[I.] DE SEX AETATIBUS MUNNI]
A diluvio usque ad Abraham anni DCCCCXLII.
Ab Abraham usque ad Moysen anni DCXL.
A Moyse usque ad David anni D.
[2] A David usque Nabuchodonosor anni sunt DLXVIIII.
Ab Adam usque transmigrationem Babylouiae anni sunt
IlIIDCCCLXVIIII.
[3] A transmigratione Babyloniae usque ad Christum
DLXVI.
Ab Adam vero nsque ad passionem Christi anni sunt
VCCXXVIII.
[4] A passione autem Christi peracti sunt anni DCCLXXXXVI.
Ab incarnatione autem ejus anni sunt DCCCXXXI
[5] Prima igitur aetas mundi ab Adam usque ad Noe.
Secuuda a Noe usque ad Abraham,
Tertia ab Abraham usque ad David.
Quarta aetas a David usque ad Danielem.
Quinta aetas a Daniele usque ad Johannem Baptistam.
Sexta a Johanne usque ad judicium, in quo dominus noster
Jesus Christus veniet judicare vivos ac mortuos et seculum per
ignem.
[7] Brittania insula a quodam Bruio, consule Romano,
dicta,
Haec consurgit ab Africo boreali ad occidentem versus.
DCCC in longitudine milium, CC in latitudine spatium habet.
ln ea sunt viginti octo civitates et innumerabilia promuntoria
cum innumeris castellis ex lapidibus et latere fabricatis, et in
ea habitant quattuor gentes : Scotti, Picti, Saxones atque Brit-
tones.
[8] Tres magnas insulas habet, quarum una vergit contra
Armoricas et vocatur Inis Gueith ; secunda sita est in umbilico
maris inter Hiberniam et Britanniam, et vocatur nomen ejus
Eubonia, id est Manau ; alia sita est in extremo limite orbis
Brittanniae, ultra Pictos, et vocatur Orc. Sic in proverbio an-
tiquo dicitur, quando de judicibus vel regibus sermo fuit :
Judicavit Brittanniam cum tribus insulis .
[9] Sunt in ea multa flumina, quae confluunt ad omnes par-
tes, id est ad orientem, ad occidentem, ad meridiem, ad scp-
tentrionem, sed tamen duo flumina praeclariora ceteris flumi-
nibus, Tamesis ac Sabrinae, quasi duo brachia Britanniae, per
quae olim rates vchebantur ad portandas divitias pro causa
negotiationis. Brittones olim implentes eam a mari usque ad
mare judicaverunt.
Quando regnabat Britto in Brittannia, Heli sacerdos judica-
bat in Israhel, et tunc arca testamenli ab alienigenis possideba-
tur, Postumus, frater ejus, apud Latinos regnabat.
[12] Post intervaltum multorum annorum, non minus CC Picti vene-
runt et occupaverunt insulas quae vocantur Orcades, et postea ex
insulis vastaverunt regiones multas, et occupaverunt eas in sinistrali
plaga Britanniae, et manent ibi usque in hodiernum diem. Tertiam
partem Brittaniae tenuerunt et tenent usque in hodiernum diem.
[13] Novissime autem Scotti venerunt a partibus Hispaniae ad
Hiberniam. Primus autem venit Partholomus cum mille hominibus,
de viris et mulieribus, et crevernnt usque ad quatuor milia hominum,
et venit mortalitas super eos, et in una septimana omnes perierunt
et non remansit ex illis etiam unus. Secundus ad Hiberniam venit
Nimeth, filius quidam Agnominis, qui fertur navigasse supra mare
annum et dimidium, et postea tenuit portum in Hibernia, fractis
navibus ejus, et mansit ibidem per multos annos, et iterum navigavit
cum suis, et ad Hispaniam reversus est. Et postea venerunt tres filii
militis Hispaniae cum triginta ciulis apud illos et cum triginta con-
jugibusin unaquaque ciula et manserunt ibi per spatium unius anni.
Et postea conspiciunt turrim vilream in medio mare, et homines
conspiciebant super turim, et quaerebant toqui ad iltos, et nunquam
respoudebant, et ipsi uno anno ad oppugnationem turris properave-
runt cum omnibus ciulis suis et cum omnibus mulieribus, exeepta
una ciula, qnae confracta est naufragio, in qua erant viri triginta
totidemque mulieres. Et aliae naves navigaverunt ad expugnandam
turrim, et, dum omnes descenderent in litore, quod erat circa turrim,
operuit illos mare, et demersi sunt, et non evasit unus ex illis. Et de
familia illius ciulae, quae relicta estpropter fractionem, tota Hiber-
nia impleta est usque in hodiernum diem. Et postea venerunt pau-
latim a partibus Hispaniae et tenuerunt regiones plurimas.
[14] Novissime venit Damhoctor et ibi habitavit cum omni genere
suo usque hodiein Brittaniam. lstoreth, lstorni filius, tenuit Dalrieta
cum suis; Builc autem cum suis tenuit Euboniam insulam et alias'
circiter ; tilii autem Liethan obtinuerunt in regione Demetorum et in
aliis regionibus,id est Guir Cetgueli, donec expulsi sunt a Cuneda et
a filiis ejus ab omnibus Brittannicis regionibus.
[15] Si quis autem scire voluerit quando vel quo tempore fuit
inhabitabilis et deserta Hibernia, sic mihi peritissimi Scottorum nun-
tiaverunt. Quando venerunt per Mare Rubrum filii Israhel, Aegyptii
venerunt, et secuti sunt, et demersi sunt, ut in Lege legitur. Erat
vir nobitis de Scythia cum magna familia apud Aegyptios, et expul-
sus est a regno suo, et ibi erat quando Aegyptii mersi sunt, et non
perrexit ad sequendum populum Dei. Illi antem qui superfuerant
inierunt consilium ut expelterent iltum, ne regnum illorum obside-
ret et occuparet, quia fortes illorum demersi erant in Rubrum mare,
et expulsus est. At ille, per XLII annos ambulavit per Africam, et
venerunt ad aras Filistinorum et per lacum Salinarum , et venerunt
inter Rusicadam et montes Azariae, et venerunt per fiumen Malvam,
et transieruntper Maritaniam ad columnas Erculis, et navigaverunt
Tyrrenum mare, et pervenerunt ad Hispaniam usque, et ibi habita-
verunt per multos annos, et creverunt et multiplicati sunt nimis, et
gens illorum multiplicata est nimis. Et postea venerunt ad Hiber-
niam post MII annos, postquam mersi sunt Aegyptii in Rubrum
mare, et ad regiones Darieta,in tempore quo regnabat Brutus apud
Romanos, a quo consules esse coeperunt, deinde tribuni plebis ac
dictatores. Et consules rursum rempublicam obtinuerunt per annos
CCCCXLVII, quae prius regia dignitate damnata fuerat .
Brittones venerunt in tertia aetate mundi ad Brittanniam; Scotti
autem in quarta obtinuerunt Hiberniam. Scotti autem, qui sunt in
occidente, et Picti de aquilone pugnabant unanimiter et uno impetu
contra Brittones indesinenter, quia sine armis utebantur Brittones.
Et post multum intervallum temporis Romani monarchiam totius
mundi obtinuerunt.
(] Aliud experimentum inveni de isto Bruto' ex veteribus libris
veterum nostrorum.
- Tres filii Noe diviserunt orbem in tres partes post diluvium.
Sem in Asia, Cham in Africa, Jafeth in Europa dilataverunt
erminos suos. Primus bomo venit ad Europam de genere
Jafeth Alanus cum tribus tiliis suis, quorum nomina sunt Hes-
sitio, A-menon, Negue. Hessitio autem habuit filios quattuor :
hi sunt F'rancus, Romanus, Britto, fAlbanus. Armenon autem
habuit quinque filios : Gothus, Valagothus, Gebidus, Bui-gon-
dus , Langobardus . Neugo autem. habuit  tres filios : Wan-
dalus, Saxo, Boguarus. Ab Hisitione autem ortae sunt quattuor
gentes : Franci, Latini, Albani et Bi-itti. Ab Armenone autem
quinque : Gothi, Walagothi, Gebidi, Burgondi , Langobardi. A
Neguio vero quattuor : Boguarii, Vandali, Saxones et Taringi.
Istae autem gentes subdivisae sunt per totam Europam. Alanus
autem, ut aiunt, filius fuit Fetebir, filii Ougomun, filii l,hoi,
filii Boib, filii Simeon, filii Mavi, filii Aurthach, filii Otb, filii
Abir, filii Rea, filii Ezra, filii Izrau, filii Baath, tilii Iobaath,
fiii Jovan, fii jafeth, fiii Noe, fiii Lamech, filii Matusalem,
tilii Enoch, filii Jareth, filii Malaleel, tilii Cainan, filii Enos, fiii
Setb, filii Adam, tilii Dei vivi. Hanc peritiam inveni ex tradi-
tione veterum.
i18] Qui incolae in primo fuerunt Brittanniae. Brittones a gruto.
Brutus filius Hisitionis, Hisition Alanei ; Alaneus tilius Reae Sitviae ;
Rea Silvia filia  Numae Pampilii, tilii Ascanji; Ascanius filius
Aeneae, filii Ancbisae, filii Troi, filii Dardani, filii Flise, filii juvani,
filii jafeth. jafeth vero habuit septem fitios. Primus Qomer, a quo
Secundus post hunc Ctaudius imperator venit, et in Brit-
tannia imperavit annis XLVIIl post adventum Christi, et stragem
et bellum fecit magnum non absque detrimento militum, tamen
victor fuit in Brittannia. Et postea cum ciulis perrexit ad Orcades
iusulas, et subjecit sibi, et fecit eas tributarias. In tempore itlius
quievit dare censum Romanis a Brittannia, sed Brittannicis impera-
toribus redditum est. Regnavit annis XllI, mensibus V1lI. Cujus
monumentum in Mogantia apud Longobardos ostenditur : dum ad
Uomam ibat, ibi defunctus est.
Post CLX V1l annos post adventum Christi Lucius, Brittannicus
rex, cum omnibus regulis totius Brittannicae gentis, baptismum
suscepit, missa tegatione ab imperatoribus Romanorum et a papa
romano Eucharisto.
Tertius fuit Severus, qui transfretavit  ad Brittanos ; ubi, ut
receptas provincias ab incursione barbarica faceret tutiores, murum
et aggerem a mari usque ad mare per latitudinem Brittanniae, id
est CXXXll milia passuum deduxit, et vocatur britannico sermone
Guaut. Propterea jussit fieri inter Brittones et Pictos et Scottos,
quia Scotti ab occidente et Picti ab aquilone unanimiter pugnabant
contra Brittones, nam et ipsi pacem inter se babebant; et non multo
post intra Brittanniam Severus moritur.
Quartus fuit Karitius imperator et tyrannus, qui et ipse in
Brittanniam venit tyrannide. Qui propterea tyrannus fuit pro occi-
sione Severi et cum omnibus ducibus romanicae gentis, qui erant
cum eo in Brittannia, transverberavit omnes regulos Brittannorum et
vindicavit valde Severum ab iltis et purpuram Brittanniae occupa-
vit.
Quintus Constantinus, Constantini magni filius, fuit, et ibi
moritur, et sepulchrum illius monstratur juxta urbem quae vocatur
Cair Segeint, ut litterae, quae sunt in lapide tumuli, ostendunt. Et
ipse seminavit tria semina, id est auri, argenti aerisque, in pavi-
mento supradictae civitatis, ut nutlus pauperin ea habitaret unquam,
et vocatur alio nomine Minmanton.
Sextus Maximus imperator regnavit in Brittannia. A tempore
iltius consules esse coeperunt et Caesares nunquam appellati sunt
postea. Et sanctus Martinus in tempore itlius claruit in virtutibus
et signis, et cum eo locutus est.
Septimus imperator regnavit in Brittannia Maximianus. lpse
perrexit cum omnibus mititibus Brittonnum a Brittannia, et occidit
Gratianum, regem Romanorum, et imperium tenuit totius Europae,
et noluit dimittere mitites, qui perrexerunt cum eo, ad Brittanniam,
ad uxores suas et ad filios suos et ad possessiones suas, sed dedit
iliis multas regiones a stagno quod est super verticem Montis jovis
usque ad civitatem quae vocatur Cant Guic, et usque ad cumulum
occidentalem, id est Cruc Ochidient. Hi sunt Brittones Armorici, et
nunquam reversi sunt hac usque in hodiernum diem. Propter hoc
Brittannia occupata est ab extraneis gentibus et cives exputsi sunt,
usque dum Deus auxilium dederit illis.
et ibi defunctus est. Nonus fuit Constantius.
Brittannia et in sextodicimo anno imperii sui obiit in Brittannia.
[28] Hucusque regnavcrunt Romani apud Brittones CCCCVlrtI
annis. Brittones autem dejecerunt regnum Romanorum neque cen-
sum dederunt ittis neque reges itlorum acceperunt, ut regnarent
super eos, neque Romani ausi sunt ut venireut Brittanniam ad
regnandum amplius, quia duces illorum Brittones occiderant.
cuin rratre lialentiniano regnavit V annis, et Arubrosius Mediolanensis
episcopus clarus habetui in cathoiicorum dogmate. Valentinianus cum
Theodosio iegnavit annis VIII. Synodus Constantinopoiim colligitnr a
in toto mnndo, in Brittannia per seditionem mititnna Maximus inaperator
;aptns aque occisns est. Maximus Victorem, tilium suura, consortem
fecit. Mtartinus, Tuionensis episcopns, in magis virtutibus ctarnit. Post
unnttum intervailum teuiporis a Vaientiniano et Ttieodosio consulibns in
tns est in Callia.
3 'Cribus vicibus occisi sunt duces Romanorum a Brit-
tannis.
Biittone autem dum anxiebantnr a barbarorum gentibus, id est Scot-
torum et Pictoium, fiagitabant auxilium Romanorum, et, dum legati mit-
tebantur, cum magno lnctu et cum sablonibus super capita sua intra-
Mterobtaudis Meroblaudus --  Argabaste] Arge
sunt, et occisionem Maximi tyranni, transactoque Romano-
rum imperio in Brittania, per XL annos fuerunt sub metu.
uorthigirnus regnavit in Brittannia, et dum ipse regnabat,
urfgebatur a metu Pictorum Scottorumque et a Romanico impetu,
nec non et a timore Ambrosii. Interea venerunt tres ciulae a
Germania expulsae in exilio, in quibus erant Hors et Hen@ist,
qui et ipsi fratres erant, filii Guictglis, hlii Guitta, filii Guectha,
filii Geta, qui fuit, ut aiunt, filius Dei : non ipse est Deus
deorum, amen, Deus exercituum, sed unus est ab idolis eorum,
quae ipsi colebant. Guorthigirnus suscepit eos bemigne et
Iradidit eis insulam quae in lingua eorum vocatur Tanet,
britannico sermonc Ruoihm.
Regnante Gratiano secundo cum Equitio , Saxones a Guor-
thigirno suscepli sunt, anno CCCXLVIl post passionem Christi.
ln temporc illius venit sanctus Germanus ad praedican-
dum in Brittannia, et claruit apud illos in multis virtutibus,
et multi per eum salvi facti sunt et plurimi perierunt.
Aliquanta miracula, quae per illum fecit Deus, scribenda
docrevi.
Primum miraculum de miraculis ejus.
Erat quidam rex iniquus atque tyrannus valde, cui nomen
erat Benli. Illum vir sanctus voluit visitare et properare ad
iniquum regem, ut praedicaret illi. At cum ipse homo Dei
venisset ad ostium urbis cum comitibus suis, venit portarius
et salutavit eos, et miserunt eum ad regem, et rex durum res-
ponsum dedit illis et cum juramento dixit : " Si fuerint vel si
manserint usque ad caput anni, non venient unquam in medio
urbis meae. " Dum ipsi expectarent januatorem, ut nuntiaret
illis sermonem tyranni, dies declinabat ad vesperum, et nox
appropinquabat, et nescierunt quo irent. Interea venit unus de
servis regis e medio urbis, et inclinavit se ante virum Dei, et
nuntiavit illis omnia ve-ba tyranni, et invitavit illos ad casam
suam, et exierunt cum eo, et benigne suscepit eos. Etille nibil
habebat de omnibus generibus jumentorum, excepta una vacca
cum vitulo, et occidit vitulum, et coxit, et posuit ante illos. Et
praecepit sanctus Germanus ut non confringeretur os de ossi-
bus ejus, et sic factum est, et in crastino vitulus inventus est
ante matrem suam sanus et vivus incolumisque.
Iterum de mane surrexerunt, utmnpetrarent salutationem
lyranni. At ipsi cum orarent et exspectarent juxta portam
arcis, et ecce vir unus currebat, et sudor illius a vertice ad
plantas pedum distillabat. Inclinabat se ante illos, et dixit
sanctus Germanus : " Credis in Sanctam Trinitatem- " Et res-
pondit illi :  Credo ", et baptizatus est, et osculavit eum, et -
dixit illi : " Vade in pace : in ista hora morieris, et angeli Dei
in aere expectant te, ut gradieris cum illis ad Deum, cui cre-
didisti. " Et ipse laetus intravit in arcem, et praefectus tenuit
illum, et alligavit, et antc tyrannum ductus interfectus est? quia
mos erat apud nequissimum tyrannum, nisi quis antc solis
ortum pervenisset ad servitutem in arce, interficiebatur. Et
mauserunt tota die jux1a portam civitatis, et non impetraverunt
ut salutarent tyrannum.
Solito ex more supradictus adfuit servus, et dixit illi
sanctus Germanus : Cave ne unus homo maneat de homi-
nibus tuis inista nocte in arce.  Et ipse rcversus est in arcem,
et deduxit filios suos, quorum numerus erat novem, et ipsi ad
supradictum hospitium cum ipso reversi sunt. Et praecepit
sanctus Gemanus manere eos jejunos et causis januis dixit :
triam nostram ac invitemus milites de militibus regionis
nostrae, ut amplior sit numerus ad certandum pro te et pro
gente tua.  Et ille imperavit ut facerent, et miserunt, et legati
tl,ansfretaverunt trans Tithicam vallem, et reversi sunt cum
ciulis sed-ccim, et milites electi venerunt in illis, et in una
ciula ex eis venit puella pulchra facie atque decorosa valde,
tilia Hencgesti. Postquam autem venissent ciulae, fecit Henc-
gistus convivium Guorthigirno et militibus suis et interpreti suoj
qui vocabatur Ceretic, et puellam jussit ministrare illis vinum
et siceram, ct inebriati sunt et satui-ati sunt nimis. Illis autem
bibentibus, intravit Satanas in corde Guorthigirni, ut amaret
puellam, et postulavit eam a patre suo per interpretem suuni
et dixit :  Omne quod postulas a me impetrabis, licet dimi-
dium regni mei.  Et Hencgistus, inito consilio cum suis
senioribus, qui venerunt secum de insula Ogbgul, quid peterent
iegi pro puella, unum consilium cum illis omnibus f-uit ut
peterent regionem quae in lingua eorum vocatur Canturguo-
raIen, in nostra autem Chent. Et dedit illis, Guoyrancgono
regnante in Cantia, et inscius erat quia regnum ipsius trade-
batur paganis et ipse solus in potestatem illorum clam dari, et
sic data est puella illi in conjugium, et dormivit cum ea, et
amavit eam valde.
Etdixit Hncgistus ad Guorthigirnum :  Ego sum pater
tuus et consiliator tui ero, et noli praeterire consilium meum
umquam, quia non timebis te superari ab ullo homine neque
ab ulla gente, quia gens mea valida est. Invitabo filium meum
cum fratrueli suo, bellatores enim viri sunt, ut dimicent contra
Scottos, et da illis regiones quae sunt in aquilone,juxta murum
qui vocatur Guaul. Etjussit ut invitaret eos, et invitavit  Octha
et Ebissa cum quadraginta ciulis. At ipsi cum navigarent circa
Pictos, vasaverunt Orcades  insulas, et venerunt, e occupa
verunt regiones plurimas ultra mare Frenessicum, usque ad
confinium Pictorum. Et Hencgestus semper ciulas ad se pau-
latim invitavit, ita ut insulas ad quas venerant absque habitatore
 Nam, super omnia mala adjiciens, Guorthiginus accepit
Filiam sui uxorem sibi et peperit ei filium. Et boc cum com-
peLtum esset a sancto Germano, eum corripere venit cum omni
elero Brittonum. Et dum conventa esset magna synodus cleri-
corum ac laicorum in uno coucilio, ipse rex praemonuit jiliam
suam ut exiret ad conventum et ut daret filium suum in sinum
Germani et ut diceret quod ipse erat pater tilii ; et mulier fecit
sicut erat edocta. Germanus autem eum benigne accepit et
dicere coepit  Pater tibi ero nec te dimittam, nisi mihi
novaeula cum forcipe bectineque detur ct ad patrem tuum car-
nalcm tibi dare licetur. Et obaudivit puer, et usque ad avum
suum patrem carnalem Guorthigirnum perrexit et puer illi
dixit  " Pater meus es, caput meum tonde et comam capitis
mei. " Et ille siluit, et tacuit, et puero respondere noluit sed
surrexit et iratus est valde, ut a facie saucti Germani fugerct,
et maledictus est, et damnatus a sancto Germano et omni
Brittonum concilio.
Et postea rex ad se invitavit magos suos,ut quid faceret
ab eis interrogaret. At illi dixere :  In extremos fines regni
tui vade, et arcem munitam invenies ut te defendas, qnia
gens quam suscepisti in regno tuo invidet tibi, et te per dolum
occidet, et universas regiones quas amaras occupabit cum tua
univcrsa gente post mortem tuam. Et postea ipse cum magis
suis arcem adipisci venit, et per multas regiones multasque
provincias circumdederunt et, illis non inve-nientibus, ad regio-
nem quae vocatur guined novissime pervcnerunt ; et, illo
lustrante in montibus Ereri, tandem in uno montium loco,
in quo aptum erat arcem condere, adeptus est. Et magi ad illum
dixere :  Arcem iu isto loco fac, quia tutissima a barbaris
gentibus in aeternum erit.  Et ipse artifices congregavit, id est
lapidicinos, et ligna et lapides congregavit et, cum esset con-
gregata omnis materia, in una nocte ablata est materia. Et
tribus vicibus jussit congregari, et nusquam comparuit. Et
magos arcessivitj et illos percunctatus est, quae esset haec causa
malitiae et quid hoc eveniret. At illi -esponderunt :  Nisi
infantem sine patre invenies, et occidetur ille, et arx a san
guine suo aspergatur, numquam aedificabitur in aeternum.
[41] Et ipse legatos ex consilio magorum per universam Brit-
tanniam misit, utrum infantem sine patre invenirent. Et, lus- ;
trando omnes provincias regionesque plurimas, venerunt ad
campum Elleti, qui est in regione quae vocatur Gleguissing,
et pilae ludum faciebant pueri. Et ecce duo inter se litigabant,
et dixit alter alteri : " O homo sine patre, bonum non habebis. "
At illi de puero ad pueros diligenter percunctabantur, et cunc-
tantes matrem, si patrern haberet. Illa negavit et dixit :  Nescio
quomodo in utero ineo conceptus est, sed unum scio quia
virum non cognovi umquam " ; et juravit illis patrem non
habere. Et illi eum secum duxere usque ad Guortbigirnum
regem et eum insinuaverunt regi.
42 Et in crastino conventio facta cst, ut puer interticeretur.
Et puer ad regem dixit : " Cur viri tui me ad tc detuleruiit
Cui rex ait : " Ut interficiaris, et sanguis tuus circa arcem istam
aspergetur, ut possit aedificai-i. )' Respondit puer regi  :  Quis
1ibi monstravit? Et respondit rex : " Magi mei mibi dixere. "
Et zer dixit : " Ad me vocentur. ' Et invitati sunt magi et
puerilis dixit: " Quis revelavitvobis ut ista arx a sanguine meo
aspergeretur et, nisi aspergeretur a sanguine meo in aeter-
num non aedificabitur? Sed hoc ut cognoscatis, quis mihi de
me palam fecit? " Iterum puer dixit :  Modo tibi, o rex, elu-
cubrabo  et in veritate tibi omnia satagam; sed magos tuos
percunctoi : quid in pavimento istius loci est Placet mihi ut
ostendant tilbi quid sub pavimento habetur.  At illi dixere :
" Nescimus. " Et ille dixit : " Comperior : stagnum in medio
paviinenti est ; venite et fodite, et sic invenietis.  Venerunt, et
foderunt, et ruit. Et puer ad magos dixit : ( Proferte mihi, quid
est iu stagno  Et siluerunt et non potuerunt revelare illi. Et
ille dixitillis : " Ego vobis revelabo : duo vasa sunt et sic inve-
nietis.  Venerunt et videi-unt sic. Et Vuer ad magos dixit :
Quid in vasis conclusis habetur " At ipsi siluerunt et non
potuerunt revelare illi. At ille asseruit : " ln mcdio eorum
tentorium est, separate ea et sic invenietis.  Et cx separari
jussit, et sic inventum est tentorium compticatum, sicut dixc-
rat. Et iterum interrogavit niagos ejus : " Quid medio tentorii
est Et am nunc narrate. " Et non potuerunt scire. t ille
revelavit : " Duo vermes in eo sunt, unus allus et alter rufus ;
tentorium expandite. " Et extenderunt et duo vermes dor-
inientes inventi sunt. Et dixit puer : " Expectate et considei-ate
quid facient vet-mes. " Et coeperunt vcrmes ut altei- alterum
expelleret ; alius autem scapulas suas ponebat, ut eum usque
tamen tandem infirmior videbatur vermis rufus, et postea
fortior albo fuit, exti-a finetn tentorii expulit ; tunc alter alte
rum secutus trans stagnum est, et tentorium evanuit. Et puer
ad magos refcrt : " Quid significat mirabile hoc signum quod
factum in tentorio " Et illi profei-unt : Nescimus. Et puer
espondit : " En revelatum est mihi boc mysterium, et ego
vobis propalabo. Regni tui figura tentoriuni est ; duo vermes
duo dracones sunt; vei-mis rufus draco tuus est; et stagnum
figura hujus mundi est. At ille albus draco illius gentis, quae
occupavit gentes et regiones plurimas in Brittannia, et paene
a mari usque ad mare tenebunt, et postea gcns nostra surget,
ct gentem Anglorum trans mare viriliter dejiciet. Tu tamen de
ista arce vade, quia eam aedificare non potes, et multas pro-
vincias circumi, ut arcem tutam invenias, et ego hic manebo. "
Et rex ad adolescentcm dixit : " Quo nomine vocaris? Ille
respondit : Ambrosius vocor ", id est Embreis Guletic ipse
videbatur. Et rexdixit : " De qua progcnie ortus es " Et ille ' :
Unus est patei- meus de consulibus romanicae gentis. " Et
arcem dedit rex illi cum omnibus regnis occidentalis plagae
Brittanniae, et ipse curn magis suis ad sinistralem plagam
perveuit et usque ad regionem quae vocatur Guunnessi affit,
et urbem ibi, quae vocatur suo nomine Cair Guorthigirn, aedi-
ficavit.
Interea Guorthemir, filius Guorthigirn, cum Hengisto
et Horso et cum gente illorum petulanter pugnabat et eos
usque ad supradictam insulam, quae vocatur Tanet, expulit
et eos ibi tribus vicibus conclusit, obsedit, percussit, comminuit,
terruit. Et ipsilegatos ultra mare usque in Germaniam trans=
mittebant vocando ciulas cum ingenti numero bellatorum
virorum. Et postea pugnabant contra reges nostrae gentis :
aliquando vincebant et dilatabant terminos suos, aliquando
vincebantur et expellebautur.
[44] Et Guorthemir contra illos quattuor bella avide gessit.
Primum bellum super flumen Derguentid; secundum bellum
super vadum quod dicitur in lingua eorum Episford, in nostra
autem lingua Rithergabail, et ibi cecidit Hors cum filio Guor-
thigirni, cujus nomen erat Categirn; tertium bellum in campo
juxta Lapidem tituli, qui est super ripam Gallici maris, com-
misit, et barbari victi sunt, et ille victor fuit, et ipsi in fugam
versi usque ad ciulas suas mersi sunt in eas muliebriterintran-
tes. hle autem post modicum intervallum mortuus est et ante
mortem suam ad familiam suam dixit ut sepulchrum illius in
portu ponerent a quo exierant, super ripam maris?  in quo
vobis commendo : quamvis in alia parte portum Brittanniae
teneant et babitaverint, tamen in ista terra in aeternum non
manebunt.  Illi autem mandatum ejus contempserunt et eum
in loco in quoimperaverat illis non sepelierunt.
[45] At barbari reversi sunt magno opere, cum Guorthigirnus
amicus eis erat propter uxorem suam, et nullus eos abigere
audacter  valuit, quia non de virtute sua Brittanniam occupa-
verunt, sed de nutu Dei. Contra voluntatem Dei quis resistere
poterit et nitatus Sed quomodo voluit Dominus fecit et ipse
omnes gentes regit et gubernat.
actum est autem post mortem Guorthemir, regis Guorthi-
girai filii, et post reversionem Hengisti cum suis turbis, consi-
lium fallax hortati sunt, ut dolum Guorthigirno cum exercitu
suo facerent. At illi legatos, ut impetrareut pacem. miserunt,
ut perpetua amicitia inter illos fieret. At ille Guorthegirnus
cum suis majoribus natu consilium fecerunt et scrutati sunt
quid facerent. Tandem unum consilium  cum omnibus fuit
ut pacem facerent, et legati eorum reversi sunt, et postca
conventum adduxerunt, ut ex utraque parte Brittones et Saxones
in unum sine armis convenirent, ut tirma amicitia esset.
[46] Et Hengistus omni familiae suae jussit ut unusquisque
artavum suum sub pede in medio ficonis sui poneret :  Et quando
clamavero ad vos et dixero En, Saxones, enimenit saxa cuI-
tellos vestros ex ficonibus vestris educite, et in illos irruite,
et fortiter contra illos rcsistite. Et regem illorum nolite occi-
dere sed eum pro causa filiae meae, quam dedi illi in conju-
gium, tenete, quia melius est nobis ut ex manibus nostris
edimatur. " Et conventum adduxerunt, etin unum convenerunt,
et Saxones, amicialiter locuti, in mente in1erim vulpicino more
agebant, et vir juxta virun socialiter sederunt. engistus,
sicut dixerat, vociferatus est, et omnes seniores trecenti Guor-
thigirni rcgis jugulati sunt, et ipse solus captus est, et catena-
tus est, et regiones pturimas pro redemptione animae suae  iIlis
tribuit, id cst Est-saxum, Sut-saxum.
[47] Sanctus vero Germanus Guorthigirno praedicabat ut
ad Dominum suum converteret  et ab illicita conjunctione se
separaret; et ille usque ad regionem quae a nomine suo acce
pit nomen Guorthigirniaun miserabiliter cffugit, ut ibi cum
uxoribus suis lateret. Et sanctus Germanus post illum secutus
est cum omni clero Brittonum et ibi quadraginta diebus et
quadraginta noctibus mansit, et super petram stabat, et die
noctuque stabat. Et iterum Guortnignus usque ad rcem
Guorthigirni, quae est in regione Demetorum, juxta flumcn
Teibi, ignominiose abcessit. Et solito more sanctus Germanus
eum secutus est, et ibi jejunus cum omni clero tribus diebus
totidemque noctibus causaliter mansit, et in quarta nocte arx
tota mediae circa noctis horam perigiem missum de caelo ex
improviso cecidit, ardente igne caelesti ; et Guorthigirnus cum
omnibus qui cum eo erant et cum uxoribus suis defecit. Hic
est tinis Guorthigir]ni, ut in Libro beati Germani repperi. Alii
autem aliter dixerunt.
Postquam exosi  fuerunt illi omnes homines gentis suae
pro piaculo suo inter potentes et impotentes, inter servum et
liberum, inter monachos et laicos, inter parvum et magnum,
et ipse dum de loco ad locum vagus errat, tandem cor ejus
crepuit et defunctus est, non cum laude. Alii dixerunt : terra
aperta est et deglutivit eum in nocte in qua combusla est arx
circa eum, quia non inventae sunt ullae reliquiae illorum qui
combusti sunt cum eo in arce.
Tres filios habuit, quorum nomina sunt Guorthemii-, qui
pugnabat contra barbaros, ut supra diximus, secundus Cate-
girn, tertius Pascent, qui regnavit in duabus regionibus Buelt
et Guorthegirniaun post mortem patris sui, largiente Ambrosio
illi, qui fuit rex inter omnes reges Brittannicae gentis. Quartus
fuit Faustus, qui a filia sua genitus est illi, et sanctus Ger-
manus baptizavit illum, et nutrivit, et docuit, et condidit locum
nuagnum super ripam fluminis quod vocatur Renis, et manet -
usque hodie. Et inam filiam habuit, quae fuit mater F'austi
sancti.
Haec est genealogiaillius, quae ad initiuni retro recurrit.
Fernmail ipse cst, qui regit modo in regionibus duabus Buelt
et Guorthigirniaun, fiius Teudubir. Teudubir ipse est rex Bue-
litiae regionis, fiius Pascent, filii Guaidcant, filii Moriud, :
filii Eldat, filii Eldoc , filii Paul, filii Mepurit, filii Briacat, filii
Pascent, filii Guorthigirn Guortheneu , filii Guitaul, filii Gui-
tolin, filii Glovi. Bonus Paul, Mauron, Guotolinus, quattuor
ratres fuerunt filii Glovi, qui aedificavit urbem maguam super
ripam fluminis Sabrinae, quae vocatur brittannico sermone Cair
Glovi, saxonice autem Gloecester. Satis dictum est de Guor-
tbigirno et de genere suo.
Sanctus Germanus reversus est post mortem illius ad
patriam suam.
Et Sanctus Patricius erat in illo tempore captivus alud Scot-
tos, et dominus illius nominabatur Milchu, et porcarius cum
illo erat, et in septimo decimo anno aetatis suae reversus est
de captivitate, et nutu Dei eruditus est postea in saris litteris,
et ad Romam usque pervenit, et per longun spatium mansit
ibidem. Ad legendum et ad scrulanda mysteria Dei et sanctarum
scripturarum libros percurrit. Nam cum ibi esset per annos
septem, missus est Palladius episcopus primitus a Caelestino
episcopo et papa Romae ad Scottos in Christum convertendos ;
sed prohibuit illum Deus per quasdam tempestates, quia nemo
potest accipere quicquam de terra, nisi de caelo datum fuerit '
illi desuper. Et profectus est ille Palladius de Hibernia, et per-
venit ad Brittanniam, et ibi defunctus est in terra Pietorum.
Audita morte Palladii episcopi, alius legatus Patricius,
Theodosio etValentiano regnantibus, a Caelestino  papa romano
et angelo Dei, cui nomen erat Victor, monente et suadente
sancto  Germano episcopo. ad Scottos in fidem Christi conver-
tendos mittitur. Misit Germanus seniorcm cum illo Segerum.
ad quendam hominem mirabilem sumnium episcopum Ama-
theam regem in propinquo habitantem. Ibi sanctus sciens
omnia quac ventura essent illi, episcopalem gradum Amatheo
rege episcopus sanctus accepit, ct nomen quod est Patricius
sumpsit, quia prius Mann vocabatur. Auxilius et lsci-iuus et
ceteri inferiori gradu simul ordiuati sunt cuni eo.
Tunc, acceptis benedictionibus pertectisqe ouinibus iri
uomine sanctae Trinitatis, paratam ascendit navim, et Pervenit
ad Brittanniam, et praedicavit ibi non multis diebus, et amis-
sis omnibus ambulandi anfractibus summa velocitate flatuque
prospero mare Hibernicum cum navi descendit. Onerata vero
navis cum transmarinis mirabilibus et spiritalibus thesauris
perrexit ad Hiberniam, et baptizavit eos.
[53] A mundi principio usque ad baptismum Hiberniensium
VCCCXXX anni sunt. In quinto anno Loygare regis exorsus
est praedicare fidem Christi.
[54] Sanctus itaque Patricius evangelium Christi externis If
nationibus per annos quadraginta praedicabat, virtutes apos-
tolicas faciebat  caecos illuminabat, leprosos mundabat, surdos
audire faciebat, daemones obsessis corporibus fugiebat, mortuos
numero usque ad novem suscitavit, captivos multos ntriusque
sexus suis propriis donis redemit. Scripsit abegetoria treeenta
sexaginta quinque aut eo amplius. Ecclesias quoque eodem
numero fundavit trecentas sexaginta quinque. Ordinavit epis-
copos trecentos sexaginta quinque aut eo amplis, iu quibus
spiritus Dei erat. Presbyteros autem usque ad tria milia ordi-
navit, et duodecim milia hominum in una regione Conachta '
ad fidem Chnisti convertit et baptizavit, et septem reges, qui
erant fin Amolgith, in uno die baptiavit . Quadraginta
diebus et quadraginta noctibus in cacumine collis Eile jeju-
navit, id est Cruachan Eile ; in quo colle mare imminente tres
petitiones pro bis qui fidem ex Hibernensibus receperunt
clementer postulavit. Prima petitio ejus est, ut dicunt Scotti,
ut susciperet unusquisque paenitentiam, licet in extremo vitae
suae statu ; secunda, ut ne a barbaris consumentur in aeternum ;
tertia,  non supervixerit aliquis Hibernensium in adventus
judicii, quia dclebuntur pro honore Patricii sepem annis ante
judicium. In illo autem tumulo benedixit populis Hiberniae, et
ideo ascendit, ut oraret pro eis et videret fructum laboris sui.
Et venerunt ad eum aves multi coloris innumerabiles, ut bene-
diceret illis, quod significat omnes sanctos utriusque sexus
Hibernensium pervenire ad eum in diejudicii ad patrem et ad
magistrum suum, ut sequantur illum ad judicium. Postea in
senectute bona migravit, ubi nunc laetatur in saecula saecu-
loruin. Amen.
Quattuor modis aequantur Moyses et Patricius : id est
angelo colloquente in rubo igneo; secundo modo, in monte
quadraginta diebus et quadraginta noctibus jejunavit ; tertio
modo, similes uerunt aetate CXX annis ; quarto modo sepul-
chrum illius nemo scit, sed in occulto humatus est, nemine
sciente. annis in captivitate, in vicesimo quinto anno ab
Amatheo sancto episcopo subrogatur,  annis  in Hiber-
nia praedicavit. Res autem exigebat amplius loqui dc sancto
Patricio, scd tainen lro compendio sei-monis volui l)reviare.
In illo temhore Saxones invalescebant in miiltitudine et
crescebant in Brittannia. Mot-tuo autem Hengisto,
transivit de sinist-ali parte Britlanniae ad regnum Can-
torum, et dc ipso orti sunt reges Cantorum. Tunc Arthur
pugnabat contra illos in illis diebus cum regibus Brittonum,
sed ise dux erat bellorum. Primum bellum fuit in ostium
fluminis quod dicitur Glein. Secundum, et tei-tium, et quartun,
et quintuni super aliud flumen, quod dicitur Dubglas, et est
in regione Linnuis. Sextum bellum super flumen quod vocatur
Bassas. Septimum fuit bellum in silva Celidonis, id cst Cat
Coit Celidon. Octavum fuit bellum in-castello Guinnion, in quo
Orthut- poi-tavit imaginem sanctac Mariae pcrpetuac virginis
super humeros suos, et pagani versi suut in fugam in illo die,
et caedes magna fuit super illos per vii-tutem Domini nostri
Jesu Christi et per virtutem sanctae Mariae virginis genitricis
ejus. Nonum bellum gestum est in urbe Legionis. Decimum
gessit bellum in litorc fluminis quod vocatur Tribruit. Unde-
cimum factum est bellum in monte qui dicitur Agned. Duo-
decimum fuit bellum in monte Badonis, in quo corruerunt in
uno die nongenti sexaginta viri de uno impetu Artbur ; et nemo
prostravit eos nisi ipse solus, et in omnibus bellis victor existit.
Et ipsi, dum in omnibus bellis prosternebantur, auxilium a
Germania petebant, et augebantur multipliciter sine intermis-
sione, et regcs a Germania deducebant, ut regnarent super
illos in Brittannia usque ad tempus quo Ida regnavit, qui fuit
Eobba filius. Ipse fuit primus rex in Beornica, id est im Ber-
neicb.
genuit Beornec,
genuit Gechbrond,
genuit Aluson,
genuit Inguec,
genuit Aedibrith,
genuit Ossa,
genuit Eobba,
genuitIda.
Ida autem duodecim filios habnit, quorum nomina sunt :
Adda, Aeadlric, Decdric, Edric, Deothere, Osmer, et .-
unam reginam Bearnoch, Ealric.
Ealdric genuit Aclfret.
Ipse est Aedlfred  Flesaur. Nam et ipse habuit tilios septem,
quorum nomina sunt :
Anfrid Osguald, Osbiu, Osguid, Osgudu, Oslapf, Offa.
Osguid genuit Alcfrid, et Aelfguin, et Echfird.
Ecbgfrid ipse est qui Fecit bellum contra fratruelem suum,
qui erat rex Pictorum, nomine Birdei, et ibi corruit cum omui
robore  exercilus sui, et Picti cum rege suo victores extiterunt,
et numquam addiderunt Saxones ambronum ut a Pictis vectigal
exigerent. A tempore istius belli vocatur Gueith Lim Garan.
Osguid autem habuit duas uxores, quarum una vocabatur
Riemmelth, filia Royth, filii Rum, et altera vocabatur Eanfled,
filia Eadguin, filii Alli.
[58] Hengist genuit Octha,
genuit Ossa,
genuit Eormoric,
- genuit Ealdbert,
genuit Ealdbald,
genuit Ercunbert,
genuit Ecgberth.
[59] Woden genuit Casser,
genuit Titinon,
genuit Trigil,
genuit Rodmunt,
genuit Rippan,
genuit Guillem Guechan.
IVse primus regnavit in Brittannia su Ter gentem Eastanglorum ' .
Guecha genui1 Guffan,
genuitTydil,
genuit Ecni,
genuit Edric,
genuit Aldul,
genuit Elric.
[6O] Wodcn genuit Guedolgeat,
genuitueagon,
genuit Guerdmund
genuit Ongen,
genuit Eamer,
genuit Pubba.
Ipsc Pubba habuit duodecim filios, quorum duo notitiores mihi
sunt quam alii, id est Pend .
Eadlit filius Pantha,
Penda filius Pubba.
Eadlbalt filius Alguing,
filius Eva,
fiius Penda,
filius Pubba.
Ecgfrid filius Offa,
tilius Duminfert,
filius Eandulf,
filius Ossulf,
filius Eva,
filius Pubba
Brond genuit Siggar,
genuit Sebald,
genuit Zegulf,
genuit Soemil.
Ipse primus separavit Deur o Birneich
Soemil genuit Sguerthing,
genuit Giulglis,
genuit Usfrean,
genuit Iffi,
genuit Ulli, Aedgum, Osfird, et Eadfird.
Duo filii Edguin erant, et cum ipsocorruerunt in bello Meicen,
et de origine illius numquam iteratum est regnum, quia non
evasit unus de genere illius de isto bello, sed interfecti omnes
sunt cum illo ab exercitu Catguollauini, regis Guendotae regionis.
Osguid gcnuit Ecgfird.
lpse est Ecgfrid Ailguin.
Genuit Oslach,
genuit Alhun,
genuit Adlsing,
genuit Echun,
genuit Oslaph.
lda genuit Eadric,
genuit Ecgulf,
genuit Liodguald,
genuit Aetan.
lpse est Eata Glinmaur.
Genuit Eadbytth et Ecgbirth Tpiscopum, qui tfit primus
de natione eorum.
lda, filius Eobba, tenuit regiones in sinistrali parte Bri1tan-
niae, id est Umbri maris, et regnavit annis duodecim, et junxit '
Dinguayrdi guurth Berncich.
[62] Tunc Dutigin in illo tempore fotiter dimicabat contra
gentem Anglorum. Tunc Talhaern Tataguen in poemate cla-
ruit  et Neirin, et Taliessin et Bluchbard, et Cian, qui voca-
tur Gueinth Guaut, simul uno tempore in poemate Btittannico
claruerunt.
Mailcunus magnus rex apud Brittones regnabat, id est in
regione Guenedotae, quia atavus illius,id est Cunedag, cum
filiis suis, quorum numerus octo eL-at, venei-at prius de pai-te
sinistrali, id est dc regione quae vocatur Manau Guotodin,
CXLVl annis antequam Mailcun regnaret, et Scottos cum
mentissima clade expulerunt ab istis regionibus, et nusquam
reversi sunt iterum ad habitandum.
[63] Adda, filius Ida regnavit annis WlIl.
Aedlric, filius Adda, regnavit Wannis.
Deoric filius Ida, regnavit VII annis.
Friodolguald regnavit VIl annis.
In cujus tempore regnum Cantiorum, mittente Gregorio,
baptismum suscepit.
Hussa regnavit annis VII.
Contra illum quattuor reges, Urbgen, et Riderchhen, e1 Gual-
lauc, et Morcant, dimicaverunt. Deodric contra illum Urbgen -
cum filiis dimicabat  fortiter. In illo autem tempore aliquando
hostes, nunc cives vincebantur, et ipse conclusit eos tribus die-
bus et tribus noctibusin insula Metcaud et, dum erat in expedi-
tione, jugulatus est, Morcan1o destinante pro invidia, quia in ipso
prae omnibus regibus virtus maxima erat instauratione belli.
Eadfered Flesaurs rcgnavit XII annis in Berneich et alios
XlI in Deur; XXIV annis inter duo regna regnavit, et dedit
uxori suae Dinguoaroy, quae vocatur Bebbab, et de nomine
suae uxoris suscepit nomen, id est Bebbanburtb.
Eoguin, filius Alli, regnavit annis XVII. Et ipse occupavit
Elmet, et expulit Certic, regem illius regionis. Eanfled, filia
illius, duodecimo die post Pentecosten baptismum accepit
cum universis hominibus suis, de viris et mulieribus, cum ea.
Eadgum vero in sequenti Pascha baptismum suscepit et duo-
decim millia hominum baptizati sunt cum eo. Si quis scire
voluerit quis eos baptizavit, Rum map Urbgen baptizavit eos, et
per quadraginta dies non cessavit baptizare omne genus ambro-
num et per praedicationem illius multi crediderunt in Christo.
Oswald Lamnguin. Ipse occidit Catgublaun, regem Guenedotae
regionis, in bello Catscaul, cum magna clade exercitus sui.
Osguid, filius Eadlfrid, regnavit XXVIIl annis et VI men-
sibus. Dum ipse regnabat, venit mortalitas hominum, Cat-
gualart regnante apud Brittones post patrem suum, et in ea
periit. Et ipse occidit Pantha in campo Gai, et nunc facta est
strages Gai campi, et reges Brittonum interfecti sunt, qui exie-
rant cum rege Pantha in expeditione usque ad urbem quae
vocatur Iudeu.
Tunc reddidit Osguid omnes divitias quae erant cum eo
in urbe usque in Manau Pendae, et Penda distribuit ea regibus
Brittonum, id est Atbret Iudeu. Solus autem Catgabail, rex
Guenedotae regionis, cum exercitu suo evasit de nocte consur-
gens : quapropter vocatus est Catgabail Catguommed.
Ecgfrid, filius Osbiu, regnavit IX annis. In tempore illius
sanctus Cudbert episcoVus obiit in insula Medcaut. Ipse est qui
fecit bellum contra Pictos et corruit ibi.
Penda, filius Pybba, regnavit X annis. IVse primus sepa-
ravit regnum Merciorum a regno Nordorum, et Onnan, regem
Easteranglorum, et sanctum Oswaldum, regem Nordorum,
occidit per dolum. Ipse fecit bellum Cocboy, in quo cecidit
Eona, tilius Pippa, frater ejus, rex Merciorum, et OsD-ald, rex
Nordorum, et ipse victor fuit per diabolicam artem. Non erat
baptizatus et nunquam Deo credidit.
[66] A mundi principio usque ad Constantinum et Rufum,
VDCLVIII anni reperiuntur.
Item, a duobus Geminis Rufo et Rubelio usque in Stitlitionem
consulem, CCCLXXlII anni sunt.
Item, a Stillitione usque ad Valentinianum, filium Placidac,
et regnum Guorthigirni, XXVIII anni.
Et a regno Guorthigirni usque ad discordiam Guitolini et
Ambrosii anni sunt XlI, quod est Guoloppum, id est Catguo-
loph. Guorthigirnus autem tenuit imperium in Brittannia
Theodosio et Valentiniano consulibus, et in quarto anno regni
sui Saxones ad Brittanniam venerunt, Felice et Tauro consu-
libus, CCCC' anno ab incarnatione Domini nostri Jesu Christi.
Ab anno quo Saxones venerunt in Brittanniam et a Guor-
tbigirno suscepti sunt usque ad Deciiim et Valerianum anm
genitus (qui mortuus in re- Girt, VIII Docmail, IX
gione quae vocatur Manau Etern. .
Guodotin, et non venit huc Hic est terminus eorum a flu-
cum patre suo et cum fra- mine quod vocatur Dubr-
tribus suis; Premeriaun, duiu usque ad aliud flumen
filius ejus, divisit posses- Tebi. Et tenuerunt pIuri-
siones inter fratres suos), mas regiones in occidentali
Il Osmail, III Rumaun, plaga Britanniae.
IIII Dunaut, V Ceretic, --
Haec sunt nomina omnium civitatum quae sunt in tota
Brittannia, quarum numerus est XXVIII.
1. Cair Guorthigirn.
Cair Guinntguic.
Cair Ligualid.
Cair Meguaid,
Cair Colun.
Cair Ebrauc.
Cair Custoeint.
Cair Caratauc.
Cair Granth.
Cair Maunguid.
Cair Lundem.
Cair Ceint.
Cair Guiragon.
Cair Peris.
Cair Daun.
CairLegion.
Cair Guricon.
Cair Segeint.
Cair Legeion Guar Vsic.
Cair Guent.
22. Cair Brithon.
23 Ci L i
24. Cair Draitou.
25. Cair Pensa vel Coyt. -
26. Cair Urnarc.
27. Cair Celemion.
28. Cair Luit Coyt.
[VII. DE MIRABILlBUs BRITANNTAE]
[67] Primum miraculum est stagnum Lumonoy. In eo sunt
insulae sexaginta, et ibi habitant homines, et sexaginta rupi-
bus ambitur, et nidus aquilae in unaquaque rupe est, et fla-
mina fluunt sexaginta in eo, et non vadit ex eo ad mare nisi
unum flumen, quod vocatur Lemn.
Secundum miraculum ostium Trahannoni fluminis, quia in
una unda instar montis ad sissam tegit litora et recedit ut
cetera maria.
Tertium miraculum stagnum calidum, quod est in regione
[1] ambitur ex latere et lapide facto, et in eo
vadunt homines per omne tempus ad lavandum, et uni-
cuique, sicut placuerit illi, lavacrum sic fiat sibi secundum
voluntatem suam : si voluerit, lavacrum frigid-um erit; si
calidum, calidum erit.
[68] Quartum miraculum est : fontes in eadem inveniuntur
de salo, a quibus fontibus sal coquitur; inde diversa cibaria
saliuntur et non prope sunt mari, sed de terra emergunt.
Aliud miraculum estDuorig Habren, id est Duo reges Sabri-
nae. Quando inundatur mare ad sissam in ostium Sabrinae, duo
cumuli spumarum congregantur separatim et bellum faciunt
inter se in modum arietum; et procedit unusquisque ad alte-
rum, et collidunt se ad invicem, et iterum secedit alter ab
altero, et iterum procedunt in unaquaque sissa. Hoc faciunt ab
initio mundi usque in hodiernum diem.
[69] Aliud miraculum est, id cst Oper Linn Liuan. Ostium
fluminis illius fluit in Sabrina, et quando Sabrina inundatur
ad sissam, et mare inundatur similiter in ostio supradicti
fluminis et in stagno ostii recipitur in modum voraginis,
et mare non vadit sursum, et est litus juxta flumen, ct quam-
diu Sabrina inundatur ad sissam, istud litus non tegitur,
et quando recedit mare et Sabrina, tunc stagnum Liuan
eructat omnc quod devoravit de mari et litus istud tegitur et
instar montis in una unda eructat et rumpit. Et si fuerit
exercitus totius regionis, in qua est, et direxerit faciem contra
undam, et exercitum trahit unda per vim, humore repletis ves-
tibus, et equi similiter 1rahuntur. Si autem exercitus terga ver-
sus fuerit contra eam, non nocet ei unda, et quando recesserit
mare, totum tunc litus quod unda tegit retro denudatur et
mare recedit ab ipso.
[70] Est aliud mirabile in regione Cinlipiuc. Est ibi fons
nomine Finnaun Guur Helic. Non fluit rivus ex eo neque in eo.
Vadunt homines piscari ad fontem, alii vadunt in fonte ad par-
tem orientis et deducunt pisces ex ea parte, alii ad dextram,
alii ad sinistram ad occidentemque, et trahuntur pisces ab
unaquaque parte. Et aliud genus piscium trabitur ex omnibus
partibus. Magnum mirabile pisces inveniri in fonte, dum non
flumen fluitin eo neque ex eo, et in eo inveniuntur quattuor
genera piscium et non est de magnitudine neque de profundi-
tate. Profunditas illius usque genua, viginti pedes sunt in lon-
gitudine et latitudine, ripas altas habet ex omni parte.
Juxta flumen quod vocatur Guoy, poma inveniuntur super
fraxinum in proclivo saltus qui est prope ostio fluminis.
Est aliud mirabile in regione quae vocatur Guent. Est ibi
fovea, a qua ventus flat per omne tempus sine intermissione;
et quando non flat ventus in tempore aestatis, de illa fovea
incessanter flat, ut nemo possit sustinere neque ante foveae
profunditatem. Et vocatur nomen ejus Vith Guint brittannico
sermone, latine autem Flatio venti. Magnum mirabile est ven-
tus de terra flare.
[M] Est aliud mirabile in Guhyr altare, quod est in loco qui
dicitur Loyngarth, quod nutu Dei fulcitur. Historia istius alta-
ris melius mibi videtur narrare quam reticere. Factum est autem,
dum sanctus lltutus orabat in spelunca quae est juxta mare,
quod alluit terram supra dicti loci, os autem speluncae ad mare
est, et ecce navis navigabat ad se de mari e1duo viri navigantes
eam, et corpus sancti hominis erat cum illis in navi et altare
supra faciem ejus, quod nutu Dei fulciebatur, et processit homo
Dei obviam illis, et corpus sancti hominis et altare inseparabi-
liter supra faciem sancti corporis stabat. Et dixerunt ad sanc-
tum Iltutum : << Ille homo Dei commendavit nobis ut deduce-
remus illum ad te et sepeliremus eum tecum, et nomen ejus
non reveles ullo homiui, ut non jurent per se homines. Et
sepelierunt eum, et post sepulturam illi duo viri reversi sunt
ad navim et navigaverunt. At ille sanctus Iltutus ecclesiam
fundavit circa corpus sancti hominis et circa altare et manet
usque in hodiernum diem altare nutu Dei fulctum . Venit qui-
dam regulus, ut probaret, portans virgam in manu sua; curva-
vit eam circa altare, et tenuit ambabus manibus virgam ex
utraque parte, et traxit ad se, et sic veritatem illius rei proba-
vit, et ille postea per mensem integrum non vixit. Alter vero
sub altare aspexit et aciem oculorum ejus amisit et ante men-
sem integrum vitam finivit.
[72] Est aliud mirabile in supra dicta regione Guent. Est ibi
fons juxta vallum putei Mouric et lignum in medio fontis, et
lavant homines manus suas cum faciebus suis, et lignum sub
pedibus suis habent, quando lavant. Nam et ego probavi et
vidi. Quando mare inundatur, ad mallinam extenditur Sabrina
super omnem maritimam, et tegit, et usque ad fontem produ-
citur, et impletur fons de sissa Sabrinae, et trabit lignum
secum usque ad mare magnum, et per spatium trium dierum
in mare invertitur, et in quarto die in supra dicto fonte inve-
nitur. Factum est autem, ut unus de rusticis sepeliret eum in
terra ad probandum, et in quarto die inventus est in fonte et
ille rusticus, qui eum abscondidit et sepclivit, defunctus est
ante finem mensis.
[73] Est aliud mirabile in regione quae dicitur Buelt. Est ibi
cumulus lapidum et unus lapis superpositus super congestum
cum vestigio canis in eo. Quando venatus est porcum Troynt,
impressit Cabal, qui erat canis Arthuri militis, vestigium in
lapide, et Arthur postea congregavit congestum lapidum sub
lapide, in quo erat vestigium canis sui, et vocatur Carn Cabal.
Et veniunt homines, et tollunt lapidem in manibus suis per
spatium diei et noctis, et in crastino die invenitur super con-
gestum suum.
Est aliud miraculum in regione quae vocatur Ercing. Habe-
tur ibi sepulcrum juxta fontem, qui cognominatur Licat Anir,
et viri nomen : qui sepultus est in tumulo, sic vocabatur Anir ;
filius Arthuri militis erat, et ipse occidit eum ibidem et sepeli-
vit. Et veniunt homines ad mensurandum tumulum in lon-
giludine aliquando sex pedes, aliquando novem, aliquando
duodecim, aliquando quindecim. In qua mensura metieris eum
in ista vice, iterum non invenies eum in una mensura, et ego
solus probavi.
[74] Est aliud mirabile in regione quae vocatur Cereticiaun.
Est ibi mons, qui cognominatur Cruc Maur, et est sepulcrum
in cacumine illius, et omnis homo quicumque venerit ad sepul-
crum et extenderit se juxta illud, quamvis brevis fuerit, in
una longitudine invenitur sepulcrum et homo, et, si fuerit
homo brevis et parvus, similiter et longitudinem sepulcri
juxta staturam hominis invenitur, et, si fuerit longus atque
procerus, etiamsi fuisset in longitudine quattuor cubitorum,
juxta staturam unius cujusque hominis sic tumulus reperitur.
Et omnis peregrinus taediosusque homo tres flectiones flecta-
veritjuxta illud, non erit super se usque ad diem mortis suae,
et non gravabitur iterum ullo taedio, etiamsi abisset solus in
extremis finibus cosmi.
[75] Primum miraculum est litus sine mari.
Secuudum miraculum est ibi mons qui gyratur tribus vici-
bus in anno.
Tertium miraculum vadum est ibi. Quando inundatur mare,
et ipse inundatur; et quando decrescit mare, et ipse minuitur.
Quartum miraculum est lapis qui ambulat in nocturnis tem-
poribus super vallem Citheinn, et projectus est olim in vora-
gine Cereuus, qui est in medio pelagi quod vocatur Mene, et
in crastino super ripam supra dictae vallis inventus est sine
dubio.
Est ibi stagnum quod vocatur Luchlein. Quattuor circulis
ambitur. Primo circulo gronna stanni ambitur, secundo cir-
culo gronna plumbi ambitur, tertio circulo gronna ferri
ambitur, quarto circulo gronna aeris ambitur, et in eo stagno
multae margaritae inveniuntur, quas ponunt reges in auribus
suis.
Est aliud stagnum qui facit ligna durescere in lapides.
Homines autem fingunt ligna et, postquam formaverint, proji-
ciunt in stagno, et manet in eo usque ad caput anni et in capite
anni lapis reperitur : et vocatur Luch Echach.