Ugustus ti / to / cesar vel mensis habeto /
Augustus / tus / tui / vult diuinatio dici.
Mobile cum fiat augustus / nobile signat.
Augeo dat primū / dant gustus auis (que) secūdum.

¶In superiori libro tractauit Autor de Synonymis. quibus sufficienter (sm) secundum ordinem alphabeti tractatis. In isto secundo libro suo & vltimo. de equiuocatione nominū & verbo (rum) aliarū (que) partiū orōnis eodem ordine (qui superius est seruatus) intendit plenius edocere ¶ In primo igitur agit de equiuocatiōe huius dictōis Augustus dicens ꝙ plura significat. Sed (qr) quia (sm) secundum diuersam significationē illius declinatio variat. docet autor primo cius declinationē. qua cognita eīus significatio facilius cognoscetur. ¶ Ponit ergo differentiam inter Augustus. qd est secūde declinationis nominū. & Augustus. qd est quarte declinationis nominū. ambo tn̄ substantiua. Et Au­gustus ta. tum. tam prime (quam) secunde declinationis. & est adiectiuū. Dicens ꝙ hic Augustus ti. to. secūde declinatōnis. fuit quidā im­perator Romano (rum). sic dictus ab augeo es. (qr) quia post victoriā obtentā ab hostibus quos deuicit (Antoniū videlicet & Cleopatram) multipliciter auxit rem rempublicā ▪ Un̄ tanta prerogatiua meruit dignitatis extolli. ꝙ ipse & quilibet imperator post eum suo nomine censeretur. Un̄ sic scribit (ur) (imꝑatori. semꝑ augusto) Uelideo. (qr) quia quilibet imperator vocatur Augustus. (qr) quia auget rempublicā. vel habet siue haberet voluntatem augendi. ¶Itē augustus e [...]usdē declinatōis secunde. vocatur quidā mensis (anglice the mounth of August) (qr) quia in eo mense augent (ur) fructus. vel quia in illo m [...]nse natus furrat ille imperator. Uel (qr) quia in illo mense de hostibus triūphauit. qui mensis ante vocabatur Sext [...]lis. (qr) quia est sextus mensis ab imbre .i. a martio▪ sicut September dicitur septimus ab imbre. & sic de ceteris. ¶ hic Augustus tus tui. quarte declinatōnis est quedam species diuinationis (anglice a vvytchecrafte) facta ꝑ augustum auiū. qn̄ aliquis predicat futura ꝑ garritum auiū. Solebant enim antiquitus escam spargere gallinis. & in gustu & acceptione illius esce solebāt capere diuinationē (qui augustus dicitur) Et tūc cōp [...]rutur ab hoc n [...]mie auis is. & hic gustus tus. (anglice a taste) Un̄ augustus quasi auis gustus. ¶Augustus ta. tum .i. hic & hec nobilis & hoc le (Ouidius Uox precor augustas pro me tua molliat aures. Et e [...]ā tūc componitur ab aue & gustus. (qr) quia solis nobilibus licuit olim gustare aues. & tunc cōparatur augustus augustior augustissimus. ¶Construe. Augustus cesar vel mensis .i. existens Cesar vel mensis. habeto .i. habeat. ti. to. istas inflectiones. ti. in gtō. & to in dtō. augustus ī ntō [Page] ¶Uel sic potest exponi. O tu cesar. vel o tu mēsis. habeto. id ē habe augustus .i. hoc nomē augustus. faciēs ti. ī gtō & to ī dtō. (sed) mihi prior cōstructio magis placet. ¶Secundū v (er)sum sic cōstrue. Au­gustus faciēs tus in gtō & tui in dtō vult dici diuīatio .i. quedā spēs diuīatōis q̄ fit ꝑ gustū auiū. ¶Terciū v (er)sum sic cōstrue. Et cum augustus fiat .i. sit factū mobile .i. adiectiuū sic declinatur. Augustus ta. tū. signat .i. signif [...]cat nobile .i. illud quod hic & hec nobilis & hoc le. significat. ¶Augeo dat. &c. ¶Construe. Augeo .i. hoc v (er)bū au­geo auges auxi augere dat primū augustū .i. augustus qn̄ idem est quod imꝑator cesar vel mensis .ī. diriuatmr de augeo. Gustus. (que) ꝓ et et auīs dant (scdm) secundum Augustū .i. augustus qn̄ idē est quod diuīatio vel quando est nomē adiectiuū. tūc cōponitur de hoc nomine auis et gustus tus. tui.

Aura / fauor / splendor / flatus dicatur & aer.

Aura. aer¶Hic ponit autor equiuocatōem in ista dictōe hec aura re. Dicēs ꝙ equiuocatur ad quattuor ¶Aura idem est quod fauor. Un̄ lucanus. Totis popularibus auris impelli. auris .i. fauoribus. Et alan̄. in anticlaudiāo. Populari deditus aure. aure populari .i. fauori populari. Et aura id est quod splēdor oris. Un̄ virgilius. Per ramos aura refulsit. ¶Et aura est flatus. Un̄ v (er)gilius. Leuis alit flāmās. grādior aura negat. Ouidius. Se dimisit in auras. ¶Construe sic Aura dicatur fauor et splendor. et sic de alijs. Et dicitur aura de hic aer. aeris.

AbacusEst abacus mensa / metrum / capitale columne /

¶Hic autor agit de equiuocatōe istius dictōis Abacus. dicēs ꝙ equiuocatur ad tria. q ⁱa idem est ꝙ mēsa marmore a suꝑ quā antiq ⁱ solebant cōuiuijs et in cenis ponere cyphos argēteos. & cupas aureas. q̄ quidē (quam)uis apud veteres fiebat de marmore. apud modernos fit de alijs lapidibus siue de lignis artificiose coniūctis. & vocal (āglice a cupborde) ¶Uel abacus est mēsa super quā geometri solebant figuras depingere. puluere glaucovel viridi suꝑiecto. Item Abacus est metrū .i. numeratio vel circulus īumero (rum) continēs decem circulos. Ita ꝙ vnus circulus semꝑ de cuplat alte (rum). In primo circulo est vnitas. In scdo decem. In tercio centū. In quarto mille In q ⁱnto decem milia. In nono centū mille milia. In decimo et vl­timo milles [...]es mille milia. Et talis decuplatio vocatur abacus. Et deriuatur de hic Abax abacis penultima correpta n gtō secūdum priscianū. et īnterp̄tatur decem. ¶Item abacus est saxū quadra­tū quod super colūnas marmoreas ponitur (anglice the hedston̄ of the pyler) ¶Cōstrue. Abacus est mensa. et est metrū (vt supra diximus) et capitale. supple saxum capitale columne.

Hec acus stibium / calamistrū / fibula. Acus. hoc acus hec rome
Portula / ruricole stimulus / pugio (que) draconis
Hoc acus est palea / sutoribus hec acus apta.
Hoc aceris faciet / sed acus dabit hec genitiuo.

¶Hic Autor d. ꝙ hoc nomen acus est equiuocū ad plura. Deinde dicit ꝙ est hec acus cus. & hoc acus aceris. & (sm) secundum istam diuersitatem generis. diuersam habent siḡtionē. & diuersam declinationē. Nam hec acus cus. est quarte declinationis. & est equiuocū ad ser. Nam idem est qd stibiū bij. (quod est quoddā vnguentū quo mulieres & meretrices solent vngere facies suas. vt sic appareant illas intuentibus albiores (anglice starche) Uel vocat cesura quā apothecarij vendūt. ¶Et hec acus est calamistrū tri. & est quoddā instrumētū ferreū quo crines crispantur. Un̄ v (er)sus. Illud quo crines crispant (ur) sit calamistrū. ¶Hec acus est q̄dā parua porta rome stricta & arta nimis. Un̄ Euāgelicū. Difficilius est diuitē intrare regnū celo (rum). (quam) camelū transire ꝑ foramē acus .ī. illius stricte porte. Un̄ Sedulius in carmine paschali. (Nan (que) foramen acus sicut transire camelus. Membro (rum) ꝓ mole nequit sic diues opima. Fertulitate tumens tn̄ nō possit adire. Celestis regni ducentem ad limin a callem. ¶Item hec acus cus. est fibula (anglice a nydle) & dr̄ a suo suis. ere (anglice to sovve) & est ꝓprie illud quo sutores ꝯsuūt sotulares. (sed) hic ponit (ur) ꝓ oī instrumento quo aliq ⁱd consuit. siue sit calceus .i. sotularis. siue pānus vel vestis. ¶hec Acus cus. est stimulus ruricole (anglice a gads pryk) q ⁱuo pūgūtur boues q ⁱ nolunt trahere. ¶Est pugio .i. stimulus draconis (anglice a stynge of a serpente) vel cuiuscū (que) al­terius siue sit serpentis siue musce. dūmodo pūgit. & dr̄ de acuo is. Un̄ hic aculeus leī. ꝓ quodā tormento ad similitudinē acus. & etiā ꝓ illo quo stimulātur boues. & pro stimulo apis & cuiuslibet musce sic pūgentis. Un̄ Ps̄. Tu deuicto mortis aculeo .i. tormento mortꝭ superato. ¶Hoc acus &c. Hic ponit differētiā inter hoc acus & hec acus. Dicens ꝙ hoc acus est palea .i. purgamētū annone (anglice chaffe) Un̄ Uarro. Acus substernendū est gallinis parturientibus Et hec acus est illud cū quo suit (a nydle) ¶Hoc aceris. &c. Hic dicit ꝙ hoc acus facit aceris in gtō & est tercie decli. & hec acus facit acus in gtō & sic est quarte declii. ¶Construe. Hoc acus est stibiū &c. hoc acus est palea .i. purgamentū annone. hec acus est apta su­toribus .i. oībus q ⁱ suūt vel consuūt. Hoc .i. qn̄ acus declinat ꝑ hoc. tūc faciet aceris ī gtō. hec .i. qn̄ declinat ꝑ hec tūc dabit acus. ī gtō

Est acies belli / cutelli / visus ocelli. acies ciei.

[Page] significatōe. q̄ in a in quocū (que) casu sit in vtro (que) numero īuenitur terminare. Inuenitur ergo ntūs. vctūs. & abltūs singularis ī feīo ge. & ntūs. actūs & vctūs plurales in neutro gn̄e. s. hospita et in hospita. ¶Hic vector toris. nomē v (er)bale. Et format a primo supino huius v (er)bi veho is. vectū tu. u mutat in or fit vector. & tūc vector est ille q ⁱ vehit. Sm vector qn̄ est ille q ⁱ vehit tūc formatur a primo supino hu [...]us v (er)bi vehor ris. vectū. um ī or fit vector ( (sm) secundum quosdā) Sed si sic. tūc essent infinita v (er)balia ꝯsimilis siḡtōis. Hoc spoliū lij. dr̄ a spolio as. aui. are. Spolia ꝓprie dn̄r ille res q̄ sunt arrepte ab hostibus in fugā cōuersis. Item spolia sunt priuato (rum) exuuie ducū & diuitū ¶hoc vulnus neris de vro ris vssi vstū in supino. & dr̄ plaga corporis qd ferro velfuste vel lapide fit. Quia vrit patientē. vel dr̄ a vulnero (qr) quia infertur. & est (sicut diximus) agētis. vt ibi. Uulnus ab ore trahit .i. ferrū vulnificū. & sic patet ꝙ ponitur in siḡtione actiua. ¶Cōstrue sic. Qui suscipior. &c. Ego qui suscipior sc ad hospiciū est hospes. & ille q ⁱ me suscipit ī hospitiū ē hospes. Ceteri v (er)sus sūtsatis plani.

antesAntes et prostantes trahit antes / filius antes.

¶Hic ponit autor equiuocatōem in hac dictōe Antes dicēs ꝙ eq ⁱ uocatur ad tria. Nam antes sunt extremitates q̄ tp̄e verno ampu­tātur (anglice. hongyngē braches of vynem) q̄ vinitor abs cidit. et declinatur in pli numero hi ātes gtō ho (rum) ātiū Item antes est ꝓpriū nomen cuiusdā viri. Et antes est gtūs casus. & declinatur hec ante gtō huius antes. dtō huic ante. & est ꝓpriū nomē mulieris. & ē pri­me declinatōis greco (rum). sicut phebe & tisbe. ¶Construe. Antes ille homo sic vocatur filius .i. qui fuit filius ante .i. illius mulieris. trahit id est abstrahit antes .i. extremitates vitium.

apexLittera vel titilus fit apex / culmen ve corona.

¶Hic docet autor equiuocatōem istius dictōis hic apex apicis. dicēs ꝙ equiuocatur ad q̄ttuor. Nā idē est ꝙ lr̄a. et ꝓprie apices dn̄r ille lr̄e q̄ alte ī muris & parietibus scribūtur. Sed q̄libet lr̄a qn̄ (que) dr̄ ape [...]. Un̄ ī ēuāgelio scribit (ur). Unus apex nō p̄teribit donec oia fiāt. ¶Item apex est summitas (āglice hyenesse) vn̄ apex q̄si apes .i. a pedibus. quod em̄ in summo est / a pedibus remotū est. ¶Et apex dr̄ titilus. vn̄ legitur in apicibus libro (rum) .i. titulis ¶Item apex est corona vel pileus quo gentiles sacerdotes vtebantur. ¶Cōstrue. Apex sit lr̄a vel titulus. ve ꝓ vel culmen .i. summitas. vel corona id est pileus.

aptusAptus: cōueniens: aptatus: dic et adeptus

¶Hic ponit autor equiuocatōem istius dictōis aptus ta. tū. dicēs ꝙ equiuocatur rad tria. Nam aptus idem est quod ꝯueniēs (āglice accordynge) vt iste lapis est aptus huic oꝑ i.i. cōueniēs. Et idē est [Page] quod aptatus ta. tū (āglice shapon̄) vt ista pēna non est apta ꝓ scriptura mea .i. aptata. Et idē est quod adeptus ta. tum .i. acq ⁱsitus. vn̄ dicit aliq ⁱs. Hoc nō ē aptū mihi .i. acquisitū. ¶Et aptus cōponitur cū in. & dr̄ ineptus ta. tum. Cū ad. & dr̄ adeptus ta. tū. & illud de adi­piscor ceris. adeptus sum. adipisci verbū deponēs. Lr̄a satis patet

Est aries animal / signū / quo (que) machina belli

¶Hic docet autor quot significatōes hēt hic aries tis. penul. cor. dicēs ꝙ aries ē aīal (āglice avveddur) vt ibi. aries Nō sibi (sed) reliq ⁱs ari­es sua vellera portat. Et est vnū de duodecī signis celestibus. Un̄ dr̄. sol est ī ariete .i. ī tall signo qd vocat aries. & ē q̄dā bellica machina cōueniēs ad oppugnādū castra obsessa (āglice a yngyne. vn̄ luc. His aries actus disꝑget saxa lacertis. Un̄ arieto as .i. percutere ad mu (rum) cū ariete. ad deijciēdū eū. vn̄ vgi. Arietat ī portis & duros obice postes. Et arietare ē qn̄ arietes cōcurrūt cū capi [...]bus vel aliq̄ alia aīalia. vel sic aries dr̄ aīal (āglice a vveddur (q ⁱa primꝰ ī ara immolatus fuit. Aries dr̄ ab ares grece qd ē v (er)tus latine. q ⁱa inest ei virtus generandi. Littera patet

Atria dic aulas eadem cimiteria dicas atrium
Uel loca sacrorum / dicas caput attero primi
Uel tria. sed reliquis atrum dicatur origo

¶Hic docet autor eq ⁱuocatōem istius dictōis atriū. dicēs ꝙ eq ⁱuocatur ad tria. Quia atriū id est quod aula. Un̄ scribit. Ductus ē [...]e. ī atriū prīcipis. &c. .i. ī aulam ¶Et est cimiteriū .i. locus vbi corpora mortuo (rum) sepeliūtur. Uel atria dn̄r loca sacro (rum) .i. tēpla. Un̄. Stātes erāt pedes nr̄i in atrijs tuis. &c. i. tēplis ¶Deinde dicit autor ꝙ a­triū qn̄ idē est quod aula tūc diriuatur de attero atteris attriui atterere. q ⁱa sepius atterit [...]r pedibus multo (rum) ambulātiū in [...]o. vel dr̄ atris quod est tres ꝓpter tres portas an̄ introitū illius vel inclusio­nē triū porta (rum) q ⁱa solēt esse tres porte an̄ (quam) veiretur ad atriū vel palaciū regis vel prīcipis. Sed atriū q ⁱn̄ idē est quod cimiteriū vel tē plū. tūc dr̄ de ater tra. trū .i. niger gra grū. q ⁱa cimiteria & tēpla solēt esse obscura de decimis sacrificio (rum) & holocausto (rum) ibidē oblatorum ¶Construe sic. Dic atria aulas esse. & dic eadē .i. atria eē cimiteria vel loca sacro (rum) .i. tēpla. Dicas attero .i. hoc v (er)bū attero esse caput. .i. originē primi .i. qn̄ atriū idē est quod aula. vel dicas tria .i. tris eē caput primi .i. originē. Sed atrū .i. ater tra. trū. dicatur origo reliq ⁱs. sc siḡtiōibus .i. qn̄ atriū est cimiteriū. vel templum.

Autumo quispero / qui credo / qui puto dico autumo

Hic dt autor ꝙ autumo as. hm tres s{ignifi}catiōes. Nā idē est qd sꝑare. credere. vel putare. Uirg. dt. autumo as. v (er)bū actm̄ .i. puto as. affirmo. credo. Et cōponitur de ab & thime grece qd est mēs q̄si in mēte [Page] hr̄e. Sed in illa compōe mutatur b in u. ¶Construe. Dico (quam) ego qui spero autumo. qui puto autumo. qui credo autumo.

hauritHaurit consumit / videt / euacuat / ferit / audit
Sorbet / et exiccat extrahit at (que) bibit.

¶ Hic docet autor ꝙ hoc verbū haurio ris. equiuocatur ad nouē. Nā haurire .i. cōsumere vel destruere. vt ibi. Hic plenas hauserat vibes. hauserat .i. cōsumpserat. vel destruxerat. ¶ Etidē est quod videre. Un̄ v (er)gilius. Haurīt hūc oculis ignē .i. videt hūc ignē. oculis suis. ¶ Et est euacuare. vt iste hausit aq̄s fōtis .i. euacuauit. Et est ferire vel ꝑcutere. vt hic. Hūc hausit lācea torta .i. ꝑcussit. Et est idē quod audire. vt iste haurit doctrinā magistri .i. audit. Et est idē quod sorbere. vt iste haurit scutellā olerum .i. sorbet. Et idem est qd exiccare. vt lotrix haurit pannos. vel vt in hoc exemplo. & melius. Sol haurit humiditatē terre. Et idem est quod extrahere. Et idē est quod bibere. vt cum dicitur. hausit cyphum plenū vino .i. bibit.

accipioAccipit et nutrit / data sumit diripit / audit

¶ Hic docet autor equiuocatōem huius v (er)bi accipio pis. accepi accipere acceptū tu. in supinis. quod est v (er)bum actm̄. Dicēs ꝙ equi­uocatur ad q̄ttuor. q ⁱa idem est quod nutrio tris. vt iste est alūnus q ⁱ accipit me a iuuētute .i. qui nutriuit ¶ Et idē est quod assumere. vt hic. Accipiā de te quicquid dederis mihilere. ¶ Et idē est quod diriꝑpe. & inde dr̄ hic accipiter tris. de accipio pis. qd ē diripere. q ⁱa diripit aues .i. rapit. Un̄ quidā dixit. Accipit accipiter volucres dū diripit illas .i. rapit illas. Accipio .i. audio. vt hic pm. Quas ego per terras & q̄nta ꝑ equora vectū Accipio quātis iactatū nauta periculis. Quā metui ne quid libie tibi regna noscerēt. Itē & capio pis. cepi capi capere. idē est qd obtinere / iuadere / circūuenire. (sm) secundum hu [...].

acet / acuitQuod facit hoc acuit / acet illud quod fit acutū

Hic ponit au. dr̄am inter acuit qd ē tercia ꝑsoria huius v (er)bi acuo is. et acet quod est tercia ꝑsona huius v (er)bi aceo ces (quod v (er)bū nō est in vsu) quo ad primas et secūdas ꝑsonas. quia ꝓprie hoc v (er)bū dr̄ de vino. vt hoc vinū acet .i. est acidū. vel acetosum ¶ Dicit ergo autor ꝙ illud acuit quod facit aliquid acutū. Sed illud acet quod ē vel fit acidū. Ut cultellus meus acuit. & vinū acet. Ūn vnū ad alte­rū est vt actiuū ad passiuū. Item nota ꝙ acuit est p̄teritū vtrius (que) verbi. s. acuo is acui. ere. & aceo ces. acui acere. Et de aceo diriuat inchoatiuū .s. acesco acescis .i. incipere acere. vel fieri acidū. Un̄ oracius. Sincerū nisi vas quodcū (que) infūdis acescit. Acuo is facit acutum tu in supuis. Sed aceo ces caret supinis.

adoleoHec adolet / signat / ardet / crescit quo (que) mactat

[Page]¶Hic autor docet quot significatōnes habet adoleo les. Dicēs ꝙ tres. Nam idem est qd cremare. vn̄ Ouidius in primo me [...]ham [...]r. Ut (que) leues stipule demptis adolētur aristis. adolent (ur) .i. cremantur. Item alibi. Thura adolete focis si quos seruare velitis incolumes fetus. adole [...]e .i. cremate. Et (sm) secundum istam siḡtōnē dicūt ꝙ adeleo caret supiuo. ¶ Adolere .i. crescere. Hug [...]. Mox cum matura adoleuerit etas. adoleuerit .i. creuerit. & Prudentius in psichomachia. Et domus & dn̄ paribus (que) adoleuimus annis .i. creuimus. Et (sm) secundum istam siḡtōnem adoleo facit adultū tu. in supino. vn̄ adultus. a. ū .i. creius ta. tū. vel maturus a. um. Ut iste homo est adultus. & ist a seges nō est adulta .i. matura (anglice not rype.) ¶ Item adolere .i. mactare. Un̄ illud Debemus (que) dijs vitulos adolere supernis. adolere .i. ma­ctare. ¶ Construe. Adolet siḡt hec. scz ardet. crescit. (que) ꝓ &. mactat Et nota ꝙ melius esset dicere cremat (quam) ardet. (qr) quia ardet est verbum neut (rum) & absolutū. & taliter nō siḡt adoleo les. imo actiue. sicut cremo as. vt adoleo ligna. vel cremo ligna [...]n̄ dr̄, sed nō bene ardeo ligna sed dicendo ligna ardent. ¶ Hic nota hos v (er)sus de compositis ab oleo. & de siḡtionibus eorūdē. Si [...]ngas oleo sub. crescit. & in selitū dat. Ad cremat & crescit. ab delet. re benespirat.) ¶ Et flectitur sic Adoleo les. leui. vel adolui adolere adultū tu. vel adolitū tu. supīo. Un̄ Doctrinale. Etū vel ꝑ itum. dicas adolere ꝑ ultum. sc ī supīo. ¶ Sed omnia alia ꝯposita ab oleo faciūt supina in itum. penultīa correpta. vel in etū penultīa ꝓducta. vt redoleo les. leui. vel redolui redoletū vel redolitū. ¶ De adoleo dr̄ hec adolescentia. Et est ado lescentia a quartodecimo anno vs (que) ad vicesimū annum. ¶ Flectit (ur) Ardeo ardes arsi ardere. arsum su. Et inde dr̄ arsiuerte. verbū defectiuū imꝑatiui modi secūde ꝑsone .i. auertere ignem. Item Cresco crescis creui. cere. cretū. tu. insupinis. verbum neut (rum)

Admittit recipit delinquit / laxat habenas▪ Admitto.

¶ Hic docet autor ꝙ admitto tis. habet tres siḡtōnes. Nam idem est qd recipere. Ut ibi. Rogo vos quatenus fratrē meū in vestram amiciciā admittatis i. recipiatis (anglice receyue) ¶ Et est idē qd delinquere vel peccare (anglice to trespasse) Ut in quadā orōne dr̄ Et admissa defleam. & ea postea nō admittā. admissa .i. peccata. nō admittā .i. nō delinquā vel nō peccem vlterius ¶ Admittere. id est laxare. (anglice to slake the raynes of a brydyll. Ut ibi. Non opus admisso subdere calcar equo. Admisso .i. laxato vel veloci. Admittere equū .i. quadā velocitate vel agilitate eum vertere vel ducere Unde admissus admissa admissum .i. velox. Und hic Admissarius rij. (anglicea courser) ¶ Et coniugatur Admitto admittis admisi admittere. admissum su. in supino. verbum actiuū. q ⁱn̄ siḡt recipere. [Page] Sed in alijs significationibus est neut (rum). qn̄ idem est quod peccare siue laxare habenas. Et cōponitur de ad & mitto tis .i. delinquo. is. deliqui delictū tu .i. peccare. neut (rum) est. de de & linquo is. cōponitur

Animad / uerto.Hoc animaduertis: quod percipitur tibi mente.
Ast animaduertis / in eum quem verbere punis.

¶ Hic Autor docet ꝙ animaduerto tis. habet duas siḡtiōes. nam idē est qd mēte ꝑficere (Catho) Cū animaduerterē .i. mēte ꝑciperē ¶ Et animaduertere .i. punire. (qr) quia ante (quam) pene irroget vertit (ur) q̄litas & quātitas pene in aīo iudicis. (qr) quia ipse animā ad reū puniendū v (er)tit vt ꝑpendat qua pena sit puniendus reus. Un̄ animaduersio onis .i. pene punitio. & genus oīm pena (rum). ¶ Nota ꝙ animaduertere nō sumit ꝓprie pro punire. sed ꝑvertere animū in aliquē q mō debet punire illū. Et est animaduerto tis. ti. versum su. actiuū. et cōponit (ur) de hic animus mi. & verto tis. interposita d ¶ Cōstrue. Tu animaduertis hoc qd ꝑcipit tibi mēte. Ast ꝓ &. animaduertis. s. cū aīo tuo in eū .i. ad eum. quem punīs .i. vis punire. verbere .i. aliqua pena.

In vi passiui notat aduertor remoueri /
aduertor.Si sit deponens designat spernere: tunc (que)
accusatiuū poscit iungi sibi casum.

¶ Hic autor docet ꝙ aduertor teris. est equocū'ad duo. Nā idē est qd remoueor eris. & tūc est passiuū. ¶ Et est idem qd spernere vel vilipendere. & tūc est deponens. Un̄ Boetius de ꝯsola. phy .li. prio Eheu (quam) surda miseros auertitur aure. Et flentes oculos claudere seua negat. auertit. i. vilipendit vel spernit. (Sensus) ꝙ mors auertitur .i. spernit necare miseros hoīes. Auertoreris (qn̄ est passiuū) auersus sum. auerti. auertendi. do. dū. auersum su. auertēs. tendus Sed qn̄ est deponēs habet tria participia. auertēs auersus. surus. ¶ Construe. Hoc verbū auertor. qn̄ est in vi passiui. supple verbi. notat .i. siḡt. remoueri .i. remoueor. Et si sit deponēs. sc v (er)bū. desiḡt spernere .i. qd sperno nis. (que) ꝓ &. et tūc poscit .i. petit. actm̄ casum. Ut aduertor te .i. sperno te. Sm qn̄ est passiuū ꝯstruit̄ cū abltō casu. mediante prepositōne a vel ab. vt aduertor a te .i. remoueor a te.

afficioAfficit informat / punit / cupit / hec tria signat.

¶ Hic A.D. ꝙ afficio cis. habet tres siḡtōnes. Nā est informare vel tingere. vt iste pānus fusco colore afficit. i. informat. vel tingit. Afficere .i. punire. vt si dicā. dolorꝭ magna molestia mēs mea vehementer. [Page] Afficitur .i. turbatur punitur vel torq̄tur. Et afficere idem est q ⁱuod cupere. & inde diriuatur hic affectus tus. tu [...]. cupiditas vel desideriū voluntatis. ¶ Afficio declinatur afficio cis. affeci affectum tu. in supinis. v (er)bum actiuū. Et cōponitur de ad et facio is. ¶ Construe. hoc v (er)bum afficio afficis significat hec tria. scilicet informat. punit et cupit.

Autor agit libros / pastor pecudes / puer annos
Hic facit / hic ducit / hic multos transit in annos. Ago agis

¶ Hic dicit autor ꝙ ago agis habettres significatiōes. Nā agere idem est quod facere. vt iste agit rem .i. facit. & agere idē est qd du­cere (āglice. to lede or drue) ¶ Ut pastor agit pecudes .i. ducit vel sequitur. Et cōponitur abigo gis abegi. gere .i. abducere. furari. fugare. separare. vn̄ hic abiges is .i. fur armēto (rum) & peco (rum). Et abiges gei .i. abactor. dispersor. fugator. vel furator peco (rum). ¶ Item agere ponitur ꝓ transigere. vt hic. Nos annos agimus. ad fata quous (que) venimus. Agimus .i. transigimus. ¶ Construe. Autor vel actor a­git .i. facit libros. pastor agit .i. ducit pecudes. puer agit .i. transigit an [...]os vel agit ānos .i. transit in annos

Gratus agit grates / agitur tua res agit actor

¶ Item agere idē est quod soluere. Ago gra / tes. sed nisi in tali locutōe. Pro omnibus bn̄ficijs nobis & [...]is de boitate v [...]a gratāter impēsis. vobis grates agimus multiformes.. ¶ itē agitur ī passiua siḡtōc reꝑitur ꝓ tāgitur vel ꝓ dubio stat. Ut apud Horaciū in eplis. Nā tua res agitur. paries cū ꝓximus ardet. Et eund v (er)sum ponit alanus in an ti claudiāo suo. Et agere .i. simpliciter facere. vt iste egit domū .i. fe­cit. vt agit .i. facit domū. Un̄ hic actor actrix .i. factor vel factrix ¶ Cōstrue. Gratus .i. gratus homo agit .i. soluit vel reddit grates (scilic) scilicet ꝓ bn̄ficio accepto. tua res .i. vtilitas agitur .i. tāgitur. et actor id est aliquis factor agit .i. facit quod sibi placuerit.

Denotat allego causor / cōfirms / iuuo (que)

Hic docet autor eq ⁱuocatiōem istius v (er)bi allego as. Allego. cuiꝰ media ꝓd. dicēs ꝙ eq ⁱuocat ad t [...]ia. Nā allegare ē causari (āglice to plede) vt iste allegat ꝓ me .i. causat. Et allegare ē ꝯfirmare (āgli. to ꝯferme) vt iste allegat lr̄as meas .i. ꝯfirmat. Et est idē qd iuuare) āglice to helpe) vt allegabo necessitatē tuā .i. iuuabo. Et est actm̄ prime. Et cōponitur de ad & lego as. Et lego as. idē est qd mittere. Ut rex le­gauit nūcios in faciam. Et legare est aliq ⁱd in testamēto alicui relinq̄re. vn̄ ī testamētis scribit. lego talē librū tali eccle v (er)sus. Qui mittit legat. moriēs sua mūera legat. ¶ Causor aris. v (er)bū deponēs. iuuo iuuas iuui are. iutum [...]utu in supinis. vn̄ vbalia. hic iutor toris. hec iutri [...] cis. ¶ Cōstrue. Hoc v (er)bū allego gas. denotat .i. siḡt ista scilicet causor aris. confirmo as. (que) ꝓ et. et iuuo as. iuui iuuare▪

ambioAmbio dū cupio / sic dicitur ambio lustro
Ambitio sit circuitus not a sic (que) cupido
Ambitus est nomen / ambitus participale▪

¶Hic dicit autor ꝙ ambio bis biui-ire equiuocatur ad duo. Nam idē est ꝙ cupere. & ꝓprie honores. vt hic. A multis ambitur honor quibus ille negatur. Ambitur i. cupitur. ¶Item ambire est lustra re quod idē est qd circuire (āglice. to goo) vt hic Ambimus ecclas quas adimus. Ambimus .i. circuimus. ¶Item in scdo vsu dicit autor ꝙ ambitio quod descēdit ab ambio est equiuocū. Nā idē est quod circuitus & idē est quod cupido .i. cupiditas honoris. Item in tercio vsu ponit autor dr̄am inter hic Ambitus tus. tui. nomē (cu­ius media corripitur) & Ambitus ta. tum. (cusus media ꝓducitur) Dicēs ꝙ Ambitus nomē (cuius media corripit (ur)) idē est quod cupi­ditas. vel idem quod circuitus tus. tui. Et Ambitus ta. tū (cuiꝰ media ꝓducitur) est participiū p̄teriti tp̄is huius v (er)bi Ambior biris. Et est idem quod cupidus da. dū. vel circuitus ta. tū. ¶Cōstrue. Ego ambio dū cupio. hoc v (er)bū ambio dr̄ idē quod lustro as. aui re. id est circuire. Hoc nomen ambitio idē est quod nota .i. signum cir­cuitus .i. istius dictionis circuitus. (que) ꝓ et. & ambitio sit idem quod id est cupiditas honoris. Ambitus tus. tui (cuius media corripitur) est nomē .i. talis pars orōuis. & Ambitus (cuius media / ꝓducitur) est participium .i. illa pars orōnis. q̄ dicitur participium

arceoArcet qui remouet et cogere dic itur arcet
Ast acuens arcet: vnde hic arconius exit

¶Hic docet autor ꝙ arceo ces. habet duas significatōes. Nam arcere. est idem quod remouere. Un̄ v (er)gilius. Quis te nr̄is amplexibus arcet .i. remouet. ¶Et idē est quod cogere. Ut apud statium. Arcebāt egrū lachrymis & multa gementē. Item dicit autor ꝙ Arconius nij. mascu. gn̄is. diriuatur ab arceo ces. & tūc videtur ꝙ Arceo est idem quod acuo is. qa Arconius est acutus in suꝑiori ꝑte. Sed melius dr̄ de arceo es. & hic conus coni (āglice. a creest) quod est summitas. qa arcetur .i. arctatur in cono .i. in summitate. Uel dr̄ de acuo is qa acutus est ī summitate. Et est arconius cumelus bladi vel feni. cum post messem nouiter cōgregatur in aruo (āglice. a cocke of hay) vn̄ arconizo as (anglice. to movve) ¶Cōstrue. ille arcet q remouet. & hoc v (er)bū arcet dr̄ cogere .i. idem quod cogo gis. & arceo ces. cui. cere. arctum tu. in supinis v (er)bum actiuū. ac ꝓ et. & arcens est idem quod acuens. vn̄ hic arconius nij. exit .i. idiriuatur

arcusArcus volta synus / sic est semicirulus / iris.

[Page]¶Hic autor docet ꝙ hec dictio Arcus equiuocatur ad quattuo [...], Nam idem est qd synus. volta. fornix. siue curuatura volte (anglice a voute) Nota Synus est portus curuatus vel curuū litus maris. (anglice a crokyng of the water.) ¶Arcus est semicirculus .i. medius circulus. & ꝓ ea causa arcus vocatur illa arma q ⁱbꝰ vtimur ad sagittandū (anglice a bovve) (qr) quia fit ad modū semicirculi. & dr̄ de ar­ceo ces. (qr) quia arcet hostes nr̄os a nobis .i. remouet. ¶Arcus dr̄ iris. videlicm ille semicirculus qui apparet in firmamento tꝑe pluuioso. (anglice a reynbovve) Un̄ Genesis. Ponam arcū meū ī nubibus celi .i. iridem. Et est iris reꝑcussio radio (rum) solis ad nubē. ¶Cōstrue Arcus est volta. synus &c. Hic arcus cus. cui. ¶Iris declinat sic. Ntō hic iris. Gtō huius iris vel iridis. Dtō iri vel iridi.

Arcitenens arcū simul arcitenens tenet arcem. arcitenēs / archite. /
Primatum (que) tenens dicitur architenens.

¶Autor hic docet ꝙ hec dictio arcitenens habet duas siḡtiones. Nam potest cōponi de hic arcus cus cui. & teneo es. qua [...] tenens arcum (anglice an archer) ¶Arcitenens potest ꝯponi de hec arx arcis .i. turris. & teneo ea quasi tenens arcem. Et est aliquis morās in turri. vel qui tenet & defendit turrim. ¶Deinde dicit ꝙ archite­nens scriptū ꝑ aspirationē. & tūc cōponitur de archos grece. qd est principatus latine. vn̄ architenens quasi tenens principatum inter aliquos. Hic & hec arcitenens .i. arcem vel arcū tenens. Hic & hec architenens sc primatū. Hec arx arcis .i. turris. Hic primatus tus i. principatus tus. dominatus tus. vel magistratus tus.

Articulus color est / memb (rum) breue / dictio greca
Articulus numerus / per denos multiplicatus articulus /
Momentū dic articulus / pressura (que) / punctus.
Est manuū digitus / articulus (que) pedum.

¶Hic docet Autor equiuocationē istius dictōnis hic articulus li. Dicens ꝙ eq ⁱuocat ad septem. Nam articulus est q ⁱd [...] ̄ color rheto­ricus. sc qn̄ plures dictōnes simul veniūt in vna orōne. & quelibet ca (rum) punctatim ꝓfert. Ut hic (Armis classe cibo diues male castra petisti. Solus inermis indps inglorius inde redisti. Ferro peste fa me cōsumptus es & perijsti. Uel vt hic. (Clericus est ietus [...]allens ꝓbus & req ⁱsitus. Rusticus est vilis tegmine pelle pilis) ¶Arti­culus. est memb (rum) breue. pedis ( angl. a too) digitus ꝓprie manuū. [Page] Et est idem quod pars greca .i. pars orationis apud grecos. solam relationem faciens siue significans. Sed hanc partem orōnis nos latini nō habemus. sed loco huius habemus ꝓnomina articulata. sc hic hec hoc. Sicut enim nos discernimus Genera & numeros ꝑ ista ꝓnomina articulata. sic & illi ꝑ illam partem oratōnis (qui articulus vocatur) cognoscūt genera & numeros suos. Et scribitur articulus masculini generis apud grecos talibus figuris (toy) & sonattu. Item Articulus est numerus multiplicatus ꝑ decem. ¶Nota ꝙ numero (rum) alius est digitus. alius articulus. alius cōpositns. Di­gitus est omnis nūerus qui est inter vnū & nouem inclusiue. vt hic (i.ij.iij.iiij.v.vi.vij.viij.ix.) Un̄ vnum est digitus. duo digitus tres est digitus. quattuor digitus & sic de singulis vs (que) ad nouē. & nouem est digitus. ¶Articulus est ꝓximus nūerus isti vltimo digito sc nouem. & dicitur denarius. q ⁱa decem immediate post nouem sunt. Et nō tm̄ ille denarius est articulus. sed omnis nūerus ꝑ decē multiplicatus. vt denarius numerus multiplicatus facit viginti. & ille vicenariꝰ nūerus est articulus. & nūerꝰ denariꝰ triplicatꝰ triginta. & ille trigesimus nūerus est articulus. & sic omnis ꝑ decē nūeratus est articulus. vt viginti. triginta. quadraginta &c. centū. mille. & vs (que) īn infinitū. ¶Itē articulus est idem qd momentū. vt ibi. Tēporis articulo successit gratia sceptro. articulo .i. momento. ¶Et idem est qd pressura vt hic. Articulos acres passi sumus. ¶Et idem est qd punctus. vt hic. Illius amiciciā p̄ciosam existimo qui mihi nū (que) in necessitatis articulo renuit subuenire. Et vt hic Homo iste est in articulo mortis .i. in puncto mortis. ¶In illo vltimo vsu ponit autor differentiā inter articulū & digitū. Dicens ꝙ digitus est manuū .i. breue memb (rum) manus (anglice a fynger) & articulus est ꝓprie digitus pedis (anglice a too)

Arguere.Arguit ista facit / ꝓhibet / probat / & reprehendit

¶Hic autor dicit ꝙ hoc verbū arguo is. eq ⁱuiuocatur ad tria. Nā idem est qd ꝓhibere. vt arguo te ne maleficos imiteris. Uirgilius Me (que) timoris argue. ¶Et idem est qd probare. vt iste bn̄ arguit. id est probat. Et est idem qd reprehendere. vt Dn̄e ne in furore tuo arguas me .i. reprehendas. Et ꝯiugat arguo is gui. ere. argutū tu verbū actiuū. Et cōponit (ur) cum re interposita d. & dr̄ redarguo is. et cū con deposita n. & dr̄ coarguo is. ¶Construe. Hoc verbū arguo. facit .i. significat istas. sc ꝓhibere. probare. & reprehendere

Argutus / Argutum / breue / coniūctum / subtile / pfundun [...].

[Page]¶Hic Autor docet equiuocationē istius dictōnis argutus a. um. Dicens ꝙ equiuocat ad q̄ttuor. Nam est idem qd hic & hec breuis & hoc breue. Ouidius. Corporis arguti surgit pigmeus &c. Et sunt pigmei populi nō hn̄tes in longitudine vnū cubitū vel pedē. & vs [...] uūt nisi ꝑ septē ān [...]s. (qr) quia in tercio anno gignūt & pariūt. in septimo anno senescūt. hi pugnāt cū gruibus oi anno. & sepe suꝑant. dehis loquit (ur) Iuuenalis. ibi. Cohors tota pede nō ē altior vno. ¶Argutū i. coniūctum. ibi. Arguta (que) lamina ferri. ¶Et est subtile. Horatius Cominus argutus vexat fur. ¶Argutus .i. sonorus a. ū. (anglice. well soundynge) vn̄ Uirgilius in bucꝭ. Forte sub arguta ꝯsederat ylice daphnis ¶Construe. Argutū est breue &c. Et est nomen compararale argutus argutior argutissimus. & mobile &c.

Historiam / inuentū / specimen / notat argumētū. argumentum.

¶Hic Autor docet ꝙ Argumentū ti. eq ⁱuocatur ad tria. Primo .i. historia. vn̄ Ouidius. Est argumenti lente poeta tui .i. historie tue. ¶Et est inuentū. Un̄ hoc est argumentū meū .i. inuentum meum. ¶Item est specimen .i. ꝓbatio. vt habitus monachi est argumentum sue religionis. idē. probatio Nota iste v (er)sus est spōdaycus. nā quintus pes est spondeus. ¶Construe. hoc nomē argumentū. notat .i. siḡt historiā. specimen. inuentū. Et dr̄ de arguo is. Et specimē dr̄ pulcritudo. signū. imago. noticia. exꝑimētū. a specio cis (sine vsu

Ardea nomen auis / & nomen dicitur vrbis Arde [...]

¶Hic Autor d. quot siḡtiones habet hec ardea ee. dicens ꝙ duas Nā est auis quedā (anglice a heron̄) & dr̄ de arduus a ū .i. altus a ū (qr) quia petit alta volando. ¶Et est q̄dā ciuitas q̄ in arduo loco sita est.

Assidet indulget / iuxta sedet / assimilatur Assideo

¶De equiuocatōne istius verbi assideo es. autor dicens ꝙ equi­uocatur ad tria. Nam idem est qd indulgere. vt iste assidet doctrine id est indulger. & est idem ꝙ iuxta sedere. vt assideas mihi .i. iuxta me sedeas. Inde hic assessor oris. & dicūtur assessores qui iuxta iu­dices sedent. ꝯsiliū prebeāt illis in causis & in iudicijs terminandis ¶Et est idem qd assimilari (anglice to lykyn) Ut iste assidet insano .i. assimilatur furioso. ¶Construe. hoc verbū assidet indul­get &c. Et ꝯiugatur Assideo es. assedi. dere. assessum su. in supinis. Et est neutrū. & componitur de ad. & sedeo es.

Dicitur assiduus diues / sic & studiosus. Assiduus
As assis primū dabit / assideo (que) secūdum.

[Page]¶Hic a. d. equiuocationē istius dictōnis assiduus a. um. Dicēs ꝙ equiuocat̄ ad duo. Primo .i. diues. & tūc deriuatur ab hoc noīe as. assis .i. obulus. (qr) quia ex ꝯgregatōne assiū .i. obulo (rum). efficit (ur) quis diues. ¶Et est idem qd studiosus. a. ū. & tūc dr̄ de assideo es .i. indulgere vt suꝑius dicit. ¶Construe. Assiduus dr̄ diues. & similiter dr̄ studi o [...] us. As faciens assis in gtō dabit primū .i. assiduus. qn̄ idē est qd diues. (que) ꝓ &. et assideo es. dabit secūdū .i. assiduus qn̄ est studiosus

Assero / Asserit / affirm at / coniungit / liberat / at (que)
Uendicat / asserere dicitur equiuoce

¶Hic A. d. quot siḡtōnes habet assero ris. Dicens ꝙ quin (que) Nā idem est qd affirmare. vt assero dictū vest (rum) .i. affirmo. ¶Et est qd ꝯiūgere. vt ibi. Asser asseri asseritur .i. ꝯiūgitur. Uel sic. Tabula tabule ꝯiūgitur ¶Et est idem qd liberare. Lucanus. Asserit vrbes sola fames .i. liberat vel euacuat. ¶Et est vendicare. vn̄. Ouidius Metha. Nec laudes assere nostras. assere .i. vendica (to chalenge.) ¶Construe. Asserit. hoc verbū [...]aciens asserere in infinitiuo. dicit (ur) equiuoce .i. equa voce. affirmat &c. Et ꝯiugatur Assero ris. asserui. assertum tu. in supino. verbū actiuū. De ad & sero. cōponitur.

Cum nō sit nomen alias / geminū trahit omen
Temporis at (que) loci / datur huic cōmunio voci /

¶Hic A. p. eq ⁱuocationē huius aduerbij alias. dicens ꝙ est aliqn̄ aduerbiū tꝑīs. vt faciam hoc alias .i. in alto tꝑe. Et aliqn̄ est aduerbiū loci. vt loquor tecū alias .i. in alio loco. ¶Construe. Cum alias ista dictio. nō sit nomen. sed aduerbiū. trahit geminū omen .i. habet duas siḡtōes. cōmunio .i. cōis siḡtio tꝑis & loci. dat huic voci. alias

AmenNominis / aduerbii / verbi / sensum tenet amen

¶Hic A. docet ꝙ hec dictio Amen est equiuocū. Quia aliqn̄ stat noīaliter. vt ego sum amen .i. veritas. via & vita. Aliqn̄ aduerbiali [...] vt amen dico vobis .i. vere. aduerbiū affirmandi. Et aliqn̄ v (er)baliter vt ibi. Qn̄ respōdemus presbytero oranti. Amen .i. fiat sicut orasti. ¶Amen ( (sm) secundum Hugꝭ .i. vere. fideliter vel sic fiat & ꝯponitur ab a. qd est sine. & mene .i. defectus. vn̄ amen q̄si sine defectu. Et est hebreū & nō latinū. ¶Construe. Hec dictio amen. tenet .i. habet sensum .i. siḡtōnem nois aduerbij & verbi. &c. vt patet in exemplis

Accha lapis carus / fructꝰ / bacchi (que) sacerdos Baccha

¶Finita illa ꝑte in q̄ autor tractauit de dictōibus eq ⁱuocis incipiētibus ab A lr̄a. Hic intēdit tractare de dictōibus equiuocis a B lr̄a incipiētibus. Et primo ponit eq ⁱuiuocatōem in ista dictiōe hec baccha ce. dicēs ꝙ equiuocatur ad tria. ¶Nā baccha est q ⁱdā lapis p̄ciosus. Un̄ ī auiano. Quis p̄cium nit [...]do cortice baccha daret. ¶Item baccha ē frūctus oliue vel lauri. Et qn̄ (que) ponitur pro q ^olibm fructu & p̄cipue arbo (rum) syluestriū. Et bacha ē sacerdotissa bacchi vel mulier. quia leuiter debriatur. Bacchus vocatur deus vini & qn̄ (que) ponit (ur) ꝓip̄o vino ¶Construe sic. Bacca ē lapis carus. & est fructus. s. oliue vel lauri. (que) ꝓ &. & est sacerdos .i. sacerdotissa. bacchi Et tūc bacha scribitur cum vno c. & diriuatur de hic bachus chi.

Marra bidēs / ouis est bidēs / venit inde bidētal.
Dens et bis primi / bis et annus origo secūdi.

Hic do. au. eq ⁱuocatōem istius dictōis hic bidēs tis. dicēs ꝙ equiuocatur ad duo. Nā idē est qd marra (āglice a mattek) vn̄ v (er)gilius Semibus positis suꝑest deducere terrā. Sepius ad capita dure [...] agitare bidētes. et tūc cōponitur de bis & hic dēs tis. q̄si hn̄s bines dētes. vnsi acutū & altū minus acutū. vel latū. ¶Et bidēs est qd hec ouis ouis. & tūc cōponitur de bis & hic annus ni. q̄si hn̄s bines annos in etate. quia ꝓprie ouis duo (rum) anno (rum) dr̄ bidēs. vel quia bis in anno ducebātur oues ad sacrificiū apud ātiquos. vel q ⁱa hēt bi­nos dētes ceteris altiores. Un̄ hoc bidental penultima ꝓducta id ē talis locus vbi fulmen cadit. sic dictus a bidētibus ibi sacrificatis. vel est aliquid fulmine ꝑcussum. Un̄ ꝑsius. Triste iacet lucis euitā dū (que) bidētal. ¶ Cōstrue. Bidēs est marra. (que) ꝑ &. et bidēs ē ouis bidental venit inde .i. de bidens quādo est ouis. dens et bis sunt origo primi. id est bidēs quando est mar. a. Sed bis & annus sunt ori­go secundi. quando bidens est ouis

Bostar erit nomē ꝓprium stabulū quo (que) bostar
Bostaris facit hoc genitiuo. bostaris ille Bostar
Bostari (que) boues / bostaris esse solent

¶Hic docet autor equiuocatōem istius dictōis Bostar. dicens ꝙ equiuocatur ad duo. quia bostar ponitur ꝓ ꝓprio nomīe cuiusdā viri. Et bostar est stabulum boum ¶Deinde dicit ꝙ bostar quādo est stabulū est neutri gn̄is. & facit gtm̄ bostaris media ꝓducta Et qn̄ est ꝓprium nomen facit gtm̄ bostaris media correpta. Et qn̄ est ꝓpriū nomē est masculini gn̄is & declinatur sic. ntō hic bostar. gtō huius bostaris. dtō huic stari. actō hūc bostarē. vctō e bostar. abltō ab hoc re. ī cībus casibꝰ media corript̄. & ē primit. & a nullo diriuat. [Page] Sed bostar ꝓ loco vbi boues stāt (āglice an oxe stabi) & declinatur sic. Ntō hoc bostar. gtō huius bostaris. dtō huic bostari. actō hoc bostar. vctō o bostar. abltō ab hoc tare. in omibus casibus media ꝓducta. & componitur de bos & sto stas. ¶Construe. Hoc nomē bostar erit ꝓpriū nomē viri. quo (que) ꝓ et. & bostar erit stabulū. s. boum bostaris. &c. i. hoc bostar bostaris media ꝓducta. & neutri gn̄is ē stabulum boum. Et quādo est ꝓprium nomen declinatur ꝑ hic et cor­ripit mediam. ¶In bostare. &c. Sed illa lr̄a est corrupta et falsa. quia bostar quando est neutri generis facit ablatiuū in ī tātum. vt ntō hoc bostar. ablatiuo ab hoc bostari. Et om̄e nomen neutri ge­neris terminās in ar in ntō. facit abltm̄ in ī tantum. vt hoc lacunar. ablatiuo ab hoc lacunari. hoc laquear ablatiuo ab hoc laqueari,

BuboEst bubo volucris: est morbus bubo sub ano

¶Hic docet autor ꝙ bubo habet duas significatōes. Nā bubo est q̄dam auis. Et nomen suum habet a sono vocis (anglice a novvle) Unde ouidius. Funereus bubo letali carmine fecit. Et volat ī no­cte. Cuius clamor vel cātus desolatōem ꝓgnosticat ciuitatis. Itē bubo est quidam morbus in culo .i. in ano (anglice fynches) Et qui patiuntur hunc morbū non possunt bn̄ sedere ¶Cōstrue. Bubo ē volucris. et bubo est morbus sub ano .i. sub culo Et declinatur. hic bubo. gtō huius bubonis. media ꝓducta ꝓ vtra (que) significatione. hec volucris. hic anus ni. hic culus li.

Bulla tumor laticum / pueri nola / gēma / sigillū.

¶hic ponit autor equiuocatōem istius dictōis hec bulla bulle. di­cēs ꝙ equiuocatur ad q̄ttuor. Nam bulla est ip̄a inflatio vel tumor laticū .i. aq̄rum (anglice a bollyng. or a bloure. Et bulla ē nola pue­ri cum qua solent pueri ludere (anglice a lytyl bell) Et bulla ē qui­dam lapis p̄ciosus. Et bulla dicitur sigillum pape. vel littera papalis signata cum sigillo pape.

buccullaBuccula bos parua / galee quo (que) buccula gēma /
Buccula bucca breuis / pars zone buccula pluris

¶Istis v (er)sibus ponitur equiuocatio istius dictionis hec buccula le. q̄ buccula hēt sex siḡtiōes. Nā idē est quod ꝑua bos. & tūc dr̄ de hic & hec bos bouis. & tūc scribitur nisi cū vno c. Itē buccula ē vm bo scuti vel q̄dā ꝑs galee .i. crista. Un̄ iuuenalis. Est fracta de cassi de buccula pēdēs. Et buc. ē gēma .i. lapis p̄ciosus. Et buccula ē dimin̄. de hec bucca ce .i. ꝑua bucca (āgli. a lytyle cheke) & buccula est pars zone in cingulo. q̄ alio nomie dr̄. pluscula (anglice a boccle) [Page] Cōstrue. bucula ē ꝑua bos (āgli. a hecfer) & buccula ē ꝑs galee vi [...] delm crista vel conus. & buccula ē ꝑs zone. i singuli. zone dico plurie p̄cij respectu buccule. Et nota ꝙ bucula ꝓ boue scribitur cū vno c. Sed in reliq ⁱs significatōibus scribitur cū duplici cc. vt sic buccula

Auponis caupona vxor / caupona taberna
Nō capo cauponē cōedit / sed caupo caponē. Caupo

¶Finito capitulo in quo traccauit autor de equiuocis icipiētibus a B lr̄a. Hic intēdit agere de illis q̄ incipiūt a C lr̄a ¶Et primo de isto noie caupona. dicēs ꝙ eq ⁱuiuocatur ad duo. Nā caupona ē idē qd vxor cauponis (q ⁱ alto nomie dr̄ tabernarius) tabernio / crustariꝰ vel ganeo. Itē hec caupona ne. est taberna. & diriuat de capio pis. cepi caꝑe. ¶Cōstrue. Caupona est vxor cauponis .i. tabernarij.

Cautū prouisum / cautū signat quo (que) firmū Cautus

¶Hic dicit autor ꝙ cautus ta. tum. hēt duas siḡtiōes. Nā idē est quod ꝓuisus a. um (āglice vvyse or vvare) vn̄ dr̄ cautū ē in iure .i. prouisum. Et idē est quod firmus ma. mū (anglice stydfaste) vt hic. Hoc hēo ex rōe firma. Et deriuatur a caueo es. ut. qd hm cautū tu. in supin̄. ¶Cōstrue. Cautū siḡt ꝓnisum. quo (que) ꝑ et. & cautū significat firmum.

Quo latro signatur dic cauteriū quo (que) ferrū Cauteriū
Cauteriū rursum quod ferrū linquitur vstū

¶Hic docet autor equiuocatōem istius dictōis. Cauteriū terij̄. d [...] ­cēs ꝙ hēt duas significatōes. Nam cauteriū est illud ferrū quo latrones dānati antiq ⁱtus vrebātur in facie. vt eo (rum) mala volūtas re­frenaretur (āglice a merkyng yron. or a preynte) ¶Itē cauteriū ē illa vstura q̄i facie vel in alio mēbro hois vel alterius aialis post cuatiōem .i. vsturā relinquitur. Et p̄ter istas significatōes cauteriū ē instrumētū medico (rum) quo vsturas faciūt infirmis ¶Itē cauteriū ē ferrū quo pastores signāt oues suas & pecudes vel equos & huōi Et dr̄ cauteriū ( (sm) secundum ysido (rum)) eo ꝙ caute vrat vel eo ꝙ caute vrat. Et dr̄ de cautus ta. tū. ¶Cōstrue. O lector. tu dic. cauterium fore fer­rum quo latro signatur. & dic rursum id est iterum cauterium eē il­lud quod linq ⁱtur .i. relinquitur vstum .i. crematum ferro .i. cauterio.

Claudūtur cauea scrobs / casa / carcer / et ara

Hic docet autor equiuocatōem huius dictōis hec cauea uee. dicēs ꝙ equiuocat ad q̄ttuor. Cauea Nā id est quod casa .i. castata (āgli. a cage) Un̄. Quāuis sint clause cauea pādione nate. Nititur ad syluas q̄ (que) [Page] rediresuas ¶Caueā est ibi idē q ⁱuod casa. a caue. Et canea est idē qd carcer. Ut ibi in theodolo. In caueā missum nō attigit ira leonū in caueā .i. in carcerē. ¶Et cauea idē est quod ara .i. domus porco (rum) (anglice a svvynstyē) Aliqui libri hn̄t istū vsum. Clauditur cauea scrobs et casa carcer ara (que) vel carcer & ara. Et vtra (que) lr̄a est corrupta. Prima lr̄a est corrupta. q ⁱa ara ex quo est [...]tūs corripit vltimā syllabā & deberet ꝓduci illa syllaba si v (er)sus esset fidelis. Item scda lr̄a est falsa. q̄ est ista. carcer & ara. q ⁱa tūc cauea esset idē qd ara cuiꝰ prima ꝓducitur. Et tūc esset illud quod altare. & hoc nō est verum. ¶Un̄ nota hic dr̄am inter ara (cuius prima ꝓducitur) & ara (cuius prima corripitur) Ara cuius prior ꝓducitur est idē qd altare. v (er)sus. Porcū nutrit ara. gentilis eū necat ara. ¶Cōstrue. ara .i. domus porco (rum) nutrit porcū. & gētilis necat .i. occidit eū .i. porcū ad sacrifi­cādum ara .i. ī altari gentiliū. ¶Cōstrue v (er)sum libri. Scrobs. casa. carcer. ara. significationes isto (rum) quattuor nominū claudūtur in hoc nomīe hec cauea .i. quod cauea significat illud quod quodlibe [...] istorum noīm significat. Et est v (er)sus pēthameter .i. de q ⁱn (que) pedibus.

CalixUas oleris / vini (que) calix / est nota mortis

¶Hic docet autor quot siḡtiōes habet Calix licis. dicēs ꝙ habet tres significatōes. Est e [...]i vas ole (rum). siue alia (rum) re (rum) (āglice a dych) vn̄ ouidius. Stāt calices. et quis (que) fabas. olus alter habebat. Itē calix est vas vinari [...] vel vini (āglice cuppe. or a pece) Un̄ oracius. Fecū di calices quē nō fecere disertū ¶Itē calix est ne ta mortis .i. signū mortis .i. mortis passio. Un̄ in euāgelio. Pater mi si fieri potest trāseat a me calix iste .i. ista passio mortis quā passurus sum. ¶Itē calix dr̄ illud vas in quo p̄sbyter sacrificat in altari. Calix dr̄ de caleoles. Solebāt antiqui calidā potionē et frigidā in calice cōmiscere. Et dr̄ de calon grece quod est lignū latine q ⁱa olim calices fiebāt de ligno in primitiua eccla. Un̄. iohēs bolich dicit. Nūc aūt sunt aurci calices & lignei sacerdotes. ¶Cōstrue. Calix est vas oleris et vas vini & est nota .i. signū mortis .i. passio mortis.

CalxPars pedis ēhic calx / lapis vstus dicitur hec calx

¶Hic docet autor ꝙ calx habet duas significatōes. Nā ē q̄dā ꝑs pedis .s. talus (āglice a hele) & tūc est masc. gen̄. ¶Et calx est lapis vstus de quo fit cementū. Et tūc est femi gen̄. ¶Item nota ꝙ calx pōt po [...]i ꝓ fine cuiuslibet rei. vt in calce libri .i. in fine libri. A calx cis dr̄ hic callus li. duricies manuū vel pedū. ¶Cōstrue. hic calx cis est pars pedis .i. talus sed hec calx cis. dr̄ lapis vstus .i. crema­tus. ¶Itē nota hic ꝙ v (er)gilius posuit calx femī generis ꝓ illa par [Page] te pedis. Ubi dicit. Cornipedem (que) pedem ferrata calce fatigat.

Calculus est ratio / numerus / sentētia carbo. Calculus
Calculus est pōdus mimus lapis ensis acutus
Libro papie si vis exempla require.

¶Hic docet autor ꝙ hic calculus hēt septē significatōes. Nā hic calculus li. est idē quod ratio. ¶Et est quod numerus vel computatio. q ⁱa antiqui ꝑ paruos lapides (qui & calcul [...] dn̄r) tenentes in manibus computauerūt. Un̄ calculo las. v (er)bum actm̄ .i. numerare. ¶Item calculus est sentētia diffinitiua. Un̄ dr̄ in iure. Nō est dā dus calculus parte absente .i. sententia. Et alibi dr̄. Nō ꝓhibet calculus rōnis .i. sentētia. ¶Item calculus est idē quod carbo. Unde in isaya scribitur. Sumpto calculo de altari tetigit labia mea. Sumpto calculo .i. carbone. ¶Et calculus est quoddā pōdus. s. minima ꝑs pōderis. & est q̄rta ꝑs oboli. Et calculus vocatur lapis lenis. rotūdus & durissimus. dictus a calco cas. eo ꝙ lenitate sui sine mole­stia calcetur (cui ꝯtrarius est scrupulus lapillus minutus et asper) q ⁱa si inciderit in calciamētū nocet & molestus est. Un̄ & cū molestia scrupulū dicimus cē. Et est scrupulus dimin̄. de hic scrupus pi. & ē scrupulus ꝑuus lapis q ⁱ sepe sub talo latēs in calceamēto multum ledit et offendit. Et dicitur de scrutor aris quia facit nos scrutari il­lū vt amoueatur. ¶Item calculus est gladius vel ēsis. Un̄ statius Dānādus calculus armis .i. ēsis vel gladius ¶Cōstrue. Calculus est rō. &c. Libro papie. &c. Reqre exempla. s. quomō calculus om­nia ista significat in libro papie si vis. id est [...]si place at tibi,

Calleo durere deuotat et sapere. Calleo
Eallidus / et callus / hec duo sensa probant
Significat callus plantā / collū (que) bouinū

¶Hic docet autor ꝙ hoc v (er)bū calleo les. hēt duas fcatiōes. & hoc ꝓbat ꝑ duonoia q̄ diriuātur ab illo v (er)bo. s. callidus & callus. Nam callidus da. dū. ē idē qd astutus .i. sapidus. & hoc ꝓbat ꝙ caleo les. est idē quod dureo res rui [...]rere .i. esse vel fieri du (rum) (āglice to be harde) ¶Deinde ponit au. equocatōem in ista dictōe. hic callus li. di­cēs ꝙ est plāta pedis .i. duricies plāte p [...]dis (angli. the hardenesse vnd the fote) Et hic callus est collū bouinū .i. duricies colli bouis. ¶Calleo les. est v (er)bū neutrū. et declinat calleo les. lui. lere callēdi do. dū. callēs. sm supin̄ ▪ caret ¶Cōstr̄. hoc v (er)bū calleo denotat durere [...] aspare. Ista duo noia callidꝰ & callus ꝓbāt duosēsa .i. illas duas [Page] significatōes ¶Siḡt. &c. Hoc nomē hic callus li. significat plantā .i. duriciē plante .s. pedis (que) ꝓ et. et callus significat collum bouinum id est duriciē colli bouis. q̄ duricies venit ex iugo trahendo

CanisEst aial sydus (que) canis piscis (que) marinus.

¶Hic docet autor ꝙ caīs hēt tres significatōes. Nā canis ē quod dā aial latrabile satis bn̄ notū oibus (A dogge) Et dr̄ hr̄e q̄ttuor cō mēdabilia q̄ notātur ꝑ istos v (er)sus. Cōditiōe bon a sunt in cane bis duo dona. Pollet odoratu. fugit eius latro latratu. Est ligua medicus dūo (que) fidelis amicus ¶Item canis est signū celeste. Un̄ dicūt phisici ꝙ dū sol est sub cane moleste sūt purgatōes. ¶Item canis est quidā piscis marinus (āglice a marmayde) Sed ille piscis nō cō uenit delicatis. De significatiōibus istius dictiōis canis dixit q ⁱdā hos v (er)sus. Quod natat ī equore. splēdet in ethere. latrat in ede. Significat triplici canis hec triasub rōne. ¶Et declinatur hic et hec canis iuxta doctrinale. Est hic & hec testis ciuis burgēsis & hostis. & canis. &c. ¶Cōstrue sic. Canis est aial (que) ꝓ et. & sydus .i. stella. (que) ꝓ et. & piscis marinus. Et canis diriuatur a cano nis. cecini canere .i. cātare. (qr) quia canis bn̄ cātat. q: fures eius latratu fugat. vel a cano ꝑ contrarium.

CancerHic cancer cancri / signū / piscis (que) notatur
Hic cancer morbus / canceris esse solet

Hic docet autor ꝙ cācer cri hēt tres significatōes. Nam cācerē vnū de duodecim signis celestibus. de quo loqtur Theodolus ibi. In cācro solis &c. ¶Et ē quidā piscis in mari(āglice crabbe) Un̄ auianus. Curua retrocedēs cōfert vestigia cācer. Et ꝓ istis duabꝰ siḡtōibus cācer ēscde declinatōis noīs. ¶Item cācer est q ⁱdā morbus q ⁱ in pluribus est incurabilis (āgli. a cāker) Et tūc est tercie de­clinatiōis noīm & neutri gen̄. (sm) secundum ātiquos. Unde ouidius. Solet immedicabile cācer. Scdm modernos est tm̄ mas. gen̄. in omi signifi­catione. s. ꝓ signo. ꝓ pisce & ꝓ morbo. ¶Construe. Hic cācer. cri. cro. notat signū celi. (que) ꝓ et. & piscis. hoc cācer morbus .i. ꝓ morbo faciēs cāceris in gtō. solet esse. Sed nūc non est in vsu. sed semper hic cancer cri. cro. secūde declinatōis in omi significatione.

CaputPrincipiū dignū (que) notat caput / at (que) cacumen

¶Dicit hic autor ꝙ hoc caput hēt tres siḡtōes. Nā idē est qd principiū. Ut ibi. In capite libri scriptū ē de me. &c. .i. ī principio libri. Et idē est quod dignū. Un̄. Roma caput mūdi nūmi regina rotūdi. Et ibi & ī similibus caput sumit ꝓ digniori ꝑte vel rectore vel duce. vn̄ d [...], Regnū est sine capite. Et caput eccesse nō dico est sm dm eē papa [Page] ¶Item caput est idē quod cacumē (āglice hygt) Un̄ di ꝙ ꝑua [...] sus mōs habet duo capita .i. duo cacumia ¶Cōstrue. Caput notat id ē siḡt principiū. (que) ꝓ et. denotat dignū .i. dignitatē vel digniorem partem. at (que) ꝓ et. caput notat cacumen .i. verticē vel altitudinem. Et nota ꝙ caput scribitur pe tet non ꝑ d in suis compositis.

Capra domꝰ sacra / phylosophꝰ / sydꝰ (que) capella Capra

¶Hic docet autor equiuocatōem istius dictōis Capella le. dicens ꝙ equiuocatur ad q̄ttuor. Capella ē diminutiuū. de hec capra pre. Un̄ v (er)gilius in buccolicis. Ite domū sature venit hesperus ite ca­pelle. ¶Et capella est domus sacra .i. parua eccla q̄ nō hēt baptismū nec cimiteriū. Et sic dr̄ q ⁱa ecclesia olim cooꝑta fuit pellibus caprinis. Capella est ꝓpriū nomē cuiusdā phylo [...]. qui dicebatur marcianus capella. q ⁱ et fecit librū de nuptijs mercurij & philologie. vn̄ Theodolus. Ui superū magna sociasti teste capella .i. illo phylosopho. ¶Et capella est nomē cuiusdā signi in firmamēto. quod alto nomīe dr̄ Capricornus ¶Construe. Capella est capra .i. parua do­mus sacra (āglice a chapell & est phūs .i. nomen phylosophi. (que) ꝓ & et est sydus .i. nomen syderis .i. stelle.

Prima lapis nitēs est / et carbūculus antrax carbūculꝰ

¶Hic docet autor ꝙ hic carbūculus li. habet tres significatiōes. Nam idem est quod pruna (Et est pruna ꝓprie carbo ignitus & ardēs) sed dr̄ sine igne carbo. Et carbo dr̄ pruna de ꝓuro ꝓuris ꝓussi ꝓurere. ¶Item carbūculus est quidā lapis p̄ciosissimus et splendidissimus (anglice a charbūclestone) adeo splendidus ꝙ vincat tenebras noctis. & oim lapidū virtutes in se dr̄ retinere. Un̄ in lapi­dario. Ardentes gēmas suꝑat carbūculus om̄s ¶Item carbunculus est antrax. Antrax est carbo vel calculus. vel quidā morbus q ⁱ vocatur (āglice a felon) Et est femi gn̄is. hec antrax tracis. ¶Cō ­strue. Carbūculus ēpruna. (que) ꝓ et. et lapis nitens. et splēdēs & carbūculus est antrax .i. carbo .i. calculus vel morbus.

Attendas esse carchesia vasa sacrorum carchesia.
Ac instrumentū dicas carchesia nauis.

¶Hic docet autor equiuocatōem huius dictōis in plurali nume­ro hec Carchesia. dicēs ꝙ equiuocatur ad duo. Nam archesia sunt quedā vasa terrea quibus sacerdotes gentiliū vtebātur. Un̄ Sta­tius. Excelsa libāt archesia puppi. Et dr̄ a carche grece qd est ter­ra latine. quia fuit vas terreum in quo scriptū erat quo ordine de­berēt sacrificātes potare. ¶Item carchessa sunt instrumēta ī na­ui (āglice a seyleyerde an the shypp. Un̄ lucanus. Est vtinā summi [Page] curuāt archesia mali ¶attēdas .i. ꝑcipias carchesia eē vasa sacro (rum) ac dicas carchesia esse instrumētsi nauis ¶Carchesia (vt dicit hu) sūt troclee in cacumie mali ī naui. q̄si foramia. ꝑ q̄ funes trahūtur. & q̄dā vasa ad similitudinē illo (rum) facta. & declinat. Hoc carchesiū sū. in singulari. ¶hic malus li. ē arbo: stās ī medio nauis (āglice a maste) Hec troclea clee .i. torcular vt rota modica supra puteū. & illud qd supponitur malo nauis. q ⁱa hēat rotulas .i. paruas rotas. ꝑ q̄s funes trahunttr. Et dr̄ a trochos grece quod est rota latine.

CardoCardo subest foribus / si cardinis est gtūs.
Et si cardonis / est herba nociua colonis /

¶Hic docet autor ꝙ cardo equiuocatur ad duo. nam. cardo ē illud suꝑ quod vtitur hostiū. vel ianua (āglice a threschelde. & tūc decli­natur. hec cardo cardinis penul. correp. Un & cardinales dn̄r q ⁱa si­cut hostiū vtitur in cardine. sic sctā eccla verti debet ꝑ cardinales. ¶Item cardo est q̄dā herba aspera (āglice a thystel) & tūc declinatur hic cardo donis. penultima ꝓducta. ¶Cōstrue. Cardo subest foribus .i. hostijs. si cardinis est gtūs .i. si cardinis sit correpta in penultima syllaba. Et si cardonis sit gtūs .i. si ꝓducatur. tūc cardo est nociua herba colonis .i. agricolis. q ⁱa ꝓpter asꝑitatem agricole nō possunt extrahere eam de terra sine manuū lesione. Et dr̄ de carpo pis. q ⁱa vtēdo carpitur eius asperitas. & miriuitur. Sed cardo mis. dr̄ de cardeam grece quod est cor latine. quia sicut cor hominem regit ita ille cardo (qui et cuneus dr̄) ianuā regit et mouet.

Carmina cantorū sunt vatum / sunt (que) magorū

Hic docet autor ꝙ carmia hūt tres siḡtiōes. Nam carmia sunt cantilene. vt iste scit cātare dulcia carmia .i. dulces cātilenas. Un̄ in alexādreide. Sepe sub hac fuerāt carmē syluestre canētes. carmen syluestre .i. cātilenā syluestrē .i. desylua ¶Item carmia dn̄r vatū. id ē poeta (rum) dictamia. Un̄ boetius. Carmina qui quondā studio florente ꝑegi. carmina .i. dictamia poetica. ¶Item carmia sunt in cātatio­nes mago (rum) (āglice charmes) Unde carminare .i. cōiurare. vel incā rationes vel veneficia facere vel exercere. Un̄. Carmine dissiliunt abruptis rupibus agnos. Et dr̄ carmen de carpo pis. et declinatur hoc carmē. gtō huiꝰ caris. dtō huic carmī (āgli. the dety of a sōge)

CasusLapsus / et euētus / inflexio sit tibi casus.

Hic do. au. ꝙ hic casus us. ui. hēt tres s{ignifi}catōes. nā .i. qd lapsus us. ui. vt Aliq ⁱs accepit casum in lubrica via .i. lapsū. ¶Et est euētus. (anglice a happe) Ut cū dr̄ istud accidit a casu. id est ab euētu.

[Page]¶Item casus est inflexio. & tunc est sextum accidens nois ( qd est pars orationis) Et est casus inflexio vocis ad vocem

Hec cassis galeas hic cassis rhetia signat Cassis.
Cassidis hec faciet dat cassis & hic genitiuo

¶Hic A D. ꝙ cassis habet duas siḡtōnes. Nam cassis est gal [...]a. (anglice a basnette) & tūc est femi generis & habet cassidis in Gtō. ¶Et cassis est rhete (anglice a nette) & tūc est mas culini generis. & habe [...] cassis in gtō. Pro galea dr̄ quasi cassans ictus .i. euacuans. Uel cassis ( (sm) secundum Isydo (rum)) dr̄ (qr) quia fit de corio. inde hoc cassidile. lis. Hic cassis gtō cassis. ꝓ rethe. dr̄ q̄si cassans cursus fera (rum) .i. impedicus cursus. Uirgilius. In foribus laros suspēdit aranea casses .i. debi­lia rhetia. ¶Construe. hec cassis .i. qn̄ cassis est fel generis. tūc siḡt galeas. ꝓ galea. (nūerus ꝓ nūero) causa metri. Hic cassis .i. qn̄ est masculini generꝭ. signat .i. significat rhetia .i. rhete. Et est instrumē tum quo pisces vel volucres capiūtur.

Una catella duo / catulam notat at (que) cathenam Catella.

¶Dicit ꝙ hec catella le. habet duas siḡtiones. (qr) quia catella pōt esse diminutiuū de canis. & sic dr̄ parua canis. Uel catella pōt esse diminutiuū de hec cathena. e (anglice a chene) & tūc dr̄ parua cathena. illa videlicet. quā solemus appēdere collis cyrogrillo (rum) & mustela (rum) ¶Cōstrue. Una catella .i. hec sola dictio catella notat .i. signat duo i. habet duo significata. duo dico catulā .i. paruam canem. at (que) ꝓ &. et cathenam sc paruam. vt supra dicitur.

Esse cibum ce nam / dicas scenam (que) theatrum

¶Hic v (er)sus est differentialis magis (quam) eq ⁱuocus. (qr) quia hic penit (ur) dr̄a inter hec cena ne. scriptū ꝑ c. simpliciter in prima syllaba. Cena. Et scena ne. scriptū ꝑ sc in prima syllaba. Dicit ergo ꝙ cena est prandiū vel ꝯuiuiū (anglice a souper) Et dr̄ cena a cenon grece qd est cōe lanne q̄ss a cōione vescendi. Antiqui publice in ꝓpatulo comedebant. et nō solitarie & priuate sicut modo. ne singularitas de delicijs luxuriā generaret. Et dr̄ cena ꝓprie in sero. Ianta culū in mane. Prandiū in meridie. Obsonium post cenā. ¶Sed scena cum sc. deriuatur a scenon grece. quod est vmbra latine .i. vmbraculū vel locus obum bratus in theatro. asseribus ligneis & cortinis cooꝑtus. similis ta­bernis mercato (rum) vel mercēnario (rum). q̄ sunt asseribus & cortinis coo­perte. Et scena ( sdm Uirgꝭ. pōt dici a scena qd est domus. q̄ erat ibi [Page] constructa ibi. & in illo vmbraculo latebāt ꝑsone laruate. q̄ ad vocē excitantis exibāt ad gestus & ludos faciendos ¶Et hinc scena dr̄ qn̄ (que) totū theatrū. qn̄ (que) dr̄ recitatio scripture. qn̄ (que) ipsa scriptura vl allocutio diuersa (rum) ꝑsona (rum) vel distinctio scripture. q̄ ibi fuerat recitata. Un̄ scenicus a. ū. hinc sunt dicti scenici qui faciebāt ludos vel gestus in theatro. vel qui recitabāt ibi scripturā. Uel scena est do­mus vbi poete solebāt recitare libros d nouo ꝯpositos ¶ Cōstrue Tu dicas cenam esse cibum .i. prandiū. (que) ꝓ &. & dicas scenam esse theatrū. Hoc theatrū tri. dr̄ de theorare. qd est videre .i. spectaculū vel locus in quo hoies stantes vel sedentes possunt bene videre & audire gesta facta & recitationes aliquo (rum) cantantiū legentiū vellu dentiū ¶ Theatrū tri. est lupanar vel prostibulū. (qr) quia ibi post ludos transactos ꝓstituunt meretrices. Un̄ theatritus a. um. & hic & hec theatralis & hoc le. aliquid ꝑtinens ad theatrū.

Cyclas mantellus / simul est maris insula ciclas

Cyclas¶Hic ponit autor eq ⁱuocationem istius dictōnis hec cyclas adis. penul. corr̄. Dicens ꝙ eq ⁱuocatur ad duo. Hā idē est qd mātellus li Ut induit me dn̄s cyclade .i. mātello. ¶Cyclas dr̄ insula maris. (qr) quia rotūda est. Et dr̄ a cyclon. qd est rotūdū. Sūt enī cyclades rotunde insule. ¶Construe. Cyclas est mātellus. simul .i. est insula maris

Coclea / Dic cocleā turris scalā / testam quo (que) piscis
Est coclear proprie quo pultes ponis in ore.

¶Hic ponit autor eq ⁱuocationē istius dictiōis hec coclea clee. que eq ⁱuocat ad duo: s [...]t inde ponit differentiā inter cocleam & coclear. Dicit ergo ꝙ coclea est ille gradus quo ascēdimus turrim (anglice a Woyndyng or a tourn grece) & fit multotiens in ecclesijs & ferc in oi campanili lapideo. Et dr̄ alio noie tesiudo inis. ¶Coclea ē testa cuiuslibm piscis qui conchā habet. vt ostrea & musculus. & alia conchilia .i. oēs pisces conchas hn̄tes. ¶Et coclear est instrumentum quo legumina nostra comedimus & sorbemus (anglice aspone) Et nota ꝙ pultes ponitur ibi ꝓ omni cibo cornestibili cū coclearibus ¶Construe. Dic coclear esses calā turris. (que) ꝓ &. et dic cocleam esse testam piscis. Sed coclear ꝓprie est illud cū quo ponis pultes in ore tuo. ¶Et hec coclea ab hic cyclus dr̄. qd idem qd circulus

Columbar colli vinculum colli (que) foramen
Colūbar.Da columbar aui / da collo / da quo (que) naui.

[Page]¶Hic ponit Autor eq ⁱuocationē in ista dictōne hoc colūbar aris. dicens ꝙ hoc calumbar est quoddam vinculum quo colla boum [...] gantur (anglice a yocke.) & dr̄ de hoc collum li. ¶Columbar est foramen collistrigij. quo collū alicuius malefacientis ꝯstringitur. Et est collistrigiū (āglice a pyllarye) Ee dr̄ de hoc collū li. & stringo g [...] (qr) quia stringit collum ¶Columbar est domus columba (rum). vel foramen in quo columbe nidificant (anglice a dovve hole.) & tunc simpliciter scribitur. & corripit primā syllabā co. sic scriberet ibi nisi necessitas metri aliter cogeret ¶Columbar est foramen in nauicula ꝑ qd re­mus exit cū remigatur in mari vel fluuio. ¶Construe. Colūbar est vinculū colli. supple bouis. (vinclū ꝓ vinculū ꝑ syncopā cā metri) (qr) quia vinculū nō pōt in tali vsu poni) (que) ꝓ &. et columbar est foramen colli in quo collum ponitur in collistrigio ¶Da aui .i. columbe. co­lumbar .i. foramen & da collo columbar .i. vinculū vel foramen. & danaui columbar .i. foramen per quod remus exit.

Equiuoce piscem cum testa concha figurat Concha

¶Hic au. d. ꝙ hec dictio concha siḡt aliqn̄ piscem q ⁱ interius latet in testa. vt piscis ostria concha. & oēs pisces fixi in testis (anglice a Welke) and alle man̄ of chelfyssh) pōt dici. ¶Aliqn̄ siḡt testā [...]. Uel concha siḡt aliqn̄ piscem & testā simul. Et aliqn̄ testā sine pisce & sic equiuocatur concha ad duo. ¶Constructio patet.

Confraga dicūtur loca quo se flamina frangūt /
Confraga sunt etiā quo robora cesa residunt confraga /

¶Hic autor docet eq ⁱuocationē istius dicōnis confraga o (rum). dicēs ꝙ eq ⁱuocatur ad duo. Et dicit ꝙ cōfraga sunt loca eminentiora & altiora in rupibus & mōtibus q̄ pulsant (ur) ꝯtinue vi vento (rum) & flaminū. ¶Item ꝯfraga sunt illa loca in syluis. vbi arbores secte iacent extransuerso via (rum) in tꝑe guera (rum). ne equitātes possint transire. Item confraga dr̄ de (rum)fringo gis. & illud de con & frango gis. Declinatur ꝯfragus a. ū. & ponitur ibi substātiue. ¶Cōstrue. Cōfraga dicūtur loca sc in montibus. quo .i. vbi. flamina .i. venti. frangūt se. sc faciendo magnūsonū. sonitū vel tumultū. Etiam cōfragasunt illa loca in syluis. quo .i. vbi robora .i. magne arbores vel magna ligna cesa. id est. secta ab hominibus. residunt .i. resident. id est. remanent.

¶Nota ꝙ melior littera (vt mihi videtur) rescidūt vel relidunt. &c

Est mēsura corus ventus corus / & chorus agmē
Ac instrumentū / fit (que) chorea chorus
[Page] ChorusEst mensura chorus / triginta manens modio (rum) /

¶Hic autor docet ꝙ hic chorus ri. habet quin (que) siḡtiones. Nam est quedā mensura ꝯ [...]inens triginta modics. ¶Eorus est quidam ventus collateralis zephiro (anglice a Westure Wynd) & tūc corus ꝓducit primā syllabā. sine aspiratione. Lucanus. Non corus ī illū ius habet aut zephirus. Bocrins in primo lib. de ꝯso. metro tercio Ut cū precipiti glomerant (ur) sydera coro. In alijs siḡtionibꝰ corripit primā syllabā. ¶Itē chorus .i. societas vl comitiua. vel multitudo in sacris collecta. Un̄ in hymno scribitur. ( Qd chorus vatum &c .i. multitudo ꝓpheta (rum). ¶Item chorus est instrumentū inusicum (vt quidā dicūt (anglice a crouthe) ¶Construe. Chorus est mensura. & sic de alijs. ¶Hoc agmen inis. id est. societas.

CornusCorna gerit cornus / pecudū sunt cornua cornu.
CornuMilitis est quando ꝓperat sua bella gerendo

¶Autor hic docet differētiā inter hoc cornū ni. corns. & hic cornus ni. & hec cornua nuū. & hoc cornu indeclinabile in singulari. in p [...]u­rali hec cornua nuū. Dicēs ꝙ corna sunt fructus corni ( angl. heppe Et cornus est quedā arbor portās ca. (anglice a hepp tree) vt qdā dicū [...]. ¶Et cor [...]ua sunt pecudū .i. anima [...]ū cornuto (rum) (angl. horus vt boū. ouiū. ceruo (rum) & dama (rum). & similiū animaliū. ¶Sm hoc cornu nu. indeclinabile. & est illud instrumentū in quo mues nans socios suos ꝯgregat ad preliū ꝓgressuros. Hug. dicit ꝙ cornua vocant (ur) extreme partes antemila (rum) malo (rum) n̄iuū que sunt in naui. & cornua sunt extreme partes exercitus q̄ tor [...]e sunt ad modū cornuū aialis sed magis ꝓprie in hac siḡtione inuenit (ur) hic cornus nus. quarte declinatōnis. & ꝓ cornu nulitis similiter. Sed cornu indeclinabile in singulari. & cornua ī plura [...]. ꝓprie ꝑtinent ad aialia. Un̄. Corna. &c Militis est cornu cum sua bella parat. Et iste v (er)sus magis placet. Et cornu dr̄ de caro carnis. ni.

CrudusCrudelis nouus / incoctus / notat hec tria crudus

¶Hic A.D. ꝙ crudus a. ū. habet tres siḡtiōes. Primo .i. crudelis Ouidius. Crudus (que) rotabitur hectreus .i. crudelis hec [...]reus (quod est ꝓpriū nomen viri) ¶Et crudus .i. nouus. Un̄ in alexandreidos Uulneribus crudis & corde cumentibus egre. Insum &c. crudis .i. [...]ouis ¶Et est incoctus. Iuueual [...]s. Crudū panē in balnea portat i. in coctū panem. Uel Iste carnes sunt crude .i. in cocte. nō bn̄ cocte [Page] ¶Crudus da. dū. a cruor cruoris dr̄. cruor .i. sanguis. ¶Construe. Crudus notat hec tria. crudelis. nouus. incoctus.

Cuna subest terris sed sunt cunabula cunc Cuna

¶Hic ponit autor dr̄am inter hec cuna ne. & hee cun [...] na (rum). diceus ꝙ hec cuna ne. est foramē sub terra i quo cuniculus dr̄ hitare ¶ (S) Sed hee cune narū. dn̄r ip̄a cunabula. q̄ sūt lecu infātiū. Et hociō ne tacētes cū matribus vel nutricibus eorūd suffocētur in somno. Cunabula de hec cuna ne dn̄r̄. ¶Cōstrue. cuna .i. tale foramē subest tris Sed cune narū in plurali numero sunt cunabula .i. tales lecti.

Curriculus paruus currꝰ ꝑuus quo (que) cursus Currus

¶hic curriculus li. hēt duas significatōes. illā idē est qd ꝑuus currus. & tūc ē diminu. de hic currus rus. rui .i. vehiculū (āgli. a chare) ¶ Item curriculus est ꝑuus currus fm istū autorē. Pris cianus tn̄ dicit hoc curriculū li. vite hoīs breue tp̄s significare. Et sācta ecclia hoc approbat dicēs. Post huius vite curricula ¶Cōstrue. curuculus est ꝑuus currus & tn̄ a cursu vult fore curriculus. Hic dicit au­tor ꝙ non obstāte ꝙ curriculus sit idem qu [...]d paruus currus. [...]n̄ aliud diminutiuū diriuatur de hic cursus sus. sui. ¶Construe. & tn̄ curriculus vult fore videlicet dimnutiuū de hic cursus. geitiuo huius cursus dariuo huic cursui.

Perfors cū fallo / duo denotat at (que) cauillo Cauillo
Sed cauo dat primū / caluio dat reliquum

¶Hic docet autor ꝙ cauillo las. habet duas significatōes. Nā ca­uillare idē est quod ꝓforare. & tūc dr̄ de cauo uas. are. quod idē est quod cauū facere. ¶ Item cauillare idē est quod fallere. sed tūc dr̄ de caluio uis. uere tercie cōiugatōis qd idē est qd fallere. Un̄ q ⁱdā dixit. Si nō vis calui. fugias cōsortia calui .i. si nō vis calui .i. decipi fugias cōsortia .i. comitiuā calui .s. homis. q ⁱa tales sunt decipiētes & fa [...]lētes. ¶Cōstrue. hoc v (er)bū cauillo las. denotat .i. s{ignifi}cat ista duo vba ꝑforo qd s [...]ē est qd cauare. & fallo qd idē ē ꝙ decipere. sm cauo qn̄ id est qd ꝑforo dr̄ de cauo as .i. diriuatur de eo. & qn̄ cauillo ē idē quod fallere siue decipere diriuatur de caluio is. qd id ē qd deciꝑe

Cancello scribo / cancello grāmata findo Cācello
Cancello (que) meas in cruce pono manus.

¶Hic docet autor ꝙ cancello cancellas habet tres significatiōes. Nā cācellare id est qd scribere. Un̄ hic cācellarius rij. ¶ Et id est quod fingere lr̄as. sicut patet in lr̄is cācellatis .i. falsis. ¶Item cancellare est trāsponere manus in modum crusis. Unde dicitur. Ip̄e cācellatis manibus adorauit. ¶Cōstrue. Ego cancello dum scribo [Page] et ego cancello dum findo id est scindo grammata id est litteras. (que) ꝓ et. & ego cancello manus meas dum pono id est transpono in cruce id est in modum crucis.

CanoDat cano laudare / dat scribere vaticinari

¶Hic docet autor ꝙ cano nis. cecini canere hēr tres significatiōes Nam idem est quod laudare. Ut ibi. Regē scurra canit. scurra id ē ribaldus canit. id est laudat ¶Et canere idē est quod scribere. id ē describere. Un̄ v (er)gilius. Arma virū (que) cano .i. describo metrice. Et est idem quod vaticinari .i. ꝓphetare. Ut. Uera sybilla canit .i. sybila ꝓphetissa canit id est vaticinatur vera. id est ea que sunt vera. ¶Cōstrue. Cano dat .i. significat laudare et scribere et vaticinari, et declinatur Cano nis. cecini canere cantum tu. insupinis.

Carpo viam / lanam / flores / viciū / viciosos

¶Hic docet autor ꝙ carpo pis. habet q̄ttuor significatōes. Nam carpere idem ē quod capere. Ut hic ouidius. Lōgas carpserevias id ē carpserūt .i. ceperūt lōgas vias capere. Et est idem qd parare lanā (āglice a teese) Un̄ lucanus. Lanā carpsere puelle. ¶Itē carpere est colligere. vt volo carpere flores .i. colligere. Un̄ Oratius. Et aliquid plenis pomeria carpere ramis. carpere est ibi colligere. ¶Et capere est idē quod rep̄hendere. vt carpo viciū & viciosos .i. rep̄hendo. Carpo est actm̄. & declinatur. Carpo pis. psi. carpere carptum tu. insupinis. ¶Cōstrue. Ego carpo. id est capio viam. car­po. lanam. id est paro cum manibus. carpo flores. id est colligo. carpo vicium. id est viciosos .i. reprehendo vicium. carpo viciosos. id corripio viciosos. Et sic carpo habet quin (que) significationes.

CedoCedo tibi cessi faciet / de cedo cecidi.

¶Hic docet autor ꝙ cedo hēt duas significatōes. Nam idē est qd dare locum. et tunc est v (er)bum neutrum. & cōstruitur cū datiuo casu vt. Maiori cede. id est da locum maiori. & tunc facit p̄teritum cessi. et in supinis cessum. ¶Item Cedo est actinū. et tūc significat hec tria que patent per versum. Signat cedo secat. interficit. at (que) flagellat. Et tūc regit actm̄ post se. vt cedo .i. flagello te. vel vbero te. et facit p̄teritum cecidi penultima ꝓducta. & cessum su. in supinis ¶Et nota hic aliū v (er)sum de significatione ip̄ius. Uerbero scindo. neco. notat hec tria cedo cecidi. ¶Construe. Si dico cedo tibi. tunc cedo faciet cessi in p̄terito. Si dico cedo te. tunc faciet cecidi.

Hoc verbū celo notat ista duo tego sculpo
[Page]A primo celum / celtes de posteriori. celo. celas

¶Hic Autor docet ꝙ celo las. habet duas siḡtiones. Nam idē est qd tegere. & tūc de eo deriuatur hoc celum li. (qr) quia celat terrā .i. tegit. Uel (qr) quia celat .i. tegit suꝑiora ab inferioribus ¶Item idem est quod sculpere. & tunc deriuatur ab eo hic celtes [...]s. quoddā instrumentū ferreū aptum ad sculpendū (anglice a chesell) vn̄ Iob. Quis mihi det vt exarētur sermones mei in libro stilo ferreo & plumbi lamina vel celtes culpantur in silice. Antique tn̄ biblie hn̄t certe & nō celte. ¶Construe. hoc verbū celo as. notat hec duo s. verba tego is. teri tegere tectū tu. & sculpo pis. sculpsi. sculpere. sculptū tu. in [...]upinis. Celum venit .i. deriuatur a primo .i. a celo qū idem est quod tegere Celtes venit .i. deriuatur a posteriori .i. d celo qn̄ idem qd sculpere. Celo est verbū actiuū. & potest ꝯstrui cum duplici accusatiuo.

Glorior inclino / cleo cles / & sorbeo signat /
Hinc quia sorbet aquas nos dicimus esse cloacā Ceo. cles
Glorior hinc clerus / cleo cles inclino cliens dat / cliuus. ui.
Cliuus & herculeū / dant lis & gloria nomen.

¶Hic Autor docet ꝙ hoc verbū cleo cles. cleui. ere. est eq ⁱuocum ad tria. & habet tres significationes. & (sm) secundum quālio et ab illo deriuanl nomina. Dicit ergo ꝙ cleo es. siḡt ista tria. videlm glorior .i. gaudere & inclinare & sorbere. Et qn̄ idem est qd sorbere. tunc deriuat ab eo hec cloaca ce. Et est cloaca ille locus qui cōtter frequentatur ad requisita nature. ¶Et cloaca est vnus puteus extra ciuitatē cousti­tutus. ad quē omnes sordes ville decurrūt ꝑ vias subterraneas. et cloaca dr̄ a cleo cles. qd est sorbere. quia absorbet omnia immūda. ¶Item qn̄ cleo est idem qd gloriari. tūc deriuat ab eo hic clerus. ri (qr) quia clerus semꝑ debm gloriarl in dn̄o ꝓpter bn̄ficia sibi collata ab eo ¶Item qn̄ cleo idem est qd in clinare (anglice to bovve) tūc dr̄ ab eo hic & hec cliens tis .i. minister vel seruus. Et apud modernes (et nos saltē) cliens dr̄ legista ille q ⁱ placitatur ꝓ aliquo apud Westm̄. in legibus regni. alio noīe syndicus legum. ¶Item hic cliuus ui. est collis vel mons (sm) secundum qd considerat in descensu (anglice the han­gyng of a hylle) ¶Item dicit hic autor ꝙ lis & gloria dant .i. der uā [...] hoc nomen herculeū .i. hoc nomen hercules. Qd dictū sic intellige ꝙ hoc nomen hercules cōponitur de her grece. qd est lis latine. et cleos grece. qd est gloria latine. Un̄ hercules q̄si gloriosus in lite. (qr) quia semꝑ in lite .i. in bello. de hostibus triūphauit. Et sic lis & gloria. [Page] Her & cleos. dant .i. deriuant. nomē herculesi .i. hoc nomē hercules ¶Cleo cles etiā ꝯponitur cū oda qd est laus. Un̄ dr̄ hoc clenodiū dij .i. glorios a laus seu donū vel datū laude dignū. seu gloriosum .i. socale. vt in vita triū Regū. ca .iiij. Clenodia ditissima d iudea por tari fecerūt ¶Construe. cleo cles. significat glorior aris. inclino as. sorbeo bes. Et hinc nos dicimus cloacā esse (qr) quia sorbet aquas. & nos dicimus clerus. a cleo cles (qn̄ est idem qd glorior aris. Et deo es. idem est qd inclino. & tunc dr̄ ab eo deriuari hic & hec cliens entis. & hic cliuus ui. Reliquū exponitur suꝑius

Censeo computo / censeo nuncupo / censeo mores

Censeo.¶ Hic Au. docet ꝙ censeo ses. habet tres siḡtōnes. Nam censere est iddin qd ꝯputare. numerare. Un̄ recenseo es. qd facit recensitū tu. in supino. penultima correpta. & est idem qd numerare. Et recensio sis. siui. sire. in eadem siḡtōne. qd facit recensitū tu. med. ꝓducta quarte cōiugationis. Un̄ v (er)sus. Uasa recensita sed poma recensita dicas. Primū recensita ꝓducit penultimā. (qr) quia est participiū d recensior iris. recensitus sum iri. qd est verbum quarte ꝯiugatiōis. Sed secundū recensita corripit penultimā. (qr) quia est participiū de recenseor seris. recensitus sum. seri. qd est secūde ꝯiugationis. & vtrū (que) idem est qd numerare ¶Itē censere est nūcupare. vt quo noie censeris vel nūcuparis. ¶Et censere .i. iudicare & ꝓprie de moribus. vn̄ hic censor. oris .i. iudex. Unde Galterus in alexandreidos. libro primo. Muneris arguit (ur) accepti censor iniquus. ¶Construe. Ego censeo dum computo & ego censeo dum nūcupo. & ego censeo dum iudico mores. Et ꝯiugatur censeo es sui. ere. situm tu. penultima correpta Un̄ v (er)sus. Censeo dat censum. sed itum sua compositiua. vt recēsco recensitū. penultima correpta. Et censeo est verbum actiuū.

dat crepo rūpo sono culpat sonat increpo signat

Crepo¶ Hic autor docet ꝙ crepo pas. habet duas siḡtiones. & Increpo. pas. suū compositū habet duas siḡtiones ¶Crepo as. est idem qd rumpo pis. vn̄. Ille suspensus crepuit medius .i. ruptus fuit ¶Et idem est qd sono as. Un̄. Crepuit seuis vngula campo. ¶Item sic increpo as. est idem qd culpo as. vn̄ Ouidius. Increpet vs (que) licet tua cum tua dicar oportet. Licet increpet .i. licet culpet. ¶Et idem est quod sono nas. Un̄ illud. Increpuit (que) lyra .i. sonuit. ¶Cōstrue. Hoc verbū crepo dat .i. significat. rumpo pis. & sono nas. & increpo pas. pui. pare. pitum. pitu. pans. piturus. verbū neut (rum). ¶Rumpo pis. rupi. rumpere. ruptum ruptu. in supino. verbum adiectiuū [Page] ¶Sonosonas. sonui nare. sonitum tu. insupinis. v (er)bum neutruni. Increpo pas. increpaui increpare increpitum tu. vel increpatum increpatu in supinis v (er)bum actiuum.

Qui fallit verbis aliquem circūuenit ille Fallo
Et circūuenio dum circūdo loca multa.

¶Hic docet autor ꝙ circūuenio uenis. ē equiuocū ad duo. Nam idem ē q ⁱuod decipio pis. vel fallo lis. vt hic. Iste sua multas circū ­uenit arte puellas. circūuenit .i. decipit vel fallit. ¶Item circūue­nire ē idem quod circuire. vn̄ Horatius. Multa senē circūuemunt incōmoda .i. multa incōmoda circūdāt senē hoiem. ¶Cōstrue. ille circsiuenit aliquē qui fallit eū vbis suis. & ego circūuenio loca multa dū circūdo ea. ¶Fallo declinatur sic. Fallo lis. fefelli fallere falsum su. in supinis actm̄ est ¶Circūuenio nis (penultima correpta) circūueni penultima ꝓducta circūuenire circūueniēdi do. dum. circūuentū tu. vbtun actm̄ ¶Circūdo das. circūdedi penultima cor­repta circūdatū tu. penultima correpta. Actiuum est. ¶ circūuenio componitur de circum et venio.

Hec duo significat cogit compellit adunat Cogo,

¶Hic docet autor ꝙ cogo gis. habet duas significatōes. Nam id est quod compellere. vt aliquis cogit me facere quod post penituit me fecisse. Et ibi. Currere cogit equūsub milite calcar acutum. co­git ibi .i. compellit. ¶Item cogere est adunare .i. colligere. vel congregare. vt ibi. Lytire coge pecus. coge .i. coll. ge. vel aduna. ¶ itē Alanus in āticlaudiano libro primo. Grāmatice partes dissutas cogit in vnum. &c. cogit ibi est colligit. ¶ Cōstrue. cogit significat hec duo .s. compellit et adunat. Et cōiugatur sic. cogo cogis coegi cogere coactum tu. [...]n supinis. v (er)bum actiuum. Et componitur de con et ago agis. Sed compellit cōiugatur sic. compello lis. compuli compellere compulsumsu. in supinis. componitur de con & pello lis.

Agros / rus formā suꝑos / colit at (que) parētes Cololis
Hos arat / hic habitat / ornat honorat / amat

¶Hic docet autor. ꝙ colo colis habet quin (que) significatiōes vt ego colo ciuitatem id est habito. colo terram id est aro terram. Colo formā id est orno. colo deum id est veneror. Colo parentes id est dili­go parentes. ¶Construe. Aliquis colit agros. id est arat hos a­gros. Et aliquis colit rus. id est habitat hocscilicet rus. Et aliquis colit formam. id ornat eam. Et aliquis colit id est veneratur suꝑos id est sanctos. At (que) ꝓ et. et aliquis colit parentes. id est amat eos. [Page] Colo flectitur sic. colo lis. lui. colere. cultū tu. in supinis. Actiuum ē, Sed quando idem est quod arare vel habitare. tunc est neutrū.

cōmēdareCōmendat / laudat / in tutelā quo (que) mandat

¶ Hic do. autor ꝙ cōmendo das. hēt duas siḡtiōes. Nam idem est quod laudare. vt. Cōmēdo fortia facta .i. laudo. ¶Item cōmēdare idem est quod in tutelam dare. Ut cōmēdaui tibi res meas .i. in custodiam vel tutelam dedi. vel mandaui res meas vobis. vt ibi. In manus tuas dn̄e cōmendo spm̄ meū. cōmendo .i. tutelam mando tibi. ¶Cōstrue. Aliquis commendat dum laudat. quo (que) ꝓ et. aliq ⁱs commendat. dum mandat aliquid in tutelam. Commendo das. verbum actinum. Et componitur de con et mando das. &c.

cōmittoCommitto iungo / pecco / trado facio (que)

¶ Hic docet autor (que) committo tis habet quattuor significationes Nam idem est quod ꝯiungere. Ut ille committit tabulas .i. iungit ¶Et cōmittere est peccare. vt ibi. Grecia cōmisit qn̄ ꝓ vellere misit. cōmisit ibi. est peccauit. Uel vt ibi. Sentit adhuc ꝓles quod cō misere parētes. cōmisere .i. peccauerūt. ¶Et cōmittere est tradere Ut vnus dn̄s cōmisit mihi bn̄ficiū .i. tradidit ¶ Item cōmittere est facere. vt iste cōmisit plura bona .i. fecit ¶Cōstrue. Ego committ [...] id est iūgo. &c. Cōmitto tis. misi. mittere cōmissum su. in supino verbum actm̄. nisi qn̄ idem est quod peccare. & tūc est verbū neutrum. Et ꝯponitur de con et mitto tis.

cōponereComponit / sedat / sepelit / facit ornat / adunat
Compono rursum cū paruis comparo magna

¶Hic dr̄ ab autore ꝙ compono nis hēt sex significatōes. Nam idē est quod sedare .i. pacificare. vt ille miles nestor festinat componere id est sedare lites. Un̄ Oratius. Si nestor componere lites. Inter pelidē festinat et inter atridē .i. agamenonē regē grecie ¶Itē componere ē sepelire. vt ille est cōpositus insepulcro .i. sepultus. ¶Et componere est ornare. Ut ista mulier est bn̄ composita .i. bn̄ ornata ¶Item componere est adunare vel cōparatōem facere vel similationē. vt iste cōponit magna ꝑuis .i. cōparat magna paruis / similat magna paruis. vt compono te tibi .i. similo te tibi. ¶Cōstrue. constructio satis leuis est. Compono nis composui cōponere compositum tu. v (er)bum actiuū. Et cōponitur de con & pono nis. sui. ponere.

Comparo dum similo / comparo signatemo

[Page]¶Hic docet autor ꝙ comparo comparas hēt duas significationes Nam idem est quod similare. Ut comparo te bono viro .i. similo te bono viro. Unde Gaufridus. Comparat exemplis ꝓuerbia sola venustas. ¶Et cōparare idem est quod emere. Un̄ in euāgelio. Uendidit omnia que habuit & comparauit sibi agrum .i. emit. Compa­ro ras. est actiuum. Et componitur de con et paro ras.

Cōditur vrbs cōditur olus / sed cōditur aurū

¶Hic docet autor ꝙ conditur est equiuocū ad duo. condere Deinde ponit dr̄am inter conditur (cuius media corripitur) et conditur (cuius media ꝓducitur) Dicēs ꝙ conditur (cuius media corripitur) est idem quod fit vel est factum. vt vrbs conditur .i. fit. vel est facta. ¶ Item conditur media correpta id est abs conditur. vt aurum conditur id ē absconditur. Uel vt hic. Lustris cōditur vrsa suis. id est abscondit (ur) Sed conditur cuius media ꝓducitur est idem quod sapit vel est sapidū. vel est fem̄ sapidū. Et hoc est melius. vt olus conditur .i. [...] est sapidum. Unde alibi dicitur. Ut sit condita. bene condita credit (ur) esca. Et ibi est differentia inter condita cuius media ꝓducitur & cō dita cuius media corripitur. Condita cuius media ꝓducitur est idē quod sapida Condita cuius media corripitur est idem quod facta. ¶Unde cōstrue. Esca creditur condita id est facta. vt sit. bene condita. id est bene sapida ¶Conditur vrbs. ¶condor deris. condi­tus sum condi. est passiuum. Cuius actiuum est condo dis. condidi condere conditum conditu in supinis medīa correpta. Et eodē modo ꝯiugatur conditur. quod idem est quod abs conditur. Et vtrū (que) est passiuum. Et vtrū (que) condo. s. ꝓ facere & abscondere cōpenitur de con et do das dedi dare. Sed conditur cuiusmedia ꝓducitur ē passiuum cuius actm̄ declinatur. cōdio dis. diui. dire. conditum tu. i supinis media ꝓducta. Et est v (er)bum quarte coniugatōis.

Cōduco thalamos caros conduco sodales condu [...]
Conducit (que) meis hec medicina malis

¶Hic docet autor ꝙ cōduco cis. hēt tres siḡtiōes. Nam ꝯduco id est mercedem ducere. Un̄ in euangelio dr̄. Quia nemo nos cōducit Et nota dr̄am inter ꝯducere & locare. Ille locat hospicium qui p̄ciū accipit de eo (anglice takerente. or hyre) Ille ꝯducit qui p̄cium pro eo dat. Unde scholares conducūt hospicia. & burgenses locant ea. v (er)sus. Qui locat ille capit. qui ꝯducit precium dat. Unde Conducticius a. um. id est equus ꝯductionis. Item ꝯducere est simul ducere vt ꝯduco socios .i. simul duco. Item ꝯducere est ꝯuenire. vt hec medicina [Page] ꝯducit malis meis .i. ꝯuenit malis meis. ¶Cōstrue. ego cō duco thalamos .i. cameras. &c. Conduco cis. duxi. cere ꝯductum. tu. in supinis verbum actiuum nisi quando est idem quod cōuenit Et tunc est neutrum & componitur de con & duco cis. duxi. ducere.

Conficiunt medici / reges / sacri (que) ministri.
CōficioHii miscēt / superāt illi / sacrant (que) facriste.

¶Hic docet autor ꝙ Cōficio hēt tres significatōes. Mam ꝯficere ē idē quod miscere. vt medici cōficiūt electuaria .i. mis cent (āgli. men gylt) ¶Et cōficere ē suꝑare. Ut Reges cōficiciunt hostes .i. reges suꝑant hostes. Un̄ Galterius in Alexādreide. Cōfecit falsos ꝯfusa in carce mistros. cōfecit .i. suꝑauit. vel tormētauit. Et sic cōficere est tormētare ¶Item cōficere est sacrare. vt pbr̄i cōficiūt corpus xp̄i. ¶Cōstrue. Medici. &c. cōficio cis. feci. ficere. fectum. confectu in supinis. Actiuum est. & componitur de con & facio facis.

Cōuenio.Cōuenit accipitur pro pangit / et assimilatur
Pro coit at (que) decet / cōpellat inest et oportet

¶Hic docet autor ꝙ cōuenire hēt septem significatōes. Nā idem ē quod pāgere .i. pacis ci (āgli. to make cōuante) vt in euāgelio. Mō ne ex denario cōuenisti mecū .i. pepigisti. Et idē est quod assimilari vt iste pannus cōuenit illi .i. assimilatur. vt sic. tui mores cōueniunt sibi .i. assimilātur. ¶Itē idem ē quod coire .i. simul venire. vt cōuenerūt in vnū aduers. &c. i. simul venerūt ¶ Item cōuenit idē est qd decet. vt sibi cōuenit ire domū veniēti vespere nobis. cōuenit ibi .i. decet. ¶Itē cōuenire .i. messe. vt aia cōuenit hoī .i. inest hoī. ¶ Et idem ē quod oportet. vt cōuenit magr̄m legere lib (rum). vel lectionem. id ē oportet. ¶ Et p̄ter istas significatōes cōuenire ē idem quod alloq ⁱui. Ut cōuenio vos o iudei. Cōuenire est congruere. vt illud nō cōuenit mihi .i. nō cōgruit. ¶Item cōuenire .i. exigere aliq ⁱd ab aliquo. Ut cōuenio rem meā a te .i. exigo rem meā a te. ¶Item cōuenire est adunare .i. colligere. vt cōuenio pecudes .i. colligo in vnum ¶Item nota ꝙ cōuenio ꝓ istis q̄ttuor scatōibus. s. alloqui. exigere adunare ad plm̄ vocare. est actm̄. in alijs s{ignifi}catiōibus est neutrum. ¶Item cōuenit ꝓ oportet est imꝑsonale. ¶Item cōuenit ē idem quod contingit. Ut in pamphilo. Conuenit vt nostros queris quasi nescia casus. Conuenio conuenis conueni conuenire cōuentum cō uentu et componitur de con et venio venis.

Corripio breuio / castigo simul capio (que) Corripio.

¶Hic au. do. ꝙ corripio pis. habet tres siḡtōnes. Nam idē est qd breuiare. vt ibi. Us (que) modo fleui casus īcōmoda leui .i. sinistri casus Sunt verba Heccube orantis tunonem deam. Und in carmine de troiano excidio Quod suꝑest cui corripe fine breui. corripe i. breuia Et dr̄. ista syllaba corripitur. id est. breuiatur. ¶ Et est idem quod castigare. Ut ibi. Corripe stultum. & ipse odio habebit te. Uel aliter Corripias stultum te non dimittit multum. ¶Et est idem quod capere. simul capere. Ut. Corripuere bona secum quecū (que) tulere. corripuere .i. simul cepere. ¶Corripio pis. put. pere. reptū tu. i supino verbum actiuū. & ꝯponitur de con. & rapio pis.

Constat id est emitur / permanet / est (que) palam Constare

¶Hic au. do. ꝙ consto stas. habet tres significatōnes. Nam idem est qd emere ꝓ certo precio. Uristares ꝯstat tribus denarijs. Uel ꝯstat tanti. ¶Nota ꝙ ꝯsto as. significans p̄ciū ꝯstruit (ur) cū gtō casu vel abltō. vt equus ꝯstitit mihi quadraginta solidis. vel solidorum ¶Et est idem qd ꝑmanere. vt. Deus ꝯstat ineternū. ¶Et constat id est. palam est. & tūc multotiēs est imꝑsonale. vt. ꝯstat ꝙ deus est. ¶Construe. constat est id quod emitur. & sic de alijs. Consto stas. constiti. are. constitū tu. & raro constatū tu. verbū neut (rum) est. ¶item constare .i. existere. vt domus ꝯstat ex tecto & pariete. & fundamēto i. constituta est. ¶Et est idem quod perseuerare. Ut ille constat in ꝓposito .i. ꝑseuerat.

Consulo ꝯsilium querens / pariier (que) ministrans Consulo /
Consulo te rogitans / tibi consulo ꝯsilium do.

¶Hic Au. do. ꝙ consulo lis. est eq ⁱuocū ad duo. Quia in vna significatione .i. querere consiliū (angli. to aske counsell.) ab aliquo. & tūc construit (ur) cū actō casu significante rem a quo consiliū querit. vt consulo te suꝑ vno dubio .i. q̄ro consiliū a te suꝑ re dubia ¶ Et ē idē qd dare consiliū. & tūc construit (ur) cū dtō casu significante rem cui datur consiliū. vt consulo tibi ne offendas deum. i do tibi consiliū. & tunc ē verbum neutrū. sed qn̄ construit (ur) cum actō ē verbū actiuū. ¶Construe. Ego q ⁱuerens consiliū consulo. (que) ꝓ &. ego ministrans .i. dans consiliū consulo te. Deinde docet quē casum regit consulo qn̄ ē idē qd q̄rere cōsiliū. & quē casum regit qn̄ idem ē qd dare cōsiliū dicēs [Page] Ego rogitans .i. querens ꝯsilium. ꝯsulo te. Et sic patet ꝙ in tali si­nificatione ꝯstruitur cum actō casu. Et ego dans ꝯsiliū. ꝯsulo tibi. & sic patet ꝙ in illa significatione construit (ur) cū datiuo casu. Consulo lis. lui. sultū tu.

consultor consultusConsultor rogitat / consultus consiliū dat.

¶Autor hic docet differentiā inter hic ꝯsultor. oris. & hic cōsultus ti. dicens ꝙ ꝯsultor est ille qui querite ōsilium. Sed consultus ti. est ille qui dat ꝯsiliū. Et potest adiectiue declinari. vt consultus a. um .i. sapiens. & cōparatur consultus tior. tissimus. Et etiam potest esse participiū de consulor eris. consultus sum. ¶Construe. Consulto: rogitat .i. petit consilium. & consultus dat ꝯsilium

Argumentando tibi / concludo te / bene dico
concludo / Sed te concludo / cum te in menia claudo.

¶Hic ponit autor ꝙ hoc verbum concludo habet duas siḡtiones Nam concludere est aliquē argumentando vincere & tūc ꝯstruitur cum actō casu. vt ꝯcludā te .i. argumentando vincam te. ¶Itē concludere est aliquē claudere in domo vel in carcere vel in castro. et tūc est verbū actiuū. & ꝯstruit (ur) etiā cum actō casu. vt concludā te in domo ne posses exire. ¶Construe. sic ego dico bn̄. ꝯcludo te. argumentando tibi. sc tecū. sed dico bn̄ ꝯcludo te. cum claudo te intermenia .i. inter muros. sc in domo vel in carcere vel in castro. Item ꝯcludo is. clusi. clusum su. cōponitur de con. & claudo dis.

contendo / Contendit certat / conatur / diuidit / effert.

¶Autor docet hic ꝙ contendo dis. habet quattuor siḡtiones. Nā ꝯtendere .i. certare vel litigare (anglice to stryue.) vn̄ Catho. Cōtra verbosos noli ꝯtendere verbis. Et in tali siḡtione ꝯstruit (ur) cū dtō casu. vel cum abltō mediante ista p̄positione cū. ita ꝙ ille dtūs vel ablatiuus siḡt rē cū qua initur ꝯtentio. vt volo ꝯtendere tibi vel tecū in fortitudine. vtrū (que) dr̄. Et hocidem facit certo as. qn̄ siḡt ꝯtendere vn̄ ī aurora. Colli planicies cū albedie certat olori. Siue niui nullo q̄ pede trita fuit. Uersus de maria / Et loquit (ur) de albedine sancte marie vginis. Dicit ꝙ planicies colli sui .i. collū suū certat .i. cōtendit olori .i. cygno .i. cū olore. in albedine. Siue certat niui .i. cū niue. q̄ nullo pede fuit trita i. calcata. ¶Et est conari. Ut iste cōtendit vincere .i. conat vincere. ¶Et est diuidere. vn̄ Horatius. Nō qui sidonio ꝯtendere callidus ostro. contendere. id est. diuidere. ¶Item idem est quod excedere [Page] Un̄ Statius. At (que) equū menibus orbem cōsilijs armis (que) potēs cō tendit vlixes. Contēdit .i. excedit ¶Cōstrue. Contendit certat id est aliquis contendit dum certat. Et sic de alijs. Contendit ꝓ certare & conari est neutrum. Secundū alias duas significatōes est actiuum. & declinatur contēdo dis. contendi dere. contētum tu. vel [...] contēsum. su. in supinis. ¶Item contendere est simul ire. & simul tendere. & cō ponitur de con et tendo dis. tetendi dere. quod facit tensum su. & tē tum tu. in supinis. secundū hugu.

Contingit notat euentū / contingere tactum cōtingere

¶Hic docet autor ꝙ cōtingo gis hēt duas significatōes. Nam idē est quod euenire. vt illud cōtigit mihi male .i. euenit. vel accidit. Et in eadē significatōe sumitur aliqn̄ imꝑsonalr̄. vt cōtingit nobis vel vobis ire in campos vel contingit dū irem in campos ¶Item contingere .i. tangere. Ut istud factū contingit ꝑsonam vestram. Et est verbum actm̄ & construitur cū actō casu. Sed in illa significatione ē neutrum & construitur cum datiuo. ¶Construe. hoc v (er)bum cōtin­git notat .i. significat euentum .i. idem quod euenit. et contingere .i. hoc v (er)bum contingo notat tactum .i. idem quod tāgo gis. tetigi tangere. Et declinatur contingo gis. contigi media correpta. ꝯtactum tu. in supinis. Et componitur de con et tango gis. tetigi tangere.

Hec tria signat curo medeor / volo / pasco Curo

¶Hic docet autor ꝙ curo ras. hēt tres significatiōes. Nam curari est idē qd mederi vel sanare. vt medicus curauit egrū .i. sanauit. Et curo idem est quod volo .i. desidero. Un̄ quidam. Quod ego desidero curo .i. curo illud quod ego desidero. ¶Item idē est qd pascere. Un̄ catho. Familiā tuā cura .i. pasce ¶Cōstrue. boc v (er)bū curo as. signat hec tria. s. medeor. volo. pas co. Medeor eris. medicatus sum mederi. v (er)bum deponens. Et caret circūlocutione p̄teriti. Sed accipit mutuo a medicor caris. ¶Pasco pascis paui pas cere pastum tu. in supinis v (er)bum actm̄. Et dr̄ curo de hec cura cure. &c.

Dactylus ē digitꝰ / pes metricꝰ / est quo (que) fructꝰ / dactylus

¶Hic do. au. ꝙ hic dactylus li. hēt tres siḡtiōes. Nam idem ē qd digitus. dr̄ em̄ a dactilo grece quod ē digitus latine. Itē dactilus ē quidā pes metricus cōstans ex vna lōga p̄ cedēte & duabus breui­bus subsequētibus. Ut gaudia. Itē dactylus ē fructus palma (rum). q ⁱa similitudinē digito (rum) imitari videtur (ā glice a date) ¶Cōstrue. Dactylus est digitus, et est pes metricus et est fructus.

dragmaDragma / melos pōdus si dragme sit gtūs
Questio fit dragma cū dragmatis est gtūs
dracmaDracma notās pōdus stateris ꝑs quarta vocat

¶Hic ponit autor equiuocatōem ī ista dictōe dragma. Et post ponit dr̄am inter dragma me. femī gen̄. & prime declinatōis. & hoc dragma tis. neutri ge. & tercie declinatōis. Dicēs ꝙ hec dragma femī gen̄. & prime declinatōis siḡt duo. Nam idē est quod hic melos dis. vel hoc melos indeclinabile .i. dulcis cātilenavel dulcis modulatio (āglice a songe) Et sic tali modo stat dragma ibi. vbi canit ecclesia. Freq̄ntate nobis cātica dragmatis. Dragmatis .i. dulcibus modulationibus. ¶Item hec dragma me. ē quoddā pōdus. vtscribitur Machabeo (rum). Duodecim dragmas argēti misit hierosolymā. &c. vn̄ v (er)sus. Dats crupulus nūmū. nūmos tres dragmas sed octo. Uncia dat dragmas duodena. sed vncia librā. ¶Isti v (er)sus docēt certa pō dera. Scrupulus est pōdus vnius nūmi. Dragma est pōdus trium nūmo (rum). vncia est pōdus octo dragma (rum). & duodecim ꝯstituunt vnā librā. ¶Sed hoc dragma matis neutri gen̄. & tertie declin̄. ē q̄stio siue interrogatio. vn̄ quoddā genus loq̄ndi dr̄ dragmaticū quia fit interrogatiuū & respōsiuū ꝑ ꝑsonas introductas. vt in Therentio. ¶Cōstrue. Dragma est melos .i. dulcis cātilena vel modulatio. & est pōdus cū dragme sit gtūs eius. Et dragma sit idem quod q̄stio cū dragmatis sit gtūs. ¶Dragma notās pōdus. &c ¶Item docet autor ꝙ dragma qn̄ est pōdus est quarta ꝑs stateris. ¶Et nota ꝙ hic stater eris. ( (sm) secundum autorē istū) corripit penultimā in gtō. Huguitio vo dicit ꝙ ꝓducit penultimā. in gtō .v. deim hic stater. vn̄ hec state­ra re. media ꝓducta. Et est statera lingua trutine. Stater stateris est medietas vncie. Un̄ v (er)sus. Recte dicetur stater vncia simediet. vn̄ si vncia pōderat viginti q̄ttuor denarios. medietas illius ē duo decim denarij. qui faciūt staterem. Un̄ dragma est pōdustriū denario (rum). qui tres denarij sūt quarta ꝑs duodecim denariorū. qui faciūt staterem. ¶Cōstrue illū v (er)sum. Dragma notās .i. signifi [...]cās pon­dus vocatur quarta pars stateris. Huguitio dicit ꝙ dracma me. ꝑ c. est quoddā pondus. s. octaua ꝑs vncie. Sed hoc dragma tis. per g. & tercie declinatōis est q̄stio sicut suꝑius dicit. Sed prior lr̄a magis placet.

dictatorDictator notat officium / dictator honorem.

¶Hic do. au. ꝙ Dictator hēt duas significatōes. Nā s{ignifi}cat illū qui dictat lr̄as vel exercet officiū dictādi. Sicut est ille qui dictat lr̄as [Page] papales. (qr) quia tale officiū est in curia romana. ¶Item dictator est nomen dignitatis. (qr) quia dictatores olim diceban [...] principes. Un̄ Iullius cesar dicebat dictator ¶Construe. dictator notat officiū. & dictator notat honorem. vt dictū est. ¶Hic dictatorous. nomen v [...]ale for­matū a primo supino istiꝰ v (er)bi dicto as. dictatū. um in or. fit dictator

Est (que) dieta cibus moderatus / iter (que) dici. Dieta. te.

¶Autor hic Do. ꝙ dieta te. habet duas siḡtiones. Nam dieta est sufficiens cibus ꝓ vno die cuilibet. siue sit anus siue infirmus. Uel ( (sm) secundum physicos) dieta est ꝯpetens obseruāt [...]a cibo (rum). sani hois sil [...]ter & equi. ¶Dieta est itineratio vnius diei. Un̄ dieto as .i. ꝑ diem ire (anglice to yorne) & dr̄ de dies ei. ¶Cōstrue. Dieta est dies mode­ratus. (que) ꝓ &. et est iter visius diei. Hociter Gtō itineris dtō itineri Actō iter vtō o iter. ab [...]tō ab itine [...]e. itinera &c. in plurali

Est clarus vel clara dies / clari (que) dies sunt Dies dic [...]

¶Hic A. do. ꝙ dies est equiuocū. & hoc ꝓpter diuersitatē generū Nam qn̄ est masculini generis tūc siḡt certitudinē. Ut sic. Iito die fui londonijs. ¶Et qn̄ est femī generis. ncertitudinē significat. vt hic. Dies illa dies ire. (qr) quia dies illa est incerta. Potest vel aliter dici ꝙ [...]ite v (er)sus est doctrinalis. nō equiuocus. doce [...] enim ꝙ dies ī sin­gulari nūero est dubij generis. & significatur cū dicit. est clarus vel clara dies. Et declinat hic vel hec dies. sed in plurali est tm̄ masculini generis. qd innuit (ur) cum dr̄. clari (que) dies sunt .i. dies in plurali est masculini generis. & nō clare .i. fei generꝭ. Un̄ in doctrinali. cribit. Hic dabit hec ve dies. dant hi tantūmodo plures

Est discus ludus / lecternū / mensa parapsis Discus [...]
Discus & aurora / tibi sit discus quo (que) mappa.

¶Hic Au. de. ꝙ discus habet sex siḡtiones. Nam est q ⁱdā ludus q ⁱ est in plumbeis [...]cutellis que ꝓiecte ruerant ī aerem. & ipsa scutella plūbea cū q̄ ludebat dicebat discus (anglice a coyte.) ¶Et est idē quod lecternum. id est lect (rum). suꝑ qd clerici legunt in ecclesia eplas lectiones & hinōi. Et tunc discus dr̄ de disco cis. (qr) quia ibi discitur illud quod legitur. ¶Et discus est mensa super q ⁱuam comeditur. & hoc proprie (sm) secundum Huguicꝭ. per figuram que dicitur Metono [...]ya. Et est quando ꝯtinens ponitur ꝓ ꝯtento. vt si mensa poneret ꝓ disco. vel qn̄ ꝯtentū ponit (ur) pro ꝯtinente. vt hic vbi discus ponitur pro mensa. [Page] ¶Item discus est aurora. & tūc dr̄ de discutio tis. q ⁱa tūc nebule discutiūtur .i. dimouent abinuicē. ¶Item discus ponitur ꝓ mappa. (anglice a tabylcloth. & hoc improprie. sic quādo ponitur ꝓ mensa. ¶Constructio patet. Hic discus ci. dr̄ de hoc scus indeclinabili .i. rotundū vel rotūditas. Hec parapsis parapsidis dr̄ de par paris. & hec apsida apside .i. hoc latus eris. & est vas quadrāgulū & q ⁱuadri latriū. quasi paribus absidis .i. lateribus. & mutatur b in ꝑ. & scribit (ur) cum ps. Et hic ponit (ur) ꝓ scutella. que discus est ꝓprie. Et illud vas est in quo seruitur in mensa de carnibus vel potagijs. vel hmōi. vn̄ Iuuenalis. Qui multa magna (que) parapside cenat.

discrimenEst tria discrimen / diuisio / glabra / periclum

¶Hic Au. docet ꝙ hoc discrimen inis. habet tres siḡtōnes. Nam idem est qd diuisio. Un̄ discrimino as. arc .i. diuidere. Et discrimen est idem qd glabra (anglice the shed of the hede) ¶Et discrimē. i [...] periculū. Un̄ Theodolus. Nec si perficiāt vī te discrimina curant. ¶Construe. Discrimen est .i. siḡt. tria. sc ista. hec diuisio onis. hec glabra (anglice a scalle) hoc periclū cli. persyncopam

Dolus / Est dolus equiuocū / dolusē prudentia seu fraus
Huius origo dolat / sit tibi sine dolet.

¶Hic A. d. ꝙ hic dolus li. est eq ⁱuocū ad duo. Nam idem est quod prudentia vel ars egregie vel subtiliter dolandi. Un̄ dolare .i. subtiliter scindere in ligno cū instrumento ferreo. Et tunc dolus deriua [...] de dolo as are. qd suꝑius exponit (ur) ¶Et dolus .i. fraus. vn̄ dolosus a. um. vt iste est dolosus .i. decipiens. & plenus dolis .i. fraudibus. & tunc dolus dicitur de doleo es. (sm) secundum istum Autorem

Dicitur aula domus / turba ministra domus.

¶Hic au. do. ꝙ hec domus habet duas siḡtiones. Nam idem qd edes. vel aula in qua quis habitat. ¶Domus .i. familia domus. (anglice the householde. Un̄ dr̄. tota domus exiuit ꝑ fenestram .i. tota familia. ¶Const. Domus dr̄ aula. & domus dr̄ turba ministra ministrans .i. seruiens magistro vel dn̄o suo. ¶Minister tra. trum

Deficio / Deficio neutrū tibi sit signando fatiscor /
Passiuū (que) dabit tibi respuo significabit▪

[Page]¶Autor hic Do. ꝙ deficio cis. habet duas siḡtiones. transitiuā sc & absolutā. Nam deficio cis. est idem qd defectū pati. vel deesse. vt Iste lapsus deficit. ¶Deficere .i. destituere. derelinq̄re. respuere. vt ille deficit me .i. derelinquit vel destituit vl respuit. vn̄ Horatius Sectantē leuia nerui deficiūt .i. destituūt. ¶ In prima siḡtione de­ficere .i. defectū pati. vl deesse. est neutrū & absolutū. Sed in secūda siḡtione est transitiuū & hm passiuū. sc deficior eris. defectus. defici .i. destitui vel derelinqui. ¶Construe. Deficio sit verbū neut (rum) significando illud qd fauscor eris. fessus sum facisci. verbum deponens & est idem qd desinere vel deficere. Sedhugꝭ. dicit ꝙ nos dicimus fatisco cis. fatiscere. qd antiqui nō dicebant. sed [...]atis cor eris. fessus sum. fatisci ( qd & nos dicimus) Et sic videt ꝙ hic debet dici fatisco. & nō fatiscor. ¶ Pass [...]uū (que) dabit. con. (que) ꝓ &. deficio dabit passiuū ­si notabit .i. significabit idem qd respuo. is .i. refutare derelinquere. ¶Deficio cis. feci. ere. defectū tu. componit (ur) a de & facio cis

Deuoueo spondens / & deuoueo maledicens

¶Hic Au. do. ꝙ deuoueo es. habet duas siḡtiones Primo. id est spondere. ꝓmittere. deuoueo. Ut Deuoueo tibi vnū equum .i. ꝓmitto. ¶Et deuouere .i. maledicere (anglice to curse) vt Deuoueo detractores .i. maledico. Und Ouidius. Thesea deuoui ꝙ te dimittere nollem. ¶Construe. Ego spondens deuoueo .i. ꝓmitto. & ego maledicens deuoueo. Et ꝯiugatur Deuoueo ues. media correpta. deuoui med. ꝓducta. deuotum tu. in supino. & in vtra (que) significatōne est actiuū & componitur cum de & voueo ues. vout vo [...]um.

Deuotus humilis execratus (que) benignus / deuotus

¶Hic A. do. ꝙ hoc nomen deuotus a. um. eq ⁱuocatur ad tria. Nā est idem qd hic & hec humilis. & hocle. Ut iste bonus homo est nō arrogaus. sed deuotus .i. humilis. nō suꝑbus. ¶Et est idem quod execratus a. um .i. maledictus a. um. vt dyabolus est deuotus .i. maledictus ¶Deuotus .i. benignus. vt iste est deuotus hō .i. benignꝰ ¶Constructio patet. Deuotus dr̄ a deuoueo ues. &c.

Diruo / rodo / paro / demolior hec tria signat.

¶Hic Autor docet ꝙ demolior liris. eq ⁱuocat ad tria. demolior Nam idē est qd diruere. Ut Rex castra hostiū demolitur. id est diruit. vel deūcit ¶Demoliri .i. rodere. vt Uestes meas nulla tinea demolit (ur) .i rodit [Page] ¶Demoliri .i. parare vt Inimicus meus inshi demolitur insidias ¶Construe. Hoc verbum demolior significat hec tria. scilm diruo .i. deijcio. rodo & paro as. Et ꝯiugatur demolior. iris. demolitus sum. liri. verbum deponens. Et componit (ur) de de. & molior. iris. id est cum difficultate conari. & ꝓprie de rebus. et molari .i. machinari parare fabricare. ex cogitare. disponere. cum difficultate aliquid facere vel ingeniose facere. Un̄ hic molitor toris .i. artifex vel fabricator. vnde Ouidius .ix. metham̄. Primū (que) piratis molitor Iason .i. ille homo Iason fuit primus fabricator nauis. & dr̄ de mol [...]or. iris Hec moles lis .i. difficultas. magnitudo. magnū pondus

depono depositor / Deponit certans / cōmendans at (que) ministrans
Depositor probat hoc / sic quo (que) depositum
Est homo depositor / qui pre ine fercula ponit
Depositarius est / pro quo ponūtur edenda

¶Hic Autor docet equiuocationem in hoc verbo deponit. dicens ꝙ equiuocatur ad t. ta. Nam deponere .i. certare. Ut volo in causa ista tecū deponere. Un̄ virgilius in Bucolicis. Ge grege nō ausim quic (quam) deponere tecum ¶Et est idem qd cōmendare .i. in custodiā vel tutelā mandare. vt deposui apud te res meas seruandas. id est cōmendaui ¶ Deponere .i. ministrare .s. subsidiū dare. vt cliens ministrans deponit res sus. Item dicimus. [...] deponūt ꝓ aduersario tuo .i. ministrant vel auxiliū dant. ¶ Depositor &c. hic Autor ꝓbat ꝙ deponere est idem qd cōmendare. dicēs ꝙ hic depositor oris. nomen verbale est idem qd cōmendator. & hoc depositū ti .i. res cōmendata in tutelā (anglice a Wedde) Que quidē duo nomia descendūt ab hoc verbo depono is. & ꝓbant illā siḡtionē ꝙ depono est idē qd cōmendo. Un̄ Apls. Potens est dn̄s seruare depositū. meū. id est. cōmendationē vel rem cōmendatā sibi in tutelam. ¶ Est homo. &c hic Au. do. eq ⁱuocatōnē istius dictōis depositor Postea ponit differentiam inter hic depositor. & hic depositarius. Dicit ergo in primo ꝙ depositor habet duas significationes Nā depositor in vna signi­ficatione. est ille qui ponit fercula in mensa ante dn̄m suum qui al [...]o nomine dicitur dis coferus. & dicitur de discus ci. & fero fers quasi discumferens. Sed differūt quia depositor deponit. discoforus fert vel portat fercula ¶Et depositor est idē qd cōmendator. vt suꝑius exponitur Et depositarius est ille ante quem ponūtur fer [...]ula. sicut dominus. vel aliquis altus sedens in mensa. cui seruitur ferculis. ¶Depositarius dicitur etiam ille cui aliquid side cōmendatur &c. [Page] Depono is. deponere depositū tu. in supinis. actifi est (sm) secundum huguitionem. Deponere id est deorsum a sede vel dignitate ponere.

Dep̄cor vt dicam de priuat et auget ibidem dep̄cor
Dep̄cor ore deū mortem / quo (que) dep̄cor idem

¶ Hic docet autor ꝙ hoc v (er)bū dep̄cor hēt duas s{ignifi}catōes. Nam d [...] p̄cari ī vna siḡtide ēidem quod orare. vel valde p̄ca [...]i. & ī al [...]a significatiōe est idē qd nō p̄cari vel odire vel p̄cari aliq ⁱd abesse. Et causa istius diuerse siḡtionis ē hec p̄positio de q̄ in compōne veniens aliqn̄ auget s{ignifi}catōem dictōis cum qua componitur. & aliqn̄ minuit vel priuat s{ignifi}catōem. Un̄ in vna s{ignifi}catione dep̄cor .i. valde p̄cor & tunc ista p̄positio de auget s{ignifi}catōem illius v (er)bi in al [...]a s{ignifi}catione dep̄cor .i. non p̄cor. & tunc depriuat sigificatōem illius v (er)bi. ¶ Cōstrue. Ut dicam .i. si dicam dep̄cor. Ista p̄positio de priuat .i. negat et auget ibidem s{ignifi}catōem illius v (er)bi dep̄cor. &c. Iste v (er)sus ē [...]uidij in heroids [...] et autor inducit eum ad ꝓband [...] ꝙ de p̄positio aliqn̄ priuat et aliqū auget q ⁱa in isto vsu vtro (que) medo hoc v (er)bū dep̄cor tenetur. ¶ Construe sic. ego dep̄cor .i. valde p̄cor ore meo deū mortē .i. p̄cor deum vt moriar & ego idē q ⁱ p̄catus fui deum mortē nūc dep̄cor mortem id ē odio mortē vel p̄cor deū vt non moriar. Et nota ibi ꝙ dep̄cor cōstruitur cum duplici accusatatiuo. quia est v (er)bū vehemēter trāsitiuum.

Destino propono / promitto / destino pono

¶Hic docet autor ꝙ destino as. hēt tres significatōes. destino Nam destinare .i. ꝓponere. Ut opus istud facere destinaui .i. ꝓposui ¶ Et destinare .i. ꝓmittere. vt destino tibi hāc rem .i. ꝓmitto. Et est destina re illud quod ponere. vt satū destinat futura .i. ponit. ¶ Aliter pōt dici quod destinare nō hēt nisi duas s{ignifi}catiōes scdm autorē istū .i. ꝓponere & mittere. & tūc ꝓmitto sunt due dictōes. & tūc ꝯstrue vsū sic ego destino tibi equū .i. mitto. & hoc mihi magis placet. lm alij alr̄ cē seāt ¶ Hugu. dicit ꝙ destino as .i. ligare. mittere. deputare. asscribe re. significare. Et cōponitur de de interposita s. & teneo es. & ē actm̄

Hec dico fignificat cōfirmo / copulo sacro dico

¶Hic docet autor ꝙ dico cas. hēt tres significatōes. Nam id ē qd cōfirmare. vt facta tua dico .i. cōfirmo. Dicare .i. copulare. Un̄ vgilius. Cōnubio iungam stabili ꝓp [...]iam (que) dicabo. id est copulabo. Et dico id est sacrare. quod patet ꝑ eius compositum dedico [...]icas. qd idem ē quod sacrare. vt ecclesia dedicata est. id ēsacrata ¶Cōstrue [Page] Dico s{ignifi}cat hec sc vba. confirmo. copulo. sacro. Et declinatur. Dico cas. caui. care. v (er)bum prime cōiugatōis. et est actm̄. Huguitio dicit qd dicare est etiā idem quod vouere. & corripit di .i. primā syllabam Sed dico cis. dixi dicere ꝓducit hanc syllabam di.

Digero dispono / computo / solus cibum

digero¶Hic docet autor ꝙ hoc v (er)bum digero digeris hēt tres siḡtiones. Nam digerere .i. disponere. Un̄ vgilius. Et digerit omia calcas .i. ille prudens homo calcas. digerit .i. disponit omia. ¶Item digerere .i. computare. & ꝓprie per digitos sicut faciuut lombardi. Ut ꝯputista digerit .i. ꝯputat. ¶Et digerere .i. cibumsoluere in stomacho Un̄ hec digestio onis .i. cibi solutio. Est em̄ digestio separatio puri ab impuro ¶Cōstrue. Ego digero dum dispono. et sic de alijs. Digerere. (sm) secundum Huguitōem id est explicare / describere vel in vnum ordinare vel exponere vel diuidere. ordinare vel euacuare. ebrietatē deponere. Et ꝯiugatur digero ris. digessi digerere digestum tu. in supinis. Et est actm̄. Et ꝯponitur de di p̄pōne inseparabili. et gero geris. gessi gerere quod idē est quod facere vel administrare.

diluoDiluit infirmat / distēpero / sordida purgat.

¶Hic dicit autor ꝙ diluo is. equiuocatur ad tria. Nam diluere id ē infirmare (angli. to losse. vt quādo lr̄a diluitur aliquo humore super [...]eniente. diluitur .i. infirmatur. vel sic. Ego nō possum istud empla strum diluere d [...] meo vlcere. ¶Etidem ē quod distemꝑare. vt isti colores diluūtur .i. distemꝑantur. ¶Etidem ē quod purgare sordida. vt vtinā essemus diluti a pctis. ¶Diluere (sm) secundum hugu .i. delaua­re vel delauando destruere. delere vel purgare vel ꝯmiscere. vel distemperare. liquare. Et ꝯiugatur diluo is. dilui diluere diluitū tu. penultima correpta vel dilutū tu. penultima ꝓducta. vn̄ dilutus ta. tum. penultima ꝓducta. Et ē actiuum. ¶Construe. hoc v (er)bum di­luit .i. significat ista Infirmat. &c.

prouide [...]Prouidet expēsis dispēsans et miseretur

¶Hic docet autor ꝙ dispensare est equiuocū ad duo. Nam dispē sare id est ꝓuidere. disponere. diuidere. deliberare. ¶Item dispē ­sare est misereri. indulgere. Un̄ hec dispēsatio tionis. & ē dispēsatio debite pene relaxatio. ex actu mīe ꝓueniens. Ut dominus papa dispensat cum aliquo illegitimo. vt possit ordinari in p̄sbyterum vel episcopum vel prelatum. ¶Cōstrue. Aliquis dispensans. proui­det expensis. id est expēsis suis expēdendo eas sicut decet & ꝓdest [Page] ¶Et aliquis dispensans .i. habens misericordiā miseretur alic [...]. Dispenso as. frequentatiuū de dispendo dis .i. largiter expendere

Hec tria do signat / concedo / prebeo / dico / Do das

¶Hic A. do. ꝙ hoc verbū do das. habet tres siḡtiones. Primo .i. ꝯcedere. vt do tibi hāc ꝓpositionē (hō currit) Uel ibi Da q̄sumus [...]ipotens deus. da .i. ꝯcede. ¶Dare .i. prebere. vt ibi. Date & dabit (ur) vobis. ¶Dare .i. dicere. Uirgꝭ. Sed q ⁱs sit iste deus da tytire no [...]. ¶Construe. Hoc verbū do. siḡt hec tria. sc verba. ꝯcedo is. p̄beo es. dico is. ¶Nota ꝙ ista syllaba da vbi (que) corrip [...]ur in do das. e [...] suis cōpostris. qn̄ al [...]asyllaba seq ⁱuit. vt dare. daturus. dabat. circu­dare. circūdatus. circūdato. penul. correpta. Do das est acriuū

Qui donat prebet / pariter qui donat honorat. Donare.

¶Autor hic docet ꝙ donare habet duas siḡtōnes. Nam idem est qd prebere. vt ipse donauit illi ecc [...]esie. ¶ Donare .i. honorare. Un̄ Horatius. Peccatū satis & donatū iam rude queris. donatum ibi .i. [...]onoratū. ¶Cōstrue. Ille q ⁱ donat prebet. pariter q ⁱ donat honorat

Dilis custos edis / sacrista / curilis

¶Nota differētiā inter edilis & edilis. Edilis. [...] dicit hic ꝙ edilis est maior. sc ille qui preest edibus. Sed hic & hec edilis. & hoc edile .i. comestibilis. vn̄ Architri. Inter vētrico [...]as versatur questio p [...]ce. Quis colitur meliore lacus. quis fertilis aer. Altilibus que terra feras ꝓducat ediles. Ediles .i. comestibiles. Un̄ v (er)sus Garlandia. Edilis diues. sed edilis est gratus ad esum. ¶Finita illa parte in qua tractauit autor de equiuocis incipientibus ab hac littera d. hic incipit tractare d equiuocis incipientibus ab ista littera e. Primo agit de equiuocatōne istius dictionis hic ed [...]lis lis. Dicens ꝙ eq [...] uocatur ad tria. Nam edilis .i. custos ediū vel edis in absentia dm̄. q ⁱualis est ille qui custodit palacium regis vel maneriū alicuius dn̄ [...]. ¶Item edilis .i. sacrista. ille sc qui pr [...]est custodie ecclesie vel templi. vn̄ illud. Rogabant edilem vt oratoriū aperiret. ¶Item edilis i. curilis. q̄si iuxra alios curulis. Et est [...]nomen dignitatis. qui ol [...]m Rome circuiret ciuitatem & exploraret si aliq̄ domus essent ruinose quas statim faceret emendari. ne essent dedecor [...] ciuitati. Ad quos ꝑtinebat officium prospicere ne morbose carnes a carnificibus venderentur. Ne etiam morbosa animalia intrarent ciuitatem vel curiā vel capitolium regis velimperatoris. ne aerem ibi corrumperent. [Page] ¶Construe. Edilis est custos edis. & est sacrista at (que) curilis. Et dr̄ curilis de hec curia rie. (qr) quia ad talem dignitatem eligebatur vnus de curia regis vel imperatoris. ¶Edilis dr̄ de hec edes edis. Et pōt declinari hic & hec edilis & hoc edile. aliquid ꝑtinens ad edem

Euentus.Euentus casus / euentus sit tibi finis.

¶Hic Autor docet ꝙ euentus habet duas siḡtōnes. Nam est idē qd casus. vt hoc mihi accidit ab euentu .i. casu. ¶Et est idem quod finis. Un̄ Ouidius. Quis quis ab euentu facta notanda putet. id ē. quis quis putet facta sua notanda ab euentu .i. a fine. ¶Construe. Euentus sit tibi casus .i. fortuitus. & euentus sit tibi finis.

ElectrumElectrum gūmi / gemmā notat at (que) metallum.

¶Hic Autor docet ꝙ electrū tri. habet tres siḡtiōes. Nam elect (rum) dr̄ quoddā gūmi qd stillat ab arboribus (anglice gūme) Ouidius In̄ fluūt lachryme stillata (que) sole riges cūt. In̄ armis electra nouis. ¶Et electrū est quedam gemma que ꝓuenit ex illo gūmi post (quam) caloie solis fuerit induratū. Item electrū est quoddā metallū. (āglice peutre) habens terciam partem auri. & quartā partem argenti. qd aliqn̄ reꝑitur in venis terre. & tunc dr̄ naturale. Aliqū componitur ex illis duobus metallis cōiunctis .i. cōmixtis adinuicem. & tūc dr̄ artificiale. Sed naturale lōge melius est artificiali. (vt dicit Isydo. ¶Construe. Electrū notat gūmi & gemmā & metallum. hoc gūmi indeclinabile generaliter est omne illud quod fluit & stillat ab arboribus. Et dr̄ de hec gutta te. ¶Electrū dr̄ ab elios quod est sol. q ⁱa ad radiū solis positus clarius auro & argento fulget & refulget

Laus syllogismus / lapis est preciosus elenchus /

Elenchus¶Hic ponit autor equiuocatōnem istius dictōis elenchus elēchi. Dicens ꝙ equiuocatur ad tria. Nam elenchus dr̄ tytulus libri id ē lux libri. quia illuminat librū. Et sic videtur ꝙ littera sit corrupta. (qr) quia dicit laus. Sed (quam)uis laus est vel lux. intelligitur de titulo libri. Un̄ Euangeliū (sm) secundum Lucam sic intitulatur Elenchus Luce. id ē. titulus ¶Et elenchus dicitur lapis p̄ciosus positus in suꝑficie ornamēti. q ⁱuia illluminat. & quicū (que) lapides preciosi in loco notabili positi dicūtur elenchi. Unde Iuuenalis. Auribus extensis magnos ꝯmisit elenchos. & tūc dicitur de elios qd est sol. sicut titulus a tytan. quia titulus vel elenchus illuminat librum sicut sol illuminat mundum. [Page] ¶Et elenchus in logyca dicitur quoddā genus argumenti. [...] syllogismus ꝯtradictorius. & tūc dr̄ de e [...]. qd est contra. & leris. qd est sermo vel dictio .i. ꝯtradictio. ¶ Cōstrue. elenchus est lux. id est titulus libri. & elenchus est syllogismus cōtradictorius. & elenchus est lapis preciosus. ¶Syllogismus cōponitur as yn. qd est con. [...] logos sermo. Un̄ syllogismus q̄si collectio & ꝯiūctio sermonū.

Rex hemus / mons est hemꝰ trax / & canor hemus Hemus

¶Hic Autor d. ꝙ hic hemus mi. habet tres siḡtōnes. Nā hemus est ꝓpriū nomen cuiusdam regis. ¶Hemus est quidam mons in tracia▪ Trax .i. hō de tracia habitans iuxta illū montē. ¶Hemus est canor .i. cantus vel sermo. Hugꝭ. dicit hoc hemū hemi .i. sermo. vel modulatio. ¶Construe. hemus .i. rex. hemus est mons. trax .i. aliquis de tracia. sc monte illo. & hemus .i. canor .i. cantus.

Littera / principiū / documentū / sunt elementum

¶Hic autor Docet. ꝙ hoc elementū ti. habet tres siḡtōnes. elementū Nam idem est qd littera. Et est idem qd principiū. Un̄ Statius. Progenies ritus (que) tuos elementa (que) prime. elementa .i principia. ¶Item idem est qd documētū. Horatius. Restat vt his ego me ipse regā soler (que) elemētis. ¶Con. Lr̄a. principiū & documentū. hec tria sunt elementum.

Aeris erugo tempestas dicitur esse.
Erugo quo (que) rubigo que nascitur ere /

¶Autor docet hic ꝙ erugo inis. eq ⁱuocatur ad duo. Erugo▪ Nam erugo est tempestas aeris que destruit segetes. ¶Et erugo est rubigo que consumit es & alia metalla (anglice ruste) Et dr̄ erugo ab erodo is. (qr) quia erodit .i. destruit erodendo segetes & metalla. Inde eruginosus. &. um .i. rubiginosus. a. um (anglice rustye) ¶Construe. Erugo dr̄ esse tempestas aeris (anglice myldevve) quo (que) ꝓ &. et erugo est r [...] bigo q̄ nascitur .i. ꝓuenit. ere .i. de illo metallo.

Dicitur estus amor / feruor maris / & calor estus.

¶Autor hic docet ꝙ hic estus tus tui. habet tres significationes. Elustus Nam est idē qd amor oris. vt vnius estu virginis accipior .i. amore [Page] Et est idē qd feruor seu fluxus maris. Un̄ Claudianus. Oceanū (que) ꝑ estum metitur. ꝑ estum .i. fauorem vel fluxum. Et idem qd calor estatis. Ut campus calet magno estu .i. calore. ¶Cōstructio patet

Examen.Est examen apum collectio / lingua bylancis.
Examen (que) aciem iudiciū (que) notat.

¶Hic autor docet ꝙ examē siḡt quattuor. Nam est collectio apū. (āglice a svvarme of been.) ¶Et idem est qd in gua in trutina vel in bilance (anglice tonge of the balance ¶Et est idem qd acies .i. exercitus. Unde illud. Examen christicola (rum) castra redit ad propria ¶ Et est idē qd iudiciū. vt vestro (que) examine pendet .i. vr̄o iudicio. ¶Constructio patet. Hoc examen mis. vn̄ examino as. are

Emulor inuideo / sequor emulor / emulor hortor.
Emulor.Emulus inuideam sectam designat amorem

¶Autor hic docet. ꝙ emulor aris. siḡt tria. Nā emulari .i. inuidere Ut ille emulatur mihi .i. inuidet. ¶Emulari .i. sequi. vt emulemur honestos .i. sequamur. Emulari .i. hortari. vt Emulor vos dei emulatione .i. hortor vos. moneo vos. ¶Sed vltra dicit Brito ꝙ idem est qd indignor. aris. Un̄ in euangelio. Uos emulamini mihi. quia vest (rum) hominē feci janū. Idem est qd amare. vt in epistola Pauli. Emulo [...] vos dei emulatione .i. amo vos amore dei. ¶Idem est qd ꝯtendere. vt in Ps̄. Noli emulari in malignantibus .i. Noli cōtra malignātes ꝯtendere emulos ¶Emulus &c. Hic dicit similiter ꝙ emulus a. um. (a quo dr̄ emulor aris.) significat tria. Nam idem est qd [...]nuidus. a. um. vt iste est emulus meus .i. inuidus. ¶Idem qd sequens. Lucanus. Stimulos dedit emula virtus. emula .i. sequēs ¶ Emulus .i. amans vl hortans. vt Simus emuli dei .i. amatores. ¶Construe. emulor dū inuideo. &c. Emulus desiḡt inuidiā .i. īuidū & sectā .i. sequentē. & amorem .i. amantē. & est locutio methonomica

Est ꝑtinetPertinet est prodest / pariter contingit & extat /
Dicitur esse iuuat / insinuat (que) statum.

¶Hic A. D. ꝙ hoc verbū est. habet sex significatōnes. Primo .i. pertinet. vt est magistri legere .i. ꝑtinet. ¶Idem qd prodest. vt est lege [...]e. id est. ꝓdest legere. ¶ Et est idem quod contingit. Unde Priscianus. vt est quando elementum diuidit. id est contingit. [Page] elementū diuiditur .i. cōtingit. ¶Et idem est quod extat. vt h [...]c do [...]mus ē ex tecto et pariete .i. extat. ¶Et idem est quod iuuat. Ut in Horatio. Et quod ꝓdire tenus est. ibi .i. iuuat. ¶Et idem ē quod ī sinuat statū. vt bn̄ est mihi .i. in bono statu sum. ¶Cōstrue. Est. i. [...]tinet. & est .i. ꝓdest. et est id est contingit. et est id est extat. et est dicitur esse idem quod iuuat. (que) ꝓ et. et est insinuat statum.

Exanclo patitur / et perficit / insuper haurit.

Hic docet autor ꝙ exanclo clas. habet tres significationes. Nam exanclare. idem ē qd pati. vt exanclo te facere quicquid in vis .i. patior te facere. ¶Et idem est quod perficere. vt nōdum hoc opus exanclaui .i. perfeci ¶Et idem est quod haurire vi iste exāclauit cyphū vini .i. hausit ¶ōstrue. Exāclo .s. s{ignifi}cat ista. patior ris. ꝑficio cis. insuꝑ & haurio hauris hausi haurire. Et dr̄ exanclo de ex et hec ancla ancle .i. rota hauritoua. cū qua aliquis haurit aquā de fōte.

Exibet hoc verbum designat quattuor ista.
Demōstrat p̄sentat / alit / pariter dat abunde exhibe [...]

¶Hic do. autor ꝙ hoc v (er)bum exhibeo bes. habet quattuor signifi­cat [...]ones. Nam idem ē quod demonstrare. vt exhibeas mobis [...]r̄as tuas id ē demonstres nobis. ¶Et idem ē quod pn̄tare. vt exhibe­mus istū clericum .i. pn̄tamus ¶Et idem ē quod alere .i. nutrire. vt auis exhibet pullos .i. nutrit. ¶Et idem ē quod abūde dare. vt iste mihi ex [...]bet pecunias .i. abūde dat ¶Cōstrue. Hoc v (er)bum exhibet designat q̄ttuor ista .s. demōstrat. &c. ¶Exhibeo bes. bui. bere. exhibitum tu. v (er)bū actm̄ cōponitur de ex & habeo habes habin habere.

Exigit exquirit / vult / perficit / et iaculutur exigo

¶Hic docet autor ꝙ exigo gis. equiuocatur ad quattuor. Nam ex igere idem ē quod exq ⁱrere. vt iste exigit a me vbi rex est. ¶ Et exigo .i. volo. vt hoc exigo fieri .i. volo hoc fieri ¶Et idem ē qu [...] ꝑfi­cere. vt nondū hoc opus exegi .i. ꝑfeci ¶Et idem ē quod iaculari. (to caste a darte) .i. extra iacere. vt ignis exigit a se scintillas .i. ia­culatur .i. iacitase fcintillas ¶exigo gis. egi. gere. exactū ctu. in supinis v (er)bū actm̄. componitur de ex et ago agis. ¶Exigit expellit extorquet ꝓijcit at (que) Diuidit et repetit. simpliciter (que) petit. Diuidit expellit agit extra cogo sequatur. Iniuste petere tibi deno [...]at exigo vere. Dicitur exactor iniuste ꝯs (que) pentor. ¶Inuenitur a socrate q ⁱ iuitatus ab amico & vides eius vxorē iurgiosam dixit ei. Quare nō [Page] exigeret .i. expelleret mulierem. Qui respōdit. Domi addisco qua lē me foris exhibebo. Significat ergo exhibeo idē qd ostēdo

excipitExigit excludit / accusat suscipit / affert

Hic docet autor ꝙ excipio excipis idem est qd excludere. vt exc [...] ­pio te ab illis .i. excludo ¶Et idem ē quod accusare. vt [...]ste excipit cōtra me .i. accusat ¶Et idem ē quod suscipere (āglice to vvelcon) vt Mulier quedā (martha nomīe) excepit illum in domū suam ¶et idem est quod afferre. Ut iste est exceptus in altum .i. elatus .i. sur­sum portatus in altum. ¶Excipio excipis cepi. pere. exceptum tu. in supinis v (er)bum actiuum. componitur de ex & capio capis.

expedioDenotat expedio ꝓdest / decet / et manifestat

¶Hic docet autor ꝙ expedire idem est quod ꝓdesse. vt ibi. Expedit vt vnus moriatur ꝓ populo. ¶Et expedit id est decet. Ut hic. Expedit insignem ꝓmeruisse virum. expedit. id est decet. ¶Item expedit .i. manifestat. Ut expediuitse illis id est manifestauit. Sa­tis facilis est lr̄a ¶ Expedio componitur de ex et hec pedica quod ē quoddam instrumentum capiendi pedes animalium.

Uēditor exponit merces / ꝓbleuma magister

¶Hic docett autor ꝙ expono idem ē quod mōstrare (āglice to schevve. or to ley [...]orth) sicut mercatores mōstrāt res suas quas vēdere volūt. ¶Item exponere .i. glosare. vel ꝓponere sicut magister exponit .i. glosat. vel ꝓponit aliquod ꝓbleuma .i. difficilem q̄stionem. ¶Construe. Uenditor .i. mercator. exponit id est monstrat merces suas quas vult vendere. & magister exponit ꝓbleuma id est difficilem questionē. Et dr̄ ꝓbleuma primus fructus argeuti. Et componitur de ꝓthos quod est primum. etlema quod est sumptio velfructus. quasi prima sumptio vel primus fructus argenti. ¶ & ē exponere verbum actm̄. & componitur de ex et pono nis. posui ponere.

Ergo pro cansa finem seruabit acutmu
ergoEst illatiuū cum primū seruat acutum.

¶Hic docet autor ꝙ hec dictio ergo qn̄ significat causam acuit vltimā syllabā. & si iueniatur aliter (quam) causatiue. tunc grauat vltimam et acuit primam. iuxta regulas traditas de accentu. ¶Et nota ꝙ apud antiquos declinabatur hoc ergū ergi ergo. vn̄ v (er)gilius enei [...] [Page] Illius ergo veni .i. propter causam vel pro causa illius veni. Item Grecismus capi. de tropicꝭ in fine. Si quid dicatur ergo sui (sed) alius ibi ergo .i. causa ¶Construe. ergo ꝓ causa .i. qn̄ ponit (ur) causatiue &c

Ettria significat / exponit / copulat equat.

¶Hic Autor docet ꝙ ista cōiunctio et. aliqn̄ ponitur expositiue ꝓ id est. Un̄ Ouidius. Hanc deus & melior litem natura diremit. Sic ꝯstrue versum hūc. Deus et melior natura (hoc est) deus id est me­lior natura. diremit .i. amouit hanc litem .i. discordiam. & sic tenet ibi. Et alibi. Iudica me deus & discerne causam meā. et. id est discerne tenetur ibi expositiue. ¶Item et aliqn̄ tenetur equatiue .i. vnitiue. vt Corpus & anima sunt vnus homo. ita sc ꝙ corpus vnitū anime & anima corporī. ¶Construe. sic. Et ista ꝯiūctio. significat tria .i. ꝙ potest poni tripliciter exponit .i. ponitur expositiue. copulat .i. ponitur copulatiue. equat .i. ponitur equatiue vel vnitiue &c.

Alce puto vineta / meto sata / tondeo prata. Falx cis.

¶Finita illa parte in qua tractauit Autor de equiuocis in cipientibus ab e. Hic ꝓsequitur tractando de dictionibus incipientibus ab F. Et primo de hac dictione hec falx cis. Dicens ꝙ habm tres significationes. Nam hec falx falcis est illud instrumentū quo vindemiatores abscindūt vites vel putant .i. amputant vites ( angl a Wyne knyfe) ¶Et est vindemiare .i. vites amputare. vel vuam vinea auferre. ¶Item hec falx cis. est instrumentū quo messores metūt legetes (anglice a hoke or a sykyll) ¶Falx est instrumentū quo prata tondentur (anglice a sythe.) Falx cis. dicitur de hec filix filicis. & est filix quedā herba (anglice ferne.) quia primo filix scindebatur cum falce. ¶Construe. ego puto id est amputo. vineta. id est vites. cum falce. id est tali instrumento. et ego meto sata .i. segetes. cum falce. & ego tondeo prata cum falce.

Hoc flamen flatus / Flamen hic flamen presbyter. illud
Dicitur a flo flas / sed a filo dicitur ille

¶Autor hic do. ꝙ flamen est eq ⁱuocū ad duo. Primo .i. hic flatus tus tui. & declinatur hoc flamen flaminis. & dr̄ de flo flas flare flaui ¶Item flamen inis. dicebat sacerdos Iouis & tūc est mas. generꝭ [Page] Et deriuatur de filo as. aui. are. & tunc dr̄ flamen quasi filamē. quia reliquias a collo pendentes ꝑ fila portabāt. ¶Cōstrue. hoc flamē dr̄ flatus. hic flamen. inis. dr̄ presbyter iouis apud gentiles. Illud [...]. flamen qn̄ est neutri genris dr̄ a flo flas. are. Sed hic flamen dr̄ a filo as .i. fila deducere. vel a filum li. (anglice a threde

Significata faselus habet duo / cymba / legumē

Faselus¶Hic A.D. ꝙ faselus siḡt duo. Nam idē est qd cymba be. (angli. a cogbote) .i. parua nauicula. Un̄ Lucanus. Tenu [...] suffulti faselo .i. cymba ¶Faselus vocat quoddā legumen .i. tale semen de quo fit legumen. Uirgilius. Si vero vit [...]a ferres tenuem (que) faselum. Nota ꝙ faselus ꝓ cymba feī generꝭ dr̄ a phase qd est transitus. Sed pro legumine & mas. generꝭ dr̄ a phagyn qd est comedere. ¶Cōstrue Hoc nomen faselus habet duo significata .i. duas siḡtiones. duo dico sunt hec .s. cymba & legumē. ¶Hoc legumen inis. & hoc legū gideriuatur a lego gis .i. colligo gis. et est semen cuiusl [...]bet herbe de quo fit potagiū. vt pisa. faba. vicia. auena Nam antiqni leg [...]bāt .i. colligebāt semina meliora vt potagiū facerent ¶Hec fasela le. est q ⁱuedā insula grecie. & genus leguminis maxime abundat in eadē. Et inde hoc faselarium rij .i. herba faseli. Et potest scribi ꝑ ph. velf. (sm) secundum qd ꝯsideratur origo vel reductio ad latinū.

Constellatio mors / parce responsa deorum.
Fatum ti [...]Euentus rerum / signantur nomine fatum.

¶Autor hic docet ꝙ fatum ti. habet istas siḡtiones. Fatum .i. constellatio. vn̄ dr̄. Fata regūt hoīes .i. ꝯstellationes ¶Et fatū .i. mors vti [...]i. Quos tangit vicinia fati .i. mortis. ¶Et fata .i. parce a (rum). vt Promisere tibi fata ruinā. fata .i. parce. & est respōsa deo (rum). ¶Hec parca ce. Ouidius. Esse quo (que) infatū reminiscitur affari tempus. Infatū .i. responsum ꝑ deos. ¶Et fatum .i. euentus re (rum). ¶Con. constellatio. mors &c. signant in hoc nomine hoc fatum fati.

Hic fedus turpis / hoc fedus dicito pignus.
Fedus.Nam veteres / feda iungebant federa porca.

¶Hic Autor docet ꝙ fedus habet duas significationes. Primo idem est quod hic & hec turpis. & hoc turpe. Et tunc declinatur sic. hic fedus hec feda hoc fedum. adiectiue .i. turpis. fetidus da. dum [Page] ¶Et idem est qd pignus oris. & tunc declinatur hoc fedus deris .i. vinculū pacis (anglice a bande of loue) & tūc deriuat a fedus a. ū Nam antiqui qn̄ vellent fedus .i. vinculū pacis & concordie) inire. acceperūt vnam fedā & vilem porcam. & vira (que) pars (que erat per ꝯcordiā federanda) stetit ex vtra (que) parte porce. & occidit eam fede .i. turpiter. significās ꝙ ille q ⁱ a pacis federe resiliret. esset tā turpiter occidendus sicut illa porca fuit occisa. ¶Construe. O lector dici [...]o fedus. qn̄ declinat per hic. vt hic fedus. esse idem qd turpis .i. vilis Sed dicito hoc fedus qn̄ declinat ꝑ hoc. vt hoc fedus. erꝭ. esse idē qd hoc pignus pignoris. Et est pignus (ꝓut hic sumitur) confede­ratio vel confirmatio amoris.

Arbor / homo / volueris / populus / ꝓuincia / fenix. Fenix
At (que) genus cythare ccu legi dicitur esse.

¶Autor docet hic ꝙ fenix aliqn̄ est arbor quedā. que alio nomine vocatur palma (anglice a palme) (sm) secundum quosdā. ¶Et fenix est ꝓpriū nomen cuinsdā viri .i. fratris Cadmi. qui fuerunt filij regis grecorū sc fenix silex. & cadmus. quo (rum) Europa fuitseror. Uirgilius. Custo­des lecti fenix & durus Ulixes. ¶ Fenix est quedā volucris. q̄ est in Arabia. & est vnica in munde. Uiuit enim ꝑ quingentos annos. & tūc incendit seipsam. de cuius cineribus alia surgit. Et est Fenix vna species ꝑ se. qn̄ est volucris. & sic impossibile est ꝙ moreretur omnino. & mirum est vnam auem constituere speciem. Un̄ quidam Una cum sit auis fenix res particularis. Quis nō miratur si ꝓ specie reputatur. ¶Item fenix est aliquis natus de phenicia. Et est phenicia quedā patria. & tūc phenix est nomen gentile ¶ phenix est illa ꝓuincia .i. patria ¶Fenix est & quoddā instrumentū factum sc cythare. ad modū fenicis. ¶Cōstrue. Fenix dr̄ esse. (ceu legi .i. sicut legi) quedā arbor. & quidā homo. quedā volucris. & populus & ꝓuincia. at (que) ꝓ &. et fenix dicitur esse genus cythare .s. instrumētū.

Florescit ferula / percutit & ferula. Ferula /

¶Hic au. do. ꝙ hec ferula le. aliqn̄ est quedā herba que crescit in Gardiuo monte. Und Uirgilius. Florentes ferulas & grandia li [...]a carpens. ¶Item ferula ferule est illud instrumentū quo discipuli ꝑcutiūtur in manibus (quod & alio nomine palmatoriū appellatur) (anglice a palmer) Et dr̄ sic quia olim fiebat de illa herba. q̄ ferula vocat. Et potest generaliter sumi ꝓ oī herba q̄ verberat .i. beletus (anglice a paddokstole.) Un̄ Ouidius Quadrupedem feru [...]a dum [Page] malus vrget eq ⁱues. ¶Et dicitur ferula a ferio feris ꝑcussi. ferire id est ꝑcutere. ¶Construe. Ferula .i. illa herba florescit. et ferula .i. palmatoriū. ꝑcutit.

Ficus.Hic ficus est morbus / hec ficus fructus & arbor.

¶Autor hic docet ꝙ ficus aliqn̄ est quidā morbus. et tūc declinat hic ficus cus cui. mas. generꝭ. ¶Hec ficus cus. cui. femi generis. est quedā arbor. & fructus illius arboris (āglice a fygge or fyg tree) Sed ꝓ arbore ficus est feminini generꝭ & secūde declinatōnis. Un̄ Grecismus. Est ficus morbus. est ficus fructus & arbor. Dic hic ꝓ morbo. sed dicas ꝓ reliquis hec ¶Unde alius. Arbore de fico maturas collige ficus. Sed tumidos ficus nullus mihi mi [...]tat amicus ¶Tamē innenitur hec ficus fici fico secūde declinatiōis ꝓ fructu Un̄ Hieremie .xxiiij. cap. Et ecce duo calathi pleni ficis positi ante templū dn̄i. Item Marci .xi. in medio. Nō enim erat tempus fico (rum) ¶Construe. hic ficus est morbus. sed hec ficus est arbor vel fructꝰ Et dr̄ ficus a fecundus da. dum. quia fecunda est. quia bis vel ter in anno profert fructū.

Finis / Finis consumens / est consūmatio finis /
Est proprium finis [...] quando (que) fit actio finis.
Euius plurale regiones dicimus esse.

¶Hic Autor docet ꝙ quattuor modis dr̄ finis. Nam finis dicitur aliqn̄ consumens. vt ignis est finis destructōnis vel consūmatōnis domus. & tūc finis tenetse ad modum forme. ¶Aliqn̄ dr̄ consum­mans .i. ꝑficiens. vt finis adest operi. ¶Et finis est ꝓpriū nomen cuiusdā mulieris. ¶Et finis est actio alicuius rei. vt finis vini est inebriari potantem. ¶Eonstrue. finis &c. Cuius plurale &c. Autor docet hic ꝙ finis in plurali numero siḡt regiones vt ibi. Transiuit iesus per medios fines decapoleos .i. ꝑ medias regiones. Et declinatur hic vel hec finis. dubi [...] generis in singulari. sed in plurali hi fines tm̄ mas. generꝭ Sed ꝓ nomine mulieris dr̄ hec finis tm̄.

FocusEst altare focus / focus est locus / & focus ignis /

¶Autor hic do. ꝙ hic focus ci. aliqn̄ idem est qd altare. Uirgilius Et munera libo intemerata focis. libo id est. offero munera intemerata. id est. pura sacrificia. ibi focis intellige. id est. altaribus. & ceta. [Page] ¶Focus est locus ille suꝑ quē fit ignis (āgli. a herte. ¶Et focus ē idem qd ignis. & dr̄ a foueo ues. q ⁱa fouet mēbra frigida. Uel dr̄ a phos grece qd ē lux latine q ⁱa focus lucet astānbus. Cōstructio. pm

Frons frōdis folium / Frons frōs frōtis pars aīalis /

¶Hic docet autor ꝙ hec frons est equiuocum ad duo. Nam frōs est idem quod folium Un̄ v (er)gilius. Fronde super viridi. &c. Et tūc facit frōdis in genitiuo. ¶Et aliquando frons est pars capitis hominis siue alterius aīalis Un̄ catho. Fronte capillata post est occasio calua. Et tunc facit frontis in genitiuo et est semꝑ femi geueris ¶Cōstrue. Frōs faciēs frondis in genitiuo est foltū. & frōs faciēs frontis in genitiuo est pars animalis .i. homīs vel alterius.

Est fornix arcus templi / fornix fornix (que) lupanar

¶Hic docet autor ꝙ fornix nicis habet duas significatōes. Nam fornix estarcus lapideus. sic dictus quia de tortura fornacis extra­hitur vel q ⁱa curuatus fit vt fornax. Et q ⁱa meretrices solent meretri cari in huiusmodi fornicibus ideo & fornix dr̄ lupanar .i. domus meretricum (anglice a bordel hovvse) Ideo dr̄ fornix quasi formam ne cans .i. animā. quia anima est forma nostra. Et fornix corripit penultimam in genitīuo. & est masculini generis. hic fornix nicis. penultima correpta. Unde iuuenalis. Lenonū pueri quicū (que) ī fornice nati ¶Item differentia est inter fornix et fornax vt pat per v (er)sum. Est fornix arcus. sed fornax saxa perurat ¶Construe. Fornix est arcus templi. (que) ꝓ et et fornix est lupanar id ē domus meretricum. et di­citur fornix a fornax. &c. ¶Fornix est arcus triumphalis. vt hētur ꝓuerbiorum xx. vbi dr̄. Dissipa impios rex sapiēs .i. debes dissipa­re ꝑturbātes bonū cōmune. Et incurua suꝑ eos fornicē .i. arcū triū phalem. qui antiquitus erigebatur habita victoria de inimicis.

Fucus apis / fucus fucus color / est deceptio fucus

Hic docet autor ꝙ Fucus habet duas significacationes. Nam Fucus ē apis non mellificans. post (quam) amisit aculeum (anglice a drone) ¶Et Fucus est color adulterinus & falsus. Un̄ boecius. Mulie (rum) fuco ꝑfusus. ¶Et aliqn̄ ponitur ꝓ deceptōe. sicut in hymno. Sunt multa fucis illisa. fucis .i. deceptōibus. Item alius. Nō ē in multis virtus quibus esse videtur. Decipiūt fucis lumia nr̄a suis.

Fungus boletus et fungus dicitur ales

¶Hic docet autor ꝙ fungus hēt duas signif [...]catōes. Fungus Nam fūgus [Page] id ē boletus (āgli. paddokstole) ¶Uel est q̄dā auis (āgli. an ostrich) q ⁱa (vt aliqui dicūt) ē illa q̄ comedit ferrū .i. ferreos clauos (āgli. hor senayles) ¶Fūgus dr̄ a fūgor fungeris scdm vocem. sed a defun­gor defungeris scdm significatōes defungor defungeris id est mori quia comedentes funguos (sicut plures faciunt in partibus trans­marinis) sepius moriuntur. Unde Marcialis cocus. Defunctos fū gis homines materne negabis. Boleti leti causa fuere tui.

Furfur auis / furfur quo (que) sit purgatio messis

Furfur¶Hic docet autor ꝙ Furfur habet duas s{ignifi}catōes. Nam furfur est q ⁱuedam auis q̄ alio nomnie dr̄ furfurio rionis. quia furfure viuit. ¶Et furfur est purgamentū farris et farme quod alio nomine dr̄ brenniū (āgli. bran̄) Et tūc ē masculini gn̄is nō vere sicut dixer̄t q ⁱdā cōtra quos dr̄ iste v (er)sus. Furfura q ⁱ dixit semꝑ de furfure vixit. Alij dicūt ꝙ furfur ꝓ purgatōe bladi semꝑ ē feī gen̄. (S) Sed ꝓ resolutōe in vrina ē neu. ge. vn̄scribitur Uesice scabies ꝑ furfura victa notatur

FutileFutile vas est quod cūcta recepta refundit
Sic homo futilis est / q ⁱ dissipat [...]ē quod audit

Hic docet autor ꝙ hic & hec futilis & hoc futile equiuocatur ad duo Nam futilis dr̄ res vel vas illud quod nihil potest retinere inse in fusum. Et hinc translatōe facta Futilis dr̄ homo vanus / suꝑfluus▪ loquax. qui nihil scit celare. nec audita potest retinere. Et dicitur futilis ab hec futis tis. ti. Et futis est quoddam vas hn̄s os latum et amplum. fundum vero acutissimum adeo ꝙ stare non potest. Con­strue. hoc vas. illud vas est futile quod refundit cuncta id est omnia recepta in eo. Sic homo ille est futilis qui dissipat id dissipando lo­quitur omne illud quod ipse audit ab alijs.

FacioCum facio libo / conuenio / noceo (que).

¶Hic do. autor ꝙ facio cis. habet tres significatōes. Nam facere idem ē quod libare. Un̄ v (er)gilius. Cū facio vitulā. ꝓ frugibus ipse venito. Eū facio .i. cū sacrifico. ¶Item idem ē quod cōuenire. Un̄ ouid. Medee faciūt ad scelus oē manus. faciūt ibi .i. cōueniūt ¶et facio .i. noceo. Un̄ ouid Per venerē misero q̄ faciēda tela. faciēda id ē nocētia. ¶Item dr̄a est inter facere et creare. Facere est ali­quem componere ex preiacenti materia. Sed creare est aliquid facere ex nihilo. Unde quidam. Ex aliquo facere est. ex nihilo (que) creo

Dic facinus factū / pariter scelus / at (que) nefandū. facinus.

¶Hic Autor docet ꝙ facinus habet tres siḡtiones. Nam aliqn̄ sumitur ī bona siḡtione. sc ꝓ facto. & hoc semꝑ discernitur ex adiūcta sc ex adiectiuo secū venienti in cōstructione. vt pulcrum facinus. ¶Et facinus .i. scelus .i. malū factū. ¶Et est idem qd nephandū i. malū vel malignitas. Et dr̄ hoc facinus oris. de facio cis. ¶ Eō. Dic facinus esse factū. & dic pariter facinus essescelus .i. flagitium. peccatum. malū factū. & etiā dic facinus esse nephandum.

Artem / facultas. diuitias / ius / signat sola facultas

¶Hic Autor docet ꝙ hec facultas atis. eq ⁱuocat ad tria. Nam est idem qd ars vel scientia. (qr) quia reddit hoīem facilē & potentē ad respō dendū obuiantibus sibi. ¶Et Facultas est copia diuitia (rum). Ut ibi. Inter opes multas cum sit mihi nulla facultas. Londonijs vel parisius dcgo tantalus alter ego ¶Et Facultas .i. ius vl possibilitas ¶Construe. hec sola dictio Facultas. siḡt tria. sc artem .i. scientiā diuitias .i. copiā diuitia (rum). ius (vel vim. & credo ꝙ melior littera) id ā possibilitatem. ¶Facultas dr̄ de Facilis vel facilitas.

Fallo falsificans / sed falio decipiendo.

¶Hic autor ꝙ Fallo habet duas siḡtiōes. Fallo. [...]s. Nam est falsum facere vel falsum dicere. ¶Fallere .i. decipere aliquē in verbis. vn̄ Fal­sus sa. sum. participiū. Et Falsus a. um. est nomen. Sed falsus qn̄ est participiū tūc idē est qd deceptus. vt ego sum falsus .i. deceptꝰ. Falsus nomen. est ille q ⁱ fallit. vn̄ ille est falsus q ⁱ credentes verbis suis fallit & decipit. Quales sunt multi facūdo famine culti. Fallo. lis. fefelli. lere. falsum su. in supino. verbū actiuū. cuiꝰ actio sepius modernis diebus apud diuites frequentatur. & passionē illius ple­rū (que) nos simplices experimur. ¶Construe. ego Falsificans .i. facieus falsum. fallo decipiendo .i. quando decipio.

Fert patitur / dicit / fert cupit / at (que) gerit.

¶Hic autor docet ꝙ Fero eq ⁱuocatur ad quattuor. Fero fe [...] Primo .i. pati. Un̄. Cum patimur ferimus. facimus tūc qn̄ ferimus. primū fer mꝰ corripit penultimā. & est idem qd patimur. secūdū ferimus ꝓducit penultimā & idem est qd ꝑcutimus. de ferio is. [...]ri .i. ꝑcutere ¶Itē Fero .i. dico Ut Cesar fertur vicisse pompeiū .i. dicitur ¶Et Fero i. cupio. vt ibi. Fert anima causas tanta (rum) exprimere rerum .i. cupit. vn̄ Ouidius. In noua fert animus mutatas dicere formas .i. cupit. [Page] ¶Et Fero .i. gero. vn̄ illud. Medij (que) ꝑ equora ponthi fert predā .i. gerit vel portat. ¶Fero ers. tuli. latū. verbū actiuū & anormalum.

Fero fers / Bis duo polisena / componens dat fero verba
Effert & confert / defert / & deni (que) differt /

¶Hic au. do. ꝙ Fero dat quattuor cōposita dese. quo (rum) quodlibet est eq ⁱuocū ꝑse. Et suntilla Effero. confero. differo. & defero. Quo (rum) siḡtiones inferius hic patebūt. ¶Construe. Hoc verbū Fero ers coponens .i. faciens cōpositionē. dat bis duo .i. quattuor verba. polisena .i. pluriū sensuū .i. significationū. ¶ Polisenus a. ū. cōponit (ur) de polis. qd est pluralitas & senes grece. qd est sensus latine. (qr) quia pluriū sensuū. & illa q̄ttuor verba cōposita sunt ista sc effert & con▪ &c

Effero.Extollit / dicit / fert funus / terminat [...] effert
Mortuus elatus / elatus fit (que) superbus /

¶Hic Autor docet eq ⁱuocationē istius verbi Effero effers. qd est primū de quattuor cōpositis a Fero. de q ⁱbus mentio supra. Et dicit ꝙ effero effers habet tres siḡtōnes. Nā efferre .i. extollere. exaltare vt ibi de vgine. Quibus te laudibus efferā nescio .i. extollem vel exaltem. & tūc dr̄ ab eo elatus a. ū .i. suꝑbus. arrogans ¶ Efferre .i. portare funus .i. corpus mortuū extra dornū ad tumulū. & tūc ab co deriuatur elatus. a. um .i. mortuus a. ū. ¶ Efferre .i. terminare. Un̄ Priscianus. Nomen tercie declinationis effert actm̄ casum in em .i. terminat actm̄ in em. Et cōponitur Effero de ex & fero fers extuli efferre. elatū tu. verbū actiuū. ¶Cōstrue. Hoc v (er)bū effert dat .i. siḡt ista. s. extollit. fert funus. & terminat. ¶ Mortuus &c. hic dicit ꝙ ab affero (qn̄ est fero funus) venit elatus a. um .i. mortuus. a. ū. (que) ꝓ et & elatus sit suꝑbns. qn̄ dr̄ de effero qd est idem qd extollo.

Confero.Proficit / & donat / loquitur / tria confero signat.

¶Hic au. agit de siḡtione secūdi verbi qd cōponit (ur) a Fero. s. ꝯfero Dicēs ꝙ ꝯfero habet tres siḡtiones. Primo .i. ꝓficere. vt hic. Nil ꝯfert quodcū (que) petis. nil ꝯfert .i. nil ꝓficit. Hec medicina ꝯfert ad salutē corporis ¶ Conferre .i. dare vel donare. Ut ibi. Confer mihi christe salutis munera ꝑpetue .i. da vel dona. ¶ Conferre .i. l [...]qui. vt in Euangelio. Qui sunt hi sermones quos ꝯfertis adinuicē &c. ¶ Confero. contuli. collatum tu. ¶Construe. Hoc verbum cōfero significat hec tria. scūm ꝓficit. & donat & loquitur &c.

Hec tria dat defert / accusat / portat honorat Defert

¶Hic docet autor de equiuocatōe tertij cōposit [...]. s. Defero [...]rs. di­cēs ꝙ equiuocatur ad tria. Nam deferre .i. accusare. vt iste defere­bat illū .i. accusabat illū. vn̄ hic delator toris .i. accusator. Et delatio onis .i. accusatio ¶Item deferre .i. portare. vt. ibi. Aurū et thus deferentes .i. portātes. ¶Item deferre .i. honorē impēdere. fm hanc s{ignifi}catōem cōstruitur cū dtō casu. vt defero tibi .i. honorē impēdo tibi Et cōiugatur. Defero ers. detuli re. delatum tu. in supinis. Et ple­rū (que) mueritur in hac s{ignifi}catione in boetio de cōso. phie. ¶ Cōstrue. hoc v (er)bū defert. dat .i. s{ignifi}cat hectria. s. vba. accuso as. &c. Defero ꝓ impēdere honorem est neutrū & in alijs s{ignifi}cationibus est actm̄.

Preteritū geminū. geminū dat differo sensum Differo
Distat / prolongat / hoc verbum differo signat
Differo ꝓ disto / dat distitit / abs (que) supino
Differt prolongo dat. distulit at (que) delatū

¶Hic docet autor de equiuocatōe istius dictōis differo qd ē q̄rtū c [...]mpositū defero. de quo suꝑius facit mētioem. Dicit ergo ꝙ differo hēt duas s{ignifi}catōes. Nam idem ē quod distare. vt hō differt ab asi no .i. distat. Et in tali s{ignifi}catōe iuuenitu sepe differt imꝑsenaliter positum. vt nō differt inter summū bonū et deū. Et tūc differo facit di­stiti in p̄terito quod accipit mutuo disto stas. & caret supi. ¶Item differre .i. ꝓlōgare. vt iste distulit negociū meū .i. ꝓlōgauit. Et tūc differo facit distuli in p̄terito & dilatū in supinis. Hugui. dt ꝙ differo semꝑ facit distuli in p̄terito. ¶Differo ꝓ ꝓlongare est actiuum et ꝓ altera significatōe est neutrum ¶Construe. hoc v (er)bum differo significat hec duo verba scilicet disto as. et ꝓlongo gas.

Pertinet et distat / narrat [...] quo (que) fert retro refert Refert
Accusatiuum poscit simul at (que) datiuum
Pro narro positum pro distat non regit vllū
Ast ablatiuum pronomis aut genitiuum
Nomis exigit hoc pro ꝑtinet arte volente

¶Hic docet autor de eq ⁱuocatōe istius v (er)bi refert qd cōponitur de re & fero fers. Dicēs ꝙ [...]eferre hēt q̄ttuor significatōes Nam idem ē quod retro ferre .i. recitare. renunciare. iterum ferre. Un̄ hec relatio onis .i. rei prioris & cognite iterata cognitio. Et relatinus a. um. [Page] glice a laste) ¶Item galla est fructus ilicis .i. quercus (āglice orke apel) vel potius galla est (anglice a galle) cū qua fit inchaust um siue crescat in ilice siue in alia arbore ¶Construe. Gallus .i. aliquis na­tus de gallia habet gallam .i. talē mulierē vxorem. Uel (sm) secundum quosdā galla est illa crista que est super caput galli (āglice a combe) & tunc cōstrue sic. Gallus .i. illa auis habet gallam .i. cristam. & sutor habet gallam id est formipediam. Et ilex id est quercus habet gallam id est glandem.

glansGlās glādis lapis est / glās glādis ī arbore fructꝰ

¶ Hic docet ꝙ glās dis. habet duas significatōes. Nam glās ē lapis rotundus qui ꝓijcitur funda. Uel glandes dn̄r masse plumbee facte ad modū glandiū q̄ ꝓijciūtur a fundis. Un̄ statius. Nec mo­dus aut lentare arcus aut fundere glandes. ¶Item glans dis. est fructus quercus (āglice a accharne) quo fructu veteres solebāt vesci antequā vsus agriculture futtiuen [...]us Un̄ boetius de consolatio ne phīe libro primo. Facili q̄sera solebat ieiunia soluere glāde. Et glans glādis hec glandula glandule. et hoc glandinū dini .i. nodus qui in cute nascitur. Et est glandula (anglice a krnell) qui nascitur sub cute ex abundantia humoris. ¶Construe. Glās dis. ē lapis scilicet qualis a funda [...]acitur vel massa pl [...]mbea facta ad modū glā dis. Hec funda de. anglice a silinge. Et glans dis. ē fructus in arbore quercina. Et nota ꝙ scribitur semꝑ cū d in gtō et non cumt.

grauisPondus / ꝑsona / vox / lectio / femia / p̄gnans
graueQuo (que) molestamur dicitur esse graue

¶Hic docet autor ꝙ hic et hec ḡuis et hoc ḡue ē equino cū q ⁱa determinare equiuoce omia ista substātiua pō [...] q̄ in vsibus superius ponūtn▪ ¶Cōstrue. pōdus ē ḡue .i. pōderosum. ꝑsona dr̄ ḡuis. id ē autētica. vox est ḡuis .i. bassa. (que) ꝓ et & om̄e illud quo nos molesta mur .i. ḡuamur dr̄ esse graue. Et sic hic et hec grauis et hoc graue ha [...]et sex s{ignifi}cationes. s. utas. ponderosus sa. sum. autenticus ca. cū. [...]rossus sa. sum. durus ra. rum. Grauidus da. dum. & molestus sta. molestum. Ut p [...]tersuperius.

gratiaGratia causa / fauor / meritū / dilectio / donum

¶Hic docet autor ꝙ hec gr̄a e. hēt quin (que) s{ignifi}catōes. Nā grā .i. causa vt ḡtia vr̄i hoc faciā quod iubetis. ¶ Et idē ē qd fauor. vt vrām grām operior .i. fauorem vr̄m expecto. ¶ Et idem ē quod meritum Ut magnū bn̄ficium vr̄a gratia ꝓmeretur. id est vestrum meritum [Page] ¶Et gratia .i. dilectio. vt Isti sunt fraterne gratie indissolubili g [...] tino copulati ¶Et gratia est donū spūssancti. vt ibi. diuisiones gratiarū multe sunt. ¶Cōstrue. gratia est causa & sic de alijs. ¶No [...] ꝙ tres gratie q̄ fingūtur a poetis esse sorores que fuerūt filie touts & iunonis & ministre veneris. Et dr̄ gratia de gratis aduerbio

Gratus est acceptus / gratus benefacta recordās Gratus

¶Hic Au. docet ꝙ gratus a. um. habet duas siḡniones. Primo .i. acceptus a. um. vel hic hec acceptabilis. & hoc le. Horatius. Grata suꝑueniet q̄ nō sperabitur hora. grata hora .i. accepta vel accepta­bilis hora. ¶Et gratus .i. memor bn̄ficij accepti .i. remunerator beneficij accepti. Et gratū .i. gratiā seruans. placitus. gratiosus. a. um ¶Eonstrue. gratus idem est qd acceptus a. um .i. bonus. a. um vel placitus a. um. vel hic & hec vtilis & hoc le. Et gratus est recordās beneficia. id est memor beneficio (rum) accepto (rum).

Gratulor est letor / et gratulor est ago grates. Gratulor

¶Autor Docet hic ꝙ hoc verbū deponens gratulor aris. eq ⁱuocat ad duo. Primo .i. letari vel gaudere. ¶ Et idem qd grates agere. Exemplū ꝓ gaudere. De vestra ꝓsperitate & statu inc [...]lumi gratu lamur .i. gaudemus & letamur. Exemplū ꝓ grates agere. De bn̄fi­cijs que nobis multotiens & frequēter fecistis. vobis (quam) possumus gratulamur. ¶Construe. hoc verbū gratulor. est idem qd letor. arꝭ & gratulor est idem qd ago grates. Et dr̄ de gratus a. um

Est genus in specie / modus / est stirps / accidit at (que) Genus.

¶Hic ponit autor eq ⁱuocationē istius dictōnis hoc genus eris di­cens ꝙ eq ⁱuocatur ad quattuor. Nā genus est ( (sm) secundum Porphyriū) qd predicatur de pluribus differentibus specie in eo qd quid est. et sic oīa animalia faciūt vnū genus sed nō vnā speciem. (qr) quia differūt animalia specie. Alia enī est species humana. & alia species leonina. & equina. & asinina. Uel Genus est collectio aliquo (rum) de [...]cendentiū ab vno principio. ¶& Genus est modus .i. maneries. vt Iste est [...]oni generis .i. bone maneriei. ¶Et Genus est stirps. vt iste est de meo genere .i. de mea stirpe. seu ꝓgenie (anglice kynredde) ¶ & Genus est accidens partiū orōnis. vt (Magister cuius Generis. respōdet masculini. ¶Constr. Genus est in specie .i. Genus est cōis natura q̄ est in rebus diuersa (rum) specie (rum). & Genus est modus .i. maneries vl ꝯditio. & Genus est stirps .i. ꝓgenies. ꝓsapia. At (que) ꝓ &. et Genus accidit .i. est accidens partiū orōnis. ¶ Et Genus preter siḡtiones istas est sanguis. vel origo vel qualitas substātialis

[Page]¶Et Fero .i. gero. vn̄ illud. Medij (que) ꝑ eq ⁱuora ponthi fert predā .i. gerit vel portat. ¶Fero ers. tuli. latū. verbū actiuū & anormalum.

Fero fers / Bis duo polisena / componens dat fero verba
Effert & confert / defert / & deni (que) differt /

¶Hic au. do. ꝙ Fero dat quattuor cōposita dese. quo (rum) quodlibet est eq ⁱuocū ꝑ se. Et sunt illa Effero. confero. differo. & defero. Quo (rum) siḡtiones inferius hic patebūt. ¶Construe. Hoc verbū Fero ers cōponens .i. faciens cōpositionē. dat bis duo .i. quattuor verba. polisena .i. pluriū sensuū .i. significationū. ¶Polisenus a. ū. cōponit (ur) de polis. qd est pluralitas & senes grece. qd est sensus latine. (qr) quia pluriū sensuū. & illa q̄ttuor verba cōposita sunt ista sc effert & con▪ &c

Extollit / dicit / fert funus / terminat effert
Effero.Mortuus elatus / elatus fit (que) superbus /

¶Hic Autor docet eq ⁱuocat [...]onē istius verbi Effero effers. qd est primū de quattuor cōpositis a Fero. de q ⁱbus mentio supra. Et dicit ꝙ effero offers habet tres siḡtōnes. Nā efferre .i. extollere. exaltare vt ibi de vgine. Quibus te laudibus efferā nescio .i. extollem vel exaltem. & tūc dr̄ ab eo elatus a. ū .i. suꝑbus. arrogans ¶Efferre .i. portare funus .i. corpus mortuū extra domū ad tumulū. & tūc ab eo deriuatur elatus. a. um .i. mortuus a. ū. ¶Efferre .i. terminare. Un̄ Priscianus. Nomen tercie declinationis effert actm̄ casum in cm .i. terminat actm̄ in em. Et cōponitur Effero de er & fero fers extuli efferre. elatū tu. verbū actiuū. ¶Cōstrue. Hoc v (er)bū effe [...]t dat .i. siḡt ista .s. extollit. fert funus. & terminat. ¶Mortuus &c. hic dicit ꝙ ab affero (qn̄ est fero funus) venit elatus a. um .i. mortuus. a. ū. (que) ꝓ et & elatus sit suꝑbns. qn̄ dr̄ de effero qd est idem qd extollo.

Confero.Proficit / & donat / loquitur / tria confero signat.

¶Hic au. agit de siḡtione secūdi verbi qd cōponit (ur) a Fero .s. ꝯfero Dicēs ꝙ ꝯfero habet tres siḡtiones. Primo .i. ꝓficere. vt hic. Nil ꝯfert quodcū (que) petis. nil ꝯfert .i. nil ꝓficit. Hec medicina ꝯfert ad salutē corporis ¶Conferre .i. dare vel donare. Ut ibi. Confer mihi christe salutis munera ꝑpetue .i. da vel dona. ¶ Conferre .i. loqui. vt in Euangelio. Qui sunt hi sermones quos ꝯfertis adinuicē &c. ¶Confero. contuli. collatum tu. ¶Construe. Hoc verbum cōfero significat hec tria. sciim ꝓficit. & donat & loquitur &c.

Hec tria dat defert / Defert accusat / portat honorat

¶Hic docet autor de equiuocatōe tertij cōposit .s. Defero ers. di­cēs ꝙ equiuocatur ad tria. Nam deferre .i. accusare. vt iste defere. bat illū .i. accusabat illū. vn̄ hic delator tor [...]s .i. accusator. Et delatio onis .i. accusatio ¶Item deferre .i. portare. vt ibi. Aurū et thus deferentes .i. portātes. ¶Item deferre .i. honorē impēdere. (sm) secundum hanc s{ignifi}catōem cōstruitur cū dtō casu. vt defero tibi .i. honorē impēdo tibi Et cōiugatur. Defero ers. detuli re. delatum tu. in supinis. Et ple­rū (que) inuenitur in hac s{ignif}catione in boetio de cōso. phie. ¶Cōstrue. hoc v (er)bū defert. dat .i. s{ignifi}cat hec tria. s. vba. accuso as. &c. Defero ꝓ impēdere honorem est neutrū & in alijs s{ignifi}cationibus est actm̄.

Preteritū geminū. geminū dat differo sensum Differo
Distat / prolongat / hoc verbum differo signat
Differo ꝓ disto / dat distitit / abs (que) supino
Differt prolongo dat. distulit at (que) delatū

¶Hic docet autor de equiuocatōe istius dictōis differo qd ē q̄rt [...] c [...]mpes [...]ū defero. de quo suꝑius facit mētioem. Dicit ergo ꝙ differo hēt duas s{ignifi}catōes. Nam idem ē quod distare. vt hō differt ab as [...] no .i. distat. Et in tali s{ignifi}catōe iuuenitu [...] sepe differt imꝑs [...] naliter positum. vt nō differt inter summū bonū et deū. Et tūc differo facit di­stiti in p̄terito quod accipit mutuo disto stas. & caret supi. ¶Item differre .i. ꝓlōgare. vt iste distulit negociū meū .i. ꝓlōgauit. Et tūc differo facit distuli in p̄terito & dilatū in supinis. Hugui. dt ꝙ differo semꝑ facit distuli in p̄terito. ¶Differo ꝓ ꝓlongare est actiuum et ꝓ altera significatōe est neutrum ¶Construe. hoc v (er)bum differo significat hec duo verba scilicet disto as. et ꝓlongo gas.

Pertinet et distat / Refert narrat quo (que) fert retro refert
Accusatiuum poscit simul at (que) datiuum
Pro narro positum pro distat non regit vllū
Ast ablatiuum pronomis aut genitiuum
Nomīs exigit hoc pro ꝑtinet arte volente

¶Hic docet autor de eq ⁱuocatōe istius v (er)bi refert qd cōpenitur de re & fero fers. Dicēs ꝙ referre hēt q̄ttuor significatōes Nam idem ē quod retro ferre .i. recitare renunciare. iternni ferre. Un̄ hec relatio onis .i. rei ꝑrioris & cognite iterata cognitio. Et relatinus a. um. [Page] glice a laste) ¶Item galla est fructus ilicis .i. quercus (āglice orke apel) vel potius galla est (anglice a galle) cū qua fit inchaustum siue crescat in ilice siue in alia arbore ¶Construe. Gallus .i. aliquis na­tus de gallia habet gallam .i. talē mulierē vxorem. Uel (sm) secundum quosdā galla est illa crista que est super caput galli (āglice a combe) & tunc cōstrue sic. Gallus .i. illa auis habet gallam .i. cristam. & sutor habet gallam id est formipediam. Et ilex id est quercus habet gallam id est glandem.

glansGlās glādis lapis est / glās glādis ī arbore fructꝰ

¶Hic docet ꝙ glās dis. habet duas significatōes. Nam glās ē lapis rotundus qui ꝓijcitur funda. Uel glandes dn̄r masse plumbee facte ad modū glandiū q̄ ꝓijciūtur a fundis. Un̄ statius. Nec mo­dus aut lentare arcus aut fundere glandes. ¶Item glans dis. est fructus quercus (āglice a accharne) quo fructu veteres solebāt vesci antequā vsus agriculture fuit [...]uentus Un̄ boetius de consolatio ne phīe libro primo. Facili q̄sera solebat ieiunia soluere glāde. Et glans glādis hec glandula glandule. et hoc glandinū dini .i. nodus qui in cute nascitur. Et est glandula (anglice a krnell) qui nascitur sub cute ex abundantia humoris. ¶Construe. Glās dis. ē lapis scilicet qualis a funda iacitur vel massa plumbea facta ad modū glā dis. Hec funda de. anglice a sllinge. Et glans dis. ē fructus in arbore quercina. Et nota ꝙ scribitur semꝑ cū d in gtō et non cumt.

grauisPondus / ꝑsona / vox / lectio / femīa / p̄gnans
graueQuo (que) molestamur dicitur esse graue

¶Hic docet autor ꝙ hic et hec ḡuis et hoc ḡue ē equino cū q ⁱa de terminare equiuoce omīa ista substātiua pōt q̄ in vsibus superius ponūtn [...] ¶Cōstrue. pōdus ē ḡue .i. pōderosum. ꝑsona dr̄ ḡuis. id ē autētica. vox est ḡuis .i. bassa. (que) ꝓ et & om̄e illud quo nos molesta mur .i. ḡuamur dr̄ esse graue. Et sic hic et hec grauis et hoc graue habet sex s{ignifi}cationes .s. utas. ponderosus sa. sum. autenticus ca cū. [...]rossus sa. sum. durus ra. rum. Grauidus da. dum. & molestus sta. molestum. Ut patet superius.

gratiaGratia causa / fauor / meritū / dilectio / donum

¶Hic docet autor ꝙ hec gr̄a e. hēt quin (que) s{ignifi}catōes. Nā grā .i. causa vt ḡtia vr̄i hoc faciā quod iubetis. ¶Et idē ē qd fauor. vt vrām grām operior .i. fauorem vr̄m expecto. ¶Et idem ē quod meritum Ut magnū bn̄ficium vr̄a gratia ꝓmeretur. id est vestrum meritum [Page] ¶Et gratia .i. dilectio. vt Isti sunt fraterne grat [...]e indissolubili g [...] ­tino copulati ¶Et gratia est donū spūssancti. vt ibi. diuisiones gratiarū multe sunt. ¶Cōstrue. gratia est causa & sic de alijs. ¶ [...] ꝙ tres gratie q̄ fingūtur a poetis esse soro [...]es que fuerūt filie iouis & iunonis & ministre veneris. Et dr̄ gratia de gratis aduerbio

Gratus est acceptus / Gratus gratus benefacta recordās

¶Hic Au. docet ꝙ gratus a. um. habet duas siḡniones. Primo .i. acceptus a. um. vel hic hec acceptabilis. & hoc le. Horatius. Grata suꝑueniet q̄ nō sperabitur hora. grata hora .i. accepta vel accepta­bilis hora. ¶Et gratus .i. memor bn̄ficij accepti .i. remunerator beneficij accepti. Et gratū .i. gratiā seruans. placitus. gratiosus. a. um ¶Construe. gratus idem est qd acceptus a. um .i. bonus. a. um vel placitus a. um. vel hic & hec vtilis & hoc le. Et gratus est recordās beneficia. id est memor beneficio (rum) accepto (rum).

Gratulor est letor / et gratulor est ago grates. Gratulor

¶Autor Docet hic ꝙ hoc verbū deponeus gratulor aris. eq ⁱuocat ad duo. Primo .i. letari vel gaudere. ¶Et idem qd grates agere. Exemplū ꝓ gaudere. De vestra ꝓsperitate & statu inc [...]lumi gratulamur .i. gaudemus & letamur. Exemplū ꝓ grates agere. De bn̄fi­cijs que nobis multotiens & frequēter fecistis. vobis (quam) possumus gratulamur. ¶Construe. hoc verbū gratulor. est idem qd letor. arꝭ & gratulor est idem qd ago grates. Et dr̄ de gratus a. um

Est genus in specie / Genus. modus / est stirps / accidit at (que)

¶Hic ponit autor eq ⁱuocationē istius dictōnis hoc genus eris di­cens ꝙ eq ⁱuocatur ad quattuor. Nā genus est ( (sm) secundum Porphyriū) qd predicatur de pluribus differentibus specie in eo qd quid est. et sic oīa animalia faciūt vnū genus sed nō vnā speciem. (qr) quia differūt animalia specie. Alia enī est species humana. & alia species leonina. & equina. & asinina. Uel Genus est collectio aliquo (rum) descendentiū ab vno principio. ¶& Genus est modus .i. maneries. vt Iste est [...]oni generis .i. bone maneriei. ¶Et Genus est stirps. vt iste est de meo genere .i. de mea stirpe. seu ꝓgenie (anglice kynredde) ¶ & Genus est accidens partiū orōnis. vt (Magister cuius Generis. respōdet masculini. ¶Constr. Genus est in specie .i. Genus est cōis natura q̄ est in rebus diuersa (rum) specie (rum). & Genus est modus .i. man [...]ries vl ꝯditio. & Genus est stirps .i. ꝓgenies. ꝓsapia. At (que) ꝓ &. et Genus accidit .i. est accidens partiū orōnis. ¶Et Genus preter siḡtiones istas est sanguis. vel origo vel qualitas substātialis

Glis. iris.Glis animal / glis terra tenax glis lappa vocat.
Ris animal sis terra tenax / tis lappa vocatur.
Hic animal / hec terrra tenax / hec lappa vocatur.

¶Autor hic docet equiuocationē istius dictionis glis. Dicens ꝙ equiuocat ad tria. & (sm) secundum diuersam siḡtionem sumit & declinationem. Nam glis est quoddā animal qd ꝑ totam hyemem dormit & efficit (ur) inspicientibus quasi mortuū (anglice a dormouse) & ipsa cū dormitione pinguescit. Un̄ inducitur de seipso loquens ꝑ ꝓsopopeiam sic. Tota mihi dormitur hyems & pinguior ipso. Tempore sum quo nil me nisi somnus alii. A [...]t enī. Estate reuigilans reuiuiscit. & tūc protali aīali glis est mas. generꝭ & facit gliris in gtō. vt hic glis gliris. ¶Item glis est terra tenax .i. terra argillosa (anglice claye) & tūc ē generꝭ femī. & habet glissis in gtō. ¶Item glis est lappa. que alit (er) dr̄ cardo (anglice a burre) Et tūc declinatur hec glis huius glitis. ¶Construe. Glis vocat animal. & glis vocat terra tenax. & glis vocatur lappa. Ris animal .i. qn̄ est animal. facit ris .i. gliris in gtō. et qn̄ vocat terra tenax. habet sis .i. glissis in gtō. & qn̄ vocat lappa. hm tis .i. glitis in gtō. ¶Hic animal. idem glis qn̄ est animal est masc. generꝭ vt hic glis gliris. qn̄ est terra tenar. est generis femī. vt hec glis glissis. & qn̄ est lappa. est etiā femini generis vt hec glis glitis

Glisco splendeo.Corporis exigui glires animalia dico
Brumali stertunt / estiuo tempore viuūt
Somno pinguescūt / hinc gliscere crescere dicūt.
Pelle nitent glires / hinc gliscere pelle nitere
Sic igitur glisco notat hec duo splendeo cresco.

¶Hic Aut. do. de equiuocatione istius verbi glisco cis. Et primo docet causam sue equiuocatōnis ꝑ quasdā ꝓprietates q̄ sunt ī suo primitiuo qd est glis ris. Primo igit (ur) dicit ꝙ glires sunt q̄dā aīalia [...]rīgue quantitatis. q̄ ꝑ totā hyemē dormiū [...]. & vigilant in estate. et ꝑ somnū crescūt pinguedine. ideo glisco .i. cresco. et deriuat a glis liris. & est glisco idem est cresco cis. (qr) quia glis dum dormit crescit pin­guedine. ¶Itē gliscere .i. splendere .i. nitere. Et hoc ideo (qr) quia glires hn̄t pellem splendidā. Et sunt glires (vt aliqui dicūt) vermes splendentes in nocte. qui alio noīe dicunt noctiluce. quasi nocte lucentes i. splēdētes. iō gliscere ( qd ab eo deriuat) est pelle nitere .i. splēdere [Page] Et sic pat ꝙ gliscere hēt duas significatōes .s. crescere & splendere ¶Glisco cis. caret p̄terito & supinis gliscere ¶Item glisco preter istas significatōes. hm significatōes alias. Nā gliscere .i. cupere vel desiderare / ardere / tumescere / pīguescere / suꝑbire vel indignari. vū notētur isti v (er)sus. Et glisco cuꝑe. splēdere. crescere. sic (que) Ardet. pinquescit. tumet. indignās (que) suꝑbit ¶Construe. Glires dicti .i. vocati aīalia exigui corporis stertūt .i. dorm [...]ūt brumali tp̄e .i. hyemali tp̄e. & viuūt .i. vigilāt estiuo tp̄e .i. in estate. & estiuali tp̄e. Quia et isti glires pinguescūt somno .i. fiūt pingues ꝑ somnū. dicūt .i. clerici dicūt hinc .i. ꝓ illa causa gliscere .i. crescere. Item isti glires nitēt .i. spl [...]ndēt pelle .i. nocte. hinc .i. ideo gliscere idem est q ⁱuod nitere in pelle scilicet sic. Igitur. &c. & igitur .i. ꝓpter istas causas assignatas. hoc v (er)bum glisco notat .i. significat hec duo. splēdeo des. et cresco cis

Discute quid sit glos lignū / vel feīa / vel flos Glos
Glos glossis lingua / et sit filia glosa (que) glossa
Glos glossis lignū vetus est / de nocte serenū
Glos gloris flos est / illius gloria dos est
Glos etiam gloris dicetur femina fratris.

¶Hic docet autor ꝙ glos hēt tres siḡtōes. Nam glos est vetus [...] gnū de nocte splēdensquale freq̄nter videtur illis q ⁱ nocte spaciani in syluis (āgice. globerte) Et tūc declinatur hic glos glossis in gtō. ¶Item glos glossis .i. lingua cū dupliciss. Un̄ q ⁱdam. Os frangit glossa. tn̄ in se nō habet ossa. Et de hec glos glossis vel de hec glossa glosse ꝓ lingna deriuatur hec glosa se. ꝑ simplex s. Et ē glosa ex­positio sentētie alicuius libri lr̄am cōtinu [...]s & exponēo. Et glos est q ⁱdā flos qui (sm) secundum quosdā vocatur (āglice poste crovvne) & inde (sm) secundum istū autorē deriuatur hec gloria glorie. Scdm vo hugu. gloria deriuatur a glorus ra. rum. ¶Item hec glos gloris est femīa fr̄is tui. id ē vxorsua. Un̄ quidā dixit. Cui sociatus adest frater tuus hec tua glos ē ¶Cōstrue. O lector discute .i. disq ⁱre .i. cognosce. q ⁱd hoc no­mē glos sit. q ⁱa ē lignū vel femīa vel flos. Qn̄ ē lignū facit glossis ī genitiuo ¶Item dicit autor hic ꝙ glos glossis id est lingua lingue et ab inde deriuatur hec glossa glosse. quod idem est quod hec glossase. et hoc inuenitur ex hoc quod dicit in lr̄a. glosa vel glossē eius filīa. id est deriuatur a glos tan (quam) filia a matre. ¶ Uel videtur ꝙ iste v (er)sus .s. glos glossis lingua. &c. Non est v (er)sus istius libri q ⁱa au­tor non facit metionem de tali significationet quod glos glossis est idem quod lingua cū dicit nisi tres significatiōes esse de de glos. de [Page] qua (rum) numero glos ꝓ lingua nō est. ¶Glos gloris. &c. ¶Cōstrue. glos faciēs gloris ē quidā flos. & gloria est dos illius .i. data seu deriuata ab eo. Et etiā glos faciēs gloris dicetur femīa .i. vxor fratris

geroPorto represento / facio / tria fert gero sensa

¶Hic docet autor ꝙ gero geris gessirere. hēt tres s{ignifi}catiōes. Nam idem est quod portare. & hoc in ꝓpria s{ignifi}catione. Unde componitur nugiger gera. gerum id est portans nugas de loco ad locum ¶Et gero .i. repn̄to. vt iste gerit ꝑsonam hystrionis id est repn̄tat. ¶Et gero id ē facio. Et inde hoc gestum gestī .i. factū. Un̄ galterus ī ale xādreide. sic incipit. Gesta ducis macedum. &c. ¶Cōstrue. hoc verbū gero fert .i. significat hec tria sensa id est has tres s{ignifi}catōes .s. porto tas. &c. Et cōiugatur sic. Gero ris. gessi ere. gestum tu. in supinis v (er)bum actn̄i. ¶Item gerere .i. administrare. scdm huguitōem.

gestio.Gestio pro cupio / pro gaudeo gestio pono.

¶Hic ponit autor equiuocatōem in illo vbo gestio gestis gestiui stire. dicēs ꝙ equiuocatur ad duo. Nam gestire .i. cupere. Ut hic. Multa gestimus ꝓpter que sepe perimus. gestimus ibi id est cupimus. ¶item gestire id est gaudere. Sed ꝓprie id est malo (rum) gau­dere bonorum. Unde gestire est motu corporis gaudia repn̄tare. et facere quod sapientem non decet. Unde notentur isti v (er)sus. Gaude sed noli fili gestire benignus Gaudet corde malus. corpore gestit itē ¶Cōstrue. Ego pono hoc verbū gestio pro cupio cupis. Et ego pono hoc verbum gestio ꝓ gaudeo des.

IbisBis auis / dorchas est ibex / inuidus ibis
Ibidis hec / medius facit ibicis / īuidus ibis

¶Finita illa parte in qua tractauit autor de equiuocis incipienti de lr̄a G. iam tractare intendit de his q̄ incipiūt ab I. q̄ ē proxima lr̄a huic lr̄e G. a ꝑte post Et si obijciatur de H q̄ ē figura media īter G & I. dicatur ꝙ H nō ē lr̄a. & tō autor iste non facit caplm̄ de ca. ¶Ponit ergo equiuocatōem in ista dictōe ibis q̄ equiuocatur ad duo. Deinde ponit dr̄am inter ibis et ibex. ¶Primo ergo dicit ꝙ ibis equiuocatur. ē em̄ quedam auis cū longo rostro (āgli. astorke) de q̄ loq ⁱtur horatius dicēs. Se quocū (que) rapit rostratā vidimꝰ ibim [Page] ¶Et est ibis auis immūda▪ quia in veteri testamēto fuit ꝓhibita comedi. vn̄scribitur Leuitici .xi. ca. Bubonē & iugulum & ibim non comedetis ¶Et (sm) secundum aliquos dr̄ auis que viuit ex cadaueribus. qd falsum est. (qr) quia manifestū est ibim non viuere cadaueribus. ¶Item ibis ponitur ꝓ inuido. Unde Ouidius scripsit vnū lib (rum) quem int [...] ­tulauit (In ibim) .i. contra ibim inuidū .i. aduersariū suum. qui cum vxore sua mechabatur. ¶Sed ibex icis. ( (sm) secundum istum Autorem) est genus serpentis. Scdm vero Hugucꝭ est genus quadrupedis (scilic) scilicet capra (que dorchas dicitur alio nomine) Et dicūtur ibices q̄si aues (qr) quia adinstar auiū ardua & excelsa teneant. & habitant in sublimi. Et [...] qn̄ aduersitatem hoīum vel fera (rum) ꝑsenserint. de altissimis saxo (rum) sese precipitantes in suis cornibus illesas se suscipiūt. Unde scribit de illis primo Regum .xxiiij. ca. Saul ꝑrexit ad inuestandū Dauid et viros eius. & ꝑ abruptissimas petras (que solis ibicibus ꝑuie sunt ibicibus (anglice a Wylde gote or a rayndere) .i. talibus capris su­perius memoratis. Unde quidā. Ibex ibicis est animal qd cornua gestat. Est enim capra. dorchas grece vocitata. Ibex ibicis auis ē nili (que) fluentis. ¶Construe. Ibis est auis. ibex est dorchas vel serpens. sed magis placet dorchas. & ibis est inuidus. ¶Ibis &c. hic docet ꝙ predicta nomina variant in obliquis. dicens ꝙ ibis qn̄ est auis tūc declinatur hec ibis huiꝰ ibidis. (S) Sed dic ꝙ facit ibis vel ibidis in gtō. Et ibex declinatur hic ibex ibicis penultima correpta in gtō.. Et ibis ꝓ inuido declinatur hic ibis huius ibis in Genitiuo. ¶Ibicū corripit mediā syllabā siue ꝓducit. Hec ibex ibicꝭ ꝓducit mediam in obliquis. et est auis aquatica serpentibus inimica. et ꝓ eadem dr̄ hec ibis ibis. ¶Et hec ibex ibicis mediā corripit in obliquis. & est animal de genere ceruo (rum). Uersus. Ibex cis auis est nili (que) fluenta. Ut dicūt habitat. rostro suo vilia purgat. ibidis ac ibis gtūs cum facit ibis. Tunc auis est ibiꝰ. & dicitur inuidus ibis. Qd notat ibicis ibex. notat ibidis ibis. Est ibex quadrupes. auis ibis. inuidus ibis. Scdm glosam in hoc loco potest ꝓducere mediā siue corripere. quia potest exponi de aue siue de quadrupede. Sed me­lius est ꝙ corripiatur ꝓ quadrupede. Un̄ quidā magnus magister dixit. Cornua fert ibex. iob testis. & ibidis inde.

Iacinctus lapis / est flos / est iacinctus homo (que) iacinctus.

¶Hic Autor docet ꝙ iacinctus est eq ⁱuocum ad tria. Nam primo est lapis preciosus. videlicet genus saphyri. ¶Et est quidam flos blauij coloris (anglice a violet) ¶Et hyacinctus est ꝓpriū nomen viri. seu sancti. ¶Construe. sic. iacinctus est lapis &c. Hyacinctus ta. tum. id est blauius a. um.

Iuga.Sūt iuga mōtis / sunt iuga tele / sūt iuga currus

¶Hic Autor docet ꝙ iuga habet tres siḡtiones. Primo iuga sunt cacumina montiū siue summitates. ¶Et iuga sunt illa ligna q ⁱbus tela terenda ligat .i. quedā instrumenta texto (rum). ¶ Iuga sunt colū ­baria boū siue equo (rum) trahentiū in curru. & sunt iuga sic instrumēta currus. Hoc inguiu gi. dr̄ de iungo gis. [...]re ¶Construe. Iuga sunt montis .i. cacumina montiū. & iuga sunt tele .i. instrumenta in q ⁱbus tela texitur. hec tela le (angl. a Webbe) & dr̄ de telon grece quod est longū latine) & iuga sunt currus .i. instrumenta bige siue aratri.

Ius / Ius succus / ius rectū / ius ipsa potestas.
Iusticia.Ius est causa / locus est vbi causa datur.

¶Hic Au. docet ꝙ hoc nomen ius habet q ⁱn (que) siḡtiones. Primo .i. succus (anglice iuce.) Un̄. vt facias [...]ffas de iure meo tibi do fas▪ ¶Ius .i. rectū. seu rectitudo. Ut nihil faciā tibi nisi qd exigit ordo iuris. ¶Et nota differentiā inter ius & fas. Ius est lex humana. (sed) fas est diuina. Un̄ transire ꝑ alienū agrū fas est (sed) nō ius est. ¶Et differūt ius & iusticia. ius est ars boni & equi. Sm iusticia est ꝯstans & ꝑpetua volūtas ius suū vnicui (que) tribuens. (institutꝭ de iusticia & iure. in prin.) ¶Et ius est ipsa potestas iuris. vt trāsfero in te meū ius .i. potestatē iuris. ¶Et ius .i. locus vbi ius exercet. vt clericus ꝯstituit (ur) in iure .i. in loco iuris corā vobis. ¶Constr. Ius est succus ius est rectū. ius est ipsa potestas iuris. & ius est cā. & ius est locus vbi cā decidit (ur) .i. determinat. Ius deriuat de iubeo es. ere. iussi iussū

Ignis feruorem studii / dat fulmen / amorem
IgnisEst elementatū / solis calor / ac elementum.

Hic ponit autor. ꝙ hoc nomen ignis est eq ⁱuocū ad sex Nam ignis denotat feruorem studij. vt hic Ocias [...]pe extinguūt ignē mentis .i. feruorem studij. ¶ Et ignis .i. fulmen. Uirgilius. Abruptis imbri­bus ignes excutimus cursu. ignes .i. fulmina. ¶Ignis .i. am [...]r. vn̄ Ouidius. Loq ⁱtur & cepto paulatim carpitur igne .i. amore. ¶ Item ignis .i. elementatū .i. iste ignis q ⁱui est apud nos magis dr̄ elemen­tatum (quam) elementum. quia nō est purus ignis nisi in spera sua. & ibi est purum elementū. & sic de alijs elemētis potes dicere. ꝙ ista que videmus sunt elementata & n̄ elemēta. ¶Ignis .i. calor solis. vt ibi Compescūt ignibus ignes. ¶Ignis .i. elementū purū ī sua spera. [Page] ¶Cōstrue. Ignis dat .i. siḡt. Feruorem studū. & ignis dat .i. siḡt. ful men .i. fulgur (a lyghtenynge) & ignis est elementatū. s. quo vtimur & ignis est calor solis. ac ꝓ &. est quoddā elementū. Et sunt q̄ttuor. s. Aer. Ignis. Terra & Aqua. Et ignis cōponitur de in & gigno nis.

Est indiuiduū corpus quo nō infnus vllum Indiuiduum
Est quod duricia nequit iste secare vel ille.
Ac indiuidnū nimio dicatur amore.
Discretum tandem / sub voce tenetur eadem.

¶Autor hic docet ꝙ hoc nomen indiuiduū dij. quadrupliciter pōt sumi. Nā minimū corpus qd ꝓpter sui paruitatē. diuisionē nō reci­pit dr̄ indiuiduū. vt athomus. & est illa minima festuca que apparm in radio solis. Et dr̄ athomus ab a qd est sine. & thomos diuisio vel sectio. quasi sine diuisione vel sectione. Et nō dr̄ indiuiduū ideo. q ⁱa [...] diuidi no potest. sed (qr) quia nō recipit [...]ectione sensui subiacētē. ¶Item indiuiduū dr̄ illud qd ꝓpter duriciam diuidi nō potest. et si potest. cū magna tn̄ difficultate. vt adamas dyamas (a dyamūde) qui non frangit (ur) (vt dicit Isydorus) nisi cum recenti sanguine hirci. ¶Itē aliquid dr̄ indiuiduū qd alicui ardentis amoris vinculo colligatur. vn̄ Ouidius. Sunt indiuidue mens mea sic (que) tua ¶Item indiuiduū dr̄ qd ꝑ inferiora sue na [...]ure physice diuidi nō pōt vt Socrates. ¶Construe. Illud corpus est indiuiduum quo nullū corpus est minus (vt athomus) & illud est indiuiduū qd ille vel iste nequit i. nō [...]ot secare .i. diuidere. duricia (ablatiuus est) .i. ꝓpter duriciam. vt adamas. ac ꝓ & et aliquid dicat indiuiduū nimio amore .i. ꝓpter magnitudinē amoris. Indiuiduus cōponit (ur) de in. & indiuiduus a. ū

Inuestis sine vestibus inuestis sine barba / Inuestis.
Inuestis mulier / inuestis pauper habetur.

¶Hic Autor docet ꝙ Inuestis habet has siḡtiōes. Primo dr̄ aliquis vel aliqua sine vestibus. vt pauꝑ est inuestis .i. sine vestibus▪ (anglice nakyd) ¶Ieuestis est aliquis vel aliqua nō hn̄s barbani Un̄ Mulier est inuestis .i. sine barba ¶Et idem est qd solutus a. ū i. sine ꝯiu [...]e. vt ista mulier est inuestis .i. soluta ¶Constructio parm Hic & hec inuestis & hoc te. cōponit (ur) de in. & hec vestis. tis.

Dicitur ingratus non acceptabilis / et qui Ingratꝰ.
Immemor accepti solet ingratus benefacti.

[Page]¶Hic autor docet ꝙ ingratus dupliciter sumitur. Primo dicitur aliq ⁱs ingratus qui nō est dignus acceptari vl admitti in societatē vel amiciciā alicuius boni viri. & hoc ꝓpter turpitudinē quā inuoluit vicio (rum). vel aliquod simile. Et dr̄ ingratū qd nō est acceptabile. ¶Item ingratus .i. non gratus. vt quī accepti bn̄ficij nō memorat ¶Construe. Aliquis ingratus dititur non acceptabilis. id est. non dignus acceptari.. Et ille sc est ingratus. qui solet esse immemor alicuius benefacti .i. beneficij accepti. ab aliquo amico. Ingratus. ta. tum. cōponitur de in. & gratus ta. tum.

inanisQuod vacuū manet / at (que) cauū / leue / fert inane.

¶Autor hic docet ꝙ hic & hec inanis. & hoc ne. est idē qd vacuus. a. um. vt ibi. Terra erat inanis & vacua. ibi et tenet ꝓ id est. & exponitur sic. terra erat inanis. id est. inuacua. ¶Et inanis .i. cauus a. ū vel concauus a. um. vt firmamentum dr̄ inane .i. concauū. sic vndi (que) verum. vn̄ cōuerū. Item inane .i. leue. vt mulier moueatur inanis. ¶Construe. Illud est inane qd manet .i. est vacuū & illud est inane quod est cauū. & illud fertur .i. vocatur vel dicitur inane qd est leue ¶Inanis cōponitur de in. & vanus. vana vanū.

Immanis magnus / est ferus at (que) nocens.

immanis¶Hic Autor docet ꝙ hic & hec immanis. & hoc ne. hm duas siḡtiones. Nam immanis .i. ferus a. um. vel crudelis. vel immansuetus. ¶Et idem est qd nocens. non bonus. vel sine bono. Et (qr) quia magna solent esse crudelia. & fera & terribilia. igitur immanis inuenitur ꝓ magno & grandi. ¶Construe. Immanis est magnus &c. Et com­ponitur de in. & manon grece quod est bonū latine quasi nō bonum

immunisImmunis qui nil prestat / cui nil datur / expers

¶Hic Autor docet ꝙ hic hec immunis. & hoc ne. has habm significationes. Nam immunis est ille qui cū quid ab alio recipit nil re­spondit. ¶Et immunis est ille cui nil datur cum alijs aliquid tri­buitur. ¶Item immunis .i. expers vel consors. qd idem est. vt iste qd sibi imponit (ur) est immunis .i. expers. vl exsors. (anglice gyltlesse) ¶Et immunis .i. carens officio. Uirgilius in Georgꝭ. Immunis (que) sed et aliena ad pabula fucus. Et ꝯponit (ur) ( (sm) secundum Hugꝭ. ab in. & hoc muniū nij .i. debitum officij vel tributum vel munus. Et dr̄ Immunis quasi sine munio .i. sine tributo. (scilic) scilicet liber qui nulli est tributarius [Page] Un̄ & sepe dr̄ immunis expers. alienus. sine parte ¶Itē imm [...]nis est q ⁱ nō facit munia .i. officio nō fungitur. sed omī priuilegio & dono vacuus. viciosus. piger. ventri indulgens. Et ꝯstruitur cū genit [...]uo vel abltē. vt Iste est immunis criminis vel crimine.

Improbus est ꝑseuerans / improb [...]. probus / at (que) ꝓteruus

¶Autor docet hic ꝙ improbus a. ū. habet tres siḡtiones. Primo i. ꝑseuerās. Uirgilius in Georgicis. Labor improbus oīa vincit .i. labor ꝑseuerās. Et idem est qd probus. Uirg. in eneid. Lauit im­proba teter ora cruor. improba .i. valde proba. ¶Et est idem quod ꝓteruus .i. crudelis (angli. frovvarde) Un̄ q ⁱdā de dionysio tyrāno sycilie. Dionysius improbus at (que) impius fuit. Et dr̄ de in & ꝓbus.

Nobilis insignis est / ac ignominiosus insignis

¶Hic au. docet ꝙ hic & hec insignis & hoc gne. equiuocat ad duo. Nā idem est qd nobilis. Un̄ Theodolus. Insignē vitulū ꝯflauerat ignis. insignem .i. nobilem. ¶ Et est idem qd ignominiosuss a .i [...].i. nō famosus. vel male famosus. vel qui habet nomē ignominiosum & est semꝑsuspectus. Un̄ illud. Flebat & insignis male decantab [...]t hora. insignis hora .i. ignominiosa hora. Uelibi [...]n passione donum. Habebāt aūt vnū vi (rum) insignem q ⁱ dicebatur barrabas. insignem .i. ignominiosum vel male famosum. Et cōponit (ur) de in. & hoc signū i [...].

Instita fit vestis matrone / fit quo (que) vinclum. instita.

¶Autor ponit duas siḡtiones istius nois hec institate. Primo .i. est quedā vestis qua veteres matrone solebāt vti. (angli. a rochet) Un̄ Ouidius. Que (que) tegis medios instita longa pedes. ¶Et idē qd vinculū quo pedes mortuo (rum) ligant. vn̄ legit (ur) ꝙ lazarus vinctus institis fuit in monumento. Hec instita te. dr̄ de insto as. institi &c.

Cum iacio iactito / cū me male comprobo iacto.
Hinc quo (que) iactito fit / iactancia nascitur inde /

¶Autor docet hic ꝙ hoc verbū iacto as. are. habm duas siḡtiones Primo .i. iacere. vt iacto lapidem .i. iac [...]o. iacto as. ¶Et iactare .i. laudare vltra modum vel vltra (quam) debeat (anglice to boost or to be proude.) vt tūc iacto me. cū nimiū laudo me. Et est frequētatiuū formatū ab vltimo supīo huius v (er)bi iacio cis. ieci. iactū iactu. u in o fit iacto. as. Et ali [...]d frequentatiuū formatur ab illo iactatū tu. u in o conuersa. [Page] & a mutata in ī correptā fit iactito tas taui. tare. in eodē sensu cū sa­cto. ¶Iactare vel iactitare ( (sm) secundum hugu.) ꝓ gloriari ponitur laudar [...] gloriaādo vanitare .i. arrogare vel maniter ꝓferre. Un̄ iactās .i. arrogās dr̄ qui se iactat et maiorū institutis non acquiescit. sed ꝓpriā quandā viam iusticie & sanitatis inquirit. Et comꝑatur iactātioria [...]tātissimus. Et hec iactātia tie .i. arrogātia suꝑbia vanitas. ¶Itē nota hic dr̄am inter iacere cuius media corripitur. et iacere cuius media ꝓducitmr. & patet dr̄a ꝑ istum v (er)sum. Si non vis iacere la­pidem ꝑmitte iacere ¶Cōstrue. Ego iacto cū iacio. & ego iacto dū comprobo .i. laudo me male. quo (que) ꝓ &. & iactito fit .i. deriuatur inde id ē a iacto et iactātia nascitur inde .i. de iacto iactas iactaui iactare

indulgeo.Indulget confert operam / veniam simul auget

¶Hic docet autor ꝙ indulgeo ges. hēt tres s{ignifi}catōes. Nam idem ē quod dare operā. Un̄ catho. Indulgere gule noli q̄ vētris amica ē. id ē noli dare oꝑam gule ¶Et indulgere ē dare veniā. vt indulget mihi deus pctā mea .i. remittat & det veniā mihi de pctis meis. Et idem ē quod augere veniā. vt deus indulgeat nobis mīam suam .i. augeat vel donet nobis miam suam ¶Componitur ab in et algeo ges .i. f. igere. ¶Cōstructio. Satis leuis ē constructio. Indulgeo componitur de in & algeo ges. interposita d et a mutata in u. & cōi [...] gatur indulgeo indulges indulsiindulgere indultū tu. in supinis

InfectusInfectus quod nō factus sonat / ē quo (que) tinctus

¶Docet hic autor ꝙ infectus ta. tum. habet duas s{ignifi}catōes. Nam infectus .i. non factus. vt domus est infecta .i. nō facta. Un̄ Horatiꝰ Infectum valet esse dolor quod mens sua seruat. infectum ibi id ē non factum. ¶Et infectus .i. tinctus vel violatus vel corruptus vt aer est infectus .i. violatus vel tinctus vel corruptus. Un̄ Ouidius Mōs erat infectus varia (rum) cede fera (rum) .i. mōs erat tinctus cede .i. occisione varia (rum) fera (rum) .i. diuersa (rum) bestia (rum) ¶Cōstrue. Infectus sonat idē quod nō factus (que) ꝓ &. et infectus ē idem quod tinctus ta. tū.

Inde.Ordo / locus / tempus / et causa notatur ab inde

¶Hic do. au. ꝙ inde aliqn̄ significat ordinē. vt hic. iste sedet primꝰ & ille inde. ¶Item significat locum. vt ego veni inde .i. de illo lo­co ¶Et aliquando significat tempus. vt ego veni primo et ille inde id ē in illo tempore. ¶Et aliquādo cām. vt comedi crudas carnes. et inde eger sum .i. eadem causa ¶Construe Ordo notatur id est si­gnificatur ab inde id est ab isto aduerbio inde. &c.

Hic fore cognoui temporis at (que) loci

[Page]¶Autor hic docet ꝙ hic aliqn̄ significat tēpus. vn̄ Uirgilius. Hic mihi nescio quid trepido mihi numen amicū. hic ibi .i. tunc. ¶Hic aliqn̄ significat locū. Un̄ Alanus in anticlaud. Hic superos ciues ꝓprio precellit honore. Uirgo que ꝓpriū pariendi lege pudorem. Non ꝑdens matris meruit cum virgine nomen. (hic .i. in illo loco. ¶Construe. Ego cognoui hoc aduerbiū hic fore .i. esse. tempus .i. aduerbiū temporis. at (que) loci .i. aduerbium loci.

Ar lartis rex est / laris est deus ignis & edes lar lartis.

¶Autor hic docet ꝙ lar habet quattuor siḡtiones. Nā fuit ꝓpriū nomen cuiusdā regis. & tūc facit lar [...]is in g [...]ō ¶Item lar est quidā deus quem gentiles colebāt & precipue ille deus qui preest custodie ignis. Nam fuerūt duo lares quos Mercurius genuit ex vna nympha q̄ dicebat lar. Et dicebant (ur) lares vl ab igne cui p̄sunt. & quem custodiūt. Ho (rum) imagines habebant gentiles iuxta ignem retro. Un̄ & posterior pars foci dr̄ lar. ¶Item lar .i. ignis. Et lar .i. edes vel domus. Un̄ antiquo ꝓuerbio. In laribus lartis lares de larice vidi (.i. vidi larem .i. ignem. in laribus .i. in domibus. lartis .i. talis regis. Et dr̄ lar de largior. iris. vel a largus a. ū. (qr) quia de laribus ꝓcedit largitas. Et declinatur hic lar lartis ꝓ nomine ꝓprio. & hic lar laris pro alijs significatō ibꝰ. ¶Construe. Lar faciens lartis in genitiuo. est rex .i. ꝓprium nomen regis. secūdum lar faciens laris in genitiuo est deus vel ignis vel edes .i. domus

Equiuoce vinum (que) latex / & lympha vocatur. latex. [...]
Est idcirco latex vinum / quoniam latet vua.
Lympha latex ideo / quoniam terra latet yma.

¶Autor docet hic. ꝙ hic latex laticis eq ⁱuocatur ad duo. Primo. latex .i. vinū & tunc dr̄ a lateo lates. (qr) quia in vua latet. ¶Item latex i. aqua. & tunc dicitur a lateo lates. (qr) quia latet in yma terra .i. profunda terra. vel (qr) quia latet in ymo .i. in ꝓfunditate terre. ¶Construe. Latex vocatur eq ⁱuoce vinū & nympha. latex est ideo vinū. queniā .i. quia latet ī vua. vnde vinū exprimitur. Et latex est ideo lympha .i. aqua quoniā latet in yma terra vel in ymo terre .i. ꝓfunditate terre. Et est masculini generis latex.

Costa latus lateris / laterem dat regula later. latus eris
Est asportatus latus quo (que) dicitur amplus.

[Page]¶Hic do. a. equiuocationē istius nois Latus. & deinde ponit differentiā inter hoc latus eris. in genitiuo. & hic later. quod similiter facit lateris in genitiuo. ¶Item ponit differentiā inter latus. (cuius prior corripitur) & latus (cuius prior ꝓducitur.) Dicit ergo ꝙ latus i. costa (anglice a sydde) est substantiuū & declinat hoc latus lateris corripit hanc syllabā la. vbi (que). ¶Item latus est participiū de feror fereris. & tūc idem est qd portatus. & tot significationes habet. sicut fero [...]ers. & tunc declinat latus lata latum. ¶Item latus est nomē adiectiuū .i. spaciosus. amplus. Un̄ Ouidius. Pars maris & latus subita (rum) campus aqua (rum). latus ibi .i. spaciosus vel amplus. Et tunc ꝓducit vbi (que) hanc syllabā la. siue sit participiū siue nomē adiectm̄ ¶Item later lateris. est gleba cocta de qua fit murus. & vn̄ domꝰ tegūtur. (anglice a tylston or a bryke) ¶ Et nota ꝙ Priscianus dic̄ hoc nomē deficere in omnibus casibus singularibus & pluralibus. preter actm̄ singularis nūeri. s. laterem. nos tn̄ vtimur hoc nomine in vtro (que) in quolibet casu. ¶Item nota hanc naturā esse lateris ꝙ quanto plus abluitur tanto plus exasperascit & deterior fit Un̄ q ⁱdā predicās fatuo. & interrogatus quid fecerit. legit (ur) respōdisse. Litus aro. laterem (que) lauo. dum predico prauo. Un̄ alius dixit. Uerba serit vento qui predicat infatuato ¶Construe. Latus faciens lateris .i. costa. vel tegula .i. operimentū vel tectura domus. dat leterem. id ē hic later lateris. Et latus a. um. asportatus a. um. dr̄ amplus. a. um. ¶Hoc latus lateris. & latus ta. tum. deriuant (ur) de lateo es. Et later lateris. dr̄ a latus a. um. participiū. quo (que) ꝓ &. &c.

lena lene.Lena clamys tibi sit / et stupri consiliatrix

¶Hic docet autor eq ⁱuocationē istius dictionis hec lena ne. dicēs ꝙ lena est idem qd clamys clamydis (anglice a mantyl) vt induo te lenam .i. clamydem ¶Item lena est idem qd meretrix. Und illud. Lenonem lena nō diligit abs (que) crumena .i. bursa. Et loquit (ur) figurate ꝑ metonomiā. (qr) quia crumena (que bursa est) ponitur ꝓ pecunia quam ꝯtinet ¶Construe. Lena sit tibi clamys .i. mantellus. & lena sit consiliatrix stupri .i. meretrix. (anglice a baude)

Lens lendis capiti / lens lentis conuenit ori /
lens tis.Lens mordet per. d. mordetur si capiat .t.

¶Hic Autor docet equiuocatōnem in isto nomine Lens ( qd equiuocatur ad duo Nam lens est quidam vermiculus. qui solet esse in capitibus hominū. & maxime pauperū (anglice a nytte.) & tūc facit [Page] lendis in Gtō per b. ¶Et lens faciens lentis in Gtō. est quoddam legumen. maxime in tempore quadragesimali vsitatū (anglice ryce potage) & scribitur cum t in gtō. ¶Construe. Lens faciens lendis. in gtō. ꝯuenit capin. & lens faciens lentis. in gto. ꝯuenit ou. vt manducetur. Lens ꝑ d. in gtō. mordet. s. capita. & si lens capiat t. mordet i. comeditur.

Lenticulā voco vas maculā cutis / at (que) legumē / lenticula.

¶Autor docet hic ꝙ lenticula habm tres siḡtiones. Nam lenticula est quoddā vas quo imponitur oleū (anglice a oyle potte ¶Item lenticula est quedam macula in facie hominis (anglice a spott. or a frecon.) Et inde lenticulosus a. um .i. neuosus. (freconyd.) & ꝓuenit in estate solis calore causante. & hoc maxime in rufis homibus siue subrufis & multū albis. & nec est signū bone indolis. et hec macula alijs nominibus vocatur sc lentigo inis. & neuus ui. & cesia cesie. & Lenticula le. est legumen diminutiuū de lens tꝭ. qd supiꝰ exponit (ur)

Lento meos arcus dum lenteo / lenteo tardo:
Lenteo dum cesso / que tria lentus habet.
Lentus flexibilis / lentus piger / ocia lentus. lentare / lentere / lentus.

¶Autor hic docet equiuocationē in lenteo. & differentiā inter lentare & lentere. Et deinde ponit equiuocationē in hoc nomie lentus a. um. ( qd a verbo lenteo deriuatur) ¶Dicit ergo ꝙ lento as. aui. are .i. flecto flectis. vel curuo as. are. Ut lento arcum meum .i. flecto arcū meum trahendo illum. Unde in alexandreide Nūc arcus lentare monet. eūc fundere glandes .i. nunc docet eum lentare arcus .i. flectere trahendo. ¶Lenteo es. ere .i. pigere vel tardare et cessare ¶Unde lentus a. um. habet omnes has tres significatōes. Nam idem est qd flexibilis (anglice linovve or plyeng) Onde Uuidius. Curribus ante temedō lentis erat aptus. ibi lentis .i. flexibilibus. ¶Et lentus .i. piger. Unde idem. Lenta (que) tigris erat.. lenta. id est. pigra. ¶Et lentus .i. ociosus. Unde. Tu modo pomꝑci lentus spatciare sub vmbra. Et lentus .i. plenus. Inde lueulentus .i. luce plenꝰ vt populus luculentus. ¶Construe. Ego lento meos arcus. dum lenteo .i. flecto eos. lenteo es .i. tardo vel tardeo Et ego lenteo dum cesso .i. dum ago ocia. que tria .i. quas tres siḡtōnes. hoc nomē len­tus a. um. habet. Lentus .i. flexibilis. & lentus .i. piger. a. ū. & lentus habet ocia .i. est idem quod ociosus a. um

letus a. ū.Letus iocundus / letus fecundus / etinde
Letamen / fimus terre pinguedo vocatur

¶Docet hic autor ꝙ letus a. ū. habet duas siḡtiones. Nam. letus i. iocūdus a. um. vel hilaris. Un̄ quidā. Non ego sum letus. dū sum languore repletus. ¶Letus .i. fecūdus a. um .i. fertilis. Ut Uirgꝭ. in georgicꝭ. Quid facit letas segetes .i. fecūdas. & fertiles segetes Et tūc a letus deriuat hoc letamen inis .i. fimus qui reddit terram pinguem (anglice mucke or donge) ¶Construe▪ Letus .i. iocūdus & letus .i. fecūdus. & inde letamen .i. fimus. vocat pinguedo terre

letatusLetatus quando a leto / fit mortificatus.
A letor de leticia letatus habetur.

¶ Autor hic docet ꝙ letatus hm duas siḡtiones. & he causant (ur) ex diuersitate sui primitiui. Nam qn̄ deriuat ab hocletū ti .i. mors. tūc ē idem qd mortificatus. a. ū. vel mortuus a. ū. Ouidius. Ut nemus in trauit letata corpora vidit. ¶Et qn̄ letatus dr̄ de letor aris. tūc est factus letus. gaudens. ¶Construe. Cū letatus fit .i. deriuat a leto sc ꝓ morte. tūc est idem qd mortificatus. Et cum letatus fit a letor letaris. qd est deponens. tūc habet letatus de leticia quasi haberet leticiā .i. gaudiū. Ut Letatus sum in his que dicta sunt mihi

Factum luxuries notat affectum (que) libido.

¶Autor ponit differentiā inter hec luxuries ei. & hec libido dieis. Ditens ꝙ hec luxuries ei. siḡ [...]factū illius peccati. siue illud pctm̄. ¶Sed libido siḡt affectū .i. volūtatē quā quis habm faciendo illud peccatum. Uel libido dr̄ luxuriosa volūtas. ¶ Luxuries dr̄ ab hic luxus us. ui. Un̄ & hec luxuria rie .i. luxuries. Sed mō ampliata est eius significatio vt luxuria vel luxuries dicat quelibm superfluitas tam in cibo (quam) in coitu & vestitu & etiā in alijs rebus. ¶Construe. Luxuries notat .i. significat. factū .i. ipsum peccatū. (que) ꝓ &. et libido notat affectū .i. volūtatē peccādi. Libido a libet vbo imꝑsonalidr̄

Liber id est bachus / vel vir sine compede natus /
liber / beri.Est (que) liber codex / vel raptus ab arbore cortex.
Prima berifaciūt / genitiuo bri (que) secūda
Pars prior est cortex / liber altera / tercia suber.

[Page]¶Hic docet autor ꝙ Liber hēt quattuor significatōes. Nam idē bachus deus vini. Un̄ Theren̄. Sine libero et cerere friget venus libero ibi .i. bacho. & tūc liber facit liberi in gtō ▪ ¶ Et liber est illud quod ingenuus a. um. Et est ingenuns qui nascitur ex liberis parē tibus (āglice a free) & nō ex seruis ne (que) ex seruo et libera ne (que) ex li­bero & ancilla. sed req ⁱritur ꝙ vter (que) parens sit liber Et tūc similiter facit gtm̄ in beri. vt liber liberi. vn̄ hec libertas tatis. v (er)sus. Nō bene ꝓ toto libertas venditur auro. ¶ Item liber .i. cortex .i. interior pars corticis q̄ ligno adheret. dictū a libero as. q ⁱa liberat .i. defen­dit interius lignū. Un̄ Ouidius. Mollia tinguntur tenui p̄cordia libro ¶ Et nota ꝙ liber ꝓ bacho .i. deo vini & ꝓ ingenuo ꝓducit hāc syllabam li. ꝓ bacho. Un̄ Romulus. Et liber simul & cū castore pollux. Pro ingenuo vtibi. Qui metuēs viuit mihi liber nō erit vn (quam) Sed liber ꝓ codice vt ibi. Haurit aquas cribris clericꝰ abs (que) libris Pro cortice. vt ibi. Abs (que) libro nū (quam) valet arborē crescere quam (quam). ¶Pars prior. &c. Hic ex incidēti ponit autor dr̄am inter corticē ▪ librū & suber dicēs ꝙ cortex est suꝑior ꝑs q̄ adheret arbori (āglic. the barke) Liber est media ꝑs (anglice the sappe) suber est illud quod est mediatum ligno (anglice the pythe or the herte) ¶Cōstrue Liber .i. bachus vel vir natus sine compede .i. sine seruitute. Et liber ē codex suꝑ quem legimus. Et est corter raptus ab arbore. Prima id est liber ꝓ bacho & simul ꝓ ingenuo faciunt beri in gtō vt hic liber beri. Et secunda .i. liber ꝓ codice et liber ꝓ cortice faciūt b [...] in gtō vt hic liber libri.

Libra bilanx / libra pondus / signū quo (que) libra Libra /

¶Hic docet autor ꝙ hec libra libre habet tres significationes. Nā libra .i. bilāx (anglice a balāce) Et libra est pōdus duodecim vncia (rum) Et dr̄ ꝑfecti pōderis. q ⁱa cōstat tot vncijs quot mēsibus annus. Et dr̄ libra q ⁱa fit libera. & cūcta pondera p̄cedentia vel minora concludat ¶Item libra libre dr̄ signū in celo. vt cū dr̄ sol est ī libra. ¶ Cō strue. Libra est bilanx. libra est pōdus. libra est signum in celo.

Lictor pretoris / & funeris assecla lictor Lictor

¶Hic docet autor ꝙ hic lictor lictoris hēt duas significatōes. Nā lictor ē ille qui de officio suo portat gladiū vel securim an̄ regem vel imꝑatorē vel p̄torem (āglice a svverde berer) vt ad puntēdos reos p̄sto sit. Et dr̄ lictor quasi litor a lito as. c interposita q ⁱa lictat et inter ficit reos vn̄ & quicū (que) regi vel iudici cōsuli vel p̄sidi vel p̄tori subsequitur ad puniendos reos dr̄ lictor (āglice a hangeman) ¶ Sisiter dr̄ lictor portator cadauer (rum). s. q ⁱ portat cadauera .i. corꝑa ad sepulcrū [Page] ¶ Construe. Lictor est assecla .i. cliens vel famulus pretoris. id est illius iudicis vel maioris. & lictor est assecla funeris. i alicuius cor­poris mortui vt portet illud ad sepeliendū. Et dr̄ assecla cle ab asse­quor assequeris. (qr) quia sequitur mandata domini sui

Lesio vel insanies liuor & inuidia.

liuor / ¶Hic docet autor ꝙ liuor oris. habet tres siḡtione [...]. Nam liuor .i. lesio. Un̄ illud. Cuius liuore sanati sumus. liuore .i. lesione. ¶Liuor i. īsanies .i. putredo illa que est in vulnere ¶ Liuor .i. inuidia / Unde Ouidius. Summa petit liuor ꝑflant altissima venti. liuor .i. inuidia ¶Item est liuiditas ille color q ⁱ remane [...] in aliquo post verbera­tionē cum baculo. Et est dolor vulneris. ¶ Construe. Liuori. lesio. vel sanies. vel inuidia. Et dr̄ liuor a liueo liues .i. esse vel fieri liuidū Et ponitur ꝓ inuidere. ¶Nota differentiā inter liuorē & vibicem. Liuor ē color q ⁱ remanet post verberationē cū baculo. Sed vibex ē incisio vel vestigiū qd remanet in carne post verbeiationē cū vga Un̄ v (er)sus. Liuorem baculus. vibicem dat tibi virga.

lyra.Stellam cum cythara / designat lyra (que) sulcum.

¶Hic docet autor ꝙ lyra habet tres significationes. Nā aliquādo reꝑitnr ꝓ stella. vt ibi. Que lyra fulsit heri .i. q̄ stella splenduit heri ¶Itē est cythara. Et dr̄ a lyrin grece. qd est diuersitas vel varie­tas latine. (qr) quia varios & diuersos sonos efficit. ¶Item lyra .i. sulcus & ꝓprie aratri. ( anglce a forovve) Et dr̄ a lyros grece qd est lyra .i. sulcus. apud nos. ¶ Nota ꝙ lyra ꝓ cythara corripit priorē syllabā ly. & lyra ꝓ sulco ꝓducit primā. Un̄. Pollice tango lyrā. facio cum vomere lyram.

loculus.Est loculus bursa minimus locus / & libitina

¶Hic docet au. (quam) hic loculus li. aliqn̄ idem est qd bursa. Et cōponitur cū plenus & dr̄ locuples .i. diues. quasi plenos habens loculos ¶Loculus ē diminutiuū de hic locus ci. & tūc est paruus vel minimus locus ¶Item loculus est libitina (anglice a bere) quo funera portant (ur) ad sepulcrū. Un̄. Accessit iesus & tetigit loculū .i. libitinam

lucar / Est lucar luci preciū / lucis (que) foramen /

¶Hic au. docm ꝙ lucar aris. media ꝓducta habet duas siḡtiones. Nā est preciū qd accipit (ur) ꝓ luco .i. nemore locato alicui vel aliq ⁱbus Et tunc dicitur de hic lucus luci. id est nemus vel sylua qd idem. [Page] ¶Lucar .i. fenestra vel foramen ꝑ qd sol vel lux intrat in domum. Et tūc dr̄ de hec lux lucis. Uel lucar est foramē ꝑ qd gall [...]ne intrāt in gallicubiū.

Hic lupus est animal morbus / piscis fluuialis. lupus.

¶Hic Aut. do. ꝙ hoc nomen lupus pi. habet tres siḡtōnes. Nam lupus est quoddā animal ma [...]ime ouibus inimicū. ¶Et est quidā morbus ī coxa. sc apostoma. vl in cruribus. & est vermes magnus. vt quidā dicūt similis muri. ¶ Lupus est quidā piscis. quia sicut lupus deuorat animalia in terra. sic ille deuorat pisces in aqua. Et inde hic lupillus. & ex sola rapina viuit.

Laudat cōmendat / autorem nominat illud. laudare

¶Hic autor docet ꝙ laudo as. eq ⁱuocatur ad duo. Nam laudare .i. cōmendare. vt laudo regē. ¶ Et laudare .i. autorisare. & cōpomi collaudo as .i. simul laudare. ¶Construe. Laudat .i. cōmendat. & illud laudat .i. nominat .i. autorisat autorem aliquē. Et est verbū actiuū.

Qui mittit legat / moriens sua munera legat legare

¶Hic docet autor ꝙ lego as. are. eq ⁱuocatur ad duo. Nam legare. id est. mittere. mandare▪ vt Rex legauit istum in Franciam .i. misit. ¶Legare .i. aliq ⁱd in testamento alicui dimittere. Un̄ hoc legatū ti i. illud qd dimittitur (anglice to be quest) Et dr̄ lego as. a lego legis Uel a preterito legi (i ꝯuersa in o) fit lego as. are. & ꝓducit priorem syllabā. Un̄ v (er)sus. Uiuens scripta lego. moriensmea munera lego.

Clericus autores / mare nauta / deus meliores lego / legis
Fur legit es flores virgo / viator iter

¶Hic docet autor ꝙ lego legis habet sex siḡeiōes. que satis patēt ꝑ expositionē illo (rum) duo (rum) vsuū. ¶ Construe. Clericus legit autorē i. libros autenticos. & nauta legit .i. transit vel nauigat mare. Deus legit .i. elegit meliores. s. homines. Fur legit .i. furatur es .i. pecuniā vel argentū. Uirgo .i. puella legit .i. colligit flores. Uiator .i. ille qui transit ꝑ viam. legit .i. carpit vel capit iter .i. viam suam. ¶Nota ꝙ lego legis. & omnia composita sua [...]aciū [...] preteritū in gi. vi lego gꝭ legi. in preterito. colligo gis. collegi. preter tria verba q̄ patent perversum. Alego composita faciūt gi. sed tria tollis. Diligo negligo. sic intelligo. que faciunt xi.

Libare.Libo dum gusto: libo (que) sacrifico.

¶ Hic Autor docet ꝙ libo as. habet duas siḡtiones. Nam idē est qd sacrificare (anglice to doo sacrifice) & ꝓprie vinū in calice. Und panem immolamus. calicem libamus. Et inde hoc libamē inis. est vini. sed hoc sacrificiū est carniū ¶Et libare .i. gustare (to taste) vel ꝯtingere. Ut libaui vinū isto die .i. gustaui. & dr̄ libo as. are. a liber liberi. quod idem est qd bacchus bacchi .i. deus vini

Luo luis.Ere luo pignus / penas cruce / luce tenebras?
Dicitur & luere quando salitur ouis
Est luo luxurio / luo punio vel luo purgo.

¶Autor hic docet ꝙ luo luis habet q ⁱuattuor siḡtiōes. Nam luo .i. redimo vel qd vulgo dr̄ acquicto (anglice to qvvite out) vt ego luo pignus meū cre .i. redimo vel acquieto pignus meū .i. vadiū meum ere .i. monera. ¶Et luo .i. patior vel sustineo. vt luo penas in cruce i. patior penas i cruce ¶Et luo .i. purgo vel deleo. vt luo tenebras luce .i. purgo tenebras. vel deleo cum luce .i. ꝑ lucem. ¶t luere. id ē luxuriari. & est ꝓprie verue cū .i. arietum. cum sint in amore coeundi vt verueces luunt .i. coeunt. vel amore coeundiferiūtur. Un̄ vulgo solet dici. Arietes sunt modo in luitu .i. in appetitu coeundi. ¶ Un̄ construe secūdū versum. Et hoc verbū luere dr̄ qn̄ ouis salitur. id ē arietatur ¶Nota ꝙ salio lis. saliui vel salui. salire. saltū tu. in supio id est. facere. & tūc est verbū neut (rum) & absolutum. ¶ Salire est etiam quod vulgo dr̄ arietare .i. quando ouis salit. Et ꝑtinet ad animalia irrationalia. & tūc est actiuū. Un̄Ouidius. Leta salitur ouis tauro quo (que) leta iuuenca ¶Luo luis lui. luere luitum luitu. verbū actiuū

Sunt quinquennia / sunt (que) cubilia lustra fera (rum)
Lustrum circuitus / lustrum purgatio / fornix

Lustrum¶Hic Autor docet. ꝙ hoc lustrū tri. habet quin (que) siḡtiones. Nam lustrū est spacium quin (que) anno (rum) vt ibi. Lustra sex que iam ꝑacta. ¶Et lustrū est spelunca bestia (rum) quam inhabitant (angli. a denne) Unde Auianus. Ast lustris conditur vrsa suis. lustris .i. speluncis. ¶ Itē lustrū .i. circuiius. vn̄ lustro as .i. circuire. Lust (rum) .i. purgatio. ¶ Et lustrum. id est. lupanar meretricū. Et dicitur a lustro. as. aui. lustrare. id est purgare. circuire. circūdare. luminare. seruare. &c. [Page] ¶Construe. Lustra sunt quinquennia id est. spacia quin (que) anno [...]. & lustra sunt cubilia fera (rum). sc obscura latibula vel cubicula fera (rum). & lustrū est circuitus. & est purgatio. & est fornix .i. lupanar

Lustro purgando / lustro quo (que) circueundo. lustro. as.

¶Autor hic docet ꝙ lustro as. are. habet duas significatiōes. Nā idem est qd purgare. & circuire. vt pat suꝑius ¶Construe. Lustro purgando aliquid. & ego lustro circueūdo .i. dum circūeo. aliquid.

Cenū dico lutum / sed lutum dico colorem. lutum. t [...].

¶Autor ponit hic eq ⁱuocationē in ista dictione lutū Ponitur inde differentia inter lutū (cuius prior corripitur) & lutū. cuius prior ꝓducitur.) Dicēs ꝙ lutum (cuius prior corripitur) est idem qd cenum .i. sordes (anglice cley) ¶ Sed lutū (cuius prior ꝓducit) est accusatiui casus istius nois hic lutus ti. Et est lutus quidam color croceus vel rubeus quo (vt q ⁱdā dicūt) scarlatū tingit. & vtrū (que) deriuat a luo. is. ¶Construe. ego dico lutū esse cenū .i. sordicies tre. & ego dico lutū esse colorem

Luteus & luteus sensum sortitur vtrū (que) / luteus.

¶Autor hic docet ꝙ ista duo nomina luteus (cuius prima longat) & luteus (cuius prima breuiat) deriuātur a predictis noibus. sc hic lutus ti. ꝓ colore. Et dr̄ luteus a. ū .i. rubeus. vel croceus. & ꝓducit primā syllabā sc lu. ¶ Et ab hoc lutū ti ꝓ ceno. deriuat luteus a. ū i. lutosus. sordidus. plenus luto. ¶ Construe. Luteus (cuius prima longatur) & luteus. cinus prima corripitur.) fortitur vtrū (que) sensum .i. vtrā (que) significationē sc de luto ꝓ ceno. ¶ Nota hic alios v (er)sus. q ⁱ ponūt differentiā interista noia. (Luteus est rubeus. luteus quo (que) sordidus extat. Flos rubor est lutus. humida terra lutum.

Machina res pugni / rota machina / machia forma. machi [...].
Machina res q̄uis quā facit ingenii vis.

¶Expedito illo capitulo siue illa parte. In qua tractauit autor de nominibus equiuocis ab Lincipientibus Hic tractare intendit de equiuocis inchoā [...]ibus ab ista littera M. que ꝓximo sequitur l. ¶Ponit ergo primo equiuocationē in isto nomine hec Machina machine. quod habet quattuor significationes. Nam machina est instrumentū bellicum. per qd ꝓijciūtur grandes lapides in hostes (quod & alio nomine vocat ingenium (āglice siue gallice an yngyne) [Page] ¶Item Machina est quedā rota versatilis. suꝑ qualē ponebatur beata katherina. ¶ Et machina .i. forma. Un̄ machina mūdi. id est forma mūdi. ¶Itē machina potest dici q̄libet res q̄ ingeniose confingitur ¶Construe. Machina est res pugni .i. belli. videlicm mirabilis▪ balista .i. ingeniū de q ^o supra exponitur. Et machina est forma & machina est queuis .i. q̄lidet res. quam vis .i. subtilitas. ingenij .i. sensus humani. fecerit.

maculaDic maculas tabes / maculas (que) foraminaretis
Necnon lorice maculas nos dicimus inde.

¶Autor ponit eq ⁱuiuocationē in ista dictione hec macula macule. q̄ habet duas siḡtiones. Nam macula .i. tabes (anglice a spotte) vn̄ Ouidius. Succincta feretrū maculose tegmine lincis. ¶Et macula est foramen retis. Un̄ idem Retia cum potui maculis distincta retendi. maculi [...] .i. foraminibus. ¶ Construe. Dic maculas esse idē quod tabes. & dic maculas esse feramina retis. &c

Gratia / vindicta / cetus membrum (que) potestas
manusDextra sinistra manꝰ / manꝰ est qd ī arma voca
Munio cū maneo vel fit manin eiꝰ origo mus

¶Hic auto: docet ꝙ manus habet plures siḡtiones. Nam manus id est gratia. vt omnia ꝯtingebant illis in manu dn̄t .i. in gratia del. ¶ Et manus .i. vindicta. vt ibi. Cum sit nemo q ⁱ de manu tua possit eruere .i. de vindicta tua. ¶ Et manus .i. cetus armato (rum) .i. societas Unde Lucanus. Hec manus occeanū domitū post terga reliquit. hec manus .i. hic cetus. vel societas armato (rum). ¶ Et manus est idē quod potestas. vt ibi. In manus tuas domine cōmendo spm̄ meū. id est. in potestates tuas. Et similiter Ouidius. An nescis longas regibus esse manus. ¶ Et manus dr̄ quoddā memb (rum) corporis humani. illud videlicet quo ori cibum ministramus. facimus & dispensamus. omnia damus & aptamus & accipimus. (anglice a hande.) ¶ Et manus dr̄ exercitus (anglice an oste of men) et tūc deriuatur manus de maneo nes. quia manet in bello & nō fugit. Sed manus ꝓ membro dr̄ de munio munis (qr) quia munit .i. defendit corpus. Sed ꝓ gratia dr̄ de manim grece. quod est bonūlatine. (& hoc (sm) secundum Autorē istum) Scdm Huguitionē manus dicitur de hoc munus muneris ¶Construe. Manus est gratia & vindicta. & cetus. & pot [...]stas. (que) ꝓ et. & manus est memb (rum) corporis hominis. & est potestas. & manus dextera & sinistra. Et manus est illud (scilic) scilicet exercitus. qd vocamus [Page] in arma. ꝯtra hostes. Munio nis. niui. ire .i. defendo. cū manco. es. mansi. ere. vel manin grece qd est bonū latine. sit etꝰ origo. s. manus

Uincla manus manicas / manicas quo (que) dicito vestes. manica

¶Hic autor docet ꝙ hec manica nice. habet duas siḡtōnes. Nam manica est vinculū ferreū quo manus ligant. vt ibi. Ad alligādos pedes co (rum) in cōpedibus. & nobiles eo (rum) in manicis ferreis. ¶ Item manica est illa pars vestis q̄ regit brachium vs (que) ad manus. vt ibi. Pro manica fracta manus est mihi sepe retracta anglice. a sleue ¶ Cōst. dicito .i. dic manicas esse vincula manus .i. manuū. (que) ꝓ &. & dicito manicas esse vestes .i. partes vestis. que tegunt brachia

Pars maniplꝰ garbe / maniplꝰ q ^o (que) claua cliēs (que) maniplus
Est merges maniplus / sic a manus & plico dictꝰ
Ferreus est maniplus / sed non mutatur origo
Sed ratio quoniam circa leuam replicatur.
Est (que) cliens dictus alia ratione maniplus.
Nā (que) manu bello mittere pila solet.

¶Autor docet hic eq ⁱuocationē in hoc nomine maniplus. ꝓ manipulus. ꝑ syncopā. & etiam causa metri. Et habet tres siḡtiones. Nā manipulus est tantū garbe siue annone quantū manus caꝑe pōt. (anglice a repe or a hondfull) Et (sm) secundum illā significationē ꝯponitur de hec manus nus. nui. & plico as. (qr) quia plicat in manu ¶ Et manipulus i. claua ferrea cum qua pugnatur in duello (anglice a mace) & similit (er) dr̄ vel componit (ur) de manus & plico. ¶ Et manipulus est cliens bellator. sed tunc cōponitur manipulus de manus & hoc pilum pili Et sunt pila arma quibus romaui pugnabāt. Et tūc dr̄ manipulus q ⁱa gerit arma .i. illa arma quibus romani tunc vtebant in manibꝰ vel tela. vel (qr) quia mittit ea cum manu. Huguicio dicit ꝙ manipulus dicit (ur) societas ducento (rum) militū. Un̄ Lucanus. Cōuocat armatos exēplo ad arma maniplos. ꝑ syncopam. ¶ Item manipulus dr̄ ornamētū manus sacerdotis. Et dr̄ manipulus ( (sm) secundum Huguitionē) ab hec ma­nus nus. nui. ¶Construe. Maniplus est pars garbe. quia plures manipuli facūt garbam. (que) ꝓ &. et maniplus est claua sc ferrea. cū qua pugnat. & maniplus est cliens. sc armatus. cū pilis .i. elis [Page] ¶Est merges &c. (angli. a sheef.) Hic autor iterat qd suꝑius dirit. suviūgens diuersam deriuationé illius noīs man [...]pulus. (sm) secundum diuer sam illius significationē. Dicens maniplus est merges .i. pars mergitie .i. garbe. Sic dictus a manus & plico as. ¶Et maniplus est ferrcus .i. ferrea claua. sed origo deriuationis eius non mutat. (qr) quia dr̄ de manus & plico cas. Sed rō sue deriuationis mutat qm̄ replicat circa leuā .i. replicat in sinistra parte hois .i. in leuo latere .i. sinistro. vt possit eum reciꝑe cum necesse fuerit. (qr) quia ꝓ manipulus est dictus i. vocatus. cliens. alia ratione. sc deriuationis. nā (que) ꝓ quia▪ qrsolet mittere cum manu pila. id est tela in bello

mena. ne.Menam dicpiscem / vulteum nomine menam

¶Autor ponit eq ⁱuocationē in hoc noie hec mena ne. qd hm duas siḡtiones. Nam mena est qdā piscis (anglice a penke or a menvv) Sic dictus a mena grece qd est luna latine. (qr) quia (sm) secundum incrementū & decrementū lune singulis mensibus crescit & decrescit. ¶Itē Mena fuit ꝓpriū nomen cuiusdā hois. (qui alio noie vocabatur vulteus. & sic patet ꝙ fuit binomius .i. habens bina noia .i. duo noia. ¶Construe. Dicmenam esse piscem. & dic menā esse vulteū noīe. sc alio. Hec mena ne. ꝓ pisce. Hic mena ne. pro ꝓprio nomine.

merges / Est merges volucris / & merges garba vocatur

¶Autor hic docet ꝙ merges habet duas siḡtiones. Primo q ⁱdem est quedā auis aquatica ab assidu [...]tate mergendi sic dicta. (anglice a doucker) Et deriuatur a mergo mergis. (qr) quia frequenter se merget in aqua. gelima. e. ¶Et merges est idem qd garba (que alio noie gelima dr̄ a genu & ligo & manu. (qr) quia cū manu suꝑposito genu ligatur. & dr̄ mer­ges tis. a mergo gis. (qr) quia ligatus mergit (ur) in terra .i. ꝓijcitur de manu ad terrā. Garba. e. Un̄ hec merga ge .i. furca qua merges leuatur ad currum (anglice a pykforke. Mergus.) ¶ Nota ꝙ merges tam ꝓ garba (quam) voluere. facit mergitis in Gtō penultima correpta. Un̄ errauit Grecismus. dicens. Merga / Merges dicatur mergetis garba vocatur ¶Inuenitur tn̄ hic mergus gi. ꝓ cadem aue. & hoc mergus oris. ꝓ situla (a bucket) (qr) quia mergitī fonte dum haurit (ur) aqua. Un̄ v (er)sus Est hic mergus auis si mergi sit genitiuus. Merges prebet itis ꝓ garba. merga (que) furca Dicatur situla cū mergere noscitur apta. Merges mergetꝭ vel est vt vere scietis. Ut (que) mari datur in mergine garba notatur.

millium.Myl millium / sunt pondera / milia leuce.
milium / Milia plurale nomen tibi sit numerale

[Page]¶Autor hic ponit differentiā inter hoc milliū lij. & hec milia mil [...] in plurali numero. Et equiuo cationē ponit in milia. Dicens ꝙ hoc milliū lij. est quoddā granū. quod gallice myl vocat) Et dr̄ milliū a mille. (qr) quia de vno grano seminato. milia grana surgent. Uel milliū (sm) secundum quosdā) dr̄ granū salis. ¶ Sed milia sunt quedā pondera. Un̄ Horatius. Si quadringentis sex septem milia desunt. ¶ Et milia sunt miliaria q̄ apud gallicos leuce apud grecos stadia dicūtur Et ꝙ milia sunt eadē q̄ miliaria pat ꝑ ouidiū de remedijs. Nec quot transieris sed quot tibi. quere suꝑsunt milia .i. miliaria. ¶ Et milia est nomen numerale. & dr̄ de mille. & declinatur pluraliter. hec milia miliū. milibus. hec milia. o milia. a milibus. neutri generꝭ. Tamen iūgitur immediate & intrāsitiue cum masculino feminino & neutro Ut milia viri. milia mulieres. milia animalia. ¶Nota ꝙ mille scribitur ꝑ duo l [...]. in singulari. & milia miliū in plurali nisi ꝑ vnū l & ꝓducit primā syllabā. Sed hoc milliū lij. ꝓ grano corripit primā. vt [...]. ¶Construe. Milliū latine. ē myl gallice. & exponit latinū ꝑ gallicū Milia sunt quedā pondera. & milia sunt leuce. & hoc nome plurale milia. sit tibi nomen numerale.

Est vt credo mitos filum / vel fabula mitos. Mitus.
A mitos examitum / de mitos metologia. calamita.
Hoc tamen euita / ne te fallat calamita. Gramitū

¶Autor doc hic equocationē in hoc noīe mitos. Et est differētia inter mitos (cuius prior corripitur. & mitos. cuius prior ꝓducit.) nā mitos grece prima correpta. est filū latine. vn̄ examitū qd est vestis sacerdotalis. Sed mitos. prima ꝓducta. est fabula & est grecū. Uel dr̄ hic mitus ti. latine .i. fabula iocosa & relatu dulcis. vn̄ Marcianꝰ Capella nūc ergo mitos inferat at (que) mitos. Uel mitus cōponit (ur) cum logos qd est sermo. & dr̄ mitologia gie .i. sermo fabulosus. ¶ Item mitos grece (priori ꝓducta) dr̄ etiā gutta latine. Et cōpenit cū cala qd est bonū. &. dr̄ calamitate. Et est calamita genus electuarij ( qd alio noīe storax) & dr̄ calamita .i. bona gutta ¶Mitos ꝓ gutta cō ­ponitur cum polis qd est pluralitas. & dr̄ polimitus a. ū. Inde dicit (ur) vestis polimita. sc plures habens colores ¶Construe. Mitos. vt credo est filum. vel mitos est fabula. Examitū venit a mitos. cuius prior corripitur) ꝯ mitologia venit de mitos (cuius prior ꝓducitur) Tamen o lector euita .i. caue. ne calamita fallat .i. decipiat te Nam mitos grece. sonat gutta latine. & hinc calamita .i. vestꝭ polimita dr̄ ¶Item nota ꝙ hic & hec calamita te. dicitur scriptor. & tūc cōpo­nitur de calo as. quod est pono is. & mitos gutta. quia ponit guttam encausti in calamo

modus.Maneries mensura / modus / sinis (que) / metrū (que)

¶Docet hic autor ꝙ hlc modus di. equocat ad q ⁱuattuor. Modus i. maneries. vt Serua modum .i. maneriem. Sic ibi. Est modus in rebus &c. v (er)sus Horatij. ¶Et modus est mēsura. vt hic modius. dij & cōtinet modius vigintiduos sextarios. ¶Et modus .i. terminus vel finis. vt Noli modū egredi rōnis .i. finem vel terminū rationis ¶Et modus .i. metrū. Un̄ Boetius de ꝯso. in primo. Flebilis heu mestos cogor intre modos .i. tristia metra & dolorosa.

molatisDiclapides magnos / dentes dicesse molares.

¶Hic autor docet ꝙ hic molaris ris. habet duas significationes. Nam molaris est magnus lapis ad modū mole (anglice a mylsten ¶Et molaris est dens maxillaris. (qr) quia cibum cū illis dentibus quasi mola molimus. vn̄ alius v (er)sus. Dens maxillaris magnꝰ lapis esto molaris ¶Eōstrue O tu lector. dic molares esse magnos lapides & dic molares esse dentes .s. maxillares. Et sunt maxillares dentes qui situant in maxilla a retro. Hec maxilla le (anglice a cheke)

Momentū motus / hore pars est quo (que) pondus

momētū.¶Hic autor dicit ꝙ hoc nomen momentū ti. habet tres siḡtiones. Nam momentū .i. motus. Un̄ Persius. Memento temꝑis exit &c. ¶ Et momentū. est pars hore (anglice a stounde or a Whyle) & ibi Nō est vest (rum) nosce momenta que pater posu [...]t in sua potestate. Et est momentū quadragessma pars hore. (qr) quia hora continet q̄draginta momenta. ¶Et momentū est pondus videlicet dimidia vncia. (vt dicit Isydorus) Et dr̄ momentū de moueo ues.

monetaDico iunonem / dico (que) numisma moneta

¶ Hic autor docet ꝙ hec moneta te. eq ⁱuocat ad duo. Primo. id est numisma tis .i. pecunia. & dr̄ a moneo es. (qr) quia monet ne qua fraus sit in metallo vel pōdere. vt hic. Henrici leta nō ē mens abs (que) moneta ¶Moneta dicta est iuno dea. (qr) quia monuit romanos ꝑ anserem ne [...] uitas illo (rum) ab hostibus caperetur. Ut in cronicis Romano (rum) legit.

Est monimen scriptū / monumētū dico sepulcrū

inonimē.¶ Hic ponit (ur) differentia inter hoc monimen. inis. & hoc monumētū ti. ¶ Hoc monimen est scriptum vel cyrographus. quo quis alteri obligatur ꝓdebito vel alia conditione quacū (que) (ang. an endenture [Page] ¶Sed monumētū est sepulc (rum) mortuo (rum). (qr) quia moneat mentes viuo (rum) ad memoriā defuncto (rum). ¶ Item monimen & monumentū ꝑ quod aliquid monemus. vel nobis reducitur ad memoriā. Uū [...] dicūtur monumenta. (qr) quia ad preterita nos monent & memoriā redu­cunt. & etiā iudicia amoris .s. q̄ nobis relinquūtur in signū & memoriam amoris dicūtur monumenta. Et dr̄ de moneo es

Est firmamentum mundus quia mūdus extat
Mūdus hō minor est & mūdi machina mūdus. mundus.

¶Hic autor docet ꝙ mūdus habet tres siḡtōnes. Mundus aliqn̄ sumitur ꝓ suꝑiori & digniori parte mundi. sc ꝓ firmamento ꝓpter excellen [...]ā que p̄cipue est in motu. Uel (qr) quia precipue mūdā & pu [...] .i. nihil fecis habens vel grauitatis. ¶Item mūdus aliqn̄ dr̄ hom [...] mycrocosmus .i. minor mūdus. ¶Item dr̄ architypus mundus. mūdus sensibilis formabilis & mentalis ¶ Item mūdus dr̄ vntuer sitas creatura (rum). sc illud qd constat ex quattuor elementis in modū spere globatis. Et dicitur sic. (qr) quia semꝑ est in motu. ¶Mundi etiam nomine. mūdi amatores designātur. Un̄. Mundus ꝑ ipsum factus est. & mūdus eum nō cognouit. Mūdus in primo loco positus. desi­gnat hūc mūdum Insecūdo loco designat amatores mūdi. Et dicti mūdus a moueo es. (qr) quia semꝑ est in motu ¶Construe Mundus est firmamentū. (qr) quia illud extat mūdus .i. valde mundū & purū. & mūdus minor. est homo. & mūdus est machina istius mūdi.

In speculo specto / cupio / stupeo / quo (que) laudo. miror.
Hoc verbum miror / tot notat equiuoce. vel sic. quattuor ista notat.

¶Autor docet hic ꝙ hoc verbum deponens miror. aris. hm q̄ [...]tuor siḡtiones. Nā mirari. id est ꝓspicere in speculo. vt Ego bibi vinū ita clarum in quo qnis potuit se mirari. id est. prospicere. ¶ Item mirari. idem quod cupere. vt ibi. Ad quid miraberis quod habere nō possis. miraberis .i. cuperes ¶Et mirari. id est. stupere. ꝓ miro habere (anglice to Wonder) vt ibi. Miror & admiror quod iter ducꝭ &c. ¶Et mirari .i. laudare. Un̄ Horatius. Lyros mirare colores .i. lauda purpurios colores. ¶ Item significatio huius verbi miror. aris. ꝑ istos v (er)sus sequentes habetur. Miratur speculans miratur monstra pauescens. Miratur cupiēs. mirat singula laudās ¶Cō. Hoc verbū miror notat quattuor ista. In speculo. specto. &c.

misceo.Misceo cum varias res vnio / cū (que) propino.

¶Hic docet autor ꝙ misceo es. mis cui. cere. mixtū. tu. idem est qd vnire res diuersas adinui cem ꝑ mixturā (anglice to myngle ¶Et miscere .i. ꝓpinare vel p̄bere. Unde Theodolus. Hausit co cūctis mis cendo pocula mortis. miscēdo .i. ꝓpinādo vel p̄bendo. ¶Cōst. Ego tūc mis ceo cū vnio .i. colligo in vnū. varias res. & ego mis ceo cū ꝓpino vinū vel potū. ¶Mis ceo .i. ꝓpino vinū. est neutrū. scdm aliam significationem est actiuū.

Te moror app̄ciās / moror hic / moror hos / moror / ate
moror.Actiuū neutrū sic est / cōmune (que) verbum.

¶Autor dicit ꝙ moror aris. aliqn̄ idem est qd appreciari. laudare vt moror te .i. laudo te. & tūc ponit (ur) actiue .i. transitiue. ¶Et Moror ponit (ur) aliqn̄ absolute. ꝓ ꝯsistere. vel moram facere. ¶Morari aliqn̄ est impedire. Alanus in anticlaud̄. Nō illas largitur opes (qr) quia sepe potentū Excecant animos seu maiestatis honorē. Inclināt minuūt leges & iura morant .i. impediūt ¶Moror in passiua siḡtōne sumit vt moror a te .i. impedior a te. & sic est verbū cōe. ¶Construe. Ego appreciās .i. laudās moror. & ego moror hic .i. maneo vel ꝯsisto hic. & ego moror .i. detineo vel tardo vel impedio hos. & ego moror a te .i. impedior a te. Et sic cū dr̄ (moror te) est actiuū trāsitiuū. Et dū dico moror hic. est neutrū absolutū. Et sic est cōe verbū. qn̄ dico. Moror cum illo. moror hos. & moror a te.

Murmurat et dubitat / hec duo musso sonat

musso.¶Hic docet ꝙ mussare est murmurare. Galterus in alexandreide Mussat tota cohors .i. murmurat. ¶Et idē qd dubitare. Uirgilius Stat pecus oē mutū. mussant (que) iuuence. mussant .i. dubitāt ¶Cō [...] hoc verbū musso. sonat .i. siḡt. hec duo .s. murmurat & dubitat.

minime.Est minime quod non / significat (que) parum.

¶Hic Autor docet ꝙ hoc aduerbiū minime. aliqn̄ est idem qd nō vi hic. Iohānem citatū corā nobis q ⁱ minime cōparere curauit de­nūciamus ꝯtumacē. minime .i. nō. ¶Minime .i. pa (rum) valde modicū Et est aduerbiū a noīe minimus a. ū. vt iste comedit mime isto die i. valde pa (rum). ¶Eonstrue. Minime est .i. siḡt qd nō. (que) ꝓ &. et mime significat pa (rum). sc id quod parum.

Equam peruersus & nequam luxuriosus. Nequam

¶Finito capitulo de littera M. Hic incipit capitulū de N. littera. Et primo ponit eq ⁱuocationē in hoc nomine hic hec hoc nequā q [...] hm duas siḡtiones. Primo .i. ꝑuersus a. ū. Ut ibi. Es niger nequā dictus cognomine nequā. Nigrior esse potes. nequior esse nequis. Istos v (er)sus fecit de magistro Alexandro nequā ¶Item nequā .i. luxuriosus. a. um. vt hec mulier est nequam .i. luxuriosa

Nequiciam facinus [...] luxuriam (que) voco. nequici [...].

¶Autor dic̄ ꝙ nequicia cie .i. facinus (wykkednesse or cursydnes Ut Iste accusatur nequicie quā cōmisit. ¶Nequicia .i. luxuria .v [...] Ouidius. Nequicia est que te nō sinit esse senem .i. luxuria

Cognatum pariter / nebulonem dico nepotem /
Hic est a nepa / de natus post venit ille. nepos▪ [...]

¶Hic Autor docet ꝙ Nepos hm duas siḡtiones. Primo .i. cognatus meus. sc filius filij mei. & tūc dr̄ nepos quasi post natus. ¶ Et nepos. q̄si nebulo vel leccator .i. gluto. & tūc nepos dr̄ ab hec nepa. nepe. (genus serpentis est moriens in pariendo.) Et dr̄ nepa quasi nece pariens. alio noīe vipera .i. vi pariens. Un̄. Conceptos morte parit equa vipera sorte. ¶Construe. Dico nepotē esse cognatū. sc meū. & dico pariter nepotē esse nebulonem. hic nepos ꝓ nebulone dr̄ ab isto noīe hec nepa. & ille sc nepos ꝓ cognato. venit de natus

Nisus auis / nisus conamen / rex quo (que) nisus. nisus. [...].
Rex & auis per si / conamen in vs genitiuat.

¶Hic dicit ꝙ hoc nomen Nisus hm tres siḡtōnes. Primo .i. auis quedā. alio noīe alietus (anglice asparhauke) ¶Nisus .i. conamē vel conatus. Un̄ in hymno dr̄. Nisibus hic totis canamus dulciter hymnos. nisibus .i. conatibus. ¶ Nisus fuit ꝓpriū nomen Regis cuiusdā qui in auē sui noīs ( (sm) secundum fabulas) imitabat interpretanonē. Sed nisus ꝓ ꝓprio noīe & ꝓ aue declinatur hic nisus nisi. secunde Sed nisus ꝓ conamine vel conatu. declinat hic nisus sus. sui. q̄rte. Et hoc est qd dicit Rex est auis ꝑ si .i. nisus qn̄ est rex .i. nomē reg [...] vel qn̄ est auis. tūc genitiuat .i. facit gtm̄ ꝑ si. vt nisus nisi. Conamē .i qn̄ nisus est conamē. genitiuat in vs. vt nisus nisus

nota. te.Est nota noticia / nota signum / littera / labes.
Nota / nota / nota / titulus / distinctio / probrum

¶Autor hic docet ꝙ hec dictio nota te. habet plures siḡtōnes. nā nota .i. noticia. (qr) quia ꝑ aliquā notā aliquē cognoscimus ¶Et Nota .i. signū ꝑ quod q ⁱs notat. & illa signa q̄ cantores faciūt ī libris dicunt note. (qr) quia ꝑ illa signa noscūt quō cantent ¶Et nota .i. littera. Nota .i. culpa vel labes. vt Iste habet culpā in facie .i. labem (ang. a spotte ¶Nota .i. titulus laudis vel dignitatis. vt Iste est notabilis. Uel nota .i. titulus qualis scribit (ur) in libris canto (rum) vel cantato (rum). ¶Nota i. distinctio. & .i. signū vt supra dixi. Et est ꝓbrū .i. labes. ¶Construe. Nota est noticia. & nota est signū. & nota est lr̄a. & nota est labes. &c. ¶Nota nota. &c. Istū v (er)sum de isto libro nō credo. (qr) quia sententia est eadē cū priori vsu. & (qr) quia defectiuus est in metro (qr) quia nota ibi producit priorem syllabā. & sic debet cōstrue. Nota est titulus. nota est distinctio. nota est probrū .i. labes vel obprobrium.

noto. tas.Est noto notifico / noto scribo / noto reprehendo.

¶Ponit eq ⁱuocationē in isto verbo noto as. are. frequentatiuo de nosco cis. formato ab vltimo suo supino. sc notu. u in o. fit noto tas. Et (quam)uis notū tu. ꝓducit hanc syllabā no. tn̄ noto as. eā corripit sꝑ. ¶Et notare .i. notificare. vt notabo tibi hanc rem. ¶Et notare .i. scribere. ¶Et notare .i. reprehendere. Et est idem qd demōstrare. significare. designare. frequenter noscere. (sm) secundum Hugꝭ.

Noxa notat culpā / nocumentū / sic quo (que) morbū
noxa. c.Hinc gerenoxa venit / epyaltes sunt quo (que) noxe.

¶Autor ponit hic eq ⁱuocationē in isto noīe hec noxa noxe. qd idem est qd culpa. Un̄ noxus a. um .i. noxius. culpabilis. malus ¶Noxa i. nocumentū. vt iste fecit mihi noxam .i. nocumentū. ¶ & Noxa est q ⁱdā morbus. vn̄ hec gerenoxa .i. infirmitas ī cerebro. Et q ⁱdē dicūt ꝙ est epilentia. Et dr̄ de hyera qd est sacer quasisacra noxa .i. sacer morbus. (qr) quia est in sacra ꝑte corꝑis .s. in capite. ¶Noxa .i. epyaltes. vel epyalta .i. supra premēs. sed vere vanitas est (the nyght mare)

nudus.Nudus sum pauꝑ nudus sum vestibus expers.
Nudis incomptis incedit virgo capilis

[Page]¶Dicit hic ꝙ nudus a. um. habet tres significationes. Nā nudus i. pauꝑ. Iuuenalis. Inquisitores agerent cū remige nudo .i. pauꝑe ¶Et nudus .i. expers vestibus .i. qui nullas hm vestes. Un̄ Catho Infantē nudū &c. ¶Nudus .i. incomptus. vt crines tui sunt nudi .i. incompti (anglice onkemyt) ¶Eonstrue. Ego pauꝑ sum nudus▪ & ego expers vestibus. sum nudus. & virgo .i. puella. incedit .i. vadit nudis capillis .i. incomptis. inornatis. inpexis capillis.

Est numerus metrū / numerus modulus / distinctio / talus

¶Hic dicit ꝙ hoc nomen hicn ūerus ri. habet q̄tuor significatōes Nā numerus .i. metrū. Uirgilius. Numeros neminisi vba tenerē. numeros .i. metra. ¶Et numerus .i. modulus .i. modulatio sonora in musica ꝑ arsim & thesim .i. dep̄ssionē & eleuationē. ¶Et nūcrus est distinctio. Boetius. Qui numeris elemēta ligas .i. distinctoibꝰ Et nūerus est talus .i. decius. Ouidius. Seu ludit nūeros (que) manu lactabat eburnos. nūeros eburnos .i. decios factos de ebore.

Causatur / prohibet ne / disiungit ve (que) iurat
Querit / confirmat / signans etiam ne (que) nedum

¶Dicit ꝙ hec dictio ne. pluribus modis accipit. Primo causat .i. est ꝯiūctio causalis. Et aliqn̄ ꝓbibet .i. est aduerbiū ꝓhibendi. Ut ne loquaris malū. Et aliqn̄ disiungit .i. ponitur diffinitiue & iuratiue vt Iubeo & adiuro te ne facias hoc ¶Et aliqn̄ querit .i. ponitur in orōne interrogatiue. vt hic. Est ne malus qui ne malus qui me ledere sepesolet. Align̄ ꝯfirmat. vt ego volo ne istud pactū infringat. ¶Et ne etiam siḡt id qd ne (que). Un̄ Ouidius. Ne mea sarmaticū ꝯtegat ossa solum ¶Aliqn̄ ponit (ur) ꝓ nedū. Et ne ponit (ur) ꝓ ne (que). Et ne solet siḡre id qd nō .i. solet poni loco nō. vt Claudianus. de raptu ꝓserpine. Ne pote firmatas leges dissoluere pacis ¶Construe. Ista dictio ne. causat i. aliqn̄ est ꝯiūctio causalis. vel ponitur in orōne causali. Et ne ꝓhibet .i. est aduerbiū ꝓhibendi. vel ponit (ur) in oratōne ꝓhibitiua. Et ne dissūgit .i. aliqfi est ꝯiūctio disiūctiua seu diffinitiua. Ue ꝓ vel. iurat i. ponit (ur) in orōne iuratiua. querit .i. ponit (ur) in orōne q̄sitiua .i. interro­gatiua. Et tūc ne sꝑ corripit. & in alijs ꝓducit. vt ibi. Est ne bonus q ⁱ se ne peccet seruat ab omni. Materia qua fit impius oīs amans. Et ne ꝯfirmat .i. ponit (ur) in orōe ꝯfirmatiua. etiā ne est significās ne (que) Et ne .i. nedū. (qr) quia ne solet significare nō.

Da fit equiuoce / Oda ode cantus / via / laus hominū (que)
Hine ode / methodus odisseas / synodus (que)

[Page]¶Finita illa parte in qua autor tractauit de eq ⁱuoc [...]s incipiētibus ab N. hic tractat de eq ⁱuocis incipientibus ab o. littera. Et primo ag [...]t de eq ⁱuocatione istius dictionis hec oda de. que hm tres significationes. Nam oda .i. cantus. & pat (qr) quia liber vnus Horatij intitulat in odis .i. cantibus. ¶Item oda .i. via. quasi via ex trāsuerso ducta & hoc ꝓbat ꝑ istud nomen methodus. qd cōponit (ur) a metha. quod ē trans. & oda qd est via ex trāsuerso ducta. ¶Et est methodus compendiosa vie directio ꝑ quā vitatur via (rum) obliquitas (ang. a pathe) Un̄ dialetica dr̄ methodus. (qr) quia ad oīm methodo (rum) principia viā hm. Sola enī dyaletica ꝓbabiliter disputat de principijs oīm artiū Et est methodus di. feī generꝭ. ¶Item odisseas ꝓbat ꝙ oda sit via. Et est odisseas liber factus de errore vlixis. in via post (quam) reuersus est de troia capta. Errauit enī ꝑdecenniū & multis tribulationibus fatigatus. tandē ꝑuenit ad patriā. & inde cōponit (ur) vnus liber de errore Ulixis. intitulatur odisseas. in quo ꝯtinent (ur) ode .i. laudes vl vie Ulixis. ¶Et synodus ꝓbat ꝙ oda est cantus. Nam synodus componitur de syn. qd est con. & oda qd est cantus. vel laudes. Et est synodus ꝯuentus vel cetus vel ꝯgregatio presbytero (rum). & ꝓprie senū ad collaud andū deum. Et est femī generꝭ. & corripit penultimā. vn̄ quidā ait. Sepius a synodo redeūt burse sine nodo. ¶Construe. Hec dictio oda fit equiuoce .i. equa voce. cantus. via. & laus hoīm. Hinc .i. de oda deriuat ode oda (rum) .i. cātus. & mechodus .i. via brcuis & recta. odisseas .i. liber in quo ꝯtinent (ur) ode. sc vlixis. (que) ꝓ &. & synodus .i. ꝯgregatio clerico (rum).

officium.Officium introitus / documentum / seruicium (que)

¶Hic docet autor ꝙ hoc nomen officiū hm tres siḡtiones. Nā idem est qd introitus misse. Un̄ Salue sancta parens. dr̄ officiū vginis. ¶Et officiū .i beneficiū vel benefactū. & est melior littera (quam) documentū. ¶Item officiū .i. seruitiū vel ministeriū. Un̄ incūbit officio sacerdotali celebrare diuina. Et dr̄ officiū. de officio cis .i. noceo. es ꝑ ꝯtrariū (qr) quia nemini officit .i. nocet.

occasio.Est occasio casus / & est occasio causa.

¶Hic Autor docet ꝙ occasio onis hm duas siḡtiones. Nam occasio i. casus vel fortuna (anglice a chaunce) Un̄ catho. Fronte capilata post hec occasio calua. ¶Et occasio .i. causa. vt ibi. Occasiouē q̄rit q̄ vult recedere ab amico (angli. a occasion) ¶Item p̄ter hec occasio .i. facultas. copia. potestas. conditio. tempus. locus.

olympus / Est nomen montis / est celi nomen olympus.

[Page]¶Autor hic docet (quam) Olimpus habet duas siḡtiones. Primo est mons mire altitudinis in Grecia. Un̄ Ouidius metha. Tūc pater oīpotens missum ꝑfregit olimpū. & hic instituit fieri sub vtute m [...]ntis olimpi. ¶Olimpus .i. supremū celū. vn̄ Uirgilius in Encides Pandit interiꝰ domus oīpotētis olimpi .i. sup̄mi celi. & dr̄ ab olo [...] qd est totū. & lāpas. quasi totus ardens luce diuina & in amore dei.

Fixum nomen erit / h si precesserit hortus. hortus.
H. si tollatur / tunc fixum mobile fiet. ortus.

¶Hic est equiuocatio in ista dictione ortus. Et est differentia (fin istū Autorem) inter hortus scriptū ꝑ h. & ortus sine h. Tamen boni alij autores volūt ꝙ nū (quam) ortus scribat cum h. ꝓ quacū (que) siḡtione. Qua ꝓpter istos v (er)sus ab autore nō estimo esse compositos sed ab aliquo insertos. Quicquid sit. [...]n̄ v (er)sus exponā. Dicit eni ꝙ hortus cum h. est nomen substantiuū (anglice a gardyn) ¶&Ortus sine [...] est participiū de orior oriris vel ore is. & est idem qd natus ta. tum. Sed ꝓculdu [...]io ortus semꝑ scribit (ur) sine h. & declinatur hic ortus ti [...] et dr̄ ab orior oriris vcl eris. (qr) quia semꝑ ibi aliquid oriat. & nū (quam) est sine fructu. vn̄ hic ortulus li. dim̄. vn̄ Ouidiꝰ. Ortulus iste breuis mitia poma gerit Et inde hic ortilio onis. Hic ortulanꝰ ni. abo ꝓ custode orti (anglice a gardyner) ¶Itē habet hic ortus tus. tui .i. natiuitae vel prima surrectio alicu [...]us rei. vt ortus solis .i. natiuitas vel surrectio vel prima apparitio solis in mane. ¶Ortus a. ū .i. natus a. ū.

Ocillum dic os minimū funis quo (que) ludum [...]
Quo se de more portant per inane puelle

¶Autor do. hic ꝙ ocillū est diminurm̄. de hoc os oris .i. paruū os (anglice a ly [...]yll movv [...]he.) ¶Et cōponitur de hoc os oris. & cilleo les. cillu [...]. cillere .i. mouere. & tūc ocillū est quoddā genus ludi .i. cum fune suspenso suꝑ trabem laqueato. in quo fune laqueato pueri etpuelle insedentes huc & illus impellūtur. Et inde dictū est ocillū qa in ora moueant huc & illuc. Uel (qr) quia ora astantiū ad risum moueant. vel quia solebant impelli in ora trāseuntiuz. & iste vocatur anglice. (a totre or a rydyng rope) ¶Construe. O lector dic o cilium .s. esse minimū os .i. paruū os. quo (que) ꝓ &. et dic ocillū esse ludum funis .i. chorde. quo .i. vbi vel in quo puelle portant se de more .i. (sm) secundum ꝯsuetudinē. ꝑ inane .i. aerem. (qr) quia aer dr̄ manis .i. vacuus. (qr) quia subtilis est

Oro dum causor / idem dum deprecor oro.
Orator seruat hos ac oratio sensus. oro. oras.

[Page]¶Hic autor docet ꝙ oro as. hm duas siḡtiones. Nā orare .i. causari Et est causari agere causam coram iudice. vel placitari (to pleate.) ¶Item orare .i. deprecari. ¶Nota qn̄ oro siḡt causari. tūc deriuat ab eo orator oris .i. causator. placitator. (a pleder) Un̄ maximianus. Orator toto clarus in orbe fui. orator .i. causator ¶Et oro qn̄ idē est qd deprecari. tūc deriuat ab eo hec oratio onis. ¶Construe. Ego oro dū causor .i. placito. vel dū ago causam corā iudice. et ego idem oro. dū dep̄cor .i. supplico. Orator ac oratio illa duo noīa q̄ deriuant ab oro oras. seruāt hos sensus .i. siḡtiones illas quas & oro seruat

oraculumSunt oracula diuinacula / sunt quo (que) templa
Et quando (que) tamen oracula somnia dicas

¶Hic autor docet ꝙ hoc oraculū li. hm tres siḡtiones. Nā oraculū i. rn̄sum diuinū. vn̄ ouidius. Sua illū oracula fallūt ¶Et oraculum est locus vbi dat oratio. & accipit oraculsi. & sic est templū. ¶Item oraculū est somniū vl dictū mysticū. vt somniū (a redle) ¶Cōstrue. oracula sunt diuinacula .i. rn̄sa diuina. q̄uo (que) ꝓ et. & oracula sunt templa in quibus dant & accipiūt oracula. & tn̄ dicas oracula esse sōnia

hora. horeOras mundus habet / nox horas / & clamys oras

¶Hic ponit (ur) eq̄uocatio in ista dictione hec hora re. & pōt esse d [...]fferētia inter hora scriptū ꝑ h & ora sine h. Hora ꝑ h. est vicesimaq̄rta pars vnius diei naturalis. Et est spaciū in quo medietas alicuius signi oritur in oriente. & medietas alterius figni in occidente. Inde hec horula le. dim̄. Et horus ri. apollo q ⁱ primo horas inuenit ¶Et hec ora ore sine h. est extremitas regionū. vel finiū. vel vestiū. Und hoc orariū rij. lymbus q ⁱ apponit (ur) ore .i. mergini. vel extremitati ali­cuius vestimenti causa ornatus. (anglice a seme) ¶Construe mū dus habet oras .i. ꝓuincias vel regiones vel fines. Nox hm horas. Et clamys .i. mantellus habet oras. id ē limbos vel extremitates. ¶Et Nota alios v (er)sus. Aspirans horam tempus tibi significabit Si nō aspiras lymbū dabit & regionem.

obeo. is.Obuiat alloquitur moritur / circundat / obire.

¶Autor docet hic ꝙ hoc verbū obeo is. habet quattuor siḡtiones nam obire .i. obuiare. & tūc ꝯponit (ur) de ob. qd est ꝯtra. & eo is ire q̄si ꝯtra ire. ¶Et obire est alloqui ¶Et obire .i. mori. vt bono (rum) hoīm ¶Et obire .i. circūdare vel circuire. & tūc dr̄ de ob. qd ē circū. & e [...].

Oblitus infectus / oblitus seu viciatus. oblitus
Oblitus oblitus / hic immemor / hic viciatus. oblitus
Hinc obliuiscor ortum dabit / obliuit illi

¶Autor ponit differentiam inter oblitus a. um. media correpta. & oblitus a. ū. media ꝓducta. Oblitus (cuius media corripit (ur) ▪ est idem qd infectus vel maculatus. vel deturpatus (anglice dyed) & est participiū p̄teriti tēporis. a verbo oblino oblinis. obliui vel oblini. ere. oblitū tu. & cōposito a lino linis ¶Sed oblitus (cuius med▪ ꝓducit (anglice forgetfull) & est participiū descendens a deponenti verbo obluiscor. eris. oblitus sum. obliuisci. Et ꝯstruitur cū gtō vel Actō Ut oblitus sum lectionis mee. vel lectionē meam

Occurrit / venit in mentem / simul obuiat illud [...]

¶Hic autor dicit ꝙ hoc verbū occurro is. ere. habm duas siḡtiōes Nam occurrere .i. venire in mentem alicui. vt Nō occurrit mihi ꝙ lucutus sum tecū. ¶Et occurrere▪ [...]. obuiare. vt Occurrebat e [...] ho­mo anphoram aque baiulans. Et componitur de ob. & curro curris cucurri. neutrali.

Qui ligat intendit / tenet / impedit / occupat ille occupo

¶Docet hic autor eq̄uocationē in hoc verbo occupo as. are. quod habet has siḡtiones. Nam occupare .i. ligare. Ut occupat ora lous i. ligat. ¶Et idem est qd tenere. vt Ille occupat locū meū .i. tenet. ¶Et occupare .i. impedire. vt Taliter occupatus sum circa secu­laria negocia ꝙ nullo modo possum intendere studio littera (rum). occupatus .i. impeditus. Sic occupatus sum multis ¶Et est intendere

Horret te metuens / horret rubet asper et horrēs.

¶Hic autor docet ꝙ horreo habet quattuor siḡtiones. Primo est timere. vt ibi. Ille vir feruentē laboris sui ꝯtingere testā horruit .i. timuit vel metuit ¶Et horrere .i. rubere. qd est esse vel fiere rubeū Ut ibi. Horrentes gladios (que) tenet .i. rubeos vel rubentes. ¶Item horrere .i. asperū esse vel fieri. Ut Horrentes dumos abies pulcer­rima risit .i. asperos dumos. ¶Et horrere .i. horrens esse. vt horreo cum sum solus in tenebris. ¶Construe. Aliq̄s metuens te. horret i. rubet. & aliq̄s asper horret. & aliq̄s horrens horret. Et ꝯiugat sic. horreo res. rui. horrere. caret supino. & est neutrū ▪

O. aduerbium.O dolet exclamat / stupet / indignatur & optat
Horret / & est nomen vocis / & ipsa vocat
Littera dicetur nomen (que) dee retinetur.
Sub triplici parte / sic bene stare videtur

¶Hic docet autor quot modis ponitur ista littera o. dicēs o aliqn̄ est signū doloris. vt O miser est vere cui bona nulla manent ¶Itē o ponitur exclamatiue. vt ibi. O q ⁱ ꝑpetua mūdū ratiōe gubernas. ¶Aliqn̄ est signū stuporis. vt ibi. O admirabile cōmerciū: ¶Itē aliqn̄ est signū indignationis. & hoc yronice) vt sic. O (quam) laudabilis e [...] tu. siḡndo ꝙ nō est laudabilis quē alloquit. ¶O ponit (ur) optatiue vn̄ Lucanꝰ. O vtinā summi curuet carchesia mali. vel sic. O vtinā essem talis qualis fuit ille ¶O aliqn̄ est signum timoris. vt ibi. O (quam)tū timet ipse mori. vl hic. O male vicin [...]s hec menia ꝯdita gallis ¶O est nomen littere q̄ est vocalis ¶O aliqn̄ ponit (ur) vocatiue. vt O iohānes veni huc ¶Construe aliū v (er)sum. Et o est nomē vocis id est. vocalis. & ipsa sc o. vocat .i. tenet vocatiue. vt O iohannes

Olim.Milo transpositum / portat tria tempora secum
Presens / preteritum / tempus periter (que) futurum

¶Au. do. ꝙ hoc aduerbiū olim siḡt tempus presens. vn̄ virgilius At iam olim seras posuit satis viuida frōdes. ¶Olim siḡt p̄teritū vt ibi. Olim magnanimus troiā bellauit achilles. ¶Aliqn̄ futurū tempus. vt ibimus olim. ¶ Construe. Milo transpositū .i. olim. portatsecū tria tempora .s. pn̄s &. p̄teritū. (que) ꝓ &. pariter futurū tempus

palma.Alma manus / palma arbor / victoria palma.
Palma notat laudem belli victoria finem.

¶Hic in primordiali siue priori vsu ponit (ur) eq ⁱuocatio ī hoc nomīe hec palma me. Et in secūdo vsu ponitur differentia inter palmā & victoriā. ¶Primo dicit ꝙ palma est manus .s. extensa. cui ꝯtrariꝰ est pugnus (angl. the palme of the hande) & pugnus qn̄ manus est clausa. Un̄ Ouidius. Illa manus labit patrijs (que) dat oscula palmis. Un̄ hec palmula le. extremitas remi (qr) quia extensa est ad modū palme ¶Et palmula est instrumentū rustico (rum) cū tribus vel quattuor vel pluribus ramis quia habet ramos extensos sicut palma. ¶Et hic palmus palmi quedā mensura palme (anglicae a spanne) vn̄ hic palmulus palmuli dim̄. ¶Item palma est quedā arbor. (a palm tree) [Page] Unde. Uirgilius. Palma (que) vestibulū aut ingens oleaster obsib [...] Fructus illius arboris vocatur dactylus. ¶Palma. est victor [...] Un̄ Statius. Frigie pensamus premia palme ¶Ita differētia est inter palmā & victoriā. Palma est laus quā quis ꝯseq ⁱtur post [...] perationē hostis. Et victoria siḡt finem belli. ¶Construe. Palm [...] manus &c̄. Palma notat laudem belli. victoria notat finem belli.

Cecus adulator / [...] hec duo palpo notat /

¶Ponit equiuocationē huius noīs hic palpo onis. Primo .i. cecus. & dr̄ a palpo as. (qr) quia cecus palpat. Un̄ hec palpebra bre .i. sinus oculo (rum). ¶Et palpo .i. adulator. Persius. Ius habet ille sui. nomen quo (que) palpo .i. adulator. ¶Construe. palpo notat .i. siḡt. hec duo .s. cecus q ⁱ nō pōt videre. & adulator. q ⁱ adulat & blandit dr̄ palpo.

Nobilis est vestis erratica stella planeta. [...]

¶Autor docet hic ꝙ hec planeta te. habet duas siḡtiōes. Primo est quedā vestis laxa circa oras. & dr̄ a planos grece qd est erro [...] [...]atine. (qr) quia oris errantibus euagat. ¶Et planeta est stella erratica. vn̄ dicūtur septē planete. Sol. luna. Mercurius. mars. iupiter. venus saturnus. Et dicūtur planete. nō (qr) quia errāt in motibus suis. sed potiꝰ (qr) quia errare nos faciūt circa motus eo (rum). Et nota ꝙ planeta ꝓ veste ē feī generꝭ. sed ꝓ stella mas. generꝭ ¶Construe. Planeta ē vestis nobilis. & planeta est stella erratica .i. errās vel errorem immittens.

Planta pedis pars est / & planta virescit ī hortis. [...]

¶Hic autor docet ꝙ hec planta te. habet duas siḡtiones. Primo. est pars pedis .s. plana pars q̄ est sub pede (the sole of the fote) Et dr̄ de planus na. um. vel de platos. qd est latitudo. (qr) quia lata est. Unde Statius achillis. Feriūt vada tessala plante. ¶Et planta pōt dici q̄libet que crescit in horto. ¶Construe. Planta est pars pedis. et planta est herba que virescit in horto (anglice a plante).

Pars color īformās / pars. statuēs pes vestis adornās
Subiectiua leo / pars progressiua butyrum.

¶Hic autor docet ꝙ pars ponit (ur) pluribus modis Est pars cuī que informat aliquē. vt color vel tīctura dr̄ pars pāni. (qr) quia informat pānū ¶Et pars est statuēs. vt pes est pars corporis (qr) quia statuit corpus & sustinet ¶Pars est illud qd ornat aliquam rem. vt vestis dr̄ pars corporis & ornat corpus ¶Et pars subiectiua est sicut al quaspēs est pars generis (qr) quia subijcitur generi. vn̄ leo est sub animali. & lapis est sub substantia. ¶Itē est pars ꝓgressiua. vt butyrū. vel caseus est pars lactis. (qr) quia ꝓgredit a lacte. ¶Construe. Color informans. sc pannū. est pars .s. pāni. & pes statuēs .s. subsistens vel sustinene. sc [Page] corpus est pars corporis. Et vestis adornans corpus est pars ador­natiua corporis. Et leo .i. talis species ē pars subiectiua .i. subiecta generi. qd est aīal. Et buty (rum) est pars ꝓgressiua lactis .i. ꝓgrediēs de lacte.

parens.Est commune parens patri simul & genitrici.
Non quia vir pariat / sed partus est quia causa.

¶Autor ponit hic ꝙ hoc nomē parens siḡt eq ⁱuoce patrē & matrē Ita ꝙ mater est parens. & pater est parens. Et tn̄ licet pater dicat parens. nō ideo parit. sed (qr) quia dat causam matri vt pariat puerū. pater est parens pueri. ¶Construe. Hoc nomen parens est cōmune patri simul & matri .i. genitrici .i. vter (que) potest vocari parens. Et est parens nō (qr) quia pariat .i. possit parere. sed (qr) quia est causa partus .s. pueri. Et declinat hic & hec parens. entis. & corripit primam.

pater.Uita natura pater / pater annis dogmate fertur
Est pater hic cura / pater est alius genitura.
Est pater etate / pater ille vocatur honore.
Ac summum regem notat ipsa creatio patrem.

¶Hic autor docet ꝙ pater accipit pluribus modis. Nam aliquis dr̄ pater a vita. (qr) quia talem vitam degit. vt hoc noīe merito censeatur vt dn̄s papa. vel dn̄s ep̄s. vel abbas. Un̄ papa cō [...]ter dr̄ pater beatissimus. Et epō scribitur Reuerendo in christo patri &c. Similiter abbati. Uenerabili patri in christo. ¶Item aliq ⁱs dr̄ pater a natura puta carnalis. sicut ille q ⁱ generat filios. est pater filio (rum). ¶Aliq ⁱs dr̄ pater etate. ānis. vt senex homo multotiens vocat pater. ¶Aliq ⁱs dr̄ pater dogmate. sicut p̄dicator vel curator ecclesie. est pr̄ spūalis. (qr) quia talis generat nos filios suos in bonis & sanctis moribus ac vite honestate. sic pr̄ carnalis in carne. ¶Dn̄s vocat pater creatiōe. (qr) quia creauit oīa. ¶Nota versus Grecismi. Est pater hic cura pater. &c. In quibus eadem est siḡtio q̄ in isto versu. Uita natura pater &c. Sed magis plane in illis versibus declarat.

pecten.Est pecten piscis / plectrum / rastrum (que) / chorea.
pectine pectuntur crines / & pectine tele.
Densantur / pecten lanugo dicitur esse.
pecten habet lotrix / textrix cytharista / colonus.
Hic pecten pubes / piscis / et ordo chori.

[Page]¶Hic docet autor equiuocationē istius dictionis hic pecten [...] Dicens ꝙ habet plures significatiōes. Nam pecten est q ⁱdā [...] (angli. a playce) (sm) secundum quosdā. Un̄ Horatius. Peccinibus patulis [...] tactat mole earentū. ¶Et pecten .i. rastrū sc instrumentū rusti [...] (anglice a rake) Un̄ Ouidius. Et raro pectine vertit humū. ¶Et pecten instrumentū texto (rum) quo incutiūt fila in tela (anglice a slaye [...] Claudianus. Pectinis ingenio nun (quam) felicior arti cōtigit euentus. ¶Pecten .i. lanugo .i. prima barba (ā. here ordoyne of a byrde. Unde Iuuenalis. Tradūtur medicis iuuenes cum pectine nigro. ¶Nota ꝙ pecten semꝑ est masculini generis ꝓ quacū (que) siḡtione ( (sm) secundum Priscianū & alios autores) Un̄ Doctrinale. En dabit hoc. sed splen dabit hic pecten simul & ren. ¶Construe. Pecten est [...]. & pecten est plectrū. & pecten est rastrū .i. cultrū seu ferreū instrumē tū. quo vtūtur agricolef odendo terrā) & pecten est chorea. & crines pcetūtur .i. comūtur pectine (anglice a combe) Et tele .i. webbes densantur pectine. Et pecten dr̄ esse lanugo .i. prima barba ¶Ibi Pecten habet lotrix. &c. Autor videt in [...]uere ꝙ pecten ꝓ siḡtiōibꝰ in littera positis esset neuti generꝭ Sed sine dubio pecten in oībus significationibus est masculini generꝭ. Un̄ excuse mus Autorē istū sic exponendo textū. Lotrix .i. illa que lauat capita hominū. habet pecten i. pectinem. Et ibi pecten stat materialiter. sc ntūs ꝓ actō. & causa metri. (qr) quia nō potuit stare actūs. ideo posuit ntin materialiter Et textrix habet pectinē. & cytharista habet pectinē. ¶Et pecten inis. est pubes .i. tanugo. & est piscis. & ordo chori .i. chorea

Pelignus populus / pelignus pelice natus. pelignus.

¶Autor dicit ꝙ hic pelignus ni. hm duas siḡuones. Nā pelignus est q ⁱdā populus de quo populo Ouid us fuit natus. & tūc est adi [...] ctiuū. Unde Ouidius. Peligni gloria ruris. Et alibi in de vetula. Peligni ruris alūnus & pelignus. ¶Et pelignus est aliq ⁱs natus de pelice. Et pelex est illa que ante vxorem tenet ab aliquo. & postea veniēte vxore pellitur a domo. Et dr̄ de pello lis. vel de pellicio [...] ¶Eonstrue. Pelignus est q ⁱdā populus est aliq ⁱs natus de pelice.

Edes / at (que) deos priuatos / dico penates. penates.

¶Hic docet autor ꝙ hi penates pluraliter hm duas significatōnes ¶Nam penates. id est edes. Unde Statius Totos (que) penates scumiretur adit. ¶Et penates. id est. dij priuati. In qua q ⁱdem sig [...]fi­catione multotiens inuenitur apud Uirgilium & alios poetas. &c [Page] [...] [Page] [...] [Page] ¶ Et dicunt penates q ⁱuasi penes nos nati vt in antiquo tempore quisquis habuit deum ꝓpriū. & illi dij vocabātur penates

pernix.Corripit obliquos pernix pro pernicioso.
Sed pro veloci / producitur in genitiuo.
A neco sit pernix si pernicis est genitiuus /
A nitor pernix pernicis sit genitiuus.

¶Hic Autor docet ꝙ pernix habet duas significatiōes. Primo .i. ꝑniciosus. prauus. ꝑuersus. crudelis. & tūc deriuat de ꝑneco as. penultima correpta in gtō ¶Et pernix .i. velox. & tūc deriuat de per­nitor. eris. penultima ꝓducta gtī. Et hoc est qd autor dicit in lutera Et declinat hic hec hoc pernix. icis. penult. cor̄. ꝓ pernicioso. Hic hec hoc pernix icis. penulti. ꝓducta. ꝓ veloci. ¶Sed melius dicit Eberardus ī suo grecismo. & luculēcius & clarius declarat tractās de pernix. dicit ꝙ pernix icis. penult. ꝓducta. est idem qd velox. Et dr̄ de nitor eris. Sed pernixicis. penul. cor. idem qd ꝑuersus a. um Et dr̄ de pernico cas. Cuiusmodi sunt v (er)sus isti. Pernix pro velox casus ꝓducit vbi (que). Pernitor (que) caput illius dicit (ur) esse. Si breuiat casus tūc est nota perditionis. Ast eius ceptum dr̄ perneco verbū. Icarus ad celum tendit pernicibus alis.

periculūA pario sunt experimenta pericula dicta
A pereo (que) pericula sunt discrimina dicta

¶Autor hic ponit ꝙ hoc nomen ꝑiculū potest deriuari a diuersis verbis. & sic (sm) secundum diuersam sui deriuationē diuersam habet significationem. ¶Nam ꝑiculū potest deriuari de experior iris. qd componitur de ex & pario ris. peperi. ere. & tūc idem est qd exꝑimentū. ti. neutri generꝭ .i. ꝓbatio ¶Item ꝑiculum pōt deriuari de pereo. is periui vel perij. perire (anglice to perish or to spylle) & tūcidem est qd discrimen .i. idem qd ꝑiculum in cōi significatōne. & tūc deriuat de perio peris periui. perire .i. docere. instruere. vel ꝓbare. qd non est in vsu. (sm) secundum Huguiꝭ. sed peritus media ꝓducta. participiū illius remanet in vsu .i. doctus .i. instructus. Un̄. Non tendit peritum qui vult audire peritum. Inde hec peritia. e. i. scientia. ¶ Construe sic Pericula dicta a pario .i. ab experio: ( qd componit (ur) de ex & pario.) sunt experimenta. & ꝑicula dicta .i. deriuata. a pereo. is. periui. sunt discrimina. & tūc sumitur in vsuali significatione.

Pres diues / pres est sponsor / pres est mediator Pres▪

¶Autor docet hic ꝙ pres predis. habet tres siḡtiones. Nam idem est qd diues. & ꝓprie qui multa habet predia .i. possessiones. villas vel agros. ¶Et pres est sponsor .i. fideiussor. & hec siḡtio tracta est a priori. (qr) quia diuites solent esse fideiussores. id est. sponsores & ebsides ¶ Et pres .i. mediās vel mediator. Un̄ quidā. Pres predis diues medius fideiussor & obses. Et cōponitur cū inter. & dr̄ hic & hec in­terpres. qui diuersa genera lingua (rum) nouit. et q ⁱ vnā linguā exponit ꝑ aliā. vel q ⁱ vnā linguā tx [...]s fert in aliam. Et sic Boetius vocatur interpres q ⁱ libros Aristotelis trāstulit de greco in latinā. Similti Hieronymus q ⁱ transtulit totā bibliam de hebreo in latinū. & etiam septuaginta interpretes

Presul pre saliis dicatur episcopus esse.
Et presul princeps dicitur ante solum. [...]

¶Autor hic docet ꝙ hoc nomē presul presulis h duas siḡtiones Et (sm) secundum vtrā (que) illa (rum) significationū eius deriuatio variat vel diuersificatur. Quia presul est idem qd ep̄us & tūc cōpenitur sine deriuas de pre. & hi salij salio (rum). Et fuerunt salij sacerdotis Martis. sic dicti­bus aliendo sacrificabāt. Et ille q ⁱ prefuit illis in ministerio & offici [...] vocabatur presul. & modo significat quēlibet presidentē presbyteris vt ep̄m. ¶ Presul .i. princeps. & (sm) secundum illā siḡtionem deriuat de pre [...] hoc solū. li. i. terra. & est ille q ⁱ preest ceteris existētibus in solo suo .i. in terra sua. ¶Construe. Presul qn̄ deriuatur de pre & salijs. id est sacerdotibus. tūc dr̄ esse idem qd ep̄us. & presul qn̄ de pre. & solum .i. ante & solū componitur. tūc dicitur princeps. ¶ Uel sic. hic & hec presul idem est qd ep̄us. (qr) quia preest salijs .i. sacerdotibus. et idem est qd hic & hec princeps. & tūc deriuatur de pre & hoc solum. (qr) quia preest solo .i. terre. & est cōis generis duo (rum). ¶Ntō hic salius salij salto .i. sacerdos. hic saltus tus. tui. (anlice a lepyng) Et pla [...]ter hi salij o (rum) vel sales liū. dicūtur sacerdotes Martis. a salto lis. salui vel saliui salire. saltū tu. id est. saltū facere. (qr) quia saltando Marti sacrificabāt. Et sales possunt dici ioculatores. ¶Nota ꝙ in sequētia (Ad est nobis &c. In festis sancto (rum) egidij & hieronymi. edvvardi regis & ꝯfessor­sꝑ dicat (Aue inclyte presul hieronyme▪ edvvarde) & sic de ceteris & nū (quam) (inclyte ꝯfessor in ecclesia) ꝓut dr̄ in libello (Crede mihi) &c.

Pignus dic prolem / vadimonia dic quo (que) fedus pignus.
In vadium ponens impignero pignero libros /
Pignero quos capio / redimēs obpignero libros

[Page]¶Hic Autor docet equiuocationē in hoc noīe hoc pignus noris. Deinde ponit differētiā inter hec duo vba. pignoro. as. impignoro. as. obpignoro. ras. Dicit ergo ꝙ hoc pignus habet tres siḡtiones. Nam idem est qd filius vel amor vel iudiciciū vel signū. vel ꝯfederatio. vl ꝯfirmatio amoris. & tūc facit gtm̄ pignoris ꝑ o. vn̄ pignoro as. are .i. ꝯfederare vel ꝯfirmare amorē inter al [...]quos. ¶ Et pignꝰ i. vadiū. qd ꝓ re aliqua datur vt postea recolligatur. vsualiter dicit (ur) Melius est pignori incūbere (quam) in ꝑsonā agere. vn̄ impignoro as .i. in pignore dare vel pignore ꝑcipere. Sed pignero as .i. in pignere ponere. vl in pignere habere. Obpignero as .i. ꝓpter aliq ⁱd pigne rare. vel subarrare. redimere. (sm) secundum istum autorem. ¶Construe. Dic pignus faciens pigneris in gtō ꝑ e. esse vadimonium. Ego ponens aliquid in vadio impignero. & ego pignero libros quos capio in pignere. & ego redimens libros .i. obpignero libros

Pes pontis pila / pila ludus / pila taberna.
pila pile / Pila terit pultes / sed pila geruntur in hostes
Quod terit est pilus / pilus est in fronte capillus.

¶Hic Autor docet ꝙ pila habet quin (que) siḡtiōes. Nam pila .i. pes pontis. Pila est quidā ludus, & illud cum quo luditur (ang. a balle ¶Pila .i. taberna Pila .i. instrumentū cum quo teritur ī mortario siue illud mortariū in quo teritur. ¶ Pila .i. tela que ꝓijciuntur in hostes. & tunc pila est neutri generis & pluralis numeri a telum li. ¶Tamen ista differūt (sm) secundum correptionē & ꝓductionē. (qr) quia pila ꝓ pede pontis. & ꝓ taberna. & ꝓ instrumento terendi. & ꝓ telis. primā ꝓducit. & in alia siḡtione eandē corripit. Ut patet in littera predicta. scilm pilus .i. crinis. (anglice a here.)

pisa piseUrbs quedam pisa / est quoddam pisa legumen.

¶Hic docet autor ꝙ hec pisa pise habet duas siḡtiones. Primo ē quedā ciuitas in grecia. ab aundātia auri. vel illius legumīs dicta Pis grece. aurū dr̄ latine. ¶Item pisa est quoddā legumen inis. ¶Nota ꝙ aliqui dicūt hec pisa piso (rum) in plurali nūero ꝓ legumīe quos Huguitio rep̄hendit. Sed ego credo ꝙ pisa ꝓ illa ꝯfectōne que fit de ipsis. est pluralis nūeri & neutri generis. Et sic est nomen ethero clitū. & sic magister Petrus blesensis accipit pisa in plurali nūero in libello suo [...]uꝑ Iob. q ⁱ maioris autoritatis habet (quam) Hugꝭ. Sed pisa ꝓ legumine crudo & qn̄ crescit. s ꝑ est feī gꝭ in vtro (que) nu. He pise a (rum). ꝓ ciuitate tuscie. (qr) quia edificātes illā ciuitatem. a pisa ciuitate grecie venerūt.

Tempore / natura / prius ordine [...] dic et honore. prius.

¶Hic Autor docet. ꝙ (prius) sumitur quattuor modis. Nam aliq ⁱd est prius tempore. vt Iste venit prius [...]ilo .i. ante illum ¶ Itē prius dicitur esse natura. vt prius est embrio (quam) homo. (Et est Embrio [...]o [...] ma humani corporis sine anima. ¶ Et aliquid est prius in ordine. vt prius debet quis esse dyaconus (quam) presbyter. Et prius in ordine ditcitur qui maiorem dignitatem habet in ordine. ¶ Et prius dici [...] honore. vt episcopus. vel dn̄s papa dicitur prior esse ꝓpter honorē seu excellentiam.

Polipus est naris fetor / vel in equore piscis. polipus▪
Nomine dignus eo / quoniā gradit pede multo.
Fetor et inde sonat / quia per pus polluit auras.
Aut quia per plures efficit ore poros▪

¶Autor docet hic. quot significatōnes habet hic Polipus polipi & vnde deriuatur. Dicit ergo ꝙ polipus pi .i. fetor qui ꝑ nares emittitur. & tunc dr̄ polipus quasi pus .i. fetor polluens auras .i. auram. Uel polipus. quod plures poros efficiatin naso (anglice a cankyr) ¶Et nota ꝙ polipus est ꝓprie fetor qui est in ciuitate. sed ponitur ꝓ quolibet fetore. Et componit (ur) de polis quod est ciuitas. & pus .i. putredo. quasi putredo ciuitatis. ¶Item polipus dicitur quidam piscis conchatus vel testatus. habens plures pedes vt cancer [...]anglice a lopster.) Et dr̄ a polis quod est pluritas. & pes pedis. (qr) quia pluritatem pedum habet. ¶Construe. Polipus est fetor naris .i. na [...]i vel piscis in equore .i. mari piscis. dico dignus eo nomine. qu [...]niam graditur .i. transit. multo pede .i. multis pedibus vel quon [...]ā potis. i. potens est pede multo. Et inde .i. ideo est polipus. & sonat idem qd fetor. (qr) quia polluit auras .i. auram. ꝑ pus .i. fetorem. Aut ꝓ vel. vel quia efficit plures poros .i. valde multos poros. ore .i. naso qui est ꝓpinquus ori.

populus ē volucris populꝰ gens / populꝰ arbor. populus

¶Hic docet autor (quam) populus habet tres significationes ¶Nam populus est quedam auis. & tunc est masculini generis. & producit primam syllabam. (sm) secundum istum Autorem (anglice a shoueler) ¶Item populus est gens scilicet ce [...]us humane multitudinis. iuris ꝯsensu & concordi cōmunicatōne sociatus. Uel populus est collectio. id est [Page] congregatio tam nobiliū (quam) ignobiliū. Et dr̄ a polis. qd est ciuitas. vel a polis qd est pluralitas. ¶ Item populus est quedā arbor. et tūc ꝓducit primā syllabā (anglice a popeltree) Et ꝓ his siḡtōitus potius corripit primā. Et ꝓ arbore populus est generꝭ feī. Et dr̄ a polis qd ē plitas. (qr) quia ex radice eius multitudo ramūculo (rum) pullulat

Proximus est quiuis / natura conditionis /
proximusSpe cōuertendi bonus est homo / ꝓximus hosti
Proximus est iterū qui constat stirpe ꝓpinquus
Proximus est (que) suū mihi sit prestans benefactū
Confinis (que) meus mihi proximus / vt ꝓbat vsus

¶Autor hic docet quot modis accipitur ꝓximus. vel quot modis q ⁱuis efficit (ur) alicui ꝓximus. Dicens ꝙ aliquis est ꝓximus naturali ꝯditione. vt pater est ꝓximus filio. Itē aliq ⁱs pōt esse ꝓximus suis inimicis ꝯuertendo illos de mala ꝯuersatione ad bonā vitam. et sic sanctus Paulus fuit ꝓximus iudeis q ⁱ eum ꝑsequebātur. & tū non cessauit. qm̄ ꝓ eo (rum) ꝯuersione sollicite laborauit ¶Item aliq ⁱs dicit (ur) ꝓximus mihi. qui ē de stirpe mea .i. ꝓsapia genitus. vt frater meꝰ vel ne pos. ꝓnepos. ¶Item amicus meus est ꝓximus meus. qui mihi indigenti de bonis suis largius imꝑtit. ¶Itē vicinus meus dr̄ ꝓximus meus. ꝓut habet cōis modus loquendi. ¶ Construe▪ Quiuis .i. q ⁱlibet est ꝓximus natura ꝯditionis .i. naturali ꝯditione vt bonus homo est ꝓximus hosti suo. spe ꝯuertendi eū a malo ad bonū. Et ite (rum) ille est ꝓximus. q ⁱ ꝯstat .i. est ꝓpinquus alitu [...] stirpe .i. ꝓgenie & sanguine. Et aliq ⁱuis presentans .i. exhibens. mihi. benefactū .i. beneficiū. est ꝓximus mihi. & ꝯfinis meus est ꝓximꝰ mihi. vt vsus .i. ꝯsuetudo. probat.

puerConditione puer / etate puer / puer actu.
Est (que) puer purus / et sine pube puer

¶Autor hic docet ꝙ puer dr̄ tribus modis. Nā aliq ⁱs est puer ꝯditione. vt famulus vel seruus alicuius dr̄ puer euis. ¶ Et puer est ab crate. vt puer octēnis. nouēnis vel decēnis. ¶ Puer est actu. vi cum q ⁱs pueriliter agit vacat puer. vn̄scribit Maledictus puer. ¶Et puer ē purus ab oī impuritate carnis. & sine pube .i. lanugie que est prima barba ¶ Nota puer dr̄ alijs tribus modis. sc nati­uitate. vt Puer natus est nobis &c. Etate. vt nouēnis. decēnis. &c. Obsequio. & fidei puritate. vt Dn̄s ad hieremiā. Puer meus noli tunere. ¶Nota ꝙ sexsunt proprietateo puero (rum). que patēt ꝑ v (er)sus [Page] Sunt pueri puri parui paruo satiati. Ludunt conformes cito dan [...] cito pacificātur ¶ Et Nota ꝙ sunt sex etates hois. Prima etas dr̄ infantia. Etates. q̄ durat vs (que) ad septē annos. Secūda est puericia. durans ad quatuordecim annos. Tercia est adolescentia. durans ad annū vicesimū quintū. mundi. Quarta dr̄ iuuentus. durās ad quinquaginta. an. Quinta dr̄ senectus. durans ad octoginta. Sexta dr̄ seniū. durans ad finem vite. quantū cū (que) sit homo victurus. hominis. ¶ Similiter etares mundisunt sex. Prima ab adam vs (que) ad Noc. Secūda a Noc vs (que) ad Abraham. Tercia ab abraham vs (que) ad dauid. Quarta a dauid vs (que) ad trāsmigrationē babylonis. Quinta a trāsmigratione babylonis ad christū.. Sexta a cristo vs (que) ad finē seculi .i. extremi iudicij

Pullus eque / pullus galline / pullus et ater. pullus.

¶Hic Autor docet ꝙ pullus habet tres siḡtiones. Nā pullus est natus eque (anglice a foole or a colte) ¶ Et pullus .i. recens natus galline. (anglice a chekyn) & in istis duabus siḡtionibus dr̄ hic pullus li. substantiue. ¶Et pullus a. um .i. ater. niger. a. um. Uirgilius Reijce ne maculis infuscet vellera pullis. pullis maculisi .i. nigris maculis. Et dr̄ pullus a paruus a. um. vel pusillus a. um.

Pus pro putredo indeclinabile credo. pus [...] puris
Pus declinatur custodia quando vocatur.

¶Hic docet au. ꝙ pus habet duas siḡtōnes. Nam pus .i. putredo vel q̄dā infirmitas que reddit hoīem putridū. & tūc dr̄ de puteo es. i. fetere. & indeclinabile. Horatius. Rutilū pus at (que) venenū. ¶ Et hec pus puris .i. custodia. Un̄. Alijs in pure positis ego solus euasi In pure .i. in custodia. Et dr̄ a purus a. um.

Est pubes iuuenis / pubes pilus est iuuenilis. pubes.
Puberis est pubis variatur sic genitiuis.

¶Hic Autor docet ꝙ pubes hm duas siḡtiones. Nam pubes. est puer sine pube .i. sine lanugme q̄ est inferior circa pudenda. Et tunc declinat hic & hec pubes. gtō pubis vel puberis. ¶ Et pubes .i. lanugo .s. inferior barba. vt suꝑius dr̄. ¶Item pubes est collectio iuuenū. & tūc declinat hic pubes. huius pubis. &c.

Quod peto ꝓ pacto / quod do / qd sumo paciscor

¶Autor dicit ꝙ paciscor eris. pactus sum. pacisci. hm tres siḡtōes. paciscor. Nam paciscor .i. petere aliquid ꝓ pacto. vt ibi. Ut mea sit seruata mora virtute paciscor. ¶Et pacisci .i. dare ꝓ pacto. vt ibi. Uitam [Page] [...]olu [...]t ꝓ laude pacisci .i. dare in pactū. vel in pactū ponere ¶Item pacisci .i. in pactū acciꝑe vel sumere. Ouidius. Pactus agenoriam primus puer ibat ab ymis ¶Et pacisci .i. pactum facere. amiciciā seruare. reintegrare. vn̄ hec pactio onis .i. cōuencio. ꝯditio ꝓmissio Un̄ hoc pactū. ti.

palo. asPalo domū facio / vagor / & cauo / purgo / palā do
A palo palea / palus / quo (que) pala / palatum.

¶ Autor dicit ꝙ palo as. habet quin (que) significationes ex deriuat [...] ab eo. Nam palare .i. parare. vel domū facere. ¶Et palare .i va­gari. T [...] plus est palare (quam) vagari. Nam vagari dr̄ qui ali (quam)tulum huc & illuc discurrit. Sed palat q ⁱ in nullo loco ꝓpriā habet sedem. Uagus dr̄ quicū (que) aliqn̄ vagatur. sed palat q ⁱ nun (quam) certā possidet mansionē. Un̄ hoc palaciū lacij ampla domus in qua multi vagari possunt. Et hoc palatū ti. suꝑior pars oris interius. (qr) quia ibi lingua palat .i. vagatur ¶Et palare .i. cauare. forare (anglice to hole. to bore) Un̄ hec pala le .i. ille locus cōcauus in anulo in quo lapis p̄ciosus ponitur (anglice the hole in the rynge.) ¶Palare .i. purgare. Un̄ hec palea lee. purgamētū segetis s. illus qd eijcit (ur) a segete (a chafe) ¶Palare .i. palā dare. manifestare aꝑire. Un̄ hic palus li (a stake (qr) quia foris stat & foris & palam figitur. Un̄ palam aduerbiū .i. aꝑte. manifeste. ¶Item a palo ꝓ cauo as. hec pale pale. instrumentū. quo domus purgatur. ¶Item pala pale. est ventilabrū .i. ventorium. q̄ purgant grana (anglice a fanne.) Et pala est instrumentū ferreum latum ad opus aptum.

pango.Pango cano / pango coniungo / pango paciscor.
Dat pactum pepigi cano panxi / iungere pegi.

¶Autor docet hic ꝙ pango gis. hm tres significationes diuersas. & (sm) secundum vnam quā (quam) significationem. diuersum habet preteritū. Nam pangere .i. cantare vl canere. Unde in hymno. Pange lingua gloriosi corporis mysteriū. & (sm) secundum illam significationē pango facit panxi in preterito. & caret supinis. ¶Item pangere .i. impellere. vel coniungere. Unde Iob Ossidus & neruis cōpegisti me .i. iunxisti. & tūc pango facit pegi in preterito & pactum tu. in supino. ¶Itē pango i. paciscor. & tūc facit preteritū pepigi. & supinū pactū tu. Un̄ Iob. Pepigi fedus cum oculis meis ne virginem cōcupiscerem

paro. asEq ⁱuoce paro regna domū merces quo (que) pomū

[Page]¶Hic docet autor. ꝙ paro as. habet quattuor significatōes. Nam parare .i. acq ⁱrere. vt paro regnū .i. acquiro regnum ¶Et parare .i. mūdare. vt paro domū .i. mūdo domū. ¶Et parare .i. emere. Unde para qd vendere possis .i. eme qd possis vendere. ¶Et parare .i. tollere peripsimā pomi (anglice the paryng of the apple peripsim▪

Paret quis quise manifestat / paret obedit. par [...]

¶Autor hic docet ꝙ parco es. habet duas significationes. Nā parere. i. patere. apparere. manifestare. & tūc facit paritum tu. supino & in illa siḡtione cōponitur cum ad. & dr̄ appareo res. apparui. Un̄ Apparuit gratia dei saluatoris &c. Un̄ hic apparitor oris .i. seruiēs qr apparet vt videat & presto est ad obsequēdū dn̄o suo. Uel apparitores eos vocamus q ⁱ reos apparere faciūt ī ꝯspectu iudicis. Et pareo es. ꝓducit pa. Un̄ Catho Temporibus peccata latent. & tꝑe parent. & nō patent. vt q ⁱdā libri habent. ¶Et parere .i. obedire. et tūc caret supino ¶Construe. Quis .i. aliq ⁱs paret .i. obedit. & qui se manifestat. paret.

Patro luxurio / patro (que) cum facio. patro [...]

¶Hic docet autor ꝙ patro as. hm duas significatiōes. Nā patrare i. luxuriare. vel opus venereū ꝯsummare. Unde persius. Patranti fractus ocello .i. luxurianti ocello .i. oculo. Inde hec patratio onis [...]. operis venerei ꝯsūmatio. ¶Et patrare .i. facere. ꝑficere. Unde in genesi. Et req ⁱeuit die septimo ab omni oꝑe qd patrarat. Similiter magister matheus vn [...]ocinensis in tobia. Patrat amore patris superi q̄ dictat honestas. Legis se dn̄o sacrat agēda replet. patrat .i. facit amore patris superi .i. dei. & sunt versus retrogradi ¶Constr [...] Ego patro. cū luxurio .i. qn̄ facio factū luxurie. (que) ꝓ &. et ego patro cum facio. vel ꝑficio.

Plecto pro flceto / plecto pro punio dico. plecto. [...]

¶Hic docet ꝙ hoc verbū plecto tis hm duas siḡtiones. Nā est idē qd flecto. tis. vel aliquid ex virgis flectendo cōponere. Un̄ in dn̄i passione. Et plectentes coronā de spinis imposuerūt capiti eius .i. flectendo componentes coronā de spinis. Un̄ hoc plec [...]rū tri. id est. ꝑcussoriū cythare. (anglice a wreste) (qr) quia flectitur huc & illuc. vn̄ hoc plectrillū li. diminutiuū ¶Item a plecto ꝓ flecto dr̄ hec plecta te. quilibm nexus ex virgis factus. ¶Et plectere .i. punire. verberare Horatius. Quicquid delyrant reges plectunt achini .i. quicq ⁱd dn̄i peccant semꝑ pauꝑes puniūtur. Et est plecto tis. plexi vel plexui. ere. plexum xu. verbū actiuū.

pendo / is.Pendo cum trutino / do penas / debita soluo.

¶Autor hic docet. ꝙ hoc Uerbū pendo dis. habet tres siḡtiones. Nam pendere .i. trutinare. & ꝓprie est pensum ad trutinā ponere & [...]euare. ¶Pendere .i. suspendere. vt ille pendit furem .i. suspendit. Un̄ differūt pendere (media ꝓducta) & pendere (media correpta) vt patet ꝑ met (rum). Pendere vult iustus. sed vult pendere malignus &c Malignus vult pendere .i. esse suspensus. nā pendeo es. pependi. dere. verbum secūde ꝯiugationis. significat passionem intrinsecus natam .i. esse vel fieri pensum. Un̄ Pendeo suspensus. pendo dum subleuo pōdus. Ite (rum). Pendo do penas. sed pendeo suffero penas ¶Pendere .i. exsoluere. redere. tribuere. Et ꝯiugatur pendo dis. pependi. dere. pensum su. verbum tercie. & pendeo es. secūde ꝯiu­gationis. habēt simile preteritū & supinū. Et est pendo actiuū cum oībus suis cōpositis ¶ Construe. Ego pendo cū trutino (to weye) & ego pendo dum do. infero. penas .i. suspendo furem. & ego pendo debita. dum soluo debita

Uir male presumit / qui nō sibi debita sumit
presumoConfidens bene / firmo presumit amore

¶Autor dicit ꝙ presumo mis. aliqn̄ sumitur in mala siḡtiōe. aliqn̄ in bona. In mala significatiōe sumit qn̄ quis credit se facere qd nō pōt facere. tūc pōt dici de tali ꝙ presumit quasi male. ¶Item aliq ⁱs presumit habere bn̄ficiū. q ⁱ vt hoc habeat. nō meretur. Et aliq ⁱs sperat bn̄ficiū q ⁱ meretur habere. & sic patet differentia inter sperare et presumere ¶Presumere aliqn̄ accipit in bona significatōne. & tūc ponitur ꝓ sperare. vel firme ꝯsidere. Et in vtra (que) significatione sumitur a beato Gregorio. Omelia .xxxiiij. Illos terret ne p̄sumāt in bon [...]s. ibi presumāt sumit in mala significatione. Et postea subdit. Peccatores p̄sumite de misericordia dei .i. firmiter ꝯfidite Et tunc sumitur in bona siḡtione. Et ꝯiugatur Presumo mis. p̄sumpsi. ere presumptū tu. & est actiuū. & cōponit (ur) de pre. & sumo is. ¶Construe. Uir presumit male q ⁱ sumit .i. qui sumit aliqua nō sibi debita. & aliq ⁱs ꝯfidens de firmo amore. presumit .i. confidit firmiter.

presto. as.Prresto preualeo / presto cum cōmoda dono.

¶Autor docm hic eq ⁱuocationē de hoc verbo presto as. are. dicens ꝙ habet duas significatiōes. ¶ Nam prestare. id est. ante stare vel precio p̄ cellere. Ut Iste est prestans homo. id est. precellens homo & tūc presto cōponitur de pre. & sto stas stare. & est verbum neutrū ▪ [Page] ¶Item prestare .i. cōmodare. mutuare & tūc est verbū simpler. E [...] cōiugatur presto stas. staui. are. statum. statu. & est verbum actiu [...] ¶Construe. Ego presto. id est. p̄ualeo. & ego p̄sto cum dono. id est. do. cōmoda .i. mutua

Pone dapes quas ponit auis / te sic bene ponas. pono. [...]

¶Hic au. dicit ꝙ hoc verbū pono nis. hm tres siḡtiones. (qr) quia ponere est idem qd exponere. vt pone dapes .i. expone dapes. id ē. cibos. ¶Et ponere .i. ꝓducere. vt gallina ponit oua .i. ꝓducit oua. ¶Et ponere .i. disponere. Et etiā idē qd statuere. locare. Pono is. posu [...] ere.. situm. tu. verbum actiuū. ¶Eonstrue. Tu pone .i. expone. vel appone vl apporta dapes .s. illas quas auis ponit. & ille dapes sunt oua. & sic ponas .i. dis ponas te bene cum illis .i. comedendo ca.

Prodere seducit monstrat / prodire sed exit. prodo. [...]
Proditor a verbo formari querit vtro (que)

¶Hic autor docet eq ⁱuocationē in isto verbo prodo dis. didi. dere. ꝓdere. Et differentiā inter ꝓdere verbum tercie cōiugationis. ( qd componitur de ꝓ. & do das. dare) & ꝓdire verbū quarte ꝯiugatōis ( qd componit (ur) de ꝓ & eo is. ire. interposita d. & dr̄ ꝓdeo ꝓdis ꝓdiui vel ꝓdij ꝓdire) ¶Item ponit (ur) equiuocatio in isto verbali. hic ꝓditor toris. qd a primo supino vtrius (que) verbi formatur. Dicit ergo ꝙ ꝓdo ꝓdis ꝓdere .i. seducere. deciꝑe. Unde quidā. Hūc mea mens odit. so cium qui me male ꝓdit .i. seducit vel decipit. ¶ Et ꝓdere .i. monstrare. vt hic. Prode precor quere quod odit te queris amare Et ꝓdo est actiuū. & ꝯiugatur Prodo ꝓdis ꝓdidi. ꝓditū ꝓditu. in supino. penultima correpta. & componit (ur) de ꝓ & do as. ¶Et ꝓdire idem est qd exire. Un̄ in hymno. Uexilla regis ꝓdeūt .i. exeunt. Et ꝯiugatur Prodeo ꝓdis ꝓiui ꝓdire ꝓdeundi. do. dum▪ sicut suꝑius dr̄. & facit ꝓditū ꝓditu. in supino penultima correpta. sicut de ꝓdo Unde deriuatur hic ꝓditor oris .i. anteito [...] vel antecessor. Et ꝓditor qn̄ descendit de ꝓdo ꝓdis. tunc idem est qd seductor vel deceptor. (anglice a traytor) Un̄ Iudas fuit ꝓditordictus. eo ꝙ ꝓdidit dn̄m & ꝓditor monstratur. ¶Construe. Hoc verbum ꝓdere. seducit. id. ē decipit. & monstrat. sed ꝓdire. id est exire▪ vt ꝓdi a me .i. exi a me. et & hoc nomen ꝓditor (quod est verbale) querit. id est vult formari ab vtro (que) verbo.

Posse quidem rebus dat vis natura potestas. potestas
Officium meritum / sexum diuina voluntas.

[Page]¶Quidā exponētes istā litterā. assignant differētiā int humanam potestatē & diuinā volūtatē. Sed hoc vere nihil est. (qr) quia autor iste nō ponit differētiā int vocabula. que habēt aliquā similitudinē ī voce sicut inter pignero per e. & pignoro ꝑ o. & inter ꝓdere & ꝓdire. que oīs incipiūt ab eadē [...]yllaba Sed hic nō est aliqua cōuenientia īter potestas & voluntas. nisi ꝙ vtra (que) terminat in tas. sed quid inde. ¶Un̄ ego dico ꝙ hic Equiuocatio ponit (ur) in ista dictione potestas tatis. nā potestas .i. vis vel fortitudo humana. vt hic Faciēdi hoc. nō habeo potestatē .i. vimvl fortitudinē ¶Et potestas .i. natura humana vl naturalis vigor vl potētia hoīs. vt sunt multa que huma­ne nō subiacēt ptāti .i. nature humane ¶ Itē ptās est ipsū posse. ꝑ qd potest aliquis vel aliq ⁱd. ¶Itē potestas est officiū & nomē offi­cij. vt maior ciuītatis est nomen cuiusdā officij. vt ille q ⁱ vocat maiot londonia (rum). Uocat potestas bononie. & ī pluribus alijs ciuitatibus italie ¶Uel potestas est quoddā officiū angelo (rum). vt ibi. Tibi celi & vniuerse potestates &c. ¶Et potestas .i. volūtas dei. ¶Construe. sicistos v (er)sus Potestas existēs idē qd vis .i. fortītudo. vel potētia existēs idē qd natura .i. vigor naturalis. dat rebus posse .i. ꝑ qd possūt. Et potestas existēs officiū. dat meritū sc ꝑ qd meretur sic ap­pellari vel fūgi tali officio. Et potestas existēs diuina volūtas. dat sexū .i. discretionē in rebus. ꝓut vna res discernit .i. diuidit ab alia per speciē Potestas (vt dicit Huguicio) est illud qd aliquis potest vel illud. per quod potest vel ille qui potest.

poto. as.Poto do potum / poto sumo mihi potum.

¶Autor docet hic ꝙ Poto as. habet duas siḡtiones Nam potare i. potū dare. vt ibi. De torrente voluptatis potabit eos .i. dabit eis potum de torrēte voluptatis. & tūc construit (ur) cū accusatiuo casu. vt poto te .i. do tibi potum. pota me .i. da mihi potum. & tunc est ver­bum actiuum. ¶ Et potare .i. sumere potum vel bibere. & tunc est verbum neutrum. vt poto cereuisiā. vel vinum. ¶Etsupina illius verbisyncopantur. Dicitur enim vado potum & non potatū. in fre­quenti vsu. Ut potauerunt me aceto.

puto. as.Estimat at (que) secat puto / denotat amputat inde.

¶Autor dicit ꝙ puto as. habet duassignificationes. Nam puta­re id est estimare. vel in mente habere sic. vel sic. ¶Et putare .i. secare. vtsuperiusscribitur ibi. Falce puto &c. puto ibi .i. seco vel scindo. ¶Un̄ cōponitur cum am. & dicitur amputo. & amputare .i. circum secare ¶Construe. Hoc verbum puto putas denotat id est [Page] significat. estimat at (que) secat. inde amputat deriuat ꝑ cōpos [...]ionem. ¶Et nota ꝙ debet dici extimo & nō estimo. Sed ego scribo estimo (sm) secundum maiorem vsum scribentiū. & cōponit (ur) de ex. & timo. qd est mens & dr̄ extimare. appreciari. vel putare, & tūc ite (rum) ꝯponit (ur) cum ex. & dr̄ existimo as .i. putare. & potest dici ꝙ in priori siḡtōne x trāsit in s. v [...] patet in existimo ¶Papias Huguitio & Eatholicon dicūt extimo & ideo credo ꝙ x nō transit in s.

Uestus de quero tibi lucrum significabit. questu [...]
De queror questus / vult significare querela

¶Finito capitulo de eq ⁱuocis incipientibus a p. Autor hic tractat de equiuocis inchoantibus a q. Primo dicit ꝙ hoc nomē questus qn̄ deriuatur de quero ris. idem est qd lucrū. qd patet ꝑ eius cōpositum conquestus .i. lucratio vel lucrū. vt Rex adeptus est hoc re­gnū ꝑ conquestū .i. lucrū vel iucrationem. ¶Et questus qn̄ deriua [...] de queror quereris ( qd deponens est) est idem qd querelari. & tūc questus est idem qd querela. vt Iste fecit nobis questū .i. querelā. Et declinatur hic questus stus. stui. quarte declinatōnis. Item ha­bet questus questa questū. & tūc est participiū de quero: quereris questus sum. queri. vt ibi. Talis questus est nobis .i. querelatus [...] nobis. ¶Construe. Questus veniens. ab hoc verbo actiuo quero queris. significabit tibi lucrū. Questus veniens a queror quereris verbo deponenti vult significare querelam.

Per quotus hoc nomē / numerus signat & ordo. quotus.
Si queris quotꝰ iste venit / nume (rum) mihi signas
Si quotus iste sedet a me tunc ordo notatur▪
Iste quotus venit / se quarto se quo (que) quinto.
Sed quotus iste sedet / quartꝰ quintus (que) secūdꝰ
Ordo notatur ita / per quotus & numerus.

¶Autor docet ꝙ hoc nomen Quotus a. um. est nomen ord [...]nale (qr) quia omnia ordinalia principaliter significāt ordinē. & secūdario nūeros. Et sunt nomīa ordinalia ista. primus. secūdus. tercius. quartus &c. Et quotus deriuatur a quot. Cetera patebūt in expositione littere ¶Eōstrue. Nūerus signat. & ordo .i. significat. ꝑ hoc n [...]mē quotus a. um. Postea docet qn̄ significat nūerū. & qn̄ ordinem. Unde d [...]cit. [Page] Si tu queras. quotus iste .i. aliquis venit .i. accedit ad villam. tunc tu signas mihi numerū ꝑ hoc nomen quotus. Et si queras quotus iste sedet in mensa vel alibi. tunc notatur ordo ꝑ ly quotus. ¶Iste quotus est &c In istis duobus vsibus docet quō respondeat alicui querenti. Quotus venit iste ad villam. vel quotus sedet ille ab illo in mensa ¶Cōstr. Quotus iste venit .i. accessit .i. ad villā. rn̄dendū est se quarto velse quīnto existente. venit ad villā .i. cūtribus vl cū quatuor venit ad villā. Sed si queratur quotus iste sedet a me vlte Respondendū est quartus vel quincus vel sextus velseptimus &c Et ita ordo notatur & nūerus ꝑ hoc nomen quotus ta. um.

(quam) / dictio.Eligit / & cōfert / (quam) / copulat / abnegat auget.
Infinitat / et assimilat rogat / at (que) refertur.

¶Hic autor docet ꝙ hec dictio (quam) multis modis accipit. Aliqn̄ pomitur electiue. vt in ps̄. Bonū est sꝑare in dn̄o (quam) sꝑare ī principibꝰ i. bonū est sꝑare ī dn̄o. ita ꝙ nō sperat in principibus. & ita eligitur altera pars. & altera negat & refutat. ¶Aliqn̄ ponit (ur) collectiue. id ē comparatiue. vt tu es fortior (quam) ego. ¶Aliqn̄ (quam) copulat .i. tenet copulatiue. vt tam Petrus (quam) paulus est sanctus. ¶Qn̄ (que) abnegat i. tenet negatiue. vt ibi (quam) Bonū est ꝯfidere in hoīe. Aliqn̄ infinitat i. ponit (ur) infinitiue. vt nescis (quam) male iste loq ⁱtur de te. Aliqn̄ assimilat vt Ista est tam pulcra (quam) regina. Et rogat .i. interrogat. Ut (quam) bene diligis me. Et aliqn̄ refertur .i. relatiue. vt tam bene currit Sortes (quam) plato. vel ego diligo te tam bene (quam) meipsum. vel sic. ꝓ illis duo­bus. sc rogat & refertur. potest (quam) exponi. ¶Et quā potest esse in­terrogatiuū nominale. vt quam causam habes aduersum me. Uel potest esse relatiuū nominis. vt video rem quam tu vides

quandoQuando / refert querit aliqn̄ / quod quia / signat.

¶ Autor dicit ꝙ hec dictio quādo. refert .i. ponitur relatiue. vt ego veni qn̄ tu eras solus ¶Quando qn̄ (que) querit. id est ponitur q̄sitiue id est. interrogatiue. vt Quando venisti ad villam. vnde Uirgilius in decimo eneidos. Aspera q ⁱs natura loci dimittere quando sua [...] equos &c. ibi quando .i. aliquando. ¶Et quando est idem qd quia vnde idem Uirgilius in primo eneidos. Hic tibi fabor enī quando hec te cura remordet. id est. fabor tibi quia hec cura remordet te &c & sunt verba Iouis ad Uenerem. ¶Construe. Hec dictio quando refert. & querit. & signat .i. significat idem qd aliquādo & idem quod quia. sc siḡt

quasi.Exponit nomen assimilat (que) quasi.

[Page]¶Autor dicit ꝙ hec ꝯ [...]ūctio quasi) qn̄ exponit al [...]qd nomē .i. voca bulū. vt cū dr̄ littera q̄si legitera .i. legenti iter tradens. tūc tenet q̄si expositiue. ¶Quasi. qn̄ (que) assimilat .i. tenet assimilatiue. vt iste v [...] dit quasi obrius.

Copulatet glosat / sed / sicut / vel (que) notat (que) cōu [...]ct [...]

¶Autor ponit hic ꝙ hec ꝯiūctio (que). aliqn̄ tenet copulatiue. vt Petrus ādreas (que) f [...]atres. ¶ Tenet glosatiue .i. expositiue. vt qn̄ ponit (ur) ꝓ id est. vt ibi. Legerat huius amor titulū nomē (que) libelli. (que). ꝓ id ē (qr) quia titulus libri & nomen libri idem sunt. ¶Aliqn̄ (que) ponit (ur) ꝓ sed. vn̄ Uirgilius. Precibus (que) iubent exposcere pacem. ¶Ponit (ur) ꝓ sicut Uirgilius. Me famulā famulo (que) helcno transmisit habendā. ¶ (que) ponit (ur) ꝓ vel. vt thomas robertus (que) legit. (que) ꝓ vel. ¶ Construe. hec ꝯiunctio (que) copulat & glosat .i. exponit. & notabit .i. significabit. sed. sicut. & vel.

Quomodo miratur dubitat / similat (que) dolet (que). Quomo.
Increpat / inquirit virgo maria modum.

¶Hic autor docet quot modis accipit hec ꝯiunctio quō. Uno mō admiratiue. vt Quis in ꝑplexitate positus dicat quō euadā? q̄si di­ceret. nescio. ¶Ponit (ur) dubitatiue. Ut cum dubitans q̄nt. quō hoc fecisti? ¶Ponitur similatiue. vt ego miror quō tu fecisti. ¶Quō aliqn̄ est signū doloris. vt ibi. Quō sedet sola ciuitas plena (in libro Treno (rum)) ¶Quō ponit (ur) increpatiue. vt Quō habuisti te interfici­endo iustū virū. q̄si di. male. ¶Quō ponit (ur) inquisitiue. vt ibi. Quō fiet istud qm̄ virū nō cognosco. Sed doctores dicūt ꝙ ibi Quo mō sunt due dictiones. & debent accentibus duobus legi.

Presens preteritū / quondam notat at (que) futurū quondā.
Sic modo / sic dudū / tria quodlibet indicat ho (rum)

¶Hic docet autor ꝙ hoc aduerbiū quondā denotat presens tp̄us vt Uirgilius. Quondā etiā victis redit in precordia vtus ¶Item preteritū. Un̄ Tullius. Quondā fuit ista in hac republica virtus. ¶ Et notat futurū tempus. & Uirgilius. Quondā tua dicere facta tempus erit &c. ¶Et similiter dicit Autor de istis aduerbijs mō & dudum. ¶Construe. Quondā hoc aduerbiū. notat pn̄s. p̄teritū. (que) ꝓ &. et futurū. sc tempus. sic quodlibet .i. vtrū (que) ho (rum). s. aduerbio (rum). modo & dudum. indicat .i. monstrat. tria sc tꝑa. ¶Uel construe sic. secundū versum. Hoc adurebiū modo. hoc aduerbiū dudum. notat [Page] presens &c. Postea epīlogat dīcēs illud qd an̄ docuit. sic quodlibet horū scilicet quondam .i. modo & dudum. notat tria. (scilic) scilicet tempora presens preteritum & futurum.

quo (que) /Certe / etiam / simile / denotat ista quo (que)

¶Autor docet ꝙ hec dictio quo (que). aliqn̄ sumitur pro certe. vt hic. Cunctis cogito que dicere nolo. quo (que) .i. certe. nolo dicere cūctis ea que cogito ¶Et quo (que) ponit (ur) pro enā Un̄ puscianus. quo (que) quādo pro etiā & per sumitur .i. accipit copulatiue Un̄ virgilius. Tu quo (que) lictoribꝰ nostris eneia nutrix. ibi ponit (ur) quo (que) pro etiam. vel pro et. ¶Itē quo (que) ꝓ similiter accipit. Un̄ idē Prisci. in hoc exemplo virgilij. Multa quo (que) & bello passus dū cōderet vrbē. hic quo (que) ꝓ similiter necesse est accipi cūseq ⁱtur et Un̄ qn̄cū (que) h [...]c ꝯiūctio etseq ⁱtur quo (que) immediate in eadē orōne tūc quo (que) idē est qd sliter. ¶Eō. hec cōiunctio quo (que) denotat .s. certe etiam et simile .i. similiter.

rancor.Ancor vt est carnis / sic est corruptio mentis

¶Hic docet autor ꝙ ista dictio rancor habm duas siḡtiones Nā rancor est corruptio carnis (anglice the rotennes of flesshe) Un̄ carnes dicunt rancide si defectū paciant. sicut panis dicit (ur) similiter mucidus (anglice mouled) Sed potus dicit (ur) acidus (anglice soure) Et opisus a. ū .i. flaxidus a. ū. vt ista oua sūt opisa .i. flaxida. ¶Itē rancor .i. defectus mentis vt iracundia. ¶Construe. vt .i. sicut rācor est corruptio carnis sic! rancor est corruptio mentis .i iracundia.

radius.Est radius rede / solis / tele / geometri.

¶Hic docet autor ꝙ radius hm quattuor siḡtiones. Nam radius ꝑtinet ad redā .i. rotā rede (anglice aspoke) ¶Et radius est sol (ang. the sonne beme) ¶Et radius est illud lignū ꝑ qd cur [...]it pecten tex­toris .i. in qua stat tela quando texit. Un̄ Ouidius. hec radio stātes percurrit pectine telas. ¶Item radius est virga geometri cū qua protrahit figuras suas in puluere vel cum qua metitur .i. mensurat altitudinē et profunditatem alicuius corporis.

regula. le.Regula sermo / regula lignum / regula norma.

¶Hic docet autor ꝙ hoc nomē regula habet tres siḡtiones. Nam regula .i. sermo. vt iste addiscit regulā sancti Augustini .i. sermonem sancti Augustini. ¶Et regula dicitur instrumentū ligneum vel ferreum edificatorū quasi rectula (anglice a rule) ¶Itē regula .i. nor­ma quia qd prauum est & distortum corrigit & ad rectitudinē reducit

Esse librum / libri (que) ducem / dic esse registrum. registrum

¶Hic dicit ꝙ hoc nomen registrū stri. habet duas siḡtiones. Na [...] Registrū est liber in quo plura gesta vel facta ꝯtinentur. vl in quo plures libri sunt ¶Et registrū est quedā corrigia ꝑ quā facis f [...]lia libro (rum) equalia. Uel est ipsa regula quā hūt scriptores ad formādu & equandū libros & quaternos suos ¶Construe. Dic registrū esse librū. & dic registrū esse ducem .i. regulam libri.

Reticulum omonime / piscatoris (que) puella. reticulum

¶Autor docet hic ꝙ hoc Reticulū li. eq ⁱuocatur ad duo. Nam est diminutiuū de hoc rete tis .i. paruū rete. & sic ꝑtinet ad piscatorem ¶Et Reticulū est ornamentum puella (rum) in capite (anglice a calle) ¶Construe. Reticulū est omonime. &c. & dr̄ ab omon. qd est simile & omona qd est nomen. (qr) quia in dictione eq ⁱuoca est similitudo in noīe (quam)uis sit diuersitas in siḡtione. Uel omonimū dr̄ a monos qd ē vnū & meris diuisio vel distinctio. q̄si vnū diuisum vel distinctū ī plura

Uirga rudis / rudis indoctꝰ rudis est (que) nouellus rudis.

¶Autor dicit ꝙ Rudis habet tres significatōnes. Nam rudis est virga pretoris cū qua ꝑcutiebātur ī capite q ⁱ fiebāt liberi de seruis (qr) quia preter ꝑcutiendo sic diceret. aio te liberū Et tūc declinat Hec rudis rudis rudi. & est substātiuū. Horatius in libro sermonū i primo. Spectatū satis & donatū iam ruda queris. ¶Et rudis .i. indoctus vt Iste rusticus est rudis vt bos dr̄ cōmuniter. ¶Et Rudis. id ē nouellus .i. valde nouus. Un̄ Claudianus in minore. Et rudibus remis sollicitauit aquas. rudibus .i. nouellis. Et in illis duabus significationibus rudis est adiectiuū. & declinatur hic hec rudis. & hoc & cōparatur rudis rudior rudissimus.

Restat significat superest / & constat / oportet. testo. as.

¶Autor hic ponit ꝙ resto as. hm tres significatōnes. Nā .i. suꝑesse vel suꝑfluere. vt sic. Expendi pecuniā meā vt nō restat inde ī bursa mea vnus denarius. restat .i. suꝑest velsuꝑfluit ¶Restat .i. constat vt restat ꝙ hō est aīal. ¶Restat .i. oportet. vt Restat me scribere .i. oportet mescribere. & tunc est verbū imꝑsonale. ¶Construe. Hoc verbum Restat. significat ista sc suꝑest. constat & oportet. Et coniugatur Resto as. reestiti. are. restitum tu. in supinis. Et componitur de re & sto as. are. & ē neutrū.

Re retro signat iterum / re priuat et auget.

[Page]¶Hic au. docm ꝙ illa prepositio inseꝑabilis (re) in compositiōe pluribus modis accipitur. ¶Aliqn̄ re siḡt ite (rum) in compositione. Ut in verbo recedo dis .i. ite (quam) ire. Un̄ Pamphilus. Ire redire viam tibi nec cui (quam) ꝓhidebo. ¶Aliqn̄ ponitur ꝓ retro. vt patet in hoc v (er)bo. recalcitro as .i. retro calcitro. cū calce .i. talo. ¶Re aliqn̄ tenet pri­uatiue in compositione vt recludo ostium .i. non claudo. sed aperio, ¶Et re auget .i. ponitur augmentatiue. vt in ista dictōe. recuruus a. um .i. valde curuus. vel relido dis .i. valde ledo. dis

Sacer.Acrū quod sanctū / simul execrabile signat.

¶Finito capitulo de R. autor docet de incipientibus ab s. ¶Dicit ꝙ hoc nomē sacer a. ū. eq ⁱuocat ad duo. Primo .i. scūs. a. ū Un sacrare .i. sanctificare. vn̄ sacerdos. q̄si sacra dans ¶Sacer. a. ū i. execrabilis. excōicatus. Uirgilius. Quid nō mortalia pectora co­git auri sacra fames. sacra .i. execrabilis.

saganaSagana gummi / sagana vestis / sagana vates.

¶Hic au. dicit ꝙ sagana hm tres siḡtiones. Nā est quoddā genus gūmi. Et est quoddā genus pāni vel vestis ( qd & sagum dr̄) abrasa & tenuis (anglice saye or Worsted) ¶Et sagana est ꝓprium nomen vatis .i. sacerdotisse (anglice a Wytche.

Est eris species stagnū / stans est aqua stagnum /

stagnum.¶Autor hic docet ꝙ hoc nomē stagnū ni hm duas siḡtiones. Nam e [...]t quedā species eris .i. metalli (anglice tyn) ¶Et est aqua coacta stans & morans in aliquo loco ꝑ antē hoīm (ang. a ponde or a pole) ¶Quidā dicūt ꝙ stannū ꝓ metallo debet scribi cū duplici n. & sine g. Sed sine dubio nihil est. exquo in nullo libro autētico sic scriptū reperitur. sed semꝑ cum g. sic stagnum

sal. salis.Sal condimentum / sal quod sapientia signat
Cuius plurale reprehensio dicitur esse

¶Hic docet autor. ꝙ sal salis in singulari nūero duo siḡt. & ī plurali vnum significat. Sal in singulari. dr̄ condimentū. qd satis notū est. & declinatur hic sal salis mas. generꝭ. apud antiqui [...]limos tamē fuit nentri generꝭ. in quo genere ecclesia ponit. qn̄ significat illud quod sapientia. Doctrinale. Hic sal hoc (que) dabit. neutrum plurali carebit ¶Sales autem in plurali nūero .i. reprehensiones. vel amari ser­mones .i. pleni amaritudinis. vt ibi. Uerba (que) cū salibus asꝑa dedit. [Page] ¶Construe. Sal .i. condimentū. & sal signat idem qd̄ sapientia siḡt Plurale .i. nūerus pluralis. cuius. s. salis. & pluraliter sales dicūtu [...] esse reprehensio .i. reprehensiones. vel verba amara ¶Item sales dicūtur verba īocose vel facete dicta

Sanguis progenies / sāguis quo (que) dicit (ur) humor sangu [...]
Sanguis peccatū signat sanguis quo (que) vitā /

¶Hic autor docet ꝙ sanguis inis. hm quattuor siḡtiones. Nam est ꝓgenies. Un̄ Galfridus in poetria. autor istius libri. Egregius sanguis te ꝯfert bartholomei. ¶Et sanguis dr̄ ille humor rubeus in hoīesatis bene notus. ¶Sanguis .i. peccatū. vt ibi. Liberia me de sanguinibus deus .i. de peccatis ¶Et sanguis signat vitam. vt ibi Omnis anima in sanguine sedem locauit .i. vita.

Est statio vita / statio portus / stadium (que). statio.

¶Hic autor docet ꝙ hec statio onis. hm tres significationes. Nam statio .i. locus vbi naues ad tempora stāt. Sed portus naturalis est & ꝑpetuus. vn̄ Lucanus. Soluit ab omini quis (que) suā stationē ratem ¶Et statio .i. vita ista. (qr) quia hic stamus ad tempus. nō eni habemus hic manentē ciuitatē. sed futurā inq ⁱrimus. ¶Statio .i. stadiū & accipitur ꝓ illo stallo in quo ecclesiastici stant in choro. & dr̄ a sto stas

Forma decens species / species de pluribus vna.
Dicitur & fenix species auis / efficit egrum. species.
Incolumem species / & nomina sunt specierum

¶Autor dicit ꝙ species multis modis accipitur. Nam species .i. pulcritudo seu forma. (sm) secundum ꝙ dr̄. Species priami digna est imperio. i. pulcritudo vel forma priami ¶Et species dr̄ p̄dicabile in logica sc qd predicat de pluribus nūero differentibus. ¶Et species dr̄ inesse vni soli q̄ vocat fenix. & est auis vnica ī mūdo. Un̄. Unica cū sit auis fenix res particularis. Quis nō miratur si ꝓ specie teneat vel reputat ¶Et species est confectio medico (rum) siue apothecario (rum) que egris ꝯuenit & infirmis. ¶Item species est quoddā accidens ꝑtiū orōnis (sm) secundum qd dr̄. hoc nomen homo est primitiue speciei. ¶Et species est occasio vel causa. ¶Item species dr̄ maner. es re (rum). vt cum dr̄. huius speciei herba est in orto meo. ¶Species est ꝓpria forma .i. ꝓpria q̄litas q̄ dinoscit ex ꝯuentu accidētiū & dispōne ꝑtiū ¶Construe. Species est forma decens .i. pulcritudo. & species est [Page] vna sc res predicata de pluribus nūero differentibus. & fenix auis dr̄ species .i. dr̄ facere speciem. Et spccies efficit egrū. infirmū esse incolumē .i. sanū. & noīasunt specie (rum). primitiue & deriuatiue speciei.

sensus.Sensus quo sentis est & sententia sensus
Est intellectus seu significatio sensus.

¶Hic docet autor ꝙ hoc nomen sensus eq ⁱuocatur ad quatuor. nā sensus est ꝑ qd sentis. Un̄ quin (que) sunt sensus hois. vt pat ꝑ v (er)sum Gustus & olfactus auditus visio tactus. ¶Et sensus est sententia dictionis vel orationis. ¶Sensus est intellectus. Un̄ dr̄ iste habet bonū sensum .i. bonū intellectū. ¶Sensus .i. significatio. vt cum dr̄. Dic mihi sensum istius vocabuli .i. significationem. ¶Construe sic Sensus est hoc. quo .i. ꝑ quod sentis. & sensus ē sententia. Sensus ē intellectus. seu ꝓ vel. significatio

signum.Signum vexillum / simulacrū stella / sigillum
Et crucis signū quod conterit omne malignum

¶Hic docet autor ꝙ hoc nomen signū ni. hm quin (que) significatōnes Nam signum .i. vexillum (anglice a bāner) Lucauus. Signa pares aquilas & pila minantia pilis. ¶Et signū .i. simulacrū .i. imago. vn̄ dr̄ Uidi signū sancti Iohannis in ecclesia .i. simula crū vel imaginē ¶Signū .i. stella. vn̄ Quidius in fastis. Lapsa (que) sub terris orta (que) signa canam. signa .i. stellas. ¶Signū .i. sigillū. Un̄ Notarius vel tabellio dicit. tale est signū meū .i. sigillū meū. Horatius. Imprimit his signa tabellis .i. sigilla. ¶Signū est figuratio crucis cuius virtute tētationes diaboli suꝑamus. ¶Constructio plana est.

strigilis.Purgat equum strigilis / & strigilis anxia cratis.
Strigilis exligno vel ferro scansile factū.
Strigilis apta pedi res lignea religiosi

¶Hic docet autor ꝙ strigilis habet plures significationes. Nam strigilis est instrumentū quo caro mūdatur & sudor eraditur. & ī hac significatione strigilis aliqn̄ apocopatur ¶Et strigilis lis. ē ferrea crates vel cratis .i. patella ferrea (anglice a cresset) ¶Strigilis est instrumentū q ^o equi purgātur (anglice a horscombe) ¶ Strigilis. ē instrumentū quo furantur pueri vuas vel ficus & poma vel cerasa. ¶Cō. Strigilis purgat equū. striglis est anxia .i. nociua cratis. [Page] (qr) quia habet stimulos s Et strigilis est illud instrumētū quo scandimus equum. strigilis est scansile .i. illud quo scandimus. factum er ligno vel ferro (anglice alstyrod of tree or of yron) Et strigilis est res lig­nea apta .i. conueniens pedi religiosi.

Simplex legitimus / simplex idiota vocatur. simple [...]
Est bona simplicitas est mala simplicitas.

¶Autor docet hic ꝙ simplex aliquando sumitur in bona siḡtione & aliquando in mala Et similiter hoc nomen simplicitas quod format ab eo. Quia aliquis dicitur simplex qui est bonus. Et aliquis dicit (ur) simplex qui est idiota .i. stultus & nullius litterature. vel simplex est qui nullis bonus est Et in vtro (que) sensu simplicitas inuenit ¶Con­strue. simplex vocat legttimus .i. bonus & iustus Et simplex vocat idiota. & aliqua simplicitas est bona (quādo dicit (ur) de simplex qd est bonus) Et simplicitas est mala (qn̄ venit de simplex qd est idiota.)

Hic sinus est portus curuatio carbasus arcus. sinus.

¶Hic docet autor ꝙ hic sinus sini habet quattuor siḡtiones. Nam sinus .i. portus (anglice an hauen) sc vbi naues cōuentunt Et sinus est idē qd curuatio vl sinatio qd idē est ¶Et sinus est carbasus veli i. velum quādo est extēsum ꝑ ventū siue illa tuberositas veli qn̄ sc velum est plenū ventis ( angl. the sayle cloth of a ship) Un̄ lucanus Totas (que) rudentes laxauere sinis. ¶Et sinus est arcus .i. quedam arcuatio pontis. ¶Construe. hic sinus est portus &c.

Spinx auis & monstrū / spinx ē quo (que) belua pōti / Spinx

¶Hic Autor docet ꝙ hoc nomen spinx equiuocatur ad tria. Nam spinx est quoddā monstrū sed fictum quale est chimera vt pat per versum. Spinx volucris penna. pede serpens. fronte puella. ¶Et spinx est quedā belua ponthi .i. crudelis bestiaponthi. (velvt quidā dicūt) spinx est quoddam genus symie pilose.

Stirps est progenies / stirps radix dicitur esse. stirps.
Stirps meus est arbor / stirps mea dicit homo.

¶Autor dicit ꝙ hoc nomen stirps habet duas significationes Nā stirps .i. progenies vel prosapia vt iste est de stirpe mea (anglice of my kynne) & tunc est feminini generis. vt hec stirps stirpis. pi. Et hic stirps .i. radix de arboribꝰ Un̄ virgilius Et stirps eruit ymos & tūc ē mas. ge. ¶ōst. stirps ē ꝓgenies. & stirps dr̄ esse radix arborꝭ [Page] ¶Secūdus v (er)sus nō plus docet nisi ꝙ stirps ꝓ radice arboris est generis masculini. & pro ꝓgenies est feminini generis.

substātia.De forma / de materia / de composito (que)
Dicitur equiuoce substantia / grecus ac ipse
Sic mihi distinguit / substās sit ypostasis / ipsum
Usiosis forma / sed compositum sit vsia.

¶Hic docet autor ꝙ hoc nomen substantia est eq̄uo cū. Nam aliqn̄ ponitur ꝓ forma abstracta. vt in hac dictōne albedo. q̄ significat t [...] ̄ [...] formā siue accidens illud qd est album vel albedo. ¶Et substātia ponit (ur) tm̄ ꝓ materia informi. q̄ nō recipit formā. ¶Et substātia ponitur aliqn̄ ꝓ vno composito de forma & materia. sicuti nos latini ꝓ istis tribus. ꝓ quolibet isto (rum) nisi vnū nomē sc substantia. Et grecihn̄t tria noia ꝓ q ⁱbus ipsam materiā informē vocāt. sc. ypostasim. & dr̄ ypostasis ab ypo. qd est sub. & stasis qd est stans. q̄sisubstans. i. materiā. Formā autē sine materia vocāt vsiosim. & vsiam vocant substantiā compactā ex materia & forma. ¶Construe. Substantia dr̄ eq ⁱuoce .i. equa voce. de forma & de materia. & de composito. s. de materia & forma. Ac ꝓ sed. sed ipse grecus distinguit .i. diuidit hec noia sic. hoc nomen ypostasis sit ipsum substans .i. materia sola. Et vsiosis sit forma. sed vsia ipsum compositum de forma & materia.

Supera.Supera velo (rum) / sed supera sunt mulierum.

¶Dicit ꝙ supera hm duas significationes. Nam supera sunt plice veli q̄les naute ligāt ad velū vt liberius ventū recipiāt. Lucanus. Suꝑa velo (rum) ꝑituras colligit auras & vocant (ur) (bonettes of the sayle ¶Et supera dicūtur vestes mulie (rum). q̄ alio nomie dicūtur teristra. ateron qd est estas. (qr) quia vestes estiuales sunt. (anglice rochet) Et dr̄ Hic superus ri. vel hec supera pero (rum). in plurali numero Hij superi vel hec supera supero (rum) eteroclytum genere. ¶Construe. Supera sunt velo (rum) sc plice. & supera sunt mulierū. sc quedā vestes

Sūmus.Supremū / notat extremū / summū / simul altū.

¶Hic autor dicit ꝙ summus a. ū. idem est qd supremus a. ū. vt ibi Asummo celo egressio eius. ¶Summus .i. extremus. Ut ī summo die iudicij .i. in extremo die. ¶ Et summus .i. altus vel altitudo. vt ibi. Ad mentis summa cōscendit .i. ad altitudinē. ¶Et summus est suꝑlatiuus gradus de supra. ¶Construe. Summū notat supremū & notat extremū. & notat simul altū .i. altitudinem

Suspensum tacitum / dic pendentem (que) ligatū. suspensus

¶Hic Autor docet ꝙ suspensus a. um. duo siḡt. Primo .i. tacitus. vt Iste sedet suspensus .i. tacitus. ¶ Et suspensus est ille q ⁱ pendet calofurcis. sc latro dignus cū [...]une ꝑire. Et presbyter dr̄ suspensus q ⁱ nō pōt celebrare. ¶Construe. dic suspensum esse tacitū. & dic aliquē latronē ligatū cū fune & pendentē esse suspensum. Et est suspē sus ꝑticipiū de suspendeor.

Scandalizare dicas exemplificare. scādaliz [...]
Scandalizo tamen derideo dicitur esse.

¶Hic docet au. ꝙ scandalizo as. habet duas siḡtiones Nā scandalizare .i. exemplificare vel dare vel ostendere malū exemplū. Un̄ et dr̄ a scandalū qd est malum exemplū. vt ibi. Ue homim illi ꝑ quem scandalū venit .i. malum exemplū. ¶Et scandalizare .i. deridere. vt ibi. Quis candalizat vnū de pusillis istis me scandalizat .i. deridet. & scandalū (a quo deriuatur) est idē qd derisio. ¶Construe. O lector dicas scandalizare esse exemplificare. & tn̄ scandalizare dicitur esse derideo. es. derisi.

Esca sapore sapit / vir quo (que) mence sapit sapio. is.

¶Autor docet hic ꝙ hoc v (er)bū sapio is. duo siḡt. Primo .i. bonum saporē dare. vt ibi. Delicatasapiūt .i. bonū saporem habēt vel dan [...]. ¶Et Sapere .i. sapiens esse. vt Iste homo bene sapit .i. sapiēs est Et componit desipio. pis .i. male sapere vel non sapere. et Resipio pis. id est. ite (rum) sapere. vnde Resipisco resipiscis in choatiuū. ꝓprie enim ille resipit vel resipiscit. qui penitens foris facti redit ad satis­factionem. ¶Construe. Es casapit sapore. & vir sapit mente. & ceta Et ꝯiugatur sapio pis. pui. vel sapiui. ere. pitum. tu. med. ꝓducta. Facit enim p̄teritum & supinū ad modum v (er)bi quarte ꝯiugatōnis Unde v (er)sus. Arcesso cupio. sapio peto quero lacesso. Quarte preterita retinent quarte (que) supina. Et ista sunt verba tercie ꝯiugationis que habent p̄terita & supina ad modum quarte coniugationis. &c. Item Sapio est neut (rum) cum omnibus suis compositis.

Stello simul mittit abscondit / implet / & ornat. stello, as.

¶Autor dicit ꝙ hoc verbum stello as. stellaui. antiquū est. & habm quattuor siḡtiones. Nam idem est quod mittere. vel mandare. vel destinare. Stellare .i. abscondere. & implere. & ornare Sed nō est in vsu nostro. nec auc̄te (nisi hic) reꝑtum.

sterno / nis Sternit eq ⁱuoce / mare / lectus equꝰ domꝰ hostis

¶Autor docet ꝙ sterno nis. hm q ⁱu (que) siḡtiones. Nam est sedare vel pacificare (anglice to seas) vt mare sternit .i. sedat vl pacificat. siue tranquillū reddit (ur) a rabie tēpestatū ¶Et sternere .i. ornare cū sella vt equus sternitur .i. ornat cum sella. ¶Et sternere .i. ornare domū cum stramine vel cyrpis. vn̄ domus sternitur .i. ornat cū stramine. ¶Et sternere .i. deijcere. pessundare. sub pedibus terere. vn̄ hostꝭ sternit .i. deijcitur vel pessundat. sub pedibus terit cum superatur. (anglice out throvven) & in illa significatione sterno nis. est actiuū. Sterno sternis straui sternere stratum stratu.

soluo. uisSoluo cum reddo / cum libero / soluo ligamen

¶Soluo uis. hm tres siḡtiones. Primo .i. reddere. vt solue debita. i. redde. Et soluere .i. liberare. vt solui detentū in carcere .i. liberaui. ¶Et soluere in ꝓpria siḡtione ē solutū facere. vt soluo ligamen .i. vinculū. vel illud quod ligatur (anglice as a knott)

spondeoSpondeo ꝓmitto [...] plegius ꝓ paupere spondet.

¶Spondeo es. spopondi. dere. sponsum su. verbū actiuū. hm duas siḡtiones. Primo est ꝓmittere. vt qd cū (que) iubes honestū vel licitū spondeo ꝑpetrare .i. ꝓmitto. ¶Et spōdere .i. fideiubere. vt spōdeo ꝓ eo .i. fideiubeo ꝓ eo. vn̄ hic sponsor oris. in vtra (que) siḡtione sc pro ꝓmissore & ꝓ fideiussore. ¶Construe. ego spondeo .i. ꝓmitto. & plegius .i. fideiussor. spondet .i. fideiubet ꝓ pauꝑe .s. homīe q ⁱ forefecit.

subigoQui subigit superat / supponit / arat / fricat / effert

¶Dicit ꝙ subigo gis. egi. ere. q ⁱn (que) hm siḡtiones. Primo .i. suꝑare vn̄ Theodolus. Quā natura dedit legē susanna subegit .i. suꝑauit. ¶Et subigere .i. supponere (āglice to vnderputte) vt talis subegit mulierē .i. supposuit. Un̄ Clericus vxorē clamydis mercede subegit Clericus subegit .i. supposuit. ¶Et subigere. id ē. fricare. & acuere ¶Et subigere .i. arare. vt tra ista est subacta .i. arata ¶Subigere i. cogere. impellere. subiugare. & cōponitur de sub & ago gis. ¶Et subigere .i. efferre .i. exaltare.

suffio / fis.Suffio fumum facio / suffio (que) ministro.

¶Autor hic docet ꝙ suffio fis. fiui. suffire. habm duas significatōes Nā suffire .i. suffumigare. & fumū facere. Et suffire .i. subministrare. [Page] Et componitur de sub & fio fis. & est acriuū. & ꝓducit hanc syllabā fisicut fio. ¶Construe. Suffio .i. facio fumū. & suffio .i. ministro. hoc ē exhibeo. vel ministro .i. subministro .i. substituo vel obseruio. et (sm) secundum hoc suffio est neut (rum).

Sufficit ista facit / substituit satis est sufficio

¶Autor hic ponit ꝙ sufficio cis. duo siḡt. Primo .i. substituere. et ego sufficio te in loco meo .i. substituo & tūc est actiuū. ¶Sufficere i. satis est. & tūc est neut (rum). Sufficio cis. suffeci. ere. suffectū tu. supīo. ¶Construe. hoc verbum sufficit. facit .i. siḡt. ista. sustinuit & sat [...] est

Suggerit ad bōa / suggerit ad mala ꝑtinet apte suggeo [...]

¶Suggero ris. suggessi. ere. suggestum tu. habet plures siḡtōes Nam suggere ꝑtinet ad bonū. vt ibi. Et suggeret vobis oīa qcū (que) dixero vobis .i. docebit vos. ¶Suggere .i. latenter aliquid alicui ꝯsulere. & ꝓprie causa nocendi. ¶Suggere .i. submittere. subtra­here. vel subministrare vel iudicare. vel dicere vel suadere. Et componitur de sub & gero geris gerere. gessi. gestum gestu. in supino.

Qui superat superest / ascendit / vincit / abundat. supero. [...]

¶Supero. as. are. aui. eq ⁱuocatur ad quattuor. Nam suꝑare. id est suꝑesse .i. vliuere. Uirgilius. Quid astamus suꝑat ne .i. viuit ¶Et suꝑare .i. vincere. Un̄ Catho. Quem suꝑare potes interdum cede sodali. ¶Suꝑare .i. abūdare. Idē Catho. Cum tibi diuitie suꝑant in fine senectus .i. abundant ¶Construe. Ille suꝑat. q ⁱ suꝑest &c.

Suspicio sursum specto / gero suspitionem. suspicio.

¶Suspicio. cis. spexi. ere. hm duas siḡtiones. Nā .i. sursum aspicio & cōponitur desursum & specio. sicut in littera dr̄. Et specio cis. qd idem qd video. sed nō est in vsu. sed in ꝯpositis. vt aspicio despicio ¶Suspicere .i. habere vel gerere suspitionē. vn̄ dr̄ iste ē suspectus criminis. (anglice suspecte)

Suppetit hoc signat quod sufficit & qd abūdat. suppeto /
Suppetit hic etiam qui mihi prestat opem.

Suppeto tis. (vt autor dicit) cōponitur de sub. & peto tis. Et habet tres siḡtiōes. Suppetere .i. sufficere. vt hoc suppetit mihi .i. sufficit [Page] ¶Item suppetere .i. abundare. vt hoc suppetit .i. abundat. suꝑ [...]uit Et (sm) secundum istas significatōnes suppeto est neut (rum). Si tn̄ sapiat siḡtōnē sui simplicis. ē actiuū. ¶Suppetere .i. subuenire. vel prestare opē vel iuuare. Et (sm) secundum ꝙ significat iuuare. est actiuū. In alijs significati ombus est neut (rum) ¶Construe. Hoc verbū suppetit significat quod hoc verbū sufficit significat. & idem qd abundat. Et etiam hic .i. ille suppetit mihi. q ⁱ mihi prestat opem. Suppeto tis. suppecij. ere. suppetitum tu. penult. ꝓducta.

Nota de coniunctō nibusSic similat / sic adiurat / sic certificat (que)

¶Hic au. docm ꝙ hec ꝯiūctio Sic. aliqn̄ tenet similatiue Ouidius Sic sedit sic culta fuit sic stramina venit. ¶Aliqn̄ adiuratiue. id ē affirmatiue. vn̄. Uirgilius. Sic tua grineas fugiat examinat taxos ¶Aliqn̄ certificatiue. vt fuit sic sicut dixi tibi.

Si dubitat causam (que) notat / confirmat & optat
Abnegat / et (quam)uis significare solet.

¶Hic autor docet ꝙ hec ꝯiūctio. Si. multis modis tenetur. Nam aliqn̄ tenet dubitatiue. vt hic. Nescio si moriar. vel sic. Si licet sabbato curare. si .i. an. vel nūquid. ¶Si notat causam .i. est coniūctio causalis. vt Si deus est animus. si .i. quia. ¶Si confirmat .i. tenet confirmatiue vel approbatiue. vn̄ Uirgilius in eneidos. Dij si qua est celo pietas que talia currat. si .i. vtinam. ¶Si ponitur optatiue vt in. vi. eneid. Uirgilij. Si nūcse nobis ille aureus arbore ramus ostendat. si .i. vtinā. ¶Si ponitur negatiue. ꝓ non. vnde in libro dr̄ psalmo (rum). Quibus iuraui in ira mea. si introibūt in requiem meā .i. nō introibūt in requiem meam. ¶Si ponitur aliqn̄ ꝓ (quam)uis. Ut si ꝑcutias me hoc patiar. si .i. abquam;uis ¶Si ponitur aduersatiue. vt hic Si vitas hominū inspicias si deni (que) mores. ponitur cōditionaliter vt hic Sifeceris hoc habebis mercedem tuā. vel sic. Si bene feceris premiaberis ad congruū. ¶Et Si ponit (ur) ꝓ cum. vt si exaltatus fuero, omnia traham ad meipsum.

sinautemSinautem sedsi / sinautem dicito sinon.

¶Sinautem dicit autor aliquando ponit (ur) pro sedsi. vt ibi Sinautē cura tibi hec est. Sinautem ibi .i. sedsi. ¶Et sinautē .i. sinō. vt ibi. in Cathone. Cōmoda multa feres sinautē spreueris illud. sinautem ibi pro sinon. Hec coniūctio sinautē est compositum a sin et autem. Sin vero ꝑse & īter causales numerat & cōponit (ur) (sm) secundum Remigiū asin et ne ꝑ apocopē. Autē ꝑ se. simplex est. & ꝯponit (ur) sinautē. vn̄ Catho [Page] Sinautem cura tibi hec est. Et potest ibi sinautē esse vnica dictio pro sedsi non vel due &c. Tunc sic construe. Autem prosed. sin ꝓs [...] non. sed hec cura non est tibi

Alus id est decius pars ē pedis vltima talus Talus /

¶Finito capitulo de s. incipit capitulū de t. ¶Dicit ergo ꝙ Talus li. habet duas siḡtiones. Nam talus .i. decius (a dye) vt. ibi. Ludere cū talis nō est res spiritualis. ¶Et talus est vltima pars pedis versus dorsum (anglice the hele)

Taxillus talus paruus & est decius taxillus /

¶Autor hic docet ꝙ Taxillus li. hm duas siḡtiones sicut talus. nā taxillus est paruus talus ꝓut sumitur ī parte pedis. Et est paruus talus ꝓut sumitur ꝓ decio. Und dicit. Nec ad talos debetis ludere nec ad taxillos .i. paruos decios.

Hec arbor taxus / hunc taxum dico melotam taxus [...]. [...].
Hoc taxum truncus / dumtaxat dicitur inde.
Uendere vult hic res quas alter taxat ab illo

¶Autor docet eq ⁱuocationē in ista dictōne taxus. & ponit differentiam inter hec taxus. & hoc taxū. & expositionē istiꝰ dictōis dūtaxat ¶Taxus est q̄dā arbor apibus inimica. (qr) quia eas intoxicat & occidit (anglice ewe) & tūc est feī generꝭ. vt in hoc exemplo Uirgilij. Sic tua grineas &c. suꝑius in sic vide. ¶Et taxus est quoddā aīal. qd anglice (a brocke or a grey) & tūc est mas. ge. Taxum. xi. est truncus illius arboris vel ex quo arcus fiūt. ¶Inde dūtaxat .i. tantūmodo. & est aduerbiū mercato (rum). & dr̄ de dum & taxus .i. ꝓ arbore. vt cū dr̄. Dūtaxat habebis hoc ꝓ tāto precio. ac si diceret. si mentiar moriar sicut apis gustās de succo taxi. Taxo as. are. est preciū rei īponere ¶Construe. Hec taxus est arbor. & dico hūc taxum. s. qn̄ taxus est mas. ge. melotā .i. tale animal. vt est melota. Hoc taxum est trūcus. i. lignū taxi. & inde dr̄ hoc aduerbiū dūtaxat Et scilm ille vel aliquis vult vendere illas res quas alter taxat ab illo.

Tessera mensura / tessera, tuba tessera / tessera signum /
Obtinet et ludum tessera missa suum

¶Autor docet quot siḡtiones habet hec tessera re. Nā ē mensura q̄ ꝯtinet quattuor mēsuras minores. dicta a tesseron grece. quod est q̄ttuor latine ¶Tessera .i. tuba q̄ bellantes acrius aīant ad pugnā ¶Tessera .i. signū qd vexillū dr̄. ¶Et tessera est q ⁱda ludus. Und Ouidius. Obtinet & vices tessera missasuas

testudo / Est testitudo lyra / testudo (que) volta cauata.
Est limax repens / piscis in amne natans.

¶Hectestudo inis. hm q̄tuor siḡtiones. Nā .i. lyra instrumentū musicū. Quidius. Solat (que) sedens egrū testudine amorē ¶Testudo .i. volta .i. secreta pars domꝰ. vt ibi. Ebore & testudine comptos tres habuit thalamos. (sm) secundum aliq ^os (a vyce) ¶Et testudo .i. limax (a snayle Un̄ Auīanus. Pennatis auibus quondā testudo locuta est. ¶Et testitudo est quidā piscis .i. conchilc (anglice a Wylke. ¶Construe Testudo est lyra. & testudo est volta cauata (angl. a arche) & testudo est limax repens. & est piscis natans in amne .i. mari.

tethis'ciosCum mare sit thetis / thetis est mater achillis
Mater habet thetidis / mare thecios in genitiuo

¶Hic docet autor differentiā inter hec thetis thecios in gtō (pria ꝓducta) est mare vlmater oceani) & thetis thetidis. priori. corrept, est vel fuit mater achillis. Constructio patet.

TextusA tego vult dici textus pro tegmine libri.
Pro libri serie / texo sibi vult caput esse

¶Textus babm duas siḡtōnes. Nam est tegmen .i. cooꝑtor [...]ū libri vel hmōi. & tūc dr̄ de tego gis. texi tegere. ¶Et textus est illud qd scribit (ur) in libro. & tūc deriuat a texo is. ¶Cōstr. Textus ꝓ tegmine vult dici a tego. & texo vult esse caput .i. origo sibi ꝓ serie libri

tribulusHoc nomē tribulus est carduus / at (que) flagellum.

¶Dicit ꝙ hic tribulus li. est quoddā genuss pina (rum) (a brere) Unde tribulo as .i. tribulationē inferre vel pati. & tribulor aris. deponens in eodēsensu ¶& Tribulus .i. flagellū sc instrumentū quo fruges terūtur. Sed (sm) secundum Hugꝭ. dr̄ hoc tribulū li. vel hec tribula le (a flayle) ¶Construe. hoc nomē tribulus est carduus .i. spina. & tribulus est flagellū.

trica. triceFraudem / radicem / crinis nexum / meretricem.
Insuper & dicam gressus remoramina tricam.

¶Hec trica ce. hm plures siḡtiones. Primo .i. fraus. vel deceptio. Trica .i. radix Trica .i. nexio capillo (rum) (a herelace Trica .i. meretrix Trica .i. impedimentū vel mora ¶Construe. Ego dicā tricam esse [Page] fraudem. & radicem. & nexū crinis. meretricem. & insuꝑ [...]icā [...] esse remoramina .i. impedimentū gressus .i. transitus

Impedit intricat / necnon inuoluere signat. [...]
Extricat [...] (que) sapit / expedit ac aperit.

¶Autor docet differentiā inter intricare & extricare. q̄ cōponsit (ur) de in & trico as. & de ex. & trico as. Et trico dr̄ de hec trica ce. Sed qu [...]a tractauit de eq ⁱuo catiōe simplicis & primitiui. tractat de eq ⁱuocatiōe & siḡtione cōposito (rum) & deriuato (rum). Dicit ergo ꝙ intrico cas. hm du [...]s siḡtiōes. sc impedire. & inuoluere ¶Et similiter extricare duo siḡt sc expedire & aꝑire. ¶Construe. Hoc verbū intricat signat. īpedit i. impedire. necnon ꝓ &.& inuoluere. (que) ꝓ &. et extricat. sapit .i. signat expedit. & aperit .i. expedire & aperire.

Est fluuius tygris / fera tygris / quod genitiuus. Tygris
Discernit duplex / tygridis at (que) tygris.

¶Tygríis hm duas significatōnes. Primo .i. fluuius mesopotanie de paradyso exoriens. & ꝑgēs ꝯtra assyrios. & post multos circuitꝰ. in mare mortuū. Uocatus autē hoc noīe ꝓpter velocitatē adinstar bestie mira ꝑnicitate currentis (vt dicit Isydorus) & tūc est ge. mas. & facit tygris in Gtō. ¶Hec tygris tygridis. est aīal & fera bestia. Un̄. India tygris agit rapida cū tygride pacem. Isydorus dicit. ꝙ tygris vocatur ꝓpter volucrem fugā. Tygrim vocāt persi & medi. sagittam. Est enī bestia distincta varijs maculis. & virtute & velo­citate mirabilis. ex cuius noīe fluuius tygris appellat. & rapid [...]ssi­mus est oīm fluuio (rum). vn̄ in laborinto Eherardi. Tygride tygridior femina qn̄ seuit. ¶Cō. Tygris est fluuius. & tygris est fera bestia qd. i. quā eq ⁱuocationē gtūs duplex. s. tygridis at (que) tygris. discernit

Est typus herba tumēs gelidis q̄ crescit in ortis Typus
Febris ab hac tenet at (que) superbia nomen.
Est & forma typus / ab hac quo (que) nomina sumūt
Febres ab excessu cuius pariter (que) recessu.
Cogitur alternos eger imitari colores.
Dicetis (que) typum / quod dicimus esse figuram.

[Page]¶Autor dicit ꝙ Typus eq ⁱuiuocatur ad quatuor. Nam est quedā herba quein aqua nascit (ur) & ab aqua inflat. Un̄ & ambicroso (rum) hoīm & sibi placen [...]iū tumor & suꝑbia dr̄ typus. Et ab illa etiā herba frigida. febres dicūtur typi. ¶Ettypus est figura vei forma vel status Un̄ typicus a. um .i. figuratiuus a. um. Et etiā typica febris (quam perdicā dicūt) ¶Construe. Typus est herba tumēs. que crescitin gelidis ortis. sc iuxta aquas. que naturaliter sunt gelide .i. frigide. Febris .i. illa ferbis (qui typus dr̄) tenet nomen suū ab hac. s. herba q̄ dr̄ typus (anglice a homloke) Et typus est idē qd forma. & typus qn̄ est idem qd febris. sumit .i. potest sumere. noīa .i. nomen suū. ab hac sc forma q̄ est typus ab excessu. (que) ꝓ &. et recessu. cuius. febris q̄ est typus. eger .i. infirmus patiens tales febres. cogit. i. ꝯpellitur. mutare alternos colores .i. varios & diuersos colores. (que) ꝓ &. vos dicetis typum esse illud quod nos dicimus esse figuram.

tripos.Mensa tripos laurus (que) tripos / mēse (que) supellex.

¶Autor ponit hic ꝙ tripos equiuocatur ad tria. Nam tripos est mensa vel arca ꝯsecrata apollini. in qua dabant responsa ab apol­line. In poetria nouella. Tripodes phebi foliū (que) sibille ¶Tripos i. laurus q̄dā herba (vt quidā dīcūt.) si supponat capiti dormientis nisi que vera fuerint somniabit. ¶Et tripos est illud instrumentum suꝑ qd ponitur mensa suꝑ qua comedimus (angli. a trestyl) ¶Cō Tripos est mensa. s. phebi vel apollinis .i. solis. & tripos laurus. et tripos est supellex. a suppleo es. (qr) quia supellex est omne illud qd sup­plet defectū domus. (que) ꝓ &. tripos est supellex mense .i. illud super quod ponitur mensa. anglice vt s̄.

titulus.Hectria fert titulus / descriptio / laus / epygrāma.

¶Hic autor docet ꝙ hoc nomen titulus habet tres siḡtōes. Nam titulus .i. descriptio libri. Unde dicitur. Titulus istius libri talis est ¶Et titulus. id ē. laus. vt Malefacientis fame multotiēs titulus obfus catur. Und Esopus in fabulis. Ornet se titulis turpiter ipse suis. titulus. id est. laus. ¶Item titulus. id est. epygramma. Et est epygrāma titulus quem scribimus suꝑ capita alicuius littere. & al [...] quarū littera (rum) ꝓpter breuiationē syllabe vel dictōis. Et dr̄ titulus a tytan tytanis. qd est sol) sed forte tūc deberet scribi ꝑ y grecū

Dicas esse thoros / paliaria / brachia / lectus.
thorus.Esse thoros dicas etiam mensas aliquando.

[Page]¶ Hic Thorus ri. habet quattuor siḡtiones. Primo .i. paliare. qd est illa replicatio coreī que est circa collū bouis ¶Et thorus. id est brachiū. vn̄ Maximianus Implicui validis lubrica membra thoris ¶Et thorus .i. lectus. Quidius. Pro (que) thoro terre nō sꝑ gramen habenti. Incubat infelixs cilicet filia ycani. ¶ Thorus .i. mensa. in qua solebant antiqui discūbere. ¶Construe. dicas thoros esse paliaria. & brachia & lectos. Etiā dicas thoros esse mensas aliqn̄

Est torax pectus / torax lorica liquor (que) Torax

¶Dicit ꝙ hec torax acis. habet tres significationes. Nam Torax est pectus vel illa pars corporis. que est a col [...]o vs (que) ad stomachū. (anglice the brest bone) quam archam dicimus. (qr) quia ibi sit arhanum & eminentes pulpe mamille. inter quas pars illa ossea. dr̄ pecius. ¶Et torax dr̄ lorica. illa que tantū extenditur ꝙ toracem defendat (anglice a brestplate). ¶Et torax est quidā liquor. & dr̄ de torus ri.

Inflatus tumidus fertur tumidus (que) superbus. tumidu [...]

¶Autor dicit ꝙ tumidus a. ū. habet duas siḡtiones. Primo. id est inflatus. sc ille q ⁱ inflatur & ingrossatur intus in corpore potest dici inflatus. ¶Et inflatus .i. superbus. (qr) quia inflatur in mente sicut alius in corpore ¶Construe. hoc nomen tumidus fertur inflatus in cor­pore. & tumidus fertur .i. dicitur superbus

Impetus est venti turbo / si turbinis addas.
Turbo turbonis proprium / turbus ioca signat. Turbo

¶Hic ponitur eq ⁱuoeatio in hoc nomine turbo. Et differunt turbo faciens turbonis. & turbo turbinis. & turbus turbi. in gtō. Nam hic turbo turbinis. penultima correpta est impetus venti (anglice dicit (ur) a Whyrle Wynde) Unde Isydorus. Turbo est volubilitas vent [...] (rum) ductus a terra quotiens ventus consurgit & terrā in circuitu mittit ¶Sed hic turbo turbonis penultima ꝓducta in gtō. est proprium nomen cuiusdam viri. ¶Sed hic turbus turbi. in genitiuo. est q ⁱdā ludus qui alio nomine dr̄ trocus▪ (anglice a top.)

Turtur aquas pinnis / turtur secat aera pennis / Turtur
Est hec turtur auis / hic turtur sit tibi piscis.

[Page]¶In istis duobus vsibus docetur eq ⁱuocatīo istius noīs Turtur turturis. penultima correpta. qd habet duas significationes. Nam est q ⁱdā piscis (anglicet a turbut) vn̄ Iuuenalis. Cariturus turture magno .i. pisce. & tūc est generis masculini. ¶Sed hec turtur uris est quedā auis. Unde Isydorus. Turtur vocatur pudica auis. & sꝑ in montibus magnis. & desertis solitudinibus cōmorans. societatē hominū fugiens. & qn̄ (que) cōmoratur in syluis. que etiā hyeme deplumata in truncis arbo (rum) concauis dr̄ habitare. ¶Construe. Turtur secat .i. diuidit aquas pinnis. & turtur secat aera .i. aerem. pennis. & Nota penna ne. est qua volucris volat (a fether) pinna ne. est qua piscis natat (a fynne.) Un̄. Fert piscem pinna. volucrem portat nisi penna. ¶Constructio plana est.

Tradere.Trado te / de te facio cum traditionem
Cum tibi cōmitto rem seruandam / tibi trado

¶Autor docet ꝙ hoc v (er)bum Trado dis. tradidi. tradere. hm duas significationes. Nam tradere .i. ꝓdere vel seducere uel deciꝑe. vn̄ hic traditor oris (anglice a traytur) ¶Et tradere .i. cōmendare vel aliq ⁱd in custodiā alteri dare. vn̄ Ouidius. Seruandā tradidit argo vaccam .i. cōmendauit argo vaccam in custodiā & tutelā. & est v (er)bū actiuū. ¶Construe. Ego trado te. cum facio traditionē .i. seditionē dete. & trado tibi. cum cōmitto tibi rem seruandā.

Tollo lis / Tollit emit / nutrit perimit / leuat / erigit / aufert

¶Hic docet autor ꝙ hoc v (er)bum Tollo habet plures significatōes Nam tollere .i. emere. Un̄ Iuuenalis. Grandia tollunt crystallina. ¶Et tollere .i. nutrire. Idem Iuuenalis. Tollere dulcem cog [...]tat heredem ¶Et tollere .i. leuare. Tollere .i. ꝑimere ¶Et Tollere .i. erigere. Un̄ Claudianus in de Rufino. in primo folio libri. Tollunt in altū vt lapsu grauiore ruant. ¶Et tollere. id est. auferre. vt [...]bi. Magna (que) tollit iners cōmoda segnicies. ¶Nota hic differentiam inter tollere. auferre & eripere. Nā [...]ollim us a voluntate. eripimus vi. auferimus quod dedimus. ¶Tollo lis. caret p̄terito & supinis sm accipit mutuo tuli vel sustuli. & facit supina latū tu. vel sublatū tu Et est Tollo v (er)bum actiuū.

Torreo signat idem quod defleo / voluo / vel vro

¶Hic docet Autor ꝙ Torreo res. torrui. rere. tostū vel torritū. tu. v (er)bū actiuū. habm tres significationes. Torreo Nā Torrere .i. defluere. Un̄ [Page] Hic torrens tis .i. fluuius vel aqua defluēs cū impetu. er nubibu [...] imbriū repentina. magnū habēs incrementū Sed aduen [...]ēte estate calore torres cit. cui greci ab hyeme nomen dederunt. nos autem ab estate. Illi autē a tempore quo crescit. Nos autē a tempore quo sic­catur ¶Item torrere .i. voluere. Et torrere .i. vrere. vn̄ Theodolus Ethiopum terras iam. feruida torruit estas. torruit ibi .i. vssit.

Torqueo furem / torqueo funem torqueo telum Torqu [...]

¶Autor docet ꝙ Torq ⁱueo es. habet tres significationes. Nam torquere .i. cruciare. vt torqueo furē .i. crucio furem. Un̄ hic tortororis .i. cruciator vel tormentator. vn̄. Sunt ibi tortores serpentibus horridiores. ¶Et torquere .i. flectere vel voluere. vt torqueo funem i. voluo aut flecto funē (anglice to Writhe or to Wynde a corde or a Withe) ¶Et torquere .i. mittere aut pro [...]cere iaculū aut telum. vt torqueo telū .i. mitto vel proijcio telū (anglice to cast a darte) Et con / iugat. Torqueo es. si. ere. sū. su. vel tū. tu. in supinis. v (er)bum actiuū. ¶Inde hic torques torquis equiuocatur ad duo.

Pro speculor dicis / et pro defendo tueri.
Sed tuitus primo / tribues tutus (que) secundo. Tucor.
Sepe tamen tuor hoc verbum reperitur in vsu. Tuorri [...].
A quo composita / sunt contuor intuor ista.

¶Hic ponit (ur) equiuocatio su isto infinitiuo modo Tueri. Nā tuer [...] idem est qd videre. & tūc descendit ob hoc verbo tuor tueris tuitus sū tueri (quod verbum debet facere tui in infinitiuo modo. sm causa differētie tui ꝓnoīs deficit & accipit mutuo a tueor) Sm composita a tuor faciūt tui in infinitiuo modo. ut cōtuor eris. cōtuitus sum cōtui Obtuor obtueris obtuituss ū obtui. ¶Itē tueri .i. defendere & tūc descendit de tueor eris. tutus sū tueri ¶Et nota ꝙ tuor & eius ꝯposita. & tueor & eius cōposita sūt deponentia. sm cōposita a tuor & etiam simplex faciunt preterita tuitus. & supina tuitum tu. Et tueor & eius composita faciunt preterita tutus. & supina tutum tu. ¶Et nota ꝙ tuor & eius composita sunt tertie coiugationis & coniugat tuor eris. media correpta (qr) quia nihil habet tuor de tueor nisi infinitiuū modum. s. tueri. ¶Construe. Tu dicis hoc v (er)bū tueri ꝓ speculor .i. video & ꝓ defendo .i. protego sm tribues .i. dabis primo .i. tueri ꝓ videre hoc p̄teritū tuitꝰ sū. (que) ꝓ &. & tribues scdo hoc p̄teritū siue circūlocucōem p̄teriti tutus sū. et similiter faciūt cōposita ab eis. Lamē hoc v (er)bū tuor. reꝑitur sepe in vsu [...]. a quo ista duo intuor et contuor sunt composita &c.

Uarus ri / Arus id est curuus / varus nomen (que) poete.

¶Hic docet auto: ꝙ Uarus habet duas siḡtiones Primo i. curuus (anglice crokyd) Un̄ & auarus. q̄fi habens varas manus .i. curuas manus. Persius. Fallit pede regula varo .i. curuo. ¶Et varus est nomē cuiusdā poete. q ⁱ post mortē virgilij correxit eneida

Hic vas est sponsor / qd habet vadis in genitiuo.
vas vasisHoc vas est labrum / vasis (que) facit genitiuo.

¶Dicit ꝙ vas habet duas siḡtiones. Nam hic vas vadis. id est. sponsor vel fideiussor (angl. a borovve) Ut ibi. Primo trade vades & liber postea vades. Et tūc vas huius vadis hm primā correptam Sed vadis secūda ꝑsona de vado vadis. ꝓducit primā. vt patet s̄. ¶Uas est labrū. in quo pedes lauantur (anglice a vesseyl) & tūc dr̄ a lauando. & tūc dr̄ hoc vas vasis in gtō. ¶Labrū etiā dr̄ labiū bij. a lambo is. ¶Construe. hic vas est sponsor. qd sc nomē vas. habm vadis in gtō. hoc vas est labrū .i. vasculū. (que) ꝓ &. facit vasis in gtō.

UatestisUates sortilegus / ve propheta / poeta / sacerdos.

¶Hic docet ꝙ Uates habet q̄ttuor siḡtiones. Nam .i. sortilegus. vt dicit Iuuenalis. ¶Et vates. id est. ꝓpheta. Unde Theodolus Flāmea que venit vatem quadriga leuauit. Similiter ibi. Si non suis vatibus credat vel gentilibus. &c. ¶Et vates dr̄ pocta. prout Uirgilius. Therentius. Ouiduis. ¶Et vates .i. sacerdos Iouis. q ⁱ vaticinabat futura. ¶Construe. Uates est sortilegus. ve pro uel vates .i. ꝓpheta. uel poeta uel sacerdos. Hic & hec vates.

Spiritus inde malus / vehemēs est / ve (qr) quia menti
Ingerit / ac bonus hinc quoniā sic sustrahit illi.

vehemēs.¶Autor hic ponit ꝙ hoc nomen vehemens sumit duobus modis scilicet in bona significatione. & in mala. Et sic spiritus malus dicit (ur) esse vehemens. (qr) quia ingerit .i. inijcit menti. ve .i. dolorem uel furorem ¶Et Spiritus bonus dr̄ esse vehemens. tunc quia sustrahit ve .i. dolorē a mente. Un̄scribitur. Factus est sonus vehemētis spiritus ¶Uehemēs ( (sm) secundum Hugꝭ .i. furiosus. q̄si habens ve in mente. & tunc cōponita ve. & habeo es. & mens tis. Uel a ve. qd est sine. & mens. q̄si sine mente Uel cōponit (ur) a veho is. & mens. q̄si q ⁱ vehit a mente. [Page] ¶Et vehemens aliqn̄ dicitur fortis. vt Iste habet vehementem causam .i. fortem. Et forte in illa siḡtiōe sumitur ibi. Spiritus vehementis .i. fortis Et declinatur hic & hec & hoc vehemens tis &c

Nauis habet velū / monialis / sic quo (que) templū. velum. li /

¶Hic docet autor ꝙ velū li. hm tres siḡtiones. Nā velū ꝑtinet ad nauem. (scilic) scilicetillud lintheamen quo nauis vehitur in pulsum venti (anglice a sayle) ¶Et velū ꝑtinet ad monialē. Un̄ dr̄ Ista mulier accepit velū .i. illud nigrū peplū. quo oꝑiuntur in capite moniales ¶Et velum ꝑtinet ad templū. vn̄ scribit (ur). Et velū tēpli scissum est. Et dr̄ velum de velo as .i. tegere. ¶Construe. Nauis habet velū. & monialis habet velum. & templū habet velū. Et velum est illud lintheū qd pendet ī choro ecclesie tempore quadragesimali. & quid significat docetur in libro mysterio (rum) Iohannis

Potata venena nocent / fuscatur lana veneno. venenum
Et turpis virgo / sua perlinit ora veneno.

¶Hic Autor docet ꝙ hoc nomen venenū. est illud quo hausto vel comesto moritur homo Un̄ Theodolus. Eoniuge viperium donec suadente venenū. Hausit ea cūctis miscendo pocula mortis. ¶Et venenū dr̄ tinctura. (qr) quia sicut venenum inficit totū corpus. sic tinctura pannū ¶Et venenū est vnguentū quo mulieres meretrices inungunt fac [...]es suas. vt lenonibus suis appareāt pulcriores. ¶Hugꝭ dicit ꝙ venenū dr̄ de hec vena ne. (qr) quia ꝑ venas eat. aliter nisi tāgeret sanguinem nō noceret. ¶Construe. Uenena potata nocent. & lanasus catur .i. tingitur veneno .i. tinctura. Un̄ Boetius de consollib. ij. Neclucida vellera serū tyrio miscere veneno .i. tinctura. Et turpis vgo .i. turpis meretrix. ꝑlinit .i. ꝑungit. ora sua .i. faciē suā. veneno .i. tinctura. videlicm albo vnguento (seu fuco) vt appareat pulcra.

Est verbum christus / verbum deceptio / verbum verbum
Uox hominis / verbum sic pars octaua vocatur.

¶Autor dicit ꝙ hoc nomē verbū vi. habet quattuor significatiōes Nā verbū .i. filius dei. vt ibi. In principio erat verbū. & ibi. Uerbū caro factū est. ¶Et verbū .i. deceptio. Ouidius Uerba dat omnis amans .i. deceptiones ¶Et verbum .i. sermo. vt ibi. Quid faciunt enses si te leuis aura fatigat. Uerba quidē nō sunt verbera. verba times. Et ibi. Demophon ventis & verba & vela dedisti. Uela q̄rot verba carere fide. verba .i. sermones. Et sunt v (er)sus Ouidij. in libro Heroidū siue epistola (rum). in epistola quā nuisit Phillis demophon [...] [Page] ¶Uerbū est pars orōnīs. [...]t ptm in Donato. & Priscꝭ ¶Construe Christus .i. filius dei. est verbū. & vox hoīs est verbū. & deceptio est vbū. & octaua pars .i. vna de octo ꝑtibus orōnis. vocat vbū.

UindictaEst tria vindicta / libertas / vlcio / virga:

¶Hic au. dicit ꝙ hoc nomen vindicta te. hm tres significatiōes. nā vindicta .i. libertss. Ut iste ꝯsecutus est plenā vindictā .i. libertatē. ¶Uindicta .i. vltio. Salterus in Alexandreidos. primo. Transfer vindictā donec ꝑtrāseatira. vindictā .i. vltionē ¶Uindicta dr̄ vga pastoris cū q̄ facit liberos. q ⁱ fuerūt serui. alio noīe rudis dr̄.

UiragoEua virago / minerua virago / viri (que) magistra.

¶Hoc nomē virago tribus modis dr̄. Nā eua prima parens dice bat virago. (qr) quia de viri costa acta & facta fuit. ¶Uirago .i. Minerua dea sapientie siue scientie dr̄ esse. (qr) quia de cerebro viri .s. Iouis fingit fuisse genita. ¶Uirago dr̄ quelibet vxor que dominator viro suo. Et dr̄ virago q̄si vi (rum) agens .i. ducens quo vult. ¶Constructio ptm.

vola voleEst vola pars palme / pars ale / pars pedis yma.

¶Autor hic docet ꝙ hec vola le. equiuocat ad tria Nam est pars manus iuxta illud. In medio tendi nō est vola plena sciēdi ¶Uola est pars ale ꝑ quam volucris volat. ¶Uola .i. planta. & sic yma pars pedis .i. latior & amplior (anglice the sole of the fote)

Uir viriUir notat etatem / sexum / sponsum / probitatem /

¶Hic au. docm ꝙ hoc nomen vir quattuor significat. Primo etatē sicut ille q ⁱ ꝑuenit ad etatē virilem. Un̄ Paulus. Cum erā ꝑuulus sapiebā vt paruulus. cum aūt factus sum vir euacuabā ea q̄ erant paruuli. Uir eni discernit sexum. vt cum dubiū sit. an ille sit vir vel femina. ¶Uir ponitur ꝓ marito. sed cum adsūcto. vt vir illius vel istius vel meus aut tuus &c. ¶Item Uir significat virtuosum aut probū. vn̄ dr̄ viriliter agite .i. virtuose. & similiter apud Pamphilū Si locus affuerit te precor esse virum .i. probum. ¶Construe. Uir notat etatem. & sexum. & sponsum. & ꝓbitatem

Uber / ris.Mammam / fertile / fertilitatem / denotat vber.

¶Hic docet autor ꝙ hoc nomen vber habet tres significationes. Nam vber .i. māma. Et dicūtur. vbera q̄si vuera quia humida sunt & homore lactis in modū vua (rum) plena. Et declinat hoc uber uberis [Page] Et inde hic & hec & hoc vber ris .i. fertilis. ¶Itē vber .i. ipsa ferti­litas. vnde vberosus a. ū.i. abundans. et hec vbertas tatis .i. abun [...]dantia v [...]l copia. ¶Construe. vber denotat māmam. vber denotat fertile & fertilitatem & comparatur vber vberior. rimus.

Occulit os vuam / sic vinea fertilis vuam Uua [...]

¶Uua equiuocat ad duo. Nam vua est pellicula pendens in g [...]t ture hoīs (angl. a flape) ¶Uua est de qua vinū extrahit (a grape) ¶Construe. Os occulit .i. tegit vuam .i. illam pelliculam carnis. et fertilis vinea occulit .i. tegit vuam .i. vuas. ¶Et vinea est locus ul hortus in quo crescunt uites.

Utilitas exercitium / mos / dicitur vsus Usus. su [...]

¶Hic docet autor ꝙ hoc nomen Usus habet tres significationes. Primo .i. utilitas. sic Usui meo non conuenit ociari .i. utilitat [...] mee. ¶Usus .i. exercitiū. Usus promptū reddit artificem Pamph [...]lus Usus & ars docuit qd sapit oīs homo .i. exercitiū. ¶ Usus .i. mes uel consuetudo. Ut iste habet bonū usum regendi se .i. bonū mo [...]em. Uel sic. Bonus vsus est apud eos. id est. bonus mos. ¶Construe Usus dr̄ utilitas. & exercitiū. & mos .i. ꝯsuetudo.

Fert vacat indulget caret / & placet / & suꝑundat. vacat [...]
Et vacat est vacuum processat sepe repertum

¶Hic docet autor ꝙ Uacat hm plures siḡtiones. Uacare i. indul­gere. Ut iste uacat lectioni sue .i. indulget. ¶Et uacare .i. carere. & tūc cōstruitur cum ablatino casu. ut Uaco nūmis .i. denarijs. ¶ Et Uacat .i. placet. ut Uacat mihi scribere .i. placet. & tūc est uerbum imꝑsonale. ¶Et uacare .i. suꝑundare. sic. unda uacat pelagi. ibi uacat .i. suꝑundat. ¶Et vacare. id est esse uel fieri uacuū. hec est eius ꝓpria significatio & omnes alie significatōnes redolent illam. Cum enim dico uaco lectioni .i. ac si dicerem. uacuus sum ab alijs rebus & insisto lectioni. ¶Et uacare .i. cessare. ut Iste uacat a studio. id ē cessat ¶Construe. hoc v (er)bū uacat fert .i. siḡt ista. sc indulget. caret placet &c. & uacat est idem qd vacuū. & tūc est imꝑsonale. vacat est reꝑtum .i. inuentū ꝓ hoc vho cessat. & est neutrū

Qui valet ille potest et qui valet hic validus fit / Uatare

¶Ualeo les. habet duas significationes. Primo ualere posse. ut Iste ualet facere .i. potest facere. ¶Et ualere .i. ualidum esse. uel fieri. Cum dicitur. Iste est ualens homo .i. ualidus homo.

[Page]¶Construe. illevalet quī potest. & ille valet qui fit validus. Ethoe verbū salue cōprehendit vale & aue. Et valeo es. aliqn̄ est bene valere. et aliqn̄ perire. sicut patet inferius. Dicit Aueveniens de iure vale (que) recedens. Hoc verbū salue cōprehendit aue (que) vale (que).

vale. lete.Ut discedenti sic dico vale morienti.

¶Dicit ꝙ hoc verbū vale duobus modis accipit. Aliqn̄ vale di­cit (ur) amico recedenti a nobis vel absenti. vt qn̄ aliq ⁱs reced [...]t a nobis dicimus sibi. vale vel valete. & etiā qn̄ scribimus alicui absenti dicimus in fine epistole vel littere. vale vel valete. ¶Item vale dicit (ur) alicuī moriēti qui nū (quam) reuersurus est. ¶Construe. vt .s. sicut ego dico discedenti .s. amico vale. sic dico morienti vale.

valeat.Accipitur valeat pro queat / & pereat.

¶Hic autor dicit ꝙ hoc verbū valeat potest sumi in bona siḡtione & in mala siḡtione. In bona qn̄ accipit (ur) tūc idē est qd queat .i. potēs sit vel bene sit vt valeat amicus meus sine fine .i. potēs sit & bene sit sit sine fine. ¶Et valeat .i. pereat vl moriatur vt valeant inimici re­gis .i. pereāt & moriant in qua significatione fertur. Ouidius posu­isse ibi. vbi [...]dr̄. Et soror & cōiunx valeant & conscisa nutrix. ¶Const. hoc verbum valeat accipit (ur) pro queat et pereat.

valitudo.Est infirme valitudo tua sic quo (que) firme.
A valeo ve vale dissimili (que) modo.

¶Hic autor dicit (quam) hec dictio valitudo duobus modis accipit (ur) Nā valitudo .i. infirmitas siue periculū mortis. & tūc deriuat avaleo les ꝓ perire vel mori ¶Et valitudo in columitas est vel sanitas & tunc deriuat de vale valete. siue de valeo les. (sm) secundum ꝙ accipit (ur) ī bona siḡtōe s. ꝓ bene esse ¶Et nota ꝙ ī primo vsu est pētimemeros improprie tn̄ sumpta in ista syllabali. de ista dictōe valitudo q̄ corripit (ur) & debet ꝓduci. ¶Construe. O infirme hō. tua valitudo est .s. ꝑiculum tuum vel infirmitas tua. Et o firme .i. o sane homo tua valitudo est scilicz sanitas tua vl columitas siue ꝓsperitas. Et ista dictio valitudo .s. dr̄ ab isto vbo valeo ve ꝓ vl. vel ab ab isto vbo vale qd est defectiuū (sm) secundum q ⁱsdam. (que) ꝓ &. & hoc dissimili modo dr̄. vt suꝑ [...]us est edoctū. Et ꝯiugat valeo les. lui. ere. di. do. dū. tu. valens valiturus. ¶Et nota ꝙ valeo es. est v (er)bū aliqn̄ ꝑtinēs ad preciū & tūc cōstruit (ur) cū gtō p̄cio nō determinato. vt iste liber valet tāti quāti cōstitit. Et cū actō. vel abltō precij determinati. vt equus dn̄i mei valetvigīti libras vlvi­ginti libris. Tn̄ aliqn̄ cōstruit cū actō precij determinatism hocino leuit ab vsu. nō arte. vt quantū valet liber. & sic est de consto as. Un̄ Ouidius de vetula. Nō curat em̄ quātū tibi cōstat dūmodo lucret.

Sub verro ris. tu quattuor equiuocabis verro. ris
Uerro facit mūdo sulco quo (que) deleo furor /
Hinc quo (que) verriculum / sus verres / fur quo (que) verres /

¶Hic docet autor ꝙ hoc v (er)bum verro ris. habet quattuor siḡtōes quas ꝓbant ab eo nomina deriuata. Nam verro .i. mūdo as. & tūc deriuatur ab eo hoc verriculū li. (que scopa vel scoba dr̄) illud quo domus scopatur uel purgat. (anglice a besom) Item verriculum. li est genus rhetis aut nauis. piscatoria ¶Item verro is .i. sulco. as. vn̄ in Alexādreidos. decimo. capitulo vltimo. Uerrimus equoreos fluctus. &c. i. sulcamus cum nauibus. & tūc ab eo dicit ( (sm) secundum autorem istum) hic verres ris. Et est verres aper. a verrendo terrā. dictus. (qr) quia cum rostro verrit terram .i. sulcat terram Deriuatur tn̄ (sm) secundum Hugꝭ verres a vires. (qr) quia magnas vires habet. ¶Item verro. ris .i. furor aris. aut deleo es. (qr) quia qui furatur delet res. id est. tollit res & abigit & asportat eas. & tūc deriuatur ab eo. hic Uerres. ris. ꝓprium nomen cuiusdā viri (qui fuit magnus fur) & tunc ponitur ꝓ quolibet fure. vnde magister Matheus. Est verres vicio furti pollutus honestī Expers. ad raptum pronus. ad arma piger. & est zeuma a principio ¶Construe. Tulector equiuocabis quattuor. sc siḡtiones sub illo vbo verro ris. facit .i. signat mūdo as. (que) ꝓ &. et sulco as. &. deleo. es & furor aris. Et ista sunt quattuor vba ad que equiuocat verro ris quo (que) ꝓ certe. hinc .i. ab illo vbo verro deriuantur ista. sc hoc verriculum li. hic verres sus .i. existēs sus. id est. aper aut porcus cum testiculis. (anglice a bare) quo (que) ꝓ &. & verres existens fur. & cetera ista suꝑius exponūtur. ¶Et cōiugatur Uerro ris. verri aut versi. versum su. supino. Alexander in doctrinali. Ri uelsi verro vsum (que) supino. ¶Item alius docens quomodo ista tria vba verto. verro. & vergo. faciunt preterita & supina. ¶Ti verto. si vergo ri verrere vel si. His tribus est versum vbis cōmune supinū. Hoc est vto tis facit in preterito vti. vergo facit vsi. verro facit vri aut vsi. Et oīa ista tria vba faciunt in supinis v (er)sum vsu. Alius dixit. Uerto facit v (er)sum vergo vro quo (que) vsum. Et est vro actiuū

Designat video / visum habere vel vti
Uisu / cautelam pariter (que) probabile signat video. es

¶Autor dicit ꝙ Uideo es. ere. pluribus modis accipitur. Primo i. habere visum. aut uti visu. ¶Et est difierentia inter videre. aspicere. & intueri. Uidemus natura. aspicimꝰ volūtate. intuemur cura [Page] ¶Item videre .i. cauere vt Uisum est mihi cauere sic facere. id est cautū est mihi facere. Et in euangelio. Quid ad nos. tu videris .i. caueris ¶Et videre est ꝓbabiliter intelligere uel sentire. vt vides ne istam questionē .i. an ne ꝓbabiliter intelligis uel sentis. Nota ꝙ Uideo es. est actiuū & corripit hācsyllabā vi. in pn̄ti. sed cā ꝓducit in preterito ꝑfecto. Un̄. Multi videre. que nō licuere videre. primū videre est preteritū tempus ꝑfectū. & ꝓducit vi.i. viderūt. & ultimū videre est pn̄s tempus Infimitiui & corripit primā. ¶Nota ꝙ (sm) secundum Catholicon (q ⁱ Priscianū allegat) Uidere ate. ibi videre ē passiuū Et Uideor esse bonus. ibi est deponens. ¶Constr. hoc v (er)bū video designat .i. siḡt. uel habere visum. uel vti visu. ꝙ ꝓ &. et siḡt cautelā & pariter ꝓbabile.

vocare.Me vocat acclamans / vocat hic me nomen ad / aptans
Qui ciet ille vocat / & vocat ecclesia.

¶Autor dicit ꝙ Uoco as. quattuor modis sumitur. Primo. id est. clamare. sic ibi. Magister uocat te .i. clamat ꝓ te. ¶Uocare .i. imponere nomen puero. ad ostium ecclesie. sicut bi. Uocabāt eum noīe patris sui zachariā ¶Uocare .i. ciere. qd idem est qd excitare, monere. sicut ibi. Uocauit eū ad iram .i. excitauit ¶Et vocare. est ali­quē ulaliquos ad bonā vitam excitare. sicut ecclesia uocat pctōres ad penitentiā. Et est uoco as. actiu [...]i. ¶Construe. aliq ⁱs uocat me, ī. adaptans mihi nomen. & ille qui ciet .i. monet uel excitat. uocat. & ecclesia uocat .i. monet pctōres ad penitentiā. uelsurgere de pctis ꝑ ꝯfessionem oris. ꝯtritionē cordis. & satisfactionē operis

voueoNos exoptando / nos ꝓmittendo vouemus.
Nō sua q ⁱsq ⁱs vouet / dn̄o quo (que) nostra vouemꝰ /

¶Dicit ꝙ Uoueo ues habet duas siḡtiones. Primo .i. exoptare. Sicut ibi. uoueo ꝙ fecissem librū .i. exopto uel desidero ꝙ fecissem ¶Item uouere .i. ꝓmittere. Ibi. Uouete dn̄o & reddite .i. ꝓmittite ¶Et componitur cum de. & dicitur deuoueo ues. uere .i. ualde uel deorsum uouere. uel maledicere. ue [...] execrari. Et cōuoueo es. cre. i. simul uouere. Et reuoueo ues. cre. id est. ite (rum) uouere. Et est uoueo actiuū cum omnibus suis compositis. et corripit hancsyllabam vo in presenti. & inde formatis ab eo. Sed in p̄terito ꝑfecto ꝓducit. uo & in omnibus [...] ormatis ab eo. Et coniugat uoueo es. uoui. uotū. &c [Page] ¶Construe. Nos vouemus exoptando .i. desiderando & nos vo [...]emus ꝓmittendo. vt Iste vouit ire ad sanctū Iacobū. Deinde sub [...]iungit exempla dicens. Quisq ⁱs .i. quilibet homo vouet .i. deside [...] nō sua .i. alia (quam) sua. (que) ꝓ &. et vouemus dn̄o .i. deo (qui solus est dn̄s vota nostra

Affectum / promissa / preces / votum tibi signat Uo [...]u [...]

¶Autor docet ꝙ hoc nomen votum ti. equiuocat ad tri [...]. Primo. i. affectus. quod idem est qd desideriū. ¶ Et votum .i. ꝓmissum. vt Iste reddit votumsuum .i. ꝓmissum. & tūc dicitur de voueses. ere. i. ꝓmittere. ¶Item votum .i. oratio. supplicatio. preces. Sicuti ibi Uota nostra quesumus dn̄e clementer exaudi. id ē. preces nostras ¶Construe. votū signat tibi affectū .i. desideriū & ꝓmissa .i. ꝓmissū & preces .i. precem. Nūerus ꝓ numero causa metri. ponitur

Uult tria significat / placet & pretendit & optat.

¶Autor docet eq ⁱuocationē in isto vbo volo is. & hm tres siḡtōnes. Primo .i. placet. vt volo mihi bene hoc fieri. ¶Et Uolo significat pretendere. & tūc deriuatur ab eo. Hic vultus tus. tui .i. facies. quia vultus pretendit voluntatem mentis homīs. vn̄ quidā. In vultu legitur hominis quid delatet intus .i. quid latet intus. ¶ Et volo .i. opto. hoc fieri ¶Item a volo deriuat volitus. a. um. quo uocabulo utūtur theologi nostri. Sic. Hoc est volitum a deo ꝙ ego sum. id ē. deus vult ꝙ ego sum. Et ē volo is. lui. sine supino anormalū neu [...] (rum)

Dicitur vlciscor hostes / vlciscor amicos.
Exponit primum de nobis pro (que) secundum vlcisco [...]

¶Autor dicit ꝙ hoc v (er)bum vlciscor. eris. ultus sum. ulcisci. (sm) secundum qd dr̄. vlciscor hostes .i. capio ultionem .i. vindictam de hostibus. Sed Ulciscor amicos. exponitur. accipio ultionem ꝓ amic [...]s. Similiter Ulciscorte. Uno modo exponitur. Accipio ultionem de te. Alio mō exponitur. accipio ultionem ꝓ te. id est. vindicabo te. ¶Construe Ulciscor hostes dicitur. & Ulciicor amicos. De▪ illa prepositio. exponit primū. scilm vlciscor hostes .i. de hostibus. (que) ꝓ &. ista prepositio pro. exponit nobis secundū. sc vlciscor amicos .i. vlciscor ꝓ amicis. Et est Ulciscor v (er)bum deponens. Inde hic Ultor. oris. & hec vltrix tricis. Et potest declinari hic & hec & hoc vltrix tricis. media ꝓdc. Et Ultus a. um. qd sepe accipit (ur) in siḡtione passiua. Un̄ multus a. ū. id est. nō vltus.

Est infinitum / reddit / rogat / est vbi post (quam)

¶Hic docet autor ꝙ hoc aduerbiū vbi. sumitur aliqn̄ infinitiue. vt ibi. Est vbi dat minus vires amor. Nō enim dicit in quo loco hoc ē sed infinitiue dicit (ur) &c. ¶Ponitur redditiue. vel retributiue. vt ibi. Reddam ubi vbi potero ¶Item vbi ponitur interrogatiue. Cum dico. vbi fuisti tamdiu. ¶Et vbi .i. post (quam). In qua siḡtiōe accipitur multotiens apud poetas. Un̄ Ouidius. in lib. matha. Sic vbi de­seruit madidos circūfluis agros. vbi .i. post (quam). Salustius. vbi con­solueris mature opus est facto .i. post (quam) accepisti ꝯsiliū opus est facere. Et etiā Boetius de ꝯso. lib. primo. ꝓsa prima. Que vbi poeti cas musas nostro vidit assistentes thoro. vbi .i. post (quam). ¶Construe hoc aduerbiū vbi. est infinitū .i. tenetur infinitiue. reddit .i. tenet redditiue vel retributiue. rogat .i. tenet interrogatiue. & vbi est post (quam).

De aduerbus.Unde refert / querit / loca causam materiam (que)

¶Hic autor docet ꝙ hoc aduerbiū vnde. aliqn̄ tenetur relatiue. vt ego sum vnde & tu. ¶Et vnde querit locum. Ut vnde venisti .i. de quibus locis venisti. ¶Et vnde querit materiā de qua aliquid est factū. sic vnde est iste cutellus .i. de qua materia est factus. sc vtrū de calibe aut deferro ¶Construe. vnde refert .i. tenetur relatiue. & vnde querit loca. (que) ꝓ &. materiam &c.

Ut (quam)tum / (quam)uis / vt qualiter / equiuocabis.
Ut sicut / post (quam) / quatinus / ac vtinam.

¶Autor hic ponit ꝙ hec dictio vt. multꝭ modis accipitur. Primo ꝓ (quam)tū. Heu me miserū vt pecco .i. (quam)tum pecco. ¶Et vt .i. vtinam Horatius in sermonibus Iupiter vt ꝑeat positū rubigine ferrum .i. O Iupiter vtinā ferrū positū rubigine pereat ¶Et. vt .i. (quam)uis. vn̄ Ouidius. Protinus vt venias facta videbor anus. vt .i. (quam)uis. ꝓti­nus .i. cito. videbor .i. apparebo. facta anus .i. vetula. Et est v (er)sus in libro heroidū. ¶vt .i. qualiter. Ouidius pontho. Cernis vt ignauū corrūpunt ocia corpus. Ut capiant viciū an moueant aque. cernis i. an ꝑcipis. vt .i. qualiter ocia corrūpunt ignauū corpus .i. desidiosū & pigrū corpus (āglice slavve) quasi diceret. sicut aque capiūt viciū i. corrūpunt & putrescūt. nisi moueantur de vno loco ad aliū. sic &c. Et bonū ꝓuerbiū ꝯtra illos qui nolūt labores ꝓpter segniciem et torporem. tales nā (que) solent ad pessima vicia declinari. ¶Item vt. ponit (ur) ꝓ sicut. Ouidius. Ut redit it (que) ferat longū formica ꝑ agmen. [Page] ¶Item vt .i. post (quam) sicut hic Istud quidem opus vt fecero volo ad aliud me transferie. vt fecero. ibi est post (quam) fecero. ¶Itē vt .i. qua [...]tinus. vt hic. Rogo te vt destines equum mihi. vt ibi .i. quatinus ¶Construe. Tu equiuocabis. vt. (quam)tum. et vt (quam)uis. vt qualiter. vt sicut. vt post (quam). vt quatinus. ac pro et. et vt vtinam .i. omnia ista significat vt sicut iam patet per exempla.

Quatinus & sicut / hec duo signat vti. De co [...]ctionibu [...]

¶Hic autor dicit ꝙ hec dictio vti. duobus modis accipit (ur) Primo ꝓ quatinus. vt rogo te vti facias hoc .i. quatinus facias hoc. ¶ Et v [...] ꝓ sicut sepius reperit (ur). Un̄ Boenus vbi supra. vestes erāt tenu [...]issimis filis subtili artificio indissolubili materia ꝑfecte. q̄s vti post eadē ꝓdente cognoui. suis manibus ipsa texuerat. vbi vti ponit (ur) ꝓ sicut. & tūc corripit primā syllabā ¶Sm qn̄ est infinitiuus modus de vtor eris. producit primā. Un̄ quidā ait. Uiuat seruus vti qui paruo nesciet. vti .i. ille viuat vti seruus .i. sicut seruus. qui nescit vti .i. frui ꝑuo .i. medietate diuitiarū ¶Construe. hec cōiunctio sine aduerbio vti. significat hec duo. sc quatinus. & sicut.

Nomen dic vtrum coniunctio dicitur vtrum.

¶Hic docet autor ꝙ hec dictio vtrum aliqn̄ est nomen aliqn̄ con­iunctio. Est nomen qn̄ sic dico. vtrum isto (rum) duo (rum) animaliū currit .i. alterum isto (rum) duum animaliū. aut hic. vtrū isto (rum) duo (rum) hoīm video i. vnū aut alte (rum) istorū duo (rum) hoīm video. Et declinat vter tra. trum. & est proprie distributiuū inter duo. & cōponit (ur) vter (que). tra (que). trum (que). Uter (que) distributiuū est ꝓprie duo (rum). sicut ostēdendo dues curientes dr̄ vter (que) isto (rum) currit. vtrū ▪ [...] Sm hoc nomē q ⁱlibet distribu [...]t inter plures (quam) duos. sicut ostēdo plures aut multos currētes dr̄ q ⁱlibmisto (rum) currit. ¶Itē vtrū est cōiunctio. & tūc ponit (ur) ꝓ an. aut ꝓ ve qd idē est qd an. sicut hic. Tu nescis vtrū stelle celi sint pares aut impares. Un̄ ī Anteclaudiano in primo folio primi libri. statim post principium in secundo capi. Necsubitos animi motus perpessa repēte. Currit ad hec opera sed adhuc deliberat vtrū. Possit & ad librā rōnis signa (que) pensat .i. ibi vtrū ponit (ur) pro an possit. ¶Construe. dic tu .s. ꝙ vtium dicitur nomen. & ꝙ vtrum dicitur coniūctio.

Uel dicas etiam vel saltē / vel quo (que) siue vtrum.

¶Hic Autor docet ꝙ hec coniunctio vel habet tres siḡtiones Nā idē est qd etiā. vt hic Qui vtute sua suꝑat uel aromata cuncta. & est uersus cuiusdam libri qui uocatur phisiologus. & sic debet construi Omnipotenti deoreferimus gracias qui superat uirtute sua. uel .i. [Page] etiam cuncta aromata .i. cūctas species p̄ ciosas. ¶Itē Uel idē est qd saltē. vt ibi. Si nō suis vatibus credat vl gētilibus. vel ibi .i. saltē Cōstrue istū vsū sic. Si iudea nō credat .i. nō velit credere. suis vatibus .i. suis ꝓprijs ꝓphetis .s. Esaye Hieremie & hu [...]ōi. de incarnatō [...] christi. credat tūc vl gētilibus .i. salutē gētilibm .s. vatibus .i. vsibus sibylle. q̄ v (er)sus fecit aꝑte loquētes de incarnatōe iesu christi. ¶Itē ve [...] idē est qd siue sicut coīter accipit (ur). Ut Iohēs vl hēricus scribit. ¶Cōstrue. O tu lector dicas hāc cōiunctionē vel idē qd etiā. & di­cas vel idē qd saltē. quo (que) ꝓ et. et dicas vel idem quod siue.

xantus.Antus rex grecie fuerat / fluuius quo (que) troie

¶Hic docet autor ꝙ hoc nomē Xantus hm duas significatōes Nam xantus fuit ꝓpriū nomē cuiusdā regis qui quondā regnauit in creta insula oceani in q̄ saturnus primo regnauit. Un̄ theodolus. sic. Primus creteis saturnus verut ab oris. Que quidē insula nūc uocatur vulgo candy. ¶Itē xantus uocat fluuius qui est in phri­gia in qua sua fuit troia ¶Construe. xantus fuerat rex crete quo (que) ꝓ et. & xantus ē fluuius troie .i. frigie. Et est frigia pars asie ¶Nota hec creta crete (anglice chalke.

xennia premia / xennia munera / seu benefacta.

¶Autor dicit ꝙ hoc nomē xēniū hm tres siḡtiones. Nā xennium .i. premiū. vt si christū sequere tu xennia magna mercris ¶Itē xen­niū munus ꝑuū vel quodcū (que) munus siue magnū siue paruū missū alicui ( qd vulgo dicit (ur) (a present) Un̄ quidā. xennia que nobis mittꝭ tibi multiplico bis ¶Itē xenniū est benefactū seu bn̄ficiū qd aliq ⁱs fecerit alicui▪ vn̄ quidā. Do grates vobis ꝓpier data xennia nobis s. propter bn̄ficia vestra collata nobis. Xenniū dr̄ a xennies qd est peregrinum. & cōponit (ur) xenniū cū ex. & dr̄ exenniū. & dr̄ exenniū idē qd xenniū. ¶Construe. xennia sunt premia. & xennia sūt munera. & xennia sunt benefacta .i. beneficia.

zelus.Elus amor tibi sit / imitacio sit tibi zelus.
zelus suspicio / zelus inuidia.

¶Hic docet autor ꝙ hoc nomē zelus li. hm quattuor siḡtiones. Nā zelus .i. amor. vt ibi. In zelo vero veniunt obliuia sero. ¶Et zelus .i imitacio. vnde zelo zelas .i. imirari .i. sequi. ut ibi. Ne (que) zelaueris facientes iniquitatē .i. nes eq̄ris vel imiteris facientes iniquitatem. [Page] ¶Item zelus est suspitio habita deforma mulieris aut viri. Et dr̄ (anglice ielyous) sicut aliquis habet zelum suꝑ urorē suam uel al [...]ā mulierē. credens eam adulterari ꝓpter formā aut pulcritudinē suā ¶Item zelus .i. inuidia. sic ibi. zelus domus tue comedit me. id est inuidia. quā habui ꝓpter ꝓsperitatē domus tue. comedit me. id ē. corrosit me aut torquebat me .i. cor meū

Equiuoca legi / que metrilege coegi.
Et libet illa legi / pueris quibus ipsa legi.

¶Finito libro equiuoco (rum) siue eq ⁱuocationū. Autor hic istos duo [...] v (er)sus annectit. In quibus duo dicit. Primo ꝙ ipse inuenit dictōes istas equiuocas (taliter qualiter hic ponuntur) in libris autenticis. quos ꝑlegit. & hoc ibi. Equiuoca legi. & ꝑ hoc significat librū suum autenticandū. ¶Secūdo dicit se compilasse illū tractatū ꝓ pueris & nō ꝓ prouectis. & hoc ibi cum dicit. Et libet illa legi. &c. Et in hoc excusat se de humilitate stili. quo librū suū conscripsit ad utilitatem precipue puero (rum). ¶Construe. Ego legi equiuoca. hec. sc in libris Auio (rum). que. sc equiuoca. coegi .i. cōiunxi. uel collegi. lege .i. cū lege metri. Et libet .i. libitum est uel placet. illa .s. equiuoca legi .i. ꝑlegi. uel doceri. pueris .i. nouellis discipulis. qui [...]us .i. ꝓ quibus. uel ad quo (rum) utilitatem. ego ꝑegi .i. feci. ipsa sc equiuoca. &c.