LONDINI Excusum impensis I. Marriot & I. Grismand. 1625.
ELEGIA DE Admiranda clade centum Papistarum tempore concionis vespertinae habitae Londini juxta domum Legati Gallicani: ubi olim erat domicilium Fraterculorum atratorum: Anno 1623. Octob. 26. stylo vetere, & Novemb. 5. stylo novo.
Praecipua Capita tractata in hac Elegia.
- 1 Praedicatio sapientiae & aequitatis divinae in hoc opere judicii sui.
- 2 Abstinentia à personali censura.
- 3 Fundamenta sympathiae nostrae.
- 4 Amica censura de salute animarum.
- 5 Revocatio Papistarum ad poenitentiam propter convitia in nostros Doctores, & machinationes in impedienda Euangelii praedicatione.
- 6 Liberationes Ecclesiae, & earum revelationes factae tempore vespertini sacrificii.
- 7 Illustratio hujus cladis ab exemplis Scripturae.
- 8 Maledictio irrevocabilis in loca monastica.
- 9 Corruptelae in doctrina pontificia perstringuntur.
- 10 Ingratitudo Protestantium in tanta Euangelii luce.
- 11 Gratulatio propter censuras curiales in summos officiarios.
- 12 Exhortatio ad omnes ordines de omnibus pietatis officiis.
Georgias Buchananus. Psal. 137.
AT tu quae nostrae in sultavit laeta ruinae,
Gentis Idumeae tu memor esto pater.
Foelix qui tenero consparget saxa cerebro:
Reddet ad exemplum qui tibi facta tuum.
1 Cor. 14.26.
Quid faciendum est fratres mei cum convenitis? quemadmodum unusquis (que) habet psalmum, vel doctrinam, vel linguam, vel revelationem, vel interpretationem, omnia fiant ad aedificationem.
Ad Lectorem.
EXiguo quod mens Epigrammate condere coepit,
Fit, dum scribendi ducor amore, Liber.
Sic amor & studium Lectoris crescat in horas
Scriptori pretium grande laboris erit.
SI qua celebrari sollenni more meretur.
A non ingrata posteritate dies:
Quinta dies non est obliviscenda Novembris;
Sive stylo veteri sive notata novo.
Illa dies morti proceres adjudicat Anglos:
Damnatos morti liberat illa dies.
Tale nihil metuens uno prope concidit ictu,
Princeps, Nobilitas, & Generosa cohors.
Illa dies populos ad inania sacra vocabat:
Intentos sacris perdidit illa dies.
Nil odii hostilis, nil tanto in funere fraudis:
Esse suum Deus hoc ipse fatetur opus.
Iudicis hoc opus est, mortem qui morte rependit:
Reddit ad exemplum qui mala facta suum.
Adspicit Omnipotens oculis mortalia justis:
Artifices sceleris dum capit arte sua.
Convocat hic nubes, & in ordine sydera ponit:
Dant
(que) Creatori, cuncta creata decus.
Ligna lapis
(que) suas dantes in foedera dextras,
Hos perimunt, quorum numina, ligna, lapis.
Quos dolus humanus docuit sufflando necare,
Tartara divinus mittit adima furor.
Lapsa repente domus lacerat crudeliter illos,
Quorum crimen erat lapsa repente domus.
Lapsa domus lapsos, longis
(que) erroribus actos,
Obruit, & morbo par m
[...]dicina fuit.
Hoc semen piet as fuco perfusa serebat:
Haec messis tali semine digna fuit.
Fallere discentem fallunt subsellia plebem:
Quos sacra non docuit pagina, poena docet.
Infoelix cerebro conspergit pulpita Pastor,
Dum cerebri suadet somnia vana sui.
Se dedignantur temerari moenia; tantum
Non impune sinit crimen abire locus.
Se dedignantur temerari Sabbata, tantum
Non impune sinit crimen abire dies.
Ne tibi sit summi mirabilis ira tonantis:
Nescia compesci finibus ira suis.
Non illi virtus non stat sua gloria parvo:
Gloria dilecti sanguine parta sui.
Scilicet in sacris offensa levissima rebus,
Criminis atrocis pondus & instar habet.
Hoc immane nefas multum resonante flagello
Plectitur, & justum praeterit ira modum.
Personis, didici vitiis insistere salvis:
Personas pietas laedere velle vetat.
Fas & jura jubent subscribere numinis irae:
Iura jubent eadem fata dolere virûm.
Molle cor humano generi natura fatetur
Se dare, cui lachrymas fundere posse dedit.
Conjungit nos una fides, baptismus & unus,
Testamur triplici nomine numen idem.
Biblia nos eadem manibus versamus amicis,
Ejusdem templi sancta caterva sumus,
Vitis ad exemplum fructum praebentis & umbram:
Principis ejusdem nos pia cura fovet,
Nos mare cingit idem, saevo
(que) tuetur ab hoste,
Patria progeniem nos vocat unasuam.
Non fugit à nostris pietas fraterna medullis:
Credimus hoc fato nos quoque posse premi.
Convenit haeredes mortis deflere sepultos,
Et non immemores funeris esse sui.
Christus amans hostes, hostes & amare ministris
Mandat, & officiis conciliare piis.
Morte quòd à tanta tanto sumus aere redempti,
Quae nos & qualis vita pudica decet!
Non fas est homini partes sibi sumere summi
Iudicis, & puteal scandere velle Dei.
Stulte, quid alterius intentas crimina seruo?
Regis ad arbitrium stat
(que) cadit
(que) sui.
Quis scit an immeritam dedit haec vindicta salutē?
Duxit & ad superos haec via stricta lares.
Progenies Vssaea domum pulsantibus austris,
Sic cadit, ut staret non labefacta fides.
Nescit pulsa notis velli radicibus imis,
Aeterno verbi semine nata fides.
Te licet interimat, non est metuendus Iesus:
Cujus morte fuit vita redempta tuo.
Saepe Deus veniam summa largitur in hora.
Tempora divinum nulla morantur opus.
Poenitet aegrotum media dum morte tenetur:
Poenitet in vitiis consenuisse suis.
Gallia scinde comas, Hispania solve capillos;
Haec vos ad luctum saeva ruina vocat.
Tristis uter
(que) suas redcat legatus ad arces,
Et causa & tanti testis uter
(que) mali.
Desine dente tuo Iesuita ferire Prophetas,
Vincere quos calami dexteritate nequis.
Desine mille dolis incautas fallere mentes,
Flectere quas nescis simplicitate tua.
Desine grande loqui, perflat sublimia ventus,
Summa petit fulmen, dissipat alta Deus.
Te semper tenuit sitis importuna cruoris,
Arida nunc proprius proluit ora cruor.
Hoc erat in votis sacra vespertina fugare;
Concio cum precibus ne foret ulla sacris.
Fulmina de manibus nostris dum tollere tentas,
In caput haec redeunt fulmina missa tuum.
Vota valent meliora, cadit Golia superbus.
Excutit & sociis anxius arma timor,
Omnia jam fiunt, fieri quae legimus ante.
Tot sedis nostri quae didicere patres.
Surgit ab integro priscijam temporis aetas:
Et nibil est coeli subregione novi.
Vespertina iterum Baalitas sacra dederunt
Mortibus: Eliae bis valuere preces.
Vespertino iterum Daniel dum tempore fleret,
Conqueritur Babylon moenia lapsa sua.
Cum populus Phariis exiret finibus exul,
Et caderent natu maxima, vesper erat.
Tempore quo caesus fuit agnus, caeditur hostis:
Fortior est armis militibusg fides.
Principis in titulos sua Dathan ora resolvit:
Mox
(que) resolvebat tartarus ora sua.
Non impune furens turbat jejunia Zimri:
Miscuit & lachrymis turpia scorta piis.
Ille sacerdotis transfixus arundine ventrem,
Dedidicit ventri solvere vota suo.
Filius Aaronis coelesli coucidit igne,
Dum vetito audaces instruit igne manus.
Desine mirari fractum sua membra Dagonem:
Aedibus idoli non procularca fuit.
Mille Palestinos laetantes tempore fasto,
Atria praecipito lapsa dedere neci,
Dum vino implentur, certant
(que), illudere caeco,
Vltima lux illis, ultima coena venit.
Exitio dedit VZZiam temerarius ausus:
Foederis est signum laedere grande nefas.
Assyrius cadit ante aras, confossus ab illis,
Quaeis dederat solis lumine posse frui.
Ausus es aeternum qui voce lacescere patrem,
Cogeris à natis ipse silere tuis.
Cum vitulo Galilaee tuo mactaris adaras:
Nil sacra sacrilegum, nilpia vota juvant.
Parce precor tanti sceleris damnare Pilatum:
Impietas illi tradidit arma tua.
Contudit octodecim turris Siloentis ad undam:
Alter in alterius sanguine caesus erat.
Nilmagis aspectu dirum, nec triste relatu:
Talia me fantem languor & horror habet.
Excidii tanti fuerit quae causa requiris?
Excidii causam pagina sacra docet.
Causa quod errorem moniti renuere fateri:
Nec compensarent facta priora novis.
Hei mihi quā surdas damus his monitoribus aures!
Hei mihi quàm pancos haec documenta movent!
Ipse locus vobis poterat praedicere cladem:
Pullatis patuit fratribus illa domus.
Non sine sanguinibus Ierichnutis moenia surgunt:
Illa immunda domus pars Ierichnutis erat.
Execrare latina cohors, tua numina vana:
Numina cultori pernitiosa suo.
Corde timete Deum, meritis non fidite vestris:
Nil caro, nil sanguis, quod sibi sumat, habet.
Forma crucis vobis Deus est, & Imago magistra:
In foveam caecos caeca magistra trahit.
Est vobis Papa rex hominum, Christi
(que), sacerdos,
Vnum non uno cingitur ense latus.
Christus homo tanto se non dignatur honore:
Cui potior regno mors maledicta fuit.
Creditis esse Papā, (quod mens memorare refugit)
Semideum
(que), virum, semivirum
(que) deum,
Aede sedet Domini, Domini nequissimus hostis,
Imponens animis jura molesta Papa.
Avocat à scortis praesul per scorta Latinus:
Pejor & est morbis ipsa medela suis.
Pabula perpetuae vitae Scriptura ministrat,
Vnica Scriptura est fons salientis aquae.
Tradita ab antiquis, quorum latet abditus autor,
Vul
[...]is non scriptis esse minora sacris.
Pagina non alios memorat divina recessus,
Quàm coelum supra, subtus inane chaos.
Tertia singuntur vobis loca, tertia regna:
Ex orco redimunt flamma, numisma, preces.
Si vellem verbis Missae comprendere frandes,
Desiceret, citiùs, quàm mihi sermo, dies.
Quid mihi mutati narras miracula signi?
Posse Deum fateor, tu modo velle proba.
Panibus & vinis dum tu miracula fingis,
Ex uno signo tu duo signafacis.
Portentum te grande facis mirabile visu,
Quale nec ulla tulit, nec feret ulla dies.
Quis tam praecipiti captus vertigine mentis,
Se putet ut pasci numine posse suo?
Cyclopas damnas humano sanguine plenos,
Iudicio peccas turpius ipse tuo.
Vna Redemptoris perfecit victima munus:
Res semel acta fuit, res satis acta semel.
Hostia sacrificus toties quam format & offert,
Abnegat immensam vim meritum
(que), Crucis.
Hospes es ipse tibi, te non intelligis ipse:
Murmurat ignot as dum tua lingua preces.
Esse putas aequum Deus ut tibi praebeat aures,
Auris cum precibus sit tua clausa tuis?
Annua res animis confessio torta misellis,
Carnificis partes auricularis agit.
Quis numerando queat vitae concludere lapsus?
Hac tamen offertur conditione salus.
Sabbata divinis operis concessa canendis,
Sunt tenerae carnis luxuriosa quies.
Necligitis praebere sacris sermonibus aures:
Necligitis vita teste probare fidem.
Non ego vos damnans ausim nos solvere culpa:
Cultus non paucis sentibus horret ager.
Romanos intra muros peccatur & extra:
Immites unas mittit uterg locus.
Illos fortèreos facit ignorantia caeca:
Quo minor aspirat gratia, culpa minor.
Indignos venia nos indulgentia reddit:
Nos premit in medio flumine, mira sitis.
Quam sibi relligio fidam spondebat amicam,
Hei quod non peperit pax diuturna scelus!
Hospitium quae justitiae praebere solebant,
Quas fora non fraudes & malefacta fovent?
Ille equitis titulus quondam virtutibus emptus,
Pro turpiut meretrix prostat ubig lucro.
Lumine clerus eget vel idem sub tegmine condit:
Nesciat ut populus quae sit eunda via.
Captat agris lepores, verbisg, Propheta lepores:
Ingenio accendit thus genio
(que) suo.
Concio praefractis animis inventa domandis,
Non domat: à solita nec feritate vocat.
Dum medicus timet agrotis afferre dolorem,
Vulnera curando deteriora facit.
Aurea credideris nunc saecula: flumine lactis,
Flumine jam mellis culta sacella fluunt.
Ferrea sunt potius nunc saecula, molliat ignis
Nullus ab altari ferrea corda virûm.
Hei quas et quoties expallens audio diras!
Immersos vinis angulus omnis habet.
India serpentes nocuos submittit & berbas:
Sed min' est serpens, quàm gravis herba, nocens.
Attrahit, expellens falso medicamine, morbum:
Subducit succum corporis, haurit opes.
In nihilum versos videas dominos
(que) domus
(que):
Scilicet est fumus fortior igne suo.
Flamma domos, Dominos incendit fumus inanis:
Et dulcem mortem per sua tela petunt.
Nostra sed has sordes ecclesia damnat & odit,
Non tanta impietas tollit inulta caput.
Nos nostri
(que) hostes trutina ponantur eadem,
In tenebris nostris pars bona lucis erit.
Iudicis ira gravis merito vos fuste coercet,
Dum nos castigat candida virga patris.
Curia submovit, gravis & censura dolosos:
Evulsis spinis fundit agellus opes.
Quassa ratis nocuos tumidas immisit in undas:
Ejectis nocuis, sistitur ira maris.
Vt tandem gravior vindicta coerceat hostes,
Aedibus à propri is incipit ira patris.
Non datur hoc meriti pretium sed munus amoris,
Nos ambit bonitas immeritusg, favor.
Quas referes grates plebecula lapsa periclis?
Concipies animo quae pia vota tuo?
In melius conversa tuae sit semita vitae:
Omne sitingratum, quod modo dulce fuit.
Id tibi sit pulchrum, mundi quod sordet ocellis:
Pes tuus, hic mundus quae vocat ampla, premai
Effinxit natura tibi cum corpore pectus,
Affectet melior pars meliora loca.
Editus è coelis animus coelestia curet:
Natalis memorem te decet esse soli.
Desine corporeis in corpore legibus uti:
Et nihil humanum mens animusg, probet.
Arduares non est, Christo duce & auspice Christo
Corporis atg, animi jura novare tui.
Spiritus aeternus, penes est quem summa potestas
Defunctas animas vivere posse facit.
Hic labor, hoc sit opus, commissum reddere pignus
Pactis stare licet tristia damnaferas.
Parcere supplicibus, vinctis laxare catenas:
Vestitum nudis, & dare tecta vagis.
Ad dominos redeat collecta pecunia prave:
Vsibus aut saltem serviat illa piis.
Emptus sit semper somnus sudore, nec unquam
Ante sitim potus, nec cibus ante famem:
Sit Levita tibi vita jucundior ipsa:
Est animae custos sponsor & ille tuae.
Quisquis egere vetat, cogit vigilare Prophetam
Immensum calcar vatibus addit honor.
Ignes thuri cremos accendat vesper & ortus:
Ignes ex ara non aliunde petas.
Septima lux opera non est violabilis ulla:
Septimus est duplici dignus honore dies.
Illud prima tibi dedit incunabula tempus:
Redde Creatori debita sacra tuo.
[...] resurgentem testantur tempora Christum:
Redde Redemptori debita sacra tuo.
Hunc Dominum si mente coles & voce vocabis,
Ille tibi clypei, solis & instar erit.
Si tua sit patefacta Dei sermonibus auris,
Hujus erit votis auris aperta tuis.
Virga sacerdotis submittat amygdala, virga
Iudicis è dura rupe ministret aquas.
Ergo Roma dole, Carthago funde querelas:
Doctrina est illi, vita dolenda tibi.
Sensibus hanc imis fatalem conde ruinam:
Conting at simili ne tibi clade premi.
Quae loca non implent incendia, bella, rapinae?
Solus non implet pectora nostra dolor.
Aeger & infirmus non est miserabilis ulli,
Pocula qui medici temnit amara sui.
Cui non incutiunt aliena exempla timorem,
Mox ipse exemplum triste timoris erit.
Turba, tremens moneo, meliora capesse superstes:
Contingat patriae ne superesse tibi.
Richardus Hord. Cantab. Socius quondam Iohannensis Coll.
Augurium non vanum.
PArva vides domus haec momento concidit uno,
Vna crede hora Roma superba ruet.
SAw'st thou this roome in a moment fall?
Beleeue in one houre great Rome shall.
Vel sic.
PArva viden' domꝰ haec ut in hora labitur unae,
Vna crede hora Roma superba ruet.
Aliter.
PArva licet magnis componere, saepe vidernus
Magnorum in parvis rebus inesse fidem.
Parva velut domus haec momento concidit uno,
Mole sua casum passa repente gravem.
Sic urbs quam dicunt Romam, hora corruet una,
Vi vitio
(que) suo, moribus ipsa suis.
S. W.