actus, a, um. Adactus, a, um. Pulsus, a, um. Impulsus, a, um. Poulsé. S.
  • Shouing, or thrusting. Pulsus, us. m. g. Poulsement. S.
  • Shouelar, a byrde with a brode bill. Pelicanus, ni. melius Pellecan, vel pelecanꝰ scribitur: Aliàs pla­tea, à latitudine rostri, & pellecanus. Pale, truble.
  • Shouell. Pala, ae. f. g. Pelle. Pals.
  • Shouell to pare floores. Valgium, ij. n. g.
  • Shouldre. Humerus, ri. m. g. L'espaule, S.

    The greate, and flatte bones of the shoulders. Scoptula operta. Les os larges, & plats des espaules.

    To beare vpō his shoulders. Attollere humeris Baiulare, Efferre in humeris. porter sur ses espaules.

    To breake, or putte the shouldre out of ioynte. Humerum luxare, vel frangere. Espauler. S.

    Which hath broken, or put his shoulder out of ioynte. Cui luxatus est humerus, vel loco motus vel fractus, Qui fregit humerū. Qui est espaulé. S.,

    The breaking, or putting of the shoulder out of ioynte. Humeri luxatio, vel fractura. Espaulure, ou espaulement. S.

  • Shouldre blade or bone, or the hyndre part of the shouldre. Scapula, ae. f. g. Plaut.

    A hoode to caste on the shouldre. Humerale, lis. n. g. Espaul [...]ere. S.

    Whiche hath highe shoulders. Humerosus, a, ū. Qui ha haultes espaules. S.

    Whiche hath lowe shoulders. Demissis hume­ris homo. Qui ha les espaules basses. S.

  • Shouldre of a beaste. Armus, mi. m. g. Espaule. H.
  • Shouldre of motton. Armus veruecinus, vel ouil­lus. Espaule de mouton. S.
  • Shouldre of venisō. Armꝰ ferinꝰ. Espaule de venaisō.
  • Showe, or glorious sighte. Pompa, ae. Ostentatio, onis. foe. ge. Monstre, pompe. S.

    To make a general showe of al his army. Lust­rare, vel recēsere exercitū, Turmas equitū recog­noscere. Faire mōstre generale de toute son armée.

  • Showre Imber, ris, ri. Nimbus, bi. m. g. Vne guilée.
  • Showres bringing. Imbrifer, ra, rum. Nimbifer, a, um. Ferens nimbos. Cal.
  • Showry, rainy, or full of showres. Imbricosus, a, um. Nimbosus, a, um. Pluuieux. S.
  • Showt, or a crie. Acclamatio, onis. f. g. Escry huée.
  • Showte, or to crye out. Acclamo, as. Edere strepi­tum, Perstrepo, pis. Clamo, as. S'escryer, huyer. S.

    To be showted at, and iniured. Clamore, con­uitióque iactari. Estre huye & iniurié. S.

  • Showte, or to crie out vpon. Bouiuor, aris.
  • Showter, or crier out vpon. Acclamator, Bouina­tor, oris. mas. g.
  • Showting, or crye of shipmen. Celeusma, atis. Ce­leuma, atis. n. ge. Cry des mariniers. Cal.
  • Shraftide, or feasting dayes called also fastegang. Bacchanalia, Carnispriuium, uij. Dionysia, Li­beralia, iū. Bacchanalia, orū. n. g. Quaresmeprenant.
  • Shraftuesdaye. Dies hilariorū. Bud. Le mardi gras. S.
  • Shragge, or twigge of a tree cut of. Sarmentum, ti. n. g. Sarment. S. And that hath many shragges. Sarmentosus, a, um. Qui ha force sarment. S.
  • Sragge trees. Attondere arbores, Castrare arbo­res. Tailler les arbres. S.
  • Shragge vnder, so that the sunne may come to the grounde. Subluco, as. Fest.
  • Shreade. Concido, is. Hacher menu. S.

    To shreade, or lop a tree. Collucare, Delucare, Interlucare, Interputare. Esbrancher vn arbre. S.

  • Shreade, or loppe of a tree. Prositium, tij. Conse­ctio arborum. La coupe d'vn bois. S.
  • Shreading, or cutting of of bowes. Detruncatio ramorum. Coupement de branches. S.
  • Shreading, or lopping of trees. Consectio arborū. Coupement d'arbres. S.
  • Shrewe. Perperus, a, um. Prauus, a, um. Mauluais.
  • Shrewmous. Mus araneus, Mus caecus, Mygale, es, Mygala, ae. f. g. Muserain. Mussette. Gesn.
  • Shrewd. Improbus, a, um. Nequam, Perperus, a, ū· Prauus, a, ū. Proteruus, a, ū. Malus, a, ū. Nocens, tis. Malignus, a, ū. Mauuais.
  • Shrewd knaue. Nequā vir. Homme mauuais. S.
  • Shrewd wyfe. Acerrima mulier, Vxor perpera. Ma [...]uaise femme. S.
  • Shrewd woordes. Argutiae, arum. f. g.
  • Shrewdly. Improbé. Nequiter, Perperam, Prauè, Proterué, Proteruiter, Malè. Mauuaisement. S.
  • Shrewdnes. Improbitas, Nequitia, Proteruia, ae. Prauitas, atis. foe. ge. Mauuaistié. S.
  • Shrewsbery, a towne in Englande. Salopia.
  • Shrich owle. Strix, gis. f. g. Cheuesche, fresaye, hybou. S
  • Shrike, or to crye out. Clamo, as. Clamorem tol­lere, Exclamo, as. S'escrier. S.

    To shrike, or crye as lowde as may be. Clamo­rem profundere. S'escrier tant qu'on peult. S.

  • Shriking, or crying out. Acclamatio, onis. Excla­matio, onis. foe. ge. Escri, ou escriement. S.
  • Shriefe. Buleuta, ae. Decurio, onis. m. g. Escheuin. S.

    The twoo shriefes, and magistrates of euerye citie. Duumuiti, orum, m. ge. Les deux escheuins & magistrats de chascune ville. S. And pertayning to the shriefes. Duumuiralis, le. om. gen. Apparte­nant aux escheuins. S.

  • Shrill. Argutus, a, um. Resonans, tis. Canorus, a, ū. Querulus, a, um. Resonus, a, um. Resonnant. S.

    More shrill. Consonantius. Plus resonnant. S.

  • Shrimpe, a fishe. Squilla gibba. Saulterelle, cheurette, guernette. H. Squille. Gesn.
  • Shrincke. Contraho, is. Retraho, is. Retirer. S.

    To shrincke, or drawe in the necke. Collum cō ­trahere. Retirer le col. S.

    To shrincke, or drawe in his legges. Crura con­trahere. Retirer ses iambes S.

    To shrincke him selfe rounde together into a heape. Contrahere se. Se retirer en vn mounceau. S.

  • Shrincke for colde, or feare. Dirigeo, es. Racroupir.
  • Shrincked. Contractus, a, um. Retiré.
  • [Page] Shrincking of synewes. Contractio neruorum. Re­tirement de nerfs. S.
  • Shryne. Alipsanum, ni* Ferculum, li. Pharetrum, tri. n. g. Chass [...]. S.
  • Shryne, or charnell where dead mens bones bee put. Ossuaria, orum. n. g. Charnier. Cal.
  • Shrowde y t a dead body is lapped in. Amiculum feralo, Inuolucrū lineum cadauerale. Le drap ou est enuelopé le corps mort. H.
  • Shrowde of trees. Prositiū, tij. n. g. Vide shreade.
  • Shrubbe. Arbuscula frutex. Arbrisseau. S.

    A place where there is shrubbes planted. Fru­tetum, ti. Frutectum, ti. n. g. Lieu ou y' à arbrisseaux plantez. S. ¶ To shrubbe. Vide Shragge.

  • Shune, or to auoyde. Vito, as. Defugio, is. Effugio, is. Deuito, as. Euito, as. Declino, as. Euiter. S.
  • Shuning, or auoyding. Detestatio, onis. Vitatio, onis. Deuitatio, onis. Euitatio, onis. foem. gener. Euitement. S.
  • Shut. Claudo, is, si. Obsero, as. Obstruo, is. Oppi­lo, as. Resigno, as. Sero, as. Sigillo, as. Cludo, is. Occludo, is. Accludo, is. Operio, is. Fermer. S.

    To shut the doore before some other. Praeclude­re. Fermer l'huis au deuant de quelqu'vn. S.

    To shut the eies. Claudere, vel premere oculos. Fermer les yeulx. S.

  • Shut. Clausus, a, um. Obseratus, a, ū. Obstructus, Occlusus, a, um. Fermé. S.

    Whiche shutteth easely. Clausilis, le. om. gener. Qui se ferme facilement. S.

    To shutte a parte. Discludere, Secludere. En­fermer à part. S.

  • Shut in. Includo, is. Intercludo, is. Opprimo, is. Enfermer. S.
  • Shut out. Discludo, is. Excludo, is. Secludo, is. En­fermer dehors. S.

    To shut, or put any in pryson. Aliquem in car­cerem compingere, vel includere. Enfermer quel­qu'vn en prison. S.

    To be shut vnder keye. Sub claui esse. Estre en­fermé à la clef. S.

  • Shut vnder. Subtercludo, is.
  • Shut vp. Obstruo, is. Praefigo, is. Plin.
  • Shutting vp. Clausura, ae. Inclusio, onis. foem. gen. Enfermement. S.
  • Shy. Vide Shi.
S. ANTE. I.
  • SIbill. Sibylla, ae. f. g. Sibylle. S. ¶A generale name to certen women, whiche prophesied that Christe was incarnated, they were in nombre tenne. Sibylla Persica, Sibylla Libyca, Sibylla Delphica, Sibylla Cumaea, Sibylla Ery­threa▪ Sibylla Samia, Sibylla Cumana, nomine Almathea, Sibylla Hellespontica, Sibylla Phry­gia, Sibylla Tyburtina. Lactantius.
  • Sice deux, on the dice. Stesichorites.
  • Sice, or the nombre of sixe on the dice, or the sice point in tables. Senio, onis. m. g. Six points en dé.
  • Sicke. Aeger, ra, rum. Aegrotus, a, um. Infirmus, a, um. Languidus, a, um. Morbidus, a, um. Morbo retentus. Inualidus, a, um. Malade.

    Very sicke. Grauiter affectus. Fort malade. S.

  • Sicke in stomake. Stomachichus, a, um. Plin. Qui a mal à l' estomach. Cal.
  • Sicke in the lyuer. Iecinorasus, a, um.

    Loue sycke. Aeger amore. Languissant d'amour. S.

  • Sicke in the lunges. Pneumonicus, a, um. Qui la­borat ex pulmone. Cal.
  • Sicke of the gowte. Aeger pedibus. Qui ha mal aux pieds. S.
  • Sicke of yesterdayes dryncking. Elucus, a, um.
  • Sicke to be. Aegresco, scis. Aegroto, as. Elangueo, es. Laboro, as. Langueo, es. Languesco, scis. Mor­bo affici, Morbo laborare, In morbo esse, Morbo retineri, Male valere, Valetudine vti minu [...] cō ­moda, Indoleo, es. Indolesco, cis. Estre malade. S.

    To bee very sicke. Grauiter aegrotare, Affici morbo graui, Cōflictari iniqua valetudine. Estre fort malade. S.

    To be sicke with colde. Frigore, vel a frigore la­borare. Estre malade de froid. S.

    To be sicke in bedde. Cubare, Decumbere. Estre au lict malade. S.

  • Sicke to make. Morbum alicui afferre, Morbum incutere. Faire malade. S.

    He was sicke. Valetudine incommoda fuit. Il à esté malade. S.

  • Sicke to be of a feuer, or to be in an ague. Febrici­to, as. Pati febrem. Estre en fieure. Cal.
  • Sicke to fall. In morbum delabi, Cadere in mor­bum, In morbum incurrere, Noxam cōtrahere. Tomber en maladie. S.
  • Sicke to waxe. Aegresco, scis. Languesco, scis. Se rengreger. S.
  • Sickle. Denticulata falx, Sirpicula falx, * Falx, cis. f. g. Vne faulx ou faucille. H.
  • Sickly, or accrased. Morbosus, a, um. Valetudina­rius, rij. m. ge. Maladif. S.
  • Sicknes. Aegrotatio, onis. Aduersa valetudo, In­firmitas, Languor, ris. Morbus, Valetudo, inis. Vitium, ij. Aegrimonia, ae. Aegritudo, inis. foe. g. Maladie. S.
  • Sicknes causinge, or whiche bringeth sickenes. Morbificus, a, um. Qui porte maladie. S.
  • Sicknes contagious, and which commeth by tou­ching one an other. Contagium, gij. Contagio, onis. foe. ge. Maladie contagieuse, & qui vient de tou­cher l'vn à l'autre. S.

    To engendre sicknes. Morbum concipere. En­gendrer maladie. S.

  • Sicknes long, and continuall. Longa, & pertinax valetudo. Longue, & continuelle maladie. S.

    Very great sicknes. Aegritudo auctior. Maladie plus grande. S.

  • Sicknes not apparaunt, or harde to be knowen. Caecus morbus. Maladie difficile à cognoistre. S.
  • Sicknes of infantes, by ouertymely sucking. Col­lostratio, onis. f. g. Plin. lib. 11. Cap. 41.
  • [Page] Sicknes, whiche endureth but syxe monethes. Morbꝰ solstitialis. Maladie qui ne dure que six mois.
  • Sicknes vehement and continuall. Sonticus mor­bus, Sontica valetudo. Continuelle maladie. S.
  • Sydary, or napkine to wype a swety face. Sudariū. ij. n. g. Sudario um, li. n. g. Mouchoir. S.
  • Syde. Latus, eris. n. g. Le costé. S.

    It behoueth to haue the sides more stronger for this. Valentiorum haec laterum sunt. Il fault auoir les costez plus fors pour ceci. S.

  • Syde beame of a shippe. Rates, is.*
  • Syde of a bedde. Sponda, ae. f. ge. Le costé d' vn lict. S. Sponde. Pals.
  • Syde of a leafe in a boke. Pagina, ae. Pagella, ae. f. g. La page d'vn liure. & Paginula, ae. f. g. A little page or syde of a leafe. Petite page. Cal.
  • Syde, or that is long downe to the anckle. Talaris, re. om. ge. Long iusques aux talons. Cal.

    Of the other side. Altrinsecus, E-diuerso, Ex ad­uersum. De l'autre costé. S.

    Of euery side. Passim, Omnibus partibus, Quo­quouersum, Quoquouersus, Latè longeue. De tous costez. S.

  • Sydeling. Ex obliquo, Ex transuerso. De costé. S.
  • Sydre, a kynde of drynke made with apples. Sice­ra, vox Hebraea, quamuis potionē quae inebriare possit complexa, Vinum è pomis factitiū. Plin. Sidre. H.
  • Siege of a towne. Obsessio, onis. Obsidiū, ij. Cir­cumsessio, onis. Obsidio, onis. Oppugnatio, o­nis. f. g. Assiegement de ville. S.
  • Siege, iacques, bogard, or draught. Latrina, ae, Fo­rica, ae. f. g. Vn priue, ou retraict. S.

    He can not goe to siege, or iacques. Non potest excernere, Difficillimè excernit, Durè cacat. Il ne peult aller au retraict. S.

  • Siege to laye to a towne. Obsideo, es. Obsido, is. Oppugno, nas. Circumuallo, as. Obsidium face­re, Circumsedeo, Vrbem obsidione cingere. Assieger vne ville. S.
  • Sieth to mowe with. Falx foenaria, Foeniseca, ae. f. ge. Faulx, ou faulce. Pals.
  • Sifte, or to sarce. Cribro, as. Incerno, is. Cerno, is. Excerno, is. Cribler, sasser. S.

    To sifte vpon. Supercernere. Cribler par dessus. S.

    They sifte. Farinario cribro succernūt. Ils criblēt.

  • Sifter of meale. Pollintor, oris. m. g. Sasseur. Cal.
  • Sighe. Ducere suspiria, Suspiro, ras. Souspirer. S.

    To sigh from the bottome of the harte. Petere altè suspirium, Ducere suspiria ab imo pectore. Souspirer du profond du cueur. S.

    To sighe for loue. Calorem arcanum suspirare. Souspirer d'amour. S.

    To sighe after his mother. Matrem suspirare. Souspirer apres sa mere. S.

  • Sigh. Suspiratus, us. Suspirium, ij. neut. g. Souspir. S. Alta suspiria. Depe sighes, or grones.
  • Sighing. Suspiratio, onis. f. g. Souspirement. S.
  • Sight. Aspectus, us. Visus, us. Visio, onis. Conspe­ctus, tus. Contuitus, tus. Prospectus, tus. mas. ge. La veue. S.

    A very sharpe sight. Visus acer. Veue fort ague. S.

  • Sight of the eye. Acies, ei. foe. ge. Le noyre de l' [...]il.
  • Sightes, or publiques playes. Ludi, orum. m. gen. Ieux publiques. H.
  • Signe. Nota, ae. Signum, ni. symbolum, lj. Vestigiū, ij. n. g. Vn signe. S.

    A signe in heauen. Astrum, ri. n. g. Vn signe au ciel.

  • Signes, or tokens of loue. Notae amoris. Signes d' amours. S.
  • Signes of healthe. Signa ad salutem. Signes de guarison. S.
  • Signe manuell. Chirographus, phi. Chirographū, phi. n. g. Vn singe manuel. S.
  • Signe, marke, or to make a signe or token. Signo, nas. Signer. S.

    To make a signe. Edere signum, Significationē facere, Signum dare, Faire signe. S.

    To make a signe with the eyes. Signum oculis dare. Faire signe des yeulx. S.

    To signe with hys hande. Subscribere. Signer de sa main. S.

    To signe, and seale. Subscribere, & obsignare, vel subsignare. Signer & seeler. S.

  • Signe or make tokens of mirthe, as in daunsing. &c. Gesticulor, aris. Sueton.

    This is a great signe. Magnum signum, vel ar­gumentum. C'est grand signe. S.

  • Signe or token of a hallowed, or a holy thing, a sa­crament. Sacramentum, ti. n. g. Sacrament. S.
  • Signes, or tokens. Insignia, orum, Signa, orum. n. ge. Enseignes. S.
  • Signet, or seale in a ringe, or signe manuell. Sig­natorius annulus, Signum, ni. n. g. Vn signet. S.
  • Signification. Significatio, onis. Consignificatio, onis. foe. ge. Signification. S.
  • Signification of honestie, or worshippe. Dignitas vultus. Cic.
  • Signifie. Significo, cas. Innotesco, scis. Notum fa­cere, Indico, as. Consignifico, as. Adsignifico, as, aui. Signifier. S.

    What signifieth this? Quid sibi vult istud? Que signife ceci? S.

  • Signified. Significatus, a, um. Consignificatus, ta, um. Signifié. S.
  • Signifying but one thing. Vniuo [...]um.
  • Silence. Echemythia, Silentium, Taciturnitas, tis. foe. ge. Silence. S.

    Very great silence. Silentium acre, & intentū. Fort grande silence. S.

    To kepe silence. Silere, Tacere, Mussare, Siles­cere, Attacere, Silentium dare, Conticere, Fa­uere linguis, Ori fauere. Faire silence. S.

    The people kept silence. Silentium tenet popu­lus. Le peuple tient silence. S.

  • Sylke. Mollicina, ae. Sericum, ci. Mataxa, ae. foe. ge. Soye. Sericatus, a, ū. Cladde in silke. Vestu de soye.
  • Sylke of chaungeable coloure. Soricum, ci. * So­ricatus, a, um. Cladde in suche silke, or made of suche sylke.*
  • [Page] Silke weauer. Sericarius, ij. Sericarius textor. Tis­seran de soye. Cal.
  • Silke woman. Sericaria, ae.
  • Silke womans tauel. Liciatorium, rij. n. g, Hieron.
  • Silke worme. Bombyx, cis. Blatta, ae. f. g. Ver a soye. And which is made of sylke of wormes. Bōby­cinus, a, um. Qui est faict de soye de vers. S.
  • Silken garment. Bombycina vestis, Holoserica vestis. Serica vestis. Habillement faict de soye. S.
  • Silken, or of sylke. Bombycinus, a, um. Sericus, a, um. De soye. S.
  • Sillable. Syllaba, ae. foe. ge. Vne syllable. S. Syllabi­cus, a, um. Pertayning to syllables.
  • Sillable by sillable. Syllabatim. Par les syllables. S.
  • Sylogisme, or an argument. Syllogismus, mi. Ra­tiocinatio, onis. foe. ge. Syllogisme. S.
  • Syluer. Argentum, ti. n. ge. Argent. S. Argenteus, a, Of syluer. D'argent. S.
  • Syluer very pure, and well fyned. Argentum pu­stulatum. Argent trespure, & bien affiné. S.

    Quickesyluer. Argentum viuum. Vif argent. S.

    Mine of syluer. Argentaria, ae. Argentifodina, ae. Argentarium metallum. Mine d'argent. S.

  • Syluer colour. Argenteus color. Couleur argentine.
  • Syluered. Argentatus, a, um. Inargentatus, a, um. Argenté. S.
  • Syluer vessell, or plate. Argentum, ti. n. g. Vaisselle d'argent. S.

    A vessell, or plate of massif syluer. Argentum so­lidum. Vaisselle d'argent maissif. S.

  • Syluer fome, or spume. Argyritis, tis. foe. ge. Escume d'argent. S.
  • Syluer syckenes, or dumbnes through brybery. Argyranche, es. foe. ge. Cal.
  • Symbale, an instrument. Crotalum, li. Cymbalū, li. n. g. Cymbale.

    He whiche playeth on symbales. Cymbalista, ae. mas. gen. Qui ioue des cymbales. S.

  • Symente. Signinum, ni. n. g. Ciment. S.
  • Similitude. Facies, ei. Homoeosis, Imago, ginis. Similitudo, nis. foe. ge. Similitude. S.
  • Simony. Simonia, ae. Scelestà, & sacrilega nundi­natio, Incesta licitatio, Nefarius ambitus, Col­latio nummaria sacerdotij, aut cessio, Nundina­riumque commercium. Simonie. S. And hee that vseth symony. Simoniacus, Sacriuendus nundi­nator, Institor rerum quae commertiū respuunt, Simoniaque. S.
  • Symnell or cracknell. Spira, ae. foe. g. Siminiau. S.
  • Simple. Humilis, e. Incallidus, a, um. Mitis, e. Sim­plex, cis. Syncerus, a, um. Simple. S.

    The simple people. Imperita multitudo. Les sim­ples gens. S.

  • Simple in estimation. Tenuis, e. om. gener. Plin. & Tenunculus, a, um. Very simple in estimation.
  • Simple louer. Amatorculus, li. m. gen. Plaut.
  • Simple in attier. Munditijs simplex mulier. Simple en accoustrements. S.
  • Simple, or of small value. Simplarius, a, um.
  • Simplicitie, or playnes. Simplicitas, tis. foem gen Simplesse ou simplícité. S.

    Great simplicitie. Tyrocinium animi. Vne grāde simplicité. S.

  • Simply. Simpliciter. Simplement. S.

    Meanly, or simply attired. Modicus cultu, vel in cultu. Moyennement, ou simplement habillé. S.

  • Since. Ex quo. Depuis. S.
  • Since the morning. Ab aurora, A mane. Depuis le matin. S.
  • Since that tyme. Ex illo, sub. tempore. Depuis ce temps la. S.
  • Sincere, pure, or vncorrupte. Syncerus, a, um. Syncere. S.
  • Sincerely. Synceré. Syncerement. S.
  • Sinceritie. Synceritas, atis. foe. ge. Syncerité. S.
  • Sincke a shippe. Deprimere naues. Enfondrer les nauires. S.

    To sincke a boate. Mergere cymbam. Enfondrer la nasselle. S.

    To sincke to the bottome. Abire pessum. S'en­fonser. S.

  • Sincke, or gutter. Cloaca, Lauatrina, ae. Latrina, ae. foe. ge. L'esgous [...] & Cloacarium, ij. Is the wages, or scotte for scouring, and clensing such sinckes in cities and townes.
  • Syndre. Scoria ferri.
  • Singrene, an herbe. Barba Iouis, Semper viuum, Sedum maius, Vitalis, Iouis caulis, Hypogesson, Sesuuium, uij. n. g. Ioubarbe. H.
  • Sinewe. Neruus, ui. m. g. Nerf. S. Neruulus, li. dim. Ang. Little or small synewe. Petit nerf. S. Nerui­ceus, a, um. Of synewes. De nerfs. Cal. Neruosus, a, um. Ful of synewes, or hauing great sinewes, Plein de nerfs. S. Neruicus, ca, cū. Diseased in the sinewes, or who hath griefe in the sinewes. Qui a doulour de nerfs. Cal·
  • Sinewes in the necke. Carotae, arum. Carotici te­nondes.
  • Sinewes shronken, or drawen in. Conuulsi nerui. Nerfs retirez. S.
  • Sinewes of the eyes. Syzigiae, arum. f. g.
  • Sinewes of the genitalles. Cremasteres. Les nerfs ausquels pendent les genitoires. S.
  • Sinewelesse, or hauing no sinewes, or without sy­newes. Eneruus, a, um. Eneruis, ne. om. ge.*
  • Sincque. Quinque. Adiect. indec. Cin (que). S.
  • Sincque troys, or sice deux, or twoo quaters on the dice. Stesichorites, In talis numerus est octo­narius. Pollux.
  • Sindge of y e heres of hogges. Glabrare sues. Brusler le poil aux porceaux. S.
  • Singe. Cano, is. Canto, as. Edere cantum, Pango, is, anxi. Modulor, aris. Psallo, is. Chanter. S.
  • Singe a base. Succino, is. Succento, as. Grauiter sonare. Sonner bassement. S. ¶And the base. Imus sonus. Vne basse contre. S.
  • Sing a contretenour. Canere cōtra punctū. Agrip.
  • Singe after an other. Recantare. Chanter apres vn autre. S.
  • Singe againe. Recanere. Chanter derechef. S.

    [Page]To sing Te deum for ioye. Vitulari. Chanter Te­deum pour ioye. S.

  • Sing against one. Occino, nis, cinui, vel cini. Chan­tre contre. Cal.
  • Sing alofte. Procino, is, nui.
  • Sing a parte, or among others. Accino, is. Chanter parmi d'autres.
  • Sing a tenor. Cātare tenorē. Agrip. Chanterle teneur.
  • Singe a tryple, properly to fayne a small breast. Incino, is. Propert.
  • Sing before, or to beginne the songe. Praecino, is. Commencer le chant. S.
  • Singe continually, or styll. Percino, is.*
  • Sing laudes and prayses to God. Propheto, as.
  • Singe often. Cantito, as. Chanter souuent. Cal.
  • Sing small. Minurizo, as. Parua voce canto. Nebr.
  • Sing softly without noyse. Succino, is. Hora.
  • Sing swetely. Meditor, aris. Plaut. & Verno, nas. To singe cherefully, as byrdes doo.

    To sing in the throte onely. Assa voce cantare. Chanter de la gorge seulement. S.

    To singe with others. Concino, is. Chanter auec d'autres. S.

  • Singer. Cantator, oris. Psaltes, tae. Cantor, oris. m. g. Chantre. S.

    Those which singe in the churche on both sides the quier. Psalmodi, & antipsalmodi. Ceuls qui chantent en l'eglise de deux costez. S.

  • Singer lyke a shepehearde. Opuncalo, onis.*
  • Singer of a delicate, or wanton song. Hilaredus, di. m. g. Lasciui carminis cantor. Nebriss.
  • Singing. Cantatio, onis. f. g. Chantement. S.
  • Singing birdes. Oscines aues. Oyseaus chantans. H.
  • Singing boyes. Symphoniaci pueri. Cic.
  • Singing of psalmes. Psalmodia, ae. Psalmorum cantus. Psalmodie. S. And to singe psalmes. Psal­mos canere. Psalmodier. S.
  • Singing woman. Psaltria, ae. Cantatrix, cis. Percā ­tatrix, cis. f. g. Chanteresse. S.

    This singing woman is with you. Isthaec pe­nes vos psaltria est. Ceste chanteresse est chez vous. S

  • Single, or not double. Singulus, a, um. Simplus, a, um. Simplex, cis. om. g. Sengle. S.
  • Single life, or the state of a man or woman vnma­ried. Caelibatus, tus. mas. ge. Estat d'homme ou femme non marie. S.
  • Single man, or single womā which is not maried. Coelebs, bis. com. g. Qui n' est point marié. S.
  • Singular. Singularis, e. om. ge. Singulier. S.

    A philosopher of singuler knowledge. Exquisi­ta doctrina philosophus. Philosophe d' vn singu­lier scauoir. S.

    A singuler beautie. Eximia forma, vel egregia. Beauté singuliere. S.

  • Singularitie. Singularitas, atis. foe. ge. Singularité. S
  • Singularly. Singulariter, Vnicè, Praecipuè. Singu­lierement. S.
  • Sinistre, or contrarie. Sinister, a, um. Contraire. S.
  • Sinne. Peccatum, ti. n. g. Peche. S.

    Deadly sinne. Offensa animae capitalis, & exi­tialis. Peché mortel. S.

    To be punished for his sinnes. Lucre peccata. Estre puni pour ses pechez.

    To purge or clense his sinne. Diluere peccatū suum. Se purger de son peche. S.

  • Sinne, or to offende. Pecco, as. Pecher. S.

    To sinne deadly. Capitalem fraudē animae ad­mittere, Impia fraude animam suam obligare. Pecher mortellement. S.

  • Sinner. Peccator, oris. mas. ge. Pecheur. S.
  • Sinople, or red lead. Minium, ij. Sinopis, dis. foe. g. Sinople. S.
  • Sins. Ex quo. Depuis. S. Vide Since.
  • Sion mount. Segusium, ij. n. g.
  • Sippe or drynke a litle, or to take a litle suppe. Pi­tisso, as. Sorbillo, as. Gouster peu à peu. Cal.
  • Sir. Dominus, ni. Herus, ri. mas. ge. Syre, ou sire. S.
  • Sirup. Syrupus, pi. Serapium, pij. n. g. Du sirop. S.
  • Sirupe of roses. Succus rosaceus ad crassitudinem mellis decoctus. Plin. Sirop rosat. S.
  • Sirup made with grene grapes, hony and sugar. Omphacomeli. Diosc.
  • Sirupe made with iuyce of quinces. Miua, vel suc­cus cydoniorum. Cal.
  • Sirupe made with poppie & water, to make one to slepe. Diacodion, dij. n. g. Plin.
  • Sise, or syze. Ferrumen, inis. n. g. Plin.
  • Sister. Soror, oris. f. g. La seur. S.
  • My husbandes sister. Glos, ssis. foe. g. La seur de mon mari. S.

    My mothers sister. Matruelis, Matertera, ae. foe ge. La seur de ma mere.

    Which hath killed his sister. Sororicida, ae. m. g. Qui à tué sa seur S.

  • Sit. Sedeo, es, di. Assideo, es. Se seoir. S.

    To sit in the court. Assidere in Senatu. Seoir en la cour. S.

    To sit in iudgement. Palam de loco superiore pro imperio, & potestate decernere, Sedere pro tribunali, Pro tribunali pronūtiare, Iudicem se­dere. Seoir en iugment. S.

    To sit at the table. Mensae assidere, Discumbe­re, Recumbere, Accumbere epulis, Accubare. S' asseoir à table. S.

    To bring to his seate to sit. Deducere sessum. Cic. Mener seoir. S.

  • Sit bibbing and drincking all daye. Potare totos dies. Cic.
  • Sit downe. Assido, is. Assideo, es. Desedeo, es. Re­sideo, es. Desideo, es. Insideo, es. Sedeo, es. Con­sideo, es. S'asseoir. S.

    To sit downe often. Sessitare. S'asseoir souuent. S

    To sit downe againe. Residere. Se r'asseoir. S.

  • Sit idle. In otio esse. Cic.
  • Sit on egges. Incubo, as. Incubare ouis vel pullis dicitur gallina, Sedere in ouis, Oua fouere, Ni­dulari. Couuer. S.
  • Sit sunning in the sunne. Apricor, aris. Columel. Se tenir au soleil. S.
  • Sit vnder. Subsideo, es. Colum.
  • [Page] Sit vpon the hippe. Incoxo, as. In coxā sedeo. Cal.
  • Sit vpon cominission for felonye. Exercere quae­stionem inter sicarios.
  • Site, or situation. Situs, us, m. g. Situation. S.
  • Sitter by the fyre continually. Homocapnus, ni. mas. gen.
  • Sitting. Sessio, onis. foe. ge. Assiement. S.
  • Sitting by. Accubitus, tus. Accubatio, onis. foe. ge. Couchement. S.

    A sittinge of frendes at the table to eate, and drinke. Accubatio epularis amicorum. Assiete d' amis a table pour manger, & boire. S.

  • Sitting of commissioners, or iustices. Consessus, ssus. m. gen. Cic.
  • Sitting on egges. Incubatio, onis. Incubitus, us. m. g. Couuement. S.
  • Sythe. Falx foenaria. Foeniseca, ae. foem. gen. Faulx ou faulce. Pals.
  • Sithe that thou art come into this citie. Qui ad­ueneris in hanc vrbem. Puis que tu es venu en ceste ville. S.
  • Sithe these thinges come so to passe. Isthaec quum ita sint. Puis que les choses vont ainsi. S.
  • Situation, or s [...]te of a manoure or other place. Si­tus, us. m. ge. Situation. S.
  • Situated, or set by. Adiaceo, es, cui. Estre assis & si­tué aupres. S.
  • Siue, or siffe. Capisterium, rij. Cribrū, bri. Incer­niculum, li. n. g. Vn crible, ou saz. S.

    A winoyng siue for vetches. Cribrum viciariū. Crible qui sert à cribler la vesse. S.

  • Siues brimme. Telia, Circulus cribri: H.
  • Siue called a ranging siue. Polinarium cribrum, Sisacthea, Cribrū farinariū. Vn saz à sasser la farine

    A siue to wynowe raye, or darnell. Cribrum lo­liarium. Vn crible à sasser de l'yuroye.

  • Siue to range course meele. Cribrum excussoriū. Sas à sasser la grosse farine. S.
  • Sifte, or to range. Cernere, Excernere, Incernere. Sasser. S.
  • Sixe. Sex, Seni, ae, a. Six. Cal. Senarius, a, um. Of y e numbre of sixe. De six. Cal.
  • Sixe yeares. Seni anni. Six ans. S.

    The sixt age. Sexta aetas. Le sixieme aage. S.

  • Sixe hundreth. Sexcenus, a, um. Sexcēti, ae, a. Sex­centum, Sexcentenus, a, um. Six cens. S.

    The sixe hundreth yeare. Anno vrbis sexcente­simo. L'an six cens. S.

  • Sixe hundreth tymes. Sexcenties. Six cens fois. S.
  • Sixe cornered. Hexagonus, a, um. Sexangulus, a, ū. Qui à six angles. Cal.
  • Sixe monethes space, or of sixe monethes. Seme­stris, tre. om. ge. De six mois. Cal.
  • Sixe ownces. Semissis, sis. m. g. Cic.
  • Sixe tymes. Sexies. Six fois. Cal.
  • Sixe verses. Hexastichon, Hexastichum, chi. m. g.
  • Sixe inches, or halfe a foote. Semipes, dis. mas. ge. D [...]mi pie. Cal.
  • Sixe yeares olde. Sexennis, ne. omnis gen. Qui ha six ans. S.
  • Sixe yeare space. Sexennium, nij. m ge. Le temps de six ans. S.
  • Sixt. Sextus, a, um. Senus, a, um. Sixieme. S.
  • Sixte parte of an ownce. Sextula, lae. Sexta vnciae pars. La sixiesme partie d'vne once. H.
  • Sixt part of a pounde weighte. Sextans, vel Se­stans, tis. m. ge. Deux onces. H.
  • Sixtenne. Sexdecim. om. g. Seize. Pals.
  • Sixtenth. Senus denus, Sextus denus, Sextus deci­mus.
  • Sixtie. Sexaginta, Adiect indecli. Soixante. S. Sexa­genus, a, um. Of the numbre of sixty. Soixante. S. & Sexagies. Sixty tymes. Soixante fois. S.
  • Size candle. Caereolus, li. m. g.

S. ANTE. K.

It is to be remembred, that if suche wordes as you shall seeke for, be not here in S. ante K. seke for them in S. ante C.

  • SKale of a fishe. Squama, ae. f. g. Escaille de poisson. Vide Scale.
  • Skalion, an herbe. Ascalonia, niae. foem. gen. Eschallottes▪ S.
  • Skatches, or croutches. Grallae, arum. foem. gen. Eschàsses. S. & Grallator, toris. mas. gen. He that goeth on croutches, or scatches. Qui va sur les Eschasses. S.
  • Skate fyshe. Raia, ae.* Squatina, nae. Squatus. Plin. Ange ou angelot de mer. H.
  • Skeppe, or vessell to kepe corne in. Cumera, ae. foe. ge. Vaisseau a garder le frument. H.
  • Skeppe, or measure, containing the fourth parte of a bushell. Quarta pars modij.
  • Skewe, or that is a skewe or awrye. Limus, a, um. Qui est de trauers. S. Vt Limis oculis spectare. To looke a skewe.
  • Skilfull, and expert. Gnarus, ra, rum. Scauant & Expert. S.
  • Skilfull and expert by vse and experience. Peri­tus vsu. Scauant & expert par experience & vsage. S.

    To be skilfull in some arte. In arte aliqua valere Disciplinam tenere, Scientiam in arte aliqua habere. Estre scauant en quelque art. S.

  • Skilfully. Gnarè, Perité. Auec scauoir. S.
  • Skilfulnes, and experience. Gnaritas, tatis. foe. ge. Eruditio, onis. Peritia, ae. foem. gen. Scauoir & ex­perience. S.
  • Skillet, or little potte. Patella, ae. & Chytrapus, podis. masc. gener. Vn marmite. S. Poillon. Pals. & Pultarium, rij. neut. gen. & Cucuma, ae. Idem. & Cucumella, ae. foem. gen. Vn paellonnet d'araine. A skillet of brasse.

    Potag [...], or broth sodde in a skillet. In patella decoctum pulmentarium. Plin.

  • Skimme, or the frothe that ryseth on any thynge. Spuma, ae. foem. ge. Es [...]ume. S.

    To caste vp a skimme, or froth. Spumare, Spu­mas agere. Escumer, iecter escumes. S.

  • [Page] Skimme and filthe of brasse. Palea aeris. Escume & ordure d'arain. S.

    To skimme, or to take awaye the skimme. De­spumare. Escumer, ou oster l' escume. S.

    Full of skimme, or whiche geueth muche froth, or skimme. Spumosus, sa, sum. Escumeux, qui rend force escume. S.

  • Skimmer to skimme the potte with. Spatha, thae. Rudicula, lae. foe. ge. Escumoir. H.
  • Skinne. Cutis, tis. foe. ge. Peau. S. & Cuticula, ae. foe. ge. Petit peau. & Pellis, lis. f. g. A skinne, pelte, or furre. Peau pann [...]. & Pellicula, lae. f. ge. Petite peau. Nam cutis in viuo homine est, Pellis est a carne iam deducta. et Pelliceus, a, ū. Of skinne. De peau.
  • Skinne deuiding the interior partes, the midriffe. Septum transuersum, Disseptum, Diaphragma, tis, Vn peau separant les parties interieures. H.
  • Skinne of an adder or snake, whiche is caste of. Exuuiae, arum. Vernatio, onis. Senium, nij. Sene­ctus, Anguinae vernationis membrana, Anguis senecta, Spol iū serpentis. La despouille d'vn serpēt
  • Skinne of a beaste. Corium, ij. Scortum, ti. Tergū, gi. Tergus, oris. n. g. Pellis, is. Exuuiae, arū. Peau de quelque beste, Cuir. S.
  • Skinne of a goate. Pellis caprina. Peau de theure. H.
  • Skinne of a harte. Pellis ceruina, Nebris. Stat. Pe­au ou cuir de cerf. H.
  • Skinne of a lambe. Pellis agnina. Peau d'agneau. H
  • Skinne of a sheepe. Pellis ouina. Peau de mouton. H.
  • Skinne of a sowe. Pellis suilla, Pellis suina. Peau ou cuir de porceau. S.
  • Skinne that is about the kernell of a nutte. Nu­clei tunica. Plin.
  • Skinne of parchement. Membrana, nae. f. g. Peau de parchemin. S. & Membranula, lae. foe. g. A litle skin of parchement. Petite peau de parchemin. S.
  • Skinne, or the pyl of any fruite. Calyx, cis. m. g. La pedu ou pelure de quelque fruict. S.
  • Skinne, wherein the stones of a ramme be. Scro­tum, ti. n. ge. Fest.
  • Skinne whiche couered the head of the priuities. Praeputium, ij. n. g. Prepuce. H.
  • Skinne which groweth ouer the sight of the eies. Pterygium, gij. n. g.

    To couer, or stoppe with skinne. Pelliculo, as. Couurir & estouper d'vne peau. S.

  • Skinnes of deare, fallowe or redde. Nebrides. um. Vt supra.
  • Skinned, or cladde with skinne. Pellitus, a, ū. Qui est couuert de peau. S.
  • Skinner. Pellio, onis. m. g. Peaucier. S.
  • Skippe, or to leape. Salto, tas. Salio, lis. Saulter. S.
  • Skippe before. Praesulto, as. Vide Daunce.
  • Skippe for ioy. Praegestio, is, ire. Resulto, as. Per­sulto, tas. Exilire gaudio. Saulter de ioye. S.
  • Skippe often. Saltito, as. Saulter souuent.
  • Skippe ouer. Trāsilio, is, ire. Trāsulto, as. Exulto, tas. Saulter oultre. S.
  • Skipper. Saltator, toris. m. g. Saulteur. S.
  • Skipping, or dauncing. Saltus, tus. m. ge. Saltura, rae. Saltatio, onis. foe. ge. Sault, Saultement. S.
  • Skippingly, or by skippes and leapes. Saltuatim. En saultant, par saults. S.
  • Skirmishe. Excursio, nis. Velitatio, Velitatis pug­na, Leue praelium, Procursatio, onis. foem. gener. Escarmouche. S.

    To skirmishe. Velitari, leuiter pugnare, Leui praelio confligere. Escarmoucher. S.

    To make skirmishes. Leuia serere certamina, Velitari. Faire des escarmouches. S.

  • Skirt, edge, or hemme of a garment. Ora, ae. foe. g. Fimbria, ae. foe. g. Le bort d' vn habillement. S.
  • Skirwort. Siser alterum. Cheruys communs. Pin.
  • Sklaundre. Nota, ae. Infamia, ae. Obtrectatio, onis. Scandalum, li. Sugillatio, onis. f. g. Esclandre. S.
  • Sklaundred. Sugillatus, a, um.
  • Sklaundren, or to sclaundre. Notam inurere, Ob­trecto, as. Perstringere famam aut nomen, Su­gillo, as. Vitiligo, as. Diffamo, as. Esclandir. S.
  • Sklaundre one behinde his backe. Lacesso, is, ssi. Rodo, is. Vide Detracte.
  • Sklaunderer. Obtrectator, Sugillator, Mordax homo, Maledicus. Detracteur. S.
  • Sklaunderously, or by detraction. Maledicé. Par detraction. S.
  • Sklendre. Vide Slendre.
  • Skonce, or litle lanterne. Lucernula, ae. Vide Sconte.
  • Skores whiche alewyfes and other vnlearned do vse, ether on walles with chalke, or els on tal­lyes for remembraunce. Crenae, arum. Vide Tayle.
  • Skore for clensing of common drawghtes, gut­ters, or sinckes in cities or townes. Cloacariū, ij. neut. gen.*
  • Skorne. Cachinnus, ni. Risus, us. Vide Scorne.

    To skorne. Cachinnor, aris. Decachinnor, aris. Illudo, is. Rideo, es. Vide Scorne

  • Skrine to holde in the hande against the heate of the funne or fier. Vmbella, lae. foe. ge. Vn escran. S. Vn escrain. Pals.
  • Skrine to sette behynde one to saue him from the heate of the fier. Dorsuale, is. n. g. Bud. in annota. Vn escrana mettre derriere pour obuier à la chaleur du foeu. S.

    Note here also, and remembre that you seke for many wordes that you haue not here in S. ante K. The whiche you shall fynde in S. ante C.

S. ANTE. L.
  • SLabber vp potage halfe colde. Tepidum li­gurire ius. Horat.
  • Slacke, or to lewce, or set at libertie. Laxo, as. Lascher, relascher. S.

    To slacke the cables, or tyes of the shippe. Im­mittere rudentes. Lascher les chables des nauires. S.

  • Slacke. Remissus, a, um. Lasche. S.
  • Slacke, idle, or slowe fellowe. Frigidus homo, Lē ­tus, Segnis, Tardus. Homme tardif. S.
  • [Page] Slacke, or to be slowe, or staye in a matter. Tarda­re, Demorari, Moras agitare, Moram interpo­nere, Cunctari Targer ou Tarder. S.
  • Slacke of payment to be, or to byd indebted. Reli­quor, aris. Demourer endebté. Cal.
  • Slacke, or slowe. Frigidus, da, dum. Ignauus, a, um. Segnis, ne. Persegnis, ne. Lasche. S.
  • Slacke payers. Reliquatores, um. Scaeuol.
  • Slackly, or negligently. Cunctanter, Defunctoriè, Dissolutè, Lentè, Lentissimè, Perfunctoriè, Re­missé. Laschement. S.
  • Slackly, or slowly. Lentè, Pigrè, Spisse atque vix, Tardé. Tardiuement. S.
  • Slackenesse, or slownesse. Lentitudo, dinis. Segni­ties, ei. Tarditas. tis. Tarditudo, dinis. foem. gen. Tardiuité. S.
  • Slacknes. Cessatio, onis. foe. g.
  • Slayne. Caesus, a, um. Enectus, a, um. Interfectus, Interemptus, a, um. Necatus, a, um. Occisus, a, ū. Peremptus, a, um. Tué. S.
  • Slayne, and put to flight. Fusi, Fugati (que).*
  • Slayne in battayle. Peremptus praelio.
  • Slayne to be. Occumbo, is. Oppeto, tis, tij. Extur­bari ex numero viuorum, Ferro vitam reddere, Occidi, Interfici, Morte ab aliquo affici, Perire ab aliquo. Estre tué. S.
  • Slayne to be by chaunce. Casu perire. Cic.
  • Slayne to be with the fall of any thing. Opprimi casu vel ruina. Cic.
  • Slayne without weapon. Neci datus, Morte per­emptus.
  • Slake, or to qnēche. Restinguo, is. Vide Quenche.
  • Slane, or slayne, a towne in Irelande. Bubinda. Ptol. It is a ryuer in Irelande of that name.
  • Slate, or tyle of a house. Imbrex, cis. Later, eris. masc. gen.*
  • Slate stone. Ardosia, ae. foe. ge. Ardoise. S.
  • Slated roofe, or a roofe slated. Tectum ardosium. Couuerture ardoisine, ou d'ardoise. S.

    A quarry of slates. Ardosifodina, Metallū ar­dosium. Vne ardoisiere. S.

  • Slaue, or a drudge. Flagrio, onis. Mediastinus, ni. Seruus, i. Esclau. & Suppellecticarius. A slaue accounted as a chatell. Vlpian.
  • Slaue, or bondeman. De lapide emptus, Seruus emptitius. Esclau. S.
  • Slaue, and prysoner of warre. Mancipium, pij. Mancupium, pij. neut. g. Vn esclau & prisonnier de guerre. S.

    I will be thy slaue, that is thy seruaunt. Tibi me emancipo. Bud. ex Plaut. Ie veulx estre ton esclaue. Id est. Ton serf. S.

  • Slaues, or boyes attending vpon an armie to ca­rye baggage, fire. &c. Calones, num.
  • Slawke, or mosse growing vppon rockes. Bryon marinum, Bryon Thalassion, Muscus marinus. Coralliner. Pin.
  • Slaughter. Caedes, dis. Occidio, onis. Occisio, o­nis Strages, is. foe. ge. Tuerie. S. But Strages, Is properly of men.
  • Slaughter, suche that none escaped. Internecio, o­nis. Internicio, onis. foe. g. Tuerie telle qu'il n'en soit nul eschappé. S.

    To make a great slaughter. Strages edere vel facere, Facere iugulationem magnā. Faire grande tuerie. S.

    To kepe or holde him selfe from slaughter. Cae­dibus temperare. Se tenir de faire tuerie. S.

  • Slaughter house. Lanium carnarium.*
  • Slaughter man. Bouicida, ae. Cultrarius, ij. m. g.
  • Slea, or to kyll one. Adimere animam vel vitam alicui, Cōficio, cis, ci. Dedere neci, Ferire iugu­lum, Interficio, cis. Interimo, is. Iugulo, as. Ne­co, cas. Obruo, is. Obtrunco, cas. Occido, is. Per­do, is. Perimo, is. Petere iugulum, Soluere vita, Trucido, as. Aliquem caedere, Exanimare, Ab­necare, Enecare, Extinguere animā alicui, Mor­tem inferre, Sanguinem facere, Perdere aliquē capitis. Vim corpori facere, Aliquem caede affi­cere, Expellere aliquem vita, Aliquem interfi­cere, Supplicio vel morte mactare, Morte mul­ctare, Priuare vita, Priuare communi luce, Tol­lere ferro vel veneno aliquem, De medio aliquē tollere, Ex rerum natura aliquem tollere, De­dere aliquem morti, Auferre spiritū alicui, Vsu­ram lucis eripere alicui. Tuer aucun. S.
  • Slea cruelly. Trucido, das. Tuer cruellement. S.

    To threaten to slea and burne. Minitari ferrum & flammam. Menacer de tuer & de brusler. S.

  • Slea at one stroke. Mortē alicui vno ictu afferre. Tuer tout d'vn coup. S.
  • Slea, or to kyll all a cōpany, so that there remaine not one alyue. Internecare, Internecione occi­dere, Occidione occidere. Tuer tout à faict vne troupe, tellement qu'il n'en demeure point vn. S.

    Not to slea one. Lucis vsuram dare. Ne tuer point aucun. S.

  • Slea, or to kill hym selfe. A vita deficere, Manus si­bi afferre, Sibi vitam exhaurire, Mortem sibi cō ­scisciscere. Se tuer. S.
  • Slear. Trucidator, Homicida, ae. Interfector, toris. m. g. Tueur de gens. S.
  • Slear of parentes. Parricida, ae. com. g. Parricide. S.
  • Slear of a tyraunt. Tyrannicida, ae. com. gen. Qui a tué vn tyran. Cal.
  • Sleing, or murdering. Interemptio, onis. Homici­dium, dij. Occisio, onis. Interfectio, onis. Caedes, dis. foe. ge. Tuement. S.
  • Sleing of a tyraunt. Tyrannicidium, dij. neut. gen. Tuement de tyran. Cal.
  • Sleepe, or sleeping. Quies, etis. Somnus, ni. m. ge. Somme, le dormir. S.
  • Sleepe sounde, or a profounde sleepe. Altus & ar­ctus somnus. Vn somme profond. S.
  • Sleape. Addormio, is. Addormisco, scis. Capere somnum, Dormio, is. Ducere somnos, Dormis­co, scis. Requiesco, scis. Somnos captare, Somno operam dare. Dormir. S.
  • Sleape in assuraunce, or to be at quiet. In aurem vtranuis dormire. Dormir en asseurance. S.

    [Page]To goe to sleape. Ad somnum proficisci, Ire in somnum, Ire dormitum. Aller dormir. S.

    To cause to sleape. Somnum facere, vel somnū afferre alicui, Inducere somnum. Faire dormir. S.

  • Sleape all night with one. Pernocto, as. Vide Tary all. &c.
  • Sleape at none. Meridior, aris. Dormir a midi. Cal.
  • Sleape bringing, or causing, or that whiche brin­geth, causeth, or prouoketh sleape. Somnifer, ra, rum. Somnificus, a, um. Soporifer, ra, rum. Sopo­rificus, a, um. Qui fait dormir. Cal.
  • Sleape out dronkenes tyl he be sober againe. Cra­pulam edormiscere, Obdormire crapulā, Cra­pulam exhalare, & edormire. Dormir son vin & reposer. S.
  • Sleape, properly a dead sleape. Sopor, ris. ma. ge. sleape, or luste to sleape. Sommeil, faim de dormir. S Soporatus, a, um. Being fast a sleape, or brought a sleape. Endormi. Cal.

    To haue the members a sleape, or benombde. Obtorpeo, pes, Obtorpesco, scis. Auoir les mem­bres endormis & gours. S.

  • Sleape soundly. Dormito, as. Edormisco, scis. Ob­dormio, is. * Dormitesco, scis. To beginne to sleape soundlye. et Dormitorius, a, um. Per­tayning to dead sleape.

    To fall a sleape. Addormiscere, Obdormire, Somnum capere, vel inire, Dare se somno. S'en­dormir. S.

  • Sleape surely. Aurē in vtranuis dormire. Vt supra
  • Sleaper. Dormitator, toris. m. g.
  • Sleapy, or disposed to sleape, that is all sleapy. Sō ­nolentus, a, um. Somniculosus, a, um. Qui est tout endormi. S.

    That is all sleapy, and heauye. Veternosus, sa, sum. Qui est endormi & appesanti. S.

  • Sleapiest season of the night, called the first sleape Conticinium, nij. Prima pars noctis. Secunda vi­gilia, Silentium noctis. Le primier somne. H.
  • Sleapiest season of the nighte, or midnight. Con­cubium, Nox concubia. Plin. Nox intempesta. Minuict. H.
  • Sleaping, or sleape. Quies, tis. Somnus, ni. Sopor, ris. Le dormir, somme, Sommeil. S. & Sopitus, a, um. Brought to reste, or sleape. Endormi. S.
  • Sleaping. Dormiens, tis. Particip. Dormant.

    In sleaping, or in sleape. In somnis, Per som­num, In quiete, & secundum quietem. En dormāt.

  • Sleaping sicknes. Lethargus, Veternus. Lethargie. & Catalepsis. A kinde of the same sickenes, or muche lyke. L'endormie. H.
  • Sledde, or draye, drawen without wheeles. Traha, vel Trahea, ae. Traineau. [...]
  • Sleight, crafte, or subtiltie ▪ Techna, nae. Dolus, li. Astus, tus, Astutia, ae. Vafritia, ae. f. g. Cautelle. S.
  • Sleightie. Vafer, fra, um. Cautus, ta, tum. Astutus, a, um. Versutus, ta, tū. Solers, tis. om. g. Cauteleux. Vafellus, a, um. diminut. inde. Ang. Somewhat sleightie. *
  • Sleightily. Vafrè, Astutè, Cautè. Cautement. S.
  • Slender. Gracilis, ae. Lentus, a, um. Tenuis, e. Exi­lis, le. Gresle & menu. S. & Perexilis, le. Pergraci­lis, le. Praetenuis, e. Very slendre, or small. Fort g [...]sle & menu. S.

    Trees more slender and small, or lesse. Arbores graciles, Succinctioresue. Arbres plus gresles & menues. S.

  • Slendre to make, or to make small. Tenuo, as. At­tenuo. Minutum facere, vel Ad minutiam redu­cere. Admenuiser. S.
  • Slender to waxe. Gracilesco, scis. Deuenir gresle. S.
  • Slenderly. Attenuate, Tenuiter, Exiliter. Tenuemēt ou tenurement. S.
  • Slendernes. Gracilitas, tis. Tenuitas, tis. foe. g. Exi­litas, tatis. foe. ge. Menuisete, Tenueté. S.
  • Slepe. Vide Sleape.
  • Sleue. Manica, ae. foe. ge. La manche d'vn habillement. & Manicatus, ta, tum. Sleuid, or hauing sleues. Qui ha des manches. S.
  • Sleues of maile. Manicae loricatae. Māches de maille.
  • Slyde, or to slippe. Labor, eris. Prolabor, eris. Prae­labor, eris. Glisser.
  • Slide, or to fall by. Allabor, eris. Couler aupres, & cheoir. S.
  • Slie, or craftie fellowe. Solers, tis. Vafer, ra, rum. Astutus, a, ū. Versipellis, le. Subdolus, Callidus, a, um. Versutus, ta, tum. Cautus, ta, tum. Caut & fin, homme fin. S. Vafellus, a, um. diminut. Angl. Somwhat slye, or craftie.

    Very slye, or crafty. Perastutus, ta, tū. Percau­tus, ta, tum. Fort fin. S.

  • Slyelye. Astutè, Callidè, Cautè, Subdolè, Vafrè, Versuté. Finement, Cautement. S.
  • Slylie to doo a thing. Manticulor, aris.*
  • Slilines, slynes, or craftines. Calliditas, Manticu­latio, Solertia, Vaframentum, ti. Versutia, ae. A­stutia, ae. Techna, nae. f. g. Finesse. S.
  • Slime, myre, or mud. Limus, mi. m. g. Boue, fange. S.
  • Slime growing vpon okes. Dryos hyphear. Cal.
  • Slimy, or full of myre, and mudde. Limosus, a, um. Pleine de houe & de fange. S.
  • Slinge. Balista, ae. Funda, ae. Tortum, ti. Balearis funda. Fonde. H. But Balista and Tortum be of the greater sorte.
  • Slyng a stone. Torquere lapidem.
  • Slinger of stones. Fundibularius, ij. Funditor, ris. Tortor, ris. m. g. Qui vse de fond a se combatre. S.
  • Slincke asyde, or steale awaye out of the company of any. Subterducere se alicui, Subterducere se de vel ex societate alicuius. Se retirer de la com­pagnie d'aucun en cachette. S.
  • Slippe. Elabor, eris, lapsus, sum, bi. Labor, eris. Glisser. S.
  • Slippe awaye, or to steale out of some place. Abi­re, Elabor, eris. Sublabor, eris. Dilabor, eris. S' es­couler & desrobber de quelque lieu. S.
  • Slippe forth, or forwarde. Prolabor, eris. Glisser hors. S.
  • Slippe, or yonge braunche of a tree. Ramulus, li. m. g. Branchette. S.
  • [Page] Slippe or plante, hauing three ioyntes or buddes. Trigemmis, is. Colum.
  • Slipper, or slippery. Lubricus, a, um. Glissant. S.
  • Slipper to make. Lubrico, as. Faire glissant. S.
  • Slipper to weare. Calopodium, dij. Crepida, ae. Sandalium, ij. n. g. Pantoufle. H. & Pals. & Crepi­dula, ae. diminut. Ang. A litle slipper. Petite pan­toufle. S.
  • Slitte, or to cleaue. Findo, dis. Fendre. S.
  • Slitte, or the clefte, or fisure. Fisura, rae. Fissus, sus. Rima, ae. Scissura, ae. foe. ge. Fente. S.
  • Slitte, clefte, or clouen. Scissus, a, um. Fissus, a, um. Fendu. S.
  • Slitte in foure partes. Quadrifidus, a, um.
  • Slitted into diuers parts, or hauing many slittes or creuises. Multifidus, a, um. Fendu in plusieurs parties. S.
  • Sl [...]tting. Fissio, onis. f. g. Fendement. S.
  • Slober, and slory. Vide Slubber.
  • Sloe, a little berie lyke a bullesse, but muche lesse. Pruneolum, Prunulum, Prunum syluestre. Pru­nelle, Pelouse. H.
  • Sloe trees. Prunelli, lorum. Pruni syluestres. Pru­neliers, fourdriniers. S.
  • Slummering euill, or forgetfulnes. Lithargia, Le­thargus, gi. Vide Sleapy sicknes.
  • Sloppes, or breaches. Subligar, Subligaculum, li. Femoralia, Feminalia, Superior bracharū pars pudenda & femora obtegens. Brayes. H.
  • Sloppes whiche women be wonte to weare. Pe­riscelis, dis. Horat.
  • Slory, or make fowle. Sordido, as. Vide Slubber.
  • Slouen. Sordidus, Squallidus. Vn souillon. S.
  • Slouenly appareled. Sordidatus, a, um. Vestu orde­ment & salement. Cal.
  • Slouenly. Sordide.
  • Slowe. Lentus, a, ū. Piger, ra, rum. Segnis, e. Spis­sus, a, um. Tardus, a, um. vt Homo frigidus, Len­tus, Segnis, Tardus. A slowe, or slacke fellowe. Homme tardif. & Tardiusculus, a, um. dimin. Ang. Somewhat slowe.
  • Slowe doer, or a slacke body. Cessator, ris. m. gen. Mussard. S.
  • Slowe in going. Tardigradus, a, um. Cic. Tardif a marcher. Cal.
  • Slowe speache. Tardiloquentia, ae. f. g.*
  • Slowe speaker, without facilitie of speaking. Tar­diloquus, a, um. Tardif a parler. Cal.
  • Slowe to bee. Torpesco, scis. Pigresco, scis. Pigror, aris. Estre paresseux.
  • Slowe to waxe, or to become slouthfull. Pigresco, scis. Deuenir paresseux. Cal.
  • Slowe worme whiche is blinde. Caecilia, ae. foe. g. Genus serpentis caeci. Col. lib. 6. Step. vocat etiā Amphisbaena, vel Amphisibaena, & Galli [...]è. Enuoyé.
  • Slower. Posterius, Tardius. Aduerb.
  • Slowely. Cunctanter, Lentè, Pigrè, Segniter, Spis­sè, Tardé, Spissè atque vix. Tardiuement. S. Tar­diuscule. Somewhat slowly.
  • Slownes. Pigritia, ae. Pigrities, ei. Pigritudo, nis. Pigredo, inis. Pigritas, Pigror, ris. Segnities, ei. Tarditas, tis. Tarditudo, inis. Torpor, ris. Lenti­tudo, inis. foe. ge. Tardiuité. S.
  • Slowth, sluggishenes, or a slouthfulnesse. Desidia, ae. Ignauia, ae. Inertia, ae. Pigritia, ae. Pigrities, iei. Pigredo, inis. Pigritudo, dinis. Pigritas, tatis. Se­gnitia, ae. Acedia, ae. f. g. Paresse. S.
  • Slowthfull, sluggishe, or lazie. Desidiosus, a, um. Iners, tis. Piger, ra, rum. Veternosus, a, um. Igna­uus, a, um. Segnis, ne. Discinctus, ta, tum. Desi­diosus, sa, sum. Lentus, ta, tum. Paresseux. S.
  • Slowthfull at worke. Reses, dis. Deses, dis. om. ge. Paresseux. S.
  • Slowthfull persone. Lapis homo. Paresseux. S.

    To be slowthfull. Pigrari. Estre paresseux. S.

  • Slowthful to waxe. Pigresco, scis. Deuenir paresseux
  • Slowhtfully, or slowly. Ignauè, Lentè, Pigrè, Se­gniter, Negligenter, Oscitanter. Paresseussement. S.
  • Slowthfulnes. Pigritia, Desidia, Inertia, Infract­io, Segnitia, Segnities, Torpedo. Vide Slow­nes and slowthe.
  • Slubber, or to fowle, or raye a thing. Inquinare, Sordidare, Spurcare, Conspurcare, Foeda [...]e, De­turpare. Ordir, ordoyer. S. & Maculare, Commacu­lare. Bouiller. Idem.
  • Sluggarde, or a sluggishe, or slowthfull fellowe. Somniculosus, Tardus, Ignauus, Somnolentus. Endormi, Paresseux. S. Vide Slowthfull.
  • Sluggishe. Ignauus, a, um. Secors, dis. Socors, dis. Somniculosus, a, um. Veternosus, a, um. Vide Slowthfull.
  • Sluggishnes. Ignauia, ae. Inertia, ae. Infractio, onis. Pigritia, ae. Secordia, ae. Socordia, ae. Vide slouth
  • Sluysse or conducte to let forth the water, or kepe it in. Emissarium, ij. n. g. Locus qui aquam emit­tit, sistitué obicibus vel demissis vel reclusis. Cō ­duict par ou s'escoule l'eaue. H. & S.
  • Sluttishe. Impurus, a, um. Sordidus, a, um. Squali­dus, a, um. Squalens, tis. Immundus, da, dum. In­honestus, ta, tum. Spurcus, ca, cum. Opicus, ca, cum. Crasseux, ord & sale. S.
  • Sluttishe in apparell. Obsitus squalore vestis.
  • Sluttishe to be. Obsordeo, es. Sordeo, es. Sordes­co, scis. Squaleo, es. Exordesco, scis. Estre crasseux ord & sale. S.
  • Sluttishe to waxe. Obsordesco, scis. Sordesco. De­uenir ord & sale. S.
  • Sluttishly. Sordidè, Squalidè. Ordement. S.
  • Sluttishenes, or filthe. Paedor, ris. Squalor, oris. In­quinamentum, Sordes, dis. Spurcitia, ae. Spurci­ties, ei. foe. ge. Ordure & saleté. S.
  • Sly. Vide Sli.
S. ANTE. M.
  • SMacke, or to taste, or sauoure a thing. Gusta­re, Sapere. Gouster. S.
  • Smacke, or the taste of a thing. Sapor, ris. m. ge. Le gouste.
  • [Page] Smacke, or to kisse one. Basiare, Affigere osculum, Aliquem osculo impertire, Osculum dare, aut ferre, aut pangere, Osculari, Suauium dare, aut facere, Sumere suauiū, Suauiari. Baiser quelqu'vn
  • Smacke, or a kisse. Basium, sij. Osculum, li. Suauiū, uij▪ n. g. Vn baiser. S.
  • Small, or y t is little. Paruus, a, ū. Paruulus, a, ū. Modicus, ca, cum. Exiguus, a, um. Minutus, ta, tum. Curtus, ta, tum. Pusillus, la, lū. Petit. S.

    A byrde somewhat smaller then pigions.. Auis paulum infra columbas magnitudine. Oiseau vn peu plus petit que les columbes. S.

  • Small, and slendre. Argutus, a, um. Leuidensis, e. Tenuis, e. Minutus, ta, tum. Minutulus, a, ū. Exi­lis, le. Subtilis, le. Menu, tenure. S.
  • Small gaynes and proffit. Lucellum, li. neut. gen. Petit gaing & prouffit. S.
  • Small of estimation, price, or value to bee. Vileo, es. Estre de vile & petit pris. Cal.
  • Small of price. Vilis, e. Qu'est de peu de valeur, de pe­tit pris. S.
  • Small of substaunce. Tenuis, e. om. ge. Tenure. S.
  • Small legge. Crusculum, li. n. g. Iambette. S.
  • Small or very little. Tantillus, a, um. Fort petit. S.
  • Small to make. Tenuo, as. Attenuer. S.
  • Small wyne. Villum, li. n. g. Vinot, vinet, petit vin. H.
  • Smallage, herbe. Eleoselinum, Apium, pij. neut. g. Apium palustre, Paludapium, pij. Asche. Pin.
  • Smalest thing that can bee felte, seene, or harde. Minutia, tiae. foe. ge. Senec.
  • Smalnes. Tenuitas, tis. foe. ge. Minuiseté. S.
  • Smarte, burning heate, or biting payne of a rawe sore. Feruor, ris. Aestus, tus. m. ge. Acerbitas, ta­tis. foe. ge. Cuisure. Pals.

    A small wounde with pricking smarteth. Exi­guum stimulando vulnus acerbat. Claud.

    To Smattre of a thinge, hauinge therein little knoweledge, or vnderstanding. Primoribus la­bris gustare aliquid.

  • Smatterer in grammer, one that is but little lear­ned therein. Grammatista, tae. Grammatiste, tes. masc. gen. Aucunement grammarien, Grammarien tel quel. S.
  • Smell. Olfacio, cis. Oleo, es. Odoro, as. Odoror, raris. Flairer. S.
  • Smell ill, or to sauour ill. Oleo, es. Sentir. Cal. Ta­mē addito sibi aduerbio qualit. mutat vocem, vt Benè olere, Malè olere.
  • Smell muche, or often. Olfacto, as. Flairer & sentir souuent. S.
  • Smell, or a swete sauoure. Odoramen, inis. Odo­ramentum, ti. n. g. Bonne senteur. Cal.
  • Smell out as a hounde doth. Nicto, tis. Paper, oiler.
  • Smell somewhat, or a little. Suboleo, es. Sentir vn peu. Cal.
  • Smell swete, or to geue a good odoure. Odoro, as. Odoror, aris. Redoleo, es. Renideo, es. Flagro, as. Halo, as. Spiro, as. Flairer & rendre odeur, S.
  • Smelling. Olfactus, us. Odoratus, us. Odoratio, onis. foem. gen. Flairement. S.
  • Smelling, or sauouring muche, whether it be wel or ill. Olidus, a, um. Qui sent fort, soit bien soit mal.
  • Smelling swetely, or that smelleth well. Odora­tus, a, um. Odorus, a, um. Qui flaire bon. Cal.
  • Smelte, or a white sea gougin. Gobius albus. For M. Turner thinkes it to bee a kynde of gou­gion, and if it be any, it is Gobius albus, or Go­bius marinus. But I rather suppose it the first. Some thinke it may be called Viola, lae. foe. ge. Because of the swete smell that it hathe, and therefore is it called a smelte in Englyshe. Epe­lan, ou eperlan. Vel secundum Pals. Vn esplang.
  • Smile, or to make countinaunce of laughter, and not laughe out right. Subrideo, es. Renideo, es. Soubrire. S.
  • Smiling. Subrisio, onis. foe. ge. Soubriz. S.

    To shewe by a smyling that the thing pleaseth vs. Arrideo, es. Mōstrer par vn soubriz que la chose nous plaist. S.

  • Smyte, stryke, or to knocke or beate one. Caedere, Contingere quenquam, Cudere, Diuerberare, Ferire, Icere, Percutere, Petere, Plangere, Pul­sare, Tundere, Verberare. Frapper, Ferir. S.
  • Smyte downe a man, or to kyll hym. Hominem conficere, Trucidare, Mactare. Assommer vn hōme.
  • Smyte in pieces, or to breake in pieces. Defringe­re, Diffringere, Effringere, Infringere, Perfrin­gere, Perrumpere, Conscindere, Prorumpere. Rompre en pieces. S.
  • Smyte thorowe. Traijcio, cis. Transfigo, is. Trans­uerbero, as, Trāsfodio, is. Trāsforo, as. Transpercer
  • Smiten, stroken, or beaten. Percitus, ta, tum. Per­cussus, sa, sum. Pulsatus, ta, tum. Saucius, a, um. Ictus, ta, tum. Frappé. S.
  • Smiting, striking, knocking, or beating. Contu­sio, onis. Planctus, tus, Percussus, sus. Percussio, onis. Pulsatio, onis. Verberatus, tus. Verberatio, onis, foe. ge. Frappement. S.
  • Smyth. Faber ferrarius. Plin. Forgeron. H. Mareschal.
  • Smithe which cureth horses. Veterinarius, Equa­rius medicus, Cteniatrus. Mareschal, Medicin de cheuaulx. S. & H.
  • Smythes hamer. Pyrabola.* Malleus, ei. mas. ge. Vn marteau. S.
  • Smocke. Supparus, ri. Supparum, ri. neu. ge. Che­mise a femme. Pals.
  • Smoke. Fumus, mi. m. ge. Fumée. S.

    To smoke. Fumo, as. Fumer. S.

  • Smoky, or full of smoke. Fumosus, sa, sum. Fumeux. & Fumeus, ea, eum. Plein de fumée. S.

    A gambonde of bacon smoked. Perna fumosa. Hor. Vn iambon enfumé. S.

  • Smoky, or yelding muche smoke. Fumifer, a, um. Rendant ou faisant fumée. Cal.
  • Smoking fiers. Fumiferi ignes. Virg. Feux rendāts fumée. S.

    Making, or casting smoke. Fumificus, ca, cum. Faisant fumée. S.

  • Smoky house, or place. Fumarium, ij. n. g.
  • Smothe. Glaber, ra, rum. Laeuis, e. Aequus, a, um. Plain & vni. S.
  • [...] [Page] Smothe to make, or to make playne, or verye smothe. Laeuigo, as. Laeuo, as. Lenio, iui, ire. Ra­do, is. Allaeuo, as. Explano, as. Exaequo, as. Cō ­plano, as. Delaeuo, as. Inaequo, as. Applanir & faire fort vni. S.
  • Smothe without heare. Glaber, ra, rum. Pilé, qui n'a point de poil. Cal.
  • Smothing. Rasura, ae. Aequatio, onis. Exaequatio, onis. foe. ge. Complanatio, onis. foe. gen. Appla­nissement. S.
  • Smothnes that one feeleth in touching any thing. Laeuitas, atis. Laeuor, oris. m. g. Doulceur qu'on sent en touchant quelque chose. S.
  • Smutche, or to slurry file or grime. Maculare, Cō ­maculare, Inquinare. Barbouiller. S.
  • Smutching, or griming. Commaculatio, onis. f. g. Maculatio, onis. Inquinatio, onis. foem. gen. Bar­boillement. S.
S ANTE. N.
  • SNaffle for horse, or the bitte of a brydle verye sharpe. Camus, mi. Lupatum, ti. Lupus, pi. A­sperrimum fraenum. Mors de bride fort rude. P.
  • Snaffle, or sharpe brake. Postomis, idis. foem. gen. Gourmette. H. Fraenum quod equino rictui inijci­tur ad cohibendam eius duritiam. Non.
  • Snayle. Limax, cis. Cochlea terrestris, Cochlea, ae. foe. ge. Limacon, ou limasson, escargot on escarcot. S.
  • Snayle without a shell. Cochlea nuda. Gesn.
  • Snayles vse their hornes in steede of eyes. Co­chleis oculorum vicem cornicula bina praetentu adimplent. Les limaces se seruent de leurs cornes en lieu d'yeulx. S.

    To be more slower then a snayle. Vincere co­chleam tarditudine. Estre plus tardif qu'vn limacō.

  • Snake. Anguis, uis. tam mas. quam foem. gen. Vn couleuure. S. Anguinus, a, um. & Anguineus, a, um. Of a snake. De couleuure. S. & Anguiculus, li. m. ge. A little snake. Petite couleuure. S.
  • Snare. Laqueus, ei. Tendicula, ae. Tenus, ni. Tran­senna, nae. f. g. Vn laqs. S.
  • Snare whiche is set for byrdes. Tendicula, ae. f. ge. Vn laqs qu'on tend aux oyseaux. S.
  • Snare to take beastes by the feete. Pedica, cae. foe. ge. Laqs à prendre les bestes par les pieds. S.
  • Snare, or to take with snares. Illaqueo, as. Enlacer, ou prendre aux laqs. S.

    To cas [...] him selfe into the snares, to snare hym selfe. Se in laqueos induere. Se iecter dedēs les laqs.

  • Snared, or taken in a snare. Laqueatus, a, um. Illa­queatus, ta, tum. Captus, ta, tum. Irretitus, ta, tū. Tenu en laqs. S.
  • Snatche. Rapio, is. Happer. S.
  • Snatche pasty. Rapax, cis. om. ge. Rauissant. S.
  • Snatching, or rapacitie. Rapacitas, tatis. foe. gen. Rapacité. S.
  • Snatching. Rapidus, a, um.
  • Snease. Sternuo, is. Esternuer. S.

    To make to snease. Euocare sternutamēta. Cels. Faire esternuer. S.

    A medicine that makes to snease. Sternutamen­tum. ti. n. g. Medicament qui fait esternuer. S.

  • Snease often. Sternuto, as. Esternuer souuent. S.
  • Sneasing. Sternutamentum, ti. Sternutatio, onis. foe. ge. Esternuement. S.
  • Sniuell of the nose. Mucus, ci. Muccus, ci. Myxa, ae. foe. ge. Morue, ou morueau du nés. H. & Mucosus, sa, sum. Sniuelly, or full of sniuell. Morueux. S.
  • Snype, a birde lesser then the woodecocke. Galli­nago minor, Rusticula minor, Scolopax minor. Becasson, Becasse petite. S.
  • Snort. Ronchisso, as. Sterto, is, ui. Rhonchisso, sas. Proflare pectore somnum. Ronfler. S.
  • Snorting. Ronchus, ci. vel Rhonchus, chi. mas. ge. Le son de celuy qui ronfle. S.
  • Snotte, or snyuell of the nose. Muccus, vel mucus. Morue ou morueau de nés. H.
  • Snotty. Mucosus, sa, sum. Morueux. S.
  • Snowe. Nix, iuis. foe. ge. Neige. S. Niuosus, a, ū. Ful of snowe. Neigeux, abondant en neige. S. Niueus, a, um. Of snowe. De neige. S. Niuatus, a, um. Made colde by snowe. & Niueus, a, ū. Blanc comme neige. Whyte as snowe. Niualis, e. Pertaininge to snowe. De neige. S.

    To snowe. Ningo, is. Neiger. S. & Ningo, guis. Vt Interea toto non secius aequore ninguet. Virg. 3. Georgic. It snoweth. Ningit. Impers.

  • Snowte. Rostrum, tri. n. g. Vn museau. S. & Rostel­lum, li. n. g. A little snowte. Vn petit museau. S.
  • Snowte of a dogge. Rostrum canis, Rictus canis. Le museau d'vn chien. S.

    The snowte of an elephant. Proboscis, Manus, Promuscis. Le museau & trompe d'vn elephant. S.

  • Snowte of a hogge, or the groine. Rostrum suis. Groin de porceau. S.
  • Snucke, or to vente lyke a hoūde. Nicto, ctis. Fest.
  • Snuffe a candle. Emungo, is. Mungo, gis. Moucher.
  • Snuffe of a candle. Myxus, xi. m. g.*
  • Snuffe with the nose. Follico, as. Renifler. Pals.
  • Snuffer for a cādle, or a candle snuffer. Emuncto­rium, ij. Quo ellychnium superuacum candelae emungitur. Mouchette. H.
  • Sny, Vide Sni.
S. ANTE. O.
  • SOake, or to laie in steepe, or to moisten in wa­ter. Madefacere, Humectare, Insuccare. Ra­moitir. S. Vide Soke.
  • So. Ita, Item, Perinde, Tam, Aduerb. aff. Adeo. Ainsi. Si. S. Tam, Is often ioyned with the posi­tiue degree, as Tam doctus, Tam bonus. So good, so learned.

    It is so. Ita est, Ita res est, Nempe, Profecto, Rectê scilicet. Il est ainsi. S.

    If it be so, that thou wylt shee byde with thee. [Page] Sin est vt velis illam manere apud te. S'il est ainsi que tu vueilles qu'elle demeure auee toy. S.

  • So be it, Amen. Fiat. Ainsi soit il. S.
  • So it must be done. Ita opus est facto. Il fault qu' ainsi soit faict. S.

    It is not so. Nunquam factum est, Non ita est. Il n' est pas ainsi. S.

    Be it so. Verum esto, Fac ita esse. Soit ainsi. S.

    Is it euen so? Is it so in deede? Ita ne est? Ter.

  • So great. Tantus, a, um. Si grand. S.
  • So greatly. Tantopere, Vsque adeo. Tant grande­ment. S.
  • So little. Tantillum, Aduerb. Tantulum. Aduerb. Tant soit peu. S.
  • So long. Tamdiu, Tantisper, Tantopere, Vsque. Si long temps. S.
  • So many. Tot. Autant. S.
  • So many iumpe. Totidem. Tout autant. S.
  • So many tymes. Toties. Autant de fois. S.
  • So muche. Tantus, a, um. Vide So great.
  • So muche. Adaeque, Adeo, Perinde, Tantum. Au­tant, Tant. S.
  • So muche iumpe. Tantundem. Tout autant. S.
  • So often. Toties. Autant de fois. S.
  • So, or after suche sorte, or in suche maner. Taliter. Tellement. S.
  • So that. Dūmodo, Modo, Quod, Vt. Pourueu que. S
  • So that thou canst doo it. Modo vt possis. Pourueu que tu le puisses. S.
  • So that he helpe me. Operam vt det, Modo iuuet, aut adiuuet. Pourueu qu'il m'aide. S
  • So that it be not noysome and greuous to you. Quod sine molestia tua facere possis. Pourueu que cela ne te soit point ennuyeux & fascheux. S.
  • So vehemently. Tantopere, * Adeo vehementer, Tam vehementer. De si grande vehemence. S.
  • Sobbe. Singultio, tis. Sanglouter. Pals.
  • Sobbing. Singultus, us. Sangloutement. Pals.

    And her woordes were broken withe sobbinge. Rupta (que) singultu verba loquentis erant. Ouid.

  • Sobbing, or he that sobbeth. Singultiens, tis. om. g.
  • Sobre. Abstemius, a, um. Modestus, a, um. Sobrius, a, um. Parcus & contiuens. Sobre. S.

    Very sobre. Pulchrè sobrius. Fort sobre. S.

  • Sobre to make. Soluere aebrietatem.
  • Sobrely. Frugaliter, Modeste, Sobrié. Sobrement. S.
  • Sobrenes. Modestia, ae. Sobrietas, Temperantia, ae. foe. ge. Sobrieté. S.
  • Sobrietie, or sobre rule. Frugalitas, tis. foe. g. Idem.
  • Socage, a kynde of seruice. Socagium, gij. n. g. vel seruitiū socae. Vide Littelton. Lib. 2. C. 5. Socage.
  • Societie, or felloweship. Societas, tatis. Consortiū, tij. Contubernium, nij. n. g. Societé. S.
  • Societie among people of one countrey, and be­twene citizens. Societas interior & propior. So­cieté entre gens d' vn mesme pais & entre citoyens. S.

    To make societie with some body. Conflare so­cietatem cum aliquo. Faire societé auee aucun. S.

  • Socke of lynnen. Calceus linteus. Apul. Chausson de toile. H.
  • Socke of wollen, or a wollen socke. Soccus, Cal­ceus laneus. Chausson. H.
  • Socoure. Adminiculum, li. Auxilium, ij. Adiuua­men, nis. Adiumentum, ti. neu. gen. Support. Vide Succoure.

    To socoure. Adminiculor, aris. Adminiculo, as. Adiuuo, as. Auxilior, aris. Secourir.

  • Sodde, or a turffe. Cespes, tis. vel Caespes, pitis. m. gen. Motte ou glasson. S.

    A greene sodde. Cespes viuus, Gramineus ce­spes, Cespes viridis. Blette de terre verde. H.

  • Sodde, or sodden. Coctilis, e. Coctus, a, um. Elixus, a, um. Cuict, qu'est cuict. S.
  • Sodde meate. Caro elixa, vel lixa. Bouilly. H.

    Halffe sodde. Semicoctus, ta, tū. Subcrudus, da, dum. A demi cuict. S.

    That which is not sodde. Incoctus, ta, tum. Qui n'est pas cuict. S.

  • Sodden enough. Percoctus, a, um. Fort cuict. S.
  • Sodeyne. Insperatus, a, um. Improuisus, a, um. Pro­perus, a, um. Repens, tis. Repentinus, a, ū. Subi­taneus, a, um. Subitarius, a, um. Subitus, a, um. Rapidus, da, dum. Soubdain. S.
  • Sodeinly. Ab insperato, De repente, De subito, Dictum factum, Ex insperato, Improuise, Im­prouiso, In praeceps, Pedato, Subitò, Quā mox, Repente, Raptim, Rapidè, Inopinanter. Soub­dainement. S.
  • Sodeinly comming, as vnloked for. Improuisus, a, um. vt Improuisa, vis lethi. Horat. The sodain force, powre, might or violence of death.
  • Soft. Lentus, Mollis, e. Vietus, a, um. Mol. S.
  • Soft and fayre, or softly. Cunctanter, Parce, Par­citer, Pedetentim, Suspenso gradu, Tacito pe­de. Tout bellement. S.

    To go, walke or marche softe and faire. Suspē ­so gradu ambulare, Clementer ambulare. Mar­cher tout bellement. S.

    To followe one softe and fayre, or softly. Placi­dè aliquem sequi, Otiosè sequi. Suyure aucun tout bellement. S.

  • Soft heres, as y e beard whē it beginneth to grow, the mosse that groweth vpon fruites as vpon quinces. &c. Lanugo, ginis. f. g. La barbe quand elle commence à venir, la mousse qui vient sur auc [...]s fruicts comme sur pommes de coing. S.
  • Soft noyse to make. Succino, is.*
  • Soft pace. Suspensus vel tacitus gradus. Ouid.
  • Soft voyce. Submissa vox, vt Submissa oratione vel voce loqui. Caes. & Submissè loqui. Quint. Parler bas. To speake soft, or with a lowe voyce.
  • Softe wynde. Aura, ae. f. g. Vn petit vent doulx. S.
  • Soft to make. Mollifico, as. Mollio, is. Remollio, is, ire. Emollio, lis. Amollir. S.

    To make very softe. Remollio, lis. Fort amollir. S

  • Soft to make with lying, or steping in water. Ma­c [...]ro, as. Amollir & attendrir en l'eaue. S.
  • Soft to waxe. Liqueo, es. Liquesco, scis. Liquefio, fis. Mollesco, scis. S'amollir. S.
  • Softly. Leniter, Lēte, Molliter, Suauiter. Mollemēt.
  • [Page] Softly, as if our were a sleape. Oscitanter, Osci­tabunde.
  • Softly, or soft and faire. Cunctanter. Tout bellemēt. Vide Soft and faire.
  • Softly, or not to lowde. Submissè, Summisse. Basse­ment. S.
  • Softly, or quietly without noyse. Sedatè, Tran­quille. Tout doulx, sans bruit. S.
  • Softnes. Lenitas, Lenitudo, Mollities, Mollitia, Mollitudo, inis. f. g. Mollesse ou molleté. S.
  • Soyle, fowle, or to defile a thing. Foedare, Deue­nustare, Inquinare, Maculare, Sordidare. Souiller
  • Soyle, or lande. Fundus, di. Solum, li. n. g. La terre.
  • Soyled, fowled, or defiled. Maculosus, sa, sum, Cō ­taminatus, ta, tum. Souillé. S.
  • Soke, or naturall moistnes of the grounde. Vligo, ginis. f. g. Naturelle moiteur de la terre. S.
  • Soked, or steped with water. Vliginosus, a, um.
  • Sokeman. Colonus, i. I take that sokemen whom the common lawers call tenauntes in auncient demesne bene Coloni, because they be sayd gay­nours of the lordes landes. Albeit this my opi­nion is vnder correction.*
  • Solace. Delectamentum, ti. Solatium, ij. n. g. Solas.
  • Solace, or to comforte. Solor, aris. Consoler, Recom­forter. Vide Recreate.
  • Solar, or a garrete. Doma, tis. Solarium, ij. neu. g. Vn solier, ou grenier. S.
  • Sold. Venditus, a, um. Vendu. Cal.
  • Solde to bee. Vaeneo, is. Venum ire. Vendor, eris. Venum dari. Estre vendu. Cal.

    It shalbe solde. Venum ibit. Il sera vendu. S.

  • Solde to be, or set to be solde. Venalis, e. Exposé en vent. Cal.
  • Sole, or alone. Solus, a, um. Solitarius, a, um. Seulet.

    Wee are sole, and alone, Solae sumus. Nous som­mes seulettes. S.

    A sole, or solitary man. Homo solitarius. Cic.

  • Sole, a fishe. Buglossus, vel Buglossum, Citharus asper, Solea, Lingulaca. Vne sole. H.
  • Solemply. Persancte, Solenniter. Solennellement. S.
  • Solempne. Festus, a, um. Solennis. om. g. Solennel.
  • Solempne othe, depe, great, or salfe othe. Deiuriū, ij. n. g. Grand serment. S. And he that taketh suche othe, is Deicrator, oris. mas. gen. Deiero, as. To make a greate othe. Faire grand serment. S.
  • Solempnisation. Celebratio, onis. Concelebratio, onis. f. g. Solennization. S.
  • Solēpnise. Celebro, as. Concelebro, as. Solennizer.

    To solemnise the daye of the natiuitie of anye one. Colere natalem diem. Solennizer le iour de la natiuitie d'aucun. S.

  • Solempnised. Celebratus, a, um. Cic.
  • Solempnitie. Solennitas, tis. f. g. Solennité. S.
  • Solempnitie about dead bodies. Feralia officia.
  • Solempnities, or feastes, whiche they kepe euery yeare at a certayne tyme. Solennia, orum. n. ge. Solennitez, ou festes qu'on garde tous les ans en certain temps. S.
  • Solitary. Solus, a, um. Solitarius, a, um. Solitaire. S.

    To seeke solitarie places. Solitudines captare Cercher lieux solitaires. S.

    A solitarie, or desert place. Locus solus. Vn desert

  • Solitary, as of one fascion alwayes. Monotropos, pi. mas. gen.
  • Solitary persone, or monke. Monachus, chi. m. ge. Moine. S.
  • Solitary place. Eremus, mi. f. g. Lieu solitaire. S.
  • Solitarines. Solitudo, inis. f. g. Solitude. S.
  • Solitarines, as where no body stirreth. Solitudo ante hostium. Terent.
  • Sollicite. Insisto, is. Insto, as. Procuro, as. Solicito, as. Subagito, as. Soliciter. S.

    To sollicite a man to do some thing. Cum ali­quo agere. Soliciter vn homme à faire quelque chose.

    To sollicite a processe for an other. Institoriam operam nauare litigantibus. Soliciter vn procez pour autruy. S.

    To sollicite, or moue a mayden to naughtines. Attentare pudicitiam pucllae. Soliciter vne fille à meschanceté. S.

  • Sollicite, or to labour for. Prēso, as, Ambio, is. Prae­henso, as. Brigner. S.
  • Solliciting. Solicitatio, onis. f. g. Solicitation. S.
  • Solliciting, or labouring for some office. Praehen­satio, onis. Prensatio, onis. Occursatio, onis. f. ge. Brigne. S.
  • Sollicitour. Negotiorum curator, Procurator, Se­quester. Vn soliciteur. S.

    A good sollicitour. Astipulator causae, Institor litis, Custos cognitoris, Exactor operis, Pragma­ticus cui causae procuratio commendata, & in­structio, Pragmaticus fidelis, & officiosus. Vn bon soliciteur. S.

  • Sollicitours of processes. Causarum curatores, & pragmatici, Causae custodes, Pragmatici, Insti­tores causae, & tanquam argi. Soliciteurs de procez.
  • Solicitude, or carefulnes. Solicitudo, inis. foe. gen. Solicitude. S.

    I am here in greate sollicitude, or carefulnes. Maximam hîc solicitudinem, curamue susti­neo. Ie suis ici en grande solicitude. S.

  • Solome, or seuere. Tetricus, a, um. Triste ou seuere.
  • Solome, or seuere men. Tetrici homines. Gens tri­stes & seueres. S.
  • Solomnes, or seuerenes. Tetricitas, atis. foem. ge. Tristesse, ou seuerité. S.
  • Soluble, or easy to lewse. Solutilis, le. om. ge. Aisé a deslior. Cal.

    To make the bely soluble, or lewse. Aluum sol­uere, Elicere aluum, Aluum ciere, Soluere ven­trem, & ventris onus, Aluum mouere. Lascher le ventre. S.

  • Some bodye. Vllus, a, um. Quispiam, Nonnullus, Non nemo, Aliquis. Aucun. S.
  • Some persons. Plerique. Aucuns. S.

    And some body wyll doubte. &c. Et quisquam dubitabit quid virtute. &c. Et doubtera aucun. S.

  • Some men are come. Partim hominum venerunt. Aucuns hommes sont venuz. S.
  • [Page] Some other where. Alibi, Aliubi, Ailleurs. S.

    To seeke some other where. Quaerere foris. Chercher ailleurs. S.

    Sent some other where. Aliò missus. Ailleurs enuoyé. S.

    From some other where. Aliunde. D'ailleurs. S.

  • Sommarie, or an abbridgement. Summarium, rij. Breuiarium, rij. n. g. Sommaire. S.
  • Sommary, or sōme, and abbbridgement of anye thing. Summa, ae. f. ge. Le sommaire, ou la somme & l' abbrige de quelque chose que ce soit. S.

    The sommarie, and argumēt of the whole mat­ter is this. Scena totius rei haec est. Le sommaire & argument de tout l'affaire est cestuy. S.

  • Sommarily. Summatim. Sommairement. S.
  • Sommarily, and briefly to cōprehende any thing. Carptim, Breuiterque perstringere aliquid. Som­mairement & en brief comprendre quelque chose. S.
  • Somme. Summa, ae. foe. ge. Somme. S.
  • Somme of money. Summa argenti. Somme d'argent.
  • Somme, or to make perfect. Sūmo, as. Sūmam fa­cere, vel conficere. Sommer. S.

    To somme altogether. Colligere omnia. Sōmer tout ensemble. S.

  • Sommer. Aestas, tis. foe. ge. L'esté. S.

    And pertaining to sommer. Aestiuus, a, um. Ap­partenant à l'esté. S.

    To passe ouer his sommer in some place. Ae­statē consumere in loco aliquo, Statiua habere, Aestiuare. Passer son esté en quelque lieu. S.

    The sommer passeth. Transcurrit aestas. L'esté se passe. S.

    Euery sommer. Omnibus aestatibus. Par chascun esté. S.

  • Sommer fallowe, or land sowē euery other yeare. Noualia, Noualis ager vel fundus.*
  • Sommer parloure made in a garden, called an herbar. Stibadium, ij. n. g. Plin. Iun.
  • Sommer well nighe past. Affecta aestas. L'esté pre­sque finy. S.
  • Sommer in carpentrie worke. Trabs perpetua. Vn sommier en charpenterie S.
  • Sommers framed, or graffed one within another. Trabes compactiles. Sommiers entez les vns dedens les autres. S.
  • Sommone. Cito, as. Exhibere reum, Diem alicui dicere, Ex iure manu consertū vocare, Denūtio, as. Iudicium denuntiare. Sommer, adiourner. S.

    To sommone to appeare in propre persone. Va­dimonium impingere, Vadari hominem, Euo­care, Vadari reum imperio semetipsum sistendi ad quaestionem, Pignerari hominem vadimo­nio, Vadimonium denuntiare, Diem dicere per semetipsum obeundum. Faire adiourner à comparoir [...] personne. S.

  • Sommon a parliament. Comitia edicere. Cic.
  • Sommon to warre. Denun [...]iare, vel indicere bel­lum, Buccinare Martem, Clarigare. Sommer la guerre. S.
  • Sommoned by attachement. Euocatus proscripta atque edicta die. Adiourné par attache. S.
  • Sommoned without recorde. Intestatò vocatus. Adiourné sans records. S.
  • Sommoning. Denuntiatio, onis. foem. gen. Somma­tion, adiournement.
  • Sommoning duely done, or executed. Denuntiatio candidè facta. Sommation deument faicte. S.
  • Sommoning personale, and taking of the bodye. Vocatio & prehensio. Adiournement personel & prise de corps. S.
  • Sommoning of warre. Denuntiatio belli. Somma­tion de guerre. S.
  • Sommons. Libellus, li. m. g. Vn adiournement. S.
  • Sompter horse. Sarcinarius equus, Iumentum sar­cinarium. Vn sommier. S.
  • Sompter saddle. Sagma, tis. n. g.
  • Some thing. Aliquid, Haud nihil, Quicquam. Au­cune chose. S.
  • Somtyme. Plerunque. Interim, Interdum, Non­nunquam, Quandoque, Aliquādo, Modò, Aliás. Aucunesfois. S.
  • Somwhat. Quodammodo, Quadantenus, Aliqua ex parte. Aucunement. S.
  • Somwhat, or some small thing. Aliquantum, Nō ­nihil, Quidpiam, Vtcunque. Aucunement ou quel­que peu. S.

    To esteme somwhat. Nonnihilo aestimare, Po­nere in loco aliquo. Aucunement estimer. S.

  • Somwhere, or in some place. Alicubi, Vspiam. En quelque lieu. S.
  • Son, a ryuer in Fraunce. Arar, vel Araris. Son, ou saone. S.
  • Sondaye. Dies dominicus. Dimenche. S.
  • Sondrinesse, and diuersitie. Diffimilitudo inis. Di­uersitas, atis. Varietas, atis. foem. gen. Diuersité, & difference. S.
  • Sondrely. Varié. Diuersement. S.
  • Songe. Cantio, nis. Cantilena, Cantus, us. Modu­lus, li. Musa, ae. Oda, ae. Praecentio, onis. Carmen, inis. Versus, Canticum. Chanson. H.
  • Songe at a brydall, or mariage. Thalassio, onis. Talassio, onis. Epithalamium, ij. neut. gen. Chant nuptial, chanson nuptiale. S.

    A pleasant song. Lepida & suauis cantio. Belle chanson. S.

    A rusticall, or fieldishe songe. Musa syluestris. Chanson champestre. S.

    A litle songe. Cantiuncula, ae. f. g. Chansonnette. S.

    To singe alwayes one songe. Cantilenā eandē canere. Redire tousiours vne chanson. S.

  • Song whiche the nource singeth in dandlyng the chylde. Lallatio, onis. f. g.*

    Pastorale, or shepehardes song. Carmen buco­licum, pastorale. Chant pastoral. H.

    A filthy, vile, vnchaste, or baudy song. Carmen fescenninum. Chanson sale, vilane, impudique, ou de paillarde. S.

  • Sonne. Filius, ij. Natus, ti. m. g. Filz. S. & Filiolus, li. m. ge. Ang. A little or yonge sonne. Vn petit filz.

    Adoptiue sonne. Adoptiuus. Filz adoptif. S.

    [Page]Thou takest my sonne backe with thee. Meum receptas filium ad te. Tu retires mon filz par de­uers toy. S.

    A quadrant, or diall for the sonne. Solarium, rij. n. g. Vn quadran ou horologe au soleil. Cal.

    A percing, and burning sonne. Assus sol, Sol a­cer. Soleil aspre, & bruflant. S.

    A very burning sonne. Flagrantissimus sol. So­leil fort bruslant. S.

    The sonne is very hoate. Sol feruet. Le soleil est fort ardant.. S.

    To sette in the sonne. In solem proferre, vel po­nere, In apricum proferre. Mettre au soleil. S.

    To drie in the sonne. Insolare. Seicher au soleil. S.

    Dried in the sonne. Insolatus, a, ū. Seiché au soleil.

    To walke in the sonne. Spatiari in aprico. Se pourmener au soleil. S.

    A sonny place. Locus soli ostentus, Locus apri­cus. Lieu exposé au soleil. S.

    The Eclipse of the sonne. Deliquiū solis. Eclipse de soleil. S.

  • Sonneburning. Aestus, us. m. ge. Ardeur du soleil. S.
  • Sonneburnte. A sole perustus, Adustus solibus. Hasle. S.

    A man altogether sonneburnte. Perustus homo. Vn homme tout hasle. S.

    A sonny daye. Dies apricus, Dies insolatus. Iour auquel le soleil luist. S.

    A fayre sonny daye. Apricissimus dies. Vn iour de beau soleil. S.

  • Sonne, one of the seuen plannetes. Phoebus, bi. Sol, is, Titan, nis. m. g. Soleil. S. Solaris, e. Of the sonne. De soleil. Cal.
  • Sonne and Moone, a playe that chyldren & bigge boyes vse to playe, wherein twoo companies drawe, th'one one waye and th' other an other, till one part giue the other the foyle. Dielcy­stinda. H.
  • Sonne beame. Radius, ij. m. g. Rayon de soleil. S. And that hath many beames. Radiosus, a, um. Qui ha force rayons. S. And to caste out his beames. Ra­dio, as. Iecter ses rayons. S.
  • Sonne before the father, an herb so called by Pan­decta, because it flowreth twyse, and the laste flowres be longer then the firste, the leaues bee lyke rosemary, but broder. Filius ante patrem.
  • Sonne in lawe. Filiaster. Gener, ri. Priuignus, ni. m. g. Gendre. S.
  • Sonne in the fourth degree in lineall of discente. Ab­nepos, tis. m. g. Suet.
  • Sonne of a senatour. Patricius, cij. m. ge. Patrice.
  • Sonne rysing. Oriens, Exoriens sub. sol, Ortus so­lis, Sol nouus. Soleil leuant. S.

    Since sonne rysing. A primo sole, Aborto sole. Depuis le soleil leué. S.

    The rysing of the sonne. Solis exortus. Le leue­ment du soleil. S.

  • Sonne setting, or sonne glade. Occidēs sol, Occa­sus solis. Solei [...] couchant. S.

    The sonne was almoste set. Sole iam ferè occi­duo. Le soleil estoit presque couché. S.

  • Sonnes daughter. Neptis, tis. f. g. Niepce. Cal.
  • Sonnes sonne. Nepos, tis. m. g. Nepueu. S.
  • Sonnes wyfe. Nurus, ri. f. g. La femme de mon fils.
  • Sonning. Insolatio, onis. f. g. Nebriss.
  • Soole, fishe. Lingulaca, ae. Solea, ae. Citharus asper, Buglossus, vel Buglossum, Sādalium. Vne sole. H.
  • Soole of a shoe. Solea, ae. Suppagmentum, ti. n. ge. Semelle de soulier. S.

    To soole shoes. Suppingere soleas. Semeler. S.

  • Soole of the foote. Planta, ae. Solum, Terma, tis. Vestigium, gij. n. g. La plante du pied. S.
  • Soone. Cito, Subitò, Actutum, Repentè, Confe­stim. Tost. S.
  • Soone after. Breui postea, Paulo mox. Bien tost apres. S.
  • Soone hurte with colde, or subiecte to colde. Al­siosus, a, um. Subiect à froid. Cal.

    Whiche was soone after them. Qui recens ab illorum aetate fuit. Qui fut bien tost apres [...]ulx. S.

    It wyll come sone after. Non multò post haec aderit. Il viendra bien tost apres. S.

    Doo me to vnderstande as soone as thou canst. Quantum potes me certiorem face. Fay moy à scauoir le plus tost que tu pourras. S.

  • Soone ouercomed, or vāquished. Vincibilis, e. om. gen. Vincible, aisé a vaincre. S.
  • Sooner. Citius, Ocyus. Maturius. Plus tost.
  • Sooner thē thou thinkest. Prius tua opinione. Plus tost que tu ne penses. S.

    Muche more sooner. Multò maturius. Beaucoup plus tost. S.

  • Soonest of all. Citissime, Ocyssime. Trestost. S.
  • Soore mullet a fishe. Trigla, ae. f. g. Surmulet. Ges.
  • Soote of a chymney. F [...]ligo, inis. f. g. S [...]ye. S.
  • Soote, or sweete. Suauis, e. om. ge. Doulx. Cal.
  • Soote woode. Aloes lignum, Agallochum, chi. n. g. Lignum aloes. H.
  • Sootnes, or swetenes. Suauitas, tis. Suauitudo, di­nis. f. g. Suauité. Cal.
  • Sope. Sapo, onis. Smegma, tis. Ma [...]iaca pila. Sauon. And whiche hath vertue, and force to clense, purge, or scoure. Smegmaticus, [...], um. Quia vertue & puissance de nettoyer, purger ou absterger.

    Siuet sope, or sope made with muske. Sapo mo­schatus. Sauon muscat. S.

    To washe with sope. Sapone sordes eluere. Sa­uonner· S.

  • Sophisme, a darcke or obscure sentence. Sophis­ma, tis. n. g. Sophisme. S.
  • Sophister. Sophista, Sophistes, ae. m. ge. Sophiste.
  • Sophistrie. Sophistica, ae. Sophistice, es. foem. gen. Sophisterie. Pals.
  • Soppe. Panis è iure. Vne soupe. S.
  • Sorcecer. Veneficus, a, um. Fascinans, tis. om. gen. Sorcier. S.

    A sorceresse. Saga, Venefica. Sorciere. S.

    A very great sorceresse. Triuenefic [...]. Vne fort grande sorciere. S.

    To worke sorcerie. Fascinare. Sorceler. S.

  • [Page] Sorcery. Fascinatio, onis. Veneficium, cij. neut. ge. Sorcelerie. S.
  • Sore. Vlcus, eris. n. ge. Vlcere. S. And full of sores. Vlcerosus, a, um. Plein d'ulceres. S.

    A little sore. Vlcusculum, li. n. g. Petit vlcere. S.

  • Sores corosiues. Nomae, arum. foem. gen. Vlceres corrosifs. S.

    Hoate burning sores. Carbuncularia vlcera. Vl­ceres enflambez. S.

  • Sore about the circle of the eies. Caolma, atis. n. g.

    The inflamation of a sore. Inflammatio vlceris. Aestus vlceris. L'inflammation de vlcere. S.

    Whiche hath any sore in his mouthe. Stomati­cus. Qui ha quelque vlcere en la bouche. S.

  • Sore charge, or thing harde to be achieued. Dura prouincia. Terent.
  • Sore harde to be cured. Cacoethes. Plin.
  • Sore in the fondement. Ficus, ci. m. g. Vn fic. S.
  • Sore full of matter, or running sore. Suppuratio, onis. Vomica, ae. f. ge. Apostume. Cal.
  • Sore in the nose. Polypus, pi. masc. gen. Poupe, ou poulpe. Cal.

    These thinges bringe the sores to the quicke fleshe. Haec redigunt ad viuum corpus vlcera. Ces choses reduissent les vlceres à chair viue. S.

  • Sore lyke a hony combe. Caeris.
  • Sore or a cruell battayle, where nether party wyll yelde. Pertinax bellum.
  • Sore, or scabbed to make, or fyll full of sores. Vl­cero, as. Vlcerer. S.
  • Sore without pitie, or cruell. Austerus, a, um. Au­stere. Cal.
  • Sorell, herbe. Lapathum acutum, Oxylapathon, Oxalis, Rumex acutꝰ. Pareille, herbe aux teigneux.
  • Sorel du boys. Oxys, Trifolium acetosum, Oxy­triphillon, Panis cuculi, Alleluya. Pain a coquu. H
  • Sory, or sorowefull. Dolens, tis. Moestus, a, um. Dolent. S.
  • Sorye, or heauy to be. Cōmoereo, es. Doleo, es. Ac­cipere dolorem, Capere dolorem ex aliquo. Estre dolent. S.

    To be sory to haue cōmitted or done any thing. Pigeo, es. Estre dolent d'auoir faict quelque chose. S.

  • Sory to make. Solicito, tas. Dolorem afferre. Por­ter doleur à quelqu'vn. S.
  • Sorow. Aegritudo, inis. Angor, oris. Dolor, ris. Moeror, oris. Moestitia, ae. Tristitia, ae. Acerbitas, atis. f. g. Tristesse, doleur. S.

    Very great sorowe. Summus dolor. Tresgrande doleur. S.

  • Sorowe whiche one taketh for the death of his frende. Luctus, us. m. g. Doleur qu'on ha de la mort de son ami. S.
  • Sorowe taken for iuste, and reasonable cause. Of­ficiosus dolor. Doleur qu'on prend pour iuste & rai­sonable cause. S.

    To keepe secrete his sorowe. Continere tacitū dolorem. Celer sa doleur. S.

    To dissemble his sorowe. Vultu dolorem animi tegere. Dissimuler sa doleur. S.

    To leaue of his sorowe, and heauines. Ponere dolorem. Delaisser sa doleur & tristesse. S.

    To feele no sorowe. Carere sensu doloris. Ne sen­tir autune doleur. S.

    My sorowe cesseth not. Dolor me non deficit. Ma doleur ne cesse point. S.

    Great sorowe is come to the citie. Coepit luctus ciuitatem. Grand dueil est aduenu à la ville. S.

  • Sorowe causing. Dolorificus, a, um. Quod dolorē facit. Cal.
  • Sorowe come to you. Vae, Vaeh, Mart.
  • Sorowefull. Aeger, ra, rum. Dolens, tis. Luctuo­sus, a, um. Moestus, a, ū. Tristis, e. Dolent. Vt supra.

    A sorowefull, or lamentable song. Cantus flebi­lis. Chant de dueil. S.

  • Sorowfull to be. Aegresco, scis. Moereo, es, stus sum. Estre dolent. S.
  • Sorowfull to make. Moero, as. Nebr. Vide supra.

    Great sorowyng. Planctus, us. m. g. Grand duell.

  • Sorte, and maner. Qualitas, atis. foem. gen. Sorte & maniere. S.

    What sorte of men shalbe there? Cuiusmodi ho­mines illic erunt? Qu'elle sorte de gens seront la? S.

    All of one sorte. Vniusmodi, Exemplo vno. Tout d'vne sorte. S.

    Fishes of an other sorte. Alterius notae pisces. Poissons d'autre sorte. S.

    Men of euery sorte. Omne genus, & cuiusque modi homines. Hommes de toutes sortes. S.

    Of suche sorte. Huiusmodi. om. ge. De ceste sorte. S

  • Southe, or trouthe. Veritas, tis. Verité. S.
  • Sotherne, or of the south part. Australis, e. om. ge. De midi. S.
  • Sothernwoode. Abrotanum mas. Auronne, Bro­tonne. Pin.
  • Sothsaye, or tell by diuination any thing. Auguro, as. Auguror, aris. Auspico, as. Diuino, as. Omi­nor, aris. Vaticinor, aris. Auspicor, aris. Cōiectu­ram facere, Praesagio, is. Praesumere animo, Cō ­iecto, as. Hariolor, aris. Deuiner quelque chose. S.
  • Sothsayer. Diuinus, Mantis, Aruspex, cis. Augur, ris. Fatidicus, Fatiloquus, Hariolus, Praesagus, Vates, tis. com. g. Diuin ou deuin. S.

    A woman sothsayer. Vates, tis. Haruspica, ae. f. g. Deuineresse. S.

    A booke appertayning to sothsayers. Liber va­ticinus, siue vaticinius. Liure appartenant a deuins. S

  • Sothsayer by palmestrie. Chiromantes, ae. m. ge. Chiromantien. S.
  • Sothsaying. Augurium, ij. Auruspicium, ij. Praesa­gium, ij. Praesagatio, Vaticinatio, Vaticinium. Coniectatio, onis. Diuinatio, onis. Praediuina­tio, Hariolatio, onis. f. g. Deuinement. S.
  • Sothsaying. Hariolans, tis. om. ge. Deuinant. S.

    The art of sothsaying. Haruspicina, ae. foem. gen. L'art de deuiner. S.

  • Sothsaying by palmestrie. Chiromantia, ae. foe. ge. Chiromantie. S.

    A soueraigne and excellente remedye againste [Page] the biting or stinging of serpentes. Ad serpentis ictus, vel contra serpentium morsus praecipuum remedium, vel eximium, vel supremū. Souuerain remede & excellent contre la morsure des serpens. S.

  • Soueraignitie. Principatus, us. m. g. La souueraineté.

    The soueraignitie of the principalitie of the Empire retourneth vnto you. Redit ad te sum­ma imperij. La souueraineté de la principaulté de l' empire retourne à toy. S.

  • Sowe with a nedle. Suo, is. Insuo, is. Coudre. S.

    To sowe one to an other. Assuere, Cōsuere. Cou­dre l'vn à l'autre. S.

    To sowe any thing abroade among the people. Peruulgare, Vulgare, Diuulgare, Ferre palám. Semer quelque chose parmi le peuple. S.

    To sowe corne, or seede. Deponere semina, Sere­re, Deserere, Obserere, Spargere semen, Semen solo ingerere, Sementem facere, Seminare, Sa­tiones facere, Committere semen solo, Dare se­mina humo, Iactare semen, Mandare semina ter­rae, Proseminare. Semer. S.

  • Sowe againe which is seame rent. Resuo, is. Re­couldre. S.
  • Sowe about, here and there. Differere, Dissemi­nare. Semer ca & la. S.

    To sowe, or plante forthwith. Subserere. Semer, ou planter incontinent apres. S.

    To sowe before. Praeserere. Semer deuant. S.

    To sowe, or plante all about. Circumserere. Semer ou planter tout entour. S.

  • Sowe corne againe. Resero, is, rui. Resemer. Cal.

    To sowe betwixt twoo. Interserere. Semer entre deux. S.

    To sowe among trees. Inserere frumentum ar­boribus. Semer entre les arbres. S.

    To sow throughout. Disseminare. Semer par tout

  • Sow discordes, lies, and sclaunders. Sycophan­tor, aris. Sycophantisso, as.*
  • Sow or plant. Obsero, is. Semer ou planter. S.
  • Sowe, and scattre money among y e people. Stipi­tem spargere. Semer & iecter argent parmi le peuple
  • Sowe throwgh with the nedle. Transsuo, is. En cousant percer tout oultre. Cal.
  • Sow to, or vpon an other, to piece. Assuo, is. Coudre a, ou sus vn autre, Rapetacer. S.
  • Sowe vnder, or beneath. Subsuo, is. Coudre par le bas. Cal.
  • Sowce, or trippes. Omasa, orum. Omasum conci­sum. Des tripes.
  • Sowce seller, or trype man. Oxyporopola, Oma­sarius, Allantopola, ae. m. g. Tripier. S.
  • Sowce wyfe, or trype wyfe. Omasaria, Allantopo­lis, dis. f. g. Tripiere. S.
  • Sowcerie, or place where trypes are solde. Allan­topolium, lij. Thermopolium, lij. n. g. La triperie.
  • Sowdre. Ferrumen, inis. Plumbatura, ae. foem. gen. Souldure. S.
  • Sowdre for golde. Chrisocolla, Santerna, ae. foe. g. Souldure d'or. H.
  • Sowdre together. Ferrumino, as. Plūbo, as. Soulder
  • Sowdring. Plumbatio, onis. f. g.
  • Sowe. Sus, is. Porca, ae. foe. ge. Truye. H. Porcella, ae. Suilla, ae.* Sucula, ae. f. g. Petite truye, Truyette. S. Suillus, a, um. Suinus, a, um. Of a sowe. De truye.

    A sicke, or diseased sowe. Sus inualida. Truye qui n'est pas saine. S.

    Akornes make a sowe very fatte. Grauissimam suem facit glans querna. Le glande de chesne fait deuenir la truye fort pesante de graissé. S.

  • Sowe bigge with pigges, or greate with farrowe. Praegnans sus, Scrofa, ae. f. g. Truye. H.
  • Sowe great and fatte. Diffusa sus. Truye grosse. S.
  • Sowe lyke. Suatim. En facon de truye. Cal.
  • Sowe pigge. Sucula, ae. f. g. Petite truye. S.
  • Sowen. Satiuus, a, um. Satus, a, um. Semé. Cal.

    Good to be sowen. Sementicus, a, um. Bon à semer

    To be sowen abroade, and diuulgated among the people. Emanare in vulgus. Estre semé & di­uulgué par mi le peuple. S.

    Who hath sowen these woordes abroade? Vn­de hoc natum? Qui à semé ces parolles. S.

    A fielde or lande sowen euery yeare. Restibilis ager. Vne terre qu'on seme touts les ans. S.

  • Sowen as a scame is. Sutus, a, um. Sutilis, e. om. g. Cousu. S.
  • Sower, or sharpe. Acidus, a, um. Sur, ou tirant sur l'aigre. S.

    Somewhat sower, or sharpe. Acidulus, a, um. Suret, aucunement sur. S.

  • Sower, or sharpe fruites. Acidi fructus. Fruicts ai­grets. S.

    To waxe sower, or tarte. Acescere, Coarescere. S'aigrir. S.

    To be very sower. Peracescere. Estre fort aigre. S.

    To make sower, or tarte. Acorem facere. Faire Aigre. S.

  • Sowerly, or sharpely. Acriter, Acerrimè, Acerbè. Aigremement. S.
  • Sowernes, or tartenes. Acritudo, inis. Acor, oris. Acrimonia, ae. foe. ge. Aigreur. S.
  • Sower of corne, or seedes. Sator, oris. Seminator, oris. m. g. Semeur. S.
  • Sower of discorde, lyes, and sclaunders. Syco­phanta. ae.*
  • Sower of seames. Sutor, ris. m. g. Couseur. Pals.
  • Sowyng of a seame. Sutura, ae. foe. ge. Coustare. S.
  • Sowyng of corne. Satio, onis. Seminatio, Satus, tus. m. g. Semaille, Semoison. S.
  • Sowing of vetches. Viciarium, rij. n. g. Colum.
  • Soule. Anima, ae. f. g. Ame. S.
  • Soules of the dead. Manes, ium. mas. ge. Ames des trespasses. S.

    The soules in hell. Vmbrae infernae. Les ames estans es enfers. S.

  • Sounde. Sonitus, us. Sonus, ni. m. g. Son. S.

    A great sounde. Sonor, oris. m. g. Vn fort son. S.

    The sounde of the feete. Crepidus pedum. Le son des pieds. S.

    A ratling sounde. Fragor, oris. mas. gen. Vn son esclattant. S.

    [Page]The sounde of a trompette. Clangor, oris. m. g. Son de trompet. S.

    Whiche geueth diuers soundes. Multisonus, a, um. Qui rend diuers sons. S.

  • Sounde. Sono, as. Sono, is. Recino, is. Sonner. S.

    To make a sounde. Crepare, Increpare, Edere sonos, Sonum reddere, vel sonitum. Faire son. S.

  • Sounde againe. Assono, as. Reboo, as. Resono, as. Resonner. S.
  • Sounde alofte. Detono, as. Faire vn son haultain. S.
  • Sounde greate, or make a greate noyse. Tono, nas. Plin.

    To sounde a trompette. Clango, is. Sonner de la trompet. S.

    To ringe, and make a cleare sounde. Tinnio, is. Tinter, & sonner cler. S.

  • Sounde iarringly. Strideo, es. Strido, is.*

    To sounde diuersly. Discrepare. Sōner diuersemēt.

    To goe about to heare the sounde. Captare so­nitum. Tascher d'ouir le son. S.

  • Sounde made with the lippes or mouth, when the cheekes are blowen. Stlopus, pi. m. g. Le son q [...]'on rend quand on enfle les ioues.
  • Sounde of strokes. Coctalus, li.* Crepitus plaga­rum. Le son des coups. S.

    To make a string to sounde. Elicere sonū ner­uorum. Faire sonner vne corde. S.

  • Sounde of the lashe of a whippe, or such like. Tax, neut. ge. Le son d'vn coup de fouet. S.

    A good and pleasaunt sounde. Vocalitas, atis. f. g. Bon et plaisant son. S.

  • Sounde of a voyce resounding. Echo, us. f. g. Echo.

    A little sounde, or noyse. Murmurillum, li. neu. g. Petit bruit.

  • Sounde often. Sonito, as. Sonner souuent. Cal.

    To make a great sounde. Persono, as. Faire grand son. S.

  • Sounde, or to proclaime battayle. Clarigo, as. De­noncer la guerre. S.
  • Sounde ill, or to disagree. Absono, as. Dissono, as. Male sono, as. Desaccorder. Cal.
  • Sounde, salfe or whole. Incolumis; e. Saluus, a, um. Sanus, a, um. Integer, a, ū. Valens, tis. om. g. Sain.

    I am very gladde that thou art come salfe and sounde. Te saluum venisse vehementer gaudeo. Ie suis fort ioyeux que tu es venu sain & sauue. S.

  • Sounde, or whole. Solidus, a, um. Solide. S.

    Whiche is of a sounde, and settled mynde, or witte. Compos animi, vel mentis. Qui est de sens rassis. S.

    To keepe sounde and salfe. Sospitare. Garder sain, & sauue. S.

  • Sounde, or in a good point to be. Valeo, es. Vales­co, scis. Estre sain & en bon poinct. S.
  • Sounde, salfe, or perfect to make that whiche was at pointe of death. Superstito, as.
  • Sounde, salfe, or perfecte to waxe. Valesco, scis. Consanesco, cis. Deuenir sain. S.
  • Sounding. Sonans, tis. om. ge. Sonnant. S.
  • Sounding brasse. Tinnula aera. Areins sonnant. S.
  • Sounding great, lowde, or shill. Sonorus, a, um. Sonnoreux. S.
  • Sounding iarringly lyke an ill pype, or drawen rope. Stridens, tis.
  • Soūding ill. Absonus, a, ū. Qui ne sonne pas bien. Cal.
  • Sounding lyke waues. Vndisonus, a, um. Virg.
  • Sounding of instrumētes. Incentio, onis. f. g. Gel.
  • Sounding sharpely as mettall dothe, when it is beaten, or stricken. Tinnulus, a, um. Tintant & resonnant. S.
  • Soundynge swetelye. Dulcisonus, a, um. Suauiter sonans. Cal.
  • Soundly. Sane. Horat.
  • Soundnes, or salfenes. Sanitas, atis. foemin. gen. Santé. S.
  • Soure. Acidus, a, um. hîc Acer, haec Acris, hoc A­cre. Acerbus, a, um. Acetosus, a, um. Austerus, a, um. Sur. S. Subacidus, a, um. Subacidulus, a, um. Acedulus, a, um. Somewhat sowre, halfe, or a little sower. Aigret. S.
  • Soure body, alwayes vnpleasaunt, Tetricus, a, ū. Aspre. S.
  • Soure countenaunced men, whiche neuer laughe. Tricones, num. m. g. Iul. Capitol.
  • Soure drinke. Subacidus potus.
  • Soure drinke, whiche for age stinketh. Rancidus potus.
  • Soure milke. Oxygalum, li. Oxygala, lae. foem. ge. Laict aigre. S.

    A soure mā. Austerus, Acer, Seuerus. Hōme aspre.

  • Soure, or grimme. Toruus, a, um. Affreux. S.
  • Souredocke. Vide Sorell.
  • Soure peare. Acidulum, li. n. g.
  • Soure to be. Aceo, es. Estre aigré. S.
  • Soure to be of countenaunce. Superbio, is.
  • Soure to make. Acerbo, as.* Acorem facere. Faire aigrir. S.
  • Soure to waxe. Acesco, scis. Coacesco, is. S'aigrir. S.
  • Sourely. Acriter, Acerbe, Acerrime. Aigrement. S.
  • Sourely, or grymmely. Torue. Affreusement. S.

    To behold, or looke vpon sourely, or grimmely. Intueri toruo vultu, vel fero, aut truci. Regarder aucun affreusement. S.

  • Sourenes. Acerbitas, Acetositas, Acor, ris. Acri­tas, Acritudo, nis. foem. ge- Aigreur. S.
  • Sourene [...], or grimmnes. Toruitas, atis. foe. gener. Affreuseté. S.
  • Sownyng. Defectio, onis. Deliquium, ij. neut. ge. Pasmoison. S.
  • Sowrge of water out of a springe. Scatebra, ae. foe gen. Source. S.
  • Sowte, or blacke drosse, that cleaueth to pot sides, or panne sides, called potten. Spondiū, ij. n. g.*
  • Sowter, or cobler. Sutor veteramentarius, Cerdo, Suppactor, oris. m. gen. Sauetier. S.
  • Sowters blatche. Sutorium atramentum, Coria­rium. Vitriol ou couperouse. S.
  • Sowters shoppe. Sutrina, ae. Taberna sutrina. Vide Shoemaker.
  • Sowtherne. Meridianus, a, um. Meridionalis, le. [Page] Australis, le. Austrinus, a, um. Meridional. S.
  • Sowtherne woode an herbe. Abrotonum mas. Au­ronne, Brotonne. Pin.
  • South pole, or south parte of the firmament. An­tarcticus polus, Polus australis. Le pol antarctique.
  • Sowthistle. Cicerbita, Leporis palatum, Sonchus, Lactucella, ae. f. g. Laiterō, laittesson, palais au lieure.
  • Southwest wynde. Africus, ci. Libs, Libonotus, ti. m. ge. Snouest. H.
  • South wynde. Auster, tri. Notus, ti. m. g. Vent d'au­ton, vent de midi, vent morin, austre. S.
S. ANTE. P.
  • SPace. Spatium, ij. Tractus, us. m. g. Espace. S.

    All space and distaunce. Interuallum, li. Interstitium, tij. n. g. Toute espace & distance, interualle. S.

  • Space or tyme, or place whiche is betwene twoo. Intercapedo, inis. foe. ge. Espace de temps, ou de lieu qui est entre deux. S.

    The space whiche is lefte betwene the rowes. Interordinium, nij. n. ge. L'espace qu'on laisse entre les rangées. Cal.

  • Space betwene games and recreations. Diludia, orum. n. g. Horac.

    A long space of heauen and earthe. Clima, tis. Plaga. ae. f. g. Vne longue espace du ciel, & de la terre.

  • Space betwene pyllers. Intercolumnium, nij. n. g. L' espace qui est entre deux columnes. Cal.
  • Space betwene the browes. Glabella, ae. Glabra, ae. f. g. Espace entre les sorcils. Cal.
  • Space or tyme betwene the olde Moone and the newe. Interlunium, ij. n. g. Le temps d'entre la vieille & nouuelle lune. Cal.
  • Space betwene the shoulders. Interscapilium, ij. n. ge. L'entredeux des espaules. Cal.
  • Space of tyme. Momentum, ti. n. g. Espace de temps.
  • Space of a thousand passes. Milliarium, rij. n. ge. L'espace de mille pas.

    The space of lyfe. Curriculum vitae. L' espace de la vie. S.

    A long space of tyme. Longum interuallum. Lon­gue espace de temps. S.

  • Space of foure dayes. Quatriduum, i. n. g. L'espace de quatre iours. Cal.
  • Space of grounde, conteining twelue furlonges. Dolchus, chi. m. g. Suidas.
  • Space of grounde conteining .lx. furlonges, which is seuen myles and a halfe. Scornus, ni.*
  • Space of twoo dayes. Biduum, i. n. gen. L'espace de deux iours. Cal.

    Space betwene the knottes. Internodium, dij. neut. gen. L'entredeux des neuds. S.

  • Space betwene the rafters. Intertignium, ij. n. ge. L'entredeux des cheurons. S.
  • Space betwene the veynes in the earth. Interue­nium, nij. n. g. L'entredeux des veines. S.

    The space betwene the thightes. Interfemineū, nei. n. g. L'entredeux des cuisses. S.

    The space betwene walles. Andron, onos. m. g. Vn entrédeux de murailles. S.

  • Space of two yeares. Biennium, ij. neut. gen. L' e­space de deux ans. Cal.
  • Space of three dayes. Triduum, dui. neut. g. L'space de trois iours. Cal.
  • Space of three yeares. Triennium, Trieteris, dis. f. ge. L'espace de trois ans. Cal.
  • Space of foure yeares. Quadriennium, ij. neut. ge. Espace de quatre ans. Cal.
  • Space of fiue yeares. Lustrum, tri. Quiquennium, nij. n. g. Espace de cinq ans. Cal. et Lustralis, e. Ang. Any thing done in that space, or pertaining to that space.
  • Space of an hundred yeares. Seculum, Seclum, cli. n. g. L'espace de cent ans. Cal.
  • Space or distāce betwene the earth & the Moone. Tonus, ni. m. g. Spatium interiectum inter terrā & lunam. Cal.
  • Spacious, large, or wyde. Spatiosus, a, ū. Spatieus.
  • Spade. Ligo, onis. Pala, ae. f. g. Hoyau. S.
  • Spayne. Hispania, ae. Iberia, ae. f. ge. Espaigne. S.
  • Spangled, pouldred, or dressed with spangles. Clauatus, a, um.*
  • Spanyardes. Ibres, Iberi. Les espaignols. Pals.
  • Spaniell. Canis auiarius campestris. Espaignol. S.

    A water spanyell. Canis villosus. Vn barbet. H.

  • Spanyshe, or of Spayne. Hispanus, a, um. Hispa­niensis, se. om. ge. D'espaigne. Pals.
  • Spanyshe cloake, or a cape. Ricinum, ni. Riciniū, ij. Pallium Hispanicum. Cappe Spagnole. S.
  • Spanne, a measure from the thombes ende to the toppe of the little finger. Dodrans, tis. Spi­thama, ae. f. g. Espaume. Pals.
  • Spare. Reparco, cis. Adhibere parsimoniam, Par­co, cis. Comparco, cis. Espargner. S

    To spare coste. Parcere impensae. Espargner la dispense. S.

    To spare no persone. Nemini parcere. Ne espar­gner personne. S.

    To spare his laboure. Operae parcere. Espargner sa peine. S.

    To spare his lyfe. Vitae parcere. Espargner sa vie.

    They wyll not spare labour, or payne. Non parcetur labori. On ne respargnera point la peine. S.

  • Spare horse, or whiche carieth no persone. Equus vacuus. Qui n'ha personne sur soy. S.
  • Spare, or forbeare one. Temperare alicui. Respar­gner aucun. S.
  • Sparhauke. Accipiter fringillarius, Nisus, si. mas. gen. Esprenier. H.
  • Sparing. Parcitas, atis. Parsimonia, ae. f. g. Espargne.
  • Sparyng of any thing, as tyme, money, laboure, & suche others. Compendium, dij. n. g. Espargne de quelque chose que ce soit, comme de temps, d'argent, de peine & autres. S. & Compendiosus, a, um. Of sparing, or sauing. De respargne. S.

    A sparing, neare, or warye man. Parcus, a, um. Respargnant. S.

  • Sparingly, or with sauing. Parce. Auec respargne. S.
  • [Page] Sparke of fyre. Fauilla, ae. Igniculus, li. Scintilla, ae. foem. ge. Estincelle. S.
  • Sparkes whiche flie from burning iron. Strictu­rae, arum. f. g. Estincelles qui sortent d'vn fer chauld. S.

    To sparkle. Scintillo, as. Estinceler. S.

    To sparkle, or scattre here and there. Dissipa­re, Dispergo, is. Espardre ca & la. S.

  • Sparkled, or scattered. Sparsus, a, um. Dispersus, a, um. Espars. S.
  • Sparkling. Scintillatio, onis. foe. ge. Estincellement.
  • Sparkling of the eyes. Flagrantia oculorū. Estin­cellement d'yeulx. S.
  • Sparkling, or scattering, Dispertio, onis. foe. gen. Espardement. S.
  • Sparre or a rafter. Tignus, ni. Tignum, ni. Capre­olus, li. m. g. Vn cheuron. S.
  • Sparrowe. Passer, ris. masc. gen. Passereau. H. Pas­serculus, li. diminut. Angl. A litle sparrowe. Pe­tit passere au.

    The sparrowes chirpe. Pipilant passeres. Les pas­sereaux crient. S.

  • Spawne, or frye of fyshe. Ouum piscis. L' oeuff du poisson. S.
  • Speache. Logos, Loquela, ae. Sermo, nis. Oratio, onis. f. g. Langage. S.

    The common, and vulgare speache. Proleta­rius, vel plebeius sermo. Vn langage commun & vulgaire. S.

  • Speache delectable. Venustas, tis. f. g. Terent.

    Fine, and pleasant speache. Suauiloquentia, ae. f. g. Beau ou doulx parler. S.

  • Speache being curious & shorte. Micrologia, ae. f. g.

    Rygorouse speache. Asperitas orationis. Rigou­reux parler. S.

  • Speache naturall or mother tongue, as Englyshe is propre to vs, Frenche to a Frenche man. Genuinus sermo, Lingua materna, Lingua ver­nacula. La langue maternelle. S.
  • Speache, or oratiō mouing to ioye, or pitie. Flexa­mina oratio. Cic.

    Proude, or lofty speache. Superbiloquentia, ae. f. gen. Vn fier parler. S.

    Courteous, or gentle speache. Blandiloquentia, ae. foe. ge. Vn parler gratieux. S.

  • Speache, or tale commonly vsed, or tolde. Cantile­na, ae. f. ge. Cic.

    Briefe and short speache. Breuiloquentia, ae. f. g. Brief & court parler. S.

  • Speache pleasaunt. Eloquium, ij. n. g. Plaut.
  • Speache superfluous, and tedious. Battologia, ae. foem. gen.
  • Speachefull, or whiche speaketh muche. Multilo­quus, a, um. Qui parle beaucoup. Cal.
  • Speciall. Praecipuus, a, um. Specialis, e. Peculiaris, re. om. ge. Special. S.
  • Specially. Peculiariter Praecipue, Praesertim, Spe­ciatim, Priuatim, Specialiter. Specialement. S.
  • Specifie. Designo, as. Specifier. S.

    To specifie, and declare by name. Praecidere. Bud. Specifier & nomméement declarer. S.

    Without specifying, ether persone or time. Sine designatione personarum & temporum. Sans spe­cifier ne les personn [...]s ne le temp [...]. S.

  • Spectable, or worthy to be seene. Spectabilis, le. om. ge. Digne d'estre regardé. Cal.
  • Spectacle, or thing to be loked on, or seene. Specta­culum, li. n. g. Spectacle. S.

    A sorowefull spectacle. Miserum spectaculum. Spectacle triste. S.

    A paire of spectacles. Specillum, li. Ocularium specillum, Conspicilium, lij. n. g. Lunettes. H.

  • Spede, or haste. Festinatio, onis. Properatio, onis. foe. ge. Haste. S.

    To make speede, or haste. Accelerare gradum, Approperare, Celeritatem adhibere, Festinare, Moras rumpere, Moram remouere, Properare, Praecipitare, Ruere, Trepidare, Viam corripere. Se haster d'aller. S.

    Make speede. Moue abs te moram. Haste toy. H.

    He makes speede to go to the citie. Festinat ad vrbem. Il se haste d'aller à la ville. S.

    To make speede to meete with some body. Co­nari alicui obuiam. Se haster d'aller deuant de quel­qu'vn. S.

  • Speedy, or quicke. Trepidus, a, um. Praeceps, tis. Festinus, a, um. Hastif & soubdain. S.

    Very speedy and quicke. Praeproperus, a. ū. Fort hastif & soubdain. S.

    Which maketh speede. Festinās, tis. Properans, tis. om. ge. Qui se haste. S.

    Maister God spede you. Here salue. Terent.

  • Spedily, or with all haste. Cursim, Festinanter, Properè, Curriculò, In praeceps, Maturè, Prope­ranter, Quantum potest, Trepidé. Hastiuement. S.
  • Spedily to doo a thing. Satago, is. Terent.
  • Spedines, or hastines. Accelératio, onis. Festina­tio, onis. Properantia, ae. Rapiditas, tis. foem. ge. Hastiueté. S.
  • Speake. Edere verba, Exequi sermonem, Loquor, eris. Sermocinor, aris. Fari, Fabulor, aris. Cre­po, as. Verba facere, Mittere vocem, Voces face­re. Parler. S.
  • Speake abroade. Profari. Vlpian.
  • Speake against, or contrary. Obloquor, eris. Cō ­tradicere, Murmurare, Obmurmurare, Obsiste­re, Obstrigillare, Repugnare, Refragari, Recla­mare, Occinere. Contredire. S.
  • Speake all languages. Scire omnes linguas. Par­ler tous langages. S.

    To speake very proprely, and elegantlye. Elo­quor, eris. Parler bien proprement, & elegamment. S.

    To speake softe, and through the teethe. Musso, as. Mussito, as. Parler bas & entre ses dens. S.

    To speake, or tell, that wee haue in our minde. Proloquor, eris. Dire ce que nous auons sur le cueur.

    To speake openly, or franckely, and before all the worlde. Profiteor, ris. Dire franchément, & de­nant tout le monde. S.

    To speake in any others tale. Interloquor, eris. Parler par mi le propos d'aucun.

  • [Page] Speake before. Praeloquor, eris. Praefari. Parler auant. Cal.

    To speake any thing briefly, and succintly. Suc­cincto ore loqui, Strictim loqui, Comprehensè loqui, Dicere pressè, Leuiter aliquid tangere, Leuiter trāsire aliquid, Modicè agere, Perstrin­gere rem aliquam, Praecisè dicere. Dire brieuemēt quelque chose. S.

  • Speake certainely, or precisely. Praecido, is. Budae.

    To speake spitefull, or iniurious woordes to any. Opprobro, as. Dire paroles iniurieux à quelqu' vn. Cal.

    To speake euyll & sclaunder any body. Allatra­re aliquem, De fama alicuius detrahere, Detra­here alicui, Insectari aliquem maledictis, Lace­rare optimū virum incesto ore, Maledicere ali­cui, Malè loqui alicui, Obloqui, Obtrectare lau­dibus alicuius, Premere aliquem, Sinistris ser­monibus carpere aliquem, Vellicare. Mesdire & detracter de quelqu'vn. S.

  • Speake colourably. Praetexo, is. Cic.

    To speake and entreate long of a matter, all to one pourpose, or end. Contextu longiore loqui. Parler & entretenir longuement tout d'vne suite. S.

  • Speake courtuously, and not rigoriously. Opta­tum loqui. Terent.
  • Speake doubtfullye. Perplexe loqui, Perplexor, aris. Parler ambiguement. S.
  • Speake eloquently. Oro, as. Rhetoricor, aris. Ore rotundo loqui, Lautè loqui, vel eleganter. Parler elegamment. S.

    To speake faire, or flatter one. Blandiri, Leno­cinari. Blan dir à aucun. S.

  • Speake faste, quicke, or thicke. Solutim loqui.

    To speake quicke, and at all aduenture. Effu­tio, is. Parler legierement, & a la volée. S.

  • Speake firste. Praeloquor, eris. Parler le premier. S.
  • Speake generally, or of all. In plenū dicere. Plin.
  • Speake latin well. Commodè latinè dicere. Lati­nè scire. Parler bien latin. S.
  • Speake in vayne. Surdo canere.
  • Speake lewdely, or euill of one. Obloquor, eris. Mesdire d'aucun. S.
  • Speake lyke a man. Vocem humanam reddere. Parler comme vn homme. S.
  • Speake measurably, or in measure Circumscripte dicere. Cic.
  • Speake merely, or indisporte. Iocor, aris. Vide Ieste.
  • Speake no woorde, or to holde ones peace. Segre­gare sermonem, Taceo, es. Se taire, ne dire mot. S.
  • Speake nowe a woorde, and then an other. Caesim dicere. Cic.
  • Speake often. Loquitor, aris. Plaut.
  • Speake one thing, and thinke an other. Aliud sen­tire aliud loqui, Aliud in ore promptum, Aliud in pectore clausum habere. Sal.
  • Speake ordinatly. Verba struere. Cic.
  • Speake our fantasie, or conceit, or as wee thinke, or to speake that lies on our stomake. Prolo­quor, eris. Depromere pectore consilia, Stoma­chum detegere. Dire ce que nous auons sur le ceur. S.
  • Speake out. Eloquor, eris. Parler en hault.
  • Speake playnely. Eloquor, eris. Parler clerement.
  • Speake railingly. Contumelias dicere. Cic.
  • Speake reason, and ryght. Ius dicere. Dire droit. S.
  • Speake slaunderously. Contumelior, aris. Contu­melias dicere. Vide Sclaūder.
  • Speake sharply, or shrewdely. Argutor, aris. Plaut.
  • Speake small. Deducere vocem. Pom.

    To speake softe. Mutio, is. Parcere voci, Sub­missa voce loqui. Parler bas.

    To speake very softe. Voce suppressa dicere, Parler fort bas. S.

    Thou speakest well and as a friende. Bene at (que) amicè dicis. Tu parle [...] bien & en ami. S.

    To speake merily. Alludo, is. Plin.

  • Speake the laste woorde at the point of death. Ex­halare diuerbia fatalia.
  • Speake to faste or hastely. Propero, as. Terent.
  • Speake together. Colloquor, eris. Parler ensemble.
  • Speake trouth. Veridico, cis. Veriloquor, eris.* dicere verum. Hor.
  • Speake vnto any. Alloquor, eris. Cōpello, as. Par­ler à quelqu'vn. Cal.
  • Speake with muche difficultie. Traulizo, as. Neb.
  • Speake with one. Conuenio, is. Parler à aucun. S.
  • Speaker. Loquutor, oris. m. g. Parleur. S.

    A faire speaker. Verborum opifex. Vn beau Parleur. S.

  • Speaker in y e parliament. Demiurgus, gi. m. g. Liu
  • Speaker in the teethe. Dentiloquus, a, um. Plaut.
  • Speaker of twoo sundrie languages. Bilinguis.
  • Speaker of three sundry languages. Trilinguis.
  • Speaker of trouthe, or he that telleth trouthe, or a true tale. Veridicus, Veriloquax. Qui dit verité.
  • Speaker or babbler full of woordes. Verbosus, a, um. Linguax, cis. om. ge. Grand parleur. S.
  • Speaking. Locutio, onis. f. g. Le parler. S.
  • Speaking eloquently, or in pleasaunt maner. Elo­cutio, Eloquium, ij. n. g. Plaut.
  • Speaking despitefully, rebukefully, or reproche­fully. Opprobratio, onis. foe. ge. Gell.
  • Speaking false, or fourme of false speaking. Sole­cismus, mi. m. g.
  • Speaking much, or bablinge. Verbositas, tis. f. ge.
  • Speaking gently. Blandiloquentia, Blandiloquiū, ij, n. g. Parler gratieux. S.
  • Speakīg in a harmonie, nūbre, or ryming. Rhyth­mus. mi. m. g. Quint.
  • Speaking, or shewyng forthe. Prolatio, onis. foe. g.
  • Speaking openly. Prolatio, onis. f. g. Prolation. S.
  • Speaking swetely, or that speaketh swetely. Dul­ciloquus, a, um. Qui suauiter loquitur.
  • Speaking together. Colloquium. ij, Colloquutio, onis. foe. ge. Parlement ensemble. S.
  • Speaking where the sentence maye be taken dou­ble, or twoo maner of wayes. Amphibologia, ae. f. g. vt Vidi statuam auream hastam tenētem.
  • Speaking vnto an other. Allocutio, onis. foem. ge.
  • [Page] Speaking with an other. Allocutio, onis. foe. gen. Le parler auec vn autre. S.
  • Speare. Framea, ae. Hasta, ae. Lancea, ae. Sarissa, ae. foem. gen. Vne lance.
  • Speare called a frēche speare, or iauelin. Materis.
  • Speare head. Cuspis, dis. foe. ge. Spiculum, li. n. ge. Le fer d'vne lance. S.
  • Speareman. Hastatus, Hastifer, Lancifer, Lācea­rius, Doryphorus, ri. m. g. Qui porte vne lance. S.
  • Speare wounded, or pearced with a speare. Lan­ceatus, a, um. Percé d'vne lance. S. & Lanceatus, a, um. Whiche vseth a speare, pyke, or iauelin. Qui vse de lance, pique, ou iaueline. S.
  • Spell as children doo when they learne to reade. Ordinare syllabarum literas, Coagmentare syl­labas. Espeler. S.
  • Spence, butterie, or place to keepe victuales in. Promptuarium, rij. Cella penaria, Promptuarìa cella, Armarium, rij. n. g. Despense, Gardemanger. H
  • Spende. Consumo, is. Impendo, is. Produco, is. Su­mo, is. Dispendo, is. Erogo, as. Impensam facere, vel ponere. Despendre. S.
  • Spende, and to eate vp an others goodes. Come­dere bona alicuius, Argentum alicuius cōficere, Exedere aliquem. Despendre & manger le bien d' autruy. S.

    To spende, disperse, waste, and consume his goodes, or his patrimonie. Argentū absumere, Rem conficere, vel cōfringere, aut corrumpere, Diuexare, Funditare, Lacerare, Oblimare, Pa­trimonium cōficere, uel effundere, Patrias opes haurire, Dilapidare. Despendre, dissiper, gaster & consumer ses biens ou son patrimoine. S.

  • Spende laboure. Exhaurire labores. Plin. Iun.
  • Spende lyfe for the defence of his countrey. Pro­fundere vitam pro patria. Cic.
  • Spende muche, or to make greate coste. Sumptum admittere, Magnos sumptus facere, Ampliter sumptum facere. Faire grans despens. S.
  • Spende, or to consume. Absumo, is. Consumer. S.
  • Spende, or to waste that whiche is gayned. Quae­stum conterere. Despendre ce qu'on à gaigné. S.
  • Spende out of measure. Profundere. Despendre oul­tre mesure. S.
  • Spende licorously all that he hathe. Abligurio, is. Comessor, aris. Prodigo, is. Profundo, is. Obli­gurio, is. Cousumer & despendre tout par friandise. S.
  • Spende tyme in vayne▪ Lacerare diem, Tempus conterere frustra. Cic.
  • Spende all, or waster of his substaunce, an vn­thrifte. Barathro, nis. Gurges & vorago patri­monij, Decoctor, toris. Nepos, tis. Lurco, conis. Asotus, ti. Euersor, oris. Heluo, nis. Conturbator macelli, Popino, nis. Prodigus, a, ū. Prodigue. H.
  • Spenders of good in riot. Comessatores, rum.
  • Spente. Consumptus, a, ū. Sumptus, a, ū. Despendu. S
  • Sperage an herbe. Asparagus, gi. foe. ge. Asparge. S.
  • Sperage wylde. Corruda, ae. foe. g. Asparge sauuage.
  • Spettill, or spittill of the mouthe. Excrementum oris. Saliua. Saliue. H. & Sputum, ti. n. gen. Idem. Crachat. S. Vide Spitte.
  • Spewe, or to vomite. Reijcio, is. Vomo, is. Nauscā facere. Crapulam amouere. Vomir. S.
  • Spewe often. Vomito, as. Reuomere. Souuēt vomir.

    Desire, or a certaine luste to spewe. Stomachi redundatio, Nasea, ae. f. g. Faim de vomir. S.

  • Spewe out. Euomo, is. Vomir, desgorger. S.
  • Spewe poyson. Euomere virus. Cic.
  • Spewing. Vomitio, onis. Vomitus, us. Dissolutio stomachi, Reiectio, onis. Reiectus, tus. mas. gen. Vomissement. S.
  • Spewinges contrarie and hurtfull to y e eyes. Ini­micae oculis vomitiones. Vomissemens contraires & nuisans aux yeulx. S.
  • Spiall. Vide Spie.
  • Spices. Aroma, tis. Species, erum. f. g. Des espices. H.

    To spice meate. Cibum speciebus aspergere, vel cibo species aspergere. Espicer vne viande. S.

  • Spice almerie. Marthecium, ij. n. ge.*
  • Spice, or kynde. Genus, eris. Species, ei. foem. gen. Espece. Pals.
  • Spiced sauce, or pikle. Conditura. Vide Sauce.
  • Spicer, or a seller of spices. Aromatopola, ae. m. g. Aromatarius, rij. m. g. Especier. H.
  • Spicie, or sauering of spice. Aromaticus, a, um.
  • Spider. Aranea, ae. foe. g. Araneus, ei. m. g. Araigne. Araneolus, li. diminut. Angl. A little spider. & Araneosus, a, um. Like a spiders webbe. Resem­blant a la toile de l'araigne.
  • Spider, whiche taketh flyes in his lines. Araneus muscarius. Araignée qui prēd les mousches in ses filets
  • Spider whiche is hearie. Atocius, cij. Neb.
  • Spyder, whose stinge, or bit is venemous & daun­gerous. Phalangium, gij. n. g. Vne sorte d'araigne, de la quelle la morsure est venimeuse & dangereuse.
  • Spie, or a scoutwatche. Speculator, toris. mas. gen. Vne espie, ou vn espion. S.
  • Spier, or one that watcheth. Insidiosus, Conspecil­lo, nis. Insidiator, toris. m. g. Espieur. S.
  • Spye, and to watche. Facere insidias, Subsidere, Insidiari, Insidere, Obseruare, Dare insidias ali­cui, Moliri insidias. Tendere insidias, Speculari. Espier & guetter. S.
  • Spie afore. Praespeculor, aris.*
  • Spie tyme to doo pleasure, or displeasure. Surri­pere tempus, Aucupari tempus. Espier le temps. S.

    Let vs spie what they doo. Aucupemus ex insi­dijs clanculum quam rem gerant. Espions qu'est ce qu'ils font. S. Plaut.

  • Spying. Speculatus, tus. Insidiatio, onis. foem. gen. Espiement. S.
  • Spigot. Epistomium, ij. n. g. Robinet. S.
  • Spike lauender. Nardus Italica, siue Nardus mas. Aspic. Pin. Nardinus, a, um. Of spike.
  • Spikenarde celtike, or frenche spikenarde. Nar­dus Celtica, Spica Celtica.
  • Spikenard. Nardus Indica, Spica Nardi. Aspic d'outremer. H.
  • Spill, shede, or to poure out. Diffundere, Expan­dere, Spargere. Espandre. S. Vide Shede.
  • [Page] Spill, or to marre. Conspurcare, Deprauare, Di­sperdere, Deterere, Deturpare, Euastare, Foeda­re, Spurcare, Deuenustare, Violare. Gaster. S.
  • Spinache an herbe. Spinachia, ae. Spinacia, ae. Spi­naceum olus. Espinars ou espinoches. Pin.
  • Spindle. Fusus, si. Fusum, si. Fuseau. H.
  • Spinne, or to make threede, or yarne. Torquere fu­sos, Nere, Trahere pensa. Filer. S.
  • Spinner, or a maker of yarne. Lanipendia, Paul. Iurisc. Lanifica. Mart. Vne filoire. H. & Lanificus, ca, cum. That spinneth woll. Qui file de la laine. S
  • Spinning and weauing of woll, th'act or arte to spinne wolles, and to dresse and worke thē. La­nificium, cij. n. g. Laniciū, cij. n. ge. Filure & tissure de laine, l' faict ou l'art de filer laines de les accoustrer & en besongner. S.
  • Spinning and carding. Lana, & Tela. Terent.
  • Spinning whele. Rhombus, bi m. g. Rouet à filer. H.
  • Spirite. Animus, mi. Pneuma, tis. Spiritus, tus. m. g. Esperit, ou esprit. S. & Spiritualis, le. Spiritu­all. Spirituel. S.
  • Spirite and witte that a man hath of nature. In­genium, nij. neut. ge. L'esprit & entendement que l' homme ha de nature. S.

    Dull spirite, or witte. Retusum ingenium, He­bes ingenium. Vn lourd esprit. S.

    Liuely spirite voyde of sorowe or care. Liber omni cura animus, Omissus animus uel securus. Esprit sans aucun soulci. S.

    Euill spirite. Cacodaemō, nis. m. g. Esprit maling.

  • Spirite called a hegge or hobbegoblyn, which mē saye walketh in the night. Larua, ae. Lemur, ris. Esprit qu'on dit aller de nuict. Laruatus, a, ū. Ske­red, or feared with those spirites.
  • Spirites of the dead. Manes, nium. Vmbrae, arum. Les esprits des trepasses. S.
  • Spirites, or deuils. Manes, ium. Vt supra.
  • Spirituall. Spiritualis, e. Spirituel. S.
  • Spirituall benefice, or promotion. Sacerdotium, tij. n. g. Benefice. H.
  • Spirling, or a sprote. Apua, ae. foe. ge. Esplene. Pals.
  • Spirting out of small spittle. Pytisma, tis. n. g.
  • Spite, or dispite. Iracundia, ae. f. g. Stomachus, chi. m. ge. Despit. S.
  • Spite, or priuie and couered hatred. Simultas, ta­tis. foe. ge. Vne haine couuerte. S.
  • Spite, or a reproche, or contumely. Contumelia, ae. foe. ge. Contumelie. S.
  • Spite of my teethe, whether I wyll or no. Ingra­tis, Ingratus. Maulgré que i'en aye. S.

    In spite of their teethes. Velint nolint. Maulgré eulx. S.

    In spite of thee. Tuis ingratis. Maulgré que tu en ayes S.

    He was absolued spite of them all. Inuitis om­nibus fuit absolutus. Maulgré tous il à esté absoulz.

  • Spitefull. Contumeliosus, sa, sum. Contumelieux. S.
  • Spitefully. Contumeliosé. Contumelieusement. S.
  • Spittart hart [...], a certayne kynde of deare, a yonge harte. Subulo, nis. mas. gen. Ieune cerf qui a les cor­nes simples. H.
  • Spitte. Screo, as. Spuo, is. Sputo, as. Excreo, as. De­spuo, is. Expuo, is. Cracher. S.
  • Spitte at, or vpon one. Conspuo, is. Insputo, tas. A­liquem & alicui inspuere. Cracher sur aucun. S.

    He spitteth bloud. Excreat sanguinē. Il crache sang

  • Spitte downe, or vpon. Despuo, is. Cracher en bas.
  • Spitte often. Sputo, tas. Cracher souuent. Cal.
  • Spitte often at one. Consputo, as. Frequent.
  • Spitte out. Excreo, as. Expuo, is. Cracher ou iecter hors
  • Spitte out poyson. Euomere virus.
  • Spitte, or a broche. Obelus, li. Veru. ind. Broche. & Veruculū, li. n. g. A litle spitte, or broch. Brochette.
  • Spitte, or to broche meate. Figere carnes verubus. Embrocher de la chair. S.
  • Spitter. Sputator, toris. Screator, toris. masc. gen. Cracheur. S.
  • Spitter vpon people. Consputator, toris. mas. gen. Persputator, toris. m. g. Bud. Qui crache sur les gens
  • Spitting, or the reaching to spitte. Screatus, tus. m. gen. Crachement. S.
  • Spitting of bloud. Ptysis.
  • Spittle, or spetle. Saliua, ae, Sputum, ti. Excremen­tum oris. Saliue, crachet. S.
  • Spittle house, lazerie, or lazer house. Hierocomiū, mij. n. g. Locus elephantiacis & leprosis deputa­tus. La lardrerie, le lazeret. H.
  • Splaye a bytche. Castrare canē. Chastrer vne cheine.
  • Splaye footed. Palmipes, dis. Plancus, ci. m. g. Plin. Qui ha le col du pied bien bas. S.
  • Splenne. Lien, enis, Splen, is. m. g. La rate. S. Ratte, Rattelle. H.
  • Splensicke. Lienicus, a, um. Lienosus, a, um. Sple­neticus, a, um. Qui a douleur de rate. H.
  • Splente, or a splinte, suche as the Chirurgians vse to binde brokē legges, or armes with. Astel­la, lae. foe. ge. Vigo.
  • Splentes of harnes for the arme. Manicae, arum. Gardebras. S. & Pals.
  • Spoyle, or to robbe. Spoliare, Dispoliare, Despo­liare, Expoliare, Exuere. Despouiller. S.
  • So spoyle one of his armes. Dearmo, as. Exarmo, as. Inarmo, as. Despouiller aucun de ses armes. S.
  • Spoyle, or praye of the enemies. Spolium, lij. Exu­uiae, arum. foe. g. La despouille des enemies. S.
  • Spoyle and buttie that a man hath goten of his e­nemies. Manubiae, arum. foe. gen. La despouille & butin qu'on a gaigné sur les ennemies. S. ¶Manubiae, Is also the spoyle of a capitaine, or mony taken for spoyles of the enemies. H.

    Riche spoyles. Opima spolia. Despouilles riches. S.

  • Spoyled. Spoliatus, ta, tū. Exutus, ta, tū. Despouillé. S
  • Spoyler, or a pyller. Spoliator, toris. m. g. Pilleur. S. And she that pilleth & spoyleth. Spoliatrix, tri­cis. f. ge. Celle qui pille & dispouille. S.
  • Spoyling. Spoliatio, onis. f. g. Despouillement. S.
  • Spoke of a whele. Radius rotae. Rayon d'vne roue. H
  • Spoken. Dictus, a, um. Locutus, a, um. Qui est dict. S
  • Spokesman, or aduocate. Syndicus, ci. m. g. Syndic.
  • Spone to eate potage, or other lyke with. Cochle­ar, [Page] aris. n. ge. vel Cochleare, ris. n. g. Cuilier. S.
  • Spone meate, or potage. Pulmentū, ti. n. g. Potage.
  • Sponge. Achilleū, ij. Peniculum, li. Peniculus, li.* Spongia, ae. f. g. Esponge. H. Spongiosus, a, ū. Like vnto a sponge, hauing manye little holes as a sponge. Resemblant a l'espōge, ayant force petits trous comme vne esponge. S.
  • Sponge, or to wype cleane. Spongio, as. Hoc verbo vtitur Apicius. pro Spongia extergere. Cal. Sponger. Pals.
  • Sport, and recreation. Lusus, sus. m. ge. Ieu, esbat & recreation. S. & Ludus, di. m. ge. Idem.
  • Sporte, and to playe with one. Dare alicui operā ludo, Animum remittere, Voluptatem cum ali­quo capere. S'esbatre auec quelqu'vn. S.

    For his sporte, or pleasure and pastime. Deli­ciarum causa, Animi causa. Pour son esbat & pastemps. S.

  • Sporte in woordes, as when some thing is spoken in sporte, and not in earneste. Iocus, ci. m. ge. Ieu de parolles, quand o [...] dit quelque chose par ieu, & non point a bon e scient. S.

    Full of sporte and iesting. Iocosus, sa, sum. Plein de ieu & de railerie. S.

  • Sporte, or to playe. Iocor, caris. Se iouer. S.

    In sporte. Ioco, Iocosè, Ioculariter, Per iocum, Non seriò sed festiuitatis gratia. Par ieu, en ieu.

  • Sportfull. Iocosus, a, um. Plein de ieu. S.
  • Spotte. Labes, is. Macula, ae. foe. ge. Vne tache. S. La­becula, ae. diminut. Ang. Little spot. Tachette. S.

    A white spotte in the eye. Albugo, inis. foe. g. Vne tache blanche eu l'oeil. S.

  • Spotte in the eye. Glaucoma, atis. Glaucomatum, ti. n. ge. Glaucoma, ae. foe. ge. Vne tache en l'oeil. S.
  • Spotte, or marke in the visage made by some stroke. Suggillatio, onis. foe. ge.

    This spotte wyll not awaye easely. Haec macu­la non facilè eluetur. Ceste tache ne s' en ira pas fa­cilement. S.

    Water to take awaye spottes. Aqua smectica, id est, emaculatoria. Bud. Eau pour oster les taches.

  • Spot, or pulse in the visage like a lyntel, blacke or redde. Lentigo, nis. f. g. Lenticula, lae. foe. g. Tache en la face en forme de lentille. S.
  • Spotte remayning after beating. Vibex, cis. foe. g.
  • Spotte, or to make spottes, or to bespot. Maculo, as. Maculas facere. Tacher. S.
  • Spotted. Gu [...]tatus, ta, tū. Maculosus, a, ū. Tachet [...]
  • Spotted, or marked. Compunctus, a, um. Marqué.
  • Spotted, soyled, or stained with filthe. Squalidus, a, um. Crasseux. S.
  • Spotted to be, or stayned with filthe. Squaleo, es. Estre plein & charge d'ordure. S.
  • Spotted with white. Spatsus albo. Tacheté de bla [...].
  • Spottes in the face. Vari, Lenticulae, Lentigines. Taches au visage comme lentilles. S.
  • Spottes to make with beating, as blacke & blewe. Suggillo, as. Ternir. S.
  • Spotty, or full of spottes. Maculosus, a, um. Plein de taches & macules. S.
  • Spousage, affiaunce, or betrouthing of man or woman. Sponsalia, orum. Fianceailles. S. Sponsa­lis, e. Pertaining to suche affiaūce, or spousage.
  • Spouse, as man and wyfe before solemnisation. Spōsus, i. m. g. Sponsa, ae. Nympha, ae. f. g. L'espoux espousé. S.
  • Spouse, or make affiaunce, or to betrougthe. Spō ­so, sas. Fiancer vne fille ou vne femme, espouser. S.
  • Spouse, or to marye a wyfe. Ducere in matrimo­nium, vel in vxorem. Espouser vne femme. S.
  • Spouse, or to marrye a husbande. Nubere, Denu­bere, Enubere. Espouser vn homme. S.
  • Spouse, or to marrie her whome one hath loued before. Meretricios amores nuptijs conglutina­re. Espouser celle qu'on a aimé parauant. S.
  • Spoute of a conduite, or such lyke. Epistomium, ij. Papilla, ae. foe. ge. Gouttier. Pals.
  • Spoutes, or gutters, by whiche water commes downe from the house. Colliquiae, siue Colliciae, arum. foem. ge. Gouttiers. S.
  • Spreade abroade, or to stretche forth. Cōtendere, Dilatare, Dispandere, Distendere, Erugare, Ex­plicare, Exporrigere, Extēdere, Intendere, Per­tendere, Porrigere, Propagare, Protēdere, Pro­mouere, Producere. Estendre. S.
  • Spreade a table. Sterno, is, raui. Couurir le table.
  • Spreade lyke a floute. Dehisco, scis. S'espanir. S.
  • Spreade, or sprincle abroade. Dispergo, is. Vide Scatter.
  • Spreade out. Expando, is. Estendre. S.
  • Spreade wyde. Diuarico, as. It is to open a thing wyde one from an other, as when they open a compasse. Ouurir quelque chose ca et la, comme quand on ouure vn compas. S.
  • Spreader, or blaser of fame or prowes. Buccina­tor, toris. mas. gen.
  • Spreading, or a stretching out▪ Distentio, onis. f. g. Porrectio, onis. Proiectio, onis. Prolatio, onis. Intentio, onis. vel Intensio, onis. f. g. Estendement.
  • Spreading of braunches. Propagatio, onis. foe. ge. Estendement. S.
  • Spredde abroade, or stretched forth. Distentus, ta, tum. Extentus, ta, tum. Porrectus, ta, tū. Estendu.
  • Spredde as a table is. Stratus, a, um.
  • Sprinckle. Spergo, is, arsi. Aspergo, is. Asperger. S.
  • Sprinckle abroade. Dispergo, is. Dissipo, as. Per­fundo▪ is. Espandre ca & la. S.
  • Sprinckle about, here and there some liquoure. Respergo▪ is. Respandre ca & la quelque lique [...]r. S.
  • Sprinckled with water, or liquour. Aspersus, a, ū. Respersus, a, um. Spersus, a, um. Espandu, Arrousé.
  • Sprinckling of liquoure. Aspergo, ginis. Resper­go, ginis. Aspersio, onis. Aspersus, sus. masc. gen. Aspersi [...] S.
  • Spring. Fons, tis. mas. gen. Vne fontaine. S. Fonticu­lus, li. diminut. Ang. A little springe. Petite fon­taine. S. & Fontanus, a, um. Of a springe or foun­taine. De fontaine. S.

    A cleare springe, or fountaine. Conspicuus fon [...], Argēteus, Perspicuus, Pellucidus. Clere fontaine.

  • [Page] Spring, or head of a fountaine. Origo, inis. Scatu­rigo, inis. Scatebra, rae. foe. ge. Caput riuulorum. Source. S. La sourgeon d'vne fontaine. S.

    To spring. Nascor, sceris, Orior, iris. Pullulo, as. Surgo, is. Venio, is. Verno, as. Scaturio, is. Sour­dre, bourgeonner. S.

  • Springe againe freshely. Repullulasco, scis. Re­pullulo, as. Vide. Sproute.
  • Springe of the daye, called the twilighte or breake of the daye. Crepusculum, li. Prima lux, Sublu­canum tempus, Dubia lux. Iour saillant, entre chien & loup. H.
  • Spring of the yeare. Ver, ris. n. g. Le printemps. S.
  • Springe, or to cast water. Aspergo, is. Asperger. S.
  • Springe, or to flowrish, as flowres do. Verno, nas. Fleurir, ou bourgeonner. S.
  • Springe or growe as youth doth. Pubesco, scis.
  • Springe or ympe, that commeth out of the roote of a tree. Viburnum, ni. n. g. Viorne. S. Or rather Stolo, nis. mas. gen. Soboles, lis. foe. gen. Colum. Reiecton croissant au pied de l'arbre. H.
  • Springe out. Enascor, sceris. Exorior, iris. Sourdre hors.
  • Spring tyme of the yeare. Renascens annus. Vt su­pra. Spring of. &c.
  • Sprote, or a sprate, or spirling. Apua, ae. foem. gen. Esplenc, Pals.

    A red sprote. Apua infumata. Ges.

  • Sproute, or to springe forth. Repullulare, Repul­lulascere. Reiecter sourgeons. S.
  • Sproute, or to budde. Germino, as. Egermino, as. Germer. S.
  • Sproute, or to budde before others. Praegermino, as. Germer deuant les autres. S.
  • Sprouting, or budding. Germinatio, onis. Germi­natus, tus. m. g. Germement. S.
  • Spume, or skimme. Spuma, ae. foem. gen. Escume. S. Vide Skimme.

    A kinde of spume of leade. Molybditis. Vne des sortes d'escume de plomb. S.

  • Spume of siluer. Argyritis, Argēti spuma. Lythar­gyriū, rij. Plin. & Lithargyros. Escume d argent. H.
  • Spurge, an herbe. Cataputia minor, Lathyris. Espurge. Pin.
  • Spurge, or to pourge. Expurgo, as. Espurger. S.
  • Spurre, suche as is worne on the heeles when mē ryde, and the spurres of a cocke. Calcar, caris, n. gen. Vn esperon, ergots de coq. S.

    To spurre a horse. Agere vel concitare equum, Equo calcaria addere, Adhibere, Admouere, Subdere, Concitare calcaribus equum, Calcari­bus agitare, Fodere calcaribus. Brocher ou piquer vn cheual des esperons. S.

  • Spurre set on a fighting cocke, whiche wanteth spurres. Plectrum, tri. n. g.*
S. ANTE. Qu.
  • SQuamishe, or disdainefull. Fastidiosus, sa, sū. Desdaigneux. S.
  • Square. Quadratura, ae. foe. ge.
  • Square euery waye lyke a dye. Tessera.
  • Square, or to make square. Quadro, as. Conqua­dro, as. Esquarrir.
  • Squared, or made square. Quadratus, ta, tum. Quarré. S.
  • Squarue. Aberro, as. Vide Swarue.
  • Squarue from a pretensed purpose. Transuersum agere. A proposito degredi. Cic.
  • Squarue from trouthe, or to worke by collusion. Praeuaricor, aris.
  • Squaruing from trouthe. Praeuaricatio, onis. f. g.
  • Squinance, or squinācie. Synanche, Angina. Esqui­nancie ou squinancie. S.
  • Squire or rule. Norma, ae. f, g. Esquierre. S.

    A corner right by the squire. Normalis angulus. Coing droict à l'esquierre. S.

    To be right by squiere and rule. Ad normam respondere. Estre iuste à l'esquierre. S.

  • Squier, or a gentilman whiche is not yet knyght, whiche hath not yet receaued y e order of knight­hode. Scutatus nobilis, nondum equestribus in­signibus donatus. Bud. Vn escuyer, vn gentilhomme qui n'est encore cheualier, qui n'a encore receu l'ordre de cheualerie. S.
  • Squired or set in rule. Normatus, a, um. Colum.
  • Squirrell beaste. Sciurus, ri. masc. gen. Escurieu, ou Escureau. Gesn.
  • Squirte, to squirie water with. Syrinx, gis. foe. ge. Siphon, nis. Syringue. S. & Siphunculus, li. m. ge. Petite syringue. S. A little squirte.
  • Squirte, or to caste in water or liquour with a squirte. Syringe, vel Siphone, vel Siphunculo li­quorem inijcere. Syringuer. S.
S ANTE. T.
  • ST, a voyce of silence, or taciturnitie, or thus, husht. St. Terent.
  • Stabilitie. Stabilitas, tatis. Firmitudo, inis. f. ge. Firmitas, tatis. f. ge. Stabilité, fermeté. S.
  • Stabilitie of mynde. Firmitudo animi, Cōstantia, ae. foe. ge. Fermeté de cueur. S.
  • Stable. Caseale, lis. Equile, lis. Praesepe, is. Stabu­lum, li. Clausum, si. Estable. S.
  • Stable, firme, and sure. Firmus, a, um. Incōcussus, a, um. Stabilis, c. Stable. S.
  • Stable horses, or to put them into the stable. Sta­bulare equos. Establer les cheuaulx. S.
  • Stable, or to stat cattel in a house. Stabulo, as. Esta­bler. S.
  • Stable, or to make sure, or firme. Firmo, as. Stabi­lio, is. Statuo, is. Establir. S.
  • Stablenes. Firmitas, tis. foe. ge. Vide Stabilitie.
  • Stably, or firmely. Firmé, Sanctè, Offirmatè, Fir­miter, Constanter, Obnixe. Firmement. S.
  • Stabling, or stalling of cattell. Stabulatio, onis. f. gen. Establage. S.
  • Stablyshe, or to make sure. Constabilio, lis. Ferio, is, percussi, Firmo, as. Roboro, as. Solido, as. [Page] Stabilio, is. Statuo, is. Establir. S.
  • Stablishe, or to establishe a kyng. Constituere re­gem. Establir vn roy. S.
  • Stablished. Ratus, a, um. Stabilitus, ta, tum. Establi.
  • Stacke of corne, or haye. Meta frumenti, vel foe­ni. Vn tas de ble, ou de foin. S.
  • Stafes acre an herbe. Staphis agria, Vua syluestris, Herba pedicularis, & pituitaria. Stafis agria, ou herbe aux poux. Pin.
  • Staffe. Baculus, li. Baculum, li. n. g. Fustis, tis. m. g. Vn baston. S. Bacillum. li. diminut. & Baculus, li. m. g. Bacillus, li. m. g. Bastonnet. S. A little staffe.
  • Staffe, or the staye of my olde age. Subsidium meae senectutis. Le baston de ma vieillesse. S.
  • Staffe to dryue cattell, a herdemans batte, or an herdes staffe wherewith he dryues cattel. Ago­lum, li. n. ge. Pastoralis baculus quo pecudes a­guntur. Baston de pasteur. S.
  • Staffe to walke with, suche as olde men haue to staye them by when they goe. Scipio, onis. m. ge. Vn baston à s' apuyer. Cal. ¶Scipio was also the surname of diuers Romaynes, as well Con­sules as other.
  • Stage whereon the players stande to playe theyr partes. Scena, ae. Frons theatri. L'eschauffault. H.
  • Stage for pageantes. Pegma, tis. n. g. Sometyme they be taken for the selfe pageantes, as here. Quae parantur in imperatoris aduētum pegma­ta, sunt ciuitati non mediocri sumptui. The pa­geantes whiche are prepared against the com­ming of th'emperour, are no smal cost to y e citie.
  • Stage player. Histrio, onis. Ludius, ij. Ludio, onis. m. ge. Ioueur de farces & d'autres ieux. S. Histrioni­cus, a, um. Of a player of stage playes or inter­ludes. D'vn ioueur de farces. S.
  • Stagge, or an harte. Ceruus, ui. m. g. Cerf. H.
  • Stagger. Titubo, as. Chanceler. S.
  • Staggerer. Titubator, oris. m. g.*
  • Staggering. Titubantia, ae. Titubatio, onis. foe. ge. Chancellement. S.
  • Staggeringly. Titubanter. En chancellant. S.
  • Staye, helpe, or to supporte. Stabilio, is. Statum­ino, as. Suffulcio, cis, si, vel siui. Fulcio, cis. Su­stento, as. Adminiculo, as. Adminiculor, aris. Estayer, Apuyer.
  • Staye, or to tarye in some place. Morari, Manere, Restare. Demourer & s'arrester en quelque lieu. S.
  • Staye, or to cause to tarie, or to hynder one. Tar­dare. Retardare, Demorari, Remorari, Moram afferre & tardiratem alicui, Esse alicui in mora, Inferre moram & impedimentum, Moliri mo­ram, Offerre moram, Obijcere moram, Morari, Commorari, Detinere, Cunctationem inijcere, Moram interponere. Retarder, ou retarger. S.
  • Staye, prope, shore, or succoure. Columē, inis. Sta­bilimentum, ti. Statumen, inis. Sublica, ae. Sustē ­taculum, li. Adminiculum, li. Fulcrum, cri. neu. ge. Vn estanson, vne estaye. S.
  • Staye, or to omitte a iourney. Supprimere iter.
  • Staying, or a tarying. Retardatio, Cunctatio, Mo­ra. Remora, ae. f. g. Retardement. S.
  • Stayne. Decoloro, as. Inficio, cis. Sufficio, cis. De­coulourer. S.
  • Stayned. Infectus, a, um. Decoloratus, ta, tum. De­coulouré.
  • Stayned with dishonestie. Infamia aspersus.
  • Stayner. Infector, oris. Vide Paynter.
  • Stayning. Decoloratio, onis. foe. g. Decoulourement.
  • Staining with colours. Infectus, us. m. g. Plin.
  • Stayre, or a payre of stayres. Gradus, us. Scalae, rū. foe. ge. Degrés. H.

    To hyde him selfe vnder the steppes, or stayres of a booke sellers shoppe. Conijcere se sub sca­las tabernae librariae. Cic. Se cacher dessoubz les de­grez de la montee ou de la viz. &c.

  • Stayre which wyndeth, a wynding stayres. Coch­lea, Cochlis. Scalae cochlides, Scalae in gyrū as­censiles. Viz a monter. H.
  • Stake, or a poste. Vallus, Palus, li. Stipes, tis. Su­rus, ri. Statumen, inis. Paxillus, li. m. g. Vn pieu. S.
  • Stake burned at the ende. Sudes, dis. f. ge. Praeusta sudes. Pieu. H.
  • Stake sharpe at the ende, hauing the pointe made with yron, set faste by the ryuer syde to tie the shyppe. Prymnesium, sij. neut. gen. Festus. Ton­silla, lae. f. ge. Vn pieu agu par le bout, ayant le poinct ferrée, qui se fiche au bord de la riuiere pour attacher la nauire. S.
  • Stakes for hirdles, of a folde course. Cerui, orū.
  • Stalante, a horse kepte onely to horse mares, Ad­missarius equus. Estallon. S.
  • Stale, or oulde. Veteranus, a, um. Vetustus, a, um. Vetus, eris. om. ge. Vieil. S.

    This is stale stuffe. Obsoleuit iam ista oratio. Bud. ex Cic. Cela est tout vieil. S.

  • Stale, chamber lye, or pysse. Lotium, ij. n. ge. Vrina, nae. f. ge. Pissat. S. Picard. Escloy. S.
  • Stale that fowlers vse. Incitabulum, Mentita auis.
  • Stale to be, or to waxe old. Veterasco, scis. Enuieillir
  • Stalenes. Vetustas, tis. foe. ge. Vieilesse. S.
  • Stalke. Caulis, is. Colis, Thyrsus, si. Stipes herbae. La tige. H. & Cauliculus, li. Coliculus, li. m. ge. A litle or smal stalke, or slēder stalke. vne petite tige.
  • Stalke of any fruite. Pediculus, li. Stylus, Petio­lus, li. Colum. La queue des fruits. H.
  • Stalke or stemme of great herbes, or an herbe ha­uing a great stalke, as colewortes and suche o­ther. Frutex, cis. m. ge. Arbrisseau. S.

    A place planted with many suche herbes. Fru­tetum, ti. n. g. vel Frutectum, ti. n. ge. & Frutice­tum, ti. n. ge. Lieu ou il a beaucoup d'arbrisseaux plā ­tez. S. & Frutetosus, vel Frutectosus, sa, sum. Plein d'arbrisseaux. Full of herbes with great stalkes.

  • Stall, or a house for beastes. Stabulū, li. Praesepe, is. Mandra, drae. f. g. Estable. S.
  • Stall, or an oxe house or cow house. Bubile, lis. n. g. Estable à boenfs & vaches. S.
  • Stall, or a cribbe for cattell. Praesepe, pis. Praese­pium, pij. neut. ge. In quo pabulum iumentis ap­ponitur. H.

    To stall, or set vp cattel. Stabulo, as. Establer.

  • [Page] Stalnette. Semipiagium, ij. n. g.
  • Stalling of cattell. Stabulatio, onis. foe. g. Establage.
  • Stallion, a horse kept onely for store and procrea­tion. Equus admissariꝰ, Emissarius equus. Estallon.
  • Stamber, or to stutte. Titubo, as. Lingua Haesitare, Balbutire, Sermone labare. Begueyer, chanceler en parlant. S.
  • Stambrer. Titubator, Blaesus, a, um. Balbus, a, um. Linguae haesitans. Begue. S.
  • Stambring. Titubantia oris, Haesitantia, ae. foe. ge. Begueyement. S.
  • Stammer. Titubo, as. Balbutio, tis. Begueyer. S.
  • Stammeringly. Titubanter. Cic.
  • Stampe in a mortar. Contundo, is. Intero, is. Pin­so, is. Pinso, as. Subigo, is. Tero, is. Tundo, is. Ob­tero, is. Subtero, is. Broyer. S.
  • Stampe, forme, or matrice, wherewith the printe of the money is made. Typus & forma, vocatur etiam Matrix, qua nummi procuduntur. La forme de la monnoye, ou la matrice. H.
  • Stampe vnder feete. Pessundo, as, dedi, are. Vide Treade.
  • Stampe with the feete against the grounde. Sup­plodo, is. Frapper des pieds contre terre. S.
  • Stamped. Contusus, a, um. Intritus, a, um. Tusus, a, um. Broyé. S.
  • Stamping with the foote against y e grounde. Sup­plosio, onis. f. g. Frappement du pied contre terre. S.
  • Stande. Sto, as, steti, are. Estre debout. S.
  • Stande about. Circumsto, as. Se tenir au tour. S.
  • Stande against anye one. Resisto, tis. Tenir contre aucun. S.
  • Stande a part, or to be distaunt, or a farre of. Di­sto, stas. Estre loing, estre distant. S.
  • Stande as water doth in a stāding mote or ponde, not running or flowyng. Stagno, as.
  • Stande a sunder, or to be distante. Disto, as. Estre distant. S.
  • Stande by. Asto, as. Estre pres. S.
  • Stande by one. Assistere propter aliquem. Se tenir pres de quelqu'vn. S.
  • Stande farre of. Disto, as. Prosto, as. Estre loing. S.
  • Stande firmely, stedfastly, or surelye. Persisto, is. Persto, as. Tenir ou demourer ferme. S.
  • Stande in his owne conceite, or to stande in one opinion, purpose or sentence firmely. Obstino, as. Se obstiner & tenir firme, s'opiniastrer. S.

    To retaine, and make to stande styll. Sisto, is. Retenir & arrester. S.

  • Stande to be hyred or solde. Prosto, as, Plaut.
  • Stande together. Consto, as. Estre ensemble. S.
  • Stande vpon. Supersto, as. Estre dessus. Cal.
  • Standerde, and ensigne. Signum, ni. Vexillum, li. n. gen. Estendart & enseigne. S.
  • Standerd bearer. Signifer, ri. Vexillarius. Port'en­seigne. H.
  • Standing. Stan [...], tis. vt Paludes stantes, Horat.
  • Standing cuppe with eares or handels. Carche­sium, ij. n. ge. Hanap à boire. H.
  • Standing fast and sure. Stationalis, e. om. gen.
  • Standing place, or abiding. Statio, onis. foem. gen. Station. S.
  • Standing water. Stagnum, ni. g. Vn Estang. S.
  • Starche. Turbasis, sis. foe. ge. Follé fleur. Pals.
  • Starke, or croked horse. Tetanicus equus.
  • Starcke to be for colde. Obrigeo, es. Rigeo, es. Estre roide de froid. S.
  • Starke to waxe. Obrigesco, scis. Rigesco, cis. Se roidir de froid.
  • Stare, or a starling. Sturnus, ni. m. g. Estourneau. H.
  • Stare or looke abroade vpon one. Apertis oculis intueri. Regarder asprement. Pals.
  • Starre. Aster, ri. Astrum, tri. Stella, ae. Sydus, eris. n. ge. Estoille. S. & Sydereus, a, um. Syderalis, le. om. ge. Of a starre, or of the starres. Des estoilles. Stellatus, a, um. Full of starres. Plein d' estoilles. Stello, as. To shyne lyke the starres. Luire comme les estoilles. Cal. ¶ Sydus Is also a constellation, & gathering together of starres in some signe. Vne constellation & assemblee d' estoilles ensemble en quelque signe. S.
  • Starre called a blasing starre, or comet. Cometa, ae. Stella crinita. Vne comette. S.
  • Starre called Charles wayne. Plaustrum, tri. n. g. Le chariot. S.
  • Starre called the day starre. Lucifer, ri. Phospho­rus, ri. Iubar, aris. L'estoille du iour. S.
  • Starre called the dogge starre, whiche shineth a­bout the canicular dayes. Procyon, onis. Ante­canis, nis. com. ge. Cic.
  • Starre fishe. Stella, ae. Aster, tri. Animal marinum.

    To starte out, or goe forth hastely. Exilire è lo­co. Sortir hors hastiuement. S.

    To starte out of his bedde. Stratis exilire.

    The horses sprang, or started. Equi exiluerunt.

  • Starter asyde. Erro, nis. mas. gen. Vlpian.
  • Starting awaye. Fugitiuus, a, um. Plaut.

    To starue, or famishe a cittie. Famem inferre ciuitati. Affamer vne ville. S.

  • Starued, or famyshed. Famelicus, a, um. Fame e­nectus. Affamé. S.
  • State. Conditio, onis. Habitus, us. Ordo, inis. Sta­tus, us. m. g Estat. S.

    The state, and condition of men. Conditio hu­mana. L'estat & condition des hommes. S.

    The state of the body. Habitudo, inis. foem. gen. L'estate du corps. S.

  • State of a gentleman. Equestris ordo. Cic.

    The state, and cōdition of euery thing. Res, ei. foe. ge. L'estate & condition d'vn chascun. S.

    The state of a man not maried. Caelibatus, us. m. g. Estate d' homme non marie. S.

    The state of the highe prieste. Pontificatus, us. m. ge. L' estate de pontife. S.

  • State of a publike wealthe, where fewe be in au­thoritie. Oligarchia, ae. f. g.

    In the same state. Eodem loci. Au mesme estat. S.

    Menne of meane state, or degree. Bipedalis mo­duli homines, Humiles viri, Tenuis sortis vel cō ditionis homines. Gens de bas estat. S.

    [Page]To establishe the state of the common wealthe. Figere & fundare statum Reipublicae. Asseurer l'estat d'vne republique.

  • State of the body. Habitus, us. m. g. Plaut.
  • State of the Moone, not yet come to the half com­passe. Amphycirtos.
  • State, possession, or seysin of lande taken by the byer. Mancipatio, onis. foem. gen. And to take state, or possession of lande by liuery and seisin. Mancipio accipere. Varr. To deliuer state or possession. Mancipio dare. Plaut.
  • Station. Statio, onis. f. g. Station. S. It is some time taken for y e resting place of an army.
  • Stately. Imperiosus, a, um. Superbus, a, um. Fasto­sus, a, um. Animus altissimus, Elatus, a, um. Haultain. S.
  • Stately. Imperiosè, Superbé, Elatè. Haultainement.
  • Stately countenaunce. Supercilium, lij. n. ge. Plin.
  • Stately to be, or proude. Superciliū attollere, Su­perbio, is. Estre haultain. S.
  • Statelines. Superbia, ae. Fastus, us. Spiritus, us. Ela­tio, onis. Excelsitas, atis. Sublatio animi. Haul­taineté. S.
  • Statelines, or pryde to abate. Superciliū ponere.
  • Stationer, or booke seller. Bibliopola, ae. mas. gen. Libraire. S.
  • Stature. Statura, ae. foe. ge. Stature. S.

    Men of a small stature, or fewe in nombre. Ho­mines paululi, & graciles. Hommes de petite stature ou peu en nombre. S.

  • Statute. Lex, gis. Scitum, ti. Decretum, ti. Vn acte. Vn statut. Pals.
  • Statute, acte, or lawe of a generall counsayle, or parliament. Senatusconsultum, ti. n. g. Cic.
  • Statute against vnlawefull games. Lex talaria. *
  • Statute of husbandrie. Agraria lex. Cic.
  • Statute of vacabondes, as touching their whip­ping. Lex plagiaria. And Plagiarij, Be the beg­gers or vacabondes whiche be whipped.
  • Staunche bloud. Claudere sanguinē, Sistere san­guinem. Estancher le sang. S.
  • Staunching of the bloud. Sanguinis clausura.

    The bloude is staunched. Stetit sanguis. Le sang est estanché. S.

  • Steale. Abigo, is, egi. Clepo, is, psi. Furor, aris. Le­go, is. Subduco, is. Furtum facere, Auferre, Man­ticulor, aris. Peculatum facere▪ Subripio, is. Rem aliquam auertere, Latrocinor, aris. Suffuror, aris. Euolo, as. Amoueo, es. Subtrahere aliquid ali­cui. Desrobber. S.

    To steale any thing priuely. Sublegere. Desrob­ber quelque chose en cachette. S.

    To steale awaye out of the companye of anye man. Surripere se alicui. Se desrobber de la compa­ignie d'aucun. S.

    To steale awaye soubdainly. Abripere sese. Des­robber soubdain. S.

    To steale, and pille. Compilare. Desrobber & piller. S.

    To steale the mony of the prince, or publique weale. Peculari, Depeculari. Desrobber l'argeut du prince, ou de la republique. Cal.

    To steale in. Obrepo, is. Plaut.

  • Steale out of a halowed place. Sacrilego, is.*
  • Steale priuely. Suppilo, as. Suffuror, aris. Desrobber en cachette. Cal.
  • Stealer, or thiefe. Fur, ris. Latro, onis. Trium lite­rarum homo. Larron. S.

    A stealer of golde. Aurifur, ris. m. g. Larron d'or. S.

    A stealer of trifles, a picker. Psicharpax, Fur mi­carius, Fur minutarius. Larron de petites choses. S.

  • Stealer of any halowed thinge, or out of an hal­lowed place. Sacrilegus, gi. mas. g. Sacrilege. Larron des choses sainctes. Cal.
  • Stealer of cattell. Abactor, oris. Abigeus, ei. mas. g. Larron de bestial. Cal.
  • Stealer of the princesse money, or the common wealthes. Peculator, oris. Depeculator, oris. m. gen. Celuy qui desrobbe l' argent du prince, ou de la republique. S.
  • Stealing. Subreptio, onis. Latrocinatio, onis. foe. g. Larronnerie. S.
  • Stealing out of an holie place. Sacrilegium, lij. n. ge. Sacrilege, larrecin de choses sacrees. S.
  • Stealthe. Furtum, ti. Detractio alieni, Suppressio, onis. Latrocinium, nij. n. g. Larrecin. S.
  • Stede, great horse, or horse for the warres. Bella­tor equus. Vn destrier, cheual d'armes. S.
  • Stede, place, or rowme. Locus, ci. Sedes, is. Vicis, ci, cem, ce. foe. ge. Lieu. S.

    In stede, or rowme. In vicem, uice. Au lieu. S.

    To doo for and in stede of an other. Fungi alie­na vice. Faire pour & au lieu d'autruy. S.

    To serue in stede of some thing. Praestare vicem alicuius rei, Vicem alicuius rei reddere. Seruir au lieu de quelque chose. S.

    He was condemned in stede of his companion, or felowe. Pro socio damnatus est. Il fut condam­né au lieu de son compaignon. S.

    I wyll leade thee in stede of him. Pro illo te du­cam. Ie te meneray en lieu de luy. S.

  • Stedfast. Constans, tis. Firmus, a, um. Inconcussus, a, um. Stabilis, e. Status, a, um. Ferme. S.

    To be stedfast, and constant. Firmum stare, Pro firmato stare. Estre ferme & constant. S.

  • Stedfast of mynde. Animo constans.

    Whiche is not stedfaste. Infirmus, a, um. Incer­tus, a, um. Qui n'est point ferme. S.

  • Stedfaste to make. Firmo, as. Stabilio, is. Statuo, is. Confirmo, as. Rendre ferme. S.
  • Stedfastly. Constanter, Firmiter, Firmè, Obnixè, Offirmatè, Sanctè. Fermement. S.

    To hope more stedfastly, or firmely. In firmio­re spe esse. Plus firmement esperer. S.

  • Stedfastnes. Constantia, ae. Firmitas, tis. Firmitu­do, inis. Firmamentum, ti, Stabilitas, atis. foe. ge. Fermeté. S.
  • Stedfastnes of mynde, or harte. Firmitudo animi, Constantia. Fermeté de eueur. S.
  • Stedfastnes of promise. Constantia promissi. Fer­mete [Page] de promesse. S.
  • Steill. Chalybs, bis. m. g. Acier. S.
  • Stemme of a boate, or shippe. Rostrum, tri. n. gen. Le bec. H.
  • Stemme, or body of a tree. Stirps, pis. mas. gen. Le tronc d'arbre. S.
  • Stemme, or stalke of an herbe. Caulis, is. Stirps. pis. Caudex, cis. Scapus, pi. Thyrsus, si. mas. gen. La tige d'herbe. S. Cauliculus, li. dimin. Ang. A little or small stemme. Tigette. S.

    The herbe bringeth forth hys stēme, or stalke. Caulescit herba. L'herbe produit sa tige. S.

  • Stepdame. Nouerca, ae. foe. ge. Marastre. Cal. No­uercalis, e. Of a stepdame. De marastre. Cal. No­uercor, aris. To doo or playe lyke a stepdame. Nouercae more agere. Cal.
  • Stepdaughter. Filiastra, Priuigna, ae. f. g. Belle fille.
  • Stepfather. Vitricus, ci. m. g. Beau pere. H.
  • Stepmother, Vide stepdame.
  • Stepsone. Filiaster, tri. Priuignus, ni. masc. gener. Beau fils. S.
  • Stepe in water, or to soake. Maceresco, scis. Mace­ro, as. Destremper. S.
  • Steple. Pyramis, dis. foe. ge. Mart.

    A steple of a churche. Campanile, is. Campana­rium, rij. Specula tintinnabularis. Vn clocher d' eglise. S.

  • Steppe. Gradus, us, Gressus, us. Vestigium, ij. n. ge. Vn pas. S.

    At euery steppe. Passim. A chasque pas. S.

    To steppe softely. Premere vestigium leuiter. Marcher doulcement. S.

    From steppe to steppe. Gradatim. Degré a degré.

  • Steppe, or to goe. Gradior, eris. Ambulo, as. Gradū facere, Gradum tollere, Ingredior, eris. Pergo, is. Vestigium facere, Viam inuadere, Viam fa­cere. Marcher. S.
  • Steppe away. Fugio, is. Virg.

    Come ye, & steppe ye forth. Procedite in mediū. Venez, & marches auant. S.

  • Steppe awaye quickely. Resilio, is, Lucret.

    To goe, or steppe forth. Progredi, Pergere viā. Aller ou marcher auant. S.

  • Steppe backe. Ref [...]rre pedem. Caesar.
  • Steppe, grice, or foote stole. Scamnum, ni. neut. ge. Vn marchepied. S.
  • Steppe, or rounde of a ladder. Climacter, ris. mas. gen. Le degré d'vne eschele. S.
  • Stere. Iuuencus, ci. m. ge. Vn ieune boeuf. S.
  • Steryll, barayne, or fruiteles. Sterilis, e. Infoecun­dus, a, um. Sterile. S.
  • Sterill, or barrayne grounde. Terra ieiuna. Terre sterile. S.
  • Sterillitie, or baraynes. Sterilitas, tis. f. g. Sterilité.
  • Sterillitie, or baraynes of grounde. Agrorum seg­nities. Sterilité des champs. S.

    Naturall sterillitie. Natalis & ingenita sterili­tas. Vne sterilité naturelle. S.

  • Steringe, plounginge, or praunsinge. Sternax, nacis. om. gen. Virg. As a stering or plounging horse. Equus sternax. Cheual retif. H.
  • Sterne of a shippe. Clauus, ui. Gubernaculum, li. n. ge. Le gouuernaile de la nauire. S.
  • Stewe or hotehouse. Hypocaustum, ti. Laconicum, Sudatorium, Vaporarium. Estuue. H.
  • Stewe or ponde for fishe. Piscina, ae. foe. ge. Estange ou viuier. H. Ichthyotrophium, phij. Idem.
  • Stewarde, or cater. Condus, di. Coquus nundina­lis, Obsonator, oris. Despēcier qui achette les viādes.
  • Sewarde of an house. Oeconomus, mi. masc. gen. Maistre d' hostel, despensier. H.

    Meate stewed in brothe. Cibus iurulentus. Cels.

  • Stewes, or a house of bawdrie. Ganea & Ganeū, Prostibulum, Lupanar, Lustrum, Fornix, Prae­sepe. Le bordeau. H.
  • Stitche a disease in the side. Lateralis dolor, vel Laterum dolor. Mal de costé. S.
  • Stiche worte, an herbe. Gramen, inis. n g. Abous.
  • Sticke, or wande. Bacillus, li. Bacillum, li. neut. ge. Bastonnet. S.
  • Sticke, or cudgell. Pertica, ae. Fustis, is. masc. gene. Vne gaule. S.
  • Sticke wherewith a man striketh dulcimers, or like instrumentes. Plectrum, tri. n. g. Archet, arc.
  • Sticke fast, or to set fast. Figo, is. Configo, is. Defi­go, is. Suffigo, is. Pango, is. Ficher. S.

    To sticke, or fasten in. Infigere. Ficher dedens. S. S

    To sticke before, Praefigere. Ficher au deuant. S.

    To sticke in the grounde. Depangere, Compin­gere. Ficher en terre. S.

    To sticke to some thing, or against some thing. Haerere, Adhaerere, Cohaerere, Inhaerere, Ob­haerere. Tenir à quelque chose, ou contre quelque chose.

    To sticke, or thruste a sworde through the brest of some man. Gladium per pectus alicuius trans­figere. Ficher vn glaiue au trauers de la poictrine. S.

    The darts are sticked in the scutchiō, or shield. Haerēt in scuto tela. Les dars sont fichez en l'escusson

  • Sticked, or fastened to. Affixus, a, um. Fixus, a, um. Fiché, affiché. S.
  • Sticking, or fastening to. Affixio, onis. foem. gen. Affichement. S.
  • Stickes drie to be burned. Cocula, orum.*
  • Sticklebancke, or banstickle. Aculeatus piscicu­lus, Pungitius, Centriscus. Espinoche ou espinarde. S
  • Stiffe. Rigidus, a, um. Roide. S.
  • Stiffe mynded, or of courage. Infractus animi. Ob firmatus, a, um. Pertinax, cis. Peruicax, cis. Ob­stinatus, a, um. Obstiné. S.

    Obstinate in his malice, or anger. Implacabilis, le. om. ge. Obstiné en sa rancune. S.

  • Stiffe to be. Rigeo, es. Rigesco, scis. Estre roide. S.
  • Stiffe to be for colde. Obrigeo, es. Obrigesco, scis. Estre roide de froid. S.
  • Stiffe, stubburne, or obstinate to be against al mē. Obfirmare viam, Obfirmare animum, Obfir­mare se, Obstinare. S'obstiner a l'encontre de tous. S.
  • Stiffe to waxe, or beginne to bee stiffe. Rigesco, scis. Se in firmitatem intendere. Se roidir. S.
  • Stiffe to waxe for colde. Obrigesco, scis. Se roidir de froid. S.
  • [Page] Stiffely. Rigidé. Roidement. S.
  • Stiffely, or stubburnly. Pertinaciter, Obfirmatè, Obstinatè, Perfractè. Obstineement. S.
  • Stiffenes. Rigor, oris. m. g. Roideur. S.
  • Stiffenes of harte, mynde, or opinion, or obstina­cie. Obstinatio, onis. Pertinacia, Peruicacia. ae. foem. gen. Obstination. S.
  • Stiffenes of the coard, a disease of starkenes in a horse, whereby he stumbleth. Tetanos.*
  • Stiffenes of sinowes, or cricke in y e necke. Tetani­cus morbus, Tetanus, Rigor, oris. Distentio, o­nis. Extentio, onis. f. g. Rigeur de col. H.
  • Stickeler in games. Designator, ris. m. ge. Arbiter certaminis. H.
  • Stickler, or indifferent persone betwene two that be at variaunce. Internuncius, Interpres, tis. cō. gen. Virg.
  • Stickling, or sticklebanck, fishe. Aculeatus piscicu­lus, Pungitius, Centriscus. Espinoche, ou espinarde.
  • Stile, or fourme of writing. Stylus, li. Vena, ae. f. ge. Style, ou maniere d'escrire. S.

    A light and pleasaunt style. Oratio tenuis. Style legier & doulx. S.

    Whiche hath no common style. Cui non est pu­blica vena. Qui n'ha pas style vulgaire. S.

  • Still, or quiet. Tranquillus, a, um. Sedatus, a, um. Placidus, a, um. Tacitus, a, ū. Quietus, a, ū. Coy. S.

    The still or calme sea. Tranquillū mare. La mer calme. S.

  • Stille, or which speaketh little. Taciturnus, a, um. Taciturne, ou qui parle peu. S.
  • Styll, or calme wynde. Placidus ventus. Virgil. Vent layn. Pals.
  • Still, or continuall without ceasing. Assiduè, In­desinenter, Iugiter, Perennè, Perpetim, Perpe­tuum, Perpetuo, Tractim. Continuellement. S.

    To wage warre still, or continually. Bellū con­tinenter gerere. Continuellement faire guerre. S.

    To still, or quiet any body. Pacare, Cōplacare, Lenire, Mitigare, Pacificare, Placare, Propitiare Propitiari, Sedare, Resedare, Trāquillare, Mul­cere aliquem, Aliquē propitium facere, Conci­liatū alicuius animū reddere, Sedatū afferre, In­censum restinguere, Tranquillū ex irato facere. Appaisir, & addoulcir aucun. S.

    To still. Distillare, Extillare. Distiller. S.

  • Stilled waters. Aquae extillatae. Eaues distillées. S.
  • Stilling. Distillatio, onis. foe. ge. Distillement. S.
  • Still to be, or to holde his peace. Cōticeo, es. Ob­ticeo, es. Sileo, es, Taceo, es. Conticesco, cis. Fa­cere finem sermoni, Silentium facere, Silentiū dare, In silentium discendere, Immutesco, cis, Obmutesco, cis. Vocem premere, Comprimere vocem, Consileo, es. Se taire. S.
  • Still seruaunt. Abdenago.*
  • Still wynde. Ventus placidus, quietus, trāquillus. Vt supra.
  • Stilly, or quietly. Sedatè, Quieté. Coyement. S.
  • Stilly, or without wordes. Tacité. Tacitement. S.
  • Stilnes, or quietnes. Quies, etis. Tranquillitas, a­tis. foem. gen. Coyté.
  • Stilnes, or taciturnitie. Taciturnitas, atis. foe. gen. Taciturnité. S.
  • Stillitorie. Clibanus, ni. mas. gen. Chapelle à destiller eaue rose. S.

    Water stilled in a stillatory. Aquae in clibano liquefactae. Eaues distillées en chapelle. S.

  • Stiltes. Grallae, arum. foe. ge. Eschasses. S.
  • Stiltman, or a goer on stiltes. Grallator, oris. m. g. Qui va sur des eschasses. S.
  • Stynche, or ill sauoure. Foetor, oris. Graueolentia, ae. Putor, ris. Odoris foeditas. Puanteur, ou puātise.
  • Stinche of the earth, proceading frō waters min­gled with brymstone. Mephitis. Plin. Vne puan­teur de terre prouenant d'e [...]ues ensoulfrées. S.
  • Stincke. Foeteo, es. Oboleo, es. Obolesco, scis. O­leo, es. Puteo, es. Putesco, scis. Male spirare. Malè olere. Puir. S.

    It stinketh. Foetorem redolet, Foetet, Malè o­let, Putet. Il put. S.

  • Stinking. Foetidus, a, um. Mephiticus, a, um. Oli­dus, a, um. Putidus, a, um. Spurcus, a, um. Ranci­dus, a, um. Teter, ra, rum. Ater, a, ū. Graueolens, tis. om. gen. Puant. S.

    Which is somewhat stinking. Putidulus, a, um. Qui est vn peu puant. S.

  • Stincking of the mouthe. Oze, es. foe. ge. Puanteur de bouche. S. And a sore in the nose causing suche stinche. Ozena, ae. foe. ge. Cels.
  • Stincking poysonly. Virosus, a, um. Virg.
  • Stincking worme, breading in bedsteades, called a walle lyse. Cimex, cis. m. g. Punaise. H.
  • Styncking woode. Acopus, pi. foe. g. Bois puant. S.
  • Stinge, or pricke. Aculéus, léi. m. g. Aguillon. S.
  • Stynge small, or a pricke. Aculeólus, li. ma. gen. Petit aguillon. S.
  • Stinge of a bee. Aculeus ei. Spiculum, li. neut. ge. L'aguillon d'vne mousche. S.

    To stinge. Aculeo pungere. Picquer, esguillonner.

  • Stinging, or pricking. Punctio, onis, foem. gener. Ponction. S.
  • Stinte or to cesse. Cesso, as. Concesso, as. Desino, is, Quiesco, cis. Cesser. S.

    To stinte talking. Sermonem de re aliqua ab­stinere. Cesser de parler. S.

    To stinte or leaue of. Finem facere, Desinere, Desistere, Absistere. Desister. S.

    To stinte, quēche, or slake the fire. Coercere ig­nem, Extinguere flammam, Incendium compe­scere. Esteindre vn feu. S.

  • Stinted, quēched, or staked. Extinctus, a, ū. Esteinct.
  • Stinting, or quenching. Extinctio, onis. Restinctio, onis. foe. gen. Esteignement. S.
  • Styony, a disease growyng within the eye lyddes. Sycosis, is. foe. g.
  • Stype, pitche, or going downe of a hill. Cliuus, ui. m. g. La discente d'vne montaingne. S.
  • Stypewyse, pitching, or hanging downe. Cliuosus, a, um. Pendant, penchant. S.
  • [Page] Stipende, pay, or wages. Stips, pis. Stipendium, ij. n. gen. La soulte, gage, paye. H.
  • Stipende of an olde worne souldier. Emeritum, ti. n. gen. Modest.

    To giue stipende, or wages to souldiours. Sti­pendio afficere. Bailler la soulte aux gensdarmes. S.

  • Stipende of a parishe prieste, or curate. Curioniū, nij. n. g. Festus.

    To serue for stipende or wages. Mereri, Eme­reri. Seruir pour la soulte. S.

  • Souldiars, which haue double stipēde, or wages. Duplicarij milites. Qui ont double soulte. S.
  • Stipendary. Stipendarius, a, um. Tributaire. Cal.
  • Stipulation, bonde, bargayne, obligation or pro­mise to doo, perfourme and satisfie that thinge for the whiche such stipulatiō or bond is made, whether it be for payment of any somme of mo­ney, or other acte to be performed. Stipulatio, onis. Stipulatus, tus. m. g. Stipulation. S.

    To binde him selfe by stipulation, or promyse. Repromittere. S'obliger par stipulation. S.

    He that byndeth, or is bounde by stipulation. Stipulator, oris. mas. ge. Stipulateur. S.

  • Stirope, or a stir [...]pe of a saddle. Stapia, Subex pe­daneus, Stapes, Quid si Pliniana voce etiā Sta­ticulum dicat quis a stando, in quo pedes firman­tur & quasi stant commodioris vectationis gra­tia. Estriere. H.
  • Stiropes. Stapedes, Subices ephippiarij, Fulcra pedum equestria, Subices pedanei. Estriers. S.
  • Stirope holder, or yeoman of the stirope. Strator, ris. m. g. Eslasier, celuy qui aide son maistre monter à son cheual. S.
  • Stirre, or to prouoke. Adigo, is. Acuo, is. Cieo, es. Concieo, Concito, as. Exacuo, is. Excito, as. In­stigo, as. Moueo, es. Prouoco, as. Suscito, as. Tur­bo, as. Prorito, as. Irrito, as. Prouoquer. S.

    To stirre, or prouoke any man to wryting. Pe­tere aliquem literis. Prouoquer quelqu'vn à escrire.

  • Stirre, as they doo with a ladel. Tudiculo, culas.*

    To stirre vp. Incitare, Excitare. Exciter. S.

  • Stirre forward. Instigo, as. Impello, is. Instiguer. S.

    To stirre, or moue any to doo some thing. Ac­cendere, Cōmouere, Extimulare, Inuitare, Al­lectare, Hortari, Incitare. Ardorem inijcere, Ig­niculos iacere, Aliquem ad aliquid faciendum a­gere. Inciter aucun à faire quelque chose. S.

  • Stirre pleasantly by alluring, or enticement. Alli­cio, is. Allecto, as. Perlicio, is. Perlecto, as. Inui­to, as. Illicio, is. Allicher. Cal.

    To stirre, or moue to anger. Incitare, Mouere alicui bilem, vel stomachum. Inciter à couroux. S.

  • Stirre vp warre. Bellum conflare. Cic.
  • Stirred. Concitatus, a, um. Motus, a, um. Percitus, a, um. Irritatus, a, um. Impulsus, a, um. Instinctus, a, um. Citus, a, um. Incitatus, a, um. Prouocatus, a, um. Prouoqué, Incité. S.
  • Stirring, mouing, or prouoking. Concitatio, onis. Motus, us. Suscitabulum, li. Incitamentum, ti. Impulsus, us. Irritatio, onis. Irritatus, us. Incita­tus, us. Incitatio, onis. Proritatio, onis. Prouoca­tio, onis. f. g. Incitation, prouocation. S.
  • Stirring, or troubling. Turbatio, onis. f. ge.
  • Stirring or mouing to wantonnes. Illex, cis. com. ge. Alichement. Cal.
  • Stith, or an anuill. Incus, cudis. f. g. Vne enclume. S.

    To stitche, or sowe one to an other. Consuo, is. Couldre l'vn à l'autre. S.

  • Stocke. Stirps, pis. m. ge. Truncus, ci. masc. gen. Vn tronc. S. Caudex, cis. Idem.

    Made of the stocke of a tree. Caudeus, a, ū. Qui est faict du tronc d'vn arbre. S.

    A little stocke. Trunculus, li. mas. ge. Tronchette.

  • Stocke doue. Palumbus torquatus. Liuia, ae. foe. g. Croiseau. H.
  • Stocke, familie, house, or kynred. Stemma, tis. Stirps, pis. f. g. Propago, Propages, Genus, Pro­genies, Sanguis, is. Soboles, lis. f. g. Lignée. S.
  • Stockefishe. Asellus arefactus. Stocfiz ou merlus. H.
  • Stocke gelouer, or wall rose. Leucoium, siue vio­la alba. H.
  • Stocke or hearde of cattell. Pecuaria, orum. neu. g. Troupeau de bestial. Cal.
  • Stocke or substaunce saued besides profittes ta­ken. Vsusfructus, us. m. g. Cic.
  • Stocke to graffe on. Talea, ae. f. ge. Varro.
  • Stockes, of a prisō. Cippus, i. Numella, ae. f. g. C [...]p.
  • Stole. Stola, ae. foe. ge. Estole. S.
  • Stolen. Subreptitius, a, um. Desrobbé. S.
  • Stomake. Stomachus, chi. Venter, ris. Ventricu­lus, li. m. ge. Estomach. S.

    A languishing stomake. Marcescens stomachus. Estomach languissant. S.

    It is very good for the stomake. Stomacho ad­modum prodest. Il est fort vtile à l'estomach. S.

    To haue a good stomake. Valere stomacho. Auoir bo [...] estomach. S.

    To comfort the stomake. Stomachum excitare. Comforter l'estomach. S.

    Whiche hath an euill stomake. Stomachicus, a, um. Qui à mal à l'estomach. S.

  • Stomacher. Subuculae thorax laneus. Thorax, cis. m. g. La piece qu'on met deuant l'estomach. S.
  • Stone. Lapis, dis. Petra, ae. Saxum, i. n. ge. Pierre. S. Lapillus, li. diminut. Ang. A little pretie, or small stone. Petite pierre. Cal. Lapidarius, a, ū. Pertai­ning to a stone. Apartenāt à pierre. Cal. Lapideus, a, um. Of a stone. De pierre. Cal.

    A whetstone. Cos, tis. f. ge. Pierre à aguiser. S.

    A pomicestone. Pumex, cis. Bibulus lapis. Pierre ponce. S.

    A precious stone. Gemma, ae. Lapillus, li. m. ge. Pierre precieuse. S.

  • Stone being foure square. Abacus, ci. m. g. Plin.
  • Stone a disease within the bodye. Calculus, li. Li­thiasis, Nephritis, idis. f. g. La pierre. H.

    The stone engendred in the body of a man. Hu­manus calculus. La pierre engendrée au corps de l' homme. S.

  • Stone ferne an herbe. Asplenum, ni. Cetarach. Ceterach. H.
  • [Page] Stone that no fire maye damage, or deface. Apy­rotos, ti. foe. ge. Plin.

    A grindstone. Cos aquaria, Rotaria, & gyratilis, Queue à l'eaue. H.

    A touchestone. Lydius lapis, Coticula, ae. Index, cis. Heraclius lapis. Pierre de touche. S.

    The lodstone. Siderites, Heracleos, Magnes, etis, m. g. Aimant. S.

  • Stone to strike fire. Ignarius lapis, Pyrites, tis. m. g. Lapis aerarius, Lapis luminis. Pierre à feu. H.
  • Stone walle made without morter. Maceria, ae. Maceries, ei. foe. g. Muraille de pierres sans mortier. S
  • Stone wherin a seale is grauen. Sarda, ae. f. g.

    To caste stones out of the fielde, and to make it cleane. Elapidare, Agrum lectione lapidū expe­dire. Iecter hors les pierres d'vn chāp, & l'en nettoyer.

    It rayned stones. Lapidauit. Il à pleu pierres. S.

    To stone. Lapido, as. Lapider. S.

    A stonning, or hurling of stones. Lapidatio, o­nis. foe. ge. Lapidation. S.

  • Stones founde in a swallowes belly. Chelidonij, orum. m. ge. Plin. Pierres qui se trouuent au ventre des arundelles. S.
  • Stones of a boore pigge. Polimenta, orum. neu. g. Testiculi porcorum. Festus.
  • Stones or genitals of man, or beaste. Cliterini, Colei, Testes, ium. com. ge. Couillons, animelles. H.
  • Stones sette on bothe sides of a dore, or gate for strengthe. Antelapides, Qui vtrunque latus ostij muniunt. Cal.
  • Stony, or full of stones Calculosus, a, um. Lapido­sus, a, um. Petricosus, a, um. Petrosus, a, ū. Saxo­sus, a, um. Pierreux. Cal.

    Full of little stones. Scruposus, a, um. Scrupulo­sus, a, um. Scrupeus, a, um. Plein de petites pierrettes

  • Stony, or of a stone. Lapideus, a, um. Saxeus, a, um. Saxatilis, e. De pierre. S.
  • Stony place, where stones growe. Saxetum, ti. n. g. Vn lieu pierreux. Cal.
  • Stoole. Seliquastra, ae. Sella, ae. f. g. Vne selle. S.

    A foote stoole. Scamnum, ni. Scabellū, li. n. g. Vn marchipied. S.

    A priuie stoole, or chaire. Familaris sella, Sella pertusa. Vne selle persee pour aller à la selle. S.

    To goe to stoole. Exonerare ventrem, Aluum euacuare, Exinanire, Inanire, Purgare. Aller a la selle. S.

    Wyne maketh, or causeth to goe to stoole. Vinū mouet aluū, aut deijcit aluum. Le vin faict aller à la selle. S.

    To cause to go to stoole, to lewse the belly. Cie­re aluum, Ducere aluum, Aluum elicere, Aluū soluere, Subducere, Trahere. Faire aller à la selle. S.

  • Stoote, or wysell, a beaste or vermin whiche kyl­leth rabettes. Furunculus, li. masc. gen. Mustela syluestris.
  • Stoppe, or to staye. Retineo, es. Retēto, as. Arrester

    To stoppe or lette. Impedio, is. Arceo, es. Im­pugno, as. Inhibeo, es. Obsto, as. Occupo, as. Prae­pedio, is. Intercedo, is. Empescher. S

    I wyll stoppe you that you doo not this thing Faciam quo minus hoc agas. I'empescheray que tu ne faces cela. S.

  • Stoppe breath, or to stiffle, or smother. Suffoco, as. Praefoco, as. Extinguere animū alicui. Estouffer.
  • Stoppe, or shutte in. Interpremo, is. Entreserrer.. S.
  • Stoppe in going. Sisto, is. In loco aliquo subsidere, Gradum remorari, Resistere. S'arrester. S.
  • Stoppe light. Obstruere luminibus. Cic.

    To stoppe beastes, or cattell. Feras subsistere. Arrester les bestes. S.

    To stoppe oxen. Boues retardare, vel remorari. Arrester les beufs. S.

    To stoppe those that runne awaye. Fugam si­stere. Arrester ceulx qui fuyent. S.

  • Stoppe money, or payment for some reasonable cause. Resignare aes. Fest.

    To stoppe the course of the waters. Cursus a­quarum fraenare. Estouper le cours des eaues. S.

  • Stoppe one in his tale. Opprimere orationē. Cic.
  • Stoppe one of his waye, or passage. Perimere iter alicui, Prohibere itinere. Empescher le passage. S.
  • Stoppe ones mouthe. Os opprimere. Fermer, ou clorrer la bouche. S.
  • Stoppe, or bynde the belly. Aluum sistere, Aluum continere, Aluum firmare, Aluum inhibere, Vē ­trem contrahere. Reserrer le ventre. S.
  • Stoppe, or that thing whiche is throwen in ones waye. Obiectaculum, li. n. ge. Varro.
  • Stoppe the eares. Praetendere auribus, Claudere aures. Estouper ses oreilles. S.
  • Stoppe vp chinckes, or cliftes. Stipo, as. Virg.
  • Stoppe vp. Oppilo, as. Obthuro, as. Stipo, as. Ob­stipo, as. Obstruo, is. Estouper, bouscher. S.
  • Stoppe wages for vndewtifull seruice. Resignare aes, vel stipendium. Festus.
  • Stoppe which retayneth a wheale frō his course. Sufflamen, inis. n. ge. Iuuenalis.
  • Stoppe, or to couer with durte or mudde. Obli­mo, as. Vir. Couurir de fange. S.
  • Stopped. Impeditus, a, um. Obstructus, a, um. Oc­cupatus, a, um. Empesché. S.
  • Stoppell. Obthuramentum, ti. Vn estoupillon. S.
  • Stopping, or letting. Obstructio, onis. Difficultas, atis, Impeditio, onis. Impedimentum, ti. Inter­cessio, onis. Obstaculū, li. Occupatio, onis. Prae­pedimentum, ti. n. g. Empeschement. S.
  • Stopping of y e wynde. Asthma, tis. n. g. Difficultas spiritus, Difficultas spirandi. Difficulté de haleine. & Asthmaticus, ci. He that draweth his wynde shorte. Asmatique. S.
  • Stopping of the wynde, or smothering. Suffoca­tio, onis. Praefocatio, onis. f. g. Estouffement. S.
  • Storehouse. Apotheca, ae. Cellarium, ij. Penarium, ij. Promptuarium, ij. Repositorium, ij. Cella promptuaria, Penaria cella. Gardemanger. S.
  • Storehouse for baggage of housholde. Armarium. rij. n. ge. Cic.
  • Storehouse, or armorie for ordinaunces. Arma­mentarium, rij. n. ge. Armaire. S.
  • [...] [Page] Strengthe bodely, or naturall liuelynes. Viuaci­tas, tis. foe. ge. Viuacité. S. & Viuidus, a, um. Full of naturall strengthe, or liuelines. Plein de vi­gueur. S.
  • Strengthen, or to make strong. Corroboro, as. Fir­mo, as. Roboro, as. Munio, is. Emunio, nis. Forti­fico, as. Vallo, as. Fortifier, enforcir. S.

    To strengthen, or fortifie a castell. Castrum mu­nire. Fortifier vn chasteau. S.

    To strengthen all about. Communire, Circum­munire. Fortifier tout entour. S.

  • Strengthened, or made strong. Corroboratus, a, ū. Firmatus, a, um. Confirmatus, a, um. Fortifié. S.
  • Stretche forth, or abroade. Detendo, is. Dispando, is. Expando, is. Intendo, is. Porrigo, is. Protēdo, is. Dilato, as. Distendo, is. Erugo, as. Explico, as. Exporrigo, is. Extendo, is. Pertendo, is. Propa­go, as. Promoueo, es. Produco, cis. Estendre. S.

    To stretche abroade vpō some thing. Sternere, Supersternere. Estendre sur quelque chose. S.

  • Stretched forth, or abroade. Distētus, a, um. Por­rectus, a, um. Extentus, a, um. Estendu. S.
  • Stretching forth, or abroade. Distentio, onis. Por­rectio, onis. Proiectio, onis. Prolatio, onis. Intē ­sio, onis. Intentio, onis. f. g. Estendement. S.

    A stretching forth of the handes. Intentus pal­marum. Estendement de mains. S.

  • Stritche owle. Strix, gis. foe. g. Vide Shrich owle.

    To stride. Crura diuaricare, vel diducere. E­squarquiller les iambes. S.

  • Strided. Diuaricatus, a, um. Esquarquillé.
  • Stryfe. Concertatio, onis. Decertatio, onis. Con­trouersia, ae. Disceptatio, onis. Certamen, inis. Certatio, Contentio, Digladiatio, Lis, tis. Rixa, ae. Velitatio, onis. foe. g. Estrif, debat. S. Litigiosus, a, um. Rixosus, a, um. Ang. Full of strife. Plein d'estrif. S.

    To happen, or fall into strife. Incidere in contē ­tionem, In contentionem venire. Venir ou tomber en debat. S.

    To be in strife concerning any matter. Conten­dere de re aliqua, Habere quaestionem de re ali­qua. Estre en debat de quelque chose. S.

    The matter is in strife. In discrimine res est, In disputationem res venit, Habet aliquid quaestio­nis haec res, Versatur in controuersia haec res, De hac re habetur quaestio. La chose est en debat. S.

  • Stryke. Verbero, as. Cōuerbero, as. Verberibus cae­dere, Diuerbero, as. Euerbero, as. Cudo, is. Cō ­tingere quenquā, Plāgere, Tūdo, is. Appeto, is. Caedo, is. Compungo, gis. Ferio, is, percussi, Ico, cis. Lancino, as. Obtundo, is. Pauio, is. Percello, is. Percutio, is. Peto, is. Stringo, is. Batuo, is. Pul­so, as. Batre, Ferir, frapper. S.
  • Stryke againe. Referio, is. Repercutio, is. Reuer­bero, as. Refrapper. S.

    To stryke sayles. Vela contrahere. Caler & ab­baisser les voiles. S.

  • Stryke backwarde with the heele. Recalcitro, tras. Regimber. Cal.
  • Stryke downe, or to fell with blowes. Affligo, is. Contundo, is. Assommer à grans coups. S.
  • Stryke fire out of a flynt. Elidere ignem. Plin.
  • Stryke in wryting made in lengthe lyke a spytte for a note, or diuersitie, the lyke is moste com­mōly vsed in auditours bokes. Obelus, li. m. g.
  • Stryke of. Decutio, is. Praecido, is. Cic.
  • Stryke of gyues, or fetters. Excutere vincula.
  • Stryke of the head of one, or to cut of ones necke. Amputo, as, Auferre caput, Obtrunco, as. Trun­co, as. Collum alicui desecare, Ferire aliquē se­curi, Aliquem obtruncare, Alicui caput detrun­care, vel decutere, vel ferro demetere, Recidere caput, Abscindere caput ceruicibus. Trencher le col a quelqu'vn. S.
  • Stryke of the head by the necke. Decollo, as. De­coller. Cal.
  • Stryke of the toppe. Decacumino, as. Decoupeler.
  • Stryke on an anuile, or styth. Cudo, is. Batre.
  • Stryke one and to make him scarres. Cicatrico, as. Frapper aucun & luy faire des cicatrices. S.
  • Stryke, or beate a thing whereby to make it thin­ner, lesser, or weaker. Percudo, is. Forger. Cal.
  • Stryke, or rolle, to strike a bushel or measure euē. Hostorium, ij. Vide Strikle.
  • Stryke out, as to deface, or blot out. Delere, De­linere, Obliterare, Expungere, Deformare. Ef­facer. S.
  • Stryke through. Perfodio, is. Traijcio, cis. Transfi­go, is, xi. Vide Perce throughe.
  • Stryke to the harte with sorowe. Percello, is, culi. Percutere animum. vt Perculsit illico animum. Terent. It stroke me to the very harte.
  • Stryke with the heales, or to kicke. Calcitro, as. Ruer des pieds. S.
  • Stryken. Perculsus, a, um. Percussus, a, um. Pulsa­tus, ta, tum. Percitus, ta, tum. Saucius, a, um. Ic­tus, a, um. Frappé. S.

    Truly he is stryken, or taken. Certè captus est, habet. Ter. Il est frappé, ou attainct. S.

  • Stryken through. Perfossus, a, um. Transfossus, a, ū.
  • Stryken with lightning. Percussus fulminis ictu.
  • Strykē to be with sorowe. Dolore percuti. Valer.
  • Stryking, or beating. Contusio, onis. Percussus, sus. Planctus, tus. Percussio, onis. Pulsatio, onis. Verberatus, tus. Verberatio, onis. f. g. Frappement.
  • Strikle to strike a measure with when it is full. Radius, dij. Hostorium, rij. n. g. Rouleau, Racloir. S.
  • Stringe, or a bande. Copula, ae. Cestus, ti. Lorum, ri. Ligamen, nis. Ligamentum, ti. Ligatura, rae. Vinctus, tus. Vinculum, li. n. g. Vn lieu. S.
  • Stringe, or corde. Chorda, ae. foe. ge. Corde. S.
  • Stringe for an instrument of musike. Chorda, ae. Fides, is. Neruus, ui. Corde d' vn instrument de mu­sique. S. et Neruuli, orum. Small stringes.
  • String of a bowe, or crosbowe. Neruus arcus. Vir. Corde d'arc, ou d'arbalestre. S.
  • String of a darte. Amentū, ti, n. g. Le lien d'vn dard.

    I haue twoo stringes to my bowe. Duabus an­choris fultus sum. I'ay deux chordes en monarc.

  • [Page] Stringed as a darte is. Amentatus, a, um. vt Ha­sta amentata. Cic. A darte stringed, or hauing a stringe in the middest to caste it with.
  • Stringes, or pieces of tymber laide vnder to staye massy tymber in sawyng. Canterij, orum.
  • Strype with a rodde, staffe, or whyppe. Verber, ris. n. g. Plagae, arum. f. ge. Caesio, onis. f. ge. Ictus. tus. mas. ge. Vn coup. S. & Verberabilis, le. Verbe­reus, a, um. Worthy of strypes.

    To giue one strypes, or strokes, or to beate him. Ferre verbera in aliquem, Multare aliquem ver­beribus. Cedere aliquem verberibus. Batre aucū, Luy porter des coups. S.

    To deny, or refuse stripes. Negare se verberi­bus. Tibul. Ne vouloir endurer les coups. S,

    Endure, or to suffer stripes. Ferre verbera, Pa­ti verbera. Virg. Pati plagas. Terent. Endurer les coups. S.

  • Strippe out of clothes, or rayment. Expallio, as. Spoliare, Dispoliare, Despoliare, Expoliare, Ex­uere. Despouiller. S.
  • Stripped, or vnclothed. Exutus, ta, tum. Spoliatus, ta, tum. Despouillé. S.
  • Stripping, vnclothing, spoyling, or vnarayinge. Spoliatio, onis. f. g. Despouillement. S.
  • Stripling, or yonge man newely issewed out of chyldhode, and beginneth to haue tokens of a man. Parectatus, Adolescens, tis. com. gener. Vn iouuenceau. S.
  • Striue, or to contende against one. Velitor, taris. Pugnare aduersus aliquem, Certo, as. Cōtendo, is. Discepto, as. Litigo, as. Altercor, aris. Debatre ou estriuer contre quelqu'vn. S.

    To cause one to striue, or contende. Trahere ali­quem in disceptationem, vel disputationē. Faire estriuer quelqu'vn. S.

  • Striuer. Litigator, oris. m. g. Qui ha noise & debat cō ­tre aucun. S.
  • Striuing. Litigatio, Velitatio. Vide Contention & stryfe.
  • Striuingly. Rixose, Velitatim.
  • Stroke, or to mylke. Mulgeo, es. Vide Mylke.
  • Stroke, or the strype geuen to one. Verber, eris. Le coup qu'on a baillé à aucun. S. Vide Strype.
  • Strompet, or cōmon stewes. Proseda, ae. Scortum, ti. Vide Hoore.
  • Strong. Fortis, e. Herculeus, a, um. Potens, tis. Va­lidus, a, um. Valens, Robustus, a, um. Saeuus, a, ū. Fort. S. et Forticulus, a, um. Somewhat stronge. Fortelet. S.
  • Strong a little, halfe strong, or somewhat strong. Forticulus, a, um. Valentulus, a, um. Fortelet. S.
  • Strong, and puisant. Praeualidus, da, dum. Praepo­tens, tis. om. ge. Fort & puissante. S.
  • Strong holde. Propugnaculum, li. n. g.
  • Strong, or good courage. Praesens animus.
  • Strong oxen. Quadrati boues. Colum.
  • Strong poyson, or deadly poyson. Praesentissimū venenum, Venenum laetale, Mortiferum, Acre, vel praesentaneum. Poison mortel. H.
  • Strong thiefe. Trifur, Trifurcifur. Fort larron, Tre­slarron. S.
  • Strong to be. Valeo, les. vt Corpore valere. Estre fort. S.
  • Strong to be, or of great might, and power. Re­polleo, es. Polleo, es. Estre fort & puissant. S.
  • Strong to make, or to fortifie. Corroboco, as. For­tifico, as. Roboro, as. Firmo, as. Cōfirmo, as. Mu­nio, is. Emunio, is. Vallo, as. Fortifier. S.
  • Stronge to waxe. Eualesco, scis. Fortesco, scis. In­ualesco, scis. Valesco, scis. Praeualesco, scis. Vires capere, vel facere, Vires aut vim accipere. S'en­forcir, deuenir fort. S.
  • Stronger to be. Praeualeo, es. Estre plus fort. S.
  • Stronger to waxe. Praeualesco, scis. Deuenir plus fort. S.
  • Strongly. Fortiter, Potenter, Validé. Fort & puis­samment. S.
  • Stubble of corne. Stipula, ae. f. g. Estouble. S.
  • Stubborne. Obfirmatus, a, ū. Pertinax, Peruicax, Obstinatus, a, um. Aheurté, ou ahurté. S.
  • Stubbornes, and obstinacie. Pertinacia, ae. Perui­cacia, ae. Obstinatio, onis. foe. gen. Aheurtement & obstination. S.
  • Stubbornly, or obstinatly. Obfirmaté, Pertinaci­ter, Peruicaciter. Obstineement. S.
  • Studdes in gyrdles. Bullae, arum. foe. ge.
  • Studente. Scholasticus. Vn estudiant. S.
  • Studie. Animaduersio, onis. Certatio, onis. Cura, ae. Studium, ij. Meditatio, onis. f. g. Estudie. S.
  • Studie in making comedies, or entreludes, also the studie employed about makinge metre, or [...]yme. Musicum studium.
  • Studie of letters, or learning. Studia, vel literarū studia, Aut studia doctrinae. Estudes de lettres. S.
  • Studie of wysdome, or philosophie. Philosophia, iae. foe. ge. Estudie de sapience. S.
  • Study, or a place to studie in. Bibliotheca, Museo­lum. Vne estude. S. & Musaeum, ei. neut. ge. Vn lieu propre à estudes. S.

    To studie. Studere, literas attingere, Literis de­seruire, Literis operam dare, Estudier. S.

  • Studie phylosophie, or wysedome. Philosophor, aris. Estudier en philosophie. Cal.
  • Stue, or hote house. Balneum, nei. n. ge. Thermae, arum. Vaporarium, rij. n. g. Estuues. S.
  • Stuffe. Confercio, is. Effarcio, is. Farcio, cis. Infa [...] ­cio, is, Offercio, is. Farcir. S.
  • Stuffe of any kinde, shut or trussed in chestes, far­dles, or hampers. Sarcinae, arum. Quint.
  • Stuffe, or matter to make any thing of. Materia, ae. foe. ge. vel Mate [...]ies, iei. foe▪ gen. Toupe sorte de ma­tiere de quoy on fait quelque chose. S.
  • Stuffed. Fartus, [...] ▪ tum. [...]el. Farctus, ta, tum. Farc [...].
  • Stuffing, or that filleth any thing. Fartum, ti. n. g.

    To stumble. Caespito, as. Offendo, di [...]. Offenso, sas. Intersisto, tis. Bruncher ou choper. S.

  • Stumbler, or he which stumbleth often. Offensa­tor, toris, m. g. Qui chope souuent & trebouche. S.
  • Stumbling. Caespitatio, onis. foem. gen. Offensio, [...] [Page] Tu es tel que tu estois parauant. S.
  • Suche is his nature. Sic est ingenium. Sa nature est telle. S.

    Thou art not suche a one as I tooke thee for. Opinio de te multum me fefellit. Tu n' espas tel que ie t'estimoye. S.

  • Suche as. Qualiscun (que), Talis qualis. Tel quel. S.
  • Suche as the chiefe of the citie are, suche is the ci­tie. Qualescunque summi ciuitatis viri sunt, ta­lis est ciuitas. Cic.
  • Sucke. Sugo, is▪ Exugo, is. Lingo, gis. Sucer. S.
  • Sucke milke. Lacteo, es. Vbera sugere, Premere mammam. Alimentum maternū trahere. Teter. Sucer du laict de la mamelle. S.

    To receaue hir childe, or little infante to sucke. Admittere partum ad vbera, Receuoir son petit en­fanta teter. S.

  • Sucking. Suctus, us. Linctus, tus. m. g. Sucement. S.
  • Sucking lambe. Subrumus, mi. masc. gen. Agneau qui tete encore. S.
  • Sucking pot for children. Aliphanus. Cal.
  • Suckle, or to cause to sucke. Subrumor, aris. Faire teter. Cal.
  • Sudary to wipe the face whiche sweateth. Suda­rium, rij. n. g. Vn suaire. S.
  • Sue. Certo, as. Lege agere, Litigo, as. In iudicium, vel ius vocare, Postulo, as. Formulam intendere, Dicam alicui impingere, Adducere hominem in ius, Dicam scribere, Litem alicui intendere. Mettre en proces. S.
  • Sue action of couenaunt. Agere ex sponso vel ex sponsu, Seruius Sulpit, Agere ex stipulatu.
  • Sue actiō of debte vpō a byll. Agere ex syngrapha.
  • Sue by wrytt. Dicere diem alicui. Cic.
  • Sue one in a matter of lyfe, and death. Litem capi­tis in aliquem inferre. Cic.
  • Sue for debt. Nomina exigere. Cic.
  • Sue in an action of iniurie, or trespasse. Agere in­iuriarū. Quint. Iniuriarum formulam intende­re. Mettre en proces en cas de iniures. S.

    To sue til condempnation, or iudgement be ge­uen. Peragere aliquem reum. La poursuyure ius­ques a condemnation. S.

  • Sue wrongfully. Calumnior, aris.
  • Sued to be. Reū agi, Reum fieri. Estre mis en proces.
  • Suertie, a pledge and caution. Praes, praedis. m. ge. Appromissor, soris. m. g. Expromissor, soris. m. g. Caution, vn ple [...]ge & respondant. S.

    A citizen suertie. Assiduus fideiussor. Caution bourgeoise. S.

  • Suertie in matters capitale. Vas, dis. m. g. Caution en matiere capitale. S.
  • Suertie whiche byndeth him selfe with an other. Adpromissor, oris. Consponsor, soris. m. g. Respon­dant pleige qui s'oblige auec vn autre. S.

    A sufficient suertie. Iustus fideiussor. Respondant suffisant S.

  • Suertie to finde, or to giue suertie. Satisdo, as. Sa­tispraesto, as. Vador, aris. Donner caution. S. & Dare vades. To put in suerties.

    To put in suertie in a matter of lyfe and death to appeare at a daye. Dare vadem. Donner cau­tion en matiere capitale de se representer au iour. S.

    To take sufficient suerties of some body. Satis­accipio, pis. Prendre caution & respondant de quel­qu' vn. S.

  • Suertie to take. Satisaccipere, Praedes accipere. Prendre ou receuoir pleiges. S.
  • Suerties called countresuerties, which be bound to suerties to saue them harmeles. Suppraedes.
  • Suet. Omentum, ti. Seuum, ui. vel Sebum, bi. vel Sepum, pi. n. g. Suif. H. Plin. lib. 28. cap. 9. ¶ I thinke these purified & sweete to bee Suet: and whē they are stale, Tallowe, I suppose also Ar­uina, ae. foe. ge. Sweete suet. Sain ou sein doulx. S. Omentatus, a, um. Mixt with suet.
  • Suet melted. Liquamen. Colum. Pinguedo ad ig­nem liquata. Graisse ou sein fondu. H.
  • Sweare. Iuro, as. Fidem dare. Iurer. S.
  • Sweare against one. Coniurare. Iurer contre quel­qu' vn. S.

    To sweare by God. Deum testem dare, seu ad­hibere. Iurer dieu. S.

    To sweare and promyse with an othe. Iusiuran­dum dare. Iurer & promettre auec iurement. S.

  • Sweare deapely. Abiuro, as. Deiero, as. Iurer fort & firme. S.
  • Sweare falsely, or to forsweare, or periure hym selfe. Peiero, as. Periuro, as. Obstringere se per­iurio. Se periurer. S.
  • Sweare first, or before other. Praeiuro, as. Iurer le primier. Cal.

    To cause to sweare. Iureiurando adigere. Bud. ex liu. Faire iurer. S.

    To sweare to kepe the ordinaunces, lawes, or statutes. Fidem mandatis religionem (que) verbis suis obstringere iureiurando, Iurare in leges & constitutiones. Bud. Iurer de garder les ordonnances.

  • Swearer. Iurator, toris. m. g. Iureur. S.

    A greate swearer. Homo iusiurandi consultus & peritus. Bud. Grand iureur. S.

  • Swearing, or an othe. Iuramentum, ti. Iusiuran­dum, di. Iurement ou serment. S.
  • Swearing deapelye, or a great, or solempne othe. Deiurium, rij. n. g. Gell.
  • Sweate. Mador, oris. Sudor, ris. m. g. Sueur. H.

    Full of sweate. Sudoris plenus. Sueu [...]. S.

    To sweate. Madesco, scis. Sudo, as. Consudare, Sudorem emittere. Suer. S.

    To sweate round about, or on euerye syde. Cir­cunsudo, as. Suer de toutes pars.

  • Sweate with laboure. Desudasco, scis. Desudo, as. Sudo, as. Suer de traueil. S.

    To trauayle, or labour till he sweate. Exudare laborem. Trauailler iusques a suer. S.

  • Sweater, or he that sweateth. Sudator, toris. m. ge. Sueur. S.

    He sweates, or he sweateth. Manat sudore, Su­dat. Il sue. S.

  • Sweating of walles. Aspergines parietū. La sueur [Page] & moisteur coulant des parois. S.
  • Sweating sickenesse. Sudor Anglicus. Le sutin d' angleterre. S. Morbus solstitialis. ¶ Yet Stepha­nus calleth this a sickenes that dureth but a daye, or very litle tyme. Maladie qui ne dure qu'vn iour ou fort pe [...]. S.
  • Sweepe, or to make cleane. Verro, is. Conuerro, ris. Deuerro, ris. Euerro, ris. Balier & nettoyer. S.
  • Sweepstake, or he y t gathreth all vp. Panager, ri.*
  • Sweeper of houses. Scoparius. Balieur de maison. S.
  • Sweepinges of a house. Nauci, Quisquiliae, arū. f. gen. Les balieures de la maison. S.
  • Sweept house. Tersa domus.*
  • Sweete, gentle, louing, and tractable. Suauis, e. Dulcis, e. Benignus, a, um. Clemens, tis. Comis, e. Mitis, te. Praedulcis, ce. Laenis, e. Doulx. S.
  • Sweete a little, or somewhat. Dulciculus, la, lum. Doulcet, doulcelet. S.
  • Sweete as hony. Mulseus, a, um. Mulsus, sa, sum. Doulx comme miel. S.
  • Sweete bryar, or eglentine. Cynosrhodos, Cynos­baton, ti. n. g. Vn esglantier on arglantier. S.

    My sweete harte. Meum corculum, Mel meum. Ma doulceur. S.

  • Sweete of sauoure, odoriferous, that whiche ge­ueth a good sauoure. Aromaticus, a, um, Odo­ratus, ta, tum. Odorifer, ra, rum. Odoriferant, qui rend bonne odeur. S. Vide Odoure, senture & smell.
  • Sweete perfume. Thymiama, tis. n. g. Perfuns. S.
  • Sweete song. Musa, ae. foe. ge. Chanson. S.
  • Sweete speache. Facundia, ae. Suauiloquentia, ae. f. ge. Doulx parler. S.
  • Sweete speaker. Suauiloquus, a, um. Suauiloquēs, tis, om. ge. Qui parle doulcement. Cal.
  • Sweete to waxe, or become sweete. Dulcesco, scis. S'addoulcir, deuenir doulx. S.
  • Sweeten, or to make sweete. Dulco, as. Edulco, as. Mulceo, es. Faire doulx. Cal.
  • Sweetenes. Dulcedo, inis. Suauitas, tatis. foe. gen. Doulceur. S.
  • Sweetnes of speakinge. Lepor, Lepos, oris. mas. g.
  • Sweetely. Dulcè, Dulciter, Suauiter. Doulcement. S.
  • Swell, or to puffe vp as sores doo. Fermentesco, scis, Tumesco, scis. Extumeo, es. Extumesco, scis. Intumesco, scis. Turgesco, scis. S'enfler. S.

    To make to swell. Tumefacio cis. Faire enfler. S.

    To swell, or to be swelled. Tumeo, es. Turgeo, es. Estre enflé. S.

  • Swell as maydens dugges doo. Sororior, aris.
  • Swelled. Turgidus, da, dum. Inflatus, ta, tum. Enflé.
  • Swelling. Tumor, oris. Inflatio, onis. foe. g. Enflure.
  • Swelling in any place of the body, a bunche. Tu­ber, eris. n. g. Bosse. S. & Tuberculum, li. n. gen. A little swelling. Bossette. S.
  • Swelling of a maydens, or womans belly. Molu­crum, cri. n. g.
  • Swelling of the eye liddes with payne and rednes Scleriasis.*
  • Swelling of the gommes. Parulis, Taberculum in gingiuis. H.
  • Swelling of the legges by reason of muche tra­uayle. Tama, ae. foe. g. Fest.
  • Swelling of the rouffe of the mouthe, the disease called the Vual. Vuula, ae. foem. gen.
  • Swelling of the tewell or fundement. Condylo­ma, tis. n. g. H.
  • Swelling of the throte. Angina, ae. Vide squinācie.
  • Suffer. Duro, as. Fero, rs. Mitto, is. Patior, eris. Permitto, is. Perfero, ers. Potestatem dare, vel facere, Sino, is. Suffero, rs. Subeo, is. Sustineo, es. Tolero, as. Souffrir. S.
  • Suffer a thinge in lapse or to fall out of memorye. Memoriam remittere. Caesar.
  • Suffer a thing to growe in lengthe. Immitto, is.
  • Suffer and let passe. Praestare patientiam. Souffrir & laisser faire. S.
  • Suffer death. Luo, is. Pati supplicium, Poenam pē ­dere, vel supplicia, Capite luere, Mortē capere. Souffrir mort. S.
  • Suffer execution. Poenā vel supplicia pendere. Idē.
  • Suffer losse. Pati iacturam. Colum.
  • Suffer, or to beare paciētly. Tolerâre, Aequo ani­mo ferre, Perferre, Pati aequo animo, Moderatè accipere, Cōniuere in re aliqua, Quieto & aequo ferre animo. Porter patiement. S.
  • Suffer paciently checkes, and rebukes. Praebere aures conuitijs. Liu.
  • Suffer punishement. Dare poenas, Luo, is. Poenam pendere vel supplicia, Sustinere poenam. Souffrir ou endurer punition. S.
  • Suffer thou. Patitor. Impar.
  • Suffer to growe. Submitto, is. Laisser croistre. S.
  • Suffer vnpatiently. Animo iniquo pati, Non me­diocriter ferre, Turbulenter humana pati. Porter & endurer mal patiement. S.
  • Sufferable, easy to be borne, or suffered. Patibilis, e. Tolerabilis, le. Aise a porter & a endurer. S.
  • Sufferaunce, enduring, and pacience. Tolerantia, ae. Toleratio, onis. Perpessio, onis. f. g. Souffrance, endurement & patience. S.
  • Sufferaunce, or enduring of trauayle. Fortitudo, dinis. foe. ge. Souffrance de trauail. S. & Perpessio laborum. Idem.
  • Suffered, or that hath endured and suffered. Pas­sus, sa, sum. Qui à enduré & souffré. S. Perpessus, sa, sum. Idem.
  • Suffering. Patiens, tis. Parpetiens, tis. Tolerās, tis. Endurant. S.
  • Sufficient. Assiduus, a, ū. Locuples, etis. Sufficiens, tis. o [...]. ge. Suffisant. S.

    An authour sufficient, and worthy of credite. I­doneus author. Autheur suffisant & digne de foy. S.

    I haue sufficient of goodes. Abunde mihi bona suppetunt. I'ay des biens a fuffisance. S.

  • Sufficient it is. Sufficit, Sat est, Satis est. Il suffit. S.
  • Sufficient suerties. Assidui fideiussores. Bud.
  • Sufficiētly. Satis, Sufficienter, Idoneè, abūdé, suf­fisamment. S.

    I gaigne sufficiently. Suppetit mihi lucrum. Ie gaigne suffisamment. S.

    [...]

    [Page]At supper. Super coenam, Inter coenam, vel inter coenandum. En soupant. S.

  • Supping garment, or robbe. Coenatorium, rij. Ve­stis coenatoria. Robbe qu'on prenoit pour souper. S.
  • Supping, or sowping. Sorbitio, onis. f. g. Humemēt.
  • Supping parler, or place where they suppe. Coe­natio, onis. Coenaculum, li. Coena, ae. f. ge. Le lieu ou on soupoit. S.
  • Supping together. Syndipnium.*

    A supping, or brothe. Sorbillum, li. Sorbitio, o­nis. Sorbitiuncula, ae. f. g. Vn humet. S.

  • Supping, or a brothe for a sicke body. Illinctus, E­cligma. Quelque bruet, ou ius pour hum [...]r. H.
  • Supplante. Supplanto, as. Supplanter. S.
  • Supple. Lentus, a, um. Soupple. S.
  • Suppliant. Supplicans, tis. Supplex postulator, Supplicator, oris. m. ge. Suppliant. S.
  • Supplicatiō. Libellus, li. Postulatio, nis. Libellus supplex, Suppliciū, cij. Vne requeste ou supplication.
  • Supplication to make. Vota facere. Faire supplicatiō

    To make supplication, or humbly to beseeche one. Supplicare alicui, Abijcere se alteri ad pe­des, Abijcere se supplicem. Supplier aucun. S.

  • Supplye, and amende that lacketh, or wanteth. Suppleo, es. Compleo, es. Supplier & amender ce qu'il de fault. S.
  • Supplying. Complementum, ti. Supplimentum, ti. neut. ge. Suppliement. S.
  • Suppporte, maintain, and to fauour. Adminiculo, as. Sustineo, es. Sustento, Adminiculor, aris. Suf­fragor, aris. Subleuare aliquem. Supporter & fa­uouriser. S.

    To supporte, beare, or suffer. Sufferte, Ferre, Perferre. Supporter, endurer. S.

    To supporte, or beare the charges. Sumptum sustinere, Tolerare. Supporter la despense. S.

  • Support, or fauour, whiche one doth to anye. Fa­uor, oris. Suffragatio, onis. f. ge. Support qu'on fait à aucun. S.

    The support, and staye of a lingue, or race. Co­lumen familiae. Support & appuy d'vne race. S.

    The support, and stay of some thing. Adminicu­lum, li. n. g. Support & appuy de quelque chose. S.

    Greatly supported, and fauoured. Nimium gra­tiosus. Trop supporté & fauorizé. S.

  • Supporter. Suffragator, oris. m. ge. Cic.
  • Suppose, to deeme, or iudge. Autumo, Coniecto, as, Existimo, as. Iudico, as. Opinor, aris. Puto, as. Reor, re [...]is, ratus sum. Sentio, is. Suspicor, aris. Arbitror, aris. Computo, as. Deputo, as. Censeo, es. Penser, estimer, ou iuger. S.
  • Supposell, opinion, and iudgement. Existimatio, onis. Opinio, onis. f. g. Opinion & iugement. S.
  • Supposer. Opinator, oris. m. g. Cic.
  • Supposing. Existimatio, onis. Opinatio, onis. f. g.
  • Suppositorie. Balanus, ni. m. g. Suppositoire. S.
  • Suppresse. Supprimo, is. Comprimo, is. Supprimer.
  • Suppressed. Suppressus, a, um. Suppressé. S.
  • Suppression. Suppressio, onis. f. g. Suppression. S.
  • Supremacie. Primatus, us. La primace. S.
  • Surcease, or to leaue of. Supersedeo, es. Quiesco, cis. Finem facere, Defino, is. se deporter. S.

    I surcease to speake any more of that. Mitto de illo nunc. Ie me deporte de plus parler de cola. S.

    I surcease to speake of kisses. Mitto iam oscu­lari. Ie me deporte de parler des baisers. S.

  • Surcharge. Superonero, as. * Supra vires onera­re, nimio plus onere, vel plus aequo, vel plus quā par sit, Premere, vel opprimere onere, Nimis o­nerare. Surcharger. S.
  • Surcharged to be. Premi onere. Estre trop chargé. S.
  • Surcingle, or girth. Perrzonium, ij.* Lora, orum. Cingula, ae. f. g. Cengle de cheual. S.
  • Sure. Securus, a, um. Certus, a, um. Fidus, a, ū. Fi­delis, le. om. ge. Seur. S.
  • Sure counsell. Tutum consilium. Conseil seur. S.
  • Sure men, to whome a man may truste. Certi ho­mines. Gens seurs, à qui on se peult fier. S.

    To be sure and certayne of some thing. Explo­ratum habere aliquid. Estre seur & asseur [...] de quel­que chose. S.

    To be very sure, and certayne. Persuasissimum habere, Exploratissimum habere. Estre tout seur & asseuré. S.

    It is sure. Liquet, bat. impers. Il est certain. S.

    In a sure place. In tuto loco. En lieu seur. S.

    To put y e prysoners, or captiues in surewarde, or keeping. Condere captiuos in custodiā. Met­tre les prisonniers eu seure garde. S.

  • Sure, or fast holding. Tenacitas, atis. f. ge. Tenacité.
  • Sure, or whiche holdeth fast. Tenax, cis. om. gene. Qui tient fort. S.
  • Sure, or fast memory. Tenax memoria. Plin. Iun.
  • Sure, or stedfaste. Firmus, a, um. Stabilis, e. om. g. Asseuré & ferme. S.

    To make sure, or stedfast. Confirmare. Rendre ferme. S.

  • Sure to be, or in falsegarde. In tuto esse. Estre à seureté. S.

    The matter is sure. Res est in vado, In tuto res est. La chose est à seureté. S.

  • Surely, or certainly. Adeo, Atqui, Certò. Porrò, Pro certo. Prorsus, Prorsū, Quippe, Sanè, Scili­cet, Videlicet, Enimuero, Nae, Nimitū, Procul­dubio, Quidem, Certè, Siquidē, Vtique, Explo­ratè, Indubitāter, Plané. Asseureement, certainemēt.
  • Surely I doo so. Ego verò ita facio. Certainement ie le fay ainsi. S.
  • Surely it is euen hee. Et certè is est. Certainement ce'st il. S.
  • Sure it is so. Planè hercle hoc quidē est, Profectò sic est. Certainement il est ainfi. S.
  • Surely, without daunger, in suretie. Tutò. Sans dangér, a seurete.

    To saile surely, or in suritie. Nauigare in portu. Nauiger à seureté. S.

  • Surely, stedfastly, or constantly. Constanter, Sta­tim, Perseueranter, Firmè. Fermement, constammēt.

    To hope more surely, or stedfastlye. In firmiore spe esse. Plus fermement esperer. S.

  • [Page] Surely, or fast in holding. Tenaciter. En tenant fort.
  • Surenes. Firmitas, is. Firmitudo, inis. Firmamen­tum, ti. Stabilitas, atis. f. g. Fermeté. S.
  • Suretie. Securitas, tatis. f. g. Seureté. S.

    Take ye suche suretie of me as ye wyll. In hoc fidem quam vultis ipsi accipite. Prenez de moy telle seureté que vous vouldrez. S.

  • Suretie. Vide Suertie.
  • Surfet. Crapula, ae. f. g. Exces. Pals.
  • Surgeon. Chirurgus, gi. Vulnerarius, rij. mas. gen. Cirurgien. Cal.
  • Surgery. Chirurgia, ae. f. g. Cirurgie. Cal.
  • Surge, or waue. Vnda, ae. Fluctus, tus. mas. ge. Vne vague. S. And full of surges, or waues. Fluctuo­sus, a, um. Pleìn de vagues. S.

    To appease the surges, or waues of y e sea. Flu­ctus matis mulcere. Appaiser les vagues de la mer. S

    The sea maketh surges, and waues. Fluctuat mare, vel aestuat. La mer fait vagues & ondes. S.

    To make great surges. Exaestuare. Faire grandes vagues. S.

  • Surmise, gesse, or to deeme. Opinor, aris. Imagi­nor, aris. Arbitror, aris. Cogito, as. Secum in a­nimo versare, In corde versare, Computo, as. Penser. S.

    To surmise, & imagine in his mynde the forme, and semblaunce of any thing. Depingere cogi­tatio ne, Animo fingere. Peuser & imaginer en son esprit la forme & semblance de quelque chose. S.

    To surmise, or inuēte some crafte, or guile. Ad­ornare aliquid, Contechnari. Controuuer ou inuen­ter quelque finesse. S.

    A thing surmised, or inuented. Commentum, ti. Commentitia res, Figmentum, Inuentum, ti. n. gen. Chose controuuée. S.

    To surmounte and passe. Excello, is. Anteue­nio, is. Praecedo, is. Transgredior, eris. Exupero, as. Antecello, lis. Anteco, is. Surmōter & surpasser.

    To be surmounted, or passed. Anteiri. Estre sur­monté, ou surpassé. S.

  • Surmounting. Excellens, tis. om. ge. Surmontant. S.
  • Surmounting, or excelling. Exuperantia, ae. Excel­lentia, ae. foe. gen. Surmontement. S.
  • Surname. Cognomen, inis. Agnomen, inis. Cog­nomentum, ti. n. ge. Surnom. S.

    To take surname, & appellation of some thing. Ducere, vel capere nomen ex re aliqua. Prendre surnom & appellation de quelque chose. S.

    Whiche hath the same surname. Cognominis, nis. com. gen. Qui ha le mesme surnom. S.

    To surname. Agnomino, as.* Cognomino, as. Cognomen addere alicui, Imponere vocabulū, vel cognomen facere alicui. Surnommer. S.

  • Surnamed, or called after the fathers name. Ag­nominatus, a, ū.* Cognominatus, a, ū. Surnōmé. S.
  • Surplusage, or that whiche remayneth. Quod su­perest, Superfluum. Le surplus & ce qui reste. S.
  • Surplusage, or ouerplus whiche is geuen aboue measure, or weight. Additamentum, ti. Corolla­rium, rij. Auctarium, rij. n. g. Le surplus ou surcroist qu' on baille d'auantage oultre la mesure. S.
  • Surrendre. Resigno, as. Resigner. S.

    To surrendre, resigne, and giue ouer his office. Eiurare magistratum, Magistratu spōte sese ab­dicare, Personam praetextatam in curia depo­nere. Resigner, Renoncer & quicter son office. S.

  • Surrendring, or resignation. Eiuratio, onis. foe. ge. Resignation. S.
  • Surrunde, or to ouerflowe. Inundo, as. Proluo, is. Exundo, as. Restagno, as. Effundo, is. Se desborder.

    Nilus doth surrunde, ouerflowe or rūne ouer. Effert se alueo Nilus. Le Nile se desborde. S.

  • Surrunded. Profusus, a, um. Effusus, a, ū. Desbordé.
  • Surrunding, or ouerflowing of water. Inunda­tio, onis. Exundatio, onis. f. g. Desbordement d' [...]aue.
  • Suruey, or to ouersee. Curo, as. Curer. S.
  • Surueyour. Curator, oris. m. g. Curateur. S.

    The office of a surueiour. Curatoria, ae. f. g. Cu­ratelle, l'office d'vn curateur. S.

  • Suruiue. Supersum, es. Suruiure. S.

    To suruiue some body. Superstitem esse alicui, Claudere lumina, Superesse alicui, Viuēdo vin­cere aliquem. Suruiure à quelqu'vn. S.

    To the entent that he may suruiue thee. Vt vitae tuae superstes suppetat. A fin qu'il te suruiue. S.

    Whiche suruiueth & seeth the publique weale destroyed. Superstes Reipub. Qui suruit & voit la repub. destruicte. S.

  • Suruiuour. Superstes, tis. om. ge. Suruiuant. S.
  • Suspect. Suspicor, aris. Suspicio, cis. Souspeconner. S.

    To suspecte any body. Suspicionem in aliquem conferre. Souspeconner aucun. S.

    To suspecte his wyfe of naughtines. Ducere a­liquid vxori probro. Souspeconner sa femme de me­schanceté. S.

    Whome thou doest suspecte wrongfully. Qui tibi in suspitionem nullo suo delicto uenit. Le­quel tu suspeconne à tort. S.

  • Suspected. Suspectus, a, um. Souspeconné. S.

    To be suspected. Cadere in suspicionē, Suspicio­nem sustinere, In suspicionem adduci, aut veni­re. Estre souspeconné. S.

    He is suspected of this case, or matter. Peccatū huic haeret, Ad cum pertiner hoc crimen. Il est souspeconné de ce cas. S.

    They ought to be blamed and suspected. In cul­pa sunt ac suspicione ponendi. Ils doibuent estre blasmez, & souspeconnez. S.

  • Suspecting. Suspicans, tis. om. ge. Souspeconnant.

    To be in suspence and doubt. Pendere, Haere­re. Estre souspend & en doubte. S.

    Whiche is in suspence, or doubte. Suspensus, a, um. Haesitator, oris. mas. gen. Qui est suspend & en doubte. S.

  • Suspend. Administratione summouere. Suspendre.

    To suspende from his office. Abrogare magist­ratum. Souspendre de son office. S.

    To suspēde any from his office for two yeres. Abdicare aliquem magistratu in biennium. Su­spendre quelcun de son office iusques à deux ans. S.

  • [Page] Suspended from his office. Ab administratione summotus, Vetitus quicquā pro magistratu ge­rere. Sus [...]endu de son office. S.

    Suspended from his estate. Ordine ad tēpus motus. Suspendu de son estat. S.

    To be suspēded from his office for thre yeares. Vetari sententia quicquam pro magistratu ad triennium gerere. Estre suspendu de son office iusques à trois ans. S.

  • Suspending from office for one yeare. Abrogatio magistratus annua. Suspension d' office iusques a vn an. S.
  • Suspicion. Suspicio, onis. Opinio, onis. foem. gen. Souspecon. S.

    This gaue me a suspition. Percutit animum meum haec res. Cela me donne souspecon. S.

    To geue suspition to some bodye. Suspicionem alicui relinquere, vel afferre. Donner souspecon à aucun. S.

    To put, or bring any in suspicion of some mat­ter. Adducere in opinionē rem aliquam, Suspi­cionem facere, Inijcere, Mouere alicui suspicio­nem. Mettre en souspecon quelque chose sur aucun. S.

    To put him selfe out of suspition. Exoluere se suspicione, Suspicionem à se segregare. Se mettre hors de souspecon. S.

  • Suspitious. Suspiciosus, a, um. Suspicax, acis. om. gen. Souspiconneux. S.

    More suspitious. Magis suspiciosi. Plus souspe­conneux. S.

  • Suspitiously. Suspiciosè. Souspiconneusement. S.
  • Susteigne. Admitto, is. Duro, as. Fulcio, cis. Pen­do, is. Subeo, is. Subleuo, as. Suffero, rs. Suf­fulcio, cis. Sustento, as. Sustineo, es. Torqueo, es. Adminiculo, as. Soustenir. S.

    To receiue, or susteigne damage. Detrimentum facere, Detrimentum accipere, vel recipere, In­commodum subire, vel capere, Damnum acci­pere, vel contrahere, Pati iacturas. Receuoir dom­mage. S.

  • Susteigne, or abide constantly. Substo, as. Terent.
  • Susteigned to be. Subnitor, eris. Cic. Estre soustenu.

    To be susteigned, and maintayned. Cibo aliquo susteneri. Estre soustenu & sustenté. S.

  • Sustinaūce, or nourriture. Alimentū, Alimonia, Victus, us. Alimonium, nij. Alitura, ae. Cibarium, rij. Cibatus, tus. Nutritus, tus. Nutrimentum, ti. n. ge. Nourriture. S. And pertaining to sustenāce, or nourriture. Cibarius, a, um. Appartenant à nourriture. S.
  • Sustinaunce for one daye. Hemerobius.*
  • Suster. Soror, ris. foe. ge. Seur. S. Sororius, a, um. Of a suster. De seur. S.
  • Susters chylde, or a cousine germaine. Sobrinus, ni. mas. ge. Cousin germain. S.
  • Suster of my husbande. Glos, ris. foem. gen. La seur de mon mari. S.
  • S Ante Y, vide S Ante I.
T. ANTE. A.
  • T, A lettre somewhat harde to pronounce, as the rest of the mutes are, wherof Lucian in his iudgemēt of vowelles pleasauntly maketh mention, bryn­ginge in. S obiectinge a­gainst T. that hee as it were with certayne bands wrappeth in y e voyce of man, and also with violence endeuoureth to teare, and rente it. Among the Athenians, and Dorians, T. oftentimes displaced S. Agayne a­mong the Romaines many wordes were wonte to be written with T. which nowe in later time are written with S. as Mertare, Pultare, which we wryte Mersare, Pulsare. Besides T. hathe a certayn affinitie with D. as Quintil. in his first booke, and fourthe chapter sheweth▪ for our el­ders vsed Alexanter, Cassantra, where as wee nowe vse Alexander, and Cassandra.
  • Tabaro, or chimere. Exomis, dis. f. g.
  • Tabernacle. Tabernaculum, Aedicula, lae. foem. ge. Le tabernacle. S.
  • Tabernacle wherein any Images standeth. Pulu­inar, ris. n. g. Cic.
  • Table. Mensa, ae. f. g. Table. H.

    A rounde table. Magis, dis. f. g. Table ronde. S.

    A table made croswyse. Sigma, atis. n. g. Vne table faicte en forme de crossant. S.

  • Table cloth. Mappa, ae. f. g. Nappe. S.

    He commaundeth the table to be layde. Mensam poni iubet. Horat.

    A folding table. Caudex, cis. m. g. Senec.

  • Table framed vpon one foote or trestle. Monopo­dium, ij. n. g. Table à vn pié. H.
  • Table whereon pillers doo stande. Abacus, ci. m. gen. Vitru.

    A table, where bankers doo tell, or compte their monye. Trapeza, ae. foe. ge. La table ou les argentiers comptoyent. S.

    The table of a booke, or a registre. Elenchus, Continet nuda rerum vocabula, Syllabus, Index libri. Vne table. H.

  • Table in wryting of the nombre of thinges. Cata­logus, gi. mas. ge. Plaut.

    A common table. Epularis mensa. Table à tous venans. S.

    To furnishe the tables with muche meate. Ex­truere mensas epulis. Garnir les tables de beaucoup de mets. S.

    To take vp the table. Auferre, siue remouere mensam. Ostré la table. S.

  • Table, or deske to wryte on. Pluteus, Tabula qua scribentes vtuntur subiecta. Vn pulpitre sur quoy on escrit. H.

    An honeste, or good table. Victus frugi. Honeste table. S.

    [Page]Whiche kepeth a good table. Lautus homo. Qui tient bonne table. S.

    A niggardly table. Victus sordidus. Chiche table. S

    A painted table. Picta tabula. Tableau de peincture

    A table wherein were wrytten these wordes. In­cisa tabula hijs literis. Vn tableau ou esioyent ces mots escripts. S.

    A table wherein are the names of all the coun­sellers of the court. Album curiae. Le tableau ou sont les noms de tous les conseiliers de la cour. S.

    Dising table. Fritillus, li. m. ge. Vn tablier à iouer aux debts. S.

    A paire of tables. Tabula lusoria, Alueolus, li. Alueus lusorius. Tablier a à iouer.

  • Table with three leaues. Triplex, cis. n. g. Mart.
  • Tables to wryte on. Pugillares, Bipatentes pugil­lares. Tablettes à escrire. H.
  • Tablet whiche hangeth about the necke. Bulla, ae. Monile, lis. neut. g. Vne bague qui se pend au col d' vne personne. S.
  • Tabour. Tympanum, ni. n. g. Tabourin, bedon. S.

    To play with a taboure, or to sounde a taboure. Tympanizo, as. Iouer du tabourin, sonner d'vn bedon

    Tabourer. Tympanista, ae. Tympanotriba, ae. m. ge. Tabourineur. S.

  • Tabouresse. Tympanistria. ae. foe. ge. Tabourineuse. S.
  • Tache or a tatche. Fibula, ae. Spīter, is. n. g. Agraphe.
  • Taciturnitie. Taciturnitas, atis. f. g. Taciturnité. S.
  • Tacke, or to fasten to some thing. Affigo, is. Ficher à quelque chose. S.

    To tacke a lawe grauen in brasse to a walle. Le­gē figere. Attacher à la paroy ou muraille vne loy en­grau [...] en arain. S.

  • Tackeling for a shippe. Aplustre, ris, n. ge. Armen­ta nauis. Les outils de la nauire. S.
  • Taffeta. Multitium, tij. n. g. Taffetas. S.
  • Tayle. Cauda, ae. Penis, is. m. g. La queue. S.

    A tayle hāging doune to y e heeles. Cauda perfu­sa vsque ad calces. Queue pendāte iusques aux talons.

    To moue, or wagge the tayle. Caudam agere. Remuer la quene. S.

  • Tayled, or hauing a tayle. Caudatus, a, um. Peni­tus. a, um. Queué, qui ha queue. S·
  • Tayler. Vestiarius, rij. Sartor, oris. ma. g. Cousturier.
  • Take. Accipio, is. Adsumo, is. Apprehendo, is. As­sumo, is. Capesso, is. Capio, is. Percipio, is. Pre­hendo, is. Recipio, is. Subeo, is. Suscipio, is. Su­mo, is. Accepto, as. Comprehendo, is. Capto, as. Desumo, is. Prendre. S.

    To take by the hande. Manu prehendere, vel ap­prehendere. Prendre par le main. S.

    They take one for an other. Erratur nomine. On prend l'vn pour l'autre. S.

    To take in ill parte. Secus interpretari. Prendre eu mauuaise part. S.

    To take vpon him some busines, or affaire. Ad se recipere. Prendre sur soy quelque affaire. S.

    To take vpon him the debtes of his friendes. Aes alienum amicorum suscipere. Prendre sur soy les debtes de fes amis. S.

  • Take breath, or to pause what to doo. Recipere a­nimum, Recipere animam, Recipere anhelatū. Reprendre son haleine. S.

    To take aduise of that which ought to be done. Consiliū capere. Prēdre aduis de ce qu'on doit faire.

  • Take againe. Resumo, is. Reprendre. S.
  • Take a kyrnell out of a nute. Enucleo, as. Oster le cerneau d'vne noix. S.

    To take vp by the waye. Intercipio, is. Surprēdre.

  • Take all commoditie, pleasure, proffit, or recrea­tion of a thing. Perfruor, eris, fruitus. Plin. Iun.
  • Take an othe. Praestare iusiurandum. Plin. Iun.
  • Take an aunswere to all. Accipe ad omnia. Cic.
  • Take a tale out of ones mouthe. Interloquor, eris. Parler parmi le propos d'aucun. S.
  • Take a thing with warrantie. Mancipio accipere.
  • Take awaye. Abrogo, as. Abstraho, is. Adimo, is. Attollo, is. Aufero, rs. Demo, is, mpsi. Remoueo, es. Tollo, is. Viduo, as. Eripio, is. Eximo, is. Ser­uo, as. Priuo, as. Semoueo, es. Detraho, is. Emo­ueo, es. Perimo, is. Oster. S.

    To take away from any some thing by sentence of the iudge. Abiudico, cas. Oster à aucun quelque chose par sentence du iuge. S.

    To take priuily, or in secrete. Surripio, is. Pren­dre en cachette. S.

    To take a wyfe, or to marie. Ducere vxorem, Cōnubere, Coniungere sibi foeminam matrimo­nio, Vxorē sibi adiungere, Denube [...]e. Se marier. S

    To take vp the table. Auferre, siue remouere mensam. Oster la table. S.

  • Take awaye by little and little. Delibo, as. Ouid.
  • Take awaye good name. Auferre famam. Liu.
  • Take awaye, or to diminish. Diminuo, is. Diminuer.

    To take before, to preuente. Anticipo, as. Ante­capio, is. Anteoccupo, as. Occupo, as. Praeoccu­po, as. Anticiper. S.

  • To take, or haue by lot. Sortior, iris. Auoir par sort.

    To take awaye by force. Auferre vi, vel par vim, Eripere. Oster par force. S. Abripere, idem.

  • Take by robberye, or stealthe. Conuello, is Furor, aris. Furtum facere, Aufero, ers. Māticulor, aris. Peculatum facere, Rem aliquam auertere, Suf­furor, aris. Euolo, as. Subripio, is. Surripio, is. Desrobber. S.
  • Take by waye of adoption. Adopto, as. Adopter. S.

    To take the daunger, or charge vpon him. Prae­stare culpam. Prendre le danger, & la charge sur soy de quelque chose. S.

    To take the charge, or commission of some af­faire, or busines. Concipere curam, Mādata ac­cipere, Munia capescere, Onus aliquod recipe­re, vel suscipere, Aliquid subire, Actionem susci­pere, Partes suscipere, Prouinciam capere, ac­cipere, vel suscipere. Prendre la charge, ou commis­sion de quelque affaire. S.

    To take feese in leaping, or running. Impitum sumere. Quint.

  • Take courage. Colligere se, Confirmare animum, Animos erigere, Sumere animū. Prēdre courage.
  • [Page] Take earnestly. Praeuertere serio. Plaut. Prendre à bon escient. S.
  • Take eftsones. Resumo, is. Accepto, as. Prendre souuent.
  • Take for a frende. Reponere in suis. Anton.
  • Take fro. Abripio, is. Oster. S.
  • Take from one to let to an other. Abloco, as. Suet.

    To take heauely, and to bee angrye with some thing. Durius aut grauiter accipere, Indignari, Succensere, Irasci. Se marrir, & courroucer de quel­que chose. S.

  • Take gently. Accipere aequo animo. Horac.
  • Take God to witnesse. Obtestor, aris. Virg.
  • Take heede. Accuro, as. Aduigilo, as. Animaduer­to, is. Animuam aduertere, Asseruo, as. Attendo, is. Curo, as. Obseruo, as. Respicio, is. Video, es. Prendre garde. S.
  • To take good heede. Obseruo, as. Prēdre bien garde.
  • Take heede to this. Hoc vide. Pren garde à ce. S.

    To take heede alwayes to some thing. In oculis habere aliquid. Prendre tousiours garde à quelque chose. S.

    To take heede, or beware of an euill to come. Praecaueo, es. Se donner de garde du mal à venir. S.

    To take heauily, and to be grieued with some thing. Aegrè habere, Aegrè ferre, Dolere, Do­lenter ferre, Grauiter ferre, Iniquo animo ferre aut pati, Molestè aliquid ferre. Estre marri & do­lent de quelqu [...] chose. S.

  • Take holde. Comprehendo, is. Empoigner. S.

    To take, or catche in nettes. Irretio, is. Enuelo­per en s [...]s rets. S.

  • Take in good part or well. Accipere aequo animo, Aequo animo ferre, Boni consulere, recipere, In bonam partem accipere. Prendre en gré. S.
  • Take in good worth. Aequo animo ferre. Cic.
  • Take in sporte, or pastime. Praeuerti ioco. Plaut.

    To take sufficient sureties of some body. Satis­accipio, is. Prendre caution & respōdant de quelq'vn

  • Take iourney. Carpere iter, Carpere viam, Per­gere viam. Aller chemin. S.
  • Take monition, or warning. Locum admonitioni­bus relinquere. Cic.
  • Take mustres. Delectum habere. Cic.
  • Take newe daye of payment. Constituere debitū.
  • Take occasion. Caussam capere. Prendre occasion. S.
  • Take often. Capto, as. Accepto, tas. foe. ge. Prendre souuent. S.
  • Take often by violence. Raptito, as. Prendre souuent par force. S.
  • Take or plucke out, as out of a cheste, cofer, or any close thing, or place shutte. Promo, is, mpsi. Ti­rer hors. S.
  • Take, or drawe out marrowe. Emedullo, as. Me­dullo, dullas. Tirer hors la moelle, Esmoeller. S.
  • Take out, or to culle, and put a parte. Seligo, gis. Segrego, as. [...]re & mettre a parte. S.
  • Take patiently. Accipere moderate. Aequo ani­mo ferre, Recte ferre. Prendre en gré. S.
  • Take payne. Operam impendere, Sumere operā, Labores subire, Poenas capere, Laborem capere, Laborare, Suscipere laborem, Laborem sumere. Prendre peine. S.

    To take great paine. Elaborare, Exantlare, vel exhaurire labores in re aliqua, Labores magnos capere, siue excipere. Prendre grande peine. S.

  • Take his pleasure. Animo obsequi, Animo morē gerere, Delector, aris. Dare se incunditati, In­dulgere genio, Voluptatem capere, vel captare. Prendre son plaisir & ses esbats. S.
  • Take scurffe frō a sore. Emargino, as. Oster la crouste d'vn vlcere. S.
  • Take sodainly. Opprimo, is. Cic.
  • Take strokes. Subire verbera. Plin.
  • Take tardy. Deprehendo, is. Plaut.
  • Take thought, or to be sorowfull. Accipere dolo­rem, vel grauiter contrahere animum, Pati so­licitudinem, Dare se dolori, Animum moerori dare, Tradere se tristitiae, Macerari. Se contrister. S
  • Take, or applye to him. Ascisco, is. Assumo, is. Pren­dre, ou appliquer à soy. S.

    To take vp any earnestly, and sharply. Adiurga­re, Increpare, Aliquem inclamare, Obiurga­re, Reprehensare, Verbis vehemētioribus aliquē prosequi. Reprendre fort aucun & asprement. S.

    To take breathe. Spirare, Respirare. Reprendre son haleine. S.

  • Take vnwares. Depraehendo, is. Opprimo, is. Sur­prendre. S.
  • Taken. Acceptus, a, um. Captus, a, um. Sumptus, a, um. Prensus, a, um. Prehensus, a, um. Prins.
  • Taken awaye. Ablatus, a, um. Priuatus, a, um. Vi­duatus, a, um. Demptus, a, um. Detractus, a, um. Osté. S.
  • Taken before, or preuented. Anticipatus, a, ū. Prae­occupatus, a, um. Anteceptus, a, um. Anticipatus, a, um. Praeuentus, a, um. Anticipé. S.
  • Taken in a snare, or nette, or trappe. Irretitus, a, ū. Prins au filé. S.
  • Taken, or numbde. Stupidus, a, ū. Torpidus, a, um. Syderatus, a, um. Engourdi. S.
  • Taken tardy. Deprehensus, a, um. Surprins. S.

    To be taken tardy, or vnwares. Teneri mani­festo, Opprimi, Deprehendi. Estre surprins. S.

  • Taken to be, or to be nūdbe. Percuti sydere, Syde­ror, aris. Estre engourdi. S.
  • Taken to be with slouthe. Praeuerti pigritiae. Plaut.
  • Taken with a feuer. Correptus febre.

    To be taken with some disease. Corripi aliquo dolore. Estre prins de maladie. S.

  • Taken with theaues. Oppressus à praedonibus, & captus. Cic.
  • Taker. Acceptor, oris. m. g. Preneur. S.
  • Taker awaye by force, a snatche pasty. Raptor, o­ris. Direptor, oris. Ereptor, oris. Miluinus pul­lus. Rauisseur. S.
  • Taking. Acceptio, Assumptio, Captio, Sumptio, o­nis. Captura, ae. Acceptio, onis. foe. g. Prinse.
  • Taking awaye. Ablatio, onis. Ademptio, onis. Ex­emptio, onis. Detractio, onis. f. g. Ostemant. S.
  • [Page] Taking before, or preuenting. Anticipatio, onis. f. ge. Anticipation ou preuention. S.
  • Taking by violence, or force. Raptio, onis. Direp­tio, onis. Ereptio, onis. Raptura, ae. foem. gen. Ra­uissement. S.
  • Taking in good parte, patiently, or coldly. Acqua­nimitas, tis. f. g. Plin.
  • Taking of profites, or reuenues. Perceptio fru­ctuum. Cic.
  • Taking of profite, the propertie wherof belonges to an other. Vsusfructus, tus. m. g. Cic.
  • Tale. Fabula, ae. f. g. Fable, Conte. S.

    Olde wiues tales. Aniles fabulae. Cōtes de vi [...]illes.

    A feyned tale. Commentitia fabula. Lact.

  • Tales tolde at the table. Conuiuales fabulae. Tacit.
  • Tale bearer, or tale carier. Delator, oris. Quadru­plator, oris. Sycophanta. ae. m. g. Delateur. H.
  • Tale, or reckening. Recēsio, onis. Recēsus, us. m. g.
  • Tale or a score. Tessera, ae. Talea, ae. Vne taille de bois.
  • Tale teller. Fabulator, oris. Gerro, onis. Nugator, oris. m. g. Conteur de contes. S.

    He beginneth to tell a tale. Fabulam incoeptat.

  • Talent, or certayne poyse of weyght. Talentum, ti. n. ge. Vn talent. S.
  • Talkatiue, or ful of talking and pratling. Loquax, cis. Verbosus, a, um. Qui parle trop. S.
  • Talke. Golloquium, Sermo, nis. Collocutio, onis. foe. ge. Parlement. S.

    To breake, or interrupte the talke of any. Col­loquium dirimere. Rompre le parlement d'aucun. S.

    To breake, or interrupte the talke whiche they haue together. Colloquia interrumpere. Rompre le parlement qu'on ha ensemble. S.

  • Talke, or to speake. Loquor, eris. Crepo, as. Fabu­lor, aris. Verba facere, Mittere vocem, Voces fa­cere, Sermocinor, aris. Parler. S.

    To talke and deuyse together. Cōfabulati, Ser­monem cum aliquo conferre, Colloqui, Sermo­nes serere. Parler & deuiser ensemble. S.

    To talke softly, and betweene the teethe. Mussi­tare. Parler bas, & entre les dens. S.

    To talke, chat, or pratte. Fabulari. Nugari, Gar­rire, Nugas dicere. Iaser. S.

  • Talke not, or prate not. Aufer nugas. Ne iase point. S.

    To talke with others. Sermonem cum alijs co­pulare. Parlementer auec d'autres. S.

  • Talke gently. Accipere dictis.

    To talke in vayne, or to babble. Blatio, is. Blate­ro, as. Babiller. S.

    To come to talke with any. Venire in colloquiū ad aliquem. Venir pour parlementer auec aucun. S.

  • Talke faire vnto. Adpellare blandè. Plaut.

    To cause to come to talke. Contrahere ad col­loquium. Faire venir à parlementer. S.

    They talked oftentymes together. Crebra inter se colloquia habebant. Ilz parleme n [...]oyent souuent ensemblé. S.

  • Talked of, or of whom many tales are tolde, which are not true. Fabulosus, a, um. De qui on fait beau­coup de contes, qui ne sont point vraye. S.
  • Talker, or clatterer. Blatero, onis. Lingulaca, cae. Linguax, cis. Futilis, le. Locutuleius, leij. mas. ge. Caqueteur, babillard. H.
  • Talker that vseth eloquent wordes without pith of matter. Logodaedalus. Bud.
  • Talker to him selfe alone. Soliloquus,
  • Talking, Vide talke.
  • Talking to him selfe alone. Soliloquiū, quij. Neb.
  • Talking to him selfe priuely. Mussitabundus, a, ū.
  • Tallage, custome, or imposte. Portorium, rij. Peage ou impost du port. S.
  • Talle. Altus, a, um. Procerus, a, um. Hault. S.

    A very talle man. Procerrissimus homo. Vn hom­me fort hault. S.

  • Tallenes. Alitudo, nis. Proceritas, atis. Haulteur. S.
  • Tallenes passing others. Eminens statura. Haul­eur oultrepassant les autres. S.
  • Tallowe. Sepum, pi. Seuum, ui. Sebum, bi. neut. g. Suif. S.
  • Tallowe candels. Seuatae candelae, vel sepatiae. chandelles de suif. S.

    To make tallowe candles or any thinge of tal­low. Seuare, vel sebare candelas. Colum. Faire Chandelles de suif. S.

  • Tallowe chaundler. Seuator, oris. * Candelarius, rij. mas. ge. Chandelier, saiseur de chandelles. S.
  • Tallowe molten. Liquamen, inis. n. g. Suif fondu. S.
  • Tallowed, or of tallowe. Sepatius, a, um. De suif. S.
  • Tallowyshe, or like to tallowe. Seuosus, a, um. Se­bosus, a, um. Resemblant au suif. Cal.
  • Talone, or clawe. Vnguis, uis. m. ge. Ongle. S. & Vn­guiculus, li. mas. gen. Onglet. S.
  • Tame. Mansuetus, a, um. Domesticus, a, um. Cicur, ris. om. ge. Appriuoise. S.
  • Tame beastes. Cicures, vel mansuetae bestiae. Bestes priuées. S.
  • Tame, or to make gentle. Cicuro, as. Mansuefacio, cis. Mulceo, es. Appriuoiser S.

    They tame wylde beastes by talkinge, or spea­king to them. Mulcentur alloquijs ferae. On ap­pruoise les bestes sauuages par parler à elles. S.

    To become tame. Mansuefieri, Mansuescere, Ci­curari. S'appriuoiser. S.

  • Tame, or to vanquishe. Domo, as. Edomo, as. Per­domo, as. Donter. S.

    Whiche can not tame, or ouercome his choller, or anger. Impotēs irae. Qui ne p [...]ult donter sa colere.

  • Tamer. Domitor, oris. mas. ge. Donteur. S.
  • Tamer, or whiche maketh wylde beastes gentle. Mansuerarius, rij. mas. gen. Qui appriuoist les bestes sauuages. S.
  • Taming. Domitura, ae. Domitus, tus. Domatio, o­nis. foe. ge. Dontement. S.
  • Tanckarde. Cantharus, ri. Scyphus, phi. Patera, ae. Crater, ris. m. ge. Vn hanap. S.
  • Tanckarb bearer. Amphora [...]ius.*
  • Tanckard for water. Vrceus, i. Vrna. ae, f. g. Cruche.
  • Tannar. Byrseus, Coriarius, rij. m. g. Tanneur. [...]ls.
  • Tansey. Parthenium ma [...], Offic. Athana [...] & tana­cetum. Athanasie. H.
  • * Tt. vj.
  • [Page] Taper, or waxe candle. Caereus, rei. m. ge. Chandelle de cire. S.
  • Tapestrie. Aulaea, orum. Plagae, Plagula, Peripe­tasma, Peristroma, Tapetum, Tapes, Tapete, Textilis pictura. Tapis ou tapisserie. S.

    Turky tapestrie. Polymita, Phrygia, Attalica peripetasmata. Tapis de Turquie. S.

  • Tapestrie with beastes. Belluata tapetia. Tapesse­rie à bestes. S.
  • Tappe. Epistomium, mii. n. g. Robinet.

    To tappe vesselles. Relinere dolia. Percer des muiz. S.

  • Taragon an herbe. Tragonia.
  • Tares, a kinde of pulse or graine. Eruum, Orobus, bi. mas. ge. Ers. S.
  • Targat. Clypeus, pei. Clypeum, pei. Scutum, ti. n. ge. Targe, ou targue. S. & [...]cutulum, li. dimi. Angl. A little targar, or little shielde. Petite targe. S. et Scutarius, a, um. Pertayning to a targat. Ap­partenant à targe. S.

    A little targat, whiche the Spanyardes, and those of Afrique vse. Cetra, ae. foe. gen. Vne petite targe de quoy vsoyēs les Espagnols & ceux d' Afrique. And hee y t is garnished with such a targat. Ce­tratus, a, um. Qui est garni de telle targe. S.

    A little rounde targate. Parma, ae. f. ge. Vne petite rondelle de guerre. S. And garnyshed with suche a tagate. Parmatus, a, um. Garni d' vne rondelle. S.

  • Targat wherewith a man fighteth vpon walles. Murmulonicum scutum.

    A targate lyke a halfe Moone. Pelta, ae. f. g. Vne targe en facon de lune croissante. And he that vseth such a targat. Peltatus, a, ū. Qui vse de telle targe. S.

  • Targats, or shieldes. Albocia scuta.
  • Tariance. Commoratio, onis. foe. ge. Demeurance, ou demourance. S. Vide Tarying.
  • Tarye. Cesso, as. Cunctor, aris. Expecto, as. Moram facere, Interiungo, is. Maneo, es. Moliri moram, Moror, aris. Operior, iris, Persisto, is. Praestolor, aris. Restito, as. Resto, as. Retardo, as. Sedeo, es. Remoror, aris. Demoror, aris. Moras agitare, ram interponere, Tardo, as. Attendre, Targer, ou tarder, demeurer. S.

    To tary for some body. Manere aliquem. Atten­dre quelqu'vn. S.

    Folowe me in that he tarie not for thee. Sequere me intrò ne in mora illi sis. Suy moy ci dedens, qu'il n'attende apres toy. S.

  • Tarye al night. Pernocto, as. Demourer taute la nuict.
  • Tary a whyle. Siste parum impar.

    To tary, or abyde in some place. Locum aliquē habitare, incolere, vel tenere, Manere in aliquo loco. Demeurer, ou demourer en quelque lieu. S.

    To tarye, or abyde long in some place. Ponere multum temporis in aliquo loco. Demeurer lon­guement en quelque lieu. S.

    To staye often. Mansito, as. Demeurer souuent. S.

    To tary behynde. Remaneo, es. Demeurer deriere.

  • Tary one, or to cause one to tarie. Retardo, as. Re­tarder, ou retarger. S.

    To tary a whyle. Habere aliquid morae. Tarder quelque peu. S.

  • Tarye, tarye. Tene tene, Imparat. plaut.
  • Tarier. Cunctator, oris. Morator, oris. Retardeur. S.
  • Tarying. Cunctatio, onis. Mora, ae. Remora, ae. Mo­ra mentum, ti. n. ge. Demeure. S. Morula, ae. dimin. Angl. A little, or short tarying.

    Long taryinge. Lenta mora, Diuturna mora. Longue demeure. S.

    To make long tarying vpon the shoare. Cun­ctari in ripis. Faire longue demeure sur le riuage. S.

  • Tarying behinde. Remansio, onis. f. g. Cic.
  • Tarre. Pix liquida, fluida. H.
  • Tarte. Scriblita, ae. f. g. Vne tarte. S.

    A figge tarte. Palatha, ae. f. g. Vne tarte de figues. S.

  • Tarte, or somwhat eyger. Subacidus, a, ū. Acidulus, a, ū. Subacidulus, a, ū. Aigret, tirāt vn peusur l'digre.
  • Tarte to be. Aceo, es. Estre aigre. S.
  • Tarte to waxe. Acceso, cis. Coacesco, cis. S'aigrir.
  • Tartnes. Acor, oris. Acrimonia, ae. Acritudo, inis. f. g. Aigreur. S.
  • Tasyll whiche Fullers doo vse. Gnaphos, Hip­pophaes, Labrum veneris, Virga pastoris, Laua­crum veneris, Carduus fullonū, Dipsacus. Char­don à foullon, chardon à carder, verge à bergier. S.
  • Tasae. Iusta, orum. Plena opera. La tasche. S.

    To constraigne to doo the taske. Iusta exigere. Contraindre de faire la tasche. S.

    To doo, or finishe his taske. Reddere iusta, O­pus iustum vel operas reddere, Iusta praebere, Peragere laboris pensum, Iusta operum perage­re, Pensum absoluere. Faire ou acheuer sa tasche. S.

    I wyll returne agayne to my taske. Me ad meū munus pensumue reuocabo. Ie me retireray à ma tasche. S.

  • Taske, or sessing. Taxatio, onis. Pretium, tij. Indi­catio, onis. Indicatura, ae. Aestimatio, onis. foe. g. Taux, taxe, on tauxe. S.
  • Taske gatherer. Exactor, oris. m. g. Caesar.
  • Taste. Gustatus, us. Sapor, ris. m. g. Goust. S.
  • Taste, and the iudgement of sauours. Intellectus saporum. Le goust & iugement des saueurs. S.

    To taste. Censuram facere, Delibo, as. Gusto, as. Libo, as. Sapio, is. Gouster. S.

    It hath a very good taste. Sapit iucundissimé. Il ha fort bon goust.

    That whiche hath a good taste. Sapidus, da, dū. Qui ha bon goust. S.

  • Taste afore, or firste. Prolibo, as. Premier gouster.
  • Taste, and to assaye before. Praegustare. Taster & gouster deuant. S.

    To taste the wyne. Censuram vini facere. Taster du vin. S.

  • Tasted. Libatus, ta, tum. Gousté. Cal.
  • Tauerne. Taberna, ae. Taberna vinaria, Taberna meritoria, & Popina, ae. f. g. Caupona, nae. foe. ge. Oenopolium, ij. n. g. Tauerne. S.
  • Tauerner. Oenopôla, Tabernarius, Caupo, onis. m. g. Tauernier. S. Vendeur de vin. H. Cauponius, a, um. Pertayning to tauernes.
  • [Page] Tauerners crafte. Cauponaria, ae. foe. gen. Mestier de tauernier. S.
  • Taught. Doctus, a, um. Eruditus, a, um. Institutus, a, um. Instructus, a, um. Enseigné. S.
  • Tauill to wynde sylke on, whiche is throwen to & fro in the lombe or webbe. Liciatorium, rij. n. g.
  • Tawer, or a dresser of lether, a whyte tawer. Alu­tarius, rij. Plaut. Qui appareille peaux deliés. H.
  • Tawny coleur. Color ceruinus. Couleur tannée. S.

    A darke tawny. Baeticus color. Tanné obscur. S.

  • Taunte, or a reprehension. Morsus, us. Pipulum, li. Increpatio, onis. foe. ge. Reprehensio, onis. foe. g. Reprehension. S.
  • Taunte geuen properly in scoffing. Scomma, atis. n. g. Vn lardon ou broquart. S.

    To giue one a taūte, or mery scoffe. Iacere quip­piam in aliquem. Bailler vn lardon. S.

  • Taunte, or to checke one. Carpo, is. Mordeo, es. Obiurgo, as. Increpo, pas. Dictis accipere. Tanset aucun, fort reprendre. S.
  • Taunted, or reproued eagerly. Increpitus, ta, tum. Obiurgatus, ta, tum. Tanse & reprins aigrement. S.
  • Taunter, or a reprehender, or reprouer. Reprehē ­sor, soris. Carptor, toris. m. g. Repreneur. S.
  • Taxation, or assessement of a taxe or subsidy, or of costes in iudgement. Pretium, tij. n. gen. Indica­tio, onis. foe. gen. Indicatura, rae. Aestimatio, onis. foe. ge. Taxatio, onis. f. g. Taxe. S.

    To taxe. Taxo, as. Taxer. S.

    To taxe expenses in sute. Rationes inire expen­sorum in lites, Rationem sumptuum litis inire, Dispungere rationes expensorū in litem. Tauxer ou taxer despens. S.

  • Taxed. Census, a, um. Taxatus, ta, tum. Taxé. S.
  • Taxed by the pole, or he that payeth heade syluer. Capite census. Vide Subsidie.
  • Taxer of pryses. Agoranomus, mi. masc. gen. Vide Clarke of the market.
  • Tay Vide Tai.
T. ANTE. E.
  • TEache or to instructe. Catechizo, as. Do­ceo, es. Erudio, is. Instruo, is. Condoceo, ces. Monstro, as. Instituo, is. Praecipio, is. Tradere artibus, Pueros inficere vel imbuere, Discipulos instruere, Edoceo, es. Enseigner. S.

    To teache so so. Subdoceo, ces. Euseigner tellemēt quellement. S.

    To teache perfectly. Perdoceo, ces. Enseigner en­tierement. S.

  • Teacher. Doctor, Instructor, Magister, tri. mas. gen. Qui enseigne. S.
  • Teacher that hath an other aboue him. Hypodi­dasculus, li. m. ge. Vn enseigneur qui en ha vn autre par dassus luy. S.
  • Teaching. Eruditio, Instructio, onis. Conforma­tio, onis. Disciplina, ae. Documentum, ti. Institu­tio, onis. Monstratio, onis. Praeceptum, ti. Tradi­tio, onis. foe. ge. Enseignement. S.
  • Teale, fowle of the water. Querquedula, ae. Cercelle
  • Teame of a wayne. Temo, onis. m. g. Le timon, ou li­mon d'vn chariot. S.

    To teame horses together. Dextero, as.

    To teame horses to the chariot. Rhedam equis iungere. Atteler les cheuaulx. S.

    To teame oxen together. Iugo, as.

  • Teame of sixe horses, or oxē. Seiuges, gum, vel Se­iugi, orum. Liu.
  • Teare, or to rent. Lacero, as. Descirer. S.
  • Teare in pieces. Delacero, as. Dilacero, as. Dila­nio, as. Lacero, as. Cōcerpo, is. Dilorico, cas. Dis­cerpo, is. Scindo, dis. Abscindo, dis. Descirer & mettre en pieces. S.
  • Teare in weaping. Lachryma, ae, foe. ge. Vne larme. & Lachrymula, ae. diminut. Ang. A little or smal teare. Larmette. S. & Lachrymosus, sa, sum. Ful of teares, or aboundaunte in teares. Abondant en larmes. S.

    Fayned teares. Confictae lachrymae. Larmes fain­ctes & simulées. S.

    To caste forth teares. Lachrymare & lachryma­ri. Iecter larmes. S.

    To sheade teares, and to weape. Flere, Afflere, Lachrymari, Illachrymari, Plorare. Larmoyer & plourer. S.

  • Teate, pappe, dugge, or the breaste wherein the mylke is. Vber, Rumis, is. Mamma, ae. Mamilla, lae, f. g. Tetin. H. Mamelle & tette.
  • Teate, or nipple of a womans breaste. Papilla, lae. f. ge. Le tetin d' vne mamelle. S.

    To sucke the teate. Premere mammā, Lactere, Alimentum maternum trahere, Vbera sugere. Teter. S.

    To receaue the chylde to the teate. Admittere partum ad vbera. Receuoir son petit enfant a teter.

  • Teethe. Dentes, ium. m. ge. Dens. S.

    The ouer, or vpper teethe, Superiores dentes. Les dens de dessus ou superieures, S.

  • Teethe called the foreteethe. Gelasini, Dentes pri­mores, Incisores, Tomici. Les dens de deuant. H.
  • Teethe in the innermoste parte of the cheeke. Ge­nuini dentes, Dentes intimi. Dens maschelieres. H.
  • Teethe whereby the age of a horse is knowē. Gno­mones, num. m. ge. Plin.

    To rubbe the teethe. Fricare, Infricare, Perfri­care dentes. Frotter les dens. S.

    Stinking, or rotten teethe. Foetidi & cariosi dē ­tes, Dentes putridi, Scabri dentes. Dens puantes & pourries. S.

    The teethe sheede, or fall oute. Cadunt dentes, Decidunt dentes, Excidunt dentes, Defluunt dē ­tes. Les dens cheent ou tombent. S.

    To fasten the teethe whiche shake. Motus den­tium stabilire, Mobiles dentes stabilire, vel siste­re, Confirmare dentes, Firmare dentes. Raffermir les dens qui lochent ou branslent. S.

  • Tedious, or long. Prolixus, a, um. Prolixe. S.

    [Page]Werisome and tedious. Odiosus, sa, sum. Incon­modus, da, dū. Grauis, e. Morosus, sa, sum. Ama­rus, ra, rum. Acerbus, ba, bū. Fascheux & ennuyeux.

    To make te [...]ious, or to prolōgue. Ducere, Pro­ducere, Prolongare, Rem aliquam trahere. Pro­longer. S.

    To be tedious to one, and troublesome. Incom­moda ferre, Molestare, Facessere negotiū, Mo­lestiam afferre, vel exhibere. Donner ennuy & fa­scherie.

  • Tedious to make by excesse. Satio, as.
  • Tediously, or at lengthe. Prolixé. Prolixement. S.
  • Tediousnes. Diuidia, Satietas, tatis. Taedium, dij. neut. ge. Ennuy & sascherie. S.
  • Tell. Dico, is. Memoro, as. Recenseo, es. Refero, rs. Narro, ras. Denarro, ras. Enarro, as. Renarro, as. Commemoro, as. Nuncupo, as. Percenseo, es. Profero, rs. Raconter. S.
  • Tell, or to declare a fable. Agere apologum. Plaut.
  • Tell againe. Redico, cis. Renarro, as. Raconter, ou re­dire. S.
  • Tell a long tale. Proloquor, eris. Plaut.
  • Tell an other priuely what to saye. Suggero, is, ssi. Vide Prompte.
  • Tell a summe of money Numero, as. Nombrer. S.

    To tell an example. Ponere exemplum. Racon­ter vn exemple. S.

    To tell a thing a long, and from the beginning. Altè & à capite repetere rem aliquam. Raconter vne chose de loing, & des le commencement. S.

  • Tell before. Praedico, is, xi. Praeloquor, eris. Prae­monstro, as. Praenuncio, as. Praenarro, as. Prae­scribo, bis. Predire. S.
  • Tell before what shall come after, or thinges to come. Portendo, is. Praecino, is. Praedico, is. Fu­tura praecinere, Vaticinor, aris. Predire les choses à aduenir. S.
  • Tell eftsones. Redico, cis. Renarro, as. Vide Tell agayne.
  • Tell franckely, or boldely. Profiteor, eris. Dire fran­chement. S.

    To tell howe it was done. Narrare vt factū sit. Raconter comment il à esté faict. S.

  • Tell in order. Loco, suo loco, vel certo loco dicere. Dire en son ordre. S.
  • Tell mee. Narra mihi. Raconte moy. S.
  • Tell often. Dictito, as. Souuent dire & raconter. S.
  • Tel on, goe to, saye on. Perge, Age, Dic, dicas, dice, dicito. Imp. Or auant. S.
  • Tell, or to number. Numero, as. Recenseo, es. Vide Nombre.

    To tell straunge thinges, and against nature. Monstra narrare, siue nuntiare. Racontre choses estranges & contre nature. S.

    To tell what lyes on oure stomake, to declare our mynde, or what we haue to saye. Proloqui, Depromere pectore consilia, Stomachum dete­gere. Dire ce que nous auons sur le cueur. S.

  • Teller. Narrator, toris. Raconteur. S.
  • Teller of fables, and tales. Fabulator, toris. mas. g. Vn conteur de fables & contes. S.
  • Teller of vayne thinges, and of no proffite. Vani­dicus, Vaniloquus, a, um. Qui dit choses vaines & de nul prouffit. Cal.
  • Teller of fortune. Ominator, toris. m. ge.
  • Teller of newes, or tydinges. Famigerator, Fami­gerulus, Rumigerulus. Vide. Newes.
  • Telling, or a narration. Narratio, onis. foem. gen. Recit, Narration. S.
  • Telling abroade. Publicatio. Vide Publication.
  • Telling bourde, or table for a banker to tell mo­ney. Trapeza, zae. foe. ge.
  • Telling, numbryng, or rekening. Numeratio, Re­censio, onis. f. g. Dinumeratio, onis. foe. ge. Nom­brement. S.
  • Temerous, or rashe. Temerarius, a, ū. Vide Rashe.
  • Temeritie, or rashenes. Temeritas, tatis. foem. gen. Audacia, ae. foe. ge. Temerité. S.
  • Temperate, or to temper. Tempero, as. Temperer. S.
  • Temperate, and moderate. Temperatus, ta, tum. Temperans, tis. Modestus, a, um. Moderatus, a, ū. Temperé & moderé. S.
  • Temperatly. Moderatè, Modestè, Temperanter, Temperaté. Temperéement. S.
  • Temperatnes. Temperatura, rae. foe. g. Temperies. iei. foe. ge. Attrempance. S.
  • Temperatnes of sommer. Clementia aestatis.
  • Temperature. Temperatura, ae. f. g. Temperamen­tum, ti. n. ge. Temperature. S.

    To make an egall temperature. Temperamen­tum aequare. Faire egale temperature.

  • Temperaunce, or moderation. Moderatio, Mode­stia, Temperantia, Temperamentum, ti. neut. ge. Temperance. S.

    Where luste beareth rule, temperaunce hath no place, or where horedome is, there is no tempe­raunce. Libidine dominante temperantiae locus non est. Il n' y à point de temperance ou paillardise est.

  • Tempeste. Tempestas, tatis, f. g. Tempeste. S.
  • Tempest of the ayre, or a great storme. Tempestas, tatis. Coeli tempestas, Vis maior, Vis diuina. Tē ­peste du ciel. S.

    To appease the tempeste. Lenire tempestatem. Appaiser le tempeste. S.

  • Tempeste comming of the beginning of wynter. Praesideratio, onis. Fest.
  • Tempestuous. Tempestuosus, a, um. Procellosus, sa, sum. Tempestate turbatus. Tempesteux, plein de tempeste. S.

    A tempestuous sea. Mare procellosum, Pelagus immite. Mere pleine de tempeste. S.

  • Temple, or churche. Aedes, dis. Fanum, ni. Tem­plum, li. n. g. Vn temple. S.
  • Temples of the head. Tempora. Les temples. H.
  • Temporall, or during for a tyme. Temporarius, a, um. Temporalis, le. Durant pour vn temps. S. Vide Tyme.
  • Temporall man. Profanus, a, um. Per allegor.
  • Temporall, or pertayning to the tyme. Chronicus, a, ū. Gell. Temporaneus, ea, eū. Appartenāt à tēps.
  • [Page] Tempte, assaye, or to proue to doo a thing. Tento, as. Pertento, tas. Tenter & essayer de faire quelque chose. S. Vide Proue.
  • Tempte, or assaye before, or firste. Praetento, ten­tas. Ibidem.
  • Tempte, or to prouoke. Pellicio, is, xi. Tento, as. Prorito, tas. Irrito, tas. Lacesso, sis. Prouoco, cas. Cieo, es. Concito, tas. Prouoquer. S.
  • Tēpte, suborne, or to procure by corruptiō. Corrū ­po, is. Suborno, as. Vide Suborne.
  • Temptation. Tentatio, onis. Tentamentum, ti. n. g. Tentation. S.
  • Temptation of the deuil. Impulsus daemonis. Bud. Tentation du diable. S.
  • Tempted, incited, moued, or prouoked. Citus, a, um. Tentatus, ta, tum. Tenté. S.
  • Tempter. Tentator, toris. m. g. Tenteur. S.
  • Tempteresse, or she that tempteth. Tentatrix, tri­cis. foe. ge. Tenteresse. S.
  • Tenante, or one that dwelles in an other mans house. Inquilinus, ni. m. ge. Qui alienam domum incolit, Conductor domus alienae, Louagier. H.
  • Tenche a fishe. Tinca, cae. & Merula lacustris secū ­cundum Scaligerum. Tanche. H.
  • Tende to some conclusion, or ende. Specto, tas. Tē ­do, is. Tendre. S.

    Our disputations tende to no other ende but that. &c. Neque nostrae disputationes quicquam aliud agunt, nisi vt. &c. Nos disputations ne tendent a autre chose, sinon que. &c. S.

    They tende to one ende. In vnū exitum spectāt, vel tendunt. Tendant a vne mesme fin. S.

  • Tender. Mollis, is. Tener, ra, um. Qui est tendre. S. & Molliculus, Tenellus. diminut. Ang. Somwhat, or a little tendre. Tendret, ou tendrelet. S.

    Very tender. Praetener, ra, rum. Fort tendre. S.

    To tender, or fauoure. Suffragor, aris. Fauoriser. S.

  • Tēder to make, or to make soft. Mollifico, as. Mol­lio, is. Amollir. S.
  • Tender to waxe. Lentesco, scis. Mollesco, cis. Te­neresco, scis. Deuenir tendre. S.
  • Tenderly. Molliter, Tenerè. Tendrement. S.
  • Tendernes. Mollities, Teneritas, Teneritudo, inis. foe. ge. Mollitia, ae. f. g. Tendreté. S.
  • Tendrill of a vine. Capreolus, li. m. ge. Cincinnus, ni. m. g. Le tendron de la vigne. S.
  • Tenement, or a house hyred for rente. Conducta domus. Maison de louage. S.
  • Tenne. Decem. Dix. S. & Decenarius, a, um. Dena­rius, a, um. Conteigning to the nombre of tenne, or of tenne. De dix, dizain. S.
  • Tenne dayes space. Decendium, Spacium decem dierum. Cal.
  • Tenne folde, or tenne tymes the double. Decuplus, pla, plum. Dix fois le double. Cal.
  • Tenne ounces. Dextans, tis. Dix onces. S.
  • Tenne thousand. Myrias, dis.
  • Tenne tymes. Decies Dix fois. S.
  • Tenne tymes in a yeare. Anno decies.
  • Tenne together. Deni, ae, a. Dix. Cal.
  • Tenne yeares. Deni anni. Dix ans. S.
  • Tenne yeares olde. Decennis, ne. Qui ha dix ans. S. ou aagé de dix ans. Cal.
  • Tenne yeares space. Decennium, nij. n. ge. & De­cennalis, e. Of tenne yeares. De dix ans. Cal.
  • Tennyse game, or playing at tēnise. Spaeromachia, Pilae lusoriae certamen. Le ieu ou l'exercisse de la paulme. S.
  • Tennise playe, or a tennise courte. Sphaeristerium, rij n. g. Ieu de paulme. Cal.

    To playe at tennise. Ludere pila palmaria, Cer­tare pila palmaria. Iouer a la paulme. S.

  • Tenon of timber, whiche is put into the mortayse. Cardo, nis. Impago, inis. Le tenon. S.
  • Tenor, a parte in songe. Tenor, oris, m. g. Teneur. S.
  • Tenor, or he y t singeth a tenor. Succentor, ris. m. ge.
  • Tenor, effect, order, purporte, or countenaunce of a thing. Tenor, ris. m. g.
  • Tente, and pauillion. Tentorium, rij. n. g. Papilio, onis. m. ge. Tabernaculum, li. n. gen. Vne tente & pauillon. S. & Castra, orum. n. g. Tentes.

    The princes tente. Angustale, lis. n. g. La tente du prince. S.

    To come, or retyre into Caesars tentes. In castra Caesaris deuenire. Se retirer es tentes de Cesar. S.

  • Tente or bouthe, in a fayre, or market. Velabrum, bri. neut. gen.
  • Tente to put into woundes. Turunda, Linamentū, ti. Pannus, ni. m. ge. Tente à mettre es playes. H.

    A long tente for a wounde. Lemniscus, sci. m. ge. Tente longue. H.

  • Tente that is sharpe to put into a wounde. Peni­culus, Penicillus, li. m. g. Tente ague. H.
  • Tēte that is made lyke a wedge. Cun [...]olus, li. m. g.
  • Tenth. Decimus, a, um. Dixieme. S.
  • Tenthe tyme. Decimum. Aduerb. Pour la dixieme fois. S.
  • Tenthes, or tythes. Decimae, arum. f. g. Decimes. S.

    To take, or leuy the tenthe, tythe, or tēthe part. Decimo, as. Dismer & leuer la decime, ou disme. S.

  • Tercian feuer. Terciana febris. Fiebure tierce. S.
  • Teremente daye, whiche is the nynthe daye after the buriall. Nouendiale sacrum. Liu.
  • Terme of the yeare. Terminus, ni. m. g. Terme. S.

    In the same termes. Eisdem verbis. En mesme termes. S.

  • Termination. Terminatio, onis. f. g. Termination. S.
  • Terrible. Atrox, cis. Ferus, a, um. Horribilis, e. Horrificus, a, um. Terribilis, e. Terrificus, ca, cū. Turbidus, da, dum. Ferox, ocis. om. g. Terrible. S.
  • Terrible sounding, or making a terrible sound. Horrisonus, a, um. Qui rend vn son effrayant. S.
  • Terribly. Atrociter, Horride. Terriblement. S.
  • Territorie, a fielde or countrey, lyinge within the boundes, or iurisdiction of a citie. Territorium, ij. n. g. Cic. Pomoerium, rij. Sacconia, iae. foe. ge. Territoire d'vne ville. H.
  • Testamente. Testamentum, ti. n. g. Testament. S.
  • Testament, or laste wyll of any man. Codicillus, Scriptura vltimae voluntatis elogium continēs, [Page] Elogium Cicero pro testamēto morientis dixit. Testament ou codicille. H.
  • Testament by worde of mouthe. Nuncupatum te­stamentum. Testament noncupatif. S.
  • Testament feygned or chaūged, as where the true testament is kept away. Suppositū testamentū.
  • Testament laudable, and wysely made. Testamen­tum honestum. Testament louable & faict sagement.
  • Testament, where the father geueth frō his sonne, or childe, or his heyres, his lāde without cause. Inofficiosum testamentum. Paul.
  • Testamente written, and subscribed with the te­statours owne hande. Holographum, phi. n. g.*
  • Testamentary, or of a testament. Testamentarius, a, um. Testamentaire. S.

    Executours of testamentes. Curatores testamē ­torum, Executores, Arbitri testamentarij. Bud. Executeurs de testamens. S.

    To leaue by testament. Testamento relinquere, Legare alicui. Laisser par testament. S.

    To breake a testament. Voluntatem mortui re­scindere. Rompre vn testament. S.

    To conterfaite false testamentes. Supponere, aut subijcere testamenta. Suppose [...] faulx testa­mens. S.

  • Testatoure. Legator, Testator, toris. masc. gen. Te­stateur. S.
  • Testifie, and to tell playnely. Testari, Testificari. Testifier & dire apertemeut. S.
  • Testification. Testificatio, onis. foem. gener. Testi­fication. S.
  • Testification of him selfe. Elogium, gij. neu. ge. Le tesmoignage de s [...]ymesme. S.
  • Testified, or knowen. Testatus, a, um. Tesmoigné, ou cogneu. S.
  • Testimoniall, or a certificat. Libellus, Epistola as­sertoria, quam certificationem vocant. Vne certi­fication. H.
  • Testimonie, or a wytnesse. Testimonium, nij. n. ge. Tesmoignage. S.
  • Testimonie constante and firme. Testimonium constanter dictum, & iusta fiducia testificantis. Tesmoignage constant & ferme. S.
  • Testimonies that accorde not at all, contrary one to an other. Testimonia sese refellentia, Inter se collidentia, Sibimet ipsa contradicentia, Testi­monia quae inter se confligunt & colliduntur. Bud. Tesmoignages qui ne s'accordant point, contraires les vns aux autres. S.
  • Tetter, disease whiche runneth all ouer & itcheth. Petigo, ginis. Impetigo, inis. foe. ge. Lichen, nis. m. g. vel Lichene, es. foe. ge. Dartre. S.
  • Tewesdaye. Dies martis. Mardy. H.
  • Texte. Textus, us. Contextus, tus. mas. ge. Texte. S.
T. ANTE. H.
  • THacke, hawlme, or strawe. Stipula, lae. foe. g. Culmē, inis. neut. ge. Culmus, mi. mas. ge. Chaulme. S.
  • Thacked house, or a thatched roufe. Culmen, nis. n. g. Virg. Stramineum tectum culmis constratū. Toict de foare, ou d' estrain. H.
  • Thacked houses. Cannitiae.
  • Thacker. Tector, ris.* Couureur de chaulme. Pals.
  • Than, then, or at that tyme. Tum, tunc, Tunc tem­poris, Eò temporis, Lors, alors. S.
  • Than finally. Tum denique. Lors finablement. S.
  • Than, or euen then when it pleased hym. Tum quū ei placebat. Lors qu'il luy plaisoit. S.
  • Thanke, or to giue thankes. Gratias agere, Gratiā alicui de re aliqua facere, Gratari, Persoluere grates, Habere grates, vel gratias. Mercier. S.

    To giue, and rendre thankes to God. Deo ho­norem habere. Remercier dieu & luy rendre graces.

    To thanke by letters. Scribere gratias. Remercier par lettres. S.

    To thancke greatlye, or to giue great thanckes. Gratias ingentes, vel maximas agere, vel meri­tas, incredibiles, singulares, singularibus ver­bis & amplissimis. Remercier grandement.

    I thancke thee, or I geue thee thanckes. Gra­tias tibi ago, Est gratia. Ie te remercie. S.

  • Thanckes. Grates. foe. gen. plur. & Gratiae, arum. foem. gen. Graces. S.
  • Thanckefully, or gratefully. Gratè, Grato animo.
  • Thanckes geuing, or thancking. Gratiarum actio, Gratulatio, onis. f. g. Actiō de grace, ou remerciemēt.
  • That. Hoc, Id, Illud. Ce, cela. S.

    And that a good whyle ago. Idue iamdudum. Et ce des long temps. S.

  • That same daye. Illo ipso die. Ce iour la mesme. S.
  • That same. Idipsum. Ce mesme. S.
  • That notwithstanding. Nihilo minus, Nihilo se­cius. Ce non obstant.
  • That is. Hoc est. C'est, pour ce est. S.
  • That. Quod, Vt, coniunct. Que. S.
  • That I knowe. Quod equidem sciā. Que ie scache. S

    I pray thee, that thou neither forsake, nor leaue her. Te obtestor, ne abs te hanc segreges, neu deseras. Ie te prie que tu ne la delaisses point. S.

  • That is to saye. Scilicet, Videlicet, Hoc est, Id est, Quippe, Nimirum. C'est a scauoir, C'est a dire. S.

    By that waye. Illac. Par la. S.

  • Thawe as yse doth. Egelido, as, Regelo, as. Dege­ler. S. Desgeler. Cal.
  • Thawed. Regelidus, da, dum. Egelidus, da, dum. Desgelé. Cal.
  • The one, and the other. Vterque. L'vn, & l'autre. S.
  • The one for the other. Alter pro altero. L'vn pour l'autre. S.
  • The one, or the other. Alteruter. L'vn ou l'autre. S.
  • The same. Idem, Eiusmodi, Eiuscemodi. Le mesme. S
  • The selfe same thing, or all one thing. Idipsum. Ce­mesme, tout vn S.
  • Theaues, Sheepe of twoo teethe, hogges. Ambi­dentes, Bidentes, tum. f. g.
  • Thee. Te. Te. S.

    With thee. Tecum. Auec toy. S.

  • Theefe. Fur, is. Latro, nis. Trium literarum homo. [Page] Larton. S. Latrunculus, li. mas. gen. A little theefe. Larronneau. S.
  • Theefe that stealeth cattell. Peculator, Abigeus, Abactor, toris. m. g. Larron de bestial. S.
  • Theefe that stealeth churche goodes. Sacrilegus, gi. mas. ge. Sacrilege. S.
  • Theefe that stealeth golde. Aurifur, ris. Aurilegus, Qui furatur aurum. Cal. Larron d'or. S.
  • Theeffishe, or geuen and bent to steale. Furax, cis. om. gen. Addonné & enclin a desrobber. S.
  • Theefte. Furtū, ti. Latrocinium, ij. Subreptio, Sup­pressio, onis. Detractio alieni. Larrecin. S. where­of there be twoo kyndes, the one Manifestum, & the other Non manifestum.
  • Theefte in stealing cattell. Abigeatus, us. mas. gen. Larrecin ordinaire de bestial. S.
  • Themise, a ryuer whiche runneth thorowe Londō brydge. Tamesis.
  • Then. Tunc. Adonc. S. Vide Than.
  • There in that place. Ibi, Ibidem, Illic, Illuc, Istic. La, en ce lieu la. S.
  • Therfore. Proin, Ergo, Idcirco, Ideo, Igitur, Ita (que) ▪ Proinde, Propterea, Propter hoc, Obid, Ex hoc, Propter hanc vel eam causam. Pour [...]e. S.
  • Thereupon. Secundum id, vel ea. Cic.
  • Thessalie, a countrie. Aemonia, Pharsalia, Aema­thia, Thessalis ora, Driopis, Macedonia, Pyr­rhaea, Campi philippici. Thessalie. S.
  • Thy, or thyne. Tuus, a, um. Tien, ou ton. S.

    One of thy friendes. De tuis vnus. Cic. Vn de tes amis. S.

  • Thy vertue. Tua virtus. Ta vertu. S.
  • Thy owne selfe. Tute, Tutemet. Toymesme. S.

    To thy selfe. Tibi eidem. A toymesme. S.

  • Thicke. Crassus, a, um. Densus, a, um. Spissus, a, um. Espez. S.

    Very thicke. Praedensus, sa, sum. Perdensus, sa, sum. Fort espez. S.

  • Thicke as trees be on a heape. Creber, ta, rū. Den­sus, a, um. Dru & espez. S.
  • Thicke leafe. Carnofum folium. Plin.
  • Thicke roote. Carnosa radix. Plin.
  • Thicke skinned. Callosus, a, ū. vt Callosus acinus. Collum. A berry with a thicke skinne, or a ker­nell with a thicke shell. Ayant escorce espesse. S.
  • Thicken, or to make thicke. Condenso, as. Denso, as. Spisso, as. Addenso, as. Cogo, gis. Conspisso, sa [...]. Expisso, sas. Espessir. S.
  • Thicken, congeale, or to waxe thicke. Congelo, as. Spissesco, scis. S'espessir. S.
  • Thickest presse, or thronge. Confertissima turba.
  • Thickly. Crassè, Densè, Spissé. Espessement. S.
  • Thickenes. Crassamen, inis. Crassamentum, Cras­situdo, Crebritas, Densitas, Spissitas, Spissitudo, inis, foe. ge. Espesseur. S.
  • Thickenes of an inche and a halfe. Crassitudo ses­cuncialis. Espesseur d'vne p [...]ulce & demi. S.
  • Thickenes of a finger. Digitalis crassitudo. Espes­seur d'vn doigt. S.
  • Thickenes of a foote and an halfe. Sesquipedalis crassitudo. Espesseur d'vn pied & demi. S.
  • Thille of a carte. Temo, onis. mas. gen. Le limon d' vn charrette. S.
  • Thiller of a cart. Veredus, di. m. g. à vehēda rheda.
  • Thimble to sowe with. Digitale, is. neut. gener. Vn doigtier. S.
  • Thyme an herbe. Thymus, mi. Thymū, mi. n. g. Ser­pillum Romanum. Du thym. S.

    Of thyme. Thyminus, a, um. De thym. S.

    Wine made of thyme. Thymites. Vin de thym. S.

  • Thincke. Agitare mente, Animaduerto, is. Cogi­to, as. Ducere animo, Meditor, aris. Penso, as. Puto, as. Versare in corde, Autumare, Compu­tare, Deputare, Censere, Opinari, Reri, Versare secum, Existimare, Arbitror, aris. Cuider, penser. S.
  • Thincke dilygently, and to consider. Pensiculare, Meditari, Pensare, Commeditari, Excogitare, Etiam atque etiam cogitare. Penser diligement & considerer. S.

    To thinke diuers thinges with hym selfe. Mul­ta in pectore collocare, Animum cogitationibus volutare, Secum volutare, Cogitationes volue­re, In animo volutare. Penser diuerses choses en soymesme. S.

    To thincke againe vpō a thing. Reputare, Agi­tare, Pertractare, Recogitare, Contrectare ali­quid mente, Iactare curas pectore. Penser & re­penser à quelque chose. S.

  • Thincke againe, and agayne. Etiam atque etiam cogita. Pense & repense. S.
  • Thincke in mynde, or in harte, or to thincke with him selfe. Peragere omnia secū animo, Cogitare animo secum, Lustrare animo, Animo ducere, Putare, Cum animo cogitare, Cōmentari. Penser en son esprit, en son coeur, & en soymesme. S.
  • Thincke priuely. Fouere in pectore.
  • Thincke vpon, or to remember. In memoriam re­gredi, vel redire, Recordari, Memoria tenere, Memoria repetere, Memoria retinere, Tenere memotiam alicuius rei, Reminisci. Se souuenir. S.
  • Thincke vpon me. Memento mei.
  • Thincking. Cogitatio, Meditatio, Deliberatio, Praemeditatio, Reputatio, onis. foem. gen. Pén­sement. S.
  • Thyne. Tuus, a, um. Tie [...]. S.

    It is thyne, or that is thyne. Tuum est. Cela est tien. S.

  • Thing. Res, ei. foe. ge. Chose. S.
  • Thing committed or done. Admissum, si. neut. gen. Cas commis. S.

    It is no small thyng, it is a great matter. Tan­ti est, Res est non parua. Ce n' est pas peu de chose, C'est grand chose. S.

    A thing knowen. Res peruagata, Peruulgata, Nulli non nota, Notissima. Nemini incognita. Chose notoire. S.

  • Thinges, or meanes to get money by. Argenta­riae illecebrae. Plaut.
  • Thinges pleasaunte to tell. Lepida memoratu. Choses plaisantes à raconter. S.
  • [Page] Thinne, or slender. Exilis, le. Tenuis, e. Gracilis, le. Delié. S.

    Very thinne, and slender. Pertenuis, e. Fort delié.

  • Thinne [...]owen. Rarus, a, um. Cler semé. S.
  • Thinne, and not thicke. Rarè. Cler & non pas espez. S.
  • Thinne broth, gruell, or potage. Sorbiciuncula, lae. foe. gen.
  • Thinne garment. Ralla, ae. f. g. Plaur. Vestement fort delié & cler. S.
  • Thinne heered, or whiche hath thinne heeres. Ra­ripilus, a, um. Colum. Qui a peu de cheueulx. S.
  • Thinne plate of mettall. Bractea, ae. foe. ge. Fueille de metail.
  • Thinne wyne or small wyne. Villum, li. n. ge. Petit vin, vinet. S.

    To make thinne a thinge, whiche is rancke or thicke, in gathering or pluckinge vp part of it. Disraro, as. Rarefacio, cis. Esclercir vne chose trop drue ou espesse en eueillant ou en arrachant vne partie. S

  • Thinne or lesse to make by cuttinge and shauinge. Stringo, is. Tenuo, as. Attenuo, as. Extenuo, as. Delier & minuyser. S.
  • Thinne to waxe. Raresco, scis. S'esclercir. S.
  • Thinnely. Exiliter, Tenuiter. Deliement. S.
  • Thirde. Tertius, a, um. Tiers, ou troisieme. S.

    The thirde tyme consull. Tertium consul, & ter­consul. Consul pour la troisieme fois. S.

    In the thirde place. Tertio loco. En tiers lieu. S.

    He is the thirde. Est tertius. Il est le tiers. S.

    To doe the thirde tyme, to ploughe the lande the thirde tyme. Tertio, as. Tiercer, lobourer pour la troisieme fois. S & Terrā, vel solum tertiare. Idē. Tercéer.

    For the thirde tyme. Tertium. Aduerb. Pour la troisieme fois. S.

    The thirde tyme, or thirdly. Tertio. Aduerb. La troisieme fois, tiercement. S.

  • Third part of an ounce. Duella, Tertia pars vnciae.
  • Thirde parte of a pounde, foure ounces. Triens, tis. m. g. Quatre onces. Cal.
  • Thirde syllable from the end of a worde. Ante pe­nultima.
  • Thirdly. Tertio. Aduerb. Tiercement. S.
  • Thirlepole a fishe. Physeter, Physalus, Prestis. Peis mular. Ges. A whyrlepoole.
  • Thirste. Sitis, tis. foe. ge. Soif. S.

    Greate thirste. Auida sitis. Grand soif. S.

    To Thirste, or to be drye. Sitio, is, iui. Auoir soif

    I am lost with thirste. Consumor siti. Ie suis per­du de soif. S.

    To endure thirste. Sitim ferre, Differre, Tol [...] ­rare. Endurer la soif. S.

    To staunche thirste by drinke. Depellere vel re­stinguere sitim potione. Estancher la soif par boire.

  • Thirsting, or being a thirste. Sitiens, tis. Particip.
  • Thirsty alwayes, or euer drye. Siticulosus, a, um. Qui ha grand soif. S.
  • Thirsty, or full of thirste. Sitibundus, a, um.
  • Thirtene. Tredecim▪ Treze. S.
  • Thirtene tymes Tredecies. Treze fois. S.
  • Thirtenth. Tertiusdecimus, a, um. Trezieme. S.
  • Thirty. Triginta, Terdeni, Terni deni, Triceni. Trente. S.
  • Thirty tymes. Tricies, Trigeties. Trente fois. S.
  • Thirtieth. Tricesimus, Trigesimus. Trentieme. S.

    The eight and thirty yeare. Duodequadragesi­mus annus. Le trent'huitieme an. S.

    Eight and thirty foote. Duodequadrageni pe­des. Trent'huit pieds. S.

  • Thirty nyne. Vndequadraginta. Trente neuf. S.
  • Thirty nyne times. Vndequadragies. Trēteneuf fois.
  • This bodye. Hic, haec, hoc. Cestuy ci. S.
  • This booke. Hic liber. Ce liure cy. Pil.
  • This man. Hic homo. Cest homme icy. Pil.

    Shee, or this woman. Haec. Ceste ci. S.

    By this place, or waye. Hac. Adu. Par ci, par ici. S

    Till this present, or tyll this tyme, Hactenus. Aduerb. temp. Iusques a present, Iusques a maintenāt

  • Thistle. Carduus, dui. m. g. Chardon. S.
  • Thistle, called commonly mans bloud. Acorna, ae. foe. ge. Sang d'homme. S.
  • Thistle square and full of prickes, called S. Ma­rie thystle, or wylde artichocke. Alba spina, Spi­na regia, Carduus beatae Mariae. Chardon nostre dame. S.
  • Thistle toppe, whiche is lyke plume, the flowers of thistles. Puppus, pi. m. g. La fleur des chardons.
  • Thither, or to that place. Illo, illuc. A ce lieu la, en ce lieu la. S.

    I haue sent my seruaūt thyther, as you prayde, or desired me. Illuc vt rogaras famulū misi. I' ay enuoyé la mon seruiteur, comme vous m'auez prié. S.

  • Thither, and hether. Vltro citroque.
  • Thomas, the propre name of a man. Thomas, mae. m. ge. Thomas, le nomme propre d'vn homme.
  • Thombe. Pollex, cis. m. g. Le poulce. S. & Pollicaris, e. Of a thombe. D'vn poulce. S.
  • Thonge of leather. Corrigia, ae. Lorum, ri. Loramē ­tum, ti. Amentum, ti. n. g. Vne courroye. S. Vne cour­roye de cuir. Pals.
  • Thonge of dogges skynne. Corrigia canina. Vne courroye de la peau d'vn chien. S.
  • Thonge or strynge of a darte, or iauelin. Amentū, ti. n. g. Vide String.
  • Thornebacke. Trigon, nis. Raia, ae. f. g. Raye. H.
  • Thorne. Spina, nae. Vepres, prium. foem. ge. Sentis, tis. m. ge. Espine. S.
  • Thorny, or bushy grounde, or place where manye thornes growe. Dumetum, meti. Senticetum, ti. Vepretum, ti. n. g. Vn lieu on croissent force espines. S
  • Thorny, or full of thornes. Dumosus, a, um. Spino­sus, a, um. Senticosus, sa, sum. Espineux, ou plein d' espines. S.
  • Thorny, or made of thornes. Dumeus, a, um. Spi­neus, a um. Qui est faict d'espines. S.
  • Thorowe me, or by my meane, or me. Opera mea. Par moy, ou par mon moyen. S.
  • Thorowe thee. Impulsu tuo, Te impulsore. De par toy. S.
  • Thorowe, or by you. Per vos. De par uous. S.
  • [Page] Thorowely, or wholly. Funditus, Omnino, Omni modo, Penitus, Planè, Prorsus, In omnes partes, In totum, Tota via. Totalement. S.
  • Throwly well done. Numeris omnibus absolutus. Totalement, en toutes sortes & manieres bien faict. S.
  • Thou. Tu. Tu. S.
  • Thou being my companion. Te socio. Cic. Toy e­stant mon compaignon S.
  • Thou thy selfe. Tute, Tutemet. Toymesme. S.
  • Thought and mynde. Cogitatio, Cogitatū, ti. Me­ditatio, onis. Mens, tis. Animus, mi. masc. ge. Vne pensée. S.
  • Thoughte, care, and griefe. Solicitudo, inis. Cura, rae. Scrupulus, li. Anxietas, tatis. foem. g. Soulci. S. Vide Care.

    To take thought, or to care for one. Pati solici­tudinem, vel Solicitum pro aliquo esse. Estre en soulci d'aucun. S.

    To be in great thought and care. Animo labo­rare. Estre en grand soulci. S.

  • Thought vpon. Pensitatus. a, um. Cogitatus, a, um. Pensé. S.
  • Thoughtfull, or carefull. Cogitabūdus, a, um. Me­ditabundus, a, um. Solicitus, ta, tum. Soulcieux. S.
  • Thousand. Mille, Indeclin. adiect. plur. Mille. S.

    A thousande in nombre. Mille. Substant. neut. g. Indeclin. Vn millier. S.

    Nombre contaigning a thousand. Chilias, adis. foe. ge. Vn nombre contenant mille. S.

  • Thousand tymes. Millies. Mille fois. S.

    Fiue thousand tymes. Quinquies millies. Cinq fois mille. S.

  • Thousand weight. Millepondium, ¶et Milliarius, a, ū. Of a thousand weight.

    The thousanth. Millesimus, a, um. La millieme. S.

  • Thousanth parte. Millesima pars. La millieme partie.
  • Three. Tres, & haec tria. plu. num. & Trinus, a, um. Trois. S.
  • Three children at one birthe, three twynnes. Tri­gemini, Tres vno partu editi. Trois gemeaulx. Cal.
  • Three cornered figure, that hath three corners, or a tryangle. Triquetrum, tri. n. g. Vn triangle. S.
  • Three cornered, or hauing three corners. Triangu­laris, e. Triangulus, a, um. Trigonus, a, um. Tri­quetrus, a, um. Triangulaire, ou qui à trois angles.
  • Three cubites conteyninge in measure. Tricubi­talis, e. Tricubitus, a, um.*
  • Three dayes space. Triduum. L'espace de trois iours. Triduanus, a, um. Of three dayes space.
  • Three foote long. Tripedaneus, a, um. Tripedalis, le. om. ge. De trois pieds. S.
  • Three fingered grasse. Trifolium pratense, Tri­phyllon. Treffle. H.
  • Threefolde. Triplex, cis. Triplus, a, um. Triple, dou­blé en trois. Cal.
  • Three folde. Tripliciter. Aduerb.
  • Three folde in quantitie. Triplicitas, atis. f. g. Neb.
  • Three folde to make, or to do a thinge three folde. Triplico, as. Tripler. Cal.
  • Three footed stoole. Tripus, odis. m. g.
  • Three halfe pence, or worth three halfe penc. Trio­bulus, li. m. g. Plaut.
  • Three halfe peny man, by circumlocution of small value. Trioboli homo, Triobularis homo, Plau. Homme de neant, de nulle valeur. S.

    Which hath three heades. Triceps, tis. om. g. Qui a trois testes. Cal.

  • Three horned, or hauing three hornes. Tricornis, ne. om. ge. Qui a trois cornes. Cal.
  • Three hundreth. Tricenteni, ae, a. Trois cents. Cal.
  • Three hundreth folde. Tricentuplus, a, um.*
  • Three hundreth times. Tricenties. Martial.
  • Three in numbre. Trinitas, tis. foe. ge. Nebriss.
  • Three leaued grasse. Trifolium pratense, Triphyl­lon. Treffle. H.
  • Three leaued table. Triplex, cis. m. g. Mart.
  • Three maner of wayes. Trifarius, a, um. Liu. Tri­fariam. Aduerb. Ang. In thre sortes, or fashiōs. En trois sortes & manieres. Cal.

    Of three membres. Tricolon. De trois membres.

  • Three nightes space. Trinoctium, tij. n. g. Espace de trois nuits. Cal.

    Of three ounces. Triuncis, ce. om. g. De trois onces

  • Three pointed, or whiche hathe three pointes, or prickes. Trisulcus, a, um. Trifidus, a, um. Qui a trois pointes, ou trois aguillons. Cal.
  • Three pounde. Tressis, is. f. g. Pers.
  • Three pounde weight. Trepondo, * Tripondium, dij. n. g. Pondus trium assium. Cal.
  • Three syllables hauing. Trisyllabus, a, um. Adiect.
  • Three score. Sexaginta, Sexagenus, a, um. Soixante.
  • Three score furlonges space, which conteyneth se­uē myles and an halfe. Schoenus, ni. m. g. Herm.
  • Three score tymes. Sexagies. Soixante fois. Cal.
  • Three score tymes and tenne. Septuagies. Septante fois. S.
  • Three thousand. Ter mille, Tria millia. Trois mille.
  • Three thousande times. Ter millies. Troys mille fois.
  • Three tymes. Ter. Troys fois. Cal.
  • Three tymes to doo a thing, or to doo a thyng the thyrde tyme. Tertio, as. Nebriss.
  • Three tothed instrument. Tridens, tis. mas. gen. In­strument qui a trois dents. Cal.
  • Three wayes meting, or a place where thre wayes meete together. Triuium, uij. n. ge. Vn lieu auquel se rendent, & rencontrent trois rues. S.
  • Three yeares space. Trienoium, nij. Trieteris, dis. foe. ge L'espace de trois ans. S. Trietericus, a, um. Trimus, a, um. Of thre yeares space. De trois ans.
  • Threaten. In [...]ento, as. Minito, as. Minor, aris. Emi­nitor, aris. Minas iactare, Minas proponere, Tol­lere minas. Minacer. S.

    To threaten any with some thyng. Ostendere metum, Iacere terrores, & Denuntiare. Menacer aucun de quelque chose. S.

    To threaten to kyll any. Minari alicui mortem, Interminari vitam, Minitari ferrum, & flammā, Intentare mortem. Menacer de tuer aucun. S.

  • Threnten often. Iactare minas. Menacer souuent. S.

    To threaten vpon payne. Poenas interponere. [Page] Menacer sur peine. S.

    To threaten sore. Comminari, Interminari. Fort menacer. S.

    To threatē with any, if they do not y e which we demaunde. Opponere nomen alicuius ad rem a­liquam faciendam. Menacer d'aucun si on ne fait ce que nons demandons. S.

  • Threating. Minitans, tis. Minans, tis. om. ge. Mena­ceant, qui menace. S.
  • Threatening persone. Minax, cis. om. g. Menaceur. S
  • Threatening▪ Comminatio, onis. Interdictum, ti. n. ge. Menace. S.
  • Threateninges, or threates. Minae, arum. Minaciae, arum. foe. ge. Menaces. S.
  • Threatningly. Minaciter. En menaceant. S.
  • Threade. Filum, li. Linum, ni. n. g. Fil ou filet. S.

    To drawe out his threade. Deducere fila. Conti­nuer son fil. S.

  • Thread by threade. Filatim. Filet à filet. S.

    To threade a neadle. Filum inserere in acum, Acum filo traijcere. Enfiler vne aguille. S.

    To threade pearles, or put them on a threade. Margaritas filo traijcere. Enfiler des perles. S.

    A nedle threaded. Acus filum ducens, vel tra­hens. Aguille en filée d'vn fil. S.

    A nedle threaded with twoo threades. Acus duo lina ducens. Aguille enfilée de deux fils. S.

  • Threades whiche sylke women doo weaue in lin­celes, lombes or stoles. Licia, orum. n. g. Plin.

    To threshe corne. Triturare, Flagellare perticis frumentum. Batre le blé à perches. S.

  • Thresher. Areator, oris. m. g. Batteur en granche.
  • Threshing. Tritura, ae. Trituratio, onis. f. ge. Batte­ment de blé en grange. S.
  • Threshing floore. Area, ae. L' aire d' vne granche. S.
  • Thresholde. Hypothyron, Limen, inis. neut. ge. Le su [...]il de l'huis▪ S.
  • Thrifty. Frugi, Frugalis, le. om. ge. Cic. As a thrif­ty, or sparing felowe. Frugi homo. Qui n'est point dispendeur. S.
  • Thrifty to waxe. Rem augere, Opes augere. Prouf­fiter en biens. S.
  • Thryse. Ter. Trois fois. S.

    Twyse, or thryse. Bis terue. Deux ou trois fois. S.

  • Thryse as euill. Ter tanto peior. Trois fois aussi mauuais. S.
  • Thriue, or to waxe ryche. Venire in diuitias, Dites­co, cis. Deuenir riche. S.

    Thou wilt neuer thriue, thou wilt neuer be ry­che. Nunquam rem facies. Iamais t [...] ne setas riche.

  • Thryue, or go forwarde in growynge. Vigeo, es. Vegeter. S.
  • Throne▪ Thronus, ni. m. ge. Throne. S.
  • Thronge of people, or great multitude of people. Turba, ae. Caterua, ae. f. g. Vne grande multitude de gens, foule. S.

    The people throng forth out of the citie. Effun­dunt se homines ex vrbe, vel effundit se ciuitas. Les gens sortent à grande foule de la ville▪ S.

  • Throate. G [...]ttur, ris. Iugulus▪ li. Iugulum, li. Gosier, gauion. H. & Gutrurosus, a, um. Hauing a greate or wyde throate. Qui ha gros gosier. S.
  • Throte, A pype whereby the meate decendeth into the body. Gula, lae. Gueule. H.
  • Throte bolle. Fauces, cium. Frumen, inis. neut. gen. La gorge. H.
  • Throwe. Iacio, cis. Iacto, as. Iecter, ruer. S.

    To throwe together. Conijcere. Iecter ensemble. S

    To throwe on the face. In oculos compingere. Iecter au visage. S.

    To throwe down headlong. Praecipitem agere, Praecipitem mittere, In praeceps dare, Praecipi­tare. Iecter du hault en bas. S.

  • Throwe a darte. Torquere telum. Darder. S.
  • Throwe a stone ouer the house. Tectū lapide trans­mittere. Plin. Iecter vne pierre par dessus le toict. S.

    To throwe of. Decutere, Deturbare, Proturba­re, Procello, is. Prosterno, is. Ruer ius. S.

  • Throwe agayne. Retorqueo, es. Cic.
  • Throwe, or to dashe against any thing. Allido, is. Heurter contre quelque chose. S.
  • Throwe downe. Demolior, iris. Destruo, is, Diruo, is. Sterno, is. Demolir. S.
  • Throwe in. Inijcio, cis. Iecter dedens. S.

    To throwe, or set before. Obijcio, cis. Iecter, & mettre au deuant. S.

  • Throwe, or beate downe to the grounde. Subuer­to, is. Ad terram dare. Affligo, is. Subruo, is. Per­cello, is. Iecter par terre. S.
  • Throwe meate to chickens. Obsipo, as. Festus.

    To throwe vpon. Superiacio, cis. Iecter par dessus. S.

  • Throwe out. Eiecto, as. Eijcio, cis. Excludo, is. E­mitto, is. Eructo, as. Praecipitem dare, Progero, is. Iecter hors. S.

    To throwe farre of. Proijcio, cis. Eiaculor, aris. Proruo, is. Iecter au loing. S.

  • Throwe out rubbell, as mortar, stone, and suche lyke brockell of olde buyldinges. Erudero, ras.

    To throwe the stones out of the grounde, and to make it cleane. Delapidare, Elapidare. Iecter les pierres hors d'vne terre & l'en purger. S.

  • Throwen, or set before. Obiectus, a, um. Iecté & mis au deuant. S.
  • Throwen downe. Demolitus, a, ū. Destructus, Di­rutus, a, um. Iecté par terre. S.
  • Throwen out a farre. Proiectus, a, ū. Iecté au loing.
  • Thrower of a stone with a hole therein for exer­cise. Discobolus, li. m. g. Quint.
  • Throwing. Iactus, us. Iniectus, tus. Coniectus, us. Proiectus, us. Missus, us. m. g. Iectement. S.

    Throwyng vpon. Superiectus, tus. mas. ge. Iecte­ment par dessus. S.

  • Throwyng downe. Demolitio, onis. foem. gen. De­molition. S.
  • Thrushe, a byrde. Tu [...]dus visciuorus, vel maior. Griue. Ges.
  • Thruste or to pushe. Trudo, is. Detrudo, is. Pello, is. Impello, is. Propello, is. Bouter, ou poulser. S.

    To thruste forthe. Prouehere, Protrudere. [Page] Poulser en auant. S.

    To thruste farre of. Propellere. Poulser loing. S.

  • Thruste againste. Obdo, is. Offenso, as. Bouter, ou poulser a l'encontre. S.
  • Thrust out violently. Expulso, as. Expello, is. Poul­ser hors par force & violence. S.
  • Thruste downe. Detrudo, is, si. Obtero, is. Obtru­do, is. Premo, is. Depello, is. Poulser en bas. S.

    To thruste out of the house. Extrudere aedibus, vel ex aedibus, Foras quatere. Poulser hors de la maison. S.

    To thruste before. Obtrudere. Poulser au deuant.

  • Thrust downe headlong. Praecipitem dare, Praeci­pito, as. Precipiter. S.
  • Thruste harde. Opprimo, is. Fort poulser. S.
  • Thruste in. Contrudo, is. Poulser dedans. S.
  • Thrust out. Extrudo, is. Poulser hors. S.
  • Thruste out ones eye. Exculpere oculum alicui. Pocher l'oeil à quelqu'vn. S.
  • Thruste out strengthe, or might. Extentare vires.
  • Thruste, or pearce thorowe. Transfigo, is. Percer tout oultre. S.
  • Thruste, or enforced. Actus, Adactus, a, um. Pulsus, a, um. Impulsus, a, um. Poulsé. S.
  • Thrust, or pearced thorowe. Transf [...]ixus, a, ū. Trās­fossus, a, um. Percé tout oultre. S.
  • Thrustle, or mauis a birde. Turdus minor. Mau­uis, Griuette. Gesn.
  • Thrusting harde. Oppressio, onis. foe. ge. Cic.
  • Thumbe. Pollex, licis. m. ge. Poulce. H.
  • Thumpe, or boūse. Crepitus, tus. m. g. Cic. As the thumping of the feete. Crepitus pedum. Le son des pieds. S.

    To thumpe, or knocke with the fiste. Caedere pugnis. Bailler des coups de poing. S.

    To thumpe some bodye. Contundere aliquem pugnis. Plaut.

  • Thunder, or a thundring. Tonitrus, us. Tonitru, Tonitruum, trui. n. g. Le tonnoirre. S.
  • Thunder. Tono, as. Intono, as. Tonner. S.

    To thunder downe. Superintono, as. Tonner d'enhault. S.

  • Thunder bolte. Broncia, ae. f. g. Pierre de tonnoirre. S.

    Whiche thundereth downe. Altitonans, tis. om. gen. Qui tonne d'enhault. Cal.

  • Thwite, or to cutte. Trunco, as. Abscindo, is. Inci­do, is. Seco, as. Conseco, as. Proseco, as. Trencher.
  • Thursdaye. Dies Iouis. Ieudy. H.
  • Thy Vide Thi.
T. ANTE. I.
  • TIce, or to allure. Allicio, cis. Allecto, as. Il­licio, cis. Perlicio, cis. Prolecto, as. Inuito, as. Allicher. S.
  • Ticement, or allurement. Illecebra, ae. Illectus, us. Lenocinium, nij. Illicium, cij. Pellacia, ae. Inuita­mentum, ti. Allectatio, onis. f. g. Allichement. S.
  • Tickle. Titillo, as. Chatouiller. S.
  • Tickling. Titillatus, tus. Titillatio, onis. foem. gen. Chatouillement. S.
  • Tide, or flowyng of the sea. Aestus, us. m. ge. Le flot de la mer qui vient. S.
  • Tidinges. Nuntium, ij. Rumor, ris. Nuntius, tij. m. g. Nouuelle. S.

    Good tidinges. Euangelium, lij. Bonus nuntius. Bonne nouuelle. S.

    You tell me good tidinges. Bene hercle denun­tias. Vous me dites bonnes nouuelles. S.

    Ioyfull tidinges. Lepidum nuntium. Nouuelles plaisantes. S.

  • Tidinges brynger, as he that commeth runninge before to tell who cōmeth. Prodromus, mi. m. g.
  • Tidinges carier. Renuntius, ij. m. g. Plaut. Porteur de nouuelles. S.
  • Tidinges to beare, bryng, or carie. Perfero, rs. Af­ferre nuntium, Rumigero, as. Nuntio, as. Per­ferre nuntium, Deferre nuntium. Porter nouuelles.
  • Tye. Adhamo, as. Ligo, as. Obstringo, is. Vincio, cis. Adalligo, as, aui. Alligo, as. Capistro, as. De­ligo, as. Necto, is. Praeligo, as. Scirpo, as. Velo, as. Lier. S.
  • Tie to, or to couple. Adiugo, as. Atttacher, accoupler

    To tye harde. Religare, Perstringere. Fort lier. S.

    To tie together. Iugare, Coniugare, Colligare, Copulare, Connectere, Innectere. Lier ensemble.

    To tie about. Circūligare, Circunuincire, Ob­ligare. Lier tout entour. S.

    To tie vpon. Superalligare, Superilligare. Lier per dessus. S.

    To tie vnder. Subnectere, Subligare. Lier par dessoubz. S.

  • Tied. Ligatus, a, um. Obstrictus, a, um. Nexus, a, ū. Laqueatus, a, um. Vinctus, a, um, Ligatus, a, um. Lié. S.
  • Tied together. Perplexus, a, um. Colligatus, a, um. Lié ensemble. S.
  • Tied vnder. Subligatus, a, um. Lié par dessoubz. S.
  • Tying, or bynding. Ligamētum, ti. Ligatura, ae. Al­ligatio, onis. Religatio, onis. foe. ge. Liement. S.
  • Tierce, whiche is a vessell conteigninge halfe a hoggesheade. Hemicadia.
  • Tygre, a beaste. Tygris, is, vel dis. foe. ge. Tigre. S.
  • Tyke. Vide Dogge.
  • Tyke worme, lyke a sheepe louse, all be it whyte, whiche sucketh bloud. Rediuius, ij, Recinus, ci­ni. mas. ge. Colum·
  • Tyler. Scandularius, rij. mas. ge. Couureur de maisons & toicts. H.
  • Tyle or slate. Imbrex, icis. Later, ris. m. ge. Tegula, ae. Tuille. Cal. Laterculus. dimin. Ang. Little nar­rowe or small tyle. Petite tuille. Cal. Lateritius, a, um. Made of slate, or tyle Fait de tuille. Cal.
  • Tyle, or to slate a house. Imbrico, as. Plin.
  • Tyle maker. Laterarius, rij, m. g. Qui faict de tuilles.
  • Tyles of woode. Scandulae, arum. f. g. Vide shingle.
  • Tyles on the gable ende of a house. Delitiares [...]e­gulae. Festus.

    [Page]To make tyles. Ducere lateres. Faire des tuiles. S.

  • Tyles whiche be layde ouerthwarte among other tyles. Ambrices. Festus.
  • Tillage. Agricultura, ae. Agricolatio, onis. foem. ge. Labourage. S.
  • Tylle. Agrum vertere, Exercere tellurem, Subigo, is. Colo, is. Excolo, lis. Cultiuer. S.
  • Tylle all ouer, or through. Peraro, as. Ouid.
  • Tyller. Agricola, ae. Agricultor, ris. Cultor, o­ris. m. g. Cult [...]ueur. S.
  • Tilthe, or til [...]ng. Cultus, us. Cultura, ae. Cultio, o­nis. foe. ge. Cultiuement. S.
  • Tilthe of lande, called sommer fallow. Veruactū, t [...] n. ge. Colum.
  • Tymber. Materia, ae. foe. ge. Marrein. S.
  • Tymber wherewith they build. Tignus, ni. Tignū, ni, n. ge. Marrein de quoy on bastit. S.
  • Tymber nayle. Impages, is. foe. ge. Vitru.
  • Tymbred, or made of tymber. Materiatus, a, um. Faict de marrein. S.
  • Tymbrell. Crepitaculum, li. Tympanum, ni. Bedon.
  • Tymbrell player. Tympanista, Tympanotriba. Io­ueur de bedon. Cal. & Tympanizo, as. Angl. To playe on a tymbrell. Iouer du bedon. Cal.
  • Tyme. Seculum, Tempus, oris. Tempestas, atis. f. g. Temps. S. Temporaneus, a, um. Temporalis, e. During for a tyme. Durant pour vn temp. Cal. Et Temperaneus, a, um. Pertayning to tyme. Ap­partenant à temps. S. Temporariè. For a tyme. Pour quelque temps. S.

    A baren tyme. Seculum sterile. Temps sterile. S.

    A very short tyme. Perexigua dies. Temps fort brief. S.

    An vnconuenient tyme. Inopportunum, vel Im­portunum tempus, vel Incommodum. Temps mal conuenant & mal propre. S.

    To doo as tyme requireth. Tempori seruire, Foro vti, Tempori cedere. S'accommoder au temps

    To implie, or bestowe his tyme euill. Conter­rere tēpus frustra. Otio & literis abuti. Employer mal son temps. S.

  • Time to come. Olim, Apud posteros, In posterum, In posteritatem, Aeuo sequenti. Le temps aduenir.
  • Tyme euerlasting. Sempiternitas, atis. Aeuum, ui. n. ge. Temps qui dure tousiours. S.
  • Tyme in the nyght, called the cockecrowe, whiche is supposed to be the thirde parte of the nyght. Gallicinium, nij. n. g. Quand le cocq chante. H.

    To passe, or spende the tyme. Tempus traduce­re. Otium vel tempus terere, Ludere otiū, Exi­mere tempus Passer le temps. S.

    The tyme is come. Tempus accidit, Adest tem­pus, Extat tēpus, Nūc tēpus est. Le temps est venu.

  • Tyme is to short to wryte my mynde. Tempus est contractius scribere.

    A daungerous, or harde tyme. Climactericum [...]empus. Plin. Iun.

    Long tyme. Longa dies, Longum spacium, Lon­gum vel longinquum tempus. Long temps. S.

    To [...]ye, or tarrie long tyme. Diu, vel d [...]utinè manere, aut Longo tempore. Demeurer long temps.

    Long tyme before. Multis antè seculis. Long tēps deuant. S.

  • Tyme of byrthe, or trauayle of childe, or the tyme whyle the woman lyeth in chyldbed. Puerperiū, perij, n. g. Le tēps de la couche & gesine d'vne femme.
  • Tyme spared from other necessarie busines. Suc­cisiuum tempus. Cic.

    In our tyme. Aeuo nostro, vel In aeuo nostro, Nostra aetate, Tempestate nostra. De nostre tēps. S

    In Alexander his tyme. Sub Alexandro. Du tēps d'Alexandre. S.

    In the meane tyme. Obiter, Interea, Interim, Interibi, Inter moras. Ce temps pendant. S.

    In tyme, and place. Loco, In loco, In tempore, Suo tempore, Opportunè. En temps & lieu. S.

    Euen to this tyme. Vsque ad hanc memoriam. Iusques au temps present. S.

  • Tyme of the yeare, when wyne is made, or when grapes be rype. Vindemia, ae. foe. ge. Vendange.

    At the same tyme. Sub idem tempus, Per idem tempus, En ce mesme temps. S.

  • Tyme, or season. Tempestiuitas, tis. f. g. Saison. S.
  • Tyme passed. Olim, Quondam. Le temps passé. S.
  • Tyme vacant. Vacatio, onis. f. g. Vacation. S.
  • Tymely, or in dewe season, as nether to timely nor to late. Maturè, Tempestiuè. En temps deu. S.
  • Tymerouse. Exanguis, e. Horridus, a, um. Meticu­losus, a, um. Imbellis, le. Pauidus, a, um. Formi­dolosus, a, um. Poureux, timide. S.
  • Tymerously. Suspensa manu, Pauidè, Formidolo­sè, Timidé. Poureusement, Timidement. S.
  • Timpane, a disease. Inflatio ventris. Enfleure. S.
  • Tinmouthe an hauen in Englande. Taua.
  • Tinker, or a founder. Aerarius faber. Dinandier ou Maigneu. S.
  • Tinne. Album plumbum, Stannum, ni. Plumbum candidum, Plumbum argentarium. Estaim. S.

    To tinne. Incoquere, Stanno linire. Estaimmer. S.

  • Tinned. Incoctile, Stanno litus. Estaimmé. S.
  • Tinnye, or made of tynne. Stanneus, a, um. Faict d' estaim. S.
  • Tynte, or halfe parte of a bushell. Semodius, dij. m. ge. Vn demi boisseau. Cal.
  • Tyrannie. Tyrannis, dis. foe. g Tyrannie. S.

    By, or through tyrannie. Tyrannicè, Impoten­ter. Par tyrannie. S.

  • Tyrannously. Tyrannicè. Tyranniquement. S.
  • Tyraunt. Tyrannꝰ, ni. m. g. tyrant. S. Et Tyrannicꝰ, a, ū. Of a tyraunt. Tyrannique, d'vn tyrant. Cal.

    To doo the facte of a tyraunt. Tyrannum prae­bere. Faire le faict d'vn tyrant. S.

    Whiche hath killed a tyraunt. Tyrannoctonus, ni. Tyrannicida, ae. m. ge. Qui à tue vn tyrant. S.

    To Play y e tyraunt, or to do lyke a tyraunt. Ty­rannicè, vel tyranni more vexare. Tyrannizer. S.

  • Tyrdles of sheepe. Fimus ouillus, Pilulae, arum. f. g. Fiente de brebis. S.
  • Ty [...]e, or burlet for women. Calantica, cae. f. g. Cic.
  • Tysan, or ptysan, a drincke cōfected of water wtth [Page] husked barley. Ptisana, nae. foem. ge. De la tisanne, ptisanne, Orge monde. S.
  • Tythe, or tenthe parte. Decimae, arum. foem. gen. Decime, ou dismes. S. Decimalis, e. Of the tythe, or tenth parte.*

    Fermers of the tythe. Decumani, orum. mas. ge. Les fermiers des decimes. S.

    To take tythe. Decimas accipere. Prendre deci­mes, ou dismes. S.

    To tythe. Decimo, as. Dismer. Cal.

  • Tythe out. Exdecimo, as. Fest.
  • Title. Titulus, li. m. g. Tiltre. S.
  • Title of the eldest childe in enheritaunce. Primi­genia. ae. foe. ge.
  • Title, or enscription of some thing. Epigraphe, In­dex, Inscriptio, Titulus. Tiltre, l'inscription. H.

    To title. Adnoto, as. Titulo, as. Nomino, as. In­scribo, is. Intituler. S.

  • Titmouse a byrde. Parus. Mesange. H.

    A bigge titmouse. Parus maior. Fringillago. Mesange. H.

  • Title or pricke in letters. Punctus, ti. Punctum, cti. n. g. Vn poinct. S.
T. ANTE. O.
  • TO. Ad. A. S. as Hee goeth streight to our house. Ad nostras aedes hic quidem habet rectam viam. Il va droict à nostre maison. S.
  • To an other place. Aliò. Ailleurs. S. as Sent to an other place. Aliò missus. Ailleurs enuoyé.
  • To daye. Hodie. Huy, auiourdhuy. S.
  • To daye in the morning. Hodierno mane. Auiour­dhuy matin.

    For to daye. In hunc diem. Pour auiourdhuy. S.

  • To euery one. Singillatim. Cic.
  • Together. Pariter, Simul, Vnà, Cum, Cōmuniter. Ensemble. S.

    All together. Iunctim, Coniunctim, Permisté. Tout ensemble. S.

  • To speake altogether. In commune loqui, vel di­cere. Dire tout ensemble. S.
  • To muche. Nimium, Nimis. Trop. S.

    Whiche hath to muche bablyng. Impendio lo­quatior. Qui ha trop de babil. S.

    This is to muche. Nimium est. C'est trop. S.

  • To morowe. Cras. Demain. S.
  • To morowe in the morning. Crastino die, Crasti­na luce, In crastinum. Demain au matin. S.
  • To some place. Aliquò. En quelque lieu. S.
  • To some other place. Aliorsum. Plaut.
  • To that place. Illuc. En ce lieu la. S.
  • To the vttermoste farthing. Ad assem. Plaut.
  • To both sides. Vtroue. A tous les deux costez. S.
  • To to, or to muche, or farre to muche. Praenimis.
  • To what entente, or purpose. Quorsum. A quelle fin, à quel propos. S.
  • Toad. Bufo, onis. m. ge. Crapault. S.
  • Toadstoole. Fungus, gi. m. ge. Champions, potirons. H.
  • Toes. Digiti pedum. Les orteils des pieds. S.
  • The great toe. Hallus, li. m. g. Le poulce du pied.
  • Toyes. Vide Trifles.
  • Toyle, or trauayle. Labor, oris. Opera, ae, foem. ge. Trauail. S.

    The toyle, and laboure whiche the chiefe cap­tayne taketh. Labor imperatorius. Le trauail & labeur que prend vn chef de guerre. S.

  • Toyle, or to trauayle. Laboro, as. Opus facere. Trauailler. S.
  • To toyle, or trauayle in vayne. Laborem inanem capere, Operam perdere, vel ludere, Sumere o­peram, vel sumere operam frustra. Trauailler en vain. S.
  • Toyling, or trauaylyng. Labor, oris. Operositas, a­tis. foe. ge. Trauaillment. S.
  • Token, and marke. Macula, ae. Tessera, ae. foem. ge. Enseigne & marque. S.

    I wyll tell you the tokens. Argumenta rei dicā. Ie vous diray les enseignes. S.

    A token of his loue. Pignus amoris. Enseigne de son amour. S.

  • Tokens geuen when matrimonie is contracted. Arra sponsalititia. H.
  • Token geuen to a souldiour. Synthema, atis. n. ge.

    A token, or signe of some euill chaunce to come. Prodigium, gij. n. g. Vn signe de quelque malencon­tre aduenir. S.

  • Token of fauour, or kyndnes. Pignus beneuolen­tiae. Enseigne de beneuolence. S.
  • Tokens of loue. Notae amoris. Signes d'amours. S.
  • Tokens of health. Signa ad salutem. Signes de gua­rison. S.
  • Token, or note made with a penne. Character, ris. m. ge. Colum.
  • Tolde. Dictus, a, um. Dict. S.
  • Tolde before. Praedictus, a, um. Deuant dict. S.

    Whiche is not tolde. Indictus, a, um. Qui n' est pas dict. S.

  • Tolde, nombred, or reckened. Numeratus, a, um. Recensitus, a, um. Nombré, compté. S.
  • Tole, or tallage, that is payde to the portes. Por­torium, rij. ne. ge. Le peage ou impost qu'on paye aux ports. S.
  • Tolle for freight, or passage vpon water. Naulum, li. Peage. H.
  • Tolle, or taxe gatherer. Exactor, ris. Telonarius. Receueur de taux, ou tauxe. S.
  • Tombe. Sepulchrum, chri. Tumba, ae. Tymbus, bi. Tumulus, li. Bustum, ti. Arca, ae. foe. gen. Tombe ou tombeau. S.

    To buylde a tombe. Monumentum extruere. Esleuer vn tombeau.

    To put in a tombe. Contumulare. Mettre en vn tombe. S.

  • Tome, a part, or one volume of a booke. Tomus, vel volumen. Vn volume à part, vne partie d' vn liure. S.
  • Tonell, or shancke of a chymney. Fumarium, ij. In­fumibulum, li. n. g. Cheminée. Cal. Vn tuyau. Pals.
  • Tonell wherewith vynteners vse to fille bottelles [Page] Infundibulum, li. n. ge. Vn entonnouer. S.
  • Tonges for fire. Forceps, pis. Patillum, li. Tenaille.
  • Tongue. Lingua, ae▪ Glossa, ae. foe. gen. Langue. H. & Linguax, acis. Hee that hath to muche tongue. Languard. S.

    The latine tōgue. Latina lingua. La langue latine.

    The mother tongue. Vernacula lingua. La lan­gue maternelle. S.

    To cut out ones tongue. Linguam resecare, E­linguare. Couper la langue à aucun. S.

    A little tongue. Lingula, ae. Glottis, dis. foem. ge. Languette. S.

  • Toode. Bufo, onis. m. g. Crapault. H.
  • Toode stoole, or musherom. Fungus, gi. Boletus, ti. m. ge. Mousseron.
  • Toole. Instrumentum, ti. n. g. Outil. S.

    All sortes of tooles. Armenta, orum. neut. gen. Toutes sortes d'outilz. S.

  • Toole, or instrumente hauinge three teethe. Tri­dens, tis. m. ge. Plin.
  • Toppe for chyldren. Trochus, chi. m. g. Vn sabot. S.
  • Toppe to playe with. Turbo, inis. mas. gen. Vn sa­bot à se iouer. S.
  • Toppe of an house. Fastigium, gij. neut. gen. Coupet d'vn edifice. S.

    The toppe, and very point of any thing. Coro­nis, dis. f. ge. Le sommet, & fin bout de quelque chose.

    The toppe of a mountayne. Supercilium mon­tis, Cacumen, inis. Iugum, gi. Summitas, atis. f. ge. Le coupeau, ou coupet d'vne montaigne. S.

  • Toppe of any thing. Apex, icis. Cacumen, nis. n. g. Le sommet de quelque chose. S.
  • Toppe of a rodde, twigge, or wande. Sagitta, ae. f. g.
  • Toppe, or heade of a pyller. Capitellum, li. n. gen. Vn chapiteau. S.
  • Toppe of heare bounde vp with a heare lace. Tu­tulus, li.
  • Torche. Funalis cereus. Fax, cis. Funale, is. neut. ge. Torche. S.

    To cary, or beare a torch before some body. Prae­ferre alicui facē. Porter la torche deuant quelqu'vn.

  • Torche bearer. Facularius.* Funalis. Seruiteur por­tant vne torche. S.
  • Torde. Merda, ae. Excrementum alui, Aluus, Ster­cus. Fiante. H. ou merde. S.
  • Tormentyll, an herbe. Heptaphillon. Septifolia, Tormentilla, ae. foe. ge. Tormentille. S.
  • Torne. Delaceratus, a, ū. Dilaceratus, a, ū. Scissus, a, um. Abscissus, a, ū. Laceratus, a, um. Lacer, a, um. Lacerus, a, ū. Ruptus, a, ū. Mis en pieces, deschiré. S.
  • Tortoyse, fyshe. Chelys, lys. foe. ge. Vne tortue. S.

    The couerture or shel of a tortyse. Chelonium, nij. n. g. Le couerture & coquille d'une tortue. S.

  • Tosse. Iacto, as. Agiter. S.
  • Tosse in the mynde. Voluto, as. Colum.

    To tosse, or playe at the bale. Certare pila, Col­ludere pila, Ludere pila. Iouer à la paulme. S.

    To be tos [...]ed from side to side. Iactari fluctibus. Estre agité de coste & d'autre. S.

  • Toste. Tostus panis. Vne tostée, vne rostie. S.

    To toste. Torreo, res. Toster. Pals.

  • Tosted. Tostus, a, um. Tosté. Pals.
  • Tothe. Barrus, ri. Dens, tis. Dent. H. Dentatus, a, um. Hee that hath teethe. Dentu, qui à des dens. Cal. Dentatim, Aduerb. Lyke teethe. Denticulatus, a, um. He that hath slendre teethe. Dentosus, a, ū. Full of teethe, or hauing many teethe.
  • Tothe broken, and eaten. Dens mutilatus. Dent rompue, & rongnée. S.

    Drawyng of a tothe. Euulsio dentis. Arrachement de dent. S.

    To scrape a tothe rounde about. Circumradere dentem, Circumscalpere dentē. Ratisser vne dent tout entour. S.

  • Tothe ache. Dolor vel rabies dētium. Mal des dens.
  • Tothe breake, an instrument. Dentifrangibulum, li. n. geu. Plaut.

    To drawe a tothe. Citare dentem, Eruere den­tem, Euellere, Eximere, Extrahere, Soluere. Ar­racher vne dent. S.

    To drawe a tothe with the hande. Dentem ma­nu excipere. Arracher vne dent à la main. S.

  • Tothe called the checke tothe, or gom tothe. Mola­ris, ris. m. ge. La dent marcheliere. S.
  • Tothed. Dentatus, a, um. Dentu. Cal.
  • Tothelesse. Edentulus, a, um. Edenté. S.
  • Tothepyke. Dentiscalpium, pij. n. g. Vne curedent. S.
  • Tow. Stupa, ae. foe. ge. Estoupe. S. & Stupeus, a, um. Faict d'estoupe. Made of tow.
  • Towarde. Erga, Versum, Versus. Ad, Vers. S.
  • Towarde him. Versum ad eum. Vers luy. S.
  • Towardes th'ende. Sub finem. Vers la fin. S.
  • Towardes the weste. Ad occidentem versus. Vers occident. S.
  • Toward me. Erga me. Vers moy. S.

    Looke towardes mee. Ad me respice. Regarde vers moy. S.

  • Towardes Brunduse. Brundusium versus. Vers Brunduse. S.
  • Towardnes, and good disposition. Indoles, is. foe. ge. Bon naturel. S.
  • Towardes an other place. Aliouersum, Aliorsum. vers autre lieu. S.
  • Towardes some place. Aliquorsum. Vers quel (que) lieu
  • Towardes the left hande. Sinistrorsum. A main gauche. S.
  • Towardes the right hande. Dextrorsum, Dex­trorsus. A costé dextre. S.

    A place towardes the sowthe. Pronus ad meri­diem locus. Vers le midi. S.

  • Touche. Aspiro, as. Contingo, is. Libo, as. Tango, is. Taxo, as. Toucher. S.

    To touche some man a little in wordes, or wri­ting. Perstringere aliquem. Toucher quelqu'vn au­cunement en parolles ou escripts. S.

    My talke toucheth many. Pertinet oratio mea ad plures. Mon dire touche plusieurs. S.

    This thing toucheth me. Haec res me attingit, Hoc ad me attinet. Cela me touche. S.

  • Touche a thinge quickely in a lettre. Aspergere [Page] aliquid in epistolis.

    To touche a thing be it neuer so little. Attin­gere. Toucher tant soit peu. S.

    To touche some thinge. Pertingere. Toucher iusques à quelque chose. S.

  • Touche a thinge scantlye. Primoribus labris gu­stare. Cic.

    This toucheth thee nothing. Nihil ad te, Id tua refert nihil, Nihil tua interest. Cela ne te touche en rien. S.

    Thou hast touched the point, or thou hast hitte the nayle on the head. Rem acu tetigisti. Tu as touché le poinct. S.

  • Touche dishonestly, or hādle the priuie membres. Mastrupor, aris.
  • Touche often. Contrecto, as. Taxo, as. Toucher sou­uent. S.
  • Touche or to handle oftē. Pertracto, as. Toucher & manier souuent. S.
  • Touche, or to speake briefly. Perstringo, is. Toucher ou dire en briefe. S.
  • Touche stone. Lydius lapis, Coticula, ae. Heraclius lapis, Index, icis. m. ge. Pierre de touche. S.

    To touche the quicke, by translation the matter in dede. Resecare ad viuum. Colum.

  • Touched. Tactus, a, um. Touché. S.
  • Touched with the spirite of God. Tactus spiritu diuino. Touché de l'esprit de dieu. S.
  • Touching. Tactus, us. m. g. Tactio, onis. foem. gen. Touchement. S.
  • Touching the father. Circa patrē. Touchant le pere.
  • Towell for the handes. Mantelum, li. Mantile, lis. Mantelium, lij. n. g. Touaille à mains. S.
  • Toughe. Lentus, a, um. Virg. vt Radix lenta. A toughe roote.

    A stemme tough in breaking. Lentus in frangē ­do calamus. Plin.

  • Towne. Vrbs, bis. Oppidum, di. n. g. Ville. H. & Op­pidulum, li. n. g. Petite ville. S. A little towne. & Vrbicus, a, um. Of a towne. De la ville. S.

    A towne that hath many towres. Vrbs turrita. Ville ou il y a beaucoup de tours. S.

    From towne to towne. Oppidatim. De ville en ville. Cal.

  • Towne incorporate. Municipium, ij. n. ge. Cic. Mu­niceps, pis. om. ge. Cic. A burges, or free man of that incorporation.
  • Towne neare the sea syde. Vrbs maritima, Oppidū maritimum. Ville pres la mer. H.
  • Townesman. Oppidanus. Vn de ville. H.
  • Towrde, which is the excrement, or ordure of any liuing creature. Merda, ae. Stercus, oris. Excre­mentum alui. Fiante. H.
  • Towre. Pyrgus, Turris, ris. Arx, cis. f. ge. Vn tour. S. Turricula, ae. diminut. Ang. A little towre. Petit tour, tourrette. S. Et Turriger, ra, rū. Bearinge a towre. Qui porte tour. Cal.

    A watche towre. Custodia, ae. Specula, ae. foe. ge. Le tour du guet. S.

    Keeper of a towre. Pyrgophylax, acis. Turria­rius, rij. mas. gen. Le tourier. S.

  • Towre made of tymbre. Fala, ae. foe. ge. Fest.
  • Towred, or whiche hath towres. Turritus, a, um. Qui a tour, ou tours. S.
  • Towres of Troye. Pergama, orum, n. g.
  • Towres made for a spectacle, whereat the mari­ners, or shippemē in the sea, or other by land haue a token, or marke of comforte, or suretie of their voyage. Phari, orum. mas. &. foe gen.
  • Tourment. Afflictio, onis. Cruciabilitas, tis. Cru­ciatus, us. Poena, ae. Tormentum, ti. Torsio, onis. Crux, cis. Cruciamentum, ti. n. g. Torment. S.
  • To tourment. Affligo, is. Crucio, as. Effligo, is. Ex­crucio, as. Cruciatu accipere, Vexo, as. Cōuexo, as. Diuexo, as. Exerceo, es. Fligo, is. Infligo, is, xi. Torqueo, es. Ango, is. Tormenter. S.

    To tourmente greatly. Percrucio, as. Excrucio, as. Perexcrucio, as. Afflicto, as. Fort tormenter. S.

    To tourmente him selfe continually. Afflictare sese. Se tourmenter continuellement. S.

    Why doo I tourmente my selfe? Cur me ex­crucio? Pourquoy me tourmente ie? S.

  • Tourment me. Da me excruciatum. Tourmente moy.
  • Tourmented. Cruciatus, Excruciatus. Tormenté S. Cruciabilis, e. Excruciabilis, e. Worthy to bee tourmented. Qui merite d'estre tormenté. S.
  • Tourmented to be. In tormentis esse. Estre tormēté. S

    To be tourmented nighte and daye. Torqueri, vel affligi dies & noctes. Estre tormenté nu [...]ct & iour. S.

  • To be greatly tourmented. Discruciari. Estre fort tormenté. S.
  • Tourmented with sickenes. Conflictatus, vel af­flictatus graui morbo. Tormenté de maladie. S.
  • Tourmenting him selfe. Heautontimerumenon.
  • Tourmentour, or hangeman. Tortor, oris. mas. ge. Bourreau. S.
  • Tournaying on horsebacke, or iusting. Hippoma­chia, ae. foe. ge. Decursoriū, rij. n. g. Vn tournoy. S.
  • Towting hoole to looke out at in a walle, or wyn­dowe. Conspicilium, lij. n. g. Plaut.
  • Toy Vide Toi.
T. ANTE. R.
  • TRace, or steppe. Vestigium, ij. n. g. La trace. S.

    To serche, or seeke out the trace. Indaga­re, Vestigare. Cercher à la trace. S.

    To wynde, or smell out the trace. Odorari vesti­gijs. Sentir à la trace. S.

    To followe the trace. Persequi odore. Suyre à la trace. S.

    To trace. Vestigo, as. Inuestigo, as. Indago, as. Tracer. S.

  • Tracer. Vestigator, oris. m. g. Traceur. S.
  • Tracing. Inquisitio, onis. Inuestigatio, onis. foe. ge. Tracement. S.

    To tracte, or entreate of. Tracto, as. Traicter. S.

    [Page]To tracte and speake of a thing agayn. Aliquid retractare. Traicter & parler d'vne chose derechef. S.

  • Tracte of tyme. Propagatio temporis. Prolongemēt de temps. S.

    To tracte, or prolonge the tyme. Propagare tē ­pus. Prolonger le temps. S.

  • Tractable. Hurnanus, a, um. Lenis, e. Mansuetus, a, um. Tractabilis, e. Commodus, a, dum. Faci­lis, le. Traictable. S.
  • Tractable man. Commodus homo. Homme trai­ctable. S.

    A tractable aduersary. Facilis aduersarius. Ad­uersaire traictable. S.

    A man very tractable. Facillimus homo. Homme fort traictable. S.

  • Tractable to make. Mansuefacio, cis. Mansuetum reddo. Faire traictable. S.
  • Tractable to waxe. Mansuesco, scis. Mansuetus fio, Mitesco, scis. Deuenir traictable. S.
  • Tracting of tyme, or prolonging of tyme. Propa­gatio temporis. Prolongement de temps. S.
  • Trade and traffique that the factours make for their maisters. Actus institorum. Le train & traf­fique que les faicteurs font pour leurs maistres. S.

    To vse the trade of marchaundise. Negotiari, Exercere commercium alicuius rei. Faire train de marchandise. S.

    To turne him selfe to the trade of marchandise. Auertere se in mercaturam. Se retirer au train de marchandise. S.

  • Tradition. Traditio, onis. foe. ge. Tradition. S.
  • Traduce, or to turne. Traduco, cis. Traduire. S.
  • Traduce, or to turne into latine. Mandare literis latinis, Latinae consuetudini tradere. Traduire en latin. S.
  • Traffike, or trade of marchaundise. Commerciū, cij. neut. gen. Traffique de marchandise. S.

    To haue traffike, or trade with any. Commer­cium cum aliquo habere. Auoir quelque traffique auec aucun. S.

  • Tragedy. Tragoedia, ae. f. g. Tragedie. H.
  • Tragedie player. Tragoedus, di. mas. gen. Ioueur de tragedies. S.
  • Tragedie wryter, or a maker of tragedies. Tragi­cus poëta. Poëte tragique, faicteur de tragedies. S.
  • Trayl, or purs [...]e of a womans gowne. Segmētum, ti. n. ge. Valer. Max.
  • Trayled, or purfled. Segmentatus, a, um. Plaut.
  • Trayne of any prince. Commitatus, tus. m. gen. Le train d'aucun prince. S.
  • Trayne and officers whiche a pretour, or other magistrate had when he was in the prouince. Cohors, tis. Le train & officiers qu'vn preteur ou au­tre magistrat auoit quand il estoit en le prouince. S.
  • Trayne of a womans gowne. Syrma, tis. neut. gen. La queue trainante H.
  • Traytoure. Proditor, oris. Perduellio, onis. Perfi­dus. Traistre & desloyal. S.
  • Traytour whiche flyeth from his captaine in bat­tayle to the enemies. Transfuga, gae. mas. gener. Qui s'enfuit aux ennemis. S.
  • Traytorous, or full of disloyaltie. Perfidiosus, a, ū. Plein de desloyaulté. S.
  • Traytorously, or by treason. Perfidiosè, Insidiosè, Par insidias. Par trahison. S.
  • Tranquillitie. Tranquillitas, tis. f. ge. Tranquillité.
  • Tranquillitie of mynde. Animi sedatio, Tranquil­litas animi. Tranquillité d'esprit. S.
  • Transcribe, or to copie out. Transcribo, is. Descri­bo, bis. Transcrire & copier. S.
  • Transfigure, or to chaunge from one forme to an other. Transfiguro, as. Transfigurer, ou changer.
  • Transfiguration. Transfiguratio, onis. foem. gen. Trasfiguration. S.
  • Transformation. Metamorphosis, seos. Transfor­matio, onis. foe. ge. Transformation. S.

    To transforme. Induo, is. Transfiguro, as. Trans­formo, as. Transformer. S.

  • Transgresse, or to passe beyond. Transgredior, eris. Varico, as. Varicor, aris. Trāsgresser & oultrepasser.
  • Transgresse y e lawe. Discedere a iure. Vide offend.
  • Trāsgression. Transgressio, onis. f. g. Transgression. S
  • Transgressour. Transgressor, oris. mas. gen. Trans­gresseur. S.
  • Transitory, or during but a while. Momentaneus, a, um. Transitorius, a, ū. Caducus, ca, cum. Tran­sitoire. S.
  • Translate. Muto, as. Traduco, cis. Transfero, ers. Verto, is. Translater. S. Vide Traduce.
  • Translate, or interprete. Interpretor, aris. Vide Interprete.
  • Translated. Translatus, a, ū. Versus, sa, sum. Trāslaté
  • Translation. Interpretamentum, Interpretatio, Trāslatio, Versio, onis. foe. ge. Translation. S.
  • Translation of woordes. Metaphora, est cum vox a propria ac genuina significatione ad alienam, sed cognatam, transfertur, vt Video pro intelli­go, Perspicio pro cognitum habeo. &c.
  • Translatour. Interpres, tis. Translator, toris. m. ge. Translateur. S.
  • Transome that goeth ouerwarth a house. Trāstra, orum. Trabes transuersae. Vitruu.
  • Transome in a shippe, whereon the hatches lye. Canonia, orum.*
  • Transporte, or to cary ouer, or into an other place. Mutare, Transferre, Asportare, Transportare, A­liò conferre. Transporter. S.
  • Transporter, he that transporteth, or carieth. Trā ­slator, toris. m. ge. Trāsporteur, qui transporte. S.
  • Transporting, or a carying from one place to an other. Transportatio, onis. Asportatio, onis. f. ge. Transport d'vn lieu en autre. S.
  • Transporting, or the carying. Translatio, onis. A­sportatio, onis. Gestatus, tus. m. g. Trāsportement. S
  • Trāspose frō one place to an other. Differre, Tran­sferre, Transpono, is. Transposer d'vn lieu en autre.
  • Transposed. Transpositus, ta, tum. Translatus, ta, tum, siue Tralatus, ta, tum. Transposé. S.
  • Transposition. Transpositio, onis. foem. gen. Tran­sposition. S.
  • [Page] Transumpt, or an exemplification, or the copie of a recorde exemplified. Transumptum, ti. n. ge.*
  • Trappe for myce, or rattes. Muscipula, ae. foe. gen. Souriciere, Ratiere. H.
  • Trappe, or ginne to take byrdes. Decipula, ae. De­cipulum, li. n. g. Sunt qui Transennam nomināt. Vn trebuchet. H.
  • Trapped. Irretitus, a, um. Captus, ta, tum.
  • Trapped, or barded, or dressed with trappoures. Phaleratus, a, um. Bardé. S.
  • Trappe, or to dresse with trappoures. Phalero, as. Barder. S.
  • Trappe, or take in a trappe. Irretio, iui, ire.
  • Trappours, or bardes for horses. Phalerae, arum. Cataphragma, Lorica equina. Bardes des cheualx.
  • Trauaile. Labor, ris. Opera, ae. foe. ge. Trauail. S.

    The payne and trauaile whiche men take to do some thing. Nisus, sus. Conatus, tus. mas. gen. La peine & trauail qu'on prend a faire quelque chose. S.

    Great labour & trauayle passeth all. Labor om­nia vincit improbus. Le grand trauail surmōte tout.

    It is a matter of great payne & trauayle. Multi sudoris est ea res, Multae operae & laboris res, Plena immensi laboris. C' est vne chose de grande peine & trauail. S.

    To trauaile. Laboro, as. Opus facere. Trauailler.

  • Trauayle, or to laboure in vayne. Laborem inanē capere, Operam perdere, vel ludere, Sumere o­peram, vel sumere operam frustra. Trauailler en vain. S.
  • Trauayle, or to laboure for any. Operam suā pro aliquo interponere, Niti pro aliquo. Trauailler pour aucun. S.

    To gyue hym selfe to laboure and trauayle by the waye. Dare se labori & itineribus. Se mettre à trauailler & cheminer. S.

  • Trauaile with childe, as women doo in laboure. Pario, is. peperi, Parturio, is. Laborare è dolore, Terent. Trauailler d'enfant. S.

    Whiche trauayleth muche, and taketh great payne. Laboriosus, Operosus. Qui trauaille fort & prend grande peine. S.

  • Trauailer by the waye. Viator, toris. m. g. Voyager.
  • Trauailing. Operositas, tatis. Labor, oris. ma. gen. Trauaillement. S.
  • Trauailing of chylde. Partus, us. m. g. Enfantement.
  • Traunce, or a sounde. Defectus animi, Defectio animae, Deliquium animi, Praeceps virium lap­sus, Defectus animo. Transi, pasmoison. H.

    She was in a traunce. Defecerat eam animus. Elle estoit transie. S.

  • Treade downe, or presse downe. Conculco, as. Calco, as. Opprimo, is. Pessum premere, Pro­culco, as. Premo, is. Protero, is. Suppedito, as. Obtero, is. Fouler. S.
  • Treade out. Exculco, as. Faire sorter hors en foulant. S.

    To treade grapes. Calcare vuas. Cato. Fouler la vendenge.

  • Treade vnder feete, or to treade with the feete. Cō culco, as. Opprimere pedibus, Pessundo, as, didi, are. Pessum premere, Suppedito, as. Proculco, cas. Superculco, cas. Obtero, ris. Fouler aux pieds.
  • Treader of grapes. Lenobates, Calcator, toris. m. ge. Fouleur. S.
  • Treadinge wyth y e feete. Conculcatio, onis. Obtri­tus, tus. Oppressio, onis. Calcatio, onis. foem. gen. Foulement des pieds. S.
  • Treason. Maiestatis crimen, Laesae maiestatis cri­men, Perduellio, onis. Proditio, onis. foem. gene. Trahison. S.
  • Treason committed against the natiue countrey. Parricidium, dij. n. ge. Cic. 3. Offic. Parricidiū patriae.

    To cōmitte highe treason. Imminuere, vel mi­nuere maiestatem, Laedere maiestatem. Commet­tre crime de lese maiesté, leser la maiesté. S.

    He accused hym of treason. De proditione illum appellabat. Il l'accusoit de trahison. S.

    Condemned of high treason. Maiestatis damna­tus. Condemné de lese maiesté. S.

  • Treasorer of the common treasure. Quaestor aera­rius. Archarius, rij. m. g. Tresorier. H.

    The hyghe treasorer. Arcarius summus, Arca­rius parsimoniarum, vel sanctioris aerarij. Bud Thresorier de l'espargne. S.

  • Treasorer of the warres. Quaestor, ris. m. gen. Vn thresorier des guerres. S.
  • Treasorers which paye souldiours their wages. Aerarij praefectus.
  • Treasory. Gazophylacium, cij. n. g. Tresorerie, le lieu ou on met le thresor. Cal.
  • Treasory of a cōminaltie, or countrey. Aerarium, ij. Repositorium publicae pecuniae. Chambre de monnoyes. H.
  • Treasory of euidences, or chartres. Archiuum, ui. Grammatophilacium, cij. neut. gen. Le thresor des chartres. S.
  • Treasure. Thesaurus, ri. m. ge. Thresor. S.
  • Treatable. Tractabilis, e. Commodus, da, dum. Fa­cilis, le. om. ge. Traictable. S.

    To become treatable. Mitesco, scis. Deuenir trai­ctable. S.

  • Treate, and to handle. Tracto, tas. Contrecto, tas. Traicter. S.
  • Treate, and to describe, or wryte some thing. Tra­ctare rem aliquam, Scribere de re aliqua. Trai­cter & descrire quelque chose. S.

    To treate of, and debate some matter. Exagita­re rem aliquam, Rem aliquam sermonibus agi­tare, Pertractare rem aliquam. Traicter quel­que matiere & la debatre. S.

  • Treate of a matter in lawe. Iure versari.
  • Treate of peace. Agere de pace. Traicter de la paix. S.
  • Treaty of any thing. Dissertatio, onis. Commenta­tio, onis. foe. ge. Traictement de quelque matiere. S.
  • Treatie of peace. Foedus, eris. n. ge. Traité de paix. S.
  • Treaty, or agreament. Pactio, onis. Traité ou accord.
  • Treatise, and litle booke. Tractatus, tus. masc. gen. Traicté & liuret. S.
  • [Page] Treble, triple, or three folde. Triplex, cis. no. adiect. Triple. S. Vide Triple.
  • Treble voyced, or shryll tuned. Acutus, a, um.
  • Tree. Arbor, ris. foe. ge. Arbre. S. & Arboreus, a, um. Of a tree. D' arbre. S.
  • Tree crooked. Arbor incurua. Arbre qu'est panché. S.
  • Tree bearing berries. Baccifera arbor.
  • Tree bearing fruite. Frugifera arbor, Foelix arbor, Arbor pomifera. Arbre fruictier. S.
  • Tree bearing no fruite. Arbor infoelix. Arbre qui ne porte point de fruict. S.
  • Tree bearing twyse a yeare. Bifera arbor. Arbre qui porte deux fois l'an. S.

    To growe vp, and becomme a tree. Arboresco, scis. Assurgere in arborem. Deuenir & croistre en arbre. S.

  • Treen, wodden, or of wode. Arboreus, a, ū. D'arbre.
  • Treen spones. Duratea cochlearia.*
  • Trees bringing forth, or bering grasses, plantes, or settes. Plantigerae arbores. Plin. lib. 13. Cap. 8. Arbres qui portent plantes.
  • Trees growyng by ryuers sides, or in riuers. Re­tae, arum. Gell. lib. 11. Cap. 17.
  • Tremble, or to shake as an Aspen leafe. Palpito, as. Tremisco, scis. Tremo, is. Contremo, is. In­tremo, is. Trembler. S.

    To tremble with colde. Horreo, es. Trembler de froid S.

    To tremble for feare. Trepidare, Inhorrere. Trē ­bler de peur. S.

    To cause to tremble, or shake. Quatere, Concu­tere, Tremefacere. Faire trembler. S.

    To cause to tremble for feare. Trepidationem facere. Faire trembler de peur. S.

  • Trembling. Tremor, ris. m. g. Tremblement. S.
  • Trembling, or full of tremblyng. Tremebundus, da, dus. Tremblant. S.
  • Trembling for feare. Trepidus, a, um. Trepidans, tis. Tremblant de peur. S.
  • Tremblingly, or in trembling for feare. Trepidan­ter. En tremblant de peur. S.
  • Trenche. Caecum vallum, Incile, is. Lacuna, ae. f. g. Vne trenchée. S.
  • Trenche before a campe to defende them from ar­tillerie. Vallum, li. Vallus, li. m. ge. Vn rampart. S. & Vallaris, re. Pertayning to a trenche. Aparte­nant a rampar. Cal. vt Vallaris corona, Qua dona­ri solebat qui primus vallum hostium fuisset in­gressus.
  • Trenches, or the ditches that men of warre make. Fossae, sarum. foe. ge. Trenchées que les gens de guerre font. S.

    To make trenches. Fossas ducere. Faire des tren­chées. S.

  • Trencher for meate. Quadra, ae. Mensa, ae. foem. ge. Vn trenchoir. S.
  • Trencher of bread. Panicia mensa, Solum cereale. Trenchoir de pain. H.
  • Trencher that is rounde. Orbis, is. mas. ge. Vn tren­choir rond. S.
  • Trespasse, or to breake the commaundement of God. Fraude impia oblegari. Trespasser le commā ­dement de Dieu. S. Quasi diceres Transpassare, vl­tra transire, vel trāsgredi. Vide Transgresse, of­fende, and sinne.
  • Trespasse. Amissum, si. Peccatum, ti. Transgressio, onis. Commissum, si. Vide Offence.
  • Trestles of the table. Fulcra mēsaria, Subices mē ­sarij. Tripodes mensarij, Trapezophora, rorum. n. g. Tresteaux de table. S.
  • Treuet, or a brandiron. Chytropus, Ollae sustenta­culum. Trepied. H. & Chytra, trae. f. g.
  • Trewe. Iustus, a, um. Verus, a, um. Vide true.
  • Trewage. Tributum, ti. n. ge.
  • Trewell for a mason. Trulla, lae. foem. gen. Truelle de masson. Cal.
  • Trewyce. Induciae, arum. Vacatio militiae, Pax se­questra. Treues. H.
  • Trewice accorded with the enemye. Foedera con­flata vel percussa, Pactae induciae cum hoste. Tre­ues accordées auec l'ennemi. S.

    To make trewyce. Componere, vel percutere foedus, Inducias facere, Dicere, Inire vel pange­re. Faire treues. S.

    To giue trewice. Dare inducias. Donner treues. S.

    To breake trewyce. Inducias tollere. Rompre les treues. S.

  • Triakle. Theriace, ces. Theriaca, cae. f. g. Thriacle.
  • Triall, or the proufe. Exam [...]n, inis. n. ge. Tentatio, onis. Periclitatio, onis. f. g. Experimentum, ti. n. g. Preuue, espreuue. S.
  • Tryall of monye. Spectatio pecuniae. Cic. Espreuue ou l'essay. S.
  • Triangle. Triangulus, li. Triquetra, trae, vel Tri­quetrum, tri. n. ge. Triangle. S.
  • Triangled. Triangularis, re. Triquetrus, a, ū. Tri­angulaire. S.
  • Tribe. Tribus, us. Vne tribu. S. & Tribuarius, a, um. Pertayning to the trybe. Appartenant a la tribu. S

    The people deuided by trybes. Tributim diui­sus populus. Le peuple deuisé par tribus. S.

  • Tribulation. Aerumna, nae. Afflictio, onis. foe. gen. Tribulation. S.
  • Tributarie, or paying tribute. Tributarius, a, um. Vectigalis, e. Stipendiarius, a, um. Tributaire. S.

    To rendre a people tributarie. Stipendiarios, aut vectigales facere. Rendre vn peuple tributaire. S

  • Tribute. Tributum, Vectigal, lis. n. g. Tribut. S.

    To set, or put a tribute. Stipendium imponere, Tributum irrogare. Asseoir ou imposer tribut. S.

  • Tributour, or a tribute payer. Stipendiarius, ij. Tributarius, Vectigalis, is. Qui doibt & paye tri­but, taille. &c. S.
  • Tricke gallaunt and trymme. Cultus, ta, tum. Eli­gans, tis. Ornatus, ta, tum. Orné. S. Vide trimme.
  • Tricke, gallaunt, or trimme wenche. Foemina pha­lerata.*

    To tricke, or drawe grosely with a coale, as paynters doo at the firste. Adumbro, as. Pour­traire quelque chose grossement auec le charbon. S.

  • [Page] Trye, or to make proufe of a thing. Attentare, Ex­periri, Experientia tentare, Facere periculum, Periclitari, Probare. Esprouuer. S.
  • Trye an accompte or summe. Rationes conferre.

    To trye and proue what one is. Aliquem in­spicere experimentis. Esprouuer aucun quel il est. S.

  • Trye or proue him in learning. Fac periculum in literis. Esprouue le aux letters. S.
  • Trye as the chiefe hounde tryeth the pricke of an hare. Sectare vestigia, Inuestigare. Vide Trace.
  • Trye by battayle. Disceptare armis. Cic.
  • Trye, and to choose or seperate, the one from the other. Legere, Eligere, Seligere, Deligere, Se­gregare. Trier & eslire, ou separer l'un d'auec l'au­tre. S.
  • Tryed. Pensus, a, um. Probatus, a, ū. Periclitatus, ta, tum. Spectatus, ta, tum. Qui est esprouué. S.

    That is proued and tryed. Expertum est. Cela est esprouué & experementé. S.

  • Tryed, clensed, or purged. Purus, a, um. Putus, ta, tum. Purgé. S.
  • Tryed to be by the lawe. Interrogari legibus.
  • Tryer, or a prouer. Probator, ris. m. g. Esprouueur. S
  • Trier, a citye. Augusta Treuerorum. Trier. S.
  • Tryfles. Nugae, arum. Tricae▪ carum. foe. gen. Ba­ueries. S. Nugalis, e. Partayninge to tryfles, or full of tryfles. Plein de baueries. S.
  • Tryfles or toyes of [...] valewe. Abydena, Futilia & nullo prorsum d [...]na pretio. Cal.

    To tryfle. Ineptio, tis. Nugor, aris. Tricor, ca­ris. Nugas agere. Bauer. S.

  • Trifler. Gerro, nis. Ineptus, Nugator, Nugax, cis. Baueur. S. Et Nugatorius, a, um. Of tryfles. De bauerie. S. Et Nugatoriè. Fondlye and try­flinglye. Par iaserie & bauerie. S.

    A seller of tryfles, and gaudes. Nugiuendus, di. m. gen. Qui vend petis affiquets de nulle ou petite va­leur. S.

  • Tryfling, vaine or of no valewe. Nugalis, le. Nu­gatorius, a, um. Friuolus, a, um. Friuole. S,
  • Trifoyle, an herbe. Trifolium, lij. n. gen. Treffle. Cal.
  • Trying, or taking out the best from the worst. Se­lectio, onis. foe. gen.
  • Trymme, to decke, to set out or adorne. Comere, Excolere, Ornare, Exornare, Redimere, Con­cinnare, Polire, Adornare. Orner, & parer. S.
  • Trymme. Bellulus, a, um. Cultus, ta, tum. Comp­tus, ta, tum. Coint. S. Mignon. Pals.
  • Trymme and fast wryter. Viuidus calamo.
  • Trymme wentche gorgiouslye decked. Phalerata foemina.
  • Trymmed. Concinnatus, a, um. Depexus, a, ū. Or­natus, Politus, a, um. Cultus, ta, tum. Comptus, ta, tum. Elegans, tis. Orné. S.
  • Trymmed gallantlye. Redimitus, a, tum. Splendi­dus, a, um. Percultus, ta, tum. Perornatus, ta, tū. Perpolitus, ta, tum. Fort orné. S.
  • Trymme a garden wyth beds. Deformare areas. Parer & orner. S.

    To trymme gorgeouslye. Redimio, is. Orner. S.

  • Trymme heares. Dirigere comas, Ornare capil­los, Crines componere. Ordonner les cheueulx. S.
  • Trymmelye. Belle, Cōcinne, Cultè, Compté. Cointement. S.
  • Trymmelye, neatelye. Ornatè. Decorè, Condeco­rè. Ornéement. S.
  • Trymmelye apparelled. Candide vestitus, Lautè vestitus, vel eleganter. Mignonnement vestu. S.
  • Trymming or deckinge. Ornatus, us. Comptus, tus. Cultus, tus. Ornatio, onis. Ornamentum, ti. n. gen. Ornement. S.
  • Trymmes. Polities, ei. Cōcinnitas, tatis. f. gen. Le­nocinium, nij. Elegantia, ae. foe. gen. Mignon­netté. S.
  • Tryndle of a mylle. Molucrum, cri. Vel molocrū, cri. n. gen. Cal.
  • Trinitye. Trinitas, tis. foe. gen.
  • Tripartite. Tripartitus, a, um. Parti en trois. Cal.
  • Tripartite, or in three partes. Tripartito, In tres partes. En trois parties. S.
  • Trypes. Omasa, orum. Omasum concisum. Des tripes. S.

    A man that selleth trypes. Omasarius, rij. Allā ­topola, ae. Bud. Tripier. S.

    A trype wyfe. Omasaria, ae. Allantopolis, idis. Bud. Tripiere. S.

  • Tryperye, or place where they sell trypes. Allan­topolium, Thermopolium. Bud. Posset etiam dici Omasarium, rij. n. gen. La triperie.
  • Tryple, or three folde. Triplex, icis. vt Tergemina vel triplex victoria. A tryple victorye. Triple victoire. S.

    To tryple. Triplico, cas. Tripler. S.

  • Triuete. Chytropus, dis. Tripus, odis. Trepied. S.
  • Tryumphe. Triumphus, phi. m. gen. Triomphe. S. Triumphalis, e. Partayninge to tryumphe. Tri­omphal, conuenant a triomphe. S. Et triumphatus, ta, tum. Whereof tryumphe is made. De qui on a triomphé. S.

    To tryumphe. Triumphare, Triumphum duce­re, Triumphum agere. Triompher. S.

  • Tryumphant. Triumphans, tis. Ouans, tis. Triom­phant. S.
  • Tryumpher. Triumphator, oris. Qui triomphe. S.

    A man which hath tryumphed. Vir triumpha­lis, qui habuit triumphos. Homme qui a triom­phé. S.

  • Tryumphinge. Triumphatus, tus. m. g. Triomphe­ment. S.
  • Tryumphantlye. Magnificé. Triomphamment. S.
  • Troden. Calcatus, ta, tum. Foulé. S. vt Vuae calca­tae Ouid. Troden grapes. Vendange foulée. S.
  • Troye. Troia, ae, foe. gen. Ouid.
  • Troll. Voluo, is, Voluto, as. Vide Tumble.
  • Trone or seate royall. Thronus, ni. mas. gen. Throne. S.
  • Trone sitter, or he that sytteth in Maiestye. Al­titronus.*
  • [Page] Trope, an alteration of a sentence, or word frō his proper signifycation. Tropus, pi. ma. g.
  • Trotte. Discurso, as. Cursare assidué. Troter. S.

    That horse trotteth. Sucussat equus ille. Ce che­ual la trotte. S.

  • Trotter or beater of the streates. Ambulator, oris. m. g. Vn trotieur. S.
  • Trotting. Succussatio, Succussatura, ae. Succussus, us. mas. g. Trot ile cheual. S.
  • Trottinge horse. Equus succussator, succussarius, succussor, tortor, crucians. Trotier, qui va le trot, & galope dur. H.
  • Trow, or to weene. Arbitror, aris. Existimo, as. Iu­dico, as. Opinor, aris. Puto, as. Penser, ou cuider. S.

    As I trowe. Vt puto, Vt opinor, Vt mea fert o­pinio. Comme ie cuide, ou ie pense. S.

  • Trouble. Diuidia, ae. Turbatio, onis. Turba, ae. Trouble. S. Turbella, ae. Dimi. Ang. A litle or smal trouble. Vn petit trouble. S.
  • Trouble of minde, or spyrite. Affectio, onis. Afflic­tio animi. Angor, ris. Morbꝰ animi. Pathos, Per­turbatio animi. Commotio animi. Perturbation d' esprit. S.

    To trouble. Acerbo, as. Agito, as. Commoueo, es. Cico, ies. Cio, ciui. Insesto, as. Conflicto, as. Conturbo, as. Inquieto, as. Perturbo, as. Solici­to, as. Turbo, as. Vexo, as. Afficio, cis. Troubler. S.

    To trouble one, which is about anye busines. Interturbare, Obturbare, Interpellare. Troubler celuy qui est en quelque affayre. S.

    To trouble the quietnes, and gouernment of y e publike weale. Conuellere Reip. statū. Per­mutare Remp. Troubler la tranquillité & police de la Rep. S.

    The wyne hath troubled his head. Vinum ten­tauit caput eius. Le vin luy à troublé la test. S.

  • Trouble muche. Fatigo, as. Fort troubler. S.
  • Trouble wyth feare. Percello, is, culi. Troubler de paour. S.

    To trouble ones minde wyth feare. Percellere alicuius pectus pauore. Troubler à quelqu'un l'es­prit de paour. S.

  • Trouble wyth warres. Bello premere. Cic.
  • Troubled. Affectus, a, um. Commotus, a, um. Per­turbatus. Turbatus, ta, tum. Troublé. S.

    A troubled minde or spyrite. Alienata mens. Esprit troublé. S.

    A minde troubled with feare. Animus commo­tus metu. Esprit troublé de paour. S.

  • Troubled to be. Discrutior, aris. Vt discrutior ani­mi. I am sore troubled in minde. Ie suis fort trou­blé en mon esprit. S.

    Troubled water. Aqua turbida. Eaue troublée. S.

    A troubled man. Homo turbidus, vel turbulē ­tus, Perturbatus. Homme troublé. S.

  • Troubling. Turbatio, onis. Conturbatio, onis. f. g. Troublement. S.
  • Troubler. Turbator, oris. Conturbator, oris, m. g. Troubleur, qui troublé. S.
  • Troublesome, or full of troublinge, or who trou­bleth muche. Vexabundus.
  • Troubleous, or full of troubles. Fluctuosus, a, ū. Tumultuosus, Turbidus, Turbulentus. Turbulēt, plein de troubles. S.
  • Troubleous sea. Vndosum mare. Virg.
  • Troubleous wynde. Turbo, inis. m. g. Virg.
  • Troubleouslie, or with trouble. Tumultuóse, Tur­bidé. Auec trouble. S.
  • Trowell for a mason. Trulla, ae. f. g. Vne truelle. S.
  • Troughe. Aqualiculus, li. Stylobata, Alueus, uei. m. gen. Vn auge. S.

    A litle troughe. Alueolus, li. m. g. Vn auget, ou pe­tit auge. S.

  • Trougthe. Veracitas, atis. Veritas, atis. f. g. Verité. S. Vide Truthe.
  • Trougthe speaker, or which sayth the truthe. Ve­ridicus. Veriloquax, cis. Veriloquus, a, um. Qui dit verité. S.
  • Trougthe to saye. Vero, as. Verum dicere. Dire vraye. S.
  • Trowing, supposell, and iudgement. Existimatio. Opinio, onis. f. g. Opinion & iugement. S.
  • Trowkle. Artemon, nis. m. g. Iabolenus.
  • Trowte a fishe. Varius, ij. Trocta. Truta, ae. foe. gen. Truite. S.

    A salmon troute. Truta salmonata. Truite soul­mounée. S.

  • Troute speare, or pricket. Fuscina, ae. foe. g. Cic.
  • True. Verus, a, um. Vraye. S.

    It is as true as the Gospell. Habet omnes in se numeros veritatis. Il est vray comme l'euangile.

    It is true. Verum. Il est vray. S.

    Like to be true. Probabilis, le. Verisimilis, le. Similis vero. Vraye semblable. S.

    It is true? it is euen so? Ain? Ain'tu tandem? Itáne veró? Est il vray? S.

    It is very true which they say. Profectò hoc ve­ré dicunt. Il est bien vray ce qu'on dit. S.

  • Trulye. Prorsum, Reipsa, Verè, Reuera. Vraye­ment. S.

    And trulye this is euen hee. Et certè ipsus est. Et vrayment c' est luy mesme. S.

  • Trump. Exbalisto, as. *.
  • Trumperye, or olde baggage. Scruta, orum. n. g. Baggage. S.
  • Trumpet. Aes cauum, Buccina, ae. Tuba, ae. f. gen. Trompetté. S.

    The voyce, and sounde of a trumpette. Taratā ­tara, Clangor, oris. Bombus, bi. mas. gen. La voix & son d' une trompette. S.

  • Trumpette of brasse or copper. Tuba ductilis. Trompette de cuyre. H.

    To sounde a trumpet. Clangere, Tuba canere, Sonner de la trompette. S.

    To sounde a trumpette in warre. Dare signum militibus, & in militia. Sonner la trompette en la guerre. S.

  • Trumpetour. Buccinator, oris, m. g. Tubic [...]n, inis. m. gen. Vn trompetieur S.
  • Trunchion. Talea, ae. foe. gen. Tronson. Pals.
  • [Page] Trusse, or fardle. Sarcina, ae. foe. g. Fardeau. S.
  • Trusse vp. Suffarcino, as. Trousser. S.

    To trusse vp his carryages, and implements. Vasa, vel sarcinas colligere. Trousser son baggage, & ses hard [...]. S

    To crye that euerye one trusse vppe his imple­ments, and carryage, to depart or remoue. Cō ­clamare vasa. Crier que chascun trousse ses hardes, & baggage pour desloger. S.

  • Trussed. Suffarcinatus, ta, tum. Troussé. S.
  • Trust. Confidentia, ae. Fidentia, ae. Fides, ei. Fidu­cia. Spes, ei. Confisio, onis. f. g. Fiance, confiance. S.

    I haue this truste that hee wyll returne safe & sounde. Spero illum tibi saluum affuturum. I'ay cest confiance qu'il retournera sain & sauue. S.

    Trust which one hath of himselfe. Fiducia sui. Fiance qu'on ha de soymesme. S.

    Folishe trust. Stolida fiducia. Sote fiance.

  • Trust. Confido, is. Credo, is. Fido, is, sus sum. Po­nere fiduciam. Reponere fidem. Sumere confi­dentiā. Se confier, se fier. S.

    To trust to anye. Credere se alicui, Alicui con­fidere, Fidem habere alicui. Se fier à aucun. S.

    To trust altogether in any one. Omnia in ali­quo reponere. Se fier du tout en quelqu'un. S.

    To trust anye with keepinge another. Credere alicui custodiam alicuius. Se fier à aucun de garder vn autre. S.

    To trust greatly to anye. Ponere multum in fi­de alicuius. Se fier fort à aucun. S.

  • Trust greatly or much. Perfido, is. Se fier fort. S.
  • Trustye or sure. Certus, a, tum. Fidelis, e. Fidus, a, um. Perfide lis▪ e. om. g. Seur, feal. S.
  • Trustinge. Confisus, a, um. Fretus, a, um. Se confi­ant. S.
  • Trusting in God. Deo fretus. Se confiant en Dieu. S.

    Wee trusting in your equitye. Nixi aequitate vestra. Nous confians en vostre equité. S.

  • Truth. Veritas, atis. foe. gen. Verité. S.

    Some semblance, or shewe of the truth. Verita­tis vmbra. Quelque semblance de verité. S.

    The truth is on his syde. Facit cū eo veritas. La verité est pour luy. S.

  • Try. Vide Tri.
T. ANTE. V.
  • TWayne. Vide two.
  • Twale or a twibill axe. Bipennis, nis. f. g. Besague. S.
  • Tubbe.. Cupa, ae. foe. gen. Vne cuue. S.

    A bathing tubbe. Solium, lij Baptisterium, rij. n. gen. Vn cuuier, ou vne cuue à se baigner. S.

  • Tucke vp a garment. Colligere vestem. Trousser la robbe. S.
  • Twede, a ryuer whiche deuideth Englande and Scotlande. Tuesis.
  • Twelue. Duodicim, bis sex. Douze. Cal.
  • Twelue hundreth thousande sester [...]ians, Duod [...] ­cies sestertiûm. Douze cent mille sesterces. S.
  • Twelue tymes. Duodecies. Douze fois. S.
  • Twelfe together. Duodeni, ae, a. Nebriss.
  • Twelfth. Duodecimus, a, um. Douziesme. Cal.
  • Twentye. Bis deni. Vicenus, a, um. Vigenti. om. gen. Vingt. S.

    Twentye eyghte times. Duodetricies, Duode­triginta. Vingthuit fois. S.

  • Twentye yeares. Bis deni anni. Vingt aus. S.
  • Twentye times. Vicies, Vigies. Vingt fois. S.
  • Twentieth. Vicenarius, Vigesimus, a, um. Vicesi­mus, a, um. Vingtieme. S.
  • The twentieth parte. Vigesima pars. La vingtieme partie. S.
  • Tuffet, or a tufte. Apex, cis. m. g. La pipette. S.
  • Twigge. Flagellum, li. Virga, ae. foe. gen. Verge. S. And made of twigges. Virgeus, a, um. Faict de uerges. S.

    More lithye, or pliante then the twigges of sa­lowe, or wythie. Lentior virgis salicis. Ouid.

  • Twyelighte. Crepusculum, li. n. gen. Entre chien & loup. S
  • Twyne. Vide Twist.
  • Twinkle or to win [...]ke often wyth the eye, as they do that feare, or as they do that g [...]ue a signe by winkinge. Nictâre, crebrò conniuere prae me­tu, oculorum motu signum dare, vel claudendo alterum vel vtrun (que). Cligner les yeus. H,
  • Twinkling of an eye. Momentum oculi. Vn clin d'oeil. H.
  • Twynne. Gemellus. Vel geminus foetus. Ouid. Gemeau. S.
  • Twyse. Bis. Déux fois. S.

    Twyse in a yeare. Bis anno. Deux fois l'an. S.

    Twyse, and thryse. Bis, ter (que). Deux & trois fois. S.

  • Twyse as much. Bis tantò. Deux fois autant. S.

    He shall haue twyse as much. Altero tanto am­plius habebit. Il en aura deux fois autant. S.

  • Twyst. Contorqueo. es. Retorqueo, es. Torqueo, es. Retordre. S.
  • Twysted or twyned. Contortus, a, um. Tortus, a, um. Intortus, a, um. Retortus, a, um. Retort. S.

    A twisted thred. Filum intortum, Retortum. Fil retort. S.

  • Twite, or to vpbrayde. Exprobro, as. Obiurgo, as. Imputo, as. Profero, rs. Obijcere aliquid alteri, Obijcere praeuaricationem, Improbro, as. Re­procher. S.

    They one twite another. Vterque alteri obijcit. Ils se reprochent l'un a l'autre. S.

  • Tuition or safe keepinge. Tutela, ae. foe. gen. Tutelle. S. And pertayninge to tuition and safe keepinge. Tutelaris, re. om. gen. Tutelaire, ap­pertenant à la tutelle. S.

    To deceyue the pupill, which is committed in­to our tuition or safe keepinge. Pupillum frau­dare, qui in tutelam nostrā peruenit. Tromper le pupille qui est mis en nostre tutelle. S.

    You may commit your childe into his tuition, [Page] or safe keepinge. En cui tu tuū filium commit­tas. Bailez luy t [...]n enfant en tutelle. S.

  • Twitinge or vpbraydinge. Exprobratio, onis. Cō ­pellatio, onis. Opprobrium, brij. Obiectatio, o­nis. f. g. Reproche. S.
  • Tumble or to role. Voluo, is. Rouler. S.

    To tumble or role before him. Prouoluere. Rou­ler deuant soy. S.

  • Tumble downe. Deuoluo, is. Deualler. S.

    To tumble, or rolle againe. Reuoluere. Rouler de rechef. S.

    To tumble, or to rolle out of anye place. Euol­uere. Rouler de quelque lieu. S.

  • Tumble, or to wallowe. Voluto, as. Veautrer. S.
  • Tumbled downe. Deuolutus, a, um. Deuallé. S.
  • Tumbler which can daunce through a hoope. Pe­taurista, ae. Petauristes, ae. m. g. Faiseur de soubre­saultes. S.
  • Tumblers hoope or corde, or anye thinge that the tumbler playeth wyth. Petaurum, ri. n.g. Mart.
  • Tumbrell wherin two men be set imprisoned both hande and foote. Numella, ae. Plaut.
  • Tumbrell, a carte. Plaustrum, tri. Plostrum, tri. Benna, ae. foe. gen. Tombereau. S.
  • Tumult, Tumultus, us. m. gen. Tumulte. S.

    To make a tumult. Tumultuari, Tumultuare. Faire tumulte. S.

  • Tumultuous, Tumultuosus, a, um. Tumultueux. S.
  • Tumultuouslye. Tumultuosé. Tumultueusement. S.
  • Tune. Phthongus, gi. Tonus, ni. Sonus, ni. Sonitus, tus. m. gen. Le ton. S.
  • Tunable singinge. Symphonia, ae. Concentus, tus. m. g. Accorde des voix, Melodieux chant & accor­dant. S.
  • Tunye, a fishe. Pelamis, dis. Thunnus, ni. Thynnus, ni. Orcynus, ni. m. g. Ton, tonnine. H.
  • Tunne. Calpar, ris. Dolium, ij. n. g. Varro. Tonneau. Pals. And partayning to a tunne. Doliaris, re. om. gen. Appartenant à vn tonneau. S.

    A litle tunne. Doliolum, li. n. gen. Vn tonnelet. S.

  • Tunnel. Infundibulum, li. n. gen. Vn entonnouer. S.

    To tunne, or to poure wyne into vesselles. Dif­fundere vinum in cados, Infundere. Entonner. S.

  • Two. Duo, ae, o. Deux. S.

    Which hath two foreheades. Bifrons, tis. Qui ha deux frons. S.

  • Two dayes continuall. Biduo continenti. Suet.
  • Two dayes space. Biduum, i. n. g. L'espace de deux iours. Cal.
  • Two foote long or broade. Bipedalis, e. Bipedane­us. Bipedanus, a, um. De deux piees de long, ou large. Cal.

    In two maner of wayes. Bifariam. En deux sor­tes ou manieres. S.

  • Two hundred. Ducentum. Ducenti, ae, a. Deux. cents. Cal.
  • Two hundred times. Ducenties. Deux cent fois. S.
  • Two hundred yeares. Ducenti anni. Deux cent ans. S.
  • Two members hauinge. Bimembris, e. om. gen. Qui ha deux membres. S.

    Of two monethes. Bimestris, e. om. g. De deux mois. S.

  • Two pounde waight. Dipondium, dij. n. gen. Cic.

    A sheepe of two yeares olde. Bidens, tis. f. g. Vne brebis de deux ans. S.

    Of two colours. Bicolor, oris. De deux couleurs. S.

    Which hath two hornes. Bicornis, ne. Qui ha deux cornes. S.

  • Two quaters on the dyce. Stesichorites.
  • Two verses of one thinge. Distichon, chi. n. gen. Distique. S.

    Of two yeares. Bimus, a, um. De deux ans. S.

  • Two yeares space. Biennium, ij. n. gen. L'espace de deux ans. S.
  • Turbut. Chalcis, Rhombus. Turbot. S.
  • Turfe. Cespes, tis. Gleba, ae. foe. gen. Motte, ou gla­son. S.

    A greene turfe. Cespes viuus, Gramineus ces­pes, viridis. Motte de terre verde. S.

    Which is full of turfes. Glebosus, a, um. Qui est plein de mottes. S.

  • Turffye, or of turffe, Cespitius, a, um. De motte, ou glason. S.
  • Turyne, a cittye. Augusta taurinorum, Turin. S.
  • Turkes. Turcae, arum.
  • Turnay a towne. Tornacum, Neruij. Tournay. S.
  • Turne. Refero, rs. Verto, is. Voluo, is. Conuerto, tis. Tourner. S.

    To turne the wrong syde forwarde. Inuertere, Prouertere. Tourner a l'enuers. S.

    To turne the backe. Auersari. Tourner le dos. S.

    To turne out of one place into another. Inuer­gere. Tourner d'vn lieu en autre. S.

  • Turne about. Circumago, is. Circūflecto, is. Cir­cumuerto, is. Tourner tout en tour. S.
  • Turne about, or contrarye. Offlecto, is. Plaut.

    To turne againe. Reuerti, Pedem referre. Re­meare, Reuersionem facere, Redire, Redam­bulare, Viam redire, Reuenire. Retourner. S.

    To turne home againe. Conuertere se domum, Reuerti domum. Retourner en la maison. S.

    To turne againe hastelye. Recurrere. Retourner hastiuement. S.

  • Turne another waye. Campso, as. Iter flecto. Nebriss.
  • Turne awaye, Auerto, is. Declino, as. Destourner. S.
  • Turne backe. Reuoluo, is. Reuerto, is. Deuolui retro, Retrorsum redire. Retourner en arriere. S.

    To turne backe from whence one came. Reci­proco, as. Retourner dont on est parti. S.

    To turne betweene his hands. Ventilare. Tour­ner entre ses mains. S.

    To turne, or to make & fashion roūde. Torno, as. Tourner, ou faire & facionner au tour. S.

  • Turne in. Intorqueo, es. Inuerto, is. Plaut.
  • Turne into another figure or shape. Transfiguro, as. Transformo, as. Transformer. S.
  • Turne into salte. Abire in salem.

    To turne like a wheele. Roto, as. Rouer. S.

    [Page]To turne his way some whether. Diuerto, is. Tourner son chemin quelque part. S.

  • Turne often. Voluto, as. Tourner souuent. S.

    To turne him often. Versare se. Se tourner sou­uent. S.

  • Turne or course. Vicis, ci, cem, ce. foe. gen. Plin.

    In his turne, or course. Sua vice. A son tour, a sa route, a sa fois. S.

    Euerye one his turne, or course. Suam cuius­que vicem. Chascun sa fois, ou son tour, par tournées, chascun sa route. S.

    Turne by turne. Vicissim, Subalternatim, Vi­cibus alternis, Per vices, Vicibus. Tour à tour. S.

  • Turne, or to worke anye thinge wyth a wheele as turners doo. Torno, as. Accoustrer quelque chose au tournoir. S.

    To turne or wynde into manye plaites. Sinuo, as. Tortuer en plusieurs plis. S.

    To turne ouer Chronicles, and to reade them. Origines reuoluere, Memoriā annaliū vel tem­porum replicare. Fueilleter les Chroniques, & les lire. S.

    To turne ouer bookes. Libros voluere, Euol­uere libros, Prouoluere libros, Peruolutare li­bros. Fueilléter les liures. S.

  • Turne oute of the highe waye. De via decedere, Declinare à via, Vel declinare se extra viam, Lo­co se mouere, & declinare, Diuertere via, Se de­stourner du chemin. S.
  • Turne quickelye from the purpose. Transuersum agere.

    To turne towardes some thinge. Aduerto, is. Tourner vers quelque chose. S.

    To turne, or to diswade anye. Auertere, Abdu­cere, Deflectere, Abalienare, Aliquem labefac­tare, Cauere aliquem aliquid facere, Conuer­tere. Destourner aucun. S.

    To turne anye from his opinion. Aliquem à sē ­tentia, vel de sententia mouere, vel dimouere. Destourner quelqu'vn de son opinion. S.

  • Turne vpright or vpwarde. Resupino, as. Renuer­ser le ventre en hault. S.
  • Turne vpsyd downe. Euerto, is. Inuerto, is. Pro­cello, is. Reuoluo, is. Subuerto, is. Peruerto, is. Tourner au rebours. S.
  • Turned. Versus, a, um, Conuersus. a, um. Tourné. S.

    A place turned toward the South. Pronus ad Miridiem locus. Lieu tourné vers le midi. S.

  • Turned downewarde. Deuersus, a, um. Deorsum versus. Festus.
  • Turned garmēt whose wrong syde is turned out­warde. Translata vestis.
  • Turned, or driuen aboute wyth the handes as a mustarde querne is. Trusatilis, e. om. g. Cato.
  • Turned, or fashioned, and made rounde. Torna­tus, a, um. Tornatilis, le. om. gen. Tourné ou faict & faconné au tour. S
  • Turned to be into a stone. Lapidesco, scis. Deuenir pierre. S.
  • Turned to be into milke. Lactesco, scis. Deuenir en laict. S.
  • Turned to be into whaye, as whē the milke chaū ­geth. Seresco, scis. In serum abire. Cal.

    Which is easelye turned hether, and thether. Versatilis, le. om. gen. Qu'on tourne aiscement ca & la. S.

  • Turninge. Versura, ae. Versatio, nis. foe. g. Tourne­ment. S.
  • Turninge to the place from whence one is come. Reciprocatio, onis. foe. gen. Retour au lieu dont on est parti. S.
  • Turning oft or mutable. Versutus, a, ū. Variable. S.
  • Turninge or windinge of a water bancke. Sinus, us. mas. gen. Terent. Sinuosus, a, um. Full of windinges and turninges. Qui ha beaucoup de destours. S.
  • Turning or wynding in many wayes. Tortuosus, a, um. Liu.
  • Turning out of a common order, a figure, where the preposition is set after his casuall word, as in saying Italye against, Italiam contra: for a­gainst Italye, Contra Italiam. Anastrophe, es. foe. gen.
  • Turnour. Tornator, oris. m. g. Tourneur. S.
  • Turner of one out of the right way. Obuaricator, oris. m. g.
  • Turnours pinne, or spindle. Mymphur. Sipont.
  • Turnours wheele or instrument. Tornus, ni. foe. g. Vn tour, ou tournoir. S.
  • Turpentyne. Resina larigna, Laricea, De la tormen­tine. S.
  • Turret. Turricula, lae. foe. gen. Tourelle, ou tourette, ou tournelle. S.
  • Turretted, or made full of turrettes. Turritus, a, um. Touré. S.
  • Turtle doue a byrde. Trigon, nis. Turtur, ris. mas. gen. Vne tourtre, ou tourterelle. S.
  • Tushe or tut. Bat, Interi. Plaut.
  • Tuskan a countrye. Thuscia, ae. Hetruria, ae. f. g. Et Hetruscu [...], a, um. Of that country. Some Poetes do name y e full moone, Hetrusca luna.
  • Tuskan tongue, or language. Thuscana lingua.
  • Tuskanes. Thusci. Cic.
  • Tut. Bat, Interi. Plaut.
  • Tut mouthed. Broncus, a, um. Bronchus, a, um. Brochus, a, um. Varro.
  • Tutour. Author, ris. Tutor, ris. mas. gen. Tuteur. S. Tutorius, a, um. Partayninge to a tutour. Apar­tenant à tuteur. S.

    To be made a tutour by testamente. Testamen­to tutorem institui, vel fieri, aut creari. Estre crée tuteur par testament. S.

    The tutours and ouerseers of Orphants. Au­thores pupillorum. Tuteurs & curateurs des Or­phelins. S.

  • Twy. Vide Twi.

T. Ante. Y.

Vide T. Ante I.

V. ANTE. A.
  • V, The fifte vowell, which is of­tentymes changed eyther in­to a s [...]ngle consonante, as, Quum tales animos iuuenū. &c: Or into a double con­sonante as, Cupiui, Cupiue­ram, where I, comming before V. is made long. But V. consonante somtime is contrarywyse chaunged into a vowell, by the figure Diaerisis: as, Debuerant fusos euoluisse suos, for Euo­luisse. Also after the opinion of some, V. fol­lowinge these letters, G. Q. S. As Gu, Qu. Sua, is no consonante, and looseth the vertue of a letter. Finallye, V. in nombringe, signifyeth [...]ue: As for example in these nombers follo­winge .v.vi.vii.viii.5.6.7.8.
  • Vacant, or which hath nought to doo. Vacans, tis. om. gen. Qui n'ha que faire. S.
  • Vacant time, or leysure. Otium, tij. n. gen. Loisir. S.

    To be vacante, or to be at leysure. Vaco, as. Fr­ui otio. Estre de loisir. S.

  • Vacation. Vacatio, onis, Vacation. S.
  • Vacation, and cessinge from pleadinge. Iustitium, tij. n. gen. Vacation & cessation de plaids. S.

    To commaunde the vacation. Iustitium indi­cere. Commander les vacations. S.

    Vacations. Feriae solennes. Vacations. S.

    To goo abroade during the vacations. Bime­stribus abesse, et peregrè agere. Aller dehors du­rant les vacations. S.

    The vacation of the courte or parliament. Dies curiae halcyonij, Iustitiū curiae, Vacationes cu­riae, Iustitium curiae anniuersarium. Les vacati­ons du la cour de parlement. S.

  • Vagabund. Errabundus. a, um. Vagabundus, a, um, Vagus, a, um. Erraticus, a, um. Erro, onis. m. gen. Vagabond. S.

    Vagabundes or malefactours. Homines ma­lefici, Vagi, Sine lare familiari, sine domicilio certo viuentes. Vagabonds ou malfaicteurs. S.

  • Vayle. Velum, li. n. g. Vn voile. S.
  • Vayne. Inanis, e. Irritus, a, um. Vanus, a, um. Cas­sus, a, um. Vain. S.
  • Vayne glorye. Gloria ventosissima, Inanis gloria. Vaine gloire. S.

    Somewhat vaine. Subinanis, ne. om. gen. Au­cunement vaine. S.

    A stroke geeuen in vaine. Vanus ictus. Vn coup donné en vain. S.

    In vaine. Incassum, Nequicquam, Frustra. En vain. S.

    To praye in vayne. Ab re orare, Precibus vanis solicitare al [...]quem. Prier en vain. S.

  • Vayne speache or talke. Vaniloquentia, ae. foe. gen. Parolle vaine. S.
  • Vaine speaker, or talker. Vanidicus, Vaniloquus, a, um. Inaniloquus, a, um. Qui parle choses vaines. S.

    To do in vaine. Frustro, as. Caesar.

  • Vainlye. Vané, Inaniter. Vainement. S.
  • Vaynes. Vide Veynes.
  • Valeriā an herbe. Pheu, Valeriana, Nardꝰ rustica, Marinella, Genicularis, herba Benedicta. Va­leriane. H.
  • Valiant, or hardye. Strenuus, a, um. Audax viribus, Generosus, Validus, Fortis vir. Vaillant. S.

    Valiant in armes, or in warre. Armipotens, Bellicosus. Vaillant aux armes, ou à la guerre. S.

    He hath sheewed him valiant, or hardie in this. Hac re strenuū hominem se praebuit. Il s'est por­té vaillant en ce. S.

  • Valiauntlye. Bellicose, Fortiter, S [...]renuè, Vali­dè. Vaillamment. S.

    To defende himselfe valiantlye. Athleticè resi­stere. Se deffendre vaillamment. S.

    Ho valiantly done. Hui perfortiter factum. Voi­la vaillamment faict. S.

  • Valiauntnes. Fortitudo, Magnanimitas, Bellico­sitas, atis. Strenuitas, atis. foe. g. Vaillance, vaillan­tise. S.

    I haue tryed his valiauntnes. Expertus sum quanti fuerit. I'ay experimentè sa vaillantise. S.

  • Valley. Vallis, is. foe. gen. Vallée. S.

    A wyde, or broade valleye. Extentissima vallis. Vallée fort estendue. S.

    A litle valley. Vallecula, ae. f. gen. Petite vallée. S.

  • Valleyes lying betweene two hilles or mountay­nes. Int [...]riectae collibus valles. Vallées qui sont en­tre des montaignes. S.
  • Value. Pretium, Valor, oris. Valitura, ae. foe. gen. Valeur ou value. S.

    A poore praye, and of small value. Tenuis prae­da. Poure proye, & de petite valeur. S.

    A thinge of litle value. Friuolum, Exile. Chose de petite valeur. S.

    An instrument of small value. Instrumentum mendicum & exiguum. Instrument de peu de va­leur. S.

  • Valuation. Aestimatio, onis. Indicatio, Indicatu­ra, ae. Estimation. S.
  • Valuation of goodes. Census, us. m. g. Cic.

    To value. Aestimo, as. Pendo, is. Aestimatio­nem facere. Estimer. S.

  • Valued. Aestimatus. a, um. Estimé. S.
  • Vanishe awaye. Euanesco, scis. Vanesco, scis. S'esua­nouir. S.
  • Vanitye. Vanitas, tis. Vanitudo, inis. f. gen. Vanité. S
  • Vanitye of anye science, crafte, or misterye. Ma­taeotechnia.
  • Vanne. Vannus, ni. Ventilabrum, bri. Vallum, li. n. gen. Van. S.
  • Vanne, or to fanne corne. Euentilo, as Euanno, as. Vanno, as. Ventilare frumentum. Vanner, Esuē ­ter. S.
  • Vanner. Vannator, oris. m. gen. Vanneur. S.
  • Vanning. Vannatio, onis. Ventilatio, onis. foe. gen. [Page] Esuentement. S.
  • Vanquishe. Deuinco, cis. Profligo, as. Prosterno, is. Supedito, as. Vinco, is. Euinco, cis. Prouinco, cis. Supero, as. Vaincre. S.

    To vanquish by force. Eluctari. Vaincre à force. S.

    To vanquishe by warre. Debellare. Vaincre par guerre. S.

  • Vanquishe wyth wordes. Confuto, as. Plaut.

    To vanquishe or surmount any in some thing. Praecurrere aliquem, Excellere, Antecellere. Vaincre & surmonter aucun en quelque chose. S.

    Which one cannot vanquishe. Indomitus, a, ū. Insuperabilis, le. Ineluctabilis, le. Inuictus, a, ū. Qu'on ne peult vaincre. S.

  • Vanquished. Debellatus, Deuictus, Superatus, Victus, a, um. Impugnatus, a, um. Subactus, a, ū, Domitus, a, ū. Vaincu. S. Et Vincibilis, e. Able, or easye to vanquishe. Aise à vaincre. S.

    To be vanquished in a good cause. Concidere in optima causa. Estre vaincu en bonne querelle. S.

    To confesse him to be vanquished. Herbā por­rigere. Se confesser estre vaincu. S.

  • Vanquisher. Bellator, oris. Superior, Victor, oris. m. g. Vainceur. S.

    To depart vanquisher. Superiorem discedere. S'en aller vainceur. S.

  • Vapour. Halitus, us. Vapor, ris. Vapos, ris. Exhala­tio, onis. f. g. Vapeur. S.
  • Vapour of the earth. Halitus vel Aspiratio terrae. Vapeur de la terre. S.

    To vapour, or cast out vapoures. Halito, as. Vaporo, as. Iecter des vapeurs. S.

    The floude, or ryuer doth caste out a vapoure. Amnis anhelat vapore. Le fleuue iecte vne vapeur. S.

  • Vary. Differo, rs. Vario, as. Altero, as. Varier. S.
  • Vary, or to striue with one. Controuersor, aris. Li­tigo, as. Auoir noise, & debat contre quelqu'vn. S.
  • Variable. Versutus, a, um. Inconstans, tis. Mobilis, le, Desultorius, a, um. Variable. S.

    To be variable and light. Fidem mutare. Estre variable & legier. S.

  • Variable frendship. Desultoria amicitia. Amitié variable. S.
  • Variance, or strife. Controuersia, Lis, tis. Dissidiū, ij. neut. ge. Noise. S.
  • Varietie. Varietas, atis. foe. ge. Varieté. S.
  • Varietie in fourme. Dissimilitudo, inis. foem. gen. Dissimilitude. S.
  • Varying, or chaunging. Varians, tis. om. g. Variant ou changeant. S.

    To shewe, or declare some thinge without va­rying. Recta via rem narrare. Raconter quelque chose sans varier. S.

  • Vat, or fat, a vessell for water, ale, bere, or any ly­coure. Labrum, bri. n. g. Vne cuue. S.
  • Vault. Arcus, us. Crypta, ae. Fornix, cis. Camera, ae. Testudo, inis, Concameratio, onis. f. g. Voulte. S.

    To make into a vaulte. Confornicare, Arcuare. Faire en voulte. S.

    Made in a vault, as the shell of a Torteese. Te­studineatus, a, um. Testudineu [...], a, um. Faict en voulte, comme la coquille d'vne tortue. S.

  • Vaulted. Crypticus, a, um. Arcuatus, a, um. Came­ratus, a, um. Concameratus, a, um. Conuexus, a, um. Voulté. S.
  • Vaulted rouffe. Testudineatum tectum. Vitru.
  • Vaulte, or to make vaultes, or arches. Fornico, cas. Arcuo, as, aui. Confornico, as. Camero, as. Concamero, as. Voulter. S.
  • Vaulter on a horse. Desultor, ris. mas. ge. Varro.
  • Vauntage, and that whiche is ouer measure. Co­rollarium, rij. n. gen. Auentage, & ce qui est oultre la mesure. S.

    To vauntage a man. Commodis augere. Auan­tager vn homme. S.

  • Vaunte, or to booste hym. Iactare se, Venditare se. Se vanter. S.

    To vaunt, or booste hym in some thing. Iactare se de, vel in re aliqua. Se vanter de quelque chose. S.

    To vaunte, or booste that he is able to do some thing. Sumere sibi aliquid. Se vanter de pouoir faire quelque chose. S.

  • Vaunting, or boosting. Ostentatio, onis. Iactatio, onis. Iactantia. ae. f. g. Vanterie. S.
  • Vaūter, or a boaster. Iactator, oris. Thraso, onis. m. gen. Vanteur. S.
V. ANTE. D.
  • Vdder. Vber, ris. Huber, ris. n. g. Tette. S.
V. ANTE. E.
  • VEale. Caro vitulina. Chair de veau.
  • Vehemency. Impetus, us. Vehementia, ae. f. ge. Vehemence. S.
  • Vehemency of the harte. Impetus animi. Vehemence de cueur. S.

    With great vehemencie. Vehementer. Auec grande vehemence. S.

  • Vehemency in talke. Acrimonia in oratione. Vehe­mence en oraison. S.
  • Vehement. Vehemens, tis. Viuus, a, um. Acer, cris, cre. Ardens, tis. om. ge. Vehement.
  • Vehement, and of mightie power. Torrens, torrē ­tior, torrentissimus, Impetuosus. Vehement & im­petueux. S.
  • Vehement fury, or rage. Incitatus furor. Fureur ve­hemente. S.
  • Vehemently. Vehementer, Acriter. Vehementemēt. S.
  • Veyne. Vena, ae. f. g. Veine. S. & Venosus, a, um. Full of veynes. Veinu, plein de veines. S.
  • Veyne of the lyuer. Caua vena. La veine du foye. S.
  • Veynes of syluer, or leade. Molybdaena.
  • Veynes of golde, and syluer. Venae auri & argenti. Venies d'or & d'argent. S.

    The veines beate. Micant venae, & saliunt. Les veines batent. S.

  • Veines of the thiegh and legge, or other places ful of melancholy bloude. Varices, cum. masc. gen. Veines de la cuisse, & de la iambe, ou autres lieux [Page] [...] [Page] [...] [Page] pleines de sang melancholique. S.
  • Veluet gowne. Vestis holoserica, Serica hetero­malla. Robbe de velour. S.
  • Veluet bonet. Redimiculum, li. n. ge. Iuuenal.
  • Velume, or parcement. Mēbrana, ae. f. g. Parchemin.
  • Vendible, or whiche may be bought. Vendibilis, le. om. ge. Vendible. S.
  • Venerable. Venerabilis, le. om. ge. Venerable. S.
  • Venery, or lechery. Venus, eris. foe. ge. Paillardise. S. & Venereus, a, um. Of venery, or lechery. De paillardise. S.
  • Venge. Vlciscor, sceris. Supplicium sumere, Vindi­co, as. Persequi iniurias. Venger. S. Vide Reuēge.
  • Vengeable, or full of cursednes, mischiefe, or vn­gratiousnes. Scelestus, a, um. Plaut.
  • Vengeaunce. Vindicta, ae. Vltio, onis. Vindicatio, onis. foe. g. Vengeance. S.

    To demaunde vengeaunce. Expetere poenas. Demander vengeance. S.

    To take vengeaūce. Vindicare. Prendre vengeāce.

  • Venger. Vindex, cis. Vltor, oris. m. g. Vengeur. S.
  • Venice a citie. Venetiae, arum. f. ge. & Venetus, a, ū. Of Venice.
  • Venecians. Veneti.
  • Venim. Deleterion, Toxicum, ci. Venenum, ni. Vi­rus malum. Venim. S.
  • Venim whiche maketh the poysoned blacke. Atrū venenum. Venim qui rend noirs les impoisonnez. S.
  • Venimed. Venenatus, a, um. Empoisonné. S.
  • Venime. Veneno, as. Empoisonner. S.
  • Venemous, or full of venim. Venenosus, Virulen­tus, a. um. Vemmeux. S.
  • Venison. Caro ferma, Ceruina. Venaison. H.
  • Venison of a wylde bore. Aprugna caro. Chair d'vn sanglier. H.
  • Vent or to snucke as a hoūde, or spaniel doth. Ni­cto, is. Fest.
  • Very gladly, or willingly. Perlibēter. Fort volūtier.
  • Very fayre. Nimis pulcher. Fort beau. S.
  • Very easy. Perfacilis, le. om. ge. Fort facile. S.
  • Very good. Optimus, a, um. Tresbon. S.
  • Very lyke. Verisimilis, e. om. ge. Cic.
  • Very likely. Verisimiliter.
  • Very little. Paululum. Fort peu. S.

    They are very fewe. Sunt oppidò pauci. Ils sont fort peu. S.

  • Very muche. Admodum, Oppidò, Plurimū, Quā ­plurimum, Valde, Magnopere, Vehementer, Fort. S.
  • Very much or much more. Praenimis, Multo plus, Nim [...]o plus. Beaucoup trop. S.
  • Very well learned. Perdoctus, a, um. Fort scauant. S.
  • Very learnedly. Perdocte. Fort scauamment. S.
  • Very longe. Perdiu. Fort longuement. S.
  • Very profitable. Quam vtile, Apprimè vtile. Fort vtile. S.
  • Very well. Optime, Egregiè, Oppidò, Graphicè, Perbelle. Fort bien. S.
  • Very happy. Perbeatus, a, um. Fort heureux. S.
  • Very good. Perbonus, a, um. Fort bon. S.
  • Verifie, & to ratifie. Ratū facere. Verefier, & ratifier.
  • Verily. Certè, Certò, Equidem, Porrò, Profecto, Vtiue, Enimuero, Nae, Nimirum, Proculdu­bio, Prorsum, Quidem certe, Siquidem, Explo­ratè, Indubitanter, Planè. Certainement. S.
  • Verely I doo so. Ego verò ita facio. Certainement ie le fay ainsi. S.

    No verely. Non sanè. Non certes. S.

  • Veriuice, or sharpe sauce. Omphacium, cij. neut. g. Agrest, verdius. H.
  • Verlet, or a drudge. Mediastenus, ni. m. ge. Seruus, ui. m. ge. Verlet. S.
  • Vermillion. Minium, nij. neut. g. Du vermeillon. S. & Mineaceus, a, um. Of vermillion. De vermeillon. S.

    To painte with vermillion. Minio, as. Peindre de vermeillon. S.

  • Vermyn. Vermes, mium. m. ge. vel potius Insecta animalia. Vermine. S. & Verminosus, a, um. Full of vermine, or wormes. Plein de vers. Cal. Ver­miculor, aris. Ang. To be full of vermine. Ver­mino, as. To haue vermine. Vide Worme.
  • Vernyshe. Vernix, icis. Hermolao Barbaro dicitur Vernigo, fit è gummi iuniperi. Du vernis. S.

    To vernishe ouer. Vernice elliuere. Vernisser. S.

  • Verse. Carmen, inis. Metrum, tri. Versus, us. mas. g. Vers, carme. H. & Versiculus. diminut. Ang. A lit­le, or short verse. Vn verset. Cal.
  • Verse heroicall, or of sixe feete. Versus Heroicus, Hexamiter, Pythyꝰ (quòd interfecto Pythio dra­cone compositus esse dicatur) Longus, Epicus. Vn vers de six pieds. H. S.
  • Verse of a leuen syllables. Hendecasyllabus, qualis ille Catullianus, Passer deliciae meae puellae.
  • Verse wanting one foote in the ende. Brachycata­lecticum carmen. Cal.
  • Verse wherein no syllable wanted. Acatalectos, & Acatalecticus versus, Cui opponitur catalecti­cus, cui vna syllaba deest. Cal.
  • Verses conteyning prayses, triumphe, or victorie. Epinicia, orum. Sueton.
  • Verses elegant, and cunningly made. Ornati, ela­boratique versus.

    To make, and wryte verse. Condere carmen, Pangere carmem, Componere, Contexere, Fin­gere. Composer & escrire des vers. S.

    To make a nombre of verses. Fundere versus. Composer vers en abondance. S.

  • Versicle, or a litle, or short verse. Versiculꝰ, li. m. g. diminut. Vn petit vers. H.
  • Vertingale for a gentle woman. Limus, mi. Vsurp. vocab.
  • Vertue. Virtus, tis. foe. ge. Vertu. S.
  • Vertue conterfeyted. Virtus assimulata. Vertu con­trefaicte. S.

    He whiche hath vertue, hath al thinges, He is ryche enough that hath vertue. Omnia adsunt ei bona, quem penes est virtus, Omnia bona ad­sunt ei, penes quem virtus est, id est qui virtutem habet. Qui ha vertu, il ha tout. Il est assez riche, qui ha vertu. Cord.

  • [Page] Vertue, or power. Vis, uim, ui. Vertue & force. S.
  • Vertuous. Probus a, um. Virtuosus, a, um. Com­pos virtutum. Vertu [...]ux. S.
  • Veruen, an herbe. Hierobotane, Verbena, Verbe­naca, ae. Peristereos, Peristereum, Peristereon, onis. Herba columbina, columbaris, sagminalis, Sagmen, inis. n. g. Veru [...]ine. S.
  • Vessell. Vas, sis. n. g. Vaisseau. S. & Vasculum, li. n. g. A little vessell. Petit vaisseau. S.
  • Vessell to put muste in. Mustarius vrceus. Vn vais­seau ou l'on met du moust. S,
  • Vessell of syluer. Argentum, ti. n. g. Vaisselle d'argent
  • Vessell wrought. Vafa coelata. Vaisselle ouurée. S.
  • Vessell vsed in olde tyme for wyne. Armillum, li. neut. gen. Varr.
  • Vessels of all sortes, to sayle, or rowe in. Nauigiū, gij. neut. ge. Toute sorte de nauire. S.
  • Vessels to put hony in. Vasa mellaria. Vaisseaux à mettre du miel. S.
  • Vessels in whiche they salte, either fleshe, or fishe. Cadi salsamentarij. Vaisseaux esquels on sale de la chair, ou du poisson. S.
  • Vessels seruing for oyntmentes. Vnguentaria va­sa. Vaisseaux seruans a onguens. S.
  • Vessels vsed about consecration, or other ceremo­niall offices. Anclabra. Fest.
  • Vessels vsed in iourney. Viatoria vasa.
  • Vestment, or a garment. Vestis, tis. Vestimentum, ti. Indumentum, ti. Amictus, tus. m. g. Vestement. S.
  • Vestment for a prieste. Poderis, Casiola, Pallium sacrum. Cassuble. S.
  • Vestry, or sextrie in a churche. Sacrarium, ij. Ady­tum, ti. n. g. La sacristie. S.
  • Vesture. Vestis, tis. Vestitus, tus. masc. gener. Ve­sture. S.
  • Vesture frō the bealy downeward. Limus, mi. m. g.
  • Vetche, fetche. Vicia, ae. foe. ge. De la vesce. S. & Vi­ciarium, rij. n. gen. A place sowed with vetches. Vn lieu semé de vesce. S.
  • Vexation. Vexatio. Afflictio, onis. f. g. Vexation. S.
  • Vexation of mynde. Agonia, ae. foe. ge. Angoisse. S.
  • Vexe, or to tormente, or trouble. Ango, is, nxi. Agi­to, as. Conflicto, as. Exagito, as. Molesto, as. Per­turbo, as. Premo, is. Vexo, as. Conuexo, as. Di­uexo, as. Vrgeo, es. Turbo, as. Affligo, is, ixi. Vexer & tormenter. S.
  • Vexe the mynde. Macero, as. Plaut.
  • Vexed. Perturbatus, a, um. Afflictus, a, um. Affligé, vexé. S.

    To be vexed, afflicted, or tormented. Conflictor, taris. Estre vexé, affligé, ou tormenté. Et Conflicta­tus, ta, tum. Whiche is vexed, afflicted, and tor­mented. Qui est affligé, vexé & tormenté. S.

    To be vexed and tormented with people of his owne house. Hostibus domesticis laborare. Estre vexé & tormenté de gens de sa mesme maison. S.

  • Vexed to be with sickenes. Morbo affici, vel tētari.
  • Vexed with sickenes. Affectus morbo.
  • Vexer, or one that vexeth. Vexator, toris. mas. gen. Vexateur. S.
V. ANTE. G.
  • VGGly. Sentus, ta, tum. Horridus, da, dum. Perhorridus, da, dum. Hideux. S. Vide Hor­rible, Hideous.
V. ANTE. I.
  • VIage, or a iourneye. Itio, onis. Iter, tineris, n. ge. Peregrinatio, onis. Profectio, onis. f. g. Voyage. S. Vide Voyage.
  • Viall, or a little glasse. Phiala, lae. f. ge. Vne phiole. S.
  • Vicar. Vicarius. Vicaire. S. It is also he that sup­ployeth the rowme or stede of an other. ¶Vica­rius, a, um. Ang. That whiche dothe supplye the rowme of an other. Qui tient la place d'un autre. S.
  • Vice. Vitium, tij. n. g. Vice. S.

    This vice is to be noted for many causes and reasons. Multis nominibus est hoc vitium notā ­dum. Ce vice est a noter pour beaucoup de causes & raisons. S.

    An open and manifest vice. Certissimum & ma­ximum crimen. Vice notoire & manifeste. S.

    To fall into vice. Delabi in vitium. Cheoir en quelque vice. S.

    They incurre the same vice. Idem vitium con­sequuntur. Ils encourent le mesme vice. S.

    All haue that vice. Commune est omnium vi­tium. Tous ont ce vice. S.

  • Vices couered, and hidde. Vitia infucata, aut tecta. Vices couuers & cachez. S.
  • Vice, or spindle of a presse. Cochlea, ae. foe. gen. La viz de la presse. H.
  • Vicecounte. Procomes, tis. com. gen. Vicecomte, ou vicomte. S.
  • Vicegerent. Quasi vices gerens alterius, Vicarius. Vicegerent. S.
  • Viceroye, he whiche is kyng in the kynges steede when he is absent. Prorex, gis. m. g. Viceroy. H.
  • Viciat. Corrumpo, is. Vitio, as. Vicier & corrompre. S.
  • Viciated. Corruptus, a, um. Vitiatus, a, um. Vicié. S.
  • Vicious. Petulans, tis. Solutus, a, um. Vitiosus, sa, sum. Vitijs laborans, Particeps vitij, Vitijs affe­ctus. Vicieux. S.
  • Viciously. Petulanter, Solutè, Viciosè. Vicieusemēt.
  • Viciousnes. Vitiositas, tatis. foe. ge. Cic. Vice. Cal.
  • Victory. Palma, ae. Trophaeum, i. Victoria, ae. foe. ge. Victoire. S.
  • Victory dommageable. Nocentissima victoria. Vi­ctoire dommageable. S.

    To carie awaye the victorie. Palmam accipere, Adipisci, Apprehendere, Ferre palmam. Emporter la victoire. S.

    The victory is escaped my handes. Excidit è manibꝰ victoria. La victoire m'est eschapée des mains.

    Wee haue the victorie. Victoria in manibus est. Nous auons la victoire. S.

    Hee had the victory. Cessit illi victoria. Il a eu la victoire. S.

  • [Page] Victorious. Victor, toris. Compos victoriarum. Victorieux. S.

    To be victorious. Victoriā habere vel reporta­re. Palmam ferre, Potiri hostiū. Estre victorieux. S

  • Vigilancy. Vigilantia, ae. foe. ge. Veillance. S.
  • Vigilant. Vigilans, tis. Vigil, lis. com. ge. Veillant. S.
  • Vigilant to be. Vigilo, as. Veiller. S.
  • Vigilantly. Vigilanter. Vigillament. Cal.
  • Vigour, or strengthe. Vigor, oris. m. g. Vigueur. S.

    To be in force and vigour, or in his floure. Estre en sa force & vigueur, ou en sa fleur. S.

  • Vigourous, or full of vigour. Viuidus, a, um. Ner­uosus, sa, sum. Vegetus, ta, tum. Vigoreux, Plein de vigueur. S.
  • Vile and base. Abiectus, a, um. Humilis, e. Impu­rus, a, um. Vil is, e. Vil. S.

    A thing vile and base. Abiectū & humile. Chose ville & basse. S.

  • Vile persone, that doth al vyle thinges for money. Homo sordidus. Qui fait toutes choses villes pour argent. S.
  • Vile to make. Vilito, as. Vilem reddo.. Auiller.
  • Vile to waxe. Sordesco, scis. Vilesco, scis. Deuenir vile. Cal.
  • Vilenes of pryce, or estimation. Vilitas, tatis. foem. gen. Vilité. S.
  • Vilenes, filthe, or ordure. Sordes, dis. f. ge. Vileté. S. Vilenie & ordure. S.

    For the vilenes of the persone. Propter homi­nis sordes. Pour la uileté de la personne. S.

    A vyle and filthy persone. Lutulenta persona. Vne personne pleine d'ordure & de vilenie. S.

  • Vily. Viliter. Vide Villanously.
  • Vily apparailed, or filthilye clad. Sordidatus, a, ū. Sordidis vestibus indutus. Vestu ordement & sa­lement. S.
  • Vilage. Pagus, gi. Villa, ae. Vicus ruri, aut Vicus ru­sticus. Vn village. H. Et viculus, li. m. g. Villula, ae. dimin. Ang. A little village. Petit village. S. Vil­laris, e. Villaticus, a, ū. Pertayning to a village, or of a village. De village. Cal.
  • Village by village, or from village to village, or by villages. Pagatim, Vicatim. Par villages, ou de village en village. S.

    A villager, or one that dwelles in a village. Ru­sticus, Vicanus, Paganus. Vn villageois. S.

  • Villayne, or a naughty fellowe. Impurus, Turpis. Vilain & meschant. S.
  • Villaine, or a bondman. Seruus, ui. Mancupium, pij. n. g. Villein. S. I suppose these to bee vil­laines Regardant (as our lawe calleth them) and Serui ex lapide empti, vel Serui emptitij. Villaynes in gros. Villeins en gros. Litel.
  • Villany in actes. Obscoenitas, tis. Turpitudo, inis. Probrum, bri. Impuritas, tatis. foe. ge. Vilenie. S.
  • Villanously, or vily. Foedè, Impurè, Illiberaliter, Indignè, Spurce, Turpiter. Vilainement. S
  • Villinage. Colonarium.*
  • Vine. Vines, Vitis, is foe. ge. Vigne. S. & Viticula, ae. diminu. Ang. A little, or yonge vine. Petite vigne. & Vineaticus, ca, cum. vel Vitigineus, a, um. Of a vine. De vigne. S.
  • Vine bastarde, or sauage. Taminia, * Labrusca, Vitis agrestis, Vitis erratica. Vigne bastarde, ou sauuage. S.
  • Vine base, or lowe. Vitis humilis. Basse vigne. S.
  • Vine onelye planted for the grapes to be eaten. Vitis ad escam deposita. Colum. lib. 3. Cap. 2. Vigne plantée seulement pour en manger le raisin. S.
  • Vine being olde and cut downe to make settes, to plant againe. Propago, ginis. & Propages, is. La prouin de vigne. Cal.
  • Vine called the blacke vine, whereof the best wine is made. Inerticula. Colum. lib. 3. Cap. 2.
  • Vine cut of, and shragged. Sarpa, Vinea putata, Id est pura facta. Fest. Vigne pouée & taillée. Cal.
  • Vine leafe. Pampinus, ni. m. ge. La fueille de la vigne.
  • Vine newely growen. Malleolus, Nouelletum, ti. n. ge Vigne nouuelle. S.
  • Vine ronning on a frame. Pergulana vitis.
  • Vine setter, or a planter of vines. Vitisator, toris. m. ge. Qui plante vignes. S.

    To plante a vine. Vitem instituere vel ponere. Planter vne vigne. S.

    To plante a yonge vine. Nouello, as. Planter vne nouuelle vigne. S.

    To proppe the vyne. Adminiculare vitem. Ap­puyr la vigne. S.

    To cutte the vine. Vites auerruncare, Castrare, Desecare, Detrūcare, Putare, Rescindere. Tail­ler la vigne. S.

  • Vineyarde. Vinea, ae. Vinetum, ti. n. g. Vignoble. H.
  • Vines raysed vp vpon frames and perches. Can­theriatae vineae, Statuminatae vites, Characatae vineae, vel Pedatae vineae. Vignes eschalasses. S.
  • Vines ought not to be dunged. Stercus vitibus in­gerendum non est, Vites non sunt stercorandae. Vignes ne doibuent estre fumées. S.
  • Vineger. Acetum, ti. n. ge. Vinaigre. H.
  • Vinegre and hony sodden together. Oxymeli, Ace­tum mulsum. Plin. lib. 14. Cap. 17.
  • Vineger, and water sodden together. Oxycratum, Posca, ae. Bruuage d' eau & vinaigre. H.
  • Vinegrettes, or salades. Acetaria, orum. neut. gen. Vinaigrettes, salades. S.
  • Viner, or orderer, or trymmer of vines. Vinetor, oris. Pampinator, toris. m. g. Vigneron. H.
  • Vinewed. Mucidus, a, um. Fracidus, da, dum. Ran­cidus, da, dum. Moisi & ranci. S.

    Very muche vinewed. Praerancidus, da, dum. Fort moisi. S.

  • Vinewed, or a musty, or hoare couler. Cano situ obductus color. Couleur moisi. S.
  • Vinewed to be. Muceo, es. Mucesco, scis. Estre moisi.
  • Vinewed to waxe. Mucesco, scis. Fraceo, es. Situm trahere. Se moisir. S.
  • Vinewing, or moling of bread or wyne, for stale­nes, Mucor, oris Caries, ei. Situs, tus. masc. gene. Moississure. S.
  • Vintage, or the gathering of grapes. Vindimia, ae. [Page] foe. gen. Collectio vuarum. Vendange. S.
  • Vintener, or a seller of wyne. Oenopola, Vinarius, rij. m. g. Tabernarius, rij. m. gen. Vendeur de vin, Tauernier. S.
  • Vyole, or a little glasse. Ampulla, ae. Phiola, lae. foe. gen. Vne phiole. S. & Ampullaceus, ea, eum. Of a viole. D'vne phiole. S.
  • Vyole maker, or a maker of bottels. Ampullarius, rij. m. ge. Faiseur de phioles, ou de bouteilles. S.
  • Violable, or able to be defiled, or apte, or easy to be violated. Violabilis, le. Violable. S.
  • Violate. Conscelero, as. Conspurco, as. Contami­no, as. Contemero, as. Temero, as. Violo, as. Violer. S.
  • Violate, and to breake the lawe. Legē tollere, Per­rumpere legem. Violer & rompre la loy. S.

    To violate the lawe. Violare leges. Violer les loix

  • Violence. Impetus, us. Violentia, Vis. Violence. S.

    To doo violence to any. Vim & manus alicui in­ferre, vel afferre, Facere vim alicui. Faire violence à aucun. S.

  • Violent. Impetuosus, a, um. Violentus, a, ū. Violent·
  • Violently. Vi. Violenter. Auec violence, violemment.
  • Violet. Viola, ae. foe. ge. Violette. S.
  • Violet coloure. Lanthinus, na, num. Violaceus, a, ū. De couleur viole [...]. Cal. & Violarius. He that dieth violet. Qui teint en violet. S.

    A place full of violettes. Violarium, rij. neut. ge. Violier. S.

  • Viper, a kynde of serpent. Vipera, ae. f. ge. Vipere. H.
  • Virgine, or a pure mayde. Virgo, inis. f. ge. Vierge. S. & Virginalis, le, vel Virgineus, ea, eum. Of a virgin, or mayde. De vierge. S.
  • Virgin, or a mayde mariable. Virgo nubilis, Viri­potēs, Tempestiua, Matura viro, Matura thoro. Fille mariable, prest a marier. H.
  • Virgine not mariable. Virgo immatura, Acerba. Pucelle tresieune à marier. H.
  • Virgin, or mayde espoused, or made sure to some man. Virgo desponsa. L'espouse, vne vierge vouée a quelqu' vn. H.
  • Virgin olde, and olde mayde paste the tyme of con­ception. Virgo exoleta. Vicille vierge. H.
  • Virgine, whose brests beginne to plumme, & waxe rounde. Virgo sororians. Plaut. Ioune fille à qui primierement croissent les tettins. H.
  • Virgin defloured. Incesta virgo, vitiata, corrupta. Vierge corrompu. S.

    To defloure a virgin. Vitium pudicitiae addere, Vitiare virginem, Deuirginare. Despuceler. S.

  • Virginalles to playe on. Clauecymbalum, li. n. ge. vulgò Virginale. Espinette. H.
  • Virginitie. Virginitas, tatis. foe. ge. Virginité. S.
  • Visage. Facies, ei. Vultus, us. m. g. Le visage. S.

    O fayre visage. O faciem pulchram. O le bean visage. S.

    The forme of the visage. Oris species. La forme du visage. S.

    To chaunge his visage, or countenaunce. Mu­tare vultum. Changer de visage. S.

  • Visarde, or a visou [...]e to put on a mans face. Lar­ua, ae. Persona, ae. foe. ge. Vn faulx visage. S.

    He whiche hath a visarde. Laruatus, Personatus. Qui ha vn faulx visage. S.

  • Visible, or able to be seene. Visibilis, e. Visible. S.
  • Vision. Visio, onis. Visum, si. Phantasia, ae. foem. ge. Vision. S.

    A vision from heauen. Oblata caelestium spe­cies. Vne vision du ciel. S.

    A vision whiche one seeth sleeping. Insomnium, nij. n. ge. Vision qu'on voit en dormant. S.

    A faulse vision and semblaunce. Phantasma, a­tis. n. g. Faulce vision & semblance. S.

  • Visite, or to goe to see. Visere, Conuisere, Inuisere, Visitare. Visiter. S.

    To visite his prouince. Obire prouinciam suā. Bud. ex Cic. Visiter sa prouince. S.

  • Visite nowe, and than. Interuiso, is.
  • Visitation. Visitatio, onis. foe. ge. Visitation. S.
  • Visour for a masker. Larua, ae. Persona, ae. Vide Visarde. Et Laruarus, a, um. Whose face is co­uered with a visoure.
  • Vitayler. Macellarius, Annonarius. Viuandier. S.
  • Vitailers of the court. Annonarij aulae comites. Bud. Viuandiers de la cour. S.
  • Vitailes, or vitayle. Annona, Cibatus, us. Cibariū, rij. n. g. Le viure. S. & Macellum. Is the place where vitayles be solde.
  • Vitayles of a whole yeare. Annona, ae. foe. gen. Les viures d'vne année. S.

    Dearthe of vitayles. Caritas annonae, Arctior annona, Acris annona, Annona cara, Difficultas annonae, Durior annona, Grauitas annonae, An­nona grauis, Incendiū annonae. Cherté de viures. S.

  • Vitayles for an armye, or hooste. Commeatus, us. m. ge. Les viures d'vne armée. S.

    To kepe the ennemies from vitayles, to stoppe the passages of vitayles from the ennemies, or to cutte the ennemies short of their vitayles. In­tercludere hostes commeatibus, Intercludere inimicis cōmeatū. Coupper les viures aux ennemis. S.

  • Vitayling house. Popina, ae. Taberna diuersoria, et Popinalis, e. Pertayning to a vitayling house.
  • Vitriol, or coperouse. Chalcanthum, thi. neut. gen. Vitriol. H.
V. ANTE. M.
  • VMbrage, or shadowe of woodes, or trees. Vmbraculum, li. n. ge. Opacitas, tis. foe. ge. Ombrage. S. Vide Shade.

    ¶The vmbrage, or shade kepes thē from growth. Opacitas prohibet incrementum. L' ombrage les garde de croistre. S.

  • Vmpire, or an arbitter. Arbiter, tri. m. g. Arbitre. S.
V. ANTE. N.
  • Firste in this kynde of phrase it is to be noted, that euery worde (for the moste parte) begin­ning [Page] with this syllable Vn, except verbes, bee certayne adiectiues, & negatiues to the wordes of whiche they be compounded, as for example. Taught, Vntaught, Doctus, Indoctꝰ. Spotted Vnspotted. Maculatꝰ, Immaculatꝰ. Lyke, Vn­like. Similis, Dissimilis. &c. So that vntaught, Indoctus, Is compounded of In, and doctus, Vnlike, Dissimilis, Is compounded of dis and Similis, whiche maketh the contrarietie, and so of other,
  • VNable, inepte, or not sufficiente. Inhabilis, le. Inhabile, inepte & non suffisant. S.
  • Vnaccustomed. Dissuetus, a, um. Insolitus, ta, tum. Inusitatus, ta, tum. Insuetus, ta, tum. Inac­coustumé. S.
  • Vnaduised. Incogitans, tis. Incogitatus, ta, tum. In­consideré. S.
  • Vnaduisedly. In praeceps, Praecipitanter, Impru­denter. Inconsiderément. S.
  • Vnarme, or to take awaye ones armoure. Dear­mare, Exarmare, Armis aliquem exuere, Arma detrahere alicui. Desarmer aucun. S.

    To vnarme him selfe. Arma deponere. Se desar­mer. S.

  • Vnarmed. Dearmatus, ta, tum. Desarmé. S.
  • Vnbeleuing, or infidelitie. Infidelitas, tatis. foe. gen. Infidelité. S.
  • Vnbende. Remitto, is. Retendo, dis. Desbender.

    To vnbende a bowe. Arcum detendere, vel Re­tendere. Desbender vn arc. S.

  • Vnbending. Remissio, onis. f. g.

    A bowe vnbente. Arcus retentus, Arcus remis­sus. Arc desbendé. S.

  • Vnbynde. Vide Vnlowse.
  • Vnbowell. Exentero, as. Euentrer. Cal.
  • Vnbrydle. Effraeno, as. Fraenos equis detrahere. Desbrider. S.
  • Vnbrydled. Effraenatus, a, um. Effrené. Cal.
  • Vnbuckle. Diffibulare, Refibulare. Desboucler. S.
  • Vnburden. Exonero, as. Onere leuo, Onus detra­ho. Descharger. Cal.

    To vnburden, or vnloade one. Aliquem deone­rare, Exonerare, vel Deponere onus alicui, Le­uare alicui onus. Discharger aucun. S.

  • Vncertayne, or doubtefull. Anceps, Incertus, ta, tū. Dubius, a, um. Incertain. S.

    Very vncertayne. Perincertus, ta, tum. Fort in­certain S.

  • Vnchaungeable. Immutabilis, e. Indeflexus, a, um. Immuable. S.
  • Vncle of my fathers syde. Patruus, ui. Patris frater. L'oncle paternel. H.
  • Vncle of my mothers side. Auunculus, li. Matris frater. Mon oncle du costé de ma mere. H.
  • Vncle to my father. Patruus magnus. L'oncle de mon pere. H.
  • Vncle to my grandfather. Patruus maximus. L'on­cle grand de mon pere.
  • Vncleane. Impurus, ra, rum. Immundus, da, dum. Impur, ord & sale. Cal.
  • Vnclose. Discapidino, as. Vide Open.
  • Vnclothe. Deuestio, is. Exuo, is. Desuestir. S.
  • Vncome, or a fellon. Furnuculus, li. Bossete dure. H.
  • Vncorrupte. Intemeratus, a, um. Inuiolatus, ta, tū. Incorruptus, ta, tum. Qui n'est point violé. S.
  • Vncouer, or to open. Aperio, ris, rui. Descouurir. S.
  • Vncouered, or discouered. Apertus, a, ū. Discouuert.
  • Vncredible. Incredibilis, le. Incredible, ou incroyable.
  • Vnction, or annoynting. Vnctio, onis. foe. g. Vnctu­ra, rae. foe. ge. Onction. S.
  • Vncurtoyse. Illiberalis, e. Vide Vngentle.
  • Vncustomed, or out of vse. Disuetus, a, um. Vide Vnaccustomed.
  • Vndefiled. Intemeratus, a, um. Impollutus, ta, tum. Incorruptus, ta, tum. Impollu, qui n'est point viole.
  • Vnder. Per, Sub, Subter. Soubz, ou sonb. S.
  • Vnder the coloure of the authoritie of his office. Per potestatem. Soubz ombre de l'authorité de son office. S.
  • Vnder their garmentes. Sub vestimentis. Soubz leur vestemens. S.

    To put vnder. Submittere, Subigere, Subduce­re. Mettre dessoubs. S.

    To be vnder. Subesse. Estre dessoubs. S.

    To wryte vnder, or to subsigne. Subsignare, Subscribere. Escrire au dessoubs, subsigner. S.

  • Vnderfoote. Pessum.
  • Vnderlayed. Suffundatus, a, um. Fondé par dessoubs. S
  • Vnder y e cope of heauē, abroad, or without dores. Sub dio, Sub diuo, Sub ioue, Sub caelo. A l'air. S.
  • Vnder the grounde, or earth. Subterraneus, a, um. Qui est soubs terre. Cal.
  • Vnderbynde. Subligo, as. Lier par dessoubs. Cal.
  • Vndergyrde. Subligo, as. Idem.
  • Vndermyne. Agere cuniculos. Miner soubs terre.
  • Vndernethe. Subter, Subtus, Infra, Sub. Dessoubs, par dessoubs. S.
  • Vnderset. Impedo, as. Suffulcio, cis. Sustineo, es. Soustiner. S. Vide Proppe.
  • Vnderstande, or to perceaue some thing. Cognos­co, scis. Intelligo, is. Sentio, is. Cerno, nis. Te­neo, es. Animo comprehendere, Intellectu con­sequi. Entendre quelque chose. S.
  • Vnderstandest thou well? Incellextin? Entens tu bien?
  • Vnderstandest, or perceauest thou what I saye? Tenes quid dicam? Hoccine agis? Entens tu que ie di? S.

    I vnderstande not well what he sayeth. Non in­telligo satis quae loquatur. Ie n'entens point bien ce qu' il dit. S.

    To th'ende you vnderstande it. Vit [...]is sciens, Ne erres, Ne frustra sis. A fin que t [...] l'entendes S.

  • Vnderstande Greeke, or Latine. Graecè, aut la­tinè scire.

    To vnderstande nothing. Nolle videre, Non videre.

  • Vnderstanding▪ Intellectus, us. Perceptio animi, Sensus, us. Intelligentia, ae. foe. ge. Entendemens. [Page] & Intelligibilis, e. Ang. Whiche may be vnder­stoode. Qui on peut entendre. S.
  • Vnderstanding, or foreknowledge of thinges to come. Praescientia, ae. Futurorum notitia.
  • Vndertake. Recipio, is. aliquid aggredi. Entreprēdre.

    To vndertake a long voyage. Iter longinquum suscipere. Bud. Entreprendre vn loingtaine voyage. S.

    Hee vndertakes to muche. Hic negotij plures partes suscipit, quam sustinere possit. Bud. Il entreprend trop. S.

  • Vnder to be. Subsum, es, fui. Estre dessoubs. S.
  • Vnder woode. Caedua sylua. Vn bois tailliz. S.
  • Vnderwoode. Viburnum, ni.*
  • Vndeseruingly. Immerito. Sans l'auoir deserui. S.
  • Vndyed, or vncoloured. Abaphus, a, um. Non tin­ctus. Non teint. Cal.
  • Vndoo a thinge, or to breake y t which was made. Infectum reddere, Infectum facere. Desfaire & rompre ce qu'estoit faict. S.
  • Vndoo a knotte. Renodo, as.* Enodo, as. Abnodo, as. Nodum soluere, Denodo, as. Apul. Desnouer. S.

    They vndoo the knottes. Resoluunt illi nodos. Ils desnouent les neuds. S.

  • Vndone foreuer. Perditus, a, um. Perdu. S.

    I am vndone. Sepultus sum, Occidi, Perij, Ab­sumptus sum. Ie suis perdu. S.

  • Vneasye to bee doone. Difficile factu. Malaisé a faire. S.

    Verye vneasye, or very harde to be done. Perar­duus, a, um. Malaisé a faire. S.

  • Vneasylye. Difficilè, Difficulter. Malaiséement. S.
  • Vneasines. Difficultas, tatis. foe. ge. Malaisance. S.
  • Vnequall. Inaequalis, le. Inegual. Cal.
  • Vnequalitie. Inaequalitas, tatis. foe. ge. Inequalité. S.
  • Vnequally. Inaequaliter, Inaequabiliter. Inegua­lement. S.
  • Vnethe. Vix, Vix tandem. Vnethe is taken nega­tiuely, and for scantlye, as I am vnethe able. Vix valeo, Ne queo, Non queo. A grande peine. S
  • Vnfaynedly. Sine vlla dissimulatione, Dissimula­tione abiecta, Posthabita dissimulantia.
  • Vnfaythfull. Vide Vntrusty.
  • Vnfolde, or to vnpleate. Explico, as. Replico, as, caui, vel cui, citum. Displico, cas. Desplier. S.

    To vnfolde, and vnroule. Euoluo, uis. Desplier, & desrouler. S.

  • Vnfolded. Explicatus, ta, tum. Desplié. S.
  • Vnfortunate. Infoelix, cis. Infortunatus, Sinifter, ra, rum. Malè fortunatus, Miser, ra, rum. Mal­heureux. S.

    He was vnfortunate in the entree, or beginning. Offendit in prima actione, vel in primo actu. Il à esté malheureux d'entrée. S.

  • Vnfortunately. Miserè, Improsperè, Infortunatè, Infoeliciter. Malheureusement. S.
  • Vnfruitfull. Infoecundus, da, dum. Sterilis, le. Mini­mè foecundus. Sterile, non fertile. Cal.
  • Vngentle, vncurteous. Inhumanus, na, num. In­humain. S.

    I am not so vngentle, or vncourteous. Non adeò inhumano ingenio sum. Ie ne suis pas si in­humain. S.

  • Vngentle of bloude. Obscurus, a, um. Ignobilis, le. De bas estat & condition. S.
  • Vngently. Inhumanè, Inhumaniter Inhumainement.
  • Vngentlenesse. Inhumanitas, tatis. foem. gen. I [...]hu­manité. S.
  • Vngentlenes of bloude. Ignobilitas, tis. Obscuri­tas, tis. foe. ge. Basse condition. Cal.
  • Vngyrde. Discingo, is. Desceindre. Cal.
  • Vngyrdid, or vngirte. Discinctus, ta, tum. Desceint.
  • Vngratious, and vnthrifty. Flagitiosus, a, um, Im­pius, a, um. Improbus, ba, bum. Impurus, a, um. Nequam, Perditus, ta, tum. Scelestus, ta, tum. Teter, ra, rum. Meschant. S.

    A very very vngratious fellowe. Deterrimus homo. Fort meschant. S.

    Muche more vngratious then all the reste. Sce­lere ante alios immanior omnes. Plus meschāt que tous les autres. S.

  • Vngracious men. Postremi homines.
  • Vngraciously, and vnthriftily. Flagitiosè, Impie, Illiberaliter, Improbè, Impurè, Indignè, Nequi­ter, Perditè, Sceleratè, Scelesté. Meschamment. & Detertimè. Most vngratiously.
  • Vngraciousnes, and vnthriftines. Flagitium, Im­pietas, facinus illiberale, Improbitas cordis hu­mani, Impuritas, Indignitas, Nequitia, Scelus, Vitium, tij. n. g. Meschanceté. S.

    Full of vngratiousnes. Facinorosus, Nefarius, Impurus, Scelerosus, Impius, Cumulatissimus scelerum. Plein de meschanceté. S.

  • Vngrateful, or vnthākeful. Ingratus, ta, tū. Ingrat.

    Thinkest thou me so dull? so vngratefull, vn­gentle, or beastly: that neither longe acquain­taunce, nor loue, nor shame, maye neither moue ne warne me to kepe my faith? Adeon me igna­uum putas? Adeon porro ingratū, aut ferū: vt ne­que me consuetudo, ne (que) amor, ne (que) pudor com­moueat, ne (que) commoneat vt seruem fidē? Terēt.

  • Vngratitude, or vngratefulnes. Ingratitudo, Non est latinum dicit Politianus. Immemor beneficij animus· Ingratitude. S.
  • Vngratefully. Ingratè. Ingratement. S.
  • Vnhappy. Improbus, a, um. Nequam, Prauus, a, ū. Vide vngratious. Impēse improbus. Very vn­happy.
  • Vnhappy, vnlucky, or vnfortunate. Infoelix, cis. In­fortunatus, ta, tū. Malheureux. Vide vnfortunate.
  • Vnholsome. Insalubris, bre. Quod est salubri con­trarium. Mal sain. S.
  • Vnhoneste, or dishoneste. Spurcus, Inhonestus, De­honestus, Ab omni honestate relictus. De­honneste. S.
  • Vnhonestie, or dishonestie. Probrum, Illiberalitas, Turpitudo, Indignitas, Spurcitia, ae. foem. gener. Deshonnesté. S.
  • Vnhonestly. Petulāter, Turpiter, Spurcè, Indignè, Illiberaliter, Indecoré. Deshonnestement. S.
  • [Page] Vnhappily. Improbè, Malè, Nequiter, Prauè. Vide Vngratiously.
  • Vnhappines. Improbitas, Nequitas, Prauitas. Vi­de Vngratiousnes.
  • Vnharde. Edurum, Non durum, Quasi extra durū. Mol, qui n'est point dur. Cal.

    To vnharden, or to make softe. Mollifico, cas. & Mollefacio, is. Mollio, lis. Amollir. Cal.

  • Vnharnayes. Exarmo, as. Vide Vnarme.
  • Vnicorne, a beaste with one horne. Vnicornis, Vni­cornius, Monoceros, tis. Ab antiquioribus Asi­nus vel Onager, vel Equus Indicus appellatur. Vnicorne ou vne licorne. S.
  • Vniforme. Vniformis, e. Vniusmodi. Indec. Non varius. Vniforme. S.
  • Vnioyne, and to separate. Disiungo, is. Seiungo, is. Abiungo, gis. Deiungo, gis. Deioindre & separer. S
  • Vniō, or toyning together. Vnio, onis. Vnitas, Co­pulatio, onis. foe. ge. Vnion S.
  • Vnite, or to put together. Vno, as. Aduno, as. Vnir.
  • Vnited. Vnitus, a, um. Vni. S.
  • Vnitie. Vnitas, tis. Monas, dis. f. g. Vnité. S.
  • Vniuersall, and generall. Catholicus, a, um. Occu­menicus, a, um. Vniuersalis, e. Vniuersus, a, um. Generalis, le. Vniuersel & general. S.
  • Vniuersall worlde. Orbis vniuersus. L'vniuers. S.
  • Vniuersally. Vniuersé. Vniuersellement. S.
  • Vniuersitie. Academia, ae. f. ge. Vniuersitas Vulgò. Vniuersité. S.
  • Vnkynde. Ingratus, a, um. Vide Vngratefull.
  • Vnkindly. Ingrate. Ingratement. S.
  • Vnknitte a knotte. Renodo, as. Vide Vndo.
  • Vnknowen. Ignobilis, e. Ignotus, a, um. Incogni­tus, a, um Incognu. S.
  • Vnlawefull. Illicitus, ta, tum. Illicete. S.
  • Vnlearned. Illiteratus, ta, tum. Indoctus, ta, tum. Imperitus, ta, tum. Rudis, qui doctus non est. In­docte. Cal.
  • Vnlearned altogether. Amusus, a, um. * Inelegās, & Indoctus, hoc est à Musis alienus. Qui est sans lettres. Cal.
  • Vnlearnedly. Imperite, Indocté. Indoctement. S.
  • Vnlettered. Illiteratus, a, um. Vide Vnlerned.
  • Vnleuined, or without leuens. Azimus, a, um. Sans leuain. Cal.
  • Vnleuened bread. Azimus panis.
  • Vnlike. Alienus, a, um. Dispar, ris. Dissimilis, e. Ab­similis, le. om. ge. Dissemblable.
  • Vnlyke, or in diuers fashions. Dissimiliter. En di­uerses manieres. S.
  • Vnlikenes. Dissimilitudo, inis. foe. ge. Dissimilitude.
  • Vnlooked for. Abinsperato, Praeter spē & opinio­nem. Hors ou contre esperance. Cal.
  • Vnlowse, or to vnbynde. Soluere, Dissoluere, Ex­oluere, Resoluere, Leuare vincula. Deslier. S.
  • Vnlowsed. Discinctus, a, um. Solutus, ta, tum. Re­solutus, ta, tum. Deslié. S.
  • Vnlucky. Vide Vnfortunate.
  • Vnlucky fortune. Niger calculus, Nigra vel sini­stra fortuna.
  • Vnluckely. Inauspicato, Infoeliciter. Vide Vnfor­tunately.
  • Vnlusty, or slowthfull. Deses, Ignauus, Piger, Re­ses, Segnis, Lapis homo, Discinctus, Desidiosus, Lentus. Paresseux. S.
  • Vnlusty. Grauedinosus, a, um. Remissus, a, um.

    To become vnlusty. Pigresco, scis. De [...]nir pa­resseux. S.

    To become vnlusty with age. Lauguescere se­nectute. Deuenir paresseux de force de vicillesse. S.

  • Vnmaried. Coelebs, bis. com. ge. Vir sine vxore, aut mulier sine marito viuens. Qui n' est point marié, sans femme.
  • Vnmaried lyfe. Coelebs vita, Coelibatus, us. m. ge. Estat d'vn homme non marié. Cal.
  • Vnmeete, or vnseemely. Indecens, tis. Indecorus, ra, rum. Messeant. S.

    It is vnmeete, or vnseemely. Indecet, Dedecet. Il messied. Cal.

  • Vnmercifull. Immisericors, dis. Immisericordieux. S.
  • Vnmercifulnes. Immisericordia, ae. foem. gen. Im­misericorde. S.
  • Vnnaturall, or that whiche is made by hande, or by some arte. Factitius, a, um. Qui est faict de main non de nature. Cal. & Artificiosus, sa, sum. Idem.
  • Vnnaturall to parentes. Bactri, Bactriani, & Ba­ctrij, orum.
  • Vnnoble. Ignobilis, e. De bas estat & condition. Cal.
  • Vnoccupied. Deses, dis. Feriatus, a, um. Nihil agēs. Oiseux. S.
  • Vnpatient. Impatiens, tis. Impatient. S.
  • Vnpacient courage. Animus impotens.
  • Vnperfecte. Imperfectus, ta, tum. Mācus & inchoa­tus. Imparfaict. S.
  • Vnpleasaunt. Illaetabilis, le. Iniucundus, da, dum. Insuauis, e. Mal plaisant. Cal.
  • Vnpollyshed, and not perfectly wrought. Raudus, a, um. Rodus, a, um. vel Rudus, da, dū. Fest. Mal poli, Imparfait. Cal.
  • Vnprofitable. Inutilis, le. Inutile qui n' est point prof­fitable. S.
  • Vnprofitable for all thinges. Ad omnia inutilis. Inutile à toutes choses. S.
  • Vnprofitable for his purpose. Alienus suis ra­tionibus.
  • Vnprofitably. Inutiliter. Inutilement. S.
  • Vnprofitablenes. Inutilitas, tatis. foe. ge. Inutilité. S.
  • Vnpurueighed. Improuidus, a, um.
  • Vnquiet. Inquietus, a, um. Inquies, tis. om. gen. Qui n' a point de repos. Cal.

    To vnquiet. Inquieto, tas. Infesto, tas. Molesto, tas. Inquieter. S.

  • Vnquietnes. Inquietudo, inis. Inquies, tis. foe. gen. Inquietude. S.

    To vnrole. Euoluo, uis. Explico, cas. Desrouler. S

  • Vnruly persone, whiche wyll not be ordered or ru­led. Refuga, gae. com. gen.
  • Vnsadell, or to take of the sadell of a horse. Ephip­pium equo detrahere. Desseller vn cheua [...]. S.
  • Vnsauery. Insipidus, da, dum. Fatuus, a, um. Quod [Page] iniucundū habet saporem, aut quod est fatuū & omnis saporis expers. Qui ne sent rien, stupide. Cal.
  • Vnshoe. Discalceo, as. Calceos pedibus adimere. D [...]s [...]hauser. S.
  • Vnshod. Discalceatus, a, um. Deschausé. S.
  • Vnshoeing. Discalceatio, onis. foe. ge. Excalceatio, onis. foe. ge. Deschaussement.
  • Vnsowe. Resuo, is. Dissuo, is. Descouldre. S.
  • Vnspeakeable. Ineffabilis, e. Ineffable. S.
  • Vnspeakeable, or not to be talked of. Tacendus, a, um. particip.
  • Vnstable. Vacillans, tis. Instabilis, le. Instable. S.
  • Vnstable, and inconstant of worde and dede. Insta­bilis, le. Variabilis, le. Inconstans, tis. Variable, Inconstant. Cal.

    To be vnstable, or inconstant. Vacillo, as. N'estre constant. Cal.

  • Vnswadle, or to vnlose a childe in swadling clo­thes, to vnswathe. Fascijs infantem soluere, Fa­scias infanti soluere, Fascias pueriles euoluere. Desmailloter. S.
  • Vnswadled, or vnswathed. Fascijs euolutus, vel so­lutus. Desmailloté. S.
  • Vnswadlyng. Fasciarum euolutio. Desmaillotement.
  • Vnsure, or vncertaine. Incertus, ta, tum. Incertain.
  • Vnstitche. Resuo, is. Vide Vnsowe.
  • Vntackle a shippe. Exarmare nauem.
  • Vntasted, whiche is yet vntouched, or whole. Illi­batus, a, um. Qui n'est point entamé. S.
  • Vntemperatnes. Intemperantia, Intemperies, ei. f. g. Intemperance. S.
  • Vntemperatnes of the ayre. Caeli grauitas, Intem­peries caeli, Intēpestas caeli. Intemperance de l'air. S
  • Vntemperate. Intemperatus, ta, tum. Immodera­tus, ta, tum. Intemperé. S.
  • Vntemperatly. Intemperanter, Intemperatè, Im­moderaté. Intemperéement. S.
  • Vnthrift that wasteth his goodes in ryot. Prodi­gus. Vide Spende all, and vngratious.
  • Vnthriftily. Improbe, Nequiter. Vide Vngrati­ously.
  • Vnthriftines. Improbitas, Nequitia. Vide Vngra­tiousnes.
  • Vntyll. Adusque, Eatenus, Donec, Quoad, Ad. Iusques. S.
  • Vntyll daye, or day light. In lucem, Ad lucem. Ius­ques au iour. S.
  • Vntil it were founde. Vsque dum inueniretur, Do­nec, Quoad, Eatenus quoad. Iusques a ce que la chose fust trouuée. S.
  • Vntyll my commyng. Ad meum aduentum. Iusques à ma venue. S.
  • Vntyll night. Ad extremum tempus diei, In serū.
  • Vntill nowe. Etiam nunc. Adhuc, Vsque adhuc. Ius­ques a present. S.
  • Vntill than, or vntill that tyme. Eatenus, Etiam num. Iusques la. S.
  • Vntyll that. Eousque. Iusques a ce. S.
  • Vntyll whan? Vsquequo? Quandiu? Quem ad fi­nem? Quousque? Iusques a quand? S.
  • Vntimely byrth, or abortion. Abortus, us. Abortio, onis. foe. ge. Auortement. S.
  • Vnto. Ad, Tenus. Iusques. S.
  • Vnto the hylte, or handle. Capulo tenus. Iusques au manche. S.
  • Vnto the nauill. Vmbilico tenus. Iusques a nombril.
  • Vnto, or vntill this daye. In hunc diem. Iusques au iourd'huy. S.
  • Vntouched. Intactus, a, um. Illibatus, a, um. A qui on n' a point touché. Cal.
  • Vntractable. Intractabilis, le. Intractable. Cal.
  • Vntrusty, or vnfaithefull. Infidus, da, dum. Perfi­dus, da, dum. Desloyal. S.
  • Vntrustines, or vnfaithfulnes. Perfidia, ae. Infide­litas, tatis. foe. ge. Desloyaulté. S.
  • Vntwiste, or to vntwyne. Retexo, is. Etexo, is. De­stiltre, desfiler. S.
  • Vnuanquished. Inuictus, a, um. Inuaincu. S.
  • Nnwares. Clam. Sans le sceu. S.
  • Vnwashed. Illotus, ta, tum. Qui n'est point laué. S.
  • Vnwashed handes. Communes manus, Illotae manus.
  • Vnwylling. Inuitus, a, um. Nolens, tis. Qui fait quelque chose a regret. S.
  • Vnwylling to heare. Auribus aliquem respuens.
  • Vnwillingly. Aegrè, Inuitè. Caperata fronte, In­gratis, Grauaté. A regret. S.

    To doo some thing vnwillingly. Odiosè aliquid facere, Grauari. Faire a regret & enui quelque chose.

  • Vnwinoed wheate. Acerosum frumentum.
  • Vnwysely. Ignauè, Imprudenter. Vide Foolyshe.
  • Vnwonte. Dissuetus, a, um. Insolitus. Vide Vnac­customed.
  • Vnworthy. Indignus, na, num. Indigne. S.
  • Vnworthely. Indignè. Indignement. S.
  • Vnwrought, as tymber, stone, &c. Raudus, da, dum. Rodus, da, dum. Infectus, ta, tum. Rudus, da. dū.
  • Vnyoke. Deiugo, as. Deiungo, is. Abiugo, as. Descoupler. S.

    To vnyoke oxen. Boues abiugare, Deiugare, Disiungere. Desaccoupler. S.

V. ANTE. O.
  • VOyce. Vox, cis. f. ge. La voix. & Vocula, ae. di­minut. Ang. A little or small voyce. Petite voix. Cal.

    An effeminate voyce. Mollis vox, Foeminea vox. Voix effeminée. S.

    A voyce sent from heauē. Emissa coelo vox. Voix enuoyée du ciel. S.

    A cruell voyce. Cruenta vox. Voix cruelle. S.

    To haue a good voyce. Bona voce esse. Auoir bonne voix. S.

  • Voyce of a multitude of people assembled to giue consent in an election, or choosing. Suffragium, gij. n. g. Suffrage. voix des eslisans. Cal.

    To giue his voyce in an election. Suffragium ferre. Donner sa voix en quelque election. S.

  • Voyce scantly hearde. Raua vox, Fusca vox. Vne [Page] voix cassée & de petit son. S.
  • Voyde. Inanis, e. Vacuus, a, um. Vuyde. S.
  • Voyde, as of no effecte. Cassus, a, um. Vacuus, Va­nus, na, num. Vuide. S.
  • Voyde of all prudēce. Inanissimus prudētiae. Vuyde de toute prudence. S.

    To voyde his handes. Amittere è manibus, vel de manibus. Bud Vuyder ses mains. S.

  • Voyde tyme. Vacatio. Vide vacation.

    To make voyde. Inanio, is. Orbo, as. Vacuefaci­o, cis. Exinanio, is. Euacuo, as. Vuider. S.

  • Voyde, or to departe. Cedo, is, ssi. Vuyder. S.

    Make this company to voyde. Submoue turbā istam. Fay vuyder ceste tourbe. S.

    To giue commaundement to voyde. Summo­uere pro imperio. Faire commaundement de vuyder.

  • Voydenes. Inanitas, Vacuitas, tatis. foe. ge. Vuydité.
  • Voyding. Exinanitio, onis. foe. ge Vuydement. S.
  • Volume. Volumen, inis. n. g. Vn volume. S.
  • Volume, or a parte of a booke. Volumen, Tomus. Vn volume à part. H.
  • Volūtary. Spōtaneus, a, ū. Volūtariꝰ, a, ū. Volūtaire.
  • Voluntarily. Sponte, Vltro, Voluntariè, siue volū ­tario. Voluntairement. S.

    To doo some thing voluntarely. Voluntate ad aliquid faciendum adduci. Faire voluntairement quelque chose. S.

  • Voluptuous. Voluptuosus, a, um. Voluptarius, a, ū. Voluptatibus deditus. Voluptueux. S.
  • Voluptuousnes. Voluptas, tatis. foe. g. Volupté. S.

    To giue him selfe to all voluptuousnes. Dede­re se delectationi toto animo, Dare se voluptati­bus. S'addonner à toutes voluptez. S.

    To esteame voluptuousnes, and pleasure no­thing. Voluptatem nullo loco numerare, Nihil facere voluptates, Voluptates pro nihilo ducere. N'estimer rien volupté S.

  • Vomite. Euomo, is. Nauseam facere, Vomo, is. Vomir. S.

    To vomite often. Reuomo, is. Vomir souuent. S.

    A desire to vomite. Stomachi redundatio, Nau­sea, ae. Faim de vomir. S.

    To haue desier to vomite. Nauseare. Auoir faim de vomir. S.

    To cause one to vomite. Vomitum alicui excu­tere. Faire vomir aucun. S.

    A roote that moueth to vomit. Radix nauseosa. Racine qui induit & prouoque a vomir. S.

    To vomite his dronkennes. Exhalare crapulā, Refundere crapulam, Amouere crapulam.

  • Vomiting. Vomitus, tus. Dissolutio stomachi, Vo­mitio, onis. Reiectio, onis. Reiectus, tus. mas. ge. Vomissement. S.
  • Vomiting, or casting out water. Vndiuomus, a, ū.*
  • Vowe. Votum, ti. Sponsio voti. Veu, ou voeu. S.

    To accomplishe, or rendre his vowes. Reddere vota, Soluere vota, Persoluere, vel exoluere vo­ta. Accomplir, ou rendre ses veux. S.

    To vowe. Suscipere vota, Voto, as. Voueo, es. Vouer. S.

    To vowe often. Votito, as. Vouer souuent. S.

  • Vowed. Votus, ta, tum Voué. S.

    Whiche is vowed. Votinus, a, um. Qui est voué. S

  • Vowell, whereof be fiue. A, e, i, o, v, and y. which is a Greeke letter. Vocales, Literae vocales.
V. ANTE. P.
  • VP, or vpwarde. Sursum. Contremont. S.

    To clyme vp. Scandere in aduersum. Monter droict contremont. S.

  • Vp and downe. Sursum, Deorsum. Hault & bas. S.
  • Vp by the rootes. Stirpitus. Adu. Radicitus. Adu.
  • Vp to the nauill. Vmbilico tenus. Iusques au nōbril.
  • Vp to the hyltes. Capulo tenus. Iusques au manche. S
  • Vp to the mouthe. Ore tenus.
  • Vplandishe, rusticall, or without ciuilitie. Geor­gicus, a, um. Inconditus, a, um. Rusticus, a, um. Vide Rusticall.
  • Vpon. Super. Sur. S.

    To sitte vpon some thing. Super aliquid asside­re. Estre assiz sur quelque chose. S.

  • Vprighte. Arrectus, ta, tum. Debout, droict. S.
  • Vpright lying on the back, and the bealy vpward. Supinus, a, um. Resupinus, na, nū. Renuerse le ven­tre en hault. S.
  • Vpright, or indifferēt. Rectus, a, um. Vide Right.
  • Vprore. Tumultus, us. m. g. Tumulte. S.

    To make an vprore, or tumulte. Tumultuo, as. Tumultuor, aris. Tumultuer, faire tumulte. S.

  • Vpwarde. Sursum, Sursum versum.
  • Vpwarde, as properly the bealy vpwarde. Resu­pinus, a, um. Supinus, na, num. Vide vpright.
V. ANTE. R.
  • VRbanitie. Vrbanitas, tis. f. ge. Vrbanité. S. & Vrbanus, a, um. He that hath vrbanitie, ci­uilite, or gentlenes.
  • Vrchin, or an hedgehogge, or Irtchin. Herinaceus Echinus, Herix, Hericius, cij. Herisson. S.
  • Vrge, or to constrayne. Vrgeo, es. Contraindre. S.
  • Vrgent. Vehemens, tis. Vrgens, tis. Vrgent. S.
  • Vrinall. Matella, ae. Matula, ae. Matellio, onis. Vri­narium, rij. Vrinale, lis. n. g. Vn vrinal. S.
  • Vrine, or pysse. Vrina, ae. Lotium, ij. Vrine, pissat. H. Vide Pisse.
V. ANTE. S.
  • VSe. Vsus, us m. ge. Vsura, rae. foe. ge. Vsage. S.
  • Vse of an other mans goodes by the leaue of the owner. Vsusfructu [...], tus. masc. gene. Vsufruict. S.

    That whiche is out of vse. Abolitus, ta, tū. Exo­letus, ta, tum. Obsoletus, ta, tum. Que est hors de vsage. S.

  • Vse, and exercise. Assuetudo, Exercitatio, Exerci­tium, tij. n. g. Vsage & duisson, ou exercitation. S.

    To come in vse. In vsum venire. Venir en vsage. S.

    [Page]To come in commune vse. In promiscuū vsum venire. Venir en common vsage. S.

    To haue the same vse. Proximum vel eundem vsum habere. Auoir vn mesme vsage. S.

  • Vse. Assuefacio, cis. Exerceo, es. Fruor, eris, Fretus sum. Percipere vsum. Ttacto, as. Vtor, eris, Vsus, sum. Vser. S.

    To vse deceyte or crafte. Dolum, vel fraudem adhibere. Vser de cautelle, ou de finesse. S.

    To vse counsell. Vti consilio. Vser de conseil. S.

    To vse force. Vi agere. Vser de force. S.

    To vse reason. Vti ratione. Vser de raison. S.

  • Vse a sacred thing vnreuerently. Profano, as. Pro­fanum reddere. Vide Profane.

    To vse by prescriptiō, or tyme out of memory. Vsucapio, is. Vide Prescription.

  • Vse dishonestly, or contrary to kynde. Abutor, eris. Vide Misuse.
  • Vse often. Versor, aris. Vsito, as. freq. Vsurpo, as. Vser souuent. S.
  • Vsed, or whiche is in vse. Vsitatus, ta, tum. Qui est en vsage. S.
  • Vsed much. Vulgaris, e. Vulgatus, a, ū. vide vulgar.
  • Vsher, or a sergeant. Accensus, Admissionalis, Ap­paritor, Ad limina custos, Ianitor, Inclamator, toris. m. ge. Bud. Huissier, ou sergeant. S.
  • Vsher of a schole, or vnder scholemaister. Hypodi­dascalus, li. m. ge. Subpraeceptor, toris. mas. gen. Huissier d'escole. S.
  • Vshers of the chambre. Admissionales. Vide Hu­sher.
  • Vshers of the courte. Decuria apparitorum, Ap­paritores, Anteambulones praesidum & curiae, Praecones curiales vel palatini, Viatores curiae. Bud. Les huissiers de la cour. S.
  • Vsurer. Danista, Foenerator, Dardanarius. Vsurier.
  • Vsury. Vsura, ae. Foenus, oris. Foeneratio, onis. f. ge. Vsure. S. & Foenusculum, li. neut. g. Litle vsurie. Petite vsure. Et Foeneratitius, a, um. Pertay­ning to vsurie. Appartinant à vsure. S. & Vsura­rius, a, um. Of vsurye. vt Vsuraria pecunia, Mo­ny taken, or geuen in vsurie. Argent vsuraire, prins ou baille à vsure. S. ¶ Vsura, Is after diuers sorts, as Vsura vncialis, Is one in euery c: Vsu­ra sextantaria, is 2. in eueryr: Vsura trientalis 3. in euery c: Vsura quadrantalis 4. in euery c: Vsu­ra quincuntialis, is 5. in the c: Vsura semissis, is 6. for the lone of one c: Vsura bessalis, is 8. in the c: Vsura dodrantalis, is 9. in the c: Vsura dex­tentaria, is 10. in the c: Vsura centesima, whiche is equall with the principal summe within cer­ten monethes.

    With vsury. Foeneratò. Auec vsure. S.

    To seeke money vpon vsury. Quaerere argentū in foenus. Cercher argent à vsure. S.

    To giue in vsury, or to put forthe to vsury. In foenus dai [...], Foenerari aliquid, Locare argentum foeno [...]i. Bailler ou donner à vsure. S.

    To lende money to vsury. Credere foenus argē ­ti, Foenore dare argentum. Proster argent a vsure.

    To take vpon vsury. Foenore accipere, Foene­rari. Prendre a vsure. S.

    To vsurpe. Indipisco, scis. Indipiscor, sceris.* Vsurpo, as. Vsurper. S.

  • Vsurpe, and to take the name, and title of a kyng. Asciscere sibi nomen regium. Vsurper & prendre le nom & tiltre de Roy. S.
  • Vsurper. Vsurpator, toris. m. ge. Vsurpateur. S.
  • Vsurping, or vsurpation. Vsurpatio, onis. foe. gen. Vsurpation. S.
V. ANTE. T.
  • VTensile, or that is necessary to be vsed. Vtē ­silis, e. Vtensile. S.
  • Vtile and profitable. Vtilis, le. Compēdio­sus, sa, sum. Conducibilis, le. Fructuosus, sa, sum. Frugifer, ra, rum. Commodus, da, dum. Vtile & prouffitable. S.
  • Vtilitie. Vtilitas, tatis. Commodum, di. Commo­ditas, tatis. foe. ge. Vtilité. S.
  • Vtter. Vide Declare, Speake, Shewe, & Tell.

    To vtter conning. Specimen edere.

  • Vtter fansie, or whiche lieth on the stomake. Nar­rare stomachum.

    To vtter speache, or wordes formally ▪ Pronun­tio, as. Declarer, prononcer. S.

  • Vtteraunce of speache. Pronunciatio, onis. foe. gen. Pronontiation. S.
  • Vttering, or selling of thinges. Venditio, onis. Ve­nundatio, onis. foe. ge. Vente. S.
  • Vtterly. Fūditus, Penitus, Prorsus, Prorsum. Adu. Planè, Omni modo. Totalement, du tout. S.

    To vndo one vtterly. Perdere aliquem fundi­tus. Plaut.

    I am vtterly vndone. Pereo funditus. Terent.

  • Vtterly, or from the foundation. Funditus. Adu.
V. ANTE. V.
  • VVall, or falling, or swelling of the pallet of the mouthe. Vuula, ae. f. g. Vule, ou le luette. S
  • Vulgar and common. Vulgaris, re, Tri­uialis, le. Vulgaire, & common. S.
  • Vulgar, or muche vsed. Vulgatus, a, um. Vulgaris, re. Vulgaire. S.
  • Vulgar people. Vulgus, gi. m. & n. ge. Le vulgaire. S.
  • Vulgarly. Vulgariter, Vulgò, Triuialiter. Vulgai­rement. S.
VV. ANTE. A.
  • WAche. Vide Watche.
  • Wachet coloure. Scutulatus co­lor, Palladius.

    To wade through a foorde. Vado, as. Passer à gué. S.

  • Wafre, suche as they geue to younge children. Crustulum, li. neut. gen. Oublie, gauffre. H.
  • [Page] Wage lawe. Agere lege.
  • Wages. Merces, dis. Salarium, ij. Stipendiū, Stips, pis. Stipis, pis. foe. ge. Praemium, mij. n. g. Gage. S. Et Stipendialis, e. Pertayning to wages.

    To giue wages, or hyre. Prosequi praemio, Da­re mercedem. Bailler gages, ou loyer. S.

    To paye wages. Praemia benemeritis tribuere. Payer les gages. S.

  • Wages called double wages, gyuen to horse men for hauing twoo horses. Pararium aes.

    To paye the souldiours their wages. Persolue­re stipendium. Payer les gages aux gens de guerre. S.

    To withholde the souldiours wages. Fraudare stipendium militum, Fraudare stipēdio milites. Retenir les gages de [...] gensdarmes. S.

  • Wages stopped, or kepte backe for negligent ser­uice in warres. Aes resignatum. Festus.

    To earne wages. Mereo, es. Mereor, eris. Gaig­ner loyer. S.

  • Wagge, or to wauer. Vacillo, as. Vaciller. S.
  • Wagge his tayle. Agere caudam. Remuer la queue. S
  • Waggon. Cantherium, Carpentum, Epi [...]hedium, Essedum, Petoritum, Pilentum, ti. Vehiculum, li. n. ge. Chariot. S.
  • Waggon drawen with twoo horses. Biga, ae. foe. g. Chariot tiré [...] deux cheuaulx. S.
  • Waggon drawen with three horses. Triga, ae. foe. g. Chariot tiré a trois cheuaulx. S.

    A waggon horse. Carpentarius equus, Carruca­rius equus. Cheual qui meine le chariot. S.

  • Waggonner. Auriga, ae. Carrucarius, rij. Cisiarius, rij. Gubernator equorum, Rhedarius, rij. mas. g. Chartier. S.
  • Wagtayle a byrde. Cauda tremula. Motacilla, ae. Guignequeue, battemare. H.
  • Waye. Via, ae. Aditus, us. Iter, neris. ne. gen. La voye, chemin. S.
  • Waye where many wayes doo meete. Compitum, ti. n. ge. Virg. & Compitalis, le. om. ge. Of suche waye where many wayes doo meete.

    A forked waye. Biuium, uij. n. ge. Voye fourchee. S

    To make waye. Dare viam Faire voye. S.

    To make him selfe waye. Comparare sibi aditū, Sibi viam facere, vel sternere. Se faire voye▪ S.

    An easy waye. Facilis & plana via. Aisé chemin. S.

  • Wayfairing man. Viator, ris. n. g. Voyageur. S.
  • Waye in a ship. Agea, ae. foe. ge.
  • Waye not vsed, or haunted. Deuium iter. Chemin peu hanté. S.

    Lacking a waye, or without a waye. Inuius, a, ū. Sans voye. S.

  • Waye, or maner. Modus, di. m. ge. Moyen. S.
  • Wayle. Eiu [...]o, as. Gemo, is. Lamētor, aris. Plango, is, anxi. Ingemo, is. Ingemesco, scis Gemir. S.
  • Wayling. Enilatio, Gemitus, us. Luctus, us. Lamē ­tatio, onis. Planctus, us. m. g. Gemissement. S.
  • Wayling, full of roaring, and crying. Lamentabi­lis gemitus. Vn gemissement plein de brairie & crie­ment. S.
  • Wayne, or a carte. Plaustrum, tri. n. g. Vn chariot. S.
  • Wayne dryuer. Iugarius, rij. m. ge. Charottier. Pals.
  • Wayne of the Moone. Declinatio lunae, Decre­scens luna. Varro. Le decours de la lune. S.
  • Wayte, or to looke for. Demoror, aris. Operior, iris. Expecto, as. Praestolor, aris. Attendre. S.

    To wayte, or tarye for some body. Manere ali­quem. Attendre quelqu'vn. S.

    To lye in wayte. Subsidere, Dare insidias alicui. In insidijs esse, Obseruare, Speculari, Ex insidijs aucupari, Insidere. Guetter. S.

  • Wayte on one. Inspecto, as. Assector, ris. Conuoyer. S.
  • Wayte on the cuppe. Ad cyathos stare. Sueton.
  • Wayter which wayteth alwayes on his maister. Pedissequus, qui. m. g. Colum.
  • Wayters at the table. Diaetarij. Vlpian.
  • Wayting man. Assecla, ae. m. g. Suyuant. S.
  • Waywarde. Morosus, a, um. Ma laise a contenter. S.
  • Waywardly. Morosé. aduerb.
  • Waywardnes. Morositas, atis. foe. ge. Malaifance a contenter. S.
  • Wake. Vigilo, as. Veiller. S.

    To wake, or watche long at night. Ad multam noctem vigilare, De multa nocte vigilare. Veil­ler bien auant en la nuict. S.

    To wake all night. Agitare vigilias. Veiller toute nuict. S.

    To wake diligently. Inuigilo, as. Veiller soing­neusement. S.

    To wake. Expergisci, Edormire. S' esueiller. S.

  • Wake robyn, an herbe. Serpentaria minor, Arum, Pes vituli▪ Barba Aaron, Sacerdotis virile. Vit de chien, pied de veau, vit de prebstre. H.

    To wakē, or rayse one frō sleape. Dormientem excitare, Euigilare, Excire sōno, Excitare ex sō ­no, Expergefacere, Expergere, Suscitare, Exusci­tare. Esueiller. S.

  • Wakened. Expergefactus, a, um. Experrectus, a, ū. Esueillé. S.

    To be wakened. Expergefieri. Estre esueillé. S.

  • Waking. Vigilans, tis. Vigil, is. com. ge. Veillant. S.
  • Waking, or watching. Vigilatio, onis. Peruigila­tio, onis. foe. ge. Veillement. S.

    Great wakyng. Peruigilium, lij. neu. ge. Grande veille. S.

  • Wakingly. Vigilanter. Vigilament. Cal.
  • Walke. Ambulo, as. Gradior, eris. Incedo, is. De­ambulare, Inambulare, Conficere ambulationē, Spatiari, Expatiari. Sepourmener.

    To goe to walke. Abire deambulatum. S'en [...]ller pourmener. S.

  • Walke against another. Obambulo, as. Plaut.
  • Walke forth. Prodeambulo, as. Terent. Sepourme­ner▪ hors la maison. Cal.
  • Walke all night. Pernocto, as. Pomp.
  • Walker. Ambulator, oris. mas. ge. Qui aime ase pour­mener. Cal.
  • Walking. Ambulatio, o [...]is. Inambulatio, onis. De­ambulatio, onis. Prodeambulatio, onis. foe. gen. Pourmenement. S.
  • Walking whiche is done at after noone. Ambula­tio [Page] pomeridiana. Pourmenement qui se fait apres le midi. S.
  • Walking, or whiche doth walke. Ambulus, a, um.*
  • Walking place. Ambulatio, onis. Deambulatoriū, Ambulacrum, cri. Porticus, cus. f. g. Pourmenoir. S
  • Walking place, to walke out of y e rayne, or sonne. Xystus, ti. m. ge. Vitruu.
  • Walkīg places vncouered. Subdiales inābulatiōes
  • Walle. Murus, ri. Paries, etis. f. g. Mur. S. Et Mura­lis, e. Pertaining to a walle. Appartenant à mur. S

    An olde walle. Parietina, nae. f. g. Vieil mur. S.

    A little walle, or walle of drie stones. Maceria, ae. Maceries, ei. foe. ge. Vn petit mur, ou muraille de pierres seiches. S.

  • Walle made with flynte stones. Silicatus murus.

    To walle a towne. Cingere muris. Murer vne ville. S.

    An hundred walles one against an other. Mu­rus centuplex. Cent murailles l'vne contre l'autre. S.

  • Walled. Muratus, a, um. Muré. S.
  • Walles made with lathes, splentes, or studdes, or whiche are splented, & pargeted to deuide chā ­bres. Arrectarij parietes, vel concratitij. Vitru.

    To wryte vpon the walles. Parietes conscribe­re. Escrire contre les murailles. S.

    To goe forwarde to set vp the walles. Ducere muros. Continuer à hausser les murailles. S.

  • Walles of a castell, or towne. Moenia, orum. neu. g. Les murs d'vne ville. S.

    To bater the walles. Moenia quatere. Batre les murailles. S.

    To scale the walles. Euadere ad muros, vel in muros. Escheler les murs. S.

  • Wallet. Mantica, ae. f. ge. Vne besace. S.
  • Walle nutte. Basilica nux, Iuglans, dis. Nux regia. Noix. H.
  • Walnutte tree. Iuglans, dis. f. g. Vn noyer. S.
  • Wallowe. Voluto, as. Veautrer. S.
  • Wallowed. Volutatus, a, um. Veautré. S.
  • Wallowing. Volutatio, onis. f. g. Volutatus, tus. m. ge. Veautrement. S.
  • Wallowing, or ful of waltring. Volutabūdus, a, ū.
  • Wallowyng place, or a place where beastes wal­lowe. Volutabrum, bri. n. ge. Le lieu ou les bestes se veaultrent. Cal.
  • Wallowyngly. Volutatim. Plaut.
  • Walworte, an herbe. Ebulus, li. Chamaeacte, Ebu­lum, li. n. ge. Hyeble. H.
  • Waltre. Vide Wallowe.

    To wamble in the stomake. Nauseo, as. Allecter.

  • Wambling of y e stomake, dispositiō, or wyll to vo­mitte. Nausea, ae. foe. ge. Appetit de vomir. S.
  • Wande, or sticke. Bacillus, li. Bacillum, li. neut. ge. Basto [...]net. S.
  • Wande or rodde, wherewith freedome is graun­ted. Vindicta, ae. foe. ge. Liu.
  • Wander. Discurro, is. Erro, as. Vagor, aris. Aberro, as. S' esgarer. S.

    To wander here, and there. Oberro, as. Aller ea & la. S.

    The chylde is wandred from his father. D [...]ei­rauit à patre puer. L'ensant s' est esgaré d'auec son pere. S.

    To wander out of the waye. Errare, Deerrare, Declinare de via. Se fouruoyer. S.

    He wandred out of his waye. Decessit via erra­bundus. Il s' est fouruoyé. S.

  • Wandrer, loytrer, or vagabonde. Erro, nis. Vaga­bundus, a, um. Vagus, a, um. Erraticus, a, um. Va­gabond. S.
  • Wandring, or running hether and thyther. Dis­cursus, us. m. ge. Course deca & dela. S.
  • Wandring. Discurrens, tis. Errans, tis. om. gen. S' esgarant. Cal.
  • Wandring alone. Soliuagus, a, um. Qui va ca & la tout seul. Cal.
  • Wandryng among hilles, and mountaynes. Mon­tiuagus, a, um. Qui vagué par les montaignes. Cal.
  • Wandring in floudes, or waters. Fluctiuagus, a, um. Qui vagué par les ondes. Cal.
  • Wandring much. Errabundus, a, um. Multiuagus, a, um. Qui multum vagatur. Cal.
  • Wandring wytte. Vacillans animus.
  • Wanne, or pale. Luridus, a, um. Subpallidus, a, um. Dilutus color. Blaffard. S.
  • Wanne, or pale to be. Palleo, es. Estre palle. S.
  • Wanne, or pale to waxe. Pallesco, scis. Deuenir palle.
  • Wante. Careo, es. Deficio, cis. Desum, es. fui. Indi­geo, es. Auoir faulte de ce qu'on vouldroit auoir. S.

    I wante that I loue. Id quod amo careo. I' ay faulte de ce que l'aime. S.

    He wanteth woordes. Verbis est inops. Il ha faulte de parolles. S.

    He wanteth wysdome. Deficit illum prudentia. Il ha faulte de prudence. S.

    There wanteth. Defit, Deest. Il y a faulte. S.

  • Wante of any thing. Indigentia, ae. foe. gen. Faulte de quelque chose. S.
  • Wante of money. Argenti inopia, Inopia argenta­ria, Nummorum caritas, Inopia rei argentariae, Difficultas nummaria. Faulte d'argent. S.
  • Wante of knowledge. Inscientia, ae. foe. gen. Faulte de scauoir. S.
  • Wante, or lacke. Defectus, us. m. g. Default. S.
  • Wante, or molle. Talpa, ae. m. & foe. ge. Vne taulpe. S.
  • Wanton. Blax, cis. Galbinus, a, um. Illex, gis. Lasci­uus, a, um. Leuiaculus, a, um. Petulans, tis. Petul­cus, a, um. Sybariticus, a, um. Molliculus, a, um. Safre. S.
  • Wanton chylde, or cockeney. Deliciae, arum. foe. ge.
  • Wanton, or malaperte in askynge. Procax, cacis. om. gen. Terent.
  • Wanton to be. Lasciuio, is. Estre safre. S.
  • Wanton to make. Mollio, is. Cic.
  • Wantonnes. Lasciuia, Petulātia. f. g. Lasciuité. Cal.
  • Wanton toyes myxte in Enterludes, metre, or verse. Exodia, orum. n. ge.
  • Wantonly. Petulanter. Cic.
  • Warde. Custodia, ae. f. g. La garde. S.

    To warde, or keepe. Asseruare, Cōseruare, Cu­stodire, [Page] Tueri, Protegere, Garder. S.

    To committe to warde, to put in prysone. Dare in custodiam, In custodiam tradere, Condere in carcerem, Mandare vinculis. Mettre in prison. S.

    To be kepte in warde, or pryson. Custodijs reti­neri, atque seruari. Estre detenu en prison. S.

  • Warde whiche is in custody of a gardayne in chi­ualrie, or socage, not able to aun [...]were as yet for his seruice to the lorde. Pupillus, li. m. g. Mintur qui est en tutelle. Pals.
  • Wardeyne. Custos, dis. com. gen. Gardien. S.
  • Wardeyn of y e portes. Limenarcha, ae. m. g. Paulus.
  • Wardons. Voloma, orum. n. g. Virg. Poires de calieu, poires de garde, poires de calion. Pals.
  • Wardrope. Vestiarium, rij. n. g. Garderobbe. S.

    Yoman of the wardrope. Vestiarius, ij. m. g. Vlp.

  • Ware, or marchaundise. Merx, cis, foem. gener. La marchandise. S.

    Vnlawefull ware, or marchaundise. Improba merx. Marchandise qui n'est pas loyale. S.

    Vendible ware, and of quicke dispatche. Merx vendibibilis. Marchandise vendible & de bonne despesche. S.

  • Ware set out to be solde, properly by retayle. Pro­mercalis merx.

    To prise his ware. Indicare. Mettre à pris sa mar­chandise. S.

  • Warehouse. Taberna, ae. foe. gen. Vne monstre a mar­chandise. S.
  • Warye. Cautus, a, um. Cault. S.
  • Warily. Cautè, Cautim. Cautement. S.
  • Warines, or taking heede. Cautio, onis. f. g. Cic.
  • Warme, or hoate. Calidus, a, um. Tepidus, a, um. Chault. Pals.
  • Warme place to sitte in. Vaporarium, rij. n. ge. Cic. To drinke hoat, or warme drīke. Thermopoto, as.
  • Warme, or hoat to be. Caleo, es. Tepeo. Estre chault
  • Warme to make. Tepifacio, cis. Calefacio, cis. Con­calefacio, cis. Excalefacio, cis. Feruefacio, cis. Eschaufer. S.

    To make very warme. Calore accendere. Fort eschaufer. S.

  • Warme to waxe. Calesco, cis. Incalesco, cis. S' escaufer. S.

    To waxe very warme. Concalere. S' eschaufer fort. S.

    To waxe warme agayne. Recalesco, cis. S' escau­fer derechef. S.

    To waxe somewhat warme. Tepescere. S'eschau­fer vn peu. S.

  • Warmed. Concalefactus, a, um. Fotus, a, ū. Eschaufé.
  • Warme to be. Concalefieri. Estre eschaufé. S.

    Somewhat warmed. Teporatus, a, um. Vn peu eschaufé. S.

  • Warmenes, or heate. Calor, oris. m. g, Chaleur. S.
  • Warming, or heating. Calefactus, us. Excalfactio, onis. foe. ge. Eschaufement. S.
  • Warne. Admoneo, es. Commonefacio. Moneo, es. Commoneo, nes. Emoneo, es. Praecipio, pis. Ad­monester. S.

    To warne somewhat, to giue a by warninge. Submoneo, es. Admonester aucunement. S.

  • Warne before, or first. Praemoneo, es. Admonester deuant. S.
  • Warned. Monitus, a, um. Commonitus, a, um. Ad­monitus, a, um. Commonefactus, a, ū. Admonesté. S.
  • Warner, or admonisher. Monitor, oris, Admoni­tor, oris. mas. ge. Admonesteur. S.
  • Warning. Monitio, onis. f. g. Monitum, ti, Admoni­tio, onis. f. g. Admonition, Admonestement. S.

    To receaue the warninges, or admonitions whiche one giueth vs. Locum admonitionibus relinquere. Receuoir les admonitions qu'on nous fait.

  • Warning, or geuing warning. Monitorius, a, um. Quod monet. Cal.
  • Warrante. Vindex litis, Author, oris. m. g. Garant. S.

    To name his warrante. Laudare authorē. Nom­mer son garant. S.

    To brynge forth his warrante. Sistere authorē laudatum. Amener son garant. S.

    To warante. Authoritatem praestare, Sartam ac tectam authoritatem praestare. Garrantir. S.

    To promise to warrante. Recipere, Nexu se ob­ligare. Promettre garrantir. S.

  • Warre. Bellum, li. Mars, tis. Militia, ae. Praeliū, lij. n. ge. Guerre. H.

    Sharp, or bitter warre. Acre bellū. Guerre asper.

  • Warre asswaged. Bellum restinctum. guerre assopie.
  • Warre during a long tyme. Longinquum bellum. Guerre qui dure long temps. S.
  • Warre among alies, Sociale bellum. Vne guerre que les alliez font les vns contre les autres. S.
  • Warre with alienes, forayners, or straungers. Bellum externum. Guerre estrangere. H.
  • Warre betwene menne of one nation, or countrey. Bellum ciuile, Bellum domesticum. Guerre do­mestique au pa [...]s. H.

    To go a warrefare. Ire in aciē. Aller à la guerre.

    To goe a warrefare with a nombre of footemē. Merere pedibus, Facere stipendia pedibus. Al­ler à la guerre au nombre des gens de pied.

  • Warres in one coūtre betwene the inhabitaūtes. Bellum intestinum. Sedition. H.
  • Warrelike, or pertaining to warre. Bellicus, a, um. Stratioticus, a, um. Bellique, seruant à guerre. Cal.
  • Warre mortall. Internecinum bellum, exitiale, exitiosum. Guerre mortelle, battaille fort cruelle. H.
  • Warre, or to make warre. Belligero, as. Bello, as. Inferre arma, Martem moliri, Gerere bellum, Moliri bellum, Cōficere bellum, Capere arma. Faire guerre. S.

    To warre with other. Cum aliquo bellum du­cere vel committere, Persequi aliquem bello, Bello cum aliquo contendere. Faire la guerre à autruy. S.

  • Warre well nyghe at a pointe. Affectum bellum, & penè confectum, Bellum impulsum. Guerre presque mise à fin. S.
  • Warre vpon the sea. Bellū nauale, Classicū bellū. Praelium nauale, Naumachia, Pugna naualis. [Page] Guerre sur la mer. H.
  • Warre called ciuile warre, or warre within the citye. Intestinum bellum. Sedition, guerre entre burgeois. H.
  • Warriour. Bellator, oris, Belliger, Duellator, Prae­liator. Guerroyeur. S. Bellicose. Like a warriour.
  • Warriour lyke. Bellicosus, a, um. Bellique. Cal.
  • Warryn of connys. Viuarium, Cunicularium. Vne garenne.
  • Warrin of hares. Lagotrophia. foe. gen. pl. Lepora­rium. Vne garenne des lieures. S.
  • Warryner. Viuarij custos. Garennier. Pals.
  • Warsse. Nequior, ris. Peior, oris. om. gen. Pire plus mauuais. S. Vide Worse.
  • Warste of all. Nequissimus, Pessimus, a, um. Tres­mauuais. S.
  • Warte. Verruca, ae. f. ge. Vne verrue. S. Verrucula, ae. dimin. Ang. A little warte. Petite verrue. S. Ver­rucosus, a, um. Full of wartes. Plein de verrues. S.
  • Warte in the eye lydde. Chalazium, zij. n. g.
  • Washe. Lauo, as, ui. Lauer. S.

    To washe, and to make cleane. Abluere, Col­luere, Eluere, Baptizare, Subluere. Lauer & net­toyer. S.

    To washe muche. Proluere, Perluere, Elauare. Fort lauer. S.

  • Washe, as the water doth the grounde. Alluo, is.

    Giue me to washe. Cedo aquam manibus. Baille moy à lauer. S.

  • Washe cleane afore. Praeluo, is. Lauer deuant. Cal.
  • Washe agayne. Reluo, is. Lauer derechef. Cal.
  • Washe, or rince. Colluo, is. Lauer, ou reinser. S.
  • Washe y e mouthe, or throate, or to gargle. Gargari­zo, as. Gargarizer. S.
  • Washe vnder, as the water doth. Subluo, is. Lauer par dessoubs. Cal.

    Whiche one cannot washe. Illutibilis, le. om. ge. Qu'on ne peult lauer. S.

  • Washed. Lautus, Lauatus, Lotus, a, um. Laué. S.

    Whiche is not washed. Illotus, a, um. Qui n'est point laué. S.

  • Washer. Lotor, oris. m. g. Loteur. S.
  • Washing. Ablutio, onis. Baptismū, mi. Baptismus, mi. Lauatio, onis. Lotura, ae. f. g. Lauement. S.
  • Washing ball. Magma, tis. n. ge. Plin.
  • Washing of the mouthe, or throte. Gargarizatio, onis. foe. gen. Gargarization. S.
  • Washing purgation. Clysmus, mi. m. g. Scrib.
  • Waspe, or hornet. Crabro, nis. Ichneumon. Ves­pa, ae. Mousche guespe. S.
  • Waste. Abusus, us. m. ge. Degast. S.
  • Waste, and destroying. Disperditio, onis. foem. ge. Degast & destruction. S.

    To waste. Abutor, ris. Faire degast. S.

    To waste and spoyle all in the fieldes. Depopu­lari, Propopulari, Vastare, Deuastare. Faire degast & gaster tout es champs. S.

    To make great waste of men, or beastes. Expo­pulari. Faire grand degast d'hommes ou de bestes.

    To waste, or spylle. Conspurco, as. Deprauo, as. Disperdo, is. Detero, ris. Deturpo, as. Euasto, as. Foedo, as. Resigno, as. Spurco, as. Deuenusto, as. Violo, as. Inquino, as. Gaster. S.

    To waste the common wealthe. Rempub. vio­lare. Gaster la Republique. S.

    To waste his goodes. Prodigere suum. Gaster son bien. S.

    To spende, and waste his goodes. Corrumpere rem familiarem. Despendre & gaster ses biens. S.

  • Waste of any thing by occupation, and wearing. Intertrimentum, ti. n. g. Varro.

    To waste, and spende all in feasting, and ban­queting. Abligurio, is. Commessor, aris. Consumer & despendre tout par friandise. S.

    To waste tyme. Conterere, vel terere tempus, Lacerare diem, Tempus transmittere. Consumer le temps. S.

  • Waste treasure. Effundere aerarium. Cic.
  • Wasted. Corruptus, a, um. Consumptus, a, um. Va­stus, a, um. Deuastatus, a, um. Gasté. S.
  • Wasted, or spoyled. Populatus, Spoliatus, a, ū. Exu­tus, a, um. Despouillé. S.
  • Waster. Vastator, oris. m. ge. Gasteur. S.
  • Waster of a countrey. Populator, ris. m. ge. Gasteur d'vn pais. S.
  • Waster of substaunce. Commessator, Decoctor, Prodigus, Barathro, onis. Gurges & vorago pa­trimonij, Nepos, tis. Lurco, onis. mas. ge. Despen­deur des bien [...], Prodigue. H.
  • Wasting. Dissipatio, onis. Vastatio, onis. foem: ge. Degastement. S.
  • Wasting, or spilling. Conspurcatio, onis. Depra­uatio, onis. Deturpatio, onis. Foedatio, onis. Spurcatio, onis. Inquinatio, onis. Vastatio, onis. foe. ge. Gastement. S.
  • Wasting of a countrey, or people, or full of suche wasting. Populabundus, a, um. Liu.
  • Wasting of goods, prodigallity. Prodigalitas, atis. foe. ge. Proluuium, uij. Effutio, onis. Prodigen­tia, ae. foe. ge. Degast de biens, prodigalité. S.
  • Wasting, or consumptiō of the body. Tabes, is. f. g.
  • Wastingly, or wastfully. Prodigé. Prodigalement. S.
  • Watch of the night. Excubiae, arum. Vigiliae, arum. foe. ge. Le guet de nuict. S.
  • Watche, or to wake. Aduigilo, as. Procubo, as. Vi­gilo, as. Veiller. S.

    To watche alwayes. Peruigilo, as. Veiller tousiours. S.

    To goe to watche. Ire in vigiliam. Aller au guet.

    To be in the watche, or to watche. In speculis esse, Excubare, Munus vigiliarum obire, Obire vigilias, Obsidiari, In insidias esse, Habere excu­bias. Estre au guet, ou faire le guet. S.

    To watche, or lye in wayte for. Subsidere, Dare insidias alicui, In insidijs esse, Obseruare, Specu­lari, Ex insidijs aucupari, Insidere. Guetter. S.

  • Watcher. Insidiator, oris. Insidiosus, a, um. Guetteur.
  • Watching. Vigilantia, riae. foem. gen. Veillance, vi­gilance. Cal.
  • Watching, or watchefull. Vigilans, tis. Vigil, is. [Page] com. ge. Veillant, qui veille. S.
  • Watchingly. Vigilanter. Vigilement. Cal.
  • Watcheman, or he whiche watcheth. Excubitor, o­ris. masc. ge. Qui fait le guet. S.
  • Watchemen. Vigiliae, arum. foe. gen. Les gens qui font le guet. S.
  • Watcheworde. Tessera, ae. Vigiliarum tessera. Le mot du guet. S.

    Whiche giueth the watchewoorde. Tesserarius, rij. m. g. Qui baille le mot du guet. S.

    He vnderstandeth, or knoweth the watchword. Hic nouit tesseram excubiarum rogare & red­dere. Il entend le mot du guet. S.

  • Water. Aqua, ae. Latex, cis. Lympha, ae. Vnda, ae. f. ge. Eaue. S. Aquula, ae. Ang. Little water. Petite eaue. S. Aquaticus, a, um. Aquatilis, e. Of the wa­ter, or whiche liueth in the water. D' eaue, ou vi­uant en l' eaue. Cal. Aquor, aris. To prouide for water. Se fournir d'eaue. Cal. Subaqueus, a, um. Whiche lieth vnder the water. Sous eaue. Cal.

    Snowe water. Niuales vndae. Eaues de neige. S.

    Sea water. Aqua marina. Eaue de mer. S.

    Rayne water. Caelestes aquae, Pluuia aqua. Eaues de pluyes. S.

    Colde water. Frigida, Gelida: sub. aqua. Eaue froide. S.

    Running water. Fluens aqua, Manans aqua. Eaue coulante. S.

    Spring water. Saliens aqua, Aqua viua. Eaue uiue. S.

    To water, or sprincle. Aspergo, is. Adaquo, as. Baptizo, as. Irroro, as. Rigo, as. Irrigo, as. Resper­go, is. Arrouser. S.

    To water the rootes. Aquam radicibus submi­nistrare, Potum dare radicibus. Arrouser les racins.

  • Water and hony sodden together. Hydromeli. in­decl. neut. ge. Plin.
  • Water fishe that is salte, to laye fishe in water to temper the saltnesse. Salsamenta macerare. De­stremper & dessaler. H.
  • Water ban [...]ke. Ripa, ae. foe. ge. Riuage.
  • Water belle, or bubble. Bulla, ae. Bouteille ou bouillon s'esleuant sur l'eaue. S.
  • Water betony. Scrophularia maior, Millemorbia, Ficaria, Ferraria, siue Castrangula. Grande scro­fulaire. Pin.

    To water cattell. Adaquo, as. Abbreuer les bestes.

  • Water course. Agmen, inis. n. ge. Virg.
  • Watercresses. Sisymbrium aquaticum, Nasturtiū aquaticum. Cresson, crescione. H.
  • Water drynker. Hydropota.
  • Waterforde, a towne in Irelande. Manapia, ae. f. g.
  • Water guyde. Conuector, ris. m. g. Cic.

    To goe by water. Ire nauigio. Aller par eaue. S.

    To returne by water. Renauigare. Retourner par eaue. S.

    A water sercher, or whiche hath knowledge to finde out the sprynges of water. Aquilex, gis. com. gen. Qui ha l'industrie de trouuer les sources d' eaues. S.

    A water fowle. Auis aquatica. Oiseau aquatique, ou viuant en l'eaue. S.

  • Water mint. Sisimbrium. Offic. Menta aquatilis, Tymbrea. S.
  • Water of a quicke springe. Salaces aquae.
  • Water of roses. Stillatitius rosarum liquor. Eaue Rose. S.
  • Water payle. Cadurcum, ci. neut. ge. Vn seau a eaue.
  • Water persely. Sium seu lauer. Berle. Pin.
  • Water plantayne, an herbe. Alisma, Damassoniū, Plantago aquatica. Plantin aquatic. S.
  • Water pot. Amula, ae. Hydria, ae. V [...]ceus, Aqualis, lis, m. ge. Pot à eaue. S. Vrceolus, li. diminut. Ang. A little waterpotte. Petit pot à eaue. S.
  • Water ratte. Mus aquaticus. Kat d'eau. H.
  • Water rose, or water lylie. Nymphaea, seu Nenu­phar. Lis d'estang, blanc d'eaue, ou iaune d'eaue. Pin.
  • Water spannel, or dogge to ducke with, or to foule by water. Canis villosus. Vn barbet. H.

    Whiche is watered, or sprinckled. Aspersus, a, ū. Rigatus, a, um. Irrigatus, a, um. Qui est arrousé. S.

  • Watery, or full of water. Aquosus, a, ū. Plein d'eaue.
  • Watering for cattell. Aquarium, rij. n. g. Abbreuoir.
  • Watring, or sprinkling. Aspersus, us. Aspersio aquae Aspergo, inis. Baptismus, mi. Rigatio, onis. Irri­gatio, onis foe. g. Arrousement. S.
  • Waterishe. Aquaticus, a, um. Aquatilis, le. om. gen. Aquatil, ou aquatique. S.

    A wateryshe humour. Humor aquatilis. Humeur aquatique. S.

  • Watte, or hare. Lepus, oris. mas. ge. Vn lieure. S.
  • Watling of a house, or walle. Crates, tis. foe. g. Liu.
  • Waue. Fluctus, us. Vnda, ae. Vne vague. S. & Vndo­sus, a, um. Fluctuosus, a, um. Ful of waues. Plein de vagues. S.

    The sea maketh waues. Fluctuat mare, vel ae­stuat. La mer fait vagues. S.

    To appease the waues of the sea. Fluctus ma­ris mulcere. Appaiser les vagues de la mer. S.

    To make great waues. Exaestuare. Faire grandes vagues. S.

    Like a waue. Vndatim. A la facon d'vne vague. S.

    To wauer. Vacillo, as. Titubo, as. Vaciller. S.

  • Wauering. Vacillatio, onis. foe. ge. Vacillation. S.
  • Waxe. Caera, ae. Cera, ae. Cire. H.

    To waxe. Caero, as. Cero, as. Cirer. S.

  • Waxe better. Melioresco. Deuenir meilleur. Cal.
  • Waxe childishe agayne. Puellasco, scis. Var.
  • Waxe daye lighte. Diluculo, as. Dilucesco, cis. Se faire iour. Cal.
  • Waxe darke, or late night. Aduesperasco. Se faire nuict. S.
  • Waxe drye. Areo, es. Aresco, scis. Se secher. Cal.
  • Waxe fayre weather. Dissereno, as. Plin.
  • Waxe feble. Elanguesco, scis. Deuenir debile. S.
  • Waxe foolyshe. Desipio, is. Cic.
  • Waxe graye, or horeheaded, or bee graye, or hore­headed. Caneo, es. Canesco, scis. Deuenir chenu, & blanc. Cal.
  • Waxe more great. Augesco, scis. Deuenir plus grand
  • [Page] Waxe harde. Calesco, cis. S'endurcir. S.
  • Waxe frayle. Exolesco, scis. Deuenir caduque. S.
  • Waxe more greuous. Aggrauesco, scis. Deuenir plus grief. S.
  • Waxe out of kynde, or not to folowe the good ma­ners of his parentes. Degenero, as. Ne suyure point les bonnes meurs de ses parens. S.
  • Waxe rusty. Rubiginem trahere.
  • Waxe soure, or tarte. Acesco, scis. Deuenir aigre. S.
  • Waxe to a tree. Arboresco, scis. Deuenir arbre. S.
  • Waxe whyte as mylke. Elactesco, scis. Se blanchir comme laict. S.
  • Waxing harde. Concretio, onis. foe. ge. Cic.
  • Waxing kernell. Glans, dis. foe. ge. Vne glande. Pals.

    Seeke all other verbes beginning with waxe, (properly called verbes inceptiues, or inchoa­tiues) in the principall woordes, from whence they are deriued, as in White, for to waxe whit, In blacke, for to waxe blacke. &c.

VV. ANTE. E.
  • WEake. Debilis, e. Delumbis, e. Flac­cidus, a, um. Imbecillis, e. Imbellis, e. Infirmus, a, um. Inualidus, a, um. Laxus, a, um. Vietus, a, um. Imbecillus, a, um. Foi­ble, debile. S.

    Very weake. Perimbecillus, a, um. Fort foible. S.

  • Weake or slender. Tenuis, e. om. g. Gresle & menu. S.

    Whiche hath a sicke, or weake stomake. Stoma­chichus, a, um. Plin. Qui à mal à l'estomach. Cal.

  • Weaken, or to make weake. Attenuo, as. Debilito, as, Infirmo, as. Tenuo, as. Delumbo, as. Eneruo, as. Frango, is. Affoiblir, debiliter. S.

    To weaken greatly the defence of any. Premere fauces defensionis alicuius. Grandement debiliter la defence d'aucun. S.

  • Weaker title. Caussa inferior.
  • Weakely. Imbecilliter, Infirmè. Foiblement. S.
  • Weakened. Attenuatus, a, um. Debilitatus, Detri­mento fractus, Infirmatus, a, um. Affoibli. S.
  • Weakenes. Debilitas, tis. Imbecillitas, Infirmitas, Inualetudo, inis. Foiblesse, debilité. S.
  • Weakenes of strengthe. Virium infirmitas. Debilité de force. S.
  • Weakenes of health. Valetudinis infirmitas. Debi­lité de santé. S.
  • Weakenes of harte, or stomake. Debilitatio atque abiectio animi. Foiblesse de cueur. S.
  • Weakening. Infirmatio, onis. Debilitatio, onis. Affloiblissement. S.
  • Wealpublike. Respublica. Republique. S.

    A sicke wealpublike. A [...]grota respublica. Repu­blique qui va tresmal. S.

  • Weane. Ablacto, as. Subducere lac, A mamma di­siungere, Depellere à matre, Detrahere alum­num mamma, Auferre vberibus foetum Seurer. S.

    They weane the little lambes. Lac subducitur agnis. On seure les petis agneaulx. S.

  • Weaned. Ablactatus, a, um. Delicus, a, um. Lacte depulsus. Qui est seuré. S.
  • Weaning. Ablactatio, onis. foe. ge.
  • Weapons. Arma, orum▪ n. g. Armes. S.

    To laye hand on, or to take weapons. Capesse­re arma. Empoigner les armes. S.

  • Weaponed. Armatus, a, um. Armé. S.

    Whiche is not weaponed. Inermis, me. om. gen. Qui n'est point armé. S.

  • Weare. Tero, is. Extero, is. Attero, is. Detero, is. Absumo, is. Consumo, is. Vser. S.

    To weare the soole of his feete. Obterere vesti­gia, Calces deterere. Vser la plante de ses pieds. S.

  • Weare a hoode. Humerale gestamen gestare. Por­ter le chaperon. S.
  • Weare, or vse often. Gestito, as. Plaut.
  • Weary. Defessus, a, um. Fatigatus, a, um. Fessus, a, ū. Lassus, a, um. Lassé ou las. S.

    That is very weary of a thing. Pertaesus, a, um.

  • Weary of warres. Fractus bello. Virg.
  • Weary to be. Defetiscor, eris. Elassesco, cis. Lasseo, es. Lassesco, cis. Se lasser, estre lassé. S.

    I am wearie to heare. &c. Taedet iam audire ea­dem millies. Ie m'ennuye d'ouir. &c. S.

    I am weary of my lyfe. Vitae taedet. Ie m' ennuye de viure. S.

  • Weary to make. Defatigo, as. Delasso, as. Lasso, as. Obtundo, is. Rumpo, is. Fatigo, as. Lasser, fatiguer. S.

    I am weary with running. Me rupi currendo. Ie me suis lassé de cou [...]ir. S.

    This walking hath made me very weary. Me haec deambulatio ad languorem dedit. Ce pourme­nement m'a fort lassé. S.

  • Weary to make with wordes. Conterere aliquē oratione. Plaut.
  • Weary to waxe. Lassesco, cis. Deuenir las. S.
  • Wearied. Defatigatus, a, um. Fatigatus, a, um. Lassa­tus, a, um. Fessus, a, um. Lassé, fatigué. S.
  • Wearines. Defatigatio, Lassitudo, inis. Taedium, ij. Fatigatio, onis. Languor, oris. masc. gen. Lasseté fatigation. S.
  • Wearines, or fulnes. Satietas, atis. foe. ge. Ennuy, ou saoulement S.
  • Weaue. Detexo, is. Texo, is, xui. Adtexo, is, xui. Tistre. S.

    To weaue with an other thing, or to weaue to. Adtexo, is. Tistre auec autre chose.

  • Weaue perfectly, or to an ende. Pertexo is. Acheuer de tistre, parfaire. Cal.
  • Weaue together. Contexo, is. Tistre ensemble. S.

    To beginne to weaue. Ordiri telam. Commencer à tistre. S.

  • Weaued. Textus, a, um. Tissu. S. et Textilis, e. Ang. Whiche is weaued. Qui est tissu. S.
  • Weaued together. Contextus, a, um, Tissu ensemble.
  • Weauer. Textor, ris. m. gen. Tissier, ou tisserand. S. & Textrix, icis. foe. gen. A woman weauer. Vne tis­serande. S.
  • Weauer of sylke. Seracarius textor. Tisserand de soy.
  • Weauers beame, whereon they turne their webbe [Page] at hande. Iugum, gi. Panus, ni. Rouet. S.
  • Weauers crafte. Textrina. L'art de tistre. S.
  • Weauers of cloth of bawdkin. Barbaricarij, orum. Phrigiones, num. Cal. ex Alciat.
  • Weauers shittle. Liciatorium, ij. Radius, ij. mas. g. La nauette. H.
  • Weauers shoppe. Textrina, Textrinum, ni. neu. ge. L'ouuroir d'vn tisserand. S.
  • Weauing. Textura, ae. Textus, tus, m. ge. Tissure.
  • Webbe of cloth. Tela, ae. foe. ge. Toile. S.

    To vnweaue, or pluckte the threedes from the webbe. Detexo, is. Detistre, ou deffiler la toile. S.

    To wedde a husband. Nubere, Innubere. Espou­ser mari, prendre mari. S.

    To wedde a daughter rychely without giuing any thing. Dare in nuptias filiam sine dote. Ma­rier richement vne fille sans rien luy bailler. S.

    To wedde him selfe. Connubere, Coniungere sibi foeminam matrimonio, Vxorem sibi adiun­gere, Vxorem ducere, Denubere. Se marier. S.

  • Webbe or pearle in the eye. Leucoma, tis. Albugo, inis. foe. ge. Vne taye, & tache blanché en l' oeil. S.
  • Wechhasel a tree. Opulus, li. f. ge.
  • Wedde, or to marie. Maritare, Innuptias conijcere, Filiam in matrimonium collocare, Dare nuptū. Marier. S.
  • Wedded. Nuptus, a, um. Marié. S.

    Newe wedded. Nouus nuptus, Recens nuptus. Nouueau marié. S.

    To desire to be wedded. Cupere nuptias, Nup­turire. Auoir faim d' estre marié. S.

    To be wedded. Permisceri matrimonio, Esse ma­ritum. Estre marié. S.

    Whiche is not maried. Caelebs, bis. com. gener. Qui n'est point marié. S.

  • Wedded man. Maritus, ti. m. ge. Mari. S.
  • Wedded mans harlot, or concubine. Pellex, cis. f. ge. Concubine d'vn homme marié, S.
  • Wedded woman. Marita, ae. Nupta, ae. f. g. Mariée. S
  • Wedding. Nuptiae, arum. Nopces. S. & Nuptialis, e. Of a wedding. De nopces. Cal.
  • Wedding, or marying. Nuptus, tus. m. g. Marriemēt.
  • Wedding chamber. Thalamus, mi. m. g. Ouid.
  • Wedding garment. Vestis nuptialis.
  • Wedlocke. Coniugium, ij. Connubium, Matrimo­nium, nij. n. g. Mariage. S.

    To hate the state of wedlocke. Ab re vxoria ab­horrere. Hair l'estate de mariage. S.

    To breake the faithe of wedlocke. Fidem con­iugij violare. Rompre la foy de mariage. S.

  • Wedge. Cuneus, ei. foe. ge. Vn coing, S. & Cuneolus, li. m. g. Petit coing. S.
  • Wedge of golde. Massa auri, Palacra. ae. f. ge. Plin.

    To driue in as a wedge. Adigo, is. Cuneo, as. Tundo, is. Coigner. S.

  • Driuen in as a wedge. Adactus, a, um. Coigné. S.

    To be wedged, or dryuen in with force. Per vim cuneari. Es [...]re coigné à force. S.

    Made in forme of a wedge. Cuneatus, a, um. Fait en forme de coing. S.

  • Wee. Nos. Nous. S.
  • Wee dispute twoo against twoo. Bini disputamus. Nous disputons deux contre deux. S.
  • Wee goe to the fieldes. Rus abimus, Nous en allons aux champs. S.
  • Wee our selues. Nosmet ipsi. Nousmesmes. S.
  • Weede. Herba erratica. Herbe sauuage, S.

    To weede, Sarculo, as. Sarcler. S.

    To weede corne. Sarrio, is. Consarrio, is. Sarcler les bleds.

    To weede out the weedes. Exherbo, as. Runco, as▪ Sarcler, & oster les herbes meschantes. Cal.

  • Weeder. Sarritor, oris, Sartor, oris. Runcator, oris. mas. gen. Sarcleur. S.
  • Weedes of the sea, otherwyse called reytes. Alga, Vlua, Fucus marinus. Algue H.
  • Weedehoke. Sarculum, li. n. g. Vn sarclet. S.
  • Weeding. Exherbatio, Runcatio, Sarritio, Sarritu­ra, Sartura, ae. f. ge. Sarclement. S.
  • Weene. Arbitror, aris. Opinor, ris. Penser, ou cuider.

    As I weene. Vt puto, Vt opinor, Vt mea fert o­pinio. Comme ie cuide, ou ie pense. S.

  • Weening. Opinio, onis. foe. ge. Opinion & iugement.
  • Weepe. Fleo, es. Lachrymo, as. Ploro, as. Affleo, es. Delachrymo, as. Lachrymor, aris. Illachrymor, aris. Larmoyer & plourer. S.
  • Weepe & to wayle. Eiulo, as. Plango, is, nxi. Braire. S
  • Weepe no more. Mitte lachrymas. Ne pleure plus. S.

    To make, or cause to weepe. Adducere in fletū, Lachyrmas elicere, Fletum mouere. Faire pleurer.

    To forbeare, or keepe him frō weeping. Lachry­mas tenere vel continere, Lachrymis imperare, A lachrymis temperare. Se garder de pleurer. S.

  • Weepe together, or with other. Collachrymo, as. Plourer ensemble. S.
  • Weeper. Plorator, oris. mas. ge. Pleureur. S.
  • Weeping. Lachrymans, tis. Plorans, tis. om. gener. Pleurant. S.
  • Weeping. Flerus, us. Ploratus, us. Lachrymatio, nis. foe. ge. Larmoyement. S. & Plorabundus, a, um. Which weepeth muche. Qui pleure fort. S.
  • Weeping, & waylinge. Eiulatio, Planctus, us. m. g. Braiement. S.
  • Weye. Libro, as. Pondero, as. Trutino, as. Pendo, is. Expendo, is. Penso, as. Trutinor, aris. Peser. S.
  • Weye, or to consider diligently some thing. Perpē ­do, is. Rationem secum putare, Trutino, as. Peser ou considerer diligemment quelque chose. S.

    To weye more of th' one syde then of th'other. Praegrauare. Plus peser d'vn costé que d'autre. S.

    It weyeth ten drammes. Pendetper se drach­mas decem. Il poise dix drachmes. S.

  • Weye muche, or more. Praepondero, ras. Plus peser. S
  • Weye vp ancre. Anchoram subducere.
  • Weyghed. Libratus, Ponderatus, Trutinatus, a, um. Pese. S.
  • Weyer. Pensator, oris. Ponderator, oris. Pensitator, oris. Libripens, dis. m. ge. Peseur. S.
  • Weying a pounde. Libralis, le. om. gener. Qui poise vne liure. S.
  • [Page] Weying twoo pounde. Bilibris, e. om. gen. Pesant deux liures. S.
  • Weying three pounde. Trilibris, e. om. gen. Pesant trois liures. S.
  • Weying foure pounde. Quadrilibris, e. om. gen. Pesant quatre liures. S.
  • Weyght to weye some thing. Pondus, eris. Le poix à peser quelque chose. S. Pondusculum, li. dimin. Ang. A little or small weight. Petit poix. S.
  • Weight, or heauines. Grauitas, atis. Ponderositas, atis. foe. ge. Pesanteur. S.

    The weighte of any thing. Pondus, eris. neut. g. La pesanteur de quelque chose. S.

  • Weight of leade. Halter, ris. mas. ge. Mart.
  • Weight of two pounde. Dipondius, Dipondium, dij. neut. gen. Cic.
  • Weight of three pounde. Tripondium, ij. Pondus trium assium. Cal.
  • Weighte of nyne pounde. Nomissis.*
  • Weight of three ounces. Teruncius, ij. masc. gen. Poix de troix onces. Cal.
  • Weight of seuen ounces. Septunx, cis. mas. ge. Poix de sept onces. Cal.
  • Weight of eight ounces. Bes, ssis. mas. ge. Le poix de huict onces. S.
  • Weight of nyne ounces. Nouunciū, cij. n. g. Quod est nouem vnciarum. Perott.
  • Weight, or a heauy thing. Moles, is. f. g. Chose pesante.
  • Weightie. Onerosus, Ponderosus, Grauidus, a, um. Grauis, ue. om. gen. Pesant. S.

    Very weightie. Pergrauis, ue. om. g. Fort pesant. S.

    To be as weightie as an other thing. Aequare pondus alicuius rei. Estre aussi pesant qu' vne autre chose. S.

    To waxe weightie, or heauie. Grauesco, cis. In­grauesco, cis. Deuenir pesant. S.

  • Weightie gyues, or fetters. Crassae cōpedes. Plaut.
  • Weyke of a candle. Myxus, i. Ellychnium, nij. neu. gen. La mesche, lumignon. H.
  • Weyle to take fishe. Excipulus, li. Nassa, ae. foe. gen. Reseruoir. S.
  • Weke. Hebdomas, dis. Hebdomada, ae. Septimana, ae. f. ge. Sepmaine. S.
  • Well. Bellè, Benè, Probè, Rectè, Valdè. Bien. S.

    Not so well. Non aequè bene. Non pas si bien. S.

    That is wel done of you. Benè facis, Benè agis, C'est bien faict à vous. S.

    That is well sayde, or spoken of thee. Lepidè memoras, Benè dicis. C'est bien dict à toy. S.

  • Well aduysed. Consultus, a, um. Ouid.
  • Well at ease to be. Saluere, Rectè valere. Se porter bien. S.
  • Well beloued. Charus, a, um. Bien aimé. S.

    To welcome, anye. Foelicem aduentum alicui precari, Comiter excipere aliquem. Byenuienner, ou bienueigner aucun. S.

  • Welcome, euen with all my harte. Optatò adue­nisti. Terent.
  • Well done. Euge. Plaut.
  • Well fauoured. Formosus. Pulcher. Beau. S.
  • Well goe to. Age vt lubet. Terent.
  • Well a gods name let him speake, I am well con­tent. Age dicat, Sin. Bien de par dieu qu'il die i' en suis content. S.
  • Well nyghe. Vsque, Penè, Propè, Propemodum, Ferè, Modò, Fermè, Tantum non, Modò non. Presque. S.

    He hath well nighe killed me with stripes. Me pugnis vsque occidit. Il m'a presque tué de coups. S

  • Well nighe all. Plerique, Ferè pleri (que). Presque tous.
  • Well spoken. Disertus, a, um. Disert. S.
  • Well, well. Age, age. Terent. Bien, bien. S.
  • Well wrought. Adfabrum. Cic.
  • Welle, or a sprynge. Fons, tis. m. g. Font ou fontaine. S. Fonticulus, li. dimin. Ang. A litle well. Fontenelle, ou petite fontaine. S.
  • Welle being colde in sommer. Derce.*
  • Welle mouthe. Crepido, inis. f. ge. Colum.
  • Welle, or pitte. Puteus, ei. m. g. Vn puis. S. And of a well. Putealis, le▪ Puteanus, a, um. De puis.
  • Welle water. Aqua puteana, vel putealis. Eaue de puis. H.

    A well neuer drye. Iugis puteus. Puis qui ne tarist point. S.

    To drawe water out of a well. E puteo aquam sumere, Haurire aquam. Puiser de l'eaue d'vn puis.

  • Welthe. Res, ei. Fortunae, arum. Oplentia, ae. Diui­tiae, arū. Facultates, tū. Opes, um. f. g. Richesse. S.

    Great welthe, or richesse. Luculentae diuitiae, Largae opes, Opes validae, Laxae opes, Gaza, ae. foe. ge. Grandes richesses. S.

  • Welthe maketh frendes. Amicos res inuenit. Les richesses font les amis. S.

    The common welthe. Respblica, reipublicae, foe. ge. Republique. S.

  • Welthy, or ryche. Dis, Diues, Pecuniosus, Opulen­tus, a, um. Riche. S.

    Very welthy. Grauis diuitijs, Opiparus, Perdi­ues, Homo abundans, Praediues, Praepotens, Lar­gus opum. Fort riche. S.

    To waxe welthy. Venire in diuitias, Ditescere. Deuenir riche. S.

    To be welthy. Abundare, Multa habere, Valere opibus. Estre riche. S.

  • Welthely, or rychely. Opiparè, Opulenter. Pre­tiosè. Richement. S.
  • Wenche. Puella, ae. Pupa, ae. Puera, ae. Filiola, ae. f. g. Fillette. S. et Puellaris, e. Of a wēche. De fillette. S.
  • Wenche full of hansome, or mery qualities, a daū ­sing wenche. Ludia, ae. foe. ge. Martial.
  • Wenchelyke, or after the maner of wenches. Puel­lariter. A la maniere des fillettes. S.
  • Wenche vnder the age of twelue yeares. Impubes, ris. Impuber, ris. om. ge. Plin.
  • Wenne of a tree. Molluscum, ci. neut. ge. Plin.
  • Wensdaye. Mercurij dies. Mercredy. S.
  • Werye. Vide Weary.
  • Weryshe. Inconditus, a, um. Insipidus, da, dum. Qui ne sent rien, S.
  • Wesant of the throte. Gurculio, onis. m. g. Le gauion.
  • [Page] Wesante, or wyndepype of the lunges. Trachea, cheae. Trachia, ae. foe. ge. Gell.
  • Wesill, Ictis, dis. Mustela, ae. f. g. Belette. H. Et Muste­linus, a, um. Of a wesill. De belette. S.
  • West. Occidens, tis. m. g. Occident. S. Et Occidenta­lis, e. Of the weste. Occidental. S.
  • Westchestre a towne. Vxellum, li. n. g. Ptol.
  • Westerne wynde. Vide Westwynde.
  • Westminster hall. Basilica aula, * vel Forū, ri. n. ge.
  • West starre. Hesperus, ri. Hesperugo, inis. foe. ge.
  • Westwynde. Caurus, ri. Zephirus, Fauonius. Vent d' embas, ouest, vent d'ouest, vent d'aual. H.
  • Wete. Humidus, a, um. Madidus, Vdus, a, ū. Moite.

    That is alwayes moiste and wete. Vliginosus, sa, sum. Tousiours moite & humide. S.

    To wete. Irrigo, as. Madefacio, cis. Madido, as. Madifico, as. Madidum facio. Mouiller, Ramoistir.

  • Wete in the rayne. Implutus, a, um. Pluuia madifa­ctus. Cal.
  • Wete to be. Humeo, es. Madeo, es. Estre moite.. S.
  • Wete to be with dewe. Roresco, scis. Estre arrousé & mouillé de rousee. S.
  • Wete to make. Madefacio, cis. Vt supra.
  • Wete to make al ouer, or much. Permadefacio, cis.
  • Wete to waxe, or to become wete. Humesco, scis. Madesco, scis. Inch. Deuenir moite. S.
  • Wete with dewe. Roscidus, a, um. Mouillé de rousée.
  • Wetenes, or moisture. Humiditas, Humor, oris. Mador, ris. mas. ge. Mouillure, moiteur. S.
  • Wetenes, or naturall moistnes of the grounde. Vligo, ginis. Naturelie moiteur de la terre. S.
  • Wether, or tyme. Tempestas, tis. Tempus, oris. Le temps. S.

    Faire wether. Caelum serenū, Sudum, vel aper­tum caelum, Tempus bonum, Tempestas bona. Beau temps. S.

    By fayre weather. Sereno, vel Sereno tempore. Par beau temps. S.

    Calme wether. Silens caelum. Vn temps serein. S.

    The wether was calme. Dies erat silentis spiri­tus vel placidi. Le temps estoit calme. S.

    Close, darke, or cloudy wether. Austrinum cae­lum, Atrae nubes, Nebulosum caelum. Temps couuert. S.

    When the wether is ouercaste. Impēdente plu­uia. Quand le temps est chargé. S.

    Ill wether. Tempestas mala. Mauuais temps. S.

  • Wether, or a gelded sheepe, or motō. Veruex, cis. m. gen. Aries castratus. Mouton. H. & Veruecinus, na, num. Of a wether. De mouton. S.
  • Wether called y e belwether shepe. Sectarius veruex.
  • Weuill, or mite, a kinde of wormes being in corne. Cis. nom. s. Curculio, onis. Gurgulio, onis. Calāde
VV. ANTE. H.
  • WHaye. Serum, ri. Serum lactis. Ser du laict, megue. H.
  • Whale a fyshe. Cete, is. Cetus, ti. Balaena, ae. foe. gen. Vne balene. S.
  • Whan, or when. Cum, adu. Quando, Quando gen­tium, Quum, Vbi, Vbi loci. Quand. S. Vide when.
  • Wharle to put on a spyndle to spinne with. Verti­culus, li. Verticulum, li. n. g. Peson, vertoyl, pirouette.
  • What. Quid, Quidnam, Quis, qui, quae, quod. Que, quel. S.

    I knowe what age thou arte. Ego scio quid sis aetatis. Ie scay quel aage tu has. S.

  • What is this? what is that? Quid hoc rei est? Qu'est cela?
  • What doest thou? Quam rem agis? Quid agis? Que fais tu?
  • What makes Chaeria here? Quidnam Chaeria hic rerum gerit. Qu'est ce que fait ici Cherea?
  • What els should he haue done? Quid fecisset aliud? Qu'y eust il fait autre chose? S.
  • What els would I haue sayde? Quid, Quid aliud volui dicere? Que demandoye ie autre chose? S.
  • What art thou? Quid tu hominis es? Quel homme es tu? S.

    I knowe not what man thou art. Nescio quid tu viri sis, Nescio te ego. Ie ne scay quel hōme tu es.

  • What? what is that? Hem, quid est? Quoy qu' est cela? S.
  • What to doo? Qua gratia? Qua de re? Quam ad rem? A quoy fayre? S.
  • What a mischiefe. Quae malum.
  • What countrey man, or of what countrey. Cuias tis. adiect. De quel pays. S.
  • What fashion, or of what sorte. Cuiusmodi. De quelque sorte. S.
  • What man? Quis? Quisnam? Qui vir? Quel hōme?
  • What man in the worlde. Quisnam gentium.
  • What maner. Cuiusmodi. De quelle maniere. S.
  • What maner of man. Qualis, Quis. Quel. S.
  • What maner of thing. Quale, Quid. Quelle chose. S.
  • What number, or order, or of what number or or­der. Quotus, a, um. Quantieme. S. Vt quota hora, Quotus est a primo.
  • What, or of what qualitie. Qualis, le. Quel. S.
  • Whatsoeuer. Quicquid, Quodcunque. Tout ce que, Quelconque. S.
  • Whatsoeuer mā he be. Qualis qualis, Qualiscun (que). Quel qu'il est. S.
  • Whatsoeuer thou wylt. Quiduis, Cuiusuis. Tout ce que tu vouldras. S.
  • What to doo, or wherfore. Quamobrem? Vnde? Pourquoy. S.
  • Whaule eyed. Glauciolus, a, um.*
  • Wheale, or a whelke, or blister. Pustula, lae. foe. gen. Vne ampoule. S.
  • Wheate. Arista, Frumentum, ti. Triticum, ci. neu. g. Froument. S. & Triticeus, a, um. Frumentaceus, a, um. Of wheate, or wheaten. De froument. Cal. & Frumentarius, a, ū. Pertayning to wheate. Tri­ticum, Is properly wheate whiche is out of the eare, or threshed.

    Pure wheate. Far vernaculū, Ador. nom. Indec. Adoreum far. Pur froument. S.

  • Wheate being fowle, not dressed, or vnwynewed. [Page] Acerosum frumentum.
  • Wheate flowre, or flowre of meale. Pollen, nis. Fleur de farine. S.
  • Wheate eaten with wiuels, or mytes. Triticum a curculionibus erosum. Blé calendré. S.
  • Wheate hauing but one rede, or stalke growynge out of the roote. Vnicalamum frumentum. Plin.

    A kynde of smale wheate being whyte. Olyra, ae. Siligo, inis. foem. gen. Vne sorte de froument menu, blanc. S.

  • Wheate strawe Calamus, mi. m. ge. Tuyau de blé. S.
  • Wheaten, or of wheate. Frumentaceus, a, um. Tri ticeus, a, um. De froument. S.
  • Wheaten plummes, whyte or yellowe plummes. Cerea pruna. Virg. De poetrons, ou prunes iaulnes. S
  • Wheele. Rota, ae. f. g. Vne roue. S. Et Rotula. dimin. Ang. A little or small wheale. Vne petite roue. S.
  • Wheele barrowe. Arcirma,* Vehiculum trusatile, vel secundum Agricol. Cisium, sij. neut. gen. Vne brouette. S. & Sarracum non male dici poterit se­cundum Had. Bruette.
  • Wheele of a crane wherein men stande that turne vp burdens. Tympanum, ni. Rota, tae. Versatile tympanum. La roue d' vne grue, de quoy on haulsse les fard [...]aux. H.
  • Wheele of a wyndles in the whiche the rope run­neth, called the pullaye. Trochlea, ae. foem. gen. Vne poulie. S.
  • Wheele to turne anythīg with, a turners wheele. Tornus, ni. m. ge. Tournoir. H.
  • Wheele tracke or rutte. Orbita, tae. foe. g. Vne orniere.
  • Whelke, or blayne. Papula, ae. foe. ge. Pustula, lae. foe. gen. Bubo. S.
  • Whelpe. Caniculus, li. Catulus, li. m. g. Vn petit chiē.
  • Whelpe of a Lyon. Scymnus, ni. Catulus leonis. Lionceau, le petit faon d'vne lione. Cal.
  • When. Quando, Cum, Vbi. Quand. S.
  • When shall this bee? Quando istuc erit? Quand fera ec?

    Let him come when he wyl. Veniat quādo volet. Qu'il vienne quand il vouldra. S.

  • Whē I thinke. Quū recordor. Quand il me souuient.

    Come when thou wilt. Vbi vis accede. Approche quand il te plai [...]. S.

  • Whence, or from whence. Vnde. D'ou. S.
  • Whence comes shee? Vnde haec gentium? D' ou vient elle. S.
  • Where. Vbi. Ou. S.
  • Where be th'other? Cedo alios? Ou sont les autres? S
  • Where be wee? Vbinam gentium sumus? Ou som­mes nos? S▪
  • Where waste thou? Vbi terrarum eras? Ou tu estois?

    Euery where. Vbique. aduerb. Par tout. S.

  • Whereby. Quo, Vnde. Dont. S.
  • Whereby it comes to passe. Ex quo fit, vt. &c. Dont aduient que. &c.
  • Whereby it is plain that. &c. Ex quo manefestum est. &c. Dont il appert que. &c.
  • Wherby it is come to passe. Per quod effectum est. Dont est aduenu. S.
  • Wherfore? why? or for what cause? Cur? Quare? Quamobrem? Qui? Quid ita? Pourquoy? S.

    But wherefore I praye you? Quamobrem tā ­dem? Mais pourquoy ie vous prie? S.

    But wherefore are you angrye with mee? Sed quid negotij quamobrem succenses mihi? Pour quoy est ce que tu te courrouces à moy. S.

  • Wherefore, or why not? Quidni, Quid ita non? Pourquoy non?
  • [...]herefore, or why doest thou it not thy self? Quā ­obrem id tute non facis? Pourquoy ne fais tu cela toymesme?
  • Wherefore, therefore, or for that cause. Qua de re, Quamobrem, Quapropter, Quare, Quocirca, Proin, vel Proinde, Ergo. Parquoy. S.
  • Wherle. Verticulus, Verticulum. Peson, vertoil. H. Vide Wharle.
  • Wherof. Vnde, Vndegentium.
  • Wheresoeuer, or in what place so euer. Quoquo, Vbicunque, Vbilibet. En quelque lieu que ce soit. S.
  • Whery man. Nauita, Ratiarius, Nauicularius, Na­uiculator, toris. m. ge. Vn batelier. S.
  • Whether? An, Vtrum. A scauoir mon. S.
  • Whether is that your, or our faulte? Vtrum ea ve­stra an nostra culpa est? A scauoir mon des deux si c'est vostre faulte ou la nostre? Est ce vostre faulte, ou la nostre. S.
  • Whether goest thou? Quo ambulas tu? Quo abis? Ou vas tu? S.
  • Whether goest thou from hence? Quo hinc te a­gis? Ou t'en vas d'ici? S.
  • Whether goest thou? C. Whether should I goe but home? Quo tu te agis? C. Quonam nisi do­mum? Ou t'en vas tu? C. ou iroye i [...] si nō en la maison?
  • Whether thou wilt. Quo vis. Ou tu vouldras. S.
  • Whether of the twoo. Vter, a, um. Le quel de deux. S.
  • Whether, or no. Num.
  • Whetstone to sharpe knyues. Cos, tis. foem. gen. Vn queue à aguiser cousteaux. Cal. Coticula, ae. dimin. Ang. A little whetstone.
  • Whette. Acuo, is. Subigo, igis. Exacuo, is. Procudo, is. Aguiser.

    To whette a knife. In cote cultrum subigere. Aguiser vn cousteau. S.

  • Whye? Cur? Quid? Quare? Quamobrem? Qui? Quid ita? Pourquoy? S.
  • Why not? Quidni? Quid ita non? Pourquoy non?
  • Why should I not prayse hym? Quidni laudem? Pourquoy ne le loueray ie point?
  • Why shouldest thou accuse others? Quid est quod tu alios accuses? Pourquoy accuserois tu les autres? S
  • Why art thou so mery? Quid est quod laetus sis? Pourquoy es tu si ioyeux? S. Vide wherfore.
  • Whiche. Quis, cuius. Le quel. S.
  • Which of the two. Vter, a, um. Le quel de deux. S. V­ter, de duobus, Quis de pluribus dicitur.

    A man cannot iudge whiche of the twoo ought to be preferred for his vertue before the other. Dijudicari nō potest vter vtri anteferendus vir­tute videatur. On ne scauroit iuger lequel des deux [Page] doibt estre preferé à l'autre pour sa vertu. S.

  • Whiche of the twoo soeuer it bee. Vtercunque, vel vterlibet. Lequel des deux qui ce soit. S.
  • Whiche waye? Qua? Par ou? S.
  • Whiche you will, or please of the twoo. Alteruter, Vterlibet, Vteruis, vtrauis, vtrumuis. Lequel que tu veulx de deux. Cal.
  • Whilest, or in the meane whyle, or space. Interim, Interea, Tantisper. Pandant cela. S.
  • Whilest I goe and come. Dum redeo. Pendant que ie iray & viendray. S.
  • Whilest there was hope of peace. Dum in spe pax fuit. Ce temps pendant qu'on esperoit la paix S.
  • Whine like a babe or chylde. Vagio, is. Hoigner. Vide Crye.
  • Whinnes or firses. Erice, ces. Erica, cae. siue Erix, cis. Des bruyeres. S.
  • Whippe. Flagellum, li. Lorum, ri. Mastix, cis. Fla­grum, gri. n. ge. Fouet, ou escourgée. S. Mastix, Is properly any thing wherewith one is beaten, or whipped.
  • Whippe with plummettes of lead at th'end of the coardes. Scorpio, onis. Scorpius, ij. Plin. lib. 7. Cap. 16.

    To whippe. Caedo, is. Flagello, as. Flagris cae­dere. Fouetter. S.

    To be whipped. Virgis multari, Plagas dare. Estre fouetté. S.

  • Whipper who whippeth beggers & vagaboūdes, or others. Plagosus, ¶Lex plagiaria, Is y e lawe, or statute for whippinge of beggars, or vaca­boundes.
  • Whippesawe, wherewith tymber is sawen. Run­cina, nae. foem. ge. Vne scie a scieur d'ais.
  • Whirle about lyke a wheele. In orben vel orbicu­latim versari, Gyros agere. Vireuoster, pirouetter. S
  • Whirlebone of ones knee, the patill or shildelyke bone, the rowle and the eye of the knee. Mola & polus. Pallet de genouil. Pals.
  • Whyrlegigge. Verticulum, li n. g. Pirouette. S.
  • Whyrle, or rage of a battayle. Dimicatio praelij.*
  • Whyrlepole, a water. Vorago, ginis. Vortex, cis. Vertex cis. m. ge. Vne eaue qui va en tournoyant. S.
  • Whyrlepoole, a fishe. Physeter, ab efflandis aquis.
  • Whyrlewynde. Turbo, inis. Vortex, cis. Vertex, cis. m. ge. Tourbillon de vent. H.
  • Whyrling about. Vertigo, inis. foe. ge. Tournoyemēt.
  • Whyrie boate. Ponto, onis. m. g. Caes. Vn bac à pas­ser l'eaue. S. Vide wherie.
  • Whisper in ones care, or to tell him somethynge softly in his eare. Insusurro, as. Obgannio, is. Oggannio, is. Leni susurro alicui quicquam in aurem dicere, Insusurrare alteri, Insusurrare in aurem alterius aliquid. Cic. Dire tout bas en l'oreille luy souffler quelque chose en l'oreille. S.
  • Whisperer, or false tale teller. Susurro, nis. m. gen.
  • Whispering. Susurratio, Susurrum, Susurrus, ri. m. gen. Vn bruit sourd. Cal.
  • Whistle. Calamus, Fistula. foe. ge. Vn sifflet, Flageol, ou flageolet. S.

    To whystle. Sibilo, as. S. Siffler, flageoler. S.

  • Whistler. Sibilator, toris. * Fistulator, toris. m. ge. Flageoleur. S.
  • Whistling. Sibilus, li. m. ge. Sifflement. S.
  • Whitblowe. Reduuia, ae. Reduuium, ij. * Poil de chat. Pals.
  • White. Albus, Candidus. Blanc. S.
  • White as mylke. Lacteus, a, um. vt Colla lactea, Neckes whyte as mylke. Cols blanc comme laict. S.
  • White as snowe. Niueus, a, um. vt Niuei dentes.
  • Whyte beame, or briere. Tamarix, cis. vel Tamari­ces. foe. ge. Des bruyeres, de la bruyure. S.
  • Whyte claye. Tasconium, nij. Creta Tasconia. H.
  • Whyte dasie, otherwyse called y e margarite, which the Northen men call banwort. Bellis, seu Bel­luis. Marguerites ou pasquettes. S.
  • Whyte heeres. Cani, orum. sub. plur. Blancs cheueux.
  • Whyte heered. Canus, a, um. Qui a les cheueux blancs.
  • Whyte lead, otherwyse called Cerusse. Cerussa, ae. foe. ge. De la cerusse. Cal.
  • Whyte meate, whiche is made of mylke. Lactarius cibus, Cibus ex lacte confectus.
  • Whyte of an egge. Albor, oris. Albugo, ginis. Albu­men, nis. Vide Egge.
  • Whyte of the eye. Albugo oculi, Albumen oculi. Le blanc de l'oeil. H.
  • Whyte russe [...] coloure. Melinus, a, um.*
  • Whyte scall. Porrigo, inis. foe. ge. La tigne. H.
  • Whyte sea mewe, a byrde. Cepphus. H.
  • Whyte somewhat. Albidus, a, um. Subalbidus, da, dum. Subcandidus, da, dum. Vn peu blanc. S.
  • Whyte spotte in the eye. Albugo, ginis. Vide Spot
  • Whyte thorne. Rhamnus.* Spina alba, Albus spi­nus. Aubespin.
  • Whyten, or to make whyte. Candefacio, cis. Can­dico, as. Candido, as. Dealbo, as. Faire blanc. Cal.
  • Whyte to be. Albeo, es. Albesco, scis. Estre blanc. S.
  • Whyte to waxe. Albesco, scis. Inch. Albeo, es. Ca­nêre, Candorem trahere, I [...]albesco, scis. Deuenir blanc. S.
  • Whit vine, or coleure an herbe. Bryonia, ae. foe. ge. Vigne blanche, ou couleure. S.
  • Whyte wyne. Album vinum. Vin blanc. S.
  • Whyte with age. Canus, na, num. Blanc de viellesse. S.

    Mountaynes whyte with snowe. Cani montes. Mantaignes blanches de neiges. S.

  • Whyted, or painted with whyte leade. Cerussa­tus, a, um.
  • Whytnes. Albedo, Albetudo, Albitudo, Albor, ris, Candor, ris. Album, bi. Blanchur.
  • Whytenes of the heere, or head for age. Canities, ei. Albedo capillorum. Blanchissure de cheueux.
  • Whither? Quo? Quogentium? Quonam? Ou. S. Vide whether.
  • Whither or no? Nunquid? vt Rogo nunquid ve­lit. Terent. I asked him whether he would send ought. Ie luy demande sil veult rien mander. S.
  • Whitherwarde. Quorsum, Quorsus. Vers quel lien.
  • Whither ye please, or to what place thou wylte. Quouis, Quouisgentium. Ou tu vouldras. S.
  • [Page] Whyting a fishe. Merula. ae. Asellus mollis, Quidā vocat Albicam, Alij Gemmam maris vocant. Vn merlan. Pals.

    To whitle a thing small, or sharpe like a shafte. Inspico, as. Aguiser. S. Vide Thwyte.

  • Whitsontide, or the feaste of pentecoste. Pētecoste, es. foe, g. Pentecouste. Pals.
  • Who. Quis, Quisnam. Qui. S.
  • Who am I? Quis ego sum? Qui suis ie? S.
  • Who is that? Quisnam homo est? Qui est cest homme la? S.
  • Who asked for me? or who seekes me? Quis me vult? Qui est ce qui me demande? S.
  • Who soeuer. Quisquis, Quicun (que). Quiconque. S
  • Whosoeuer thou wilt. Quiuis, cuiusuis. Qui que tu vouldras. S.
  • Whole and sounde. Incolumis, e. Integer, a, um. Incorruptus, ta, tum. Illibatus, ta, tum. Inuiola­tus, ta, tum. Solidus, da, dum. Entier. S.
  • Whole, and in good lykynge. Valens, tis. Adiect. Sain & en bon poinct. S.

    To kepe whole and soūde, or not hurte. Sartum tectum habere. Cic.

  • Wholl, or all. Totus, a, um. Vniuersalis, e. Vniuer­sus, a, um. Tout. S.
  • Whole of mynde, or memorie. Mentis compos, Sa­nus, a, um. Sain. S.

    To be whole, and in good health. Valeo, es. Estre sain & en bon poinct. S.

  • Whole to make. Curo, as. Sano, as. Vide Heale.
  • Whole to make a thing decayed. Sarcio, cis. Faire entier. S.
  • Whole to make, or as al one. Solido, as. Faire solide.
  • Whole to waxe. Eualesco, Valesco, Sanesco, scis. Se guarrir. S.
  • Whole to waxe, or all one, or all together. Solides­co, scis. Solidus fio, Consolidor, aris Congluti­nor, aris. Deuenir solide.
  • Wholy. Integrè, Sartè, Omnino, Penitus, Plenè, Solidè, Inuiolatè. Entierement. S.
  • Wholy, or all whole, or all together. Integrè, To­taliter, Omnino, Omni modo, Penitus, Planè, Prorsus. Totalemement. S.
  • Wholenes, or integritie. Integritas, tatis. foem. ge. Entiereté. S.
  • Wholenes, or perfectnes, or as all one. Soliditas, tatis. foe. ge. Solidité. Cal.
  • Whore, or a harlote. Meretrix, Lupa, Scortū, Pro­stibulum, Diobolare scortū, Quadrantaria, Dio­bolare prostibulum. Putaine, paillarde. H.
  • Whoredome. Adulterium, Lenocinium, Impudici­tia, Obscoenitas, Salacitas, Venus, Venereae vo­luptates. Paillardise. S.

    To committe whoredome. Scortari, Meretrica­ri, Libidinari, Rebus venereis vti. Paillardir. S.

  • Whorle, or wherne for a spindle. Spondilus, Verti­culum. Vide wharle.
  • Whose. Cuius, a, um. De qui. S.
  • Why Vide Why.
VV. ANTE. I.
  • WIcked. Impius, a, um. Iniquus, a, um. Malignus, a, um. Nequam, Flagi­tiosus, sa, sum. Improbus, ba, bum. Impurus, ra, rum. Perditus, ta, tum. Scelestus, ta, tum. Inique, meschant. S. Vide Vnhappie, and Vngratious.
  • Wickedly. Impiè, Iniqué, Malignè, Nequiter, Te­trè. Meschamment, Iniquement. S.
  • Wickedly to do, or say. Malignor, aris. Maligno, as.
  • Wikednes. Impietas, Iniquitas, Malignitas, Nequi tia, Facinus illiberale, Improbitas cordis huma­ni, Impuritas, Indignitas, Vitiū, tij. Scelus, eris. Flagitium, tij. n. g. Meschanceté, iniquité. S.

    To doo wickednes, or iniquitie. Iniquitatē su­scipere. Faire iniquité. S.

  • Widder. Flacceo, es. Flaccesco, scis. Marceo, es. Marcesco, scis. Vide Wyther.
  • Wyde. Amplus, a, um. Fluxus, a, ū. Laxus, a, um. La­tus, a, um. Spatiosus, a, um. Spatieux. S.
  • Wide and large. Amplus, a, um. Vide Large.
  • Wydnes, or bredth. Latitudo, inis. f. g. Largeur. S.
  • Wydowe. Vidua, ae. foe. ge. Vefue. S.

    To make a wydowe. Viduo, as. Rendre ou faire vefue. Cal.

  • Wydowhod. Viduitas, tatis. foe. ge. Vefuage. S.
  • Wiech tree. Opulus, li. foe. ge.
  • Wife. Coniunx, vel Coniux, gis. com. ge. Marita, ae. Matrona, ae. Nupta, ae. Vxor, ris. foe. ge. Femme mariée. S. & Vxorius, a, um. Of a wife. De femme mariée. Cal. ¶ Et vxorius dicitur qui vxori nimis inseruit. A man that is his wyues man, that lettes his wyfe gouerne him. Qui se laisse gou­uerne a sa femme. Cal.
  • Wife newe maried. Noua nupta. Nympha, ae. foe. g. La nouuellement mariée. H.
  • Wife of my sonne. Nurus, us. f. g. Femme de mon fils. S.

    My brothers wyfe. Fratria, ae. foe. ge. La femme de mon frere. S.

  • Wyfe of twoo husbandes. Bigama, Digama. Femme deux fois mariée. Cal.
  • Wife of my sonne, or daughters sonne. Pronurus, us. foe. g. La femme du nepueu. Cal.
  • Wifes father. Socer, cri. Le beau pere. S.
  • Wifes mother. Socrus, us. Belle mere. S.
  • Wifes of twoo brethren. Ianitrices, cum. duorum fratrum vxores. Les femmes des deux freres. H.
  • Wiker, suche as baskettes be made of. Vimen, inis. neut. g. Tout [...] sorte de verges molles & aisees a plier. S. Et Vimineus, a, um. Ang. Of wyker.
  • Wicket, or little dore. Festra, ae. Forula, ae. Thyri­dion, Portula, Foricula, lae. f. g. Guichet. S.
  • Wilde. Agrestis, e. Ferus, a, um. Indomitus, a, um. Agreste, sauuage. S.
  • Wilde areche, and oreche, an herbe. Atriple [...] sylue­stris. Arroches sauuages. Pin.
  • Wilde Basill, an herbe. Ocimastrum, Ocimoides. Basilit sauuage. Pin.
  • [Page] Wilde as a beaste. Ferus, a, um. Sauuage. Cal.
  • Wilde beastes. Ferae, arum. foem. ge. Bestes sauuages. & Ferinus, a, um. Of, or pertaining to a wylde beaste. De beste sauuage. Cal.
  • Wilde boare. Aper, pri. m. ge. Sanglier, porc sanglier. S.
  • Wilde boares fleshe. Caro Aprugna. Chair d'un san­glier. H.
  • Wilde carwayes. Cacalia, ae. foe. ge.
  • Wilde figge tree. Caprificus, ci. Figuier sauuage. Cal.
  • Wilde goordes. Colocynthis, siue Cucurbita syl­uestris. Coloquinte, ou courge sauuage. Pin.
  • Wilde horse. Equiferus, ri. Equus ferus. Cheual sau­uage. Cal.
  • Wylde mynte an herbe. Menthastrum, siue Mentha syluestris. Pin.
  • Wilde polly, or calaminte, an herbe. Calamintha altera seu nepeta. Officin. Calamētum commu­nis vsus. Pouliot sauuage, ou calament commun. Pin.
  • Wilde ootes. Aegilops, Auena sterilis & frugum pestis. Auoine folle. S.
  • Wilde ootes, called hauerns. Steriles auenae. Pou­res auoines. S.
  • Wilde people. Sauage people. Deuia & syluestris gens. Gent sauuage. S.
  • Wilde saffron. Cnicos, Cnicus, Cnecus, Cartha­mus. Saffran bastarde. Pin.
  • Wilde somewhat, as not halfe tamed. Semiferus, a, um. Demi sauuage. S.
  • Wilde tansey, an herbe. Potentilla, Protentilla, seu Agrimonia syluestris, aut Tanacetum syluestre. Agrimoine sauuage. Pin.
  • Wilde thyme. Serpyllum, li. neut. ge. Serpollet. Pin.
  • Wilde vyne. Ampelos agria, Labrusca. Vide Vine.
  • Wildernes. Eremus, Solitudo, inis. Desertum, ti. n. gen. Desert. S.
  • Wilding apple, or crabbe. Arbutum, ti. neut. gene. Vnedo, onis. Plin. Arbousse, fruit d'arbosier. Cal.
  • Wilding tree, or crabbe tree. Arbutus, ti. foem. gen. Arbosier. S.

    Whiche is of a wylding tree. Arbuteus, ea, eum. Qui est d'arbosier. Cal.

  • Wildnes. Feritas, atis. foe. ge. Sauuageté. S.
  • Wiles, or craftes. Astutiae, Insidiae, arum. Finesses. S.
  • Wily. Caurus, a, um. Astutus, Insidiosus, Solers, tis. Versutus, a, um. Vulpinus, a, um. Subdolus, a, ū. Callidus, da, dum. Fin. S.

    Very wilye and crafty. Perasturus, ta, tum. Per­cautus, ta, tum. Fort fin. S.

  • Wilily. Caute, Insidiose, Solerter, Versute. Finemēt.
  • Wilines. Solertia, Versutia. Vide Craftines.
  • Will. Animus, mi. Voluntas, tis, Mens, Studium, ij. neut. ge. Le vouloir, volunté. S.

    My wyll. Mea voluntas, Meum velle. Mon vueil, ma volunté. S.

  • Wyll, or testament. Codicillus, Scriptura vltimae voluntatis, Elogium, gij. neut. ge. Testament ou co­dicille. S.

    To wyll. Volo, is. Vouloir. S.

  • Will not. Nolo, nonuis, nolui, nolle. verbum. de­fecti. Ne point vouloir. S.
  • Wilfull. Temerarius, a, um. Temeraire. S.
  • Wilfull in opinion. Refractarius, a, um. Opiniastre. S.
  • Willing. Libens, Volens, Voluntarius, a, um. Volun­taire. S.
  • William a proper name. Guilielmus, mi. mas. gen. Guillaum. Cord.
  • Willing nothing, or not willing, or against wyll. Inuitus, a, um. Nolens, tis. om. gen. Maulgré soy & enuy. S.
  • Willinglye. Spontè, Voluntariò, Voluntariè. Li­benter, Aequo animo, Secundo animo, Vltrò, Haud grauatè, Lubens, Lubenter, Lubēti ani­mo, non inuitè. Voluntiers, voluntairement. S.

    To heare willingly. Secūdis auribus, vel aequis auribus aliquid accipere. Ouir voluntiers. S.

    To die willingly. Aequo animo mori. Mourir voluntiers & sans regret. S.

    To doo some thing willingly. Voluntate ad ali­quid faciendum adduci. Faire uoluntairement quel­qu [...] chose. S.

  • Willingly done, or of his owne mynde, swynge, or wyll, w tout constraint. Spontaneus, a, um. Vltro­neus. Qui voluntiers & de son bon gré fait quelque chose. S.
  • Willingly without rewarde, or benefite. Gratuitò. Gratis sans loyer & recompense. Cal.
  • Willowe. Salix, cis. Siler. Saulx. S. Salignus, a, um. Saligneus, a, um. Qui est de saulx. S. Of willowe.
  • Willowe groue. Salicetum, Salictum, ti. neut. gen. Vne saulsaye. S.
  • Wimble. Terebellum, li. Vn foret. Pals.
  • Wincke. Conniueo, es. Nicto, as Cligner les yeulx. S.

    Whiche wynketh not. Inconniuens. Qui ne cligne les yeulx. S.

  • Wincke at one. Adnicto, as. Festus.
  • Wincke with one eye. Collimo, as. Cic.
  • Wincking. Conniuentia, ae. Nictatio, onis. foe. gen. Clignement des yeulx. S.
  • Winde. Ventus, ti. masc. gen. Vent. S. Ventulus, li. diminut. Ang. A little wynde. Petit vent. S.

    A prosperous wynde. Ventus ferens, Secundus. Vent prospere. H.

    A boisterous wynde. Irrumpens ventus. Vn vent qui entre de grande impetuosité. S.

    The wyndes beginne to lye. Cadunt venti. Le vents s' appaisent. S.

    The wynde hath stayed vs. Tenuit nos ventus. Le vent nous à detenu. S.

    The shippes haue a good wynde. Aura vtuntur naues. Los nauires out bon vent. S.

  • Wynde contrarie, or a contrarie blaste of wynde. Reflatio, onis. Reflatus, us. m. g. Vent contraire. S.
  • Winde blowing from the southe. Carbas.

    The southeast wynde. Vulturnus, ni. Euronotus, ti. m. ge. Sues [...]h, [...]roth. H.

    The southweste wynde. Africus, ci. Libonotus, ti. m. ge. Suouest. H.

    The weste wynde. Zephyrus, Fauonius, nij. Vent d'embas, ou d'aual, ouest, vent d'ouest. H.

    The northeast wynde. Caurus, ri. Corus, ri. Ar­gestes, [Page] ae. Iapyx, cis. m. ge. Northest, vent de galerne.

    The easte wynde. Eurus, ri. mas. gen. Vent solaire, ou vent d'amont. S.

    The north wynde. Aquilo, onis. Boreas, ae. m. ge. Vent de bize, vent de north. H.

    The south wynde. Lib [...], Auster, Notus, ti. m. g. Vent d'auton, vent de midi, vent morin, pluau, austre, Su, ou sud. H.

  • Wynde contagiouse. Atabulus, li. m ge. Nebriss.
  • Winde, or breath. Spiritus, us. Pneuma, tis. ne. ge. Vent, ou haleine. S.

    An easterne wynde. Altanus, ni. m. ge. Plin.

  • Wyndes blowing from crekes, or waters. Ante­lucani venti.

    To wynde, or smell out by the trace. Odorari ve­stigijs. Sentir à la trace. S.

  • Windes rising out of the sea. Tropaei venti. Plin.
  • Windes that ryse out of the grounde. Apogaei
  • Windes, whiche blowe in somer about the dogge dayes. Etesiae, arum. foe. ge. Strab.
  • Windebeame of a house. Columen, is. n. ge. Varro. Le support & appuy du toict. H.
  • Windy, or full of wynde. Ventosus, a, um. Venteux.
  • Windy places. Conflages, gum. f. g. Festus.
  • Windynes. Ventositas, tis. f. g.

    To wynde into many plaites. Sinuo, as. Tortuer en plusieurs plis. S.

  • Winde a man in by crafte. Lacio, cis, cui, vel exi.
  • Winde agayne. Retexo, is, xui. Stat.
  • Winde in. Intorqueo, es. Entortiller. S.
  • Winde on a bottome. Glomero, as. Agglomero, as. Deuider du fil par pelotons. S.
  • Winde out of trouble. Euoluere se turba. Terent.
  • Winde pype. Guttur, Animae canalis, Canna pul­monis, Aspera arteria. Le siflet. H.
  • Winded about many wayes, or croked. Tortuosus, a, um. Tortu. S.
  • Wynder of wooll. Contortuplicator, oris.*
  • Winding in of a waterbanke. Sinus, us. m. g. Terēt. Sinuosus, a, um. Full of wyndinges. Qui ha beau­coup de destours. G.
  • Winding, or turning vp of cables. Spira, ae. foe. ge. Pliement en rond que fait vn chable. S.
  • Winding shete. Ferale amiculum, Inuolucrum li­neum cadauerale. Le drap ou est enuelope le corps mort. H.
  • Winding, or turning. Anfractus, us. m. g. Vn distour.
  • Windlasse, or poulley. Rechamus, Trochlea, ae. foe. gen. Vne poulie. S.
  • Windowe. Fenestra, ae. f. g. Fenestre. S. Fenestella, ae. Ang. A little wyndowe. Petite fenestre. S.

    A glasse wyndowe. Speculare, ris. m. ge Vne fene­stre de voarre. S.

    To open a place, and to make a wyndowe. Fe­nestrare. Ouurir quelque lieu, & y faire fenestre. S.

  • Windowe, or dore which doth shut, and open. Re­pagulum, li. n. ge. Cic.
  • Windowes made with barres, or woode with many holes to loke out at, a latteis. Cancelli, o­rum. m. ge. Treillis. S.
  • Wine. Vinum, ni. n. g. Vin. H. Vinarius, a, um. Angl. Pertaining to wyne. Seruant a vin. Cal. Vino­sus, a, um. Vinolentus, a, um. Full of wyne. Plein de vin. S.
  • Wine called nectar, an excellent wyne. Murina. Plaut. Festus nectar exponit: Varro Passum. Le boisson d'vn Roy. H. Some call it Hyppocrasse.
  • Wyne pure, cleare, not myxed. Vinum merum, Me­racum. Cic. Purum, Putum. Vin pur, clair, point mixtioné. H.
  • Wine strong. Temetum, Graue vinum quasi ten­tans mentem. Vin fort & puissant. H.
  • Wine mingled, or delayed with water. Vinum de­lutum, Lymphatum. Vin trempé. H.
  • Wine and hony sodden together. Mulsum, Oino­meli. Vin miellé. H.
  • Wine as yet in the grape. Pendens vinum, Cato. Vin qui est encore en la grappe. S.
  • Wine being newe. Mustum, ti. Moust. H.
  • Wine delicate, and pleasant. Vinum nobile, Vinū generosum. Vin delicat & friant. H.
  • Wine of the meaner sorte, suche as they vse at the table with meate. Vinum ignobile, vel cibarium. Vin ordinaire, ou de table. H.
  • Wine durable. Vinum consistens, Ferens aetatem, Firmum. Vin durable. H.
  • Wine called rhenishe wyne. Rhenense vinum.
  • Wine not durable. Vinū fugiens, Exolescens, Du­bium, In vitium inclinans, Aetatem non ferens. Vin alteré, & point durable. H.
  • Wine dead. Vinum acescens, Vappa, Marcidum. Vin poussé & corrumpu. H.
  • Wine dregges. Fex vinacea. La lie du vin. S.
  • Wine drincker, or that is giuen to wyne. Vinosus, And he that drynketh no wyne. Abstemius, a, ū, Qui ne boit point de vin. S.
  • Wine harde and sharpe. Asperum vinum, Austerū vinum. Vin dur & aspre. S.

    White wyne. Vinum album. Vin blane. S.

    Claret wyne. Rubellum vinum. Vin cleret. S.

    Read wyne. Atrum vinum, Rubeum vinum. Vin rouge, S. Tincture. H.

    A wyne called maulmsey. Vinum Aruisiū, Cre­ticum, Chium, Monembasites. Maluisie. H.

    A wyne called muscadle. Vinum Apianum, Fa­lernum. Vin moscatel. H.

  • Wine growing nighe to Venice. Pucioum vinum.
  • Wine infused. Dilutum vinum, Lymphatum vinū. Vin trempé. H.
  • Wine mingled with water. Spurcum vinum. Vin dedens le quel il y à de l'eaue. S.
  • Wine of Angiew. Andiacium vinum.
  • Wine of the presse. Tortiuum mustum, Vinū torti­uum, vel circundaneum. Vin de pressurage. S.
  • Wine or water offered to deuilles, Idolles, or spirites. Arforis.*
  • Winepotte. Oenophorum, ri. n, ge. Pot à vin. S.
  • Winepot an herbe, other do call it our ladies glo­ues. Asdrabacca, Bacchar, ris. Baccharis, ris. Cā ­panula, lae. Les gans de nostre dame. S.

    [Page]Shee that selleth wyne by y e pot. Decupa, ae. f. g.

  • Wine smale and ill. Cibarium vinum. Petit vin.
  • Wine smale and thinne. Villum, li. neut. gen. Vinot petit vin. S.
  • Wyne sodden with wormewoode. Absynthites vi­num. Vin d' Alume. S.
  • Wyne solde out by gallons, quartes, pyntes, or by any lyke measure. Decupatum vinum.*
  • Wyne seller, or shoppe. Apotheca, ae. foem. ge. Cellier à vin. Pals.
  • Wyne tauerne. Oenopolium, lij. n. g. Tauerne. S.
  • Wyne that drynketh of the lyes. Faecatum vinum.
  • Wyne vessell of earth with handles. Diota, ae. f. ge.
  • Wyne whiche hath continued good, twoo hundred yeares. Opimianum vinum, Opimium.*
  • Wynewe, or to vane. Vanno, as. Ventilo, as. Euan­no, as. Vanner. S.
  • Wynew cloth, or vane. Ventilabrum, Vannus, ni. Vallum, li. n. ge, Van. S.
  • Wynewer of corne. Ventilator, Vannator, oris. m. g. Vanneur. S.
  • Wynewyng of corne. Vannatio, Ventilatio, onis. f. gen. Esuentement. S.
  • Wynge. Ala, ae. Aile d'oyseau. H. Alaris, e. Pertay­ning to a wynge. Qui est des ailes. Cal. Subalaris, e. whiche is vnder the wynge. Qui est sous les ailes.

    The wynges of an armye. Alae, arum. foem. gen. Les ailes d'vne armée. S.

    The wynges of the vantgarde. Cornua. Les ailes de l'auangarde. S

    To clippe, or cutte the wynges. Detruncare alā auibus. Rongner les ailes. S.

    To clappe the wynges together. Cōcutere alas, Plaudere alis. Ba [...]re les ailes ensemble. S.

  • Wynged. Alatus, a, um. Aliger, ra, rum. Ailé, ou qui ha les ailes. S.
  • Wynne. Facere lucrum, Lucrifacio, cis. Lucror, aris. Bene rem suam gerere, Demereo, es. Frugē fa­cere, Proficio, cis. Quaestum facere. Gaigner. S.

    To wynne money. Facere aliquantum lucri ar­genti. Gaigner argent. S.

    Thou winnest nothing there. Versuram facis. Tu n' y gaignes rien. S.

    What doo I winne to deceaue thee? Quid mihi lucri est te fallere.? Que gaigneray ie de te tromper?

  • Wynne by force. Expugno, as. Gaigner de force. S.
  • Wynne y e citie, or towne. Potiri vrbis. Salust. Gai­gner la ville. S.
  • Winners of euery syde. Lucriones, onum. mas. gen. Qui gaignent de tous costez. S.
  • Wynning. Lucrum, cri. Quaestus, us. Compendiū, dij. n gen. Gain. S. Quaestuosus, a, um. Ang. Of muche wynning. Qui gaigne beaucoup. Quaestuariae artes, Craftes or pollicies to wynne money.

    Great wynning. Bonum lucrum. Grand gain. S.

    Smale or little winning. Quaesticulus, li. Cap­tura, ae. foe. ge. Vn petit gain. S.

  • Wynter. Bruma, ae. Hyems. Hybernum, sub. tem­pus. Yuer, ou hyuer. S. ¶Brumalis, e. Hibernus, a, ū. Pertaining to wynter. Appartenant à l'yuer. S.

    A plesaunt wynter. Clemens hyems. Vn doulx yuer, qui n'est point aspre. S.

    A very rough wynter. Summa hyems, Hyems acris, Teterrima hyems, Saeuissima hyems. Fort grand yuer, & aspre. S.

    A wynters daye. Hyemalis dies. Iour d'yuer. S.

    To passe the wynter in some place. Hybernare, Hyemem tolerare in loco aliquo, Hyemare. Pas­ser l'yuer en quelque lieu. S.

    To staye all wynter. Perhyemare. Demeurer tout l'yuer. S.

  • Wynter parlour. Tablynum, ni. n. g. Plin.

    To wynter. Hybernare, Hyemare. Yuerner. S.

  • Wype. Mundo, as. Tergo, is. Detergo, is. Extergo, is. Abstergeo, es. Abstergo, is. Torcher.

    To wipe diligently. Pertergere. Torcher diligem­ment. S.

  • Wype cleane with a sponge. Spongio, as. Spongia extergere. Cal.
  • Wype the nose. Emungo, is, nxi. Moucher. S.
  • Wyped. Tersus, a, um. Torché. S.

    A wiping cloute, or shoecloute. Penicillus, li. Penicuius, li. Penicillum, li. Peniculum, li. n. ge. Touillon, ou torchon à torcher les souliers. S.

  • Wisdome. Prudentia, ae. Sal, is. Sapientia, Sophia, Sagacitas, atis. foe. gen. Sagesse.

    A man of great wisedome. Alta mente praeditus homo. Homme de grande sagesse. S.

  • Wise. Callens, tis. Callidus, Prouidus, a, um. Cau­tus, Consultus, Prudens, tis. Sagax, cis. Sapiens, tis. Scitus, a, um. Sage. S.

    Very wise. Persapiens, tis. om. ge. Fort sage. S.

    This fellowe is nothing wyse. Hic planè nihil sapit. Cestuy n'est nullement sage. S.

  • Wise man. Sophus, phi. m. ge. Homme sage. S.
  • Wise to be. Sapio, is, iui. Estre sage. S.

    If he were wise. Si recta saperet. Si il estoit bien sage. S.

    To waxe wyse againe. Resipisco, cis. Terent.

  • Wisely. Callidé, Cautè, Cordatè, Prudenter, Pro­uidé, Sagaciter, Sapiēter, Consultè, Sobriè, Cō ­syderatè. Sagement. S.

    Very wisely. Persapienter. Fort sagement. S.

    He played wisely. Custoditè ludebat. Il iouoit sa­gement. S.

    That is wisely spoken of thee. Dixti pulchré. C'est sagement dict a toy. S.

    That is wisely done. Scitum est. C' est sagement faict. S.

  • Wisest. Prudentissimus, Sapientissimus, a, um. Tresage. S.
  • Wish, or a desire. Votum, ti. Desyderium, rij. Desy­deratio, onis. foe. ge. Souhait. S.

    Whiche hath his wishe. Voti compos. Qui ha son souhait. S.

  • Wishe, or to desire. Aueo, es. Concupisco, cis. De­sydero, as. Exopto, as. In aliquo desyderio esse. Souhaiter. S.

    To wishe or thincke euill to anye. Grauiter de aliquo sentire. Souhaiter mal à aucun. S.

  • [Page] Wished. Optatus, a, ū. Souhaité, S. Optabilis, e. Ang. Able, apte, easely, or worthy to be wyshed. Sou­haitable. S.
  • Witche. Saga, ae. Venefica, ae. f. g. Sorciere S.

    A very great witche. Triuenefica, ae. foe. gen. Vne fort grande sortiere. S.

    To witche. Fascino, as. Effascino, as. Sorceler, en­sorceler. S.

  • Witching. Fascinatio, onis. Effascinatio, onis. foe. g. Ensorcelement, sorcelement. S.
  • Witchecrafte. Fascinū, ni. Dardaniae artes.* Goae­tia, ae. foe. ge. Sorciliere. S.
  • With. Cum, Per, Pariter, Simul, Vnà. Auec. S.
  • With him. Secum. Auec soy. S.

    I will be often with you. Viuā tecum multum. Ie seray souuent auec toy. S.

  • With you in your house. Tecum apud te. Auec toy en ta maison. S.
  • With very good will. Perlibenter. Fort voluntiers. S.
  • With good will. Secundo animo. Voluntiers. S.
  • With me. Mecum, Vnà mecum. Auec moy. S.

    To staie with his hooste. Ad exercitum manere. Demeurer auec son ost. S.

  • With great dishonour. Per summā iniuriam, Per­summum dedecus. Auec grand deshonneur. S.
  • With muche a doo Vix. A grande peine. S.

    To withdrawe him selfe a parte. Cedo, is, ssi. Proripio, Abscedo, is. Abiungere se, Pedem re­ferre, Auferre se, Colligere se. Se retirer à part. S.

  • Withdrawe frō an harlot. Auellere se a meritrice.

    To withdrawe out of the company of any pri­uely. Subterducere se alicui, Subducere se de, vel ex societate alicuius. Se retirer de la compaigne d' aucun en cachette. S.

  • Withdrawe the minde. Auocare animum. Sulp.
  • Wither, or to fade. Flacceo, ces. Se flestrir. S.

    To waxe withered, & faded. Flacceo, ces. Flac­cesco, scis. Deuenir flestri & fané. S.

  • Withered, faded. Flaccidus, da, dum. Flestri, fané. S.

    To wither, or waxe drie. Assiccescere, Exarere, Exarefieri, Arescere, Inarescere, Serescere, Sic­cescere. Se seicher. S.

  • Witherid or drye. Siccus, ca, cum, Torridus, da, dum. Aridus, da, dum. Sec. S.
  • Witheridnes, or drynes. Ariditas, tatis. Aritudo, inis. Siccitas, tatis. foe. ge. Seicheur. S.
  • Withholde. Detineo, es. Moror, aris. Teneo, nes. Detenir. S.
  • Withie. Salix, cis. foe. g. Saulx. S. And whiche is of withie. Salignus, a, um. Saligneus, a, um. Qui est de saulx. S.
  • Within. Intra, Intro, Intus. Dedens.

    Whiche is all within. Intestinus, a, um. Qui est tout dedens. S.

  • Within twentie dayes. Intra viginti dies. Dedens ving [...] iours. S.
  • Within smale tyme. Cis paucos dies. Dedens peu de temps. S.
  • Within the skinne. Intercutaneus, a, um. Quod in­tra cutem est. Cal.
  • Without. Citra, Absque, Sine. Sans. S.
  • Without thee. Absque te. Sans toy. S.
  • Without cause. Ob nullam noxam. Sans cause. S.

    Not without cause. Non ab re. Non sans cause.

  • Without diuision. Pro indiuiso. Sans diuision.
  • Without ordre. Passim, Nullo ordine. Sans ordre. S.
  • Without. Extra, Foras. Hors. S.
  • Without any thing, or voyde. Vacuus, a, um. V [...]ide.
  • Without care. Dissolute. Sans se soulcier. S.
  • Without ciuility, or courtesie. Rusticus, a, ū. Agre­stis, e. Rustault. S.
  • Without cohertion, or constraynte. Sponte, Vltrò. Sans contrainte. S.
  • Without punishement. Impunè. Sans estre puni. S.
  • Without daunger, or perill. In portu, Tutò. Sans danger S.
  • Without delaye, or tarying. Euestigio, Mox, Proti­nus. Tout incontinent. S.
  • Without deseruing. Immerito. Sans l'auoir merité. S.
  • Without noyse. Suspenso gradu, Tacito pede, Su­spenso strepitu, Tacitè, Per silentium. Sans faire bruit. S.
  • Without dissimultion, or openly. Apertè. Manife­stement. S.
  • Without doubte. Proculdubio. Sans doubte. S.
  • Without ende. In infinitum. Sans fin. S.
  • Without loking for. Ex insperato. Contre esperance. S.

    Whiche is without. Expers, tis. om. gen. Qui est sans, Qui n'ha point. S.

  • Without passage, or waye. Inuius, a, um. Sans che­min, par ou on ne passe point. S.
  • Without pitie, or mercie. Immisericors, dis.
  • Without trouble. Sedate. Sans trouble. S.
  • Withstande. Resisto, is. Obsto, as. Resto, as. Obsi­sto, is. Repugno, as. Renitor, eris. Interdico, cis Resister. S.

    To withstande anye. Inpugnare aliquem, Resi­stere alicui. Resister, à aucun. S.

    He hath withstanded me. Astitit mihi contra. Il m' a resisté. S.

  • Withstanding, or resisting. Resistentia, ae. Impug­natio, onis. foe. ge. Resistence. S.
  • Withwynde, an herbe. Conuoluolus, Vitealis, Vo­lubilis media, Liliastrū, Liset de l' herbe aux cloches.
  • Witnes. Martyr, ris. Testis. com. ge. Tesmoing. S.

    A credible witnes. Locuples testis, Grauis testis. Tesmoing veritable & digne de foy. S.

    An vncōstant witnesse. Testis vacillans. Tesmoing qui n'est point ferme. S.

    Thou arte a good witnesse. Tu es optimus testis. Tu en es bon tesmoing. S.

    A witnesse of no credite. Testis fidei strictim la­befactarae. Tesmoing de nulle foy. S.

  • Witnesses whiche do greatly vrge, or charge y e ac­cused, or defendant, & mainteine the case in his bearde. Acerrimi testes. Tesmoings qui pressent fort vn accusé, & qui luy maintiennent en barbe le cas.

    To suborne witnesses. Testibꝰ praescribere quid dicturi sint, Testibus rogandis testimoniū verbis praeire, Testimoniū dictare. Suboruer tesmoings. S.

  • [Page] Witnes bearer. Testificator, oris.
  • Witnes, or testimony. Testatio, Testimonium. Tes­moignage. S.

    To beare witnes, or to depose. Testimonium di­cere, vel pro testimonio. Porter tesmoignage, ou de­poser. S.

    To beare false witnes. Pro testimonio mentiri. Porter faulx tesmoignage. S.

  • Witnes whiche is brought in by coloure, subor­nation, corrupte, and of polluted credite. Subor­natus testis. Tesmoing suborné. S.
  • Witnes whiche sawe the thinge whiche he decla­reth. Oculatus testis. Tesmoing qui à veu ce qu' il raconte. S.
  • Witnesses of moste substantiall depositions. Clas­sici testes.

    To witnesse. Attestor, atis. Testificor, aris. Te­stor, staris. Tesmoigner. S.

    To call any to witnesse. Ad testimoniū vocare. Appeler quelqu'vn pour tesmoigner. S.

  • Witnessed. Testificatus, a, um. Tesmoigné. Cal.
  • Witnessed, and confirmed. Testatum. Tesmoigné & confermé. S.
  • Witnessing, or the deposition of witnesse. Testifica­tio, onis. foe. ge. Deposition des tesmoings. S.
  • Witnessing. Attestaris, tis. om. ge. Tesmoignant. S.
  • Witsondaye. Pentecoste, es. f. ge. Penthecouste. Pals.
  • Witte. Ingenium, ij. Acumen, inis. n, ge. Entendemēt, Ingeniosité. S.

    A blockishe, and harde witte. Plumbeum inge­nium. Vn lourd & dur entendement. S.

    To sharpen the witte. Ingenium acuere. Aguiser l'entendement. S.

    One hath a better witte then the other. Praestat ingenio alius alium. L' vn ha meilleur entendement que l'autre. S.

  • Witte approued, or long tried. Prouectū ingeniū.
  • Wittie. Argutus, Callidus, Cautus, a, um. Ingenio­sus, Praeditus ingenio, Sagax, Solers, tis. Corda­tus, a, um. Acer, cris, cre. om. ge. Ingenieux. S.

    Very witty. Perargutus, a, ū. Peringeniosus, a, um. Fort ingenieux. S.

    A wittie, or wyse man. Cordatus homo. Homme sage. S.

  • Wittily. Arguté, Callidé, Cordaté, Prouidé, Saga­citer, Scité, Solerter, Acuté. Ingenieusement. S.
  • Wittily made, & with great cunning, or arte. Arti­ficiosum, Artifex. Faict ingenieusement, & de grand art. S.
  • Wittines, or pregnancie of witte. Sagacitas, Soler­tia, ae. foe. gen. Ingeniosité d'esprit. Cal.
  • Witting. Sciens, tis, om. ge. Sachant, scauant. S.
  • Wittingly. Scienter. Scauamment. Cal.
  • Wittelesse, or madde. Insanus, a, um. Male sanus, Vacerra, Vesanus, a, um. Vecors, dis. Captus cor­de, Mente captus. Insensé. S.

    To be witlesse, or out of his witte. Insanire, Fu­rere, Tenere ins [...]niam. Estre insensé, ou hors de sons sen [...]. S.

VV. ANTE. O.
  • WO. Dolor, ris. Vide Sorowe, and Griefe.
  • Wo be to you, or wo-worth you. Vae, Vaeh, Inter. vt Vae misero mihi. Terent. Wo be to me wretche that I am.
  • Wode for diers. Glastum, Isatis. Guede, pastel de languedoc. H.
  • Would, or wyll. Volo, is. Vouloir. S.

    I would gladly knowe. Peruelim scire. Ie voul­droye fort scauoir. S.

    I would. Non nollem, Vellem. Ie vouldroye bien.

  • Would to God. O, Vt, Vtinam. O pleust à dieu. S.
  • Would to God that I had not. &c. Quod vtinam minus vitae cupidus fuissem. Que pleust à dieu que ie n'eusse. &c. S.
  • Wolfe. Lupus, pi. mas. ge. Vn loup. S. Lupinus, a, um. Of a wolfe. De loup. Cal.

    A hunter of wolfes. Luparius, rij. m. ge. Chasseur des loups. Cal.

    To holde y e wolfe by y e cares, or to doubte. Auri­bus lupum tenere. Tenir le loup per les oreilles. S.

  • Woluishe, or of a wolfe. Lupinus, a, um. De loup.
  • Wolle. Lana, ae. De la laine. S.
  • Wolle bearing, or hauing. Lanaris, e. Laniger, ra, rū Lanifer, a, um. Qui porte laine. Cal.
  • Wolle man, or one whiche dresseth wolle. Lanarius, rij. m. ge. Qui appreste les laines. S.
  • Wolle vnwashed. Succida lana. Laine auec le suin. S.
  • Wolled, or whiche hath wolle. Lanatus, a, um. La­nu, ou qui à laine. S.
  • Wolle worker. Lanificus, a, um. Qui besongne la laine.
  • Wollen, or of wolle. Laneus, a, um. De laine. S.
  • Woman. Foemina, ae. Homo, Mulier, ris. Foemella, ae. Vne femme. Foemineus, a, um. Muliebris, e. Of a woman. De femme. S.

    A woman maryageable. Viripotens, tis. Virgo nubilis, Tempestiua. Matura viro, Matura thoro. Fille mariable, preste a marier. H.

    A woman that is barayne, or stirill, not apte for procreation. Foemina sterilis, Infoecunda. Femme sterille. H.

    A woman newe maried. Nympha, Non ita pridē viro cōiuncta, Noua nupta. La nouuellemēt mariée.

    A woman as whyte as snowe. Niuei corporis foemina. Blanche comme neige. S.

  • Woman spoused. Sponsa, ae. foe. ge. L'accordée. S.
  • Woman full of pratles, or woordes. Lingulata, ae. foem. gen. Plaut.
  • Woman great with childe. Pregnans, Mulier foe­ta, Grauida, Vterū ferens. Femme grosse d'enfant. H
  • Woman hauing a mans harte, and shape. Andra­go, gis. Virago. Femme vertueuse & qui fait actes d' homme. H.

    A very beautifull woman. Luculenta mulier. Vne femme fort belle. S.

  • Woman hauinge twoo twynnes an one byrthe. Gemellipera, ae. foe. ge. Ouid.
  • [Page] Woman honest of tongue. Eulalia, ae. foe. g. Eras.
  • Woman lying in chyldbedde. Puerpera, ae. foem. ge. Femme accouchée, gisante. H.
  • Woman mournoure at a buryale. Praefica, ae. f. g.

    A woman whiche desireth greatly the company of a man. Mulier virosa. Femme qui appete fort com­paignie d'homme. S.

  • Woman of her firste childe. Primipera, ae, f. g. Plin.
  • Woman past childrē. Sterilis mulier. Femme sterile.
  • Woman piper. Auletris, mulier tibicina est. Cal.
  • Woman saincte, or goddesse. Dea, ae. f. g. Deesse. S.
  • Woman seruaunt. Ancilla, ae. foe. gen. Chambriere. S. Ancillula, ae. A poore woman seruaunte. Petite chambriere. S.
  • Woman that hath had two byrthes. Bipara, ae. f. g.
  • Woman that is concubine but to one man. Concu­bina, nae. Concubine. H.
  • Woman whiche is an atonement maker. Concilia­trix, cis. foe. ge. Moyenneresse. S.
  • Woman whiche kepeth the cotage, or house. Casa­ria, ae. foe. ge. Mulier quae casam custodit. Cal.
  • Woman with great brestes, or dugges. Mammea­ta, ae. foe. gen.
  • Womanlie. Muliebriter. A la maniere de femme. S.

    To make like a woman. Muliero, as. Varro.

  • Womans attire. Mundus, di. mas. gen. Liu.
  • Womans bonnet, cappe, or hoode. Calyptra, trae. foem. gen. Festus.
  • Womans floures, or their naturall euacuations. Mensium profluuium, Mulierum profluuium. Les fleurs des femmes. H.
  • Womans garmente. Vestis muliebris. Vestement de femme. S.
  • Womans gowne with a trayne. Cyclas, dis. foe. ge.
  • Women agree best together. Congruit mulier mu­lieri magis. Les femmes s'accordent meulx ensemble. S.
  • Women which doo painte their faces. Fucatae mu­lieres. Femmes fardées. S.
  • Wombe. Aluus, ui. Venter, tris. m. g. Le ventre. S.
  • Wombe of a woman. Vterus, ri. masc. gen. Le ventre de la femme. S.

    A little wombe. Vterculus, li. m. ge. Petit ventre.

  • Wonder. Admiratio, onis. Admirabilitas, atis. Mi­raculum, li. n. ge. Merueille. S.

    To wonder muche. Demirari, Admirari vehe­menter. S'esmerueiller fort. S.

  • Wonderfull. Admirabilis, e. Admirabundus, a, um. Mirabilis, Mirus, a, um. Mirificus, a, um. Merueil­leux. S.

    A wonderfull thing. Prodigio simile, Miraculū. Chose merueilleuse S.

  • Wonderfully. Mirabiliter, Admirabiliter, Mirè, Mirificè, Mirum in modum, Mirabilem in mo­dum. Merueilleusement. S.
  • Wondering. Miratio, onis. Admiratio, onis. Admi­rabilitas, atis. foe. ge. Esmerueillement. S.
  • Wōder. Affici admiratione, Ponere aliquid in ad­miratione. Miror, aris. Admiror. S'esmerueiller. S.
  • Wonte, vsage, or custome. Assuetudo, nis. foem. gen. Accustumance. S.

    To wonte, or accustome. Assuesco, scis. Consues­co, scis. Insuesco, cis. Consuefacio, cis. Adducere aliquem ad consuetudinem, Assuefacio, cis. Ac­coustumer. S.

  • Wonted, or accustomed. Insuetus, a, um. Consue­tus, a, um. Insuefactus, a, um. Assuefactus, a, um Accoustumé. S.
  • Woode. Lignum, ni. Bois. S. Ligneus, a, ū. Of woode. De bois. S. Lignosus, a, um. Harde as woode. Dur comme bois, S.
  • Woode of Aloes, a verye sweete woode. Agallo­chum, Officinis, Lignum aloes. Lignum aloës. H.

    Stinking woode. Acopos, siue acopus. Bois puāt.

  • Woode whiche neuer smoketh. Acapna ligna. Bois qui ne fume point. S.

    To goe to fetche woode for the campe. Lignari. Aller querir du bois pour le camp. S.

  • Woode being drie for the fire. Causima, ae.
  • Woode bearing maste, or okecornes. Glandaria sylua. Cato.
  • Woodbynde. Periclymenū, ni Syluae mater, Volu­crum maius, Matrissylua, ae. Lilium inter spinas, Caprifolium, lij. n. ge. Cheurefueil. Pin.
  • Woodcocke. Gallinago, Rusticula, Scolópax. Bec­casse. H. S.
  • Woode culuer. Palumbes, ae. Palumbus torquatus. Ramier, mansart. H.
  • Woode. Sylua, ae. Bois. S. & Syluaticus, a, um. Sylues­ter, ris, e. Ang. Of woodes. De bois. Cal. Syluula, ae. diminut. Ang. A little woode. Petit bois. S. Syl­uicola, ae. A woode man. Vn homme de bois. S.

    A woode of pleasure. Nemus, oris. n. ge. Vn bois de plaisance. S. & Nemoralis, le. om. g. Of a wood. D'vn bois. S. Nemorosus, a, um. Full of woode. Plein de bois. S.

    A little thicke woode. Lucus, ci. mas. ge. Vn petit bois espes. S.

  • Woode keper, or woodewarde. Saltuarius, rij. m. g. Garde ou sergeant du forest. S.
  • Woodeknife. Harpe, es, Falcatus ensis, Gladius Persicus. Semitaire. H.
  • Woodepyke, a byrde. Picus martius, Turbo. Beche­bois. H.
  • Woode pyle. Strues lignorum, Meta. Lignier, pil de bois. H.
  • Woode stacke. Lignile, is. Vng buscher. S.
  • Wooden, or of woode. Ligneus, a, um. De bois. S.
  • Woodesowre, an herbe. Trifolium, Acetosus, Alle­luya, Panis cuculi. Alleluya, ou pain de cocu. Pin.
  • Woode, or madde. Furiosus, a, um. Rabidus, a, um. Saeuus, a, um. Furialis, le. Captus furore. Fu­rieux. S.

    To waxe, or become woode. Furere, Furore in­grauescere, Furorem concipere ex maleficio. De­uenir furieux. S.

    To make any woode. Obijcere furorem alicui. Mettre quelqu'vn en fureur. S.

  • Woodly. Saeué, Rabidè, Furiosè, Furialiter, Furen­ter. Furieusement. S.
  • Woodnes. Rabies, ei. f. g. Furor, oris. m. g. Fureur. S.

    [Page]To appease the woodnes of the people. Impetū populi reprimere. Appaiser la fureur du peuple. S.

  • Woorde. Verbum, bi. Vocabulum, li. Dictio, onis. Dictum, ti. Vox, cis. foe. ge. Parolle. S. Verbosus, a, um. Full of woordes. Qui ha beaucoup de parolles. Verbosé. With many woordes. Auec beaucoup de parolles. S.

    Amorouse woordes. Amatoria verba. Parolles a­moureuses. S.

    To make many woordes. Multa verba facere. Auoir beaucoup de parolles. S.

    To speake woordes at randon. Fundere verba. Dire parolles a la volée. S.

  • Woorde for woorde. Ad verbum, Verbatim.
  • Woorde hauinge but one case. Monoptoton, Quod vnum solum habet casum. Cal.
  • Woorde hauing diuerse, or many significations, or voyces. Aequiuocum.
  • Woorde not muche vsed. Glossema, tis. n. gen. Vox minus vsitata, quae scilicet interpretatione eget.
  • Woorde, or diction deryued and made of pro­nouncing or sounding, as of the barking of a dogge, bleting of a sheepe, lowing of a cowe, his­sing of an adder, crowing of a cocke and suche lyke. Onomatopoeia, ae. f. ge. Est quaedam figura, a quibusdā Nominatio dicta, vel Nominis cuius­que rei fictio, aut immutationis, aut significatio­nis gratia.
  • Woordes fearefully spoken, or not well pronoun­ced, or vttered for feare. Tertiata verba.

    Conuert woordes. Tecta verba. Parolles conuertes

    Sporting, or pleasaunt woordes. Iocosa verba. Parolles ioyeuses. S.

  • Woordes finely spoken. Byssina verba, Phalerata uerba, Phalerata dicta. Terent. Belles parolles. S.
  • Woordes frankely vttered. Dapsilia verba.

    Fewe woordes. Breuis sermo. Peu de parolles. S.

    To speake in very fewe woordes. Praecisè dice­re. Dire en trop peu de parolles. S.

  • Woordes not deriued of other, called primatiues. Primogenia verba.

    He hath answered me in fewe woordes. Respō ­dit mihi paucis verbis. Il m' a respondu en peu de parolles. S.

  • Woorke. Cura, ae. Opera, ae. Opus, eris. Opificium, cij. Operatio, onis. foe. ge. Ouurage. S. Opusculum. diminut. Ang. A little shorte, or small woorke. Petit ouurage. S.

    An auncient woorke. Opus antiquum. Ouurage antique. S.

  • Woorke of coper, or brasse. Aeramētum, ti. neut. g. Ouurage de cuyure, ou d'arain. S.
  • Woorke of earthe nealed with fire. Testaceum o­pus. Ouurage de terre cuite. S.
  • Woorke that required long tyme to be done. Spis­sum opus & operosum. Ouurage qui requiert long temps à le faire. S.
  • Woorke made in haste. Opus tumultuarium. Ou­urage faict à la haste. S.

    To ende a woorke. Colophonem addere operi. Acheuer vn ouurage. S.

    To alowe a woorke. Approbare opus. Approuer vn ouurage. S.

    To make some woorke. Opus texere. Faire quel­que ouurage. S.

    To woorke. Operor, aris. Operer, ouurer. S.

    To publishe some woorke. In apertum referre aliquod opus, Edere in lucem, vel publicare ali­quod opus. Publier quelque o [...]uure. S.

    To woorke some thing rounde. Detornare. Ou­urer quelque chose au tour, ou touret. S.

  • Woorke newe agayne. Recudo, is. Reforger. S.

    To woorke by collusion, as to square frō righte to wrong, or to doo an acte in lawe repugnaunt to the mere equitie of the lawe. Praeuaricor, aris.

  • Woorke cunningly. Fabrefacio, cis. Faire par grand art & maistrise. S.

    To woorke in a frame, lombe, or stole to weaue. Texo, is. Tistre. S.

    To woorke, or make some thing with potters claye. Plasmo, as. Faire quelque chose de terre a potier

  • Woorke out his taske. Absoluere pensum. Acheuer sa tasche. S.
  • Woorker. Operarius, rij. Opifex, cis. com. ge. Vide Woorkeman.
  • Woorker, imbocer, or chaser of plate, or other ves­sell. Anaglyptes, ae. m. g.
  • Woorker in claye, or earth. Plasmator, ris. mas. ge.
  • Woorker in a frame, lombe, or stole, a weauer. Textor, ris. mas. ge. Tisserand, Tissier. S.
  • Woorker of earth, or claye. Plastes, ae. ma. gen. Qui fait ouurage de terre. Cal.
  • Woorke doone at stolen tymes from other necessa­rie busines. Succisiuae operae. Cic.
  • Woorkehouse. Ergasterium, Officina, ae. f. ge. L'ou­ouuroir d'vn chascun mestier. S.
  • Woorkehouses for sylke womē, or other huswiues to trimme wolle. Occi.*
  • Woorking. Operatio, onis. foe. ge. Operation, oeure.

    Naturall woorkinges, or operations. Actiones corporis naturales. Operations naturelles. S.

  • Woorking daye. Profestus dies, Operarius dies. Iour ouurier. S.
  • Woorking in a frame, lombe, or stole. Textura, ae. foem. gen. Lucret.
  • Woorking in claye, or earth. Plasmatio, onis. f. g.
  • Woorkeman. Operarius, Opifex, cis. Fabricator, oris. Artifex, cis. com. ge. Ouurier. S.

    Our contrey workemen. Vernaculi artifices. Ou­uriers de nostre pais. S.

  • Voorkemen whiche haue nothing to doo. Opera­rij vacui. Ouuriers qui n'ont que faire. S.
  • Woorkeman woorking easely, or scantly, more idle then well occupied. Parcus opera.
  • Woorkeman whiche taketh woorke in grosse, or to taske. Redemptor, ris. m. g. Cic.
  • Woorkeman whiche woorketh sitting. Sellularius artifex. Liu.
  • Woorkemanly. Affabre. Artificieusement. Cal.
  • Woorkemanly wrought. Affabrum, pro Affabré [Page] factum dixêre veteres. Cal.
  • Worlde. Mundus, di. Orbis, is. m. ge. Le monde. S.

    The earth is placed, or set in the middest of the worlde. In medio mundo terra sita est. Au milieu du monde la terre est située. S.

    The discription of the worlde. Cosmographia, ae. foe. ge. La description du monde. S,

  • Worlde hereafter to come. Posteritas, tis. f. g. Cic.
  • Worldes age. Actas mundi. L'aage du monde. S.

    All the worlde knoweth it. Nemo hoc nescit, Res palàm est. Tout le monde le scait. S.

    Since the worlde beganne, or since the begin­ninge of the worlde. Ab aeuo condito, Ex om­nibus seculis, Post hominum memoriam, Ex quo homines meminerunt, Post homines natos. De puis que le monde est monde. S.

    So long as the worlde shal stande. Dum homi­num genus erit. Tant que le monde sera. S.

    It is not in the worlde. In rerum natura non est. Il n' est point en tout le monde. S.

  • Worldly, or of the worlde, or lyke to the worlde. Mundanus, a, um. Du monde. S.
  • Worldly pleasure. Volup, Voluptas. foe. ge. Plai­sir mondain. S. Voluptabilis, e. That whiche hath worldly pleasure. Qui ha plaisir mōdain. S. Volup­tuosus, a, um. Full of worldly pleasure, or insa­ciable of desire. Plein de plaisir mondain. S. Volup­tarius, a, um. whiche is geuen to worldly plea­sure. Addonné a plaisir mondain. S.
  • Worldly shames childe. Perfrictae frontis homo, ¶ De hoc adagio deducitur, Perfricuit faciem, frō ­tem, aut os. He is without all shame. Il a perdu toute honte. S.
  • Worme. Vermis. Ver. H. Vermiculus. dimin. Ang. A little worme. Vn petit ver. S. Verminosus, a, ū. Full of wormes. Plein de vers. S. Vermiculor, a­ris. To be full of wormes. Estre vermoulu. Cal. Vermino, as. To haue wormes. Auoir de vers. Verminatio, onis. foem. ge. A disease of wormes properly among cattell, called the botts, & Ver­mina, orum. n. ge. Is a disease among men, cal­led the wrynging of the belly with wormes.
  • Worme in a mans belly. Lumbricus, Cels. Ver. H.
  • Worme of the earth. Lumbricus. Colum. & Plaut. Ver de terre. H.
  • Worme in the handes that itche. Acarus, Teredo, siue exiguus vermiculus, qui subter cutim erodit agit (que) cuniculos in pruriginosis manibus. Ciron.
  • Worme engendring of the caraine of a dead horse. Termes, Termus, Vermis qui carnibus ingene­ratur. H.
  • Worme in a dogges tayle, or tongue. Lytta, tae. f. g.
  • Wormes in the leaues of a peache tree. Cephalo­crustes.
  • Worme that eateth the leaues, and buddes of the vine. Voluox, Volucra, Inuoluulus, Conuoluo­lus, Vermis qui vites erodit. Lis [...]t, uer coquin, Hur­bec qui ronge les burions de la vigne. H.
  • Worme that breadeth in beanes. Midas, dae. foe. ge. Ver de féues. H.
  • Worme that breadeth in waxe. Acar, ris. Acarus, ti m. ge. Petit ver qui naist dans la cire. Cal.
  • Worme that eateth woode. Teredo, inis. Caries, Termes. Ver de bois. H.
  • Worme whiche is a canckar, being red, and found vnder an olde tree, and hath a blacke head, and a great bealy. Xylophagus, gi.
  • Worme which eateth leaues of vines, of some cal­led the deuils goldryng. Volucra, Voluox, In­uoluulus, Conuoluolus, li. m. ge. Liset, ver coquin.
  • Wormes in childrens bealtes. Ascarides, Tineae, vel Tiniae, arum. foe. ge. Plin.
  • Worme in fishes. Asilus, li m. ge. Virg.
  • Wormwoode. Absinthium, ij. Absynthium, ij. Ab­since ou absynthe. H
  • Wormewoode wyne. Absinthites. Vin d'absynthe ou d'aluyne. H.
  • Worne. Attritus, a, um. Tritus, a, um. Detritus, a, ū. Vse. S.
  • Worne out. Obtritus, a, um. Cic.
  • Worne as a garment bare. Obsoletus, a, um. Cic.
  • Worshippe. Dignitas, atis. foe. ge. Honneur. Pals.
  • Worshippe. Colo, is. Veneror, aris. Adoro, as. Ado­rer. S.
  • Worshipper. Adorator, oris. Cultor, oris. masc. gen. Adorateur. S.
  • Worshipfull. Venerabilis, Augustus, a, ū. Venerable.
  • Worshipfully, or reuerently. Venerāter. Reuerāment
  • Worshipping. Cultus, us. Veneratio, Adoratio, o­nis. foem. gen. Adoration. S. Venerabundus, a, um. Venerandus, a, um. which doth worshippe or re­uerence. Qui fait la reuerence. S.
  • Worshiping of idoles. Idolatria, ae. foem. gen. Idolatrie. S·
  • Worst. Pessimus, a, um. Deterrimus, a, um. Tres­mauuais. S.
  • Worste tyme for a publique weale. Alienissimum reipublicae tempus.
  • Worthe more to be, or of better value. Praeualeo, es. Estre plus valable. S.
  • Worth nifles, or nothing. Friuolus, a, um. Friuole. S.

    A man little worthe. Trioboli homo, Nullo nu­mero homo, Minimi pretij, Nugalis. Homme de nulle valeur. S.

    Little worth. Vilis, le. om. ge. De peu de valeur. S.

  • Worthe to be. Valeo, es. Valoir. S.

    The thing was not worth it. Non fuit tāti, Vix operae pretium erat. La chose ne le valoit pas. S.

  • Worthy. Dignus, a, um. Digne. S.
  • Worthie hier. Dignus praemio. Digne de loyer. S.

    To esteme, or thinke worthy. Dignare, Dignari. Estimer digne. S.

    There is nothing more worthy of loue. Dignius nihil est quo ametur. Il n' y à chose plus digne d' estre aimée. S.

  • Worthy of prayse for some thing. Probabilis re a­liqua. Digne de louange pour quelque chose. S.
  • Worthy blame, or to be blamed. Accusabilis, le. Culpabilis, e. om. ge. Digne d' estre blasmé. S.
  • Worthy honour, or reuerēce. Venerabilis, e. om. g. [Page] D [...]gne d'honneur, ou reuerence. S.
  • Worthy perpetuall memory. Cedro dignus. Pers.
  • Worthy to be beaten. Vapulandus, Verberalis, Ver­bereus, a, um. Digne d'estre batu. S.
  • Worthy to be desired. Expetendus, a, um. Cic.
  • Worthy to be dispised or disdaigned. Cōtemptibi­lis, e. Contemnendus, a, um. Contemptible. S.
  • Worthy to be obserued, or had in reuerēce. Obser­uabilis, le. om. ge. A quoy on peult ou on doibt pren­dre garde. S.

    To be reputed worthy. Dignari. Estre reputé digne. S

  • Worthy to be seene, or looked vpon. Spectabilis, Visendus, a, um. Digne d'estre regardé. S.
  • Worthy victorie. Palmarius, a, um. Digne d'importer le pris. S.
  • Worthily. Condignè, Digné. Dignement. S.
  • Worthynes. Dignitas, tis. foe. ge. Dignité S.
  • Wortes for the potte, or hearbes to eate. Lachanū, ni. neut. ge. Toute sorte d'herbe bonne a manger. S. La­chanopoles, Olerū vēditor. A seller of wortes, or hearbes. Lachanopolium, Forum olitorium. Cal. Is the markette, or place where they be solde.
  • Wowe. Proco, as. Ambire, vel blanditijs petere foe­minam. Demander & purchasser aucune pour l' auoir a femme. S.
  • Wower. Procus, ci. Celuy qui demande & pourchasse aucune pour l'auoir a femme. S.

    Whiche woeth, or loueth that same woman that an other loueth. Riualis, lis. m. ge. Celuy qui aime celle mesme que vn autre aime. S.

    The enuie betwene twoo persones louing both one wenche. Riualitas, atis. foe. gen. L'enuie qui est entre deux compaignons aimans vne mesme fille. S.

  • Woufe of cloth, or yarne on the webbe. Trama, ae. f. ge. Licium, cij. Licia, orum, n. g. Traine, ou trane. S.
  • Wounde. Plaga, ae. Vulnus, eris. neut. ge. Vn playe. S. & vulnerarius, a, um. Pertaining to a wounde. Seruant à playes. S.

    A cruell wounde. Vulnus acerbum. Cruelle playe.

    To receaue woundes. Vulnera accipere, vel ex­cipere. Receuoir les payes. S.

    A great wounde. Luculenta plaga. Grande playe.

  • Wounded. Saucius, a, um. Vulneratus, a, um. Sau­ciatus, a, um. Vulneribus affectus. Nauré. S.

    To be wounded with sorowes, or griefes. Do­loribus affici. Estre nauré de doleurs. S.

  • Wounded to be to death. Occumbo, is. Ouid.
  • Wounded with a Iauelin. Lanceatus, a, ū. Iul. fir.

    To wounde. Lacero, as. Saucio, as. Vulnero, as. Imponere vulnus, vel plagam, Cōsaucio, as. Na­urer, player. S.

  • Wounded. Tortuosus, a, um. Vide winded.
  • Wounding, or hurting. Vulneratio, onis. foem. gen. Naurure. S.
VV. ANTE. R.
  • WRappe vp. Implico, as. Inuoluo, is. Conuoluo, is. Obuoluo, is. Circū ­plico, cas. Impedio, is. Enueloper. S.

    To wrappe vp a wounde. Vulnus alligare. En­ueloper vne playe. S.

    To wrappe let & hinder any. In tricas aliquem conijcere. Enueloper & empestrer aucun. S.

  • Wrapped. Inuolutus, a, um. Obsitus, a, um. Conuo­lutus, a, um. Obuolutus, a, um. Enuelopé. S.
  • Wrapped together. Implicitus, a, um. Implicatus, a, um. Cic.
  • Wrapped to be in bondes. Nexu inire. Liu.
  • Wrapping. Implicatio, onis. foe. ge. Enuelopement. S.
  • Wrastler. Luctator, oris. Palaestrita, ae. Pycta, ae. Pyctes, tis. m. ge. Luicteur. S.

    Like wrestlers. Palaestricé. A la mode des luicteurs

  • Wrastle. Luctor, aris. Colluctor, aris. Deluctor, aris. Obluctor, aris. Luicter. S.
  • Wrastling. Lucta, Palaestra, ae. foem. gen. Luicte. S. & Palaestricus, a, um. Pertaining to wrastling. Ap­partenant a la luicte. S.
  • Wrastling. Colluctatio, onis. Luctatio, onis. foe. ge. Luictement. S.
  • Wrastling place. Palaestra, ae. Xistus, ti. m. g. Vitru.
  • Wrath. Ira, ae. Stomachus, chi. Indignatio, nis. foe. g. Courroux, Ire. S.
  • Wrathe continuall, or whiche dureth long. Plum­bea ira. Courroux qui dure long temps. S.
  • Wrath of God. Fulmina sacra.

    Great wrath. Indomitae irae. Grans courroux. S.

    To moue to wrath. Mouere indignationem vel bilem alicui. Esmouuoir à courroux. S.

  • Wrathfull, or easy to anger. Iracundus, a, um. Irri­tabilis, le. Biliosus, a, um. Stomachus, a, ū. Ireux, aise à courroucer. S.
  • Wreathe, or a garland that they vse to put on their heades to beare a payle, or other burdin on. Ce­sticillus, li. m. ge. Festus.
  • Wrecke of the sea. Naufragium, gij. n. g. Naufrage. S. Naufragus, i. He that escapeth with life at suche daunger.
  • Wreke angre. Euomere iram. Terent.
  • Wrenne a byrde. Regulus, li. Trochilus Rottelet, pe­tit roy. H.

    To wrest, or wrie. Torqueo, es. Distorqueo, es. Tordre. S.

  • Wrestle. Vide wrastle.
  • Wretche. Miser, a, um. Malheureux. S.
  • Wretched. Miser, ra, rum. Miserabilis, le. Miseran­dus, a, um. Aerumnosus, a, um. Miserable. S.

    As wretched as I. Miser aequè atque ego. Aussi miserable que moy. S.

  • Wretchedly. Miserabiliter, Miserè, Miserandum in modum. Miscrablement. S.
  • Wretchednes. Miseria, ae. foe. ge. Misere. S

    That is great wretchednes. Miserima miseria. C'est grande misere. S.

  • Wry, or to wreste. Torqueo, es. Contorqueo, es. Di­storqueo, es. Intorqueo, es. Obtorqueo, es. Re­torqueo, es. Tordre. S.
  • Wrye mouthed men. Miriones.
  • Wried, or wrested. Distortus, a, um. Tortus, a, um. [Page] Tors ou destors. S.
  • Wrighte. Vide Carpenter.
  • Wrincle. Ruga, ae. Ride. S. Rugosus, a, um. Full of wrincles. Plein de rides. S.
  • Wrynckled. Rugatus, a, um.
  • Wrinckled to be. Rugo, as. Se rider. S.
  • Wring. Stringo, is. Arcto, as. Astringo, is. Cōstrin­go, is. Interstringo, is. Estreindre. S.
  • Wringe harde. Perstringo, is. Fort estreindre. S.
  • Wryte. Scribo, is. Texo, is. Conscribo, is. Persequi scriptura. Escrire. S.

    To wryte often. Scriptitare. Souuent escrire. S.

    To wryte in some thing. Inscribere. Escrire en quelque chose. S.

    To write well. Scribere accuraté. Bien escrire. S.

    To write in prose. Orationem solutā struere. Escrire en prose. S.

  • Wryte againe. Rescribo, is. Rescrire. S.

    To write histories in verse. Attingere res gestas versibus. Escrire histoires en vers. S.

    To write against any. Inuehi. Escrire contre aucun.

    To write falsely. Mentiri. Escrire faulsement. S.

    To write more. Adscribere. Escrire d'auantage. S.

  • Write commentaries, or bookes for remēbraunce. Commentor, aris. Plaut.

    To write about. Circūscribo, is. Escrire à l'entour.

    To write betwene twoo. Interscribere. Escrire en­tre deux. S.

    To write thinges contrarie. Veteribus oratio­nibus rescribere. Escrire choses contraires. S.

  • Wryte me in the nombre. Ascribe me in numerum. Escry moy au nombre. S.
  • Write out. Transcribo, is. Transcrire. S.
  • Write stories, actes, or gestes. Peragere res gestas.

    To write all in lengthe, and at large. Escrire tout au long, & au large. S.

  • Write vnderneathe. Subscribo, is. Escrire au dessoubs.
  • Write vpon some thinge. Inscribo, is. Superscribo, is. Escrire sur quelque chose. S.
  • Writer. Scriptor, oris. Notarius, rij. Ad manum ser­uus. Escriuain. S.
  • Writer of bookes. Bibliographus. mas. gen.
  • Writer of bookes of accompte, as for bailiffes, re­ues, heywars. &c. Logographus, Scriptuarius, rij. mas. gen. Festus.
  • Writer of histories. Annalium conditor, Histori­cus, ci. mas. gen. Historien. S.
  • Writer of lamentable verses, or balades. Elegio­graphus, phi. mas. gen.
  • Writer of wanton, dissolute, or railinge matters. Mimographus, phi. n. ge.
  • Writer on his knees. Grammatocyphon.
  • Writer whiche writeth faste, and swifte. Viuidus calamo.

    An approued wryter. Classicus scriptor. Gell.

  • Writh. Cōuoluo, is. Inuoluo, is. Intorqueo, es. Ob­uoluo, is. Entortiller. S.

    To writhe rounde about. Circumuoluere. En­tortiller tout entour. S.

  • Wrythed, or wynded. Tortilis, le. om. ge. Entortillé. S
  • Writhed about th'arme. Intortum circa brachium. Entortillé entour le bras. S.
  • Writing. Scriptio, onis. Scriptura, Literatura, ae. Scriptus, us. Stylus, li. m. ge. Escripture. S. Scripto­rius, a, um. Apte for wryting, or pertaining to wryting. Seruant à escrire. Cal. Scriptum. Is the thing wrytten. Escrit. Cal.
  • Writing whiche they make vpō any thing. Inscrip­tio, onis. f. ge. Escripture qu'on fait sur quelque chose.

    To leaue by wryting. Scriptum relinquere. Lais­ser par escript. S.

  • Writing craftely chaunged. Suppositum scriptum.
  • Writing false, or the fourme of false writing. Scri­bligo, inis. vel stribligo, inis. foe. ge. Gell.

    A shorte wryting, and exposition. Scholium, lij. n. gen. Vne brieue escripture & exposition. S.

  • Writing made in haste without study. Sylua, ae. f. gen. Quint.
  • Writing of bookes. Bibliographia. ae. f. ge.

    This is the wryting of my secretary. Epistola librarij manu est. C'est l'escripture de mon secretaire.

  • Writing, or any deede made, sealed, and deliuered by the maker, or sealer, whiche the lawers call Pro facto, Syngrapha, Syngraphus, Syngraphū, phi. n. ge. Cic.
  • Writing tables. Pugillares. Tablettes à escrire. H.
  • Writinges gathered out of many authoures. Col­lectanea, orum. n. g. Escriptures amassees de plusieurs autheurs. S.
  • Writings, or letters cifered, which no mā can read but he to whome they be sent. Furtiuae literae, Furtiua scripta.. Gell.
  • Written. Scriptus, a, um. Escript. S.

    This is written in the chronicles. Notarunt hoc annalus. Ceci est escript es chroniques. S.

    They find it writtē. Prodidit memoria On à trou­ué par escript. S.

  • Whiche is not written. Inscriptus, a, um. Qui n' est point escript. S.
  • Wrong. Iniuria, ae. foe. ge. Tort, iniurie. S.

    By wronge, or by righte, by hooke, or by crooke. Quo iure, quaque iniuria. A tort ou à droict. S.

    To endure and suffer any wrong. Accipere pla­gam aut vulnus. Endurer & souffrir quelque tort. S.

  • Wrong doer. Iniuriosus, a, um. Iniurius, a, um. Qui faict tort. S.
  • Wrong iawed, or hauing the nether lōger then the vpper iawe. Bronchus, Brochus, a, um. Varro.

    To doo wrong. Facere iniuriam, Iniurior, aris. Abire à iure. Faire iniure. S.

  • Wrongfull, or whiche doth wrong. Iniuriosus, a, ū. Iniurius, a, um. Qui faict tort. S.
  • Wrongfully, & without cause. Iniquè, Perperam, Ob nullam noxiam, Iniuriosè, Iniuria, Immeri­tò, Falsó. A tort & sans cause. S.

    Very wrongfully. Immeritissimo. A tresgrād tort

  • Wroth. Iratus, a, um. Courroucé. S.
  • Wroth to be. Irascor, sceris. Estre courroucé. S.
  • Wrought, or made. Factus, a, um. Faict. S.
  • Wrought by rule. Emussitatus, a, um. Festus.
  • [Page] Wroghte with small pi [...]ces of bones, stones, or woode Tessellatus, ta, tum. Suet.
X.
  • X, Is a semiuowell, and hathe the force of a double consonant, for the whiche in olde wrytinges cs, and gs, was vsed, As Apecs, Gregs, For Apex, Grex, In cō ­position of woordes S, is not written after an X, As the rule is, Post X non scribitur S, vt Exugo, is. Exupero, as. Of which wordes the one is compounded of Ex and Sugo, the other of Ex and Supero, And should be writ­ten thus, Exsugo, Exsupero, Were not the rule and custome of wryting otherwyse. X, also is written for the figure of tenne, and may be aug­mented in this maner .x.xx.xxx. which is, 10.20.30. Tenne, twenty, thirty. Or thus .xi.xij.xiij.xiiij.xv.xvi.xvij.xviij.xix. whiche is 11.12.13.14.15. &c. Eleuen, twelue, thirtene, fourtene, fif­tene, sixtene, seuentene, eightene, nyntene, and so forth, (of whiche nombers though not of their formes) haue I spoken before in their places.
  • X ounce, or tenne ounces. Dextans, tis. Diz onces. H.
  • Xantippa, The name of Socrates wyfe, a woman of wonderfull impatience, and shrewyshe demea­noure, whose curstenes Socrates suffered with marueilous pacience, and being asked of Alei­biades, whye hee suffered suche a shrewe in his house, therefore (quod hee) byde I this at home, that when I come abroade I maye the better beare with the wantonnes and iniuries of others. Xantippe, es. foe. gen.
  • Xi ounces. Deunx, cis. Onze onces. H. Or a measure conteining as muche as a reasonable man may drinke at .xi. tymes.
  • Xx. Viginti. Vide Twenty.
  • Xxx. Triginti. Vide Thirty.
Y. ANTE. A.
  • Y, Is a Greke vowel, and vsed with vs and the Frenche men, euen as I, the vowell is, it hath also with vse oftentimes the force almoste of a consonant, as in these wordes you, yarde, yarne, which wordes can not be wri­ten with an I, Also Y, may bothe beginne, and ende a worde, as the letter I, and other vowels doo. I haue declared somewhat hereof in the letter I.
  • Yarde, a measure to measure with. Virga, ae. foe. ge. Vne verge. S.
  • Yarde of a man. Coles, is. Virga virilis. Vide priuy.
  • Yarde, or a courte of a house. Area, ae. foem. gen. Vne court de maison. S.
  • Yarke of a whippe. Tax. n. g. Le son d'vn coup de fouet.
  • Yarne, or threde of cloth. Filum, li. n. g. Fil, filet. H.
  • Yarrowe, milfoile, or nosebleede, an herbe. Millefo­lium, Stratiotes, Millefolium maius. Millefueille.
  • Yate. Ianua, Porta. Vide Gate.
  • Yaune, or to gape. Hio, as. Dehisco, scis. Baailler. S.
  • Yaune, or to gape wyde. Inhio, as. Oscito, tas. Fort. baailler. S.

    ¶To yaune for sleepe. Hiscere, Oscitare, Oscitari Baailler de sommiel. S.

    ¶Whiche yauneth, or is open. Hians, tis. Dehis­cens, tis. Qui baaille ou est ouuert. S.

  • Yauning for sleepe. Oscitans, tis. Baaillant de sommeil.
  • Yauning, or gaping. Hiatus, tus. Oscitatio, onis. f. g. Baaillement. S.
Y. ANTE. D.
  • YDle. Feriatus, a, ū. Ociosus, a, um. Oisif, oiseux
  • Ydle from working. Raeses, dis. om. g. Idem.
  • Ydle to be. Manum sub chlamyde habere, vel tegere. Ocior, aris. Otior, aris. Otiosum esse. Estre oiseux. S.
  • Ydlenes. Cessatio, Ocium, Otium, tij. n. g. Oisiueté. S.
  • Ydely. Ociose, Otiose. Oisiuement. Cal.
  • Ydolatrer, or a worshipper of Idolles. Idololatra. Idolorum cultor. Idolatre, qui adore vne idole. S.
  • Ydolatrie. Idololatria, ae. foe. g. Idolatrie. S.
  • Ydoll. Idolum, li. n. g. Vne idole. S.
  • Ydols offering, or that which is offered to Idols. Idolothytum, ti. n. ge. Ce qu'est immole aux idoles. S.
Y. ANTE. E.
  • YEa. Etiam, Immo, Ita, Sane, Sic. Ouy. S.
  • Yea but. Immo, Sed autem. Mais. S.
  • Yea certainly. Immo certe. Ouy certaynement.
  • Yea, I saye so. Ita loquor. Ouy ie le dy. S.
  • Yea, I tell thee. Ita inquam. Ouy te dy ie. S.
  • Yea mary. Quid ni. Vide What.
  • Yea rather. Immo. Mais plustost. S.
  • Yea truly. Quippe. Ouy certes. S.
  • Yea verely. Ita verò, Ita enimuero. Ouy vrayement. S
  • Yeare. Vide yere.
  • Yee, or you. Vos Vous. S.

    Haue yee kniues? Habetisne cultros? Aues vous des cousteaux? S.

    Your doinges are such y t yee seeme of a set pur­pose to doo them against your selues. Quae faci­tis eiusmodi sint, vt ea dedita opera a vobis con­tra vosmetipsos facere videamini. Cic.

  • Yeld. Dedo, is. Trado, is. Se rendre. S.

    I yelde to thee. Dedo me tibi. Ie me rens a toy. S.

    To yelde to th'enemy. Tradere se. Se rendre a son ennemi. S.

    They did yelde to the consuls mercy. Abiectis armis, in fidem consulis venerunt. Ils se redirent a la merci du consul. S. Vide Rendre.

  • Yeld accompt. Calculum ponere, Dictare rationē, Rationes dare, Reddere, vel referre rationem. Rendre vn compte. S.
  • Yelde, or to rendre. Reddere, Retribuere, Restitue­re. [Page] Rendre. S.
  • Yelde forth licour, or moistnes. Exudo, as. Veluti per sudorem emitto. Rendre sueur. Cal.
  • Yelde, or rendre him selfe to the enemies parte. Transfugio, is. Se rendre du parti des enemis. S.
  • Yelde to an other in battayle. Dedo, is, Diditio­nem facere. Vide Render.
  • Yelde vp. Resigno, as. Vide Resigne.
  • Yelde vp a castel, or fortresse to the ennemies. Pro­dere arcem obsidentibus, Arcem prodere hosti­bus. Rendre la fortresse aux ennemis. S.
  • Yelde vp ghoste. Edere spiritum. Vide Die.
  • Yelded vp. Deditus, a, um. Rendu. S.
  • Yelding to enemies. Trāsfugiū, Defectio ad hostes.
  • Yelding vp our selues to one. Deditio, onis. foe. ge. Quand on se rend à aucun. S. & Dedititius, a, um. Whiche hath yelded him selfe to the mercie of an other. Qui se rend a la mercy d'autruy. S.
  • Yelke of an egge. Luteū oui, Vitellus, li. vide Egge.
  • Yell and rore. Vide Crie, Rore.
  • Yellowe. Flauus, a, um. Luteus, a, um. Rufus, a, um. Iaulne. S.
  • Yellowe ambre, called Lambre. Sualternicum.*
  • Yellowe earth founde in the mynes of golde, or sil­uer. Sil, is. n. ge. Georg. Agric.
  • Yellowe garmentes for womē of the colour of saf­fron. Crocotulae, arum. foe. ge.
  • Yellowe iaundise. Aurigo, ginis. f. ge. Regius mor­bus, Arcuatus morbus, Icterus, ri. m. g. Iaunisse. S.

    He that hath the yellowe Iaundise. Arquatus, Auriginosus, Ictericus, ci. m. ge. Qui à la iaulnisse.

  • Yelowe quinces. Chrysomela, Cotonea inclinata ad auri colorem. H.

    To yelowe, or make yelowe. Rufo, as. Iaulnir. S.

    To become, or waxe yelowe. Rufere, Flauere, Flauescere. Deuenir iaulne. S.

  • Yere. Annus, ni. m. ge. Vn an. S. & Hornus, na, num. Hornotinus, na, num. Of one yeare, of this yere. D'vn an, de c'est an. vt Horni agni. Lambes of one yeare. Agneaulx qui ont vn an. S.

    The space of a yere. Annua dies, Annale tēpus. L'espace d'vn an. S.

    In the ende of the yere. Anni extremo, Anni exi­tu, Anni fine, Sub finem anni. En la fin de l'an. S.

    From yere, to yere. Annuatim, Quotannis, Per singulos annos. D' [...]en an. S.

    The thirtene yere. Alter annus ab vndecimo. Le treziem an.

    To be almoste twoo yeares olde. Secundum an­num agere. Estre aux deuxieme an de son aage. S.

    To dure tenne yeares. In annum decimum du­rare. Durer iusques a dix ans. S.

  • Yere and a halfe. Sesquiannus.

    Leape yere. Bissextus, ti. siue Bisextus, ti. mas. ge. Bisexte. S.

  • Yereling, or of the age of one yere. Anniculus, a, um. Annotinus, a, um. Qui n'a qu'vn an, d'vn an. S.
  • Yerely, or euery yere. Annua vice, Annuatim, Quo­tannis, In singulos annos. Per chascū an, to [...]s les ans.
  • Yerely done. Annalis, e. Annarius, a, um. om. ge. An­niuersarius, a, um. Qui se fait tout les ans. Cal.
  • Yerely reuenewes. Redditus, Prouentus. Vide Reuenue. S.
  • Yes. Vide yea.
  • Yester daie. Heri, & aliquando Here pro Heri po­nitur. Hier. S. & Hesternus, a, um. Of yesterdaye, or done yesterdaye. De hier. S.
  • Yet. Adhuc. Encore. S.
  • Yet for all that. Veruntamē. Vide Notwithstāding
  • Yet, or to caste metall. Fundo, is, udi. Fondre. S.
  • Yew tree. Taxus, i. foe. ge. Yf, ou if. S. & Taxeus, a, ū. Of yewe. D' if. S.
  • Yewar. Gurturnium, nij. Aqualis, lis. m. ge. Guttus, ti. m. ge. Goutteron. Esguierre. S.
  • Yexe, or to haue the hikvp. Singultio, is. Senglouter, Hoqueter. S.
  • Yexing. Singultiens, tis. Particip.
  • Yexing of a man, or woman. Hecta, ae. Singultus, us. mas. ge. Le senglout. S.
Y. ANTE. F.
  • YF. Si. Coniunctio. Si. S.
  • Yf thou do it. Si facias. Si tu le fais. S.
  • Yf he saye he wil, geue it him. Si est vt dicat velle se, redde. S' il dit qu' il le veult, ren luy. S.
Y. ANTE. L.
  • YLe. Insula, ae. foem. ge. Vne Isle. S. Insularis, e. Pertaining to an yle. Insulatus, a, um. Made to an yle, or ylande. Vide Isle.
  • Yle of man. Mona. Ptol.
  • Yle of Shepey in Kent. Counos. Ptol.
  • Yle of wight in Englande. Vectis. Ptol.
  • Yll. Improbus, a, um. Malus, a, um. Prauus, a, um. Mal. S. Vide Ill and Euill.
  • Yll, or euelly. Deterrime, Improbe, Male. Malement.
  • Se more in I. Ante. L.
  • Of Y. Ante. M. Vide I. Ante. M.
Y. ANTE. N.
  • YNche. Pollex, cis. Vncia, ae. foe. ge. Latitudo pollicaris. Vne poulcée. S. & Vnciola, ae. dim. Ang. A little, short, or small ynche. & Pol­licaris, e. Vnciarius, a, um. Of an ynche. D' vne poulcée. S.
  • Ynche by ynche, or by ynches. Vnciatim. Par poulcées
  • Yncke. Atramentū, Atramētum scriptorium. Encre.
  • Ynckhorne. Atramentarium, rij. n. g. Cornet à encre. S.
  • Ynoughe. Sat, Satis. Assez. S.

    It is ynough. Sat est, Satis est. C'est assez. S.

    There is ynough sayde, I will doo it. Sat est, Curabo. C'est assez dict, ie le feray. S.

    There is ynough sayde, or cōmaunded, we wyll see to it. Nos curabimus, satis praeceptum. C'est assez commandé, nous ensoignerons. S.

Y. ANTE. O.
  • YOke. Iugum, gi. n. ge. Vn Ioug, vn couple. Cal. & Subiugalis, le. Subiugis, e. Qui est soubs le ioug. S. Whiche is vnder yoke.

    To take the yoke. Iugum subire. Prendre le ioug. S

    To reiecte the yoke. Exuere iugum, vel excutere iugum, Reijcere iugum. Reiecter le ioug. S.

    To shake of the yoke of bondage, or seruitude. Deijcere iugum seruile à ceruicibus. Reiecter le ioug de seruage. S.

  • Yoke of oxen. Iuges. Iugum, gi. Par boū. Vn couple. de boeufs, ou paire de boeufs. Cal.

    To yoke oxen. Boues iugo subdere, Subiugare. Mettre les boeufs soubs le ioug. S.

    To yoke, or to yoke vnto. Iugo, as. Adiugo, as. Accoupler. Cal.

  • Yoked. Iugatus, a, ū. Iugalis, e. Accouplé de ioug. Cal.
  • Yoked, or vsed to the yoke, or vnder the yoke. Sub­iugalis, e. Vt supra.
  • Yoman of the garde. Spiculator, Stipator, Satelles, tis. Latero, onis. m. g. vel Praetorianus miles. Ar­chier de la garde, balbardier. H.
  • Yoman of the horse, or horsekeeper. Agaso, onis. m. ge. Escuyer d'escuirie. S.
  • Yoman, or maister of the robes. Vestiarius, rij. m. g.
  • Yonge. Iuuenilis, e. Iuuenis, ne. Ieune. S.
  • Yonge crane. Vipio, Gruis pullus. Ieune ou petite grue
  • Yonge doue, or pigion. Pipio. Columbulus, Pullus columbae. Ieune pigeon, pigeonneau. H.
  • Yonge folke gathered on a heape. Iuuentus, tis. foe. ge, Pubes, bis. foe. gen. Ieunesse, Assemble de ieunes gens. S. & Iuuenalis, e. Pertaining to yong folke.
  • Yong man. Iuuenis, Adolescentulus, li. masc. gene. Ieun homme. S.
  • Yonge man paste the age of .xiiii. yeares. Puber, is.
  • Yonge man whiche beginneth to haue a bearde. Vesticeps, qui generationi habilis ac maturus est. H.
  • Yonge man vnder the age of .xxi. yeares. Adoles­cens, Adultus. Vn iouenceau. H.
  • Yonge souldioure. Tyro, onis. Tyrunculus. li. m. g.

    To waxe yonge. Iuuenesco, scis. Plin. Raieunir. S.

  • Yonger. Iunior, nius. Minor natu Plus ieune. S.
  • Yongely. Iuueniliter. Ieunement. S.
  • Yorke citie. Eboracum, Eburacum, ci. mas. ge. Ptol, Eboracensis, e. Of Yorke.
  • You. Tu, Vos. Vous. S.
  • Your. Vester, a, um. Vostre. S.

    All your goodes. Omnium vestrum bona. Tous voz biens. S.

    By your meane. Per vos. Per vostre moyen. S.

  • Yours, or of your coūtrey, linage, or secte. Vestras, tis. De vostre pais lignage ou secte. Cal.
  • Youthe. Aetas prima, Adolescentia, Iuuentus, tis. Praetextati anni, Tenera aetas, Aetas iuuenilis, Iuuenta, Praetextata aetas. Ieunesse ou iunesse. S. Vide A.
Y. ANTE. P.
  • Ypocrasse wyne. Vinum aromatites. Hippocras. H.
Y. ANTE. R.
  • YRchen, or hedgehogge. Herinaceus, Echi­nus, Herix, Hericius. Herisson. S.
  • Yron. Ferrum, ri. n. ge. Fer. S.
  • Yron graye coloure. Glaucus, a, um.
  • Yron myne. Ferraria, ae. foe. ge. Mine de fer. S.
  • Yron to marke, or prynte vessell with, or suche like. Tudicula, ae. foe. ge.
  • Yron toole, or instrument. Ferrum, Ferramentum, ti. n. ge. Ferrement. S. Ferrarius, a, um. Pertaining to yron. Appartenant à fer. S. & Ferreus, a, um. Of yron. De fer. S. & Ferratus, a, um. Dressed with yron. Ferré. S. Ferro, as. To dresse w t yron. Ferrer. S
Y. ANTE. S.
  • YSe. Gelu, Indeclin. Glacies, ei. Glace, S. & Glacialis, e. Of yse, or where yse is. Glacé.
  • Ysell. Acetum, ti. n. g. Vinaigre.
  • Ysicle, or droppes of yse. Stiria, ae. foe. ge.
Y. ANTE. T.
  • YTche, or itching. Vredo, inis. Pruritus, tus· Prurigo, inis. foem. gen. Demangement, demā ­geure, gratelle. H.

    To ytche. Prurio, is. Demanger. S.

Y. ANTE. V.
  • YVorye. Ebor, oris. neu. ge. Dens elephant [...]. Yuoire. H. & Eboreus, a, um. Eburneus, a, ū. Eburnus, a, um. Of yuorie. D'yuoire. Cal. & Eboratus, a, ū. Couered, or trimmed with yuory Couuert ou enrichy d'yuoire. Cal.
  • Yuie. Hedera, ae. foe. g Du liarre. Pin. Hederaceus, a, um. Of yuie. Qui est de liarre. S.

    Grounde yuye. Chamaecissos, Hedera terrestria. Liarre terrestre. S.

Z.
  • Z, A double c [...]sonant, it is not vsed in Latin, but in Greeke, & in verye fewe Englishe wordes.
  • Zacharias a Prophete, the father of Iohn Baptiste, whiche is in­terpreted iust or iustified, or the memorie of the Lorde. Zacharias, ae. m. ge.
  • Zele. Zelus, li. m. ge. Zele. S.
  • Zele to haue, or tender. Zelo, as. Zeler. S.
  • Zodiack or celestiall circle, wherein be the .xii. sig­nes. Zodiacus, ci. m. g. Zodiaque. S.
  • Zone. Zona, nae. foe. ge. Zone. S.

Soli Deo, Honor, Laus & Gloria.

A table of nombers with the lattin woordes belonging thereunto.

1
  • Vnus
  • Primus
  • Semel
  • Singulus
  • Primarius
2
  • Duo
  • Secundus
  • Bis
  • Binus
  • Binarius
3
  • Tres
  • Tertius
  • Ter
  • Trinus
  • Ternarius
4
  • Quatuor
  • Quartus
  • Quater
  • Quaternus
  • Quaternarius
5
  • Quinque
  • Quintus
  • Quinquies
  • Quinus
  • Quinarius
6
  • Sex
  • Sextus
  • Sexies
  • Senus
  • Senarius
7
  • Septem
  • Septimus
  • Septics
  • Septenus
  • Septenarius
8
  • Octo
  • Octauus
  • Octies
  • Octenus
  • Octonarius
9
  • Nouem
  • Nonus
  • Nouies
  • Nouenus
  • Nouenarius
10
  • Decem
  • Decimus
  • Decies
  • Denus
  • Denarius
11
  • Vndecim
  • Vndecimus
  • Vndecies
  • Vndenus
  • Vndenarius
12
  • Duodecim
  • Duodecimus
  • Duodecies
  • Duodenus
  • Duodenarius
13
  • Tredecim
  • Tredecimus
  • Tredecies
  • Terdenus
  • Terdenarius
14
  • Quatuordecim
  • Quaterdecimus
  • Quaterdecies
  • Quaterdenus
  • Quaterdenarius
15
  • Quindecim
  • Quintusdecimꝰ
  • Quintodecies
  • Quintodenus
  • Quindenarius
16
  • Sexdecim
  • Sextodecimus
  • Sextodecies
  • Sextodenus
  • Sextodenarius
17
  • Septendecim
  • Septodecimus
  • Septodecies
  • Septodenus
  • Septodenarius
18
  • Octodecim
  • Octauus decimus
  • Octodecies
  • Octodenus
  • Octodenarius
19
  • Nouendecim
  • Nonusdecimus
  • Nouemdecies
  • Nouemdenus
  • Nouemdenarius
20
  • Viginti
  • Vicesimus
  • Vicesies
  • Vicenus
  • Vicenarius
30
  • Triginta
  • Tricesimus
  • Tricesies
  • Tricenus
  • Tricenarius
40
  • Quadraginta
  • Quadragesimus
  • Quadragesies
  • Quadragenus
  • Quadragenarius
50
  • Quinquaginta
  • Quinquagesimus
  • Quinquagesies
  • Quinquagenus
  • Quinquagenarius
60
  • Sexaginta
  • Sexagesimus
  • Sexagesies
  • Sexagenus
  • Sexagenarius
70
  • Septuaginta
  • Septuagesimus
  • Septuagesies
  • Septuagenus
  • Septuagenarius
80
  • Octoginta
  • Octogesimus
  • Octogesies
  • Octogenus
  • Octogenarius
90
  • Nonaginta
  • Nonagesimus
  • Nonagesies
  • Nonagenus
  • Nonagenarius
100
  • Centum
  • Centesimus
  • Centesies
  • Centenus
  • Centenarius
200
  • Ducenti
  • Ducentesimus
  • Ducentesies
  • Ducentenus
  • Ducentenarius
300
  • Tricenti
  • Tricentesimus
  • Tricentesies
  • Tricentenus
  • Tricentenarius
400
  • Quadringenti
  • Quadringentesimus
  • Quadringentesies
  • Quadringentenus
  • Quadringentenarius
500
  • Quingenti
  • Quingentesimus
  • Quingentesies
  • Quingentenus
  • Quingentenarius
600
  • Sexcenti
  • Sexcentesimus
  • Sexcentesies
  • Sexcentenus
  • Sexcentenarius
700
  • Septingenti
  • Septingentesimus
  • Septingentesies
  • Septingentenus
  • Septingentenarius
800
  • Octingenti
  • Octingentesimus
  • Octingentesies
  • Octingentenus
  • Octingentenarius
900
  • Nongenti
  • Nongentesimus
  • Nongentesies
  • Nongentenus
  • Nongentenarius
1000
  • Mille
  • Millesimus
  • Millesies
  • Millenus
  • Millenarius
2000
  • Duo millia
3000
  • Tria millia
4000
  • Quatuor millia
5000
  • Quinque millia
6000
  • Sex millia
7000
  • Septem millia
8000
  • Octo millia
9000
  • Nouem millia
10000
  • Decem millia
20000
  • Viginti millia
30000
  • Triginta millia
40000
  • Quadringinta millia
50000
  • Quinquaginta millia
60000
  • Sexaginta millia
70000
  • Septuaginta millia
80000
  • Octoginta millia
90000
  • Nonaginta millia
100000
  • Centum millia. &c.

¶ Faultes escaped.

  • Abounde. Circumfluo. Abonder.
  • Acuse. Arcessere. Aucun.
  • Alecost. Saluia Romana.
  • Almesse. Eleemosyna.
  • Apease. Tranquillum. &c.
  • Apple of wynter fruite. Pomum se­rotinum.
  • Apple rype. Pomum maturum.
  • Apple monger. Pomilius.
  • Augustinus a famous doctour in Christes churche. &c.
  • Beware. Prouideo.
  • Bewitche. Effascino, fascinat.
  • Buffe. Vulgus.
  • Cuckowe. Coccyx.
  • Day. Lumen solis.
  • Dead, pertayning to the dead.
  • Drawght. Epotauit.
  • Elephant. Elephas. Elephant.
  • Emeraude. Scrutantibus.
  • Encrease. Accrescere.
  • Idolatrer. Idololatra.
  • Idololatrie. Idololatria.
  • Magicke. Hydromantie.
  • Tallenes. Altitudo,
  • Tente. Augustale.
  • Welthe. Respublica.
[...]
[...]

This keyboarded and encoded edition of the work described above is co-owned by the institutions providing financial support to the Text Creation Partnership. This Phase I text is available for reuse, according to the terms of Creative Commons 0 1.0 Universal. The text can be copied, modified, distributed and performed, even for commercial purposes, all without asking permission.