INTER BELLORUM MAGNORUM AUT UIXDUM FINITORUM AUT IM+ MINENTIUM CURAS INTERCESSIT RES PARUA DICTU SED QUAE STUDIIS IN MAGNUM CERTAMEN EXCESSERIT. *M. *FUNDANIUS ET *L. *UALERIUS TRIBUNI PLEBI AD PLEBEM TULERUNT DE *OPPIA LEGE ABROGANDA. TULERAT EAM *C. *OPPIUS TRIBUNUS PLEBIS *Q. *FABIO *TI. *SEMPRONIO CONSULIBUS IN MEDIO ARDORE *PUNICI BELLI, NE QUA MULIER PLUS SEMUNCIAM AURI HABERET NEU UESTIMENTO UERSICOLORI UTERETUR NEU IUNCTO UEHICULO IN URBE OPPIDOUE AUT PROPIUS INDE MILLE PASSUS NISI SACRORUM PUBLICORUM CAUSA UEHERETUR. *M. ET *P. *IUNII *BRUTI TRIBUNI PLEBIS LEGEM *OPPIAM TUEBANTUR NEC EAM SE ABROGARI PASSUROS AIEBANT; AD SUADEN+ DUM DISSUADENDUMQUE MULTI NOBILES PRODIBANT; *CAPITOLIUM TURBA HOMINUM FAUENTIUM ADUERSANTIUMQUE LEGI COMPLE+ BATUR. MATRONAE NULLA NEC AUCTORITATE NEC UERECUNDIA NEC IMPERIO UIRORUM CONTINERI LIMINE POTERANT, OMNES UIAS URBIS ADITUSQUE IN FORUM OBSIDEBANT, UIROS DESCENDENTES AD FORUM ORANTES UT FLORENTE RE PUBLICA, CRESCENTE IN DIES PRIUATA OMNIUM FORTUNA MATRONIS QUOQUE PRISTINUM ORNATUM REDDI PATERENTUR. AUGEBATUR HAEC FREQUENTIA MULIERUM IN DIES; NAM ETIAM EX OPPIDIS CONCILIABULISQUE CONUENIEBANT. IAM ET CONSULES PRAETORESQUE ET ALIOS MAGISTRATUS ADIRE ET ROGARE AUDEBANT; CETERUM MINIME EXORABILEM ALTERUM UTIQUE CON+ SULEM *M. *PORCIUM *CATONEM HABEBANT, QUI PRO LEGE QUAE ABROGABATUR ITA DISSERUIT: "SI IN SUA QUISQUE NOSTRUM MATRE FAMILIAE, *QUIRITES, IUS ET MAIESTATEM UIRI RETINERE INSTITUISSET, MINUS CUM UNIUERSIS FEMINIS NEGOTII HABEREMUS: NUNC DOMI UICTA LIBERTAS NOSTRA IMPOTENTIA MULIEBRI HIC QUOQUE IN FORO OBTERITUR ET CALCATUR, ET QUIA SINGULAS SUSTINERE NON POTUIMUS UNIUERSAS HORREMUS. EQUIDEM FABULAM ET FICTAM REM DUCEBAM ESSE UIRORUM OMNE GENUS IN ALIQUA INSULA CONIURATIONE MULIEBRI AB STIRPE SUB+ LATUM ESSE; AB NULLO GENERE NON SUMMUM PERICULUM EST SI COETUS ET CONCILIA ET SECRETAS CONSULTATIONES ESSE SINAS. ATQUE EGO UIX STATUERE APUD ANIMUM MEUM POSSUM UTRUM PEIOR IPSA RES AN PEIORE EXEMPLO AGATUR; QUORUM ALTERUM AD NOS CONSULES RELIQUOSQUE MAGISTRATUS, ALTERUM AD UOS, *QUIRITES, MAGIS PERTINET. NAM UTRUM E RE PUBLICA SIT NECNE ID QUOD AD UOS FERTUR, UESTRA EXISTIMATIO EST QUI IN SUFFRAGIUM ITURI ESTIS. HAEC CONSTERNATIO MULIEBRIS, SIUE SUA SPONTE SIUE AUCTORIBUS UOBIS, *M. *FUNDANI ET *L. *UALERI, FACTA EST, HAUD DUBIE AD CULPAM MAGISTRATUUM PERTINENS, NESCIO UOBIS, TRIBUNI, AN CONSULIBUS MAGIS SIT DEFORMIS: UOBIS, SI FEMINAS AD CONCITAN+ DAS TRIBUNICIAS SEDITIONES IAM ADDUXISTIS; NOBIS, SI UT PLEBIS QUONDAM SIC NUNC MULIERUM SECESSIONE LEGES ACCIPIENDAE SUNT. EQUIDEM NON SINE RUBORE QUODAM PAULO ANTE PER MEDIUM AGMEN MULIERUM IN FORUM PERUENI. QUOD NISI ME UERECUNDIA SINGULARUM MAGIS MAIESTATIS ET PUDORIS QUAM UNIUERSARUM TENUISSET, NE COMPELLATAE A CONSULE UIDERENTUR, DIXISSEM: ""QUI HIC MOS EST IN PUBLICUM PROCURRENDI ET OBSIDENDI UIAS ET UIROS ALIENOS APPELLANDI? ISTUD IPSUM SUOS QUAEQUE DOMI ROGARE NON POTUISTIS? AN BLANDIORES IN PUBLICO QUAM IN PRIUATO ET ALIENIS QUAM UESTRIS ESTIS? QUAMQUAM NE DOMI QUIDEM UOS, SI SUI IURIS FINIBUS MATRONAS CONTINERET PUDOR, QUAE LEGES HIC ROGARENTUR ABROGARENTURUE CURARE DECUIT. "" MAIORES NOSTRI NULLAM, NE PRIUATAM QUIDEM REM AGERE FEMINAS SINE TUTORE AUCTORE UOLUERUNT, IN MANU ESSE PARENTIUM, FRATRUM, UIRORUM: NOS, SI DIIS PLACET, IAM ETIAM REM PUBLICAM CAPESSERE EAS PATIMUR ET FORO PROPE ET CON+ TIONIBUS ET COMITIIS IMMISCERI. QUID ENIM NUNC ALIUD PER UIAS ET COMPITA FACIUNT QUAM ROGATIONEM TRIBUNORUM PLEBI SUADENT, QUAM LEGEM ABROGANDAM CENSENT? DATE FRENOS IM+ POTENTI NATURAE ET INDOMITO ANIMALI ET SPERATE IPSAS MODUM LICENTIAE FACTURAS: NISI UOS FACIETIS, MINIMUM HOC EORUM EST QUAE INIQUO ANIMO FEMINAE SIBI AUT MORIBUS AUT LEGIBUS INIUNCTA PATIUNTUR. OMNIUM RERUM LIBERTATEM, IMMO LICEN+ TIAM, SI UERE DICERE UOLUMUS, DESIDERANT. QUID ENIM, SI HOC EXPUGNAUERINT, NON TEMPTABUNT? RECENSETE OMNIA MULIEBRIA IURA QUIBUS LICENTIAM EARUM ADLIGAUERINT MAIORES UESTRI PER QUAEQUE SUBIECERINT UIRIS; QUIBUS OMNIBUS CONSTRICTAS UIX TAMEN CONTINERE POTESTIS. QUID? SI CARPERE SINGULA ET EXTORQUERE ET EXAEQUARI AD EX+ TREMUM UIRIS PATIEMINI, TOLERABILES UOBIS EAS FORE CREDITIS? EXTEMPLO SIMUL PARES ESSE COEPERINT, SUPERIORES ERUNT. AT HERCULE NE QUID NOUUM IN EAS ROGETUR RECUSANT, NON IUS SED INIURIAM DEPRECANTUR: IMMO UT QUAM ACCEPISTIS IUSSISTIS SUFFRAGIIS UESTRIS LEGEM, QUAM USU TOT ANNORUM ET EXPERIENDO COMPROBASTIS, HANC UT ABROGETIS, ID EST, UT UNAM TOLLENDO LEGEM CETERAS INFIRMETIS. NULLA LEX SATIS COMMODA OMNIBUS EST: ID MODO QUAERITUR, SI MAIORI PARTI ET IN SUMMAM PRODEST. SI QUOD CUIQUE PRIUATIM OFFICIET IUS, ID DESTRUET AC DEMOLIETUR, QUID ATTINEBIT UNIUERSOS ROGARE LEGES QUAS MOX ABROGARE IN QUOS LATAE SUNT POSSINT? UOLO TAMEN AUDIRE QUID SIT PROPTER QUOD MATRONAE CONSTERNATAE PROCUCURRERINT IN PUBLICUM AC UIX FORO SE ET CONTIONE ABSTINEANT? UT CAPTIUI AB *HANNIBALE REDIMANTUR PARENTES, UIRI, LIBERI, FRATRES EARUM? PROCUL ABEST ABSITQUE SEMPER TALIS FORTUNA REI PUBLICAE; SED TAMEN, CUM FUIT, NEGASTIS HOC PIIS PRECIBUS EARUM. AT NON PIETAS NEC SOLLICITUDO PRO SUIS SED RELIGIO CONGREGAUIT EAS: MATREM *IDAEAM A *PESSINUNTE EX *PHRYGIA UENIENTEM ACCEPTURAE SUNT. QUID HONESTUM DICTU SALTEM SEDITIONI PRAETENDITUR MULIEBRI? ""UT AURO ET PURPURA FULGAMUS"" INQUIT, "" UT CARPENTIS FESTIS PROFESTISQUE DIEBUS, UELUT TRIUMPHANTES DE LEGE UICTA ET ABROGATA ET CAPTIS EREPTIS SUFFRAGIIS UESTRIS, PER URBEM UECTE+ MUR: NE ULLUS MODUS SUMPTIBUS, NE LUXURIAE SIT."" SAEPE ME QUERENTEM DE FEMINARUM, SAEPE DE UIRORUM NEC DE PRIUATORUM MODO SED ETIAM MAGISTRATUUM SUMPTIBUS AUDISTIS, DIUERSISQUE DUOBUS UITIIS, AUARITIA ET LUXURIA, CIUITA+ TEM LABORARE, QUAE PESTES OMNIA MAGNA IMPERIA EUERTERUNT. HAEC EGO, QUO MELIOR LAETIORQUE IN DIES FORTUNA REI PUBLICAE EST, QUO MAGIS IMPERIUM CRESCIT- ET IAM IN *GRAECIAM *ASIAM+ QUE TRANSCENDIMUS OMNIBUS LIBIDINUM INLECEBRIS REPLETAS ET REGIAS ETIAM ADTRECTAMUS GAZAS-, EO PLUS HORREO, NE ILLAE MAGIS RES NOS CEPERINT QUAM NOS ILLAS. INFESTA, MIHI CREDITE, SIGNA AB *SYRACUSIS INLATA SUNT HUIC URBI. IAM NIMIS MULTOS AUDIO *CORINTHI ET *ATHENARUM ORNAMENTA LAUDANTES MIRAN+ TESQUE ET ANTEFIXA FICTILIA DEORUM *ROMANORUM RIDENTES. EGO HOS MALO PROPITIOS DEOS ET ITA SPERO FUTUROS, SI IN SUIS MANERE SEDIBUS PATIEMUR. PATRUM NOSTRORUM MEMORIA PER LEGATUM *CINEAM *PYRRHUS NON UIRORUM MODO SED ETIAM MULIERUM ANIMOS DONIS TEMPTAUIT. NONDUM LEX *OPPIA AD COERCENDAM LUXURIAM MULIEBREM LATA ERAT; TAMEN NULLA ACCEPIT. QUAM CAUSAM FUISSE CENSETIS? EADEM FUIT QUAE MAIORIBUS NOSTRIS NIHIL DE HAC RE LEGE SANCIUNDI: NULLA ERAT LUXURIA QUAE COER+ CERETUR. SICUT ANTE MORBOS NECESSE EST COGNITOS ESSE QUAM REMEDIA EORUM, SIC CUPIDITATES PRIUS NATAE SUNT QUAM LEGES QUAE IIS MODUM FACERENT. QUID LEGEM *LICINIAM EXCITAUIT DE QUINGENTIS IUGERIBUS NISI INGENS CUPIDO AGROS CONTINUANDI? QUID LEGEM *CINCIAM DE DONIS ET MUNERIBUS NISI QUIA UECTI+ GALIS IAM ET STIPENDIARIA PLEBS ESSE SENATUI COEPERAT? ITAQUE MINIME MIRUM EST NEC *OPPIAM NEC ALIAM ULLAM TUM LEGEM DESIDERATAM ESSE QUAE MODUM SUMPTIBUS MULIERUM FACERET, CUM AURUM ET PURPURAM DATA ET OBLATA ULTRO NON ACCIPIEBANT. SI NUNC CUM ILLIS DONIS *CINEAS URBEM CIRCUMIRET, STANTES IN PUBLICO INUENISSET QUAE ACCIPERENT. ATQUE EGO NONNULLARUM CUPIDITATIUM NE CAUSAM QUIDEM AUT RATIONEM INIRE POSSUM. NAM UT QUOD ALII LICEAT TIBI NON LICERE ALIQUID FORTASSE NATURALIS AUT PUDORIS AUT INDIGNATIONIS HABEAT, SIC AEQUATO OMNIUM CULTU QUID UNAQUAEQUE UESTRUM UERETUR NE IN SE CONSPICIATUR? PESSIMUS QUIDEM PUDOR EST UEL PARSIMONIAE UEL PAUPERTATIS; SED UTRUMQUE LEX UOBIS DEMIT CUM ID QUOD HABERE NON LICET NON HABETIS. ""HANC"" INQUIT ""IPSAM EXAE+ QUATIONEM NON FERO"" ILLA LOCUPLES. ""CUR NON INSIGNIS AURO ET PURPURA CONSPICIOR? CUR PAUPERTAS ALIARUM SUB HAC LEGIS SPECIE LATET, UT QUOD HABERE NON POSSUNT HABITURAE, SI LICERET, FUISSE UIDEANTUR? "" UULTIS HOC CERTAMEN UXORIBUS UESTRIS INICERE, *QUIRITES, UT DIUITES ID HABERE UELINT QUOD NULLA ALIA POSSIT, PAUPERES NE OB HOC IPSUM CONTEMNANTUR, SUPRA UIRES SE EXTENDANT? NE (EAS) SIMUL PUDERE QUOD NON OPORTET COE+ PERIT, QUOD OPORTET NON PUDEBIT. QUAE DE SUO POTERIT, PARA+ BIT: QUAE NON POTERIT, UIRUM ROGABIT. MISERUM ILLUM UIRUM, ET QUI EXORATUS ET QUI NON EXORATUS ERIT, CUM QUOD IPSE NON DEDERIT DATUM AB ALIO UIDEBIT. NUNC UOLGO ALIENOS UIROS ROGANT ET, QUOD MAIUS EST, LEGEM ET SUFFRAGIA ROGANT ET A QUIBUSDAM IMPETRANT. ADUERSUS TE ET REM TUAM ET LIBEROS TUOS EXORABILIS ES: SIMUL LEX MODUM SUMPTIBUS UXORIS TUAE FACERE DESIERIT, TU NUNQUAM FACIES. NOLITE EODEM LOCO EXISTI+ MARE, (*QUIRITES,) FUTURAM REM QUO FUIT ANTEQUAM LEX DE HOC FERRETUR. ET HOMINEM IMPROBUM NON ACCUSARI TUTIUS EST QUAM ABSOLUI, ET LUXURIA NON MOTA TOLERABILIOR ESSET QUAM ERIT NUNC, IPSIS UINCULIS SICUT FERAE BESTIAE INRITATA, DEINDE EMISSA. EGO NULLO MODO ABROGANDAM LEGAM *OPPIAM CENSEO: UOS QUOD FAXITIS, DEOS OMNES FORTUNARE UELIM." POST HAEC TRIBUNI QUOQUE PLEBI QUI SE INTERCESSUROS PRO+ FESSI ERANT, CUM PAUCA IN EANDEM SENTENTIAM ADIECISSENT, TUM *L. *UALERIUS PRO ROGATIONE AB SE PROMULGATA ITA DISSERUIT: "SI PRIUATI TANTUMMODO AD SUADENDUM DISSUADENDUMQUE ID QUOD AB NOBIS ROGATUR PROCESSISSENT, EGO QUOQUE, CUM SATIS DICTUM PRO UTRAQUE PARTE EXISTIMAREM, TACITUS SUFFRAGIA UESTRA EXPECTASSEM: NUNC CUM UIR CLARISSIMUS, CONSUL *M. *PORCIUS, NON AUCTORITATE SOLUM, QUAE TACITA SATIS MOMENTI HABUISSET, SED ORATIONE ETIAM LONGA ET ACCURATA INSECTATUS SIT ROGATIONEM NOSTRAM, NECESSE EST PAUCIS RESPONDERE. QUI TAMEN PLURA UERBA IN CASTIGANDIS MATRONIS QUAM IN ROGATIONE NOSTRA DISSUADENDA CONSUMPSIT, ET QUIDEM UT IN DUBIO PONERET UTRUM ID QUOD REPRENDERET MATRONAE SUA SPONTE AN NOBIS AUCTORIBUS FECISSENT. REM DEFENDAM, NON NOS, IN QUOS IECIT MAGIS HOC CONSUL UERBO TENUS QUAM UT RE INSIMULARET. COETUM ET SEDITIONEM ET INTERDUM SECESSIONEM MULIEBREM APPELLAUIT QUOD MATRONAE IN PUBLICO UOS ROGASSENT UT LEGEM IN SE LATAM PER BELLUM TEMPORIBUS DURIS IN PACE ET FLORENTI AC BEATA RE PUBLICA ABROGARETIS. UERBA MAGNA QUAE REI AUGENDAE CAUSA CONQUIRANTUR ET HAEC ET ALIA ESSE SCIO, ET *M. *CATONEM ORATOREM NON SOLUM GRAUEM SED INTERDUM ETIAM TRUCEM ESSE SCIMUS OMNES, CUM INGENIO SIT MITIS. NAM QUID TANDEM NOUI MATRONAE FECERUNT, QUOD FREQUENTES IN CAUSA AD SE PERTINENTE IN PUBLICUM PROCESSERUNT? NUNQUAM ANTE HOC TEMPUS IN PUBLICO APPARUERUNT? TUAS ADUERSUS TE *ORIGINES REUOLUAM. ACCIPE QUOTIENS ID FECERINT, ET QUIDEM SEMPER BONO PUBLICO. IAM A PRINCIPIO, REGNANTE *ROMULO, CUM *CAPITOLIO AB *SABINIS CAPTO MEDIO IN FORO SIGNIS CONLATIS DIMICARETUR, NONNE INTER+ CURSU MATRONARUM INTER ACIES DUAS PROELIUM SEDATUM EST? QUID? REGIBUS EXACTIS CUM *CORIOLANO *MARCIO DUCE LEGIONES *UOLSCORUM CASTRA AD QUINTUM LAPIDEM POSUISSENT, NONNE ID AGMEN QUO OBRUTA HAEC URBS ESSET MATRONAE AUERTERUNT? IAM URBE CAPTA A *GALLIS AURUM QUO REDEMPTA URBS EST NONNE MATRONAE CONSENSU OMNIUM IN PUBLICUM CONTULERUNT? PROXIMO BELLO, NE ANTIQUA REPETAM, NONNE ET, CUM PECUNIA OPUS FUIT, UIDUARUM PECUNIAE ADIUUERUNT AERARIUM ET, CUM DI QUOQUE NOUI AD OPEM FERENDAM DUBIIS REBUS ACCERSERENTUR, MATRONAE UNIUERSAE AD MARE PROFECTAE SUNT AD MATREM *IDAEAM ACCIPIENDAM? DISSIMILES, INQUIS, CAUSAE SUNT. NEC MIHI CAUSAS AEQUARE PROPOSITUM EST: NIHIL NOUI FACTUM PURGARE SATIS EST. CETERUM QUOD IN REBUS AD OMNES PARITER UIROS FEMINAS PERTINENTIBUS FECISSE EAS NEMO MIRATUS EST, IN CAUSA PROPRIE AD IPSAS PERTINENTE MIRAMUR FECISSE? QUID AUTEM FECERUNT? SUPERBAS, ME DIUS FIDIUS, AURES HABEMUS SI, CUM DOMINI SERUORUM NON FASTIDIANT PRECES, NOS ROGARI AB HONESTIS FEMINIS INDIGNAMUR. UENIO NUNC AD ID DE QUO AGITUR. IN QUO DUPLEX CONSULIS ORATIO FUIT; NAM ET LEGEM ULLAM OMNINO ABROGARI EST INDI+ GNATUS ET EAM PRAECIPUE LEGEM QUAE LUXURIAE MULIEBRIS COER+ CENDAE CAUSA LATA ESSET. ET ILLA COMMUNIS PRO LEGIBUS UISA CONSULARIS ORATIO EST, ET HAEC ADUERSUS LUXURIAM SEUERISSIMIS MORIBUS CONUENIEBAT; ITAQUE PERICULUM EST, NISI QUID IN UTRAQUE RE UANI SIT DOCUERIMUS, NE QUIS ERROR UOBIS OFFUN+ DATUR. EGO ENIM QUEMADMODUM EX IIS LEGIBUS QUAE NON IN TEMPUS ALIQUOD SED PERPETUAE UTILITATIS CAUSA IN AETERNUM LATAE SUNT NULLAM ABROGARI DEBERE FATEOR, NISI QUAM AUT USUS COARGUIT AUT STATUS ALIQUIS REI PUBLICAE INUTILEM FECIT, SIC QUAS TEMPORA ALIQUA DESIDERARUNT LEGES, MORTALES, UT ITA DICAM, ET TEMPORIBUS IPSIS MUTABILES ESSE UIDEO. QUAE IN PACE LATA SUNT, PLERUMQUE BELLUM ABROGAT, QUAE IN BELLO, PAX, UT IN NAUIS ADMINISTRATIONE ALIA IN SECUNDA, ALIA IN ADUERSA TEM+ PESTATE USUI SUNT. HAEC CUM ITA NATURA DISTINCTA SINT, EX UTRO TANDEM GENERE EA LEX ESSE UIDETUR QUAM ABROGAMUS? (NUM)+ QUAE UETUS? REGIA LEX SIMUL CUM IPSA URBE NATA AUT, QUOD SECUNDUM EST, AB DECEMUIRIS AD CONDENDA IURA CREATIS IN DUO+ DECIM TABULIS SCRIPTA, SINE QUA CUM MAIORES NOSTRI NON EXISTI+ MARINT DECUS MATRONALE SERUARI POSSE, NOBIS QUOQUE UERENDUM SIT NE CUM EA PUDOREM SANCTITATEMQUE FEMINARUM ABROGE+ MUS? QUIS IGITUR NESCIT NOUAM ISTAM LEGEM ESSE, *Q. *FABIO ET *TI. *SEMPRONIO CONSULIBUS UIGINTI ANTE ANNIS LATAM? SINE QUA CUM PER TOT ANNOS MATRONAE OPTIMIS MORIBUS UIXERINT, QUOD TANDEM NE ABROGATA EA EFFUNDANTUR AD LUXURIAM PERI+ CULUM EST? NAM SI ISTA LEX (UETUS) AUT IDEO LATA ESSET UT FINIRET LIBIDINEM MULIEBREM, UERENDUM FORET NE ABROGATA IN+ CITARET: CUR SIT AUTEM LATA, IPSUM INDICABIT TEMPUS. *HANNIBAL IN *ITALIA ERAT, UICTOR AD *CANNAS; IAM *TARENTUM, IAM *ARPOS, IAM *CAPUAM HABEBAT; AD URBEM *ROMAM ADMOTURUS EXERCI+ TUM UIDEBATUR; DEFECERANT SOCII; NON MILITES IN SUPPLEMEN+ TUM, NON SOCIOS NAUALES AD CLASSEM TUENDAM, NON PECUNIAM IN AERARIO HABEBAMUS; SERUI QUIBUS ARMA DARENTUR ITA UT PRETIUM PRO IIS BELLO PERFECTO DOMINIS SOLUERETUR EMEBANTUR; IN EANDEM DIEM PECUNIAE FRUMENTUM ET CETERA QUAE BELLI USUS POSTULABANT PRAEBENDA PUBLICANI SE CONDUCTUROS PRO+ FESSI ERANT; SERUOS AD REMUM NUMERO EX CENSU CONSTITUTO CUM STIPENDIO NOSTRO DABAMUS; AURUM ET ARGENTUM OMNE AB SENATORIBUS EIUS REI INITIO ORTO IN PUBLICUM CONFEREBAMUS; UIDUAE ET PUPILLI PECUNIAS SUAS IN AERARIUM DEFEREBANT; CAUTUM ERAT QUO NE PLUS AURI ET ARGENTI FACTI, QUO NE PLUS SIGNATI ARGENTI ET AERIS DOMI HABEREMUS- TALI TEMPORE IN LUXURIA ET ORNATU MATRONAE OCCUPATAE ERANT, UT AD EAM COER+ CENDAM *OPPIA LEX DESIDERATA SIT, CUM QUIA *CERERIS SACRIFICIUM LUGENTIBUS OMNIBUS MATRONIS INTERMISSUM ERAT, SENATUS FINIRI LUCTUM TRIGINTA DIEBUS IUSSIT? CUI NON APPARET INOPIAM ET MISERIAM CIUITATIS, [ET] QUIA OMNIUM PRIUATORUM PECUNIAE IN USUM PUBLICUM UERTENDAE ERANT, ISTAM LEGEM SCRIPSISSE TAM DIU MANSURAM QUAM DIU CAUSA SCRIBENDAE LEGIS MANSISSET? NAM SI QUAE TUNC TEMPORIS CAUSA AUT DECREUIT SENATUS AUT POPULUS IUSSIT IN PERPETUUM SERUARI OPORTET, CUR PECUNIAS REDDIMUS PRIUATIS? CUR PUBLICA PRAESENTI PECUNIA LOCAMUS? CUR SERUI QUI MILITENT NON EMUNTUR? CUR PRIUATI NON DAMUS REMIGES SICUT TUNC DEDIMUS? OMNES ALII ORDINES, OMNES HOMINES MUTATIONEM IN MELIOREM STATUM REI PUBLICAE SENTIENT: AD CONIUGES TANTUM NOSTRAS PACIS ET TRANQUILLITATIS PUBLICAE FRUCTUS NON PERUENIET? PURPURA UIRI UTEMUR, PRAETEXTATI IN MAGISTRATIBUS, IN SACER+ DOTIIS, LIBERI NOSTRI PRAETEXTIS PURPURA TOGIS UTENTUR; MAGI+ STRATIBUS IN COLONIIS MUNICIPIISQUE, HIC *ROMAE INFIMO GENERI, MAGISTRIS UICORUM, TOGAE PRAETEXTAE HABENDAE IUS PERMIT+ TEMUS, NEC ID UT UIUI SOLUM HABEANT [TANTUM] INSIGNE SED ETIAM UT CUM EO CREMENTUR MORTUI: FEMINIS DUMTAXAT PUR+ PURAE USU INTERDICEMUS? ET CUM TIBI UIRO LICEAT PURPURA IN UESTEM STRAGULAM UTI, MATREM FAMILIAE TUAM PURPUREUM AMICULUM HABERE NON SINES, ET EQUUS TUUS SPECIOSIUS INSTRATUS ERIT QUAM UXOR UESTITA? SED IN PURPURA, QUAE TERITUR ABSUMI+ TUR, INIUSTAM QUIDEM SED ALIQUAM TAMEN CAUSAM TENACITATIS UIDEO; IN AURO UERO, IN QUO PRAETER MANUPRETIUM NIHIL INTER+ TRIMENTI FIT, QUAE MALIGNITAS EST? PRAESIDIUM POTIUS IN EO EST ET AD PRIUATOS ET AD PUBLICOS USUS, SICUT EXPERTI ESTIS. NULLAM AEMULATIONEM INTER SE SINGULARUM, QUONIAM NULLA HABERET, ESSE AIEBAT. AT HERCULE UNIUERSIS DOLOR ET INDIGNATIO EST, CUM SOCIO+ RUM *LATINI NOMINIS UXORIBUS UIDENT EA CONCESSA ORNAMENTA QUAE SIBI ADEMPTA SINT, CUM INSIGNES EAS ESSE AURO ET PUR+ PURA, CUM ILLAS UEHI PER URBEM, SE PEDIBUS SEQUI, TAMQUAM IN ILLARUM CIUITATIBUS NON IN SUA IMPERIUM SIT. UIRORUM HOC ANI+ MOS UOLNERARE POSSET: QUID MULIERCULARUM CENSETIS, QUAS ETIAM PARUA MOUENT? NON MAGISTRATUS NEC SACERDOTIA NEC TRIUMPHI NEC INSIGNIA NEC DONA AUT SPOLIA BELLICA IIS CONTINGERE POSSUNT: MUNDITIAE ET ORNATUS ET CULTUS, HAEC FEMINARUM INSIGNIA SUNT, HIS GAUDENT ET GLORIANTUR, HUNC MUNDUM MULIEBREM APPEL+ LARUNT MAIORES NOSTRI. QUID ALIUD IN LUCTU QUAM PURPURAM ATQUE AURUM DEPONUNT? QUID CUM ELUXERUNT SUMUNT? QUID IN GRATULATIONIBUS SUPPLICATIONIBUSQUE NISI EXCELLENTIOREM ORNATUM ADICIUNT? SCILICET, SI LEGEM *OPPIAM ABROGARITIS, NON UESTRI ARBITRII ERIT SI QUID EIUS UETARE UOLUERITIS QUOD NUNC LEX UETAT: MINUS FILIAE, UXORES, SORORES ETIAM QUIBUSDAM IN MANU ERUNT. NUNQUAM SALUIS SUIS EXUITUR SERUITUS MULIEBRIS, ET IPSAE LIBERTATEM QUAM UIDUITAS ET ORBITAS FACIT DETESTANTUR. IN UESTRO ARBITRIO SUUM ORNATUM QUAM IN LEGIS MALUNT ESSE; ET UOS IN MANU ET TUTELA, NON IN SERUITIO DEBETIS HABERE EAS ET MALLE PATRES UOS AUT UIROS QUAM DOMINOS DICI. INUIDIOSIS NOMINIBUS UTEBATUR MODO CONSUL SEDITIONEM MULIEBREM ET SECESSIONEM APPELLANDO. ID ENIM PERICULUM EST NE *SACRUM MONTEM, SICUT QUONDAM IRATA PLEBS, AUT *AUENTINUM CAPIANT. PATIENDUM HUIC INFIRMITATI EST, QUODCUMQUE UOS CENSUERITIS. QUO PLUS POTESTIS, EO MODERATIUS IMPERIO UTI DEBETIS." HAEC CUM CONTRA LEGEM PROQUE LEGE DICTA ESSENT, ALIQUANTO MAIOR FREQUENTIA MULIERUM POSTERO DIE SESE IN PUBLICUM EFFUDIT UNOQUE AGMINE OMNES *BRUTORUM IANUAS OBSEDERUNT, QUI COLLEGARUM ROGATIONI INTERCEDEBANT, NEC ANTE ABSTITERUNT QUAM REMISSA INTERCESSIO AB TRIBUNIS EST. NULLA DEINDE DUBI+ TATIO FUIT QUIN OMNES TRIBUS LEGEM ABROGARENT. UIGINTI ANNIS POST ABROGATA EST QUAM LATA. *M. *PORCIUS CONSUL, POSTQUAM ABROGATA LEX *OPPIA EST, EX+ TEMPLO UIGINTI QUINQUE NAUIBUS LONGIS, QUARUM QUINQUE SOCIORUM ERANT, AD *LUNAE PORTUM PROFECTUS EST EODEM EXER+ CITU CONUENIRE IUSSO, ET EDICTO PER ORAM MARITIMAM MISSO NAUIBUS OMNIS GENERIS CONTRACTIS AB *LUNA PROFICISCENS EDIXIT UT AD PORTUM *PYRENAEI SEQUERENTUR: INDE SE FREQUENTI CLASSE AD HOSTES ITURUM. PRAETERUECTI *LIGUSTINOS MONTES SINUMQUE *GALLICUM AD DIEM QUAM DIXERAT CONUENERUNT. INDE *RHODAM UENTUM ET PRAESIDIUM *HISPANORUM QUOD IN CASTELLO ERAT UI DEIECTUM. AB *RHODA SECUNDO UENTO *EMPORIAS PERUEN+ TUM: IBI COPIAE OMNES PRAETER SOCIOS NAUALES IN TERRAM EXPOSITAE. IAM TUNC *EMPORIAE DUO OPPIDA ERANT MURO DIUISA. UNUM *GRAECI HABEBANT, A *PHOCAEA, UNDE ET *MASSILIENSES, ORIUNDI, ALTERUM *HISPANI; SED *GRAECUM OPPIDUM IN MARE EXPOSITUM TOTUM ORBEM MURI MINUS QUADRINGENTOS PASSUS PATENTEM HABEBAT, *HISPANIS RETRACTIOR A MARI TRIUM MILIUM PASSUUM IN CIRCUITU MURUS ERAT. TERTIUM GENUS *ROMANI COLONI AB DIUO *CAESARE POST DEUICTOS *POMPEI LIBEROS ADIECTI. NUNC IN CORPUS UNUM CONFUSI OMNES *HISPANIS PRIUS, POSTREMO ET *GRAECIS IN CIUITATEM *ROMANAM ADSCITIS. MIRARETUR QUI TUM CERNERET, APERTO MARI AB ALTERA PARTE, AB ALTERA *HISPANIS TAM FERA ET BELLICOSA GENTE OBIECTIS, QUAE RES EOS TUTARETUR. DISCIPLINA ERAT CUSTOS INFIRMITATIS, QUAM INTER UALIDIORES OPTIME TIMOR CONTINET. PARTEM MURI UERSAM IN AGROS EGREGIE MUNITAM HABEBANT, UNA TANTUM IN EAM REGIONEM PORTA IMPOSITA, CUIUS ADSIDUUS CUSTOS SEMPER ALIQUIS EX MAGISTRATIBUS ERAT. NOCTE PARS TERTIA CIUIUM IN MURIS EXCUBABAT; NEQUE MORIS CAUSA TANTUM AUT LEGIS SED QUANTA SI HOSTIS AD PORTAS ESSET ET SERUABANT UIGILIAS ET CIRCUMIBANT CURA. *HISPANUM NEMINEM IN URBEM RECIPIEBANT: NE IPSI QUIDEM TEMERE URBE EXCEDE+ BANT. AD MARE PATEBAT OMNIBUS EXITUS. PORTA AD *HISPANORUM OPPIDUM UERSA NUNQUAM NISI FREQUENTES, PARS TERTIA FERE CUIUS PROXIMA NOCTE UIGILIAE IN MURIS FUERANT, EGREDIEBANTUR. CAUSA EXEUNDI HAEC ERAT: COMMERCIO EORUM *HISPANI IMPRUDENTES MARIS GAUDEBANT MERCARIQUE ET IPSI EA QUAE EXTERNA NAUIBUS INUEHERENTUR ET AGRORUM EXIGERE FRUCTUS UOLEBANT. HUIUS MUTUI USUS DESIDERIUM UT *HISPANA URBS *GRAECIS PATERET FACIEBAT. ERANT ETIAM EO TUTIORES QUOD SUB UMBRA *ROMANAE AMICITIAE LATEBANT, QUAM SICUT MINORIBUS UIRIBUS QUAM *MAS+ SILIENSES PARI COLEBANT FIDE. TUM QUOQUE CONSULEM EXER+ CITUMQUE COMITER AC BENIGNE ACCEPERUNT. PAUCOS IBI MORATUS DIES *CATO, DUM EXPLORARET UBI ET QUANTAE HOSTIUM COPIAE ESSENT, UT NE MORA QUIDEM SEGNIS ESSET, OMNE ID TEMPUS EXERCENDIS MILITIBUS CONSUMPSIT. ID ERAT FORTE TEMPUS ANNI UT FRUMENTUM IN AREIS *HISPANI HABERENT; ITAQUE REDEMPTO+ RIBUS UETITIS FRUMENTUM PARARE AC *ROMAM DIMISSIS "BELLUM" INQUIT "SE IPSUM ALET". PROFECTUS AB *EMPORIIS AGROS HOSTIUM URIT UASTATQUE, OMNIA FUGA ET TERRORE COMPLET. EODEM TEMPORE *M. *HELUIO DECEDENTI EX ULTERIORE *HI+ SPANIA CUM PRAESIDIO SEX MILIUM DATO AB *AP. *CLAUDIO PRAETORE *CELTIBERI AGMINE INGENTI AD OPPIDUM *ILITURGI OCCURRUNT. UIGINTI MILIA ARMATORUM FUISSE *UALERIUS SCRIBIT, DUODECIM MILIA EX IIS CAESA, OPPIDUM *ILITURGI RECEPTUM ET PUBERES OMNES INTERFECTOS. INDE AD CASTRA *CATONIS *HELUIUS PERUENIT ET, QUIA TUTA IAM AB HOSTIBUS REGIO ERAT, PRAESIDIO IN ULTERIOREM *HISPANIAM REMISSO *ROMAM EST PROFECTUS ET OB REM FELICITER GESTAM OUANS URBEM EST INGRESSUS. ARGENTI INFECTI TULIT IN AERARIUM QUATTUORDECIM MILIA PONDO SEPTINGENTA TRIGINTA DUO ET SIGNATI BIGATORUM SEPTEMDECIM MILIA UIGINTI TRES ET *OSCENSIS ARGENTI CENTUM UNDEUIGINTI MILIA QUADRINGENTOS UN+ DEQUADRAGINTA. CAUSA TRIUMPHI NEGANDI SENATUI FUIT QUOD ALIENO AUSPICIO ET IN ALIENA PROUINCIA PUGNASSET; CETERUM BIENNIO POST REDIERAT, CUM PROUINCIA SUCCESSORI *Q. *MINUCIO TRADITA ANNUM INSEQUENTEM RETENTUS IBI LONGO ET GRAUI FUISSET MORBO. ITAQUE DUOBUS MODO MENSIBUS ANTE *HELUIUS OUANS URBEM EST INGRESSUS QUAM SUCCESSOR EIUS *Q. *MINUCIUS TRIUM+ PHARET. HIC QUOQUE TULIT ARGENTI PONDO TRIGINTA QUATTUOR MILIA OCTINGENTA ET BIGATORUM SEPTUAGINTA TRIA MILIA ET *OSCENSIS ARGENTI DUCENTA SEPTUAGINTA OCTO MILIA. IN *HISPANIA INTERIM CONSUL HAUD PROCUL *EMPORIIS CASTRA HABEBAT. EO LEGATI TRES AB *ILERGETUM REGULO *BILISTAGE, IN QUIBUS UNUS FILIUS EIUS ERAT, UENERUNT QUERENTES CASTELLA SUA OPPUGNARI NEC SPEM ULLAM ESSE RESISTENDI NISI PRAESIDIUM *ROMANUS MISISSET: TRIA MILIA MILITUM SATIS ESSE NEC HOSTES, SI TANTA MANUS UENISSET, MANSUROS. AD EA CONSUL MOUERI QUIDEM SE UEL PERICULO EORUM UEL METU DICERE, SED SIBI NEQUAQUAM TANTUM COPIARUM ESSE UT, CUM MAGNA UIS HOSTIUM HAUD PROCUL ABSIT ET QUAM MOX SIGNIS CONLATIS DIMICANDUM SIT IN DIES EX+ PECTET, DIUIDENDO EXERCITUM MINUERE TUTO UIRES POSSIT. LEGATI UBI HAEC AUDIERUNT FLENTES AD GENUA CONSULIS PROUOLUUNTUR, ORANT NE SE IN REBUS TAM TREPIDIS DESERAT: QUO ENIM SE, RE+ PULSOS AB *ROMANIS, ITUROS? NULLOS SE SOCIOS, NIHIL USQUAM IN TERRIS ALIUD SPEI HABERE. POTUISSE SE EXTRA ID PERICULUM ESSE, SI DECEDERE FIDE, SI CONIURARE CUM CETERIS UOLUISSENT. NULLIS MINIS, NULLIS TERRICULIS SE MOTOS, SPERANTES SATIS OPIS ET AUXILII SIBI IN *ROMANIS ESSE. ID SI NULLUM SIT, SI SIBI A CONSULE NEGETUR, DEOS HOMINESQUE SE TESTES FACERE INUITOS ET COACTOS SE, NE EADEM QUAE *SAGUNTINI PASSI SINT PATIANTUR, DEFECTUROS ET CUM CETERIS POTIUS *HISPANIS QUAM SOLOS PERITUROS ESSE. ET ILLO QUIDEM DIE SIC SINE RESPONSO DIMISSI. CONSULEM NOCTE QUAE INSECUTA EST ANCEPS CURA AGITARE: NOLLE DESERERE SOCIOS, NOLLE MINUERE EXERCITUM, QUOD AUT MORAM SIBI AD DIMICANDUM AUT IN DIMICANDO PERICULUM ADFERRE POSSET. STAT SENTENTIA NON MINUERE COPIAS, NE QUID INTERIM HOSTES INFERANT IGNOMINIAE; SOCIIS SPEM PRO RE OSTENTANDAM CENSET: SAEPE UANA PRO UERIS, MAXIME IN BELLO, UALUISSE ET CREDENTEM SE ALIQUID AUXILII HABERE, PERINDE ATQUE HABERET, IPSA FIDUCIA ET SPERANDO ATQUE AUDENDO SERUATUM. POSTERO DIE LEGATIS RE+ SPONDET, QUAMQUAM UEREATUR NE SUAS UIRES ALIIS EAS COM+ MODANDO MINUAT, TAMEN SE ILLORUM TEMPORIS AC PERICULI MAGIS QUAM SUI RATIONEM HABERE. DENUNTIARI MILITUM PARTI TERTIAE EX OMNIBUS COHORTIBUS IUBET UT CIBUM QUEM IN NAUES IM+ PONANT MATURE COQUANT NAUESQUE IN DIEM TERTIUM EXPEDIRI [IUSSIT]. DUOS EX LEGATIS *BILISTAGI ATQUE *ILERGETIBUS NUNTIARE EA IUBET; FILIUM REGULI COMITER HABENDO ET MUNERIBUS APUD SE RETINET. LEGATI NON ANTE PROFECTI QUAM IMPOSITOS IN NAUES MILITES UIDERUNT: ID PRO HAUD DUBIO IAM NUNTIANTES NON SUOS MODO SED ETIAM HOSTES FAMA *ROMANI AUXILII ADUENTANTIS IM+ PLEUERUNT. CONSUL UBI SATIS QUOD IN SPECIEM FUIT OSTENTATUM EST, REUOCARI EX NAUIBUS MILITES IUBET: IPSE, CUM IAM ID TEMPUS ANNI APPETERET QUO GERI RES POSSENT, CASTRA HIBERNA TRIA MILIA PASSUUM AB *EMPORIIS POSUIT. INDE PER OCCASIONES NUNC HAC PARTE, NUNC ILLA MODICO PRAESIDIO CASTRIS RELICTO PRAEDATUM MILITES IN HOSTIUM AGROS DUCEBAT; NOCTE FERME PROFICISCE+ BANTUR UT ET QUAM LONGISSIME A CASTRIS PROCEDERENT ET IN+ OPINANTES OPPRIMERENT. ET EXERCEBAT EA RES NOUOS MILITES ET HOSTIUM MAGNA UIS EXCIPIEBATUR, NEC IAM EGREDI EXTRA MUNI+ MENTA CASTELLORUM AUDEBANT. UBI [SATIS] ADMODUM ET SUORUM ET HOSTIUM ANIMOS EST EXPERTUS, CONUOCARI TRIBUNOS PRAEFE+ CTOSQUE ET EQUITES OMNES ET CENTURIONES IUSSIT. "TEMPUS" INQUIT "QUOD SAEPE OPTASTIS UENIT, QUO UOBIS POTESTAS FIERET UIRTUTEM UESTRAM OSTENDENDI. ADHUC PRAEDONUM MAGIS QUAM BELLAN+ TIUM MILITASTIS MORE: NUNC IUSTA PUGNA HOSTES CUM HOSTIBUS CONFERETIS MANUS; NON AGROS INDE POPULARI SED URBIUM OPES EXHAURIRE LICEBIT. PATRES NOSTRI, CUM (IN) *HISPANIA *CAR+ THAGINIENSIUM ET IMPERATORES [IBI] ET EXERCITUS ESSENT, IPSI NULLUM IN EA MILITEM HABERENT, TAMEN ADDI HOC IN FOEDERE UOLUERUNT UT IMPERII SUI *HIBERUS FLUUIUS ESSET FINIS. NUNC CUM DUO PRAETORES, CUM CONSUL, CUM TRES EXERCITUS *ROMANI *HISPANIAM OBTINEANT, *CARTHAGINIENSIUM DECEM IAM PROPE ANNIS NEMO IN HIS PROUINCIIS SIT, IMPERIUM NOBIS CITRA *HIBERUM AMISSUM EST. HOC ARMIS ET UIRTUTE RECIPERETIS OPORTET ET NATIO+ NEM REBELLANTEM MAGIS TEMERE QUAM CONSTANTER BELLANTEM IUGUM QUO SE EXUIT ACCIPERE RURSUS COGATIS. " IN HUNC MODUM MAXIME ADHORTATUS PRONUNTIAT SE NOCTE AD CASTRA HOSTIUM DUCTURUM. ITA AD CORPORA CURANDA DIMISSI. NOCTE MEDIA, CUM AUSPICIO OPERAM DEDISSET, PROFECTUS UT LOCUM QUEM UELLET PRIUSQUAM HOSTES SENTIRENT CAPERET, PRAETER CASTRA HOSTIUM CIRCUMDUCIT ET PRIMA LUCE ACIE IN+ STRUCTA SUB IPSUM UALLUM TRES COHORTES MITTIT. MIRANTES BARBARI AB TERGO APPARUISSE *ROMANUM, DISCURRERE (ET) IPSI AD ARMA. INTERIM CONSUL APUD SUOS "NUSQUAM NISI IN UIRTUTE SPES EST, MILITES", INQUIT "ET EGO SEDULO NE ESSET FECI. INTER CASTRA NOSTRA ET NOS MEDII HOSTES ET AB TERGO HOSTIUM AGER EST. QUOD PULCHERRIMUM, IDEM TUTISSIMUM: IN UIRTUTE SPEM POSITAM HABERE". SUB HAEC COHORTES RECIPI IUBET, UT BARBAROS SIMULATIONE FUGAE ELICERET. ID QUOD CREDIDERAT EUENIT. PER+ TIMUISSE ET CEDERE RATI *ROMANOS PORTA ERUMPUNT ET QUANTUM INTER CASTRA SUA ET ACIEM HOSTIUM RELICTUM ERAT LOCI ARMATIS COMPLENT. DUM TREPIDANT ACIE INSTRUENDA, CONSUL IAM PARATIS ORDINATISQUE OMNIBUS INCOMPOSITOS ADGREDITUR. EQUITES PRIMOS AB UTROQUE CORNU IN PUGNAM INDUXIT; SED IN DEXTRO EXTEMPLO PULSI CEDENTESQUE TREPIDI ETIAM PEDITI TERROREM INTULERE. QUOD UBI CONSUL UIDIT, DUAS COHORTES DELECTAS AB DEXTRO LATERE HOSTIUM CIRCUMDUCI IUBET ET AB TERGO SE OSTEN+ DERE PRIUSQUAM CONCURRERENT PEDITUM ACIES. IS TERROR OBIE+ CTUS HOSTI REM METU *ROMANORUM EQUITUM INCLINATAM AEQUAUIT; TAMEN ADEO TURBATI ERANT DEXTRAE ALAE PEDITES EQUITESQUE UT QUOSDAM CONSUL MANU IPSE REPRENDERIT UERTERIT+ QUE IN HOSTEM. ITA ET QUAMDIU MISSILIBUS PUGNATUM EST ANCEPS PUGNA ERAT ET IAM AB DEXTRA PARTE, UNDE TERROR ET FUGA COEPERAT, AEGRE *ROMANUS RESTABAT; AB SINISTRO CORNU ET A FRONTE URGEBANTUR BARBARI ET COHORTES A TERGO INSTANTES PAUIDI RESPICIEBANT. UT EMISSIS SOLIFERREIS PHALARICISQUE GLADIOS STRINXERUNT, TUM UELUT REDINTEGRATA EST PUGNA: NON CAECIS ICTIBUS PROCUL EX IMPROUISO UOLNERABANTUR, SED PEDE CONLATO TOTA IN UIRTUTE AC UIRIBUS SPES ERAT. FESSOS IAM SUOS CONSUL EX SECUNDA ACIE SUBSIDIARIIS COHORTI+ BUS IN PUGNAM INDUCTIS ACCENDIT. NOUA ACIES FACTA. INTEGRI RECENTIBUS TELIS FATIGATOS ADORTI HOSTES PRIMUM ACRI IMPETU UELUT CUNEO PERCULERUNT, DEINDE DISSIPATOS IN FUGAM AUER+ TERUNT; EFFUSO PER AGROS CURSU CASTRA REPETEBANTUR. UBI OMNIA FUGA COMPLETA UIDIT *CATO, IPSE AD SECUNDAM LEGIONEM, QUAE IN SUBSIDIO POSITA ERAT, REUEHITUR ET SIGNA PRAE SE FERRI PLENOQUE GRADU AD CASTRA HOSTIUM OPPUGNANDA SUCCEDERE IUBET. SI QUIS EXTRA ORDINEM AUIDIUS PROCURRIT, ET IPSE INTEREQUITANS SPARO PERCUTIT ET TRIBUNOS CENTURIONESQUE CASTIGARE IUBET. IAM CASTRA OPPUGNABANTUR, SAXISQUE ET SUDIBUS ET OMNI GENERE TELORUM SUBMOUEBANTUR A UALLO *ROMANI. UBI RECENS ADMOTA LEGIO EST, TUM ET OPPUGNANTIBUS ANIMUS CREUIT ET INFENSIUS HOSTES PRO UALLO PUGNABANT. CONSUL OMNIA OCULIS PERLUSTRAT UT QUA MINIMA UI RESISTATUR EA PARTE INRUMPAT. AD SINISTRAM PORTAM INFREQUENTES UIDET: EO SECUNDAE LEGIONIS PRINCIPES HASTATOSQUE INDUCIT. NON SUSTINUIT IMPETUM EORUM STATIO QUAE PORTAE APPOSITA ERAT; ET CETERI, POSTQUAM INTRA UALLUM HOSTEM UIDENT, IPSI CASTRIS EXUTI SIGNA ARMAQUE ABICIUNT. CAE+ DUNTUR IN PORTIS, SUOMET IPSI AGMINE IN ARTO HAERENTES. SECUN+ DANI TERGA HOSTIUM CAEDUNT, CETERI CASTRA DIRIPIUNT. *UALERIUS *ANTIAS SUPRA QUADRAGINTA MILIA HOSTIUM CAESA EO DIE SCRIBIT; *CATO IPSE, HAUD SANE DETRACTATOR LAUDUM SUARUM, MULTOS CAESOS AIT, NUMERUM NON ADSCRIBIT. TRIA EO DIE LAUDABILIA FECISSE PUTATUR: UNUM, QUOD CIR+ CUMDUCTO EXERCITU PROCUL NAUIBUS SUIS CASTRISQUE, UBI SPEM (NUSQUAM) NISI IN UIRTUTE HABERENT, INTER MEDIOS HOSTES PROE+ LIUM COMMISIT; ALTERUM, QUOD COHORTES AB TERGO HOSTIBUS OBIECIT; TERTIUM, QUOD SECUNDAM LEGIONEM CETERIS OMNIBUS EFFUSIS AD SEQUENDOS HOSTES PLENO GRADU SUB SIGNIS COMPOSITAM INSTRUCTAMQUE SUBIRE AD PORTAM CASTRORUM IUSSIT. NIHIL DEINDE A UICTORIA CESSATUM. CUM RECEPTUI SIGNO DATO SUOS SPOLIIS ONUSTOS IN CASTRA REDUXISSET, PAUCIS HORIS NOCTIS AD QUIETEM DATIS AD PRAEDANDUM IN AGROS DUXIT: EFFUSIUS, UT SPARSIS HOSTIBUS FUGA, PRAEDATI SUNT. QUAE RES NON MINUS QUAM PUGNA PRIDIE ADUERSA *EMPORITANOS *HISPANOS ACCOLASQUE EORUM IN DEDITIONEM COMPULIT. MULTI ET ALIARUM CIUITATIUM, QUI *EMPORIAS PERFUGERANT, DEDIDERUNT SE; QUOS OMNES APPEL+ LATOS BENIGNE UINOQUE ET CIBO CURATOS DOMOS DIMISIT. CON+ FESTIM INDE CASTRA MOUIT; ET QUACUMQUE INCEDEBAT AGMEN LEGATI DEDENTIUM CIUITATES SUAS OCCURREBANT, ET CUM *TARRACO+ NEM UENIT IAM OMNIS CIS *HIBERUM *HISPANIA PERDOMITA ERAT, CAPTIUIQUE ET *ROMANI ET SOCIUM AC *LATINI NOMINIS UARIIS CASIBUS IN *HISPANIA OPPRESSI DONUM CONSULI A BARBARIS REDUCE+ BANTUR. FAMA DEINDE UOLGATUR CONSULEM IN *TURDETANIAM EXERCITUM DUCTURUM, ET AD DEUIOS MONTANOS "PROFECTUM ETIAM" FALSO PERLATUM EST. AD HUNC UANUM ET SINE AUCTORE ULLO RUMOREM *BERGISTANORUM CIUITATIS SEPTEM CASTELLA DE+ FECERUNT: EOS DEDUCTO EXERCITU CONSUL SINE MEMORANDO PROELIO IN POTESTATEM REDEGIT. HAUD ITA MULTO POST EIDEM, REGRESSO *TARRACONEM CONSULE, PRIUSQUAM INDE QUOQUAM PROCEDERET, DEFECERUNT. ITERUM SUBACTI; SED NON EADEM UENIA UICTIS FUIT: SUB CORONA UENIERE OMNES, NE SAEPIUS PACEM SOLLICITARENT. INTERIM *P. *MANLIUS PRAETOR EXERCITU UETERE A *Q. *MINUCIO, CUI SUCCESSERAT, ACCEPTO, ADIUNCTO ET *AP. *CLAUDI *NERONIS EX ULTERIORE *HISPANIA UETERE ITEM EXERCITU, IN *TURDETANIAM PRO+ FICISCITUR. OMNIUM *HISPANORUM MAXIME IMBELLES HABENTUR *TURDETANI; FRETI TAMEN MULTITUDINE SUA OBUIAM IERUNT AGMINI *ROMANO. EQUES IMMISSUS TURBAUIT EXTEMPLO ACIEM EORUM. PEDESTRE PROELIUM NULLIUS FERME CERTAMINIS FUIT: MILITES UETERES, PERITI HOSTIUM BELLIQUE, HAUD DUBIAM PUGNAM FECERUNT. NEC TAMEN EA PUGNA DEBELLATUM EST: DECEM MILIA *CELTIBERUM MERCEDE *TURDULI CONDUCUNT ALIENISQUE ARMIS PARABANT BELLUM. CONSUL INTERIM REBELLIONE *BERGISTANORUM ICTUS, CETERAS QUOQUE CIUITATES RATUS PER OCCASIONEM IDEM FACTURAS, ARMA OMNIBUS CIS *HIBERUM *HISPANIS ADIMIT; QUAM REM ADEO AEGRE PASSI UT MULTI MORTEM SIBIMET IPSI CON+ SCISCERENT, FEROX GENUS, NULLAM UITAM RATI SINE ARMIS ESSE. QUOD UBI CONSULI RENUNTIATUM EST, SENATORES OMNIUM CIUITA+ TIUM AD SE UOCARI IUSSIT ATQUE IIS "NON NOSTRA" INQUIT "MAGIS QUAM UESTRA REFERT UOS NON REBELLARE, SIQUIDEM ID MAIORE *HISPANORUM MALO QUAM EXERCITUS *ROMANI LABORE SEMPER ADHUC FACTUM EST. ID UT NE FIAT, UNO MODO ARBITROR CAUERI POSSE, SI EFFECTUM ERIT NE POSSITIS REBELLARE. UOLO ID QUAM MOLLISSIMA UIA CONSEQUI. UOS QUOQUE IN EA RE CONSILIO ME ADIUUATE: NULLUM LIBENTIUS SEQUAR QUAM QUOD UOSMET IPSI ATTULERITIS. " TACENTIBUS SPATIUM SE AD DELIBERANDUM DIERUM PAUCORUM DARE DIXIT. CUM REUOCATI SECUNDO QUOQUE CONCILIO TACUISSENT, UNO DIE MURIS OMNIUM DIRUTIS, AD EOS QUI NONDUM PAREBANT PROFECTUS, UT IN QUAMQUE REGIONEM UENERAT, OMNES QUI CIRCA INCOLEBANT POPULOS IN DICIONEM ACCEPIT. *SEGESTICAM TANTUM, GRAUEM ATQUE OPULENTAM CIUITATEM, UINEIS ET PLUTEIS CEPIT. EO MAIOREM HABEBAT DIFFICULTATEM IN SUBIGENDIS HOSTIBUS QUAM QUI PRIMI UENERANT IN *HISPANIAM, QUOD AD ILLOS TAEDIO IMPERII *CARTHAGINIENSIUM *HISPANI DEFICIEBANT, HUIC EX USUR+ PATA LIBERTATE IN SERUITUTEM UELUT ADSERENDI ERANT; ET ITA MOTA OMNIA ACCEPIT UT ALII IN ARMIS ESSENT, ALII OBSIDIONE AD DEFE+ CTIONEM COGERENTUR NEC, NISI IN TEMPORE SUBUENTUM FORET, ULTRA SUSTENTATURI FUERINT. SED IN CONSULE EA UIS ANIMI ATQUE INGENII FUIT UT OMNIA MAXIMA MINIMAQUE PER SE ADIRET ATQUE AGERET, NEC COGITARET MODO IMPERARETQUE QUAE IN REM ESSENT SED PLERAQUE IPSE PER SE TRANSIGERET, NEC IN QUEMQUAM OMNIUM GRAUIUS SEUERIUSQUE QUAM IN SEMET IPSUM IMPERIUM EXER+ CERET, PARSIMONIA ET UIGILIIS ET LABORE CUM ULTIMIS MILITUM CERTARET, NEC QUICQUAM IN EXERCITU SUO PRAECIPUI PRAETER HONOREM ATQUE IMPERIUM HABERET. DIFFICILIUS BELLUM IN *TURDETANIA PRAETORI *P. *MANLIO *CELTI+ BERI MERCEDE EXCITI AB HOSTIBUS, SICUT ANTE DICTUM EST, FACIE+ BANT; ITAQUE EO CONSUL ACCERSITUS LITTERIS PRAETORIS LEGIONES DUXIT. UBI EO UENIT, CASTRA SEPARATIM *CELTIBERI ET *TURDETANI HABEBANT. CUM *TURDETANIS EXTEMPLO LEUIA PROELIA INCUR+ SANTES IN STATIONES EORUM *ROMANI FACERE SEMPERQUE UICTORES EX QUAMUIS TEMERE COEPTO CERTAMINE ABIRE. AD *CELTIBEROS IN CONLOQUIUM TRIBUNOS MILITUM IRE CONSUL ATQUE IIS TRIUM CON+ DICIONUM ELECTIONEM FERRE IUBET: PRIMAM, SI TRANSIRE AD *ROMANOS UELINT ET DUPLEX STIPENDIUM ACCIPERE QUAM QUAN+ TUM A *TURDETANIS PEPIGISSENT; ALTERAM, SI DOMOS ABIRE, PUBLICA FIDE ACCEPTA NIHIL EAM REM NOXIAE FUTURAM QUOD HOSTIBUS SE *ROMANORUM IUNXISSENT; TERTIAM, SI UTIQUE BELLUM PLACEAT, DIEM LOCUMQUE CONSTITUANT UBI SECUM ARMIS DE+ CERNANT. A *CELTIBERIS DIES AD CONSULTANDUM PETITA. CONCILIUM IMMIXTIS *TURDETANIS HABITUM MAGNO CUM TUMULTU; EO MINUS DECERNI QUICQUAM POTUIT. CUM INCERTA BELLUM AN PAX CUM *CELTIBERIS ESSENT, COMMEATUS TAMEN HAUD SECUS QUAM IN PACE EX AGRIS CASTELLISQUE HOSTIUM *ROMANI PORTABANT, DENI SAEPE MUNIMENTA EORUM, UELUT COMMUNI PACTO COMMERCIO, PRIUATIS INDUTIIS INGREDIENTES. CONSUL UBI HOSTES AD PUGNAM ELICERE NEQUIT, PRIMUM PRAEDATUM SUB SIGNIS ALIQUOT EXPEDITAS COHORTES IN AGRUM INTEGRAE REGIONIS DUCIT, DEINDE AUDITO *SEGUNTIAE *CELTIBERUM OMNES SARCINAS IMPEDIMENTAQUE RE+ LICTA, EO PERGIT DUCERE AD OPPUGNANDUM. POSTQUAM NULLA MOUENTUR RE, PERSOLUTO STIPENDIO NON SUIS MODO SED ETIAM PRAETORIS MILITIBUS RELICTOQUE OMNI EXERCITU IN CASTRIS PRAETORIS IPSE CUM SEPTEM COHORTIBUS AD *HIBERUM EST REGRESSUS. EA TAM EXIGUA MANU OPPIDA ALIQUOT CEPIT. DEFECERE AD EUM *SEDETANI *AUSETANI *SUESSETANI. *LACETANOS, DEUIAM ET SILUE+ STREM GENTEM, CUM INSITA FERITAS CONTINEBAT IN ARMIS, TUM CON+ SCIENTIA, DUM CONSUL EXERCITUSQUE *TURDULO BELLO ESSET OCCUPA+ TUS, DEPOPULATORUM SUBITIS INCURSIONIBUS SOCIORUM. IGITUR AD OPPIDUM EORUM OPPUGNANDUM CONSUL DUCIT NON *ROMANAS MODO COHORTES SED IUUENTUTEM ETIAM MERITO INFENSORUM IIS SOCIORUM. OPPIDUM LONGUM, IN LATITUDINEM HAUDQUAQUAM TANTUNDEM PATENS HABEBANT. QUADRINGENTOS INDE FERME PASSUS CONSTITUIT SIGNA. IBI DELECTARUM COHORTIUM STATIONEM RELIN+ QUENS PRAECEPIT IIS NE SE EX EO LOCO ANTE MOUERENT QUAM IPSE AD EOS UENISSET; CETERAS COPIAS AD ULTERIOREM PARTEM URBIS CIRCUMDUCIT. MAXIMUM EX OMNIBUS AUXILIIS NUMERUM *SUES+ SETANAE IUUENTUTIS HABEBAT: EOS AD MURUM OPPUGNANDUM SUBIRE IUBET. QUORUM UBI ARMA SIGNAQUE *LACETANI COGNOUERE, MEMORES QUAM SAEPE IN AGRO EORUM IMPUNE PERSULTASSENT, QUOTIENS IPSOS SIGNIS CONLATIS FUDISSENT FUGASSENTQUE, PATEFACTA REPENTE PORTA UNIUERSI IN EOS ERUMPUNT. UIX CLAMOREM EORUM, NEDUM IMPETUM *SUESSETANI TULERE. QUOD POSTQUAM SICUT FU+ TURUM RATUS ERAT CONSUL FIERI ETIAM UIDIT, EQUO CITATO SUBTER MURUM HOSTIUM AD COHORTES AUEHITUR ATQUE EAS ARREPTAS, EFFUSIS OMNIBUS AD SEQUENDOS *SUESSETANOS, QUA SILENTIUM AC SOLITUDO ERAT IN URBEM INDUCIT PRIUSQUE OMNIA CEPIT QUAM SE RECI+ PERENT *LACETANI. MOX IPSOS NIHIL PRAETER ARMA HABENTES IN DEDITIONEM ACCEPIT. CONFESTIM INDE UICTOR AD *BERGIUM CASTRUM DUCIT. RE+ CEPTACULUM ID MAXIME PRAEDONUM ERAT ET INDE INCURSIONES IN AGROS PACATOS PROUINCIAE EIUS FIEBANT. TRANSFUGIT INDE AD CONSULEM PRINCEPS *BERGISTANUS ET PURGARE SE AC POPULARES COEPIT: NON ESSE IN MANU IPSIS REM PUBLICAM; PRAEDONES RECEPTOS TOTUM SUAE POTESTATIS ID CASTRUM FECISSE. CONSUL EUM DOMUM REDIRE CONFICTA ALIQUA PROBABILI CUR AFUISSET CAUSA IUSSIT: CUM SE MUROS SUBISSE CERNERET INTENTOSQUE PRAEDONES AD TUENDA MOENIA ESSE, TUM UTI CUM SUAE FACTIONIS HOMINIBUS MEMINISSET ARCEM OCCUPARE. ID UTI PRAECEPERAT FACTUM; RE+ PENTE ANCEPS TERROR HINC MUROS ASCENDENTIBUS *ROMANIS, ILLINC ARCE CAPTA BARBAROS CIRCUMUASIT. HUIUS POTITUS LOCI CONSUL EOS QUI ARCEM TENUERANT LIBEROS ESSE CUM COGNATIS SUAQUE HABERE IUSSIT, *BERGISTANOS CETEROS QUAESTORI UT UENDERET IMPERAUIT, DE PRAEDONIBUS SUPPLICIUM SUMPSIT. PACATA PROUINCIA UECTI+ GALIA MAGNA INSTITUIT EX FERRARIIS ARGENTARIISQUE, QUIBUS TUM INSTITUTIS LOCUPLETIOR IN DIES PROUINCIA FUIT. OB HAS RES GESTAS IN *HISPANIA SUPPLICATIONEM IN TRIDUUM PATRES DECREUERUNT. EADEM AESTATE ALTER CONSUL *L. *UALERIUS *FLACCUS IN *GALLIA CUM *BOIORUM MANU PROPTER *LITANAM SILUAM SIGNIS CONLATIS SECUNDO PROELIO CONFLIXIT. OCTO MILIA *GALLORUM CAESA TRA+ DUNTUR; CETERI OMISSO BELLO IN UICOS SUOS ATQUE AGROS DILAPSI. CONSUL RELIQUUM AESTATIS CIRCA *PADUM *PLACENTIAE ET *CREMONAE EXERCITUM HABUIT RESTITUITQUE QUAE IN IIS OPPIDIS BELLO DIRUTA FUERANT. CUM HIC STATUS RERUM IN *ITALIA *HISPANIAQUE ESSET, *T. *QUINCTIO IN *GRAECIA ITA HIBERNIS ACTIS UT EXCEPTIS *AETOLIS, QUIBUS NEC PRO SPE UICTORIAE PRAEMIA CONTIGERANT NEC DIU QUIES PLACERE POTERAT, UNIUERSA *GRAECIA SIMUL PACIS LIBERTA+ TISQUE PERFRUENS BONIS EGREGIE STATU SUO GAUDERET NEC MAGIS IN BELLO UIRTUTEM *ROMANI DUCIS QUAM IN UICTORIA TEM+ PERANTIAM IUSTITIAMQUE ET MODERATIONEM MIRARETUR, SENATUS CONSULTUM QUO BELLUM ADUERSUS *NABIM *LACEDAEMONIUM DECRETUM ERAT ADFERTUR. QUO LECTO *QUINCTIUS CONUENTUM *CORINTHUM OMNIUM SOCIARUM CIUITATIUM LEGATIONIBUS IN DIEM CERTAM EDICIT; AD QUAM UBI FREQUENTES UNDIQUE PRINCIPES CONUENERUNT, ITA UTI NE *AETOLI QUIDEM ABESSENT, TALI ORATIONE EST USUS: "BELLUM ADUERSUS *PHILIPPUM NON MAGIS COMMUNI ANIMO CONSILIOQUE *ROMANI ET *GRAECI GESSERUNT QUAM UTRIQUE SUAS CAUSAS BELLI HABUERUNT. NAM ET *ROMANORUM AMICITIAM NUNC *CARTHAGINIENSES HOSTES EORUM IUUANDO, NUNC HIC SOCIIS NOSTRIS OPPUGNANDIS UIOLAUERAT ET IN UOS TALIS FUIT UT NOBIS, ETIAMSI NOSTRARUM OBLIUISCEREMUR INIURIARUM, UESTRAE INIURIAE SATIS DIGNA CAUSA BELLI FUERIT. HODIERNA CONSULTATIO TOTA EX UOBIS PENDET. REFERO ENIM AD UOS UTRUM *ARGOS, SICUT SCITIS IPSI, AB *NABIDE OCCUPATOS PATI UELITIS SUB DICIONE EIUS ESSE AN AEQUUM CENSEATIS NOBILISSIMAM UETUSTISSIMAMQUE CIUITATEM, IN MEDIA *GRAECIA SITAM, REPETI IN LIBERTATEM ET EODEM STATU QUO CETERAS URBES *PELOPONNESI ET *GRAECIAE ESSE. HAEC CON+ SULTATIO, UT UIDETIS, TOTA DE RE PERTINENTE AD UOS EST: *ROMANOS NIHIL CONTINGIT, NISI QUATENUS LIBERATAE *GRAECIAE UNIUS CIUITATIS SERUITUS NON PLENAM NEC INTEGRAM GLORIAM ESSE SINIT. CETERUM SI UOS NEC CURA EIUS CIUITATIS NEC EXEMPLUM NEC PERICULUM MOUET NE SERPAT LATIUS CONTAGIO EIUS MALI, NOS AEQUI BONIQUE FACIMUS. DE HAC RE UOS CONSULO, STATURUS EO QUOD PLURES CENSUERITIS." POST ORATIONEM *ROMANI IMPERATORIS PERCENSERI ALIORUM SENTENTIAE COEPTAE SUNT. CUM LEGATUS *ATHENIENSIUM QUANTUM POTERAT GRATIIS AGENDIS *ROMANORUM IN *GRAECIAM MERITA EX+ TULISSET- IMPLORATOS [AUXILIUM] ADUERSUS *PHILIPPUM TULISSE OPEM, NON ROGATOS ULTRO ADUERSUS TYRANNUM *NABIM OFFERRE AUXILIUM- INDIGNATUSQUE ESSET HAEC TANTA MERITA SERMONIBUS TAMEN ALIQUORUM CARPI FUTURA CALUMNIANTIUM CUM FATERI POTIUS PRAETERITORUM GRATIAM DEBERENT, APPAREBAT INCESSI *AETOLOS. IGITUR *ALEXANDER PRINCEPS GENTIS, INUECTUS PRIMUM IN *ATHENIENSES, LIBERTATIS QUONDAM DUCES ET AUCTORES, AD+ SENTATIONIS PROPRIAE GRATIA COMMUNEM CAUSAM PRODENTES, QUESTUS DEINDE [EST] *ACHAEOS, *PHILIPPI QUONDAM MILITES, AD POSTREMUM INCLINATA FORTUNA EIUS TRANSFUGAS, ET *CORINTHUM RECEPISSE ET ID AGERE UT *ARGOS HABEANT, *AETOLOS, PRIMOS HOSTES *PHILIPPI, SEMPER SOCIOS *ROMANORUM, PACTOS IN FOEDERE SUAS URBES AGROSQUE FORE DEUICTO *PHILIPPO FRAUDARI *ECHINO ET *PHARSALO, INSIMULAUIT FRAUDIS *ROMANOS QUOD UANO TITULO LIBERTATIS OSTENTATO *CHALCIDEM ET *DEMETRIADEM PRAESIDIIS TENERENT, QUI *PHILIPPO CUNCTANTI DEDUCERE INDE PRAESIDIA OBICERE SEMPER SOLITI SINT, NUNQUAM DONEC *DEMETRIAS *CHAL+ CISQUE ET *CORINTHUS TENERENTUR LIBERAM *GRAECIAM FORE, POSTREMO QUIA MANENDI IN *GRAECIA RETINENDIQUE EXERCITUS *ARGOS ET *NABIM CAUSAM FACERENT. DEPORTARENT LEGIONES IN *ITALIAM: *AETOLOS POLLICERI AUT CONDICIONIBUS ET UOLUNTATE SUA *NABIM PRAESIDIUM *ARGIS DEDUCTURUM, AUT UI ATQUE ARMIS COACTUROS IN POTESTATE CONSENTIENTIS *GRAECIAE ESSE. HAEC UANILOQUENTIA PRIMUM *ARISTAENUM PRAETOREM *ACHAEORUM EXCITAUIT. "NE ISTUC" INQUIT "*IUPPITER OPTIMUS MAXIMUS SIRIT *IUNOQUE REGINA CUIUS IN TUTELA *ARGI SUNT, UT ILLA CIUITAS INTER TYRANNUM *LACEDAEMONIUM ET LATRONES *AETOLOS PRAEMIUM SIT POSITA IN EO DISCRIMINE UT MISERIUS A UOBIS RECIPIATUR QUAM AB ILLO CAPTA EST. MARE INTERIECTUM AB ISTIS PRAEDONIBUS NON TUETUR NOS, *T. *QUINCTI: QUID SI IN MEDIA *PELOPONNESO ARCEM SIBI FECERINT FUTURUM NOBIS EST? LINGUAM TANTUM *GRAECORUM HABENT SICUT SPECIEM HOMINUM: MORIBUS RITIBUSQUE EFFERATIORIBUS QUAM ULLI BARBARI, IMMO QUAM IMMANES BELUAE UIUUNT. ITAQUE UOS ROGAMUS, *ROMANI, UT ET AB *NABIDE *ARGOS RECIPERETIS ET ITA RES *GRAECIAE CONSTITUATIS UT AB LATROCINIO QUOQUE *AETOLORUM SATIS PACATA HAEC RE+ LINQUATIS. " *ROMANUS CUNCTIS UNDIQUE INCREPANTIBUS *AETOLOS RESPONSURUM SE FUISSE IIS DIXIT, NISI ITA INFENSOS OMNES IN EOS UIDERET UT SEDANDI POTIUS QUAM INRITANDI ESSENT. CONTENTUM ITAQUE OPINIONE EA QUAE DE *ROMANIS *AETOLISQUE ESSET REFERRE SE DIXIT QUID DE *NABIDIS BELLO PLACERET, NISI REDDERET *ACHAEIS *ARGOS. CUM OMNES BELLUM DECRESSENT, AUXILIA UT PRO UIRIBUS SUIS QUAEQUE CIUITATES MITTERENT EST HORTATUS. AD *AETOLOS LEGATUM ETIAM MISIT, MAGIS UT NUDARET ANIMOS, ID QUOD EUENIT, QUAM SPE IMPETRARI POSSE. TRIBUNIS MILITUM UT EXERCITUM AB *ELATIA ARCESSERENT IM+ PERAUIT. PER EOSDEM DIES ET *ANTIOCHI LEGATIS DE SOCIETATE AGEN+ TIBUS RESPONDIT NIHIL SE ABSENTIBUS DECEM LEGATIS SENTENTIAE HABERE: *ROMAM EUNDUM AD SENATUM IIS ESSE. IPSE COPIAS ADDUCTAS AB *ELATIA DUCERE *ARGOS PERGIT; ATQUE EI CIRCA *CLEONAS *ARISTAENUS PRAETOR CUM DECEM MILIBUS *ACHAEORUM, EQUITIBUS MILLE OCCURRIT, ET HAUD PROCUL INDE IUNCTIS EXERCITIBUS POSUE+ RUNT CASTRA. POSTERO DIE IN CAMPUM *ARGIUORUM DESCENDERUNT ET QUATTUOR FERME MILIA AB *ARGIS LOCUM CASTRIS CAPIUNT. PRAEFECTUS PRAESIDII *LACONUM ERAT *PYTHAGORAS, GENER IDEM TYRANNI ET UXORIS EIUS FRATER, QUI SUB ADUENTUM *ROMANORUM ET UTRASQUE ARCES- NAM DUAS HABENT *ARGI- ET LOCA ALIA QUAE AUT OPPORTUNA AUT SUSPECTA ERANT UALIDIS PRAESIDIIS FIRMAUIT; SED INTER HAEC AGENDA PAUOREM INIECTUM ADUENTU *ROMANORUM DISSIMULARE HAUDQUAQUAM POTERAT. ET AD EXTERNUM TERROREM INTESTINA ETIAM SEDITIO ACCESSIT. *DAMOCLES ERAT *ARGIUUS, ADULESCENS MAIORIS ANIMI QUAM CON+ SILII, QUI PRIMO IURE IURANDO INTERPOSITO DE PRAESIDIO EX+ PELLENDO CUM IDONEIS CONLOCUTUS, DUM UIRES ADICERE CONIURATIONI STUDET INCAUTIOR FIDEI AESTIMATOR FUIT. CON+ LOQUENTEM EUM CUM SUIS SATELLES A PRAEFECTO MISSUS CUM ACCERSERET, SENSIT PRODITUM CONSILIUM ESSE HORTATUSQUE (EST) CONIURATOS QUI ADERANT UT POTIUS QUAM EXTORTI MORERENTUR ARMA SECUM CAPERENT. ATQUE ITA CUM PAUCIS IN FORUM PERGIT IRE CLAMITANS UT QUI SALUAM REM PUBLICAM UELLENT AUCTOREM ET DUCEM SE LIBERTATIS SEQUERENTUR. HAUD SANE MOUIT QUEM+ QUAM, QUIA NIHIL USQUAM SPEI PROPINQUAE NEDUM SATIS FIRMI PRAESIDII CERNEBANT. HAEC UOCIFERANTEM EUM *LACEDAEMONII CIRCUMUENTUM CUM SUIS INTERFECERUNT. COMPRENSI DEINDE QUIDAM ET ALII; EX IIS OCCISI PLURES, PAUCI IN CUSTODIAM CONIECTI; (ALII) PROXIMA NOCTE FUNIBUS PER MURUM DEMISSI AD *ROMANOS PERFUGERUNT. *QUINCTIUS ADFIRMANTIBUS IIS, SI AD PORTAS EXERCITUS *ROMANUS FUISSET, NON SINE EFFECTU MOTUM EUM FUTURUM FUISSE ET, SI PROPIUS CASTRA ADMOUERENTUR, NON QUIETUROS *ARGIUOS, MISIT EXPEDITOS PEDITES EQUITESQUE, QUI CIRCA *CYLARABIM- GYMNA+ SIUM ID EST MINUS TRECENTOS PASSUS AB URBE- CUM ERUM+ PENTIBUS A PORTA *LACEDAEMONIIS PROELIUM COMMISERUNT ATQUE EOS HAUD MAGNO CERTAMINE COMPULERUNT IN URBEM. ET CASTRA EO IPSO LOCO UBI PUGNATUM ERAT IMPERATOR *ROMANUS POSUIT; DIEM INDE UNUM IN SPECULIS FUIT, SI QUID NOUI MOTUS ORERETUR. POSTQUAM OPPRESSAM METU CIUITATEM UIDIT, ADUOCAT CONSILIUM DE OPPUGNANDIS *ARGIS. OMNIUM PRINCIPUM *GRAECIAE PRAETER *ARISTAENUM EADEM SENTENTIA ERAT, CUM CAUSA BELLI NON ALIA ESSET, INDE POTISSIMUM ORDIENDI BELLUM. *QUINCTIO ID NEQUA+ QUAM PLACEBAT, ET *ARISTAENUM CONTRA OMNIUM CONSENSUM DISSERENTEM CUM HAUD DUBIA ADPROBATIONE AUDIUIT; ET IPSE ADIECIT, CUM PRO *ARGIUIS ADUERSUS TYRANNUM BELLUM SUSCE+ PTUM SIT, QUID MINUS CONUENIENS ESSE QUAM OMISSO HOSTE *ARGOS OPPUGNARI? SE UERO CAPUT BELLI *LACEDAEMONEM ET TYRANNUM PETITURUM. ET DIMISSO CONSILIO FRUMENTATUM EX+ PEDITAS COHORTES MISIT. QUOD MATURI ERAT CIRCA, DEMESSUM ET CONUECTUM EST: UIRIDE, NE HOSTES MOX HABERENT, PROTRITUM ET CORRUPTUM. CASTRA DEINDE MOUIT ET *PARTHENIO SUPERATO MONTE PRAETER *TEGEAM TERTIO DIE AD *CARYAS POSUIT CASTRA. IBI PRIUSQUAM HOSTIUM INTRARET AGRUM, SOCIORUM AUXILIA EXPE+ CTAUIT. UENERUNT *MACEDONES A *PHILIPPO MILLE ET QUINGENTI ET *THESSALORUM EQUITES QUADRINGENTI. NEC IAM AUXILIA, QUORUM ADFATIM ERAT, SED COMMEATUS FINITUMIS URBIBUS IMPERATI MORABANTUR *ROMANUM. NAUALES QUOQUE MAGNAE COPIAE CONUENIEBANT: IAM AB *LEUCADE *L. *QUINCTIUS QUADRAGINTA NAUIBUS UENERAT, IAM *RHODIAE DUODEUIGINTI TECTAE NAUES, IAM *EUMENES REX CIRCA *CYCLADAS INSULAS ERAT CUM DECEM TECTIS NAUIBUS, TRIGINTA LEMBIS MIXTISQUE ALIIS MINORIS FORMAE NAUIGIIS. IPSORUM QUOQUE *LACEDAEMONIORUM EXULES PER+ MULTI, TYRANNORUM INIURIA PULSI, SPE RECIPERANDAE PATRIAE IN CASTRA *ROMANA CONUENERUNT; MULTI AUTEM ERANT IAM PER ALIQUOT AETATES EX QUO TYRANNI TENEBANT *LACEDAEMONEM, ALII AB ALIIS EXPULSI. PRINCEPS ERAT EXULUM *AGESIPOLIS, CUIUS IURE GENTIS REGNUM *LACEDAEMONE ERAT, PULSUS INFANS AB *LYCURGO TYRANNO POST MORTEM *CLEOMENIS QUI PRIMUS TYRANNUS *LACE+ DAEMONE FUIT. CUM TERRA MARIQUE TANTUM BELLI CIRCUMSTARET TYRANNUM ET PROPE NULLA SPES ESSET UERE SUAS HOSTIUMQUE AESTIMANTI UIRES, NON TAMEN OMISIT BELLUM SED ET A *CRETA MILLE DELECTOS IUUENTUTIS EORUM EXCIUIT, CUM MILLE IAM HABERET, ET TRIA MILIA MERCENNARIORUM MILITUM, DECEM MILIA POPULARIUM CUM CASTELLANIS AGRESTIBUS IN ARMIS HABUIT ET FOSSA UALLOQUE URBEM COMMUNIUIT; ET NE QUID INTESTINI MOTUS ORERETUR, METU ET ACERBITATE POENARUM TENEBAT ANIMOS, QUONIAM UT SALUUM UELLENT TYRANNUM SPERARE NON POTERAT. CUM SUSPECTOS QUOS+ DAM CIUIUM HABERET, EDUCTIS IN CAMPUM OMNIBUS COPIIS- *DROMON IPSI UOCANT- POSITIS ARMIS AD CONTIONEM UOCARI IUBET *LACEDAEMONIOS ATQUE EORUM CONTIONI SATELLITES ARMATOS CIRCUMDEDIT. ET PAUCA PRAEFATUS CUR SIBI OMNIA TIMENTI CAUEN+ TIQUE IGNOSCENDUM IN TALI TEMPORE FORET, ET IPSORUM REFERRE SI QUOS SUSPECTOS STATUS PRAESENS RERUM FACERET PROHIBERI POTIUS NE QUID MOLIRI POSSINT QUAM PUNIRI MOLIENTES; ITAQUE QUOSDAM SE IN CUSTODIA HABITURUM DONEC EA QUAE INSTET TEM+ PESTAS PRAETEREAT: HOSTIBUS REPULSIS- A QUIBUS, SI MODO PRO+ DITIO INTESTINA SATIS CAUEATUR, MINUS PERICULI ESSE- EXTEMPLO EOS EMISSURUM; SUB HAEC CITARI NOMINA OCTOGINTA FERME PRIN+ CIPUM IUUENTUTIS IUSSIT ATQUE EOS, UT QUISQUE AD NOMEN RE+ SPONDERAT, IN CUSTODIAM TRADIDIT: NOCTE INSEQUENTI OMNES INTERFECTI. *ILOTARUM DEINDE QUIDAM- HI SUNT IAM INDE ANTIQUITUS CASTELLANI, AGRESTE GENUS- TRANSFUGERE UOLUISSE IN+ SIMULATI PER OMNES UICOS SUB UERBERIBUS ACTI NECANTUR. HOC TERRORE OBSTIPUERANT MULTITUDINIS ANIMI AB OMNI CONATU NOUORUM CONSILIORUM. INTRA MUNITIONES COPIAS CONTINEBAT NEC PAREM SE RATUS, SI DIMICARE ACIE UELLET, ET URBEM RELIN+ QUERE TAM SUSPENSIS ET INCERTIS OMNIUM ANIMIS METUENS. *QUINCTIUS SATIS IAM OMNIBUS PARATIS PROFECTUS AB STATIUIS DIE ALTERO AD *SELLASIAM SUPER *OENUNTA FLUUIUM PERUENIT, QUO IN LOCO *ANTIGONUS *MACEDONUM REX CUM *CLEOMENE *LACEDAE+ MONIORUM TYRANNO SIGNIS CONLATIS DIMICASSE DICEBATUR. INDE CUM AUDISSET DESCENSUM DIFFICILIS ET ARTAE UIAE ESSE, BREUI PER MONTES CIRCUITU PRAEMISSIS QUI MUNIRENT UIAM, LATO SATIS ET PATENTI LIMITE AD *EUROTAM AMNEM, SUB IPSIS PROPE FLUENTEM MOENIBUS, PERUENIT. UBI CASTRA METANTES *ROMANOS *QUINCTI+ UMQUE IPSUM CUM EQUITIBUS ATQUE EXPEDITIS PRAEGRESSUM AUXILIARES TYRANNI ADORTI IN TERROREM AC TUMULTUM CONIECERUNT NIHIL TALE EXPECTANTES QUIA NEMO IIS OBUIUS TOTO ITINERE FUERAT AC UELUTI PACATO AGRO TRANSIERANT. ALIQUAMDIU PEDITIBUS EQUITES, EQUITIBUS PEDITES UOCANTIBUS, CUM IN SE CUIQUE MINI+ MUM FIDUCIAE ESSET, TREPIDATUM EST; TANDEM SIGNA LEGIONUM SUPERUENERUNT ET, CUM PRIMI AGMINIS COHORTES INDUCTAE IN PROELIUM ESSENT, QUI MODO TERRORI FUERANT TREPIDANTES IN URBEM COMPULSI SUNT. *ROMANI CUM TANTUM A MURO RECESSISSENT UT EXTRA ICTUM TELI ESSENT, ACIE DERECTA PAULISPER STETERUNT; POSTQUAM NEMO HOSTIUM CONTRA EXIBAT, REDIERUNT IN CASTRA. POSTERO DIE *QUINCTIUS PROPE FLUMEN PRAETER URBEM SUB IPSAS *MENELAI MONTIS RADICES DUCERE COPIAS INSTRUCTAS PERGIT: PRI+ MAE LEGIONARIAE COHORTES IBANT, LEUIS ARMATURA ET EQUITES AGMEN COGEBANT. *NABIS INTRA MURUM INSTRUCTOS PARATOSQUE SUB SIGNIS HABEBAT MERCENNARIOS MILITES, IN QUIBUS OMNIS FIDUCIA ERAT, UT AB TERGO HOSTEM ADGREDERETUR. POSTQUAM EX+ TREMUM AGMEN PRAETERIIT, TUM AB OPPIDO EODEM QUO PRIDIE ERUPERANT TUMULTU PLURIBUS SIMUL LOCIS ERUMPUNT. *AP. *CLAUDIUS AGMEN COGEBAT; QUI AD ID QUOD FUTURUM ERAT, NE INOPINATUM ACCIDERET, PRAEPARATIS SUORUM ANIMIS SIGNA EX+ TEMPLO CONUERTIT TOTUMQUE IN HOSTEM AGMEN CIRCUMEGIT. ITAQUE, UELUT RECTAE ACIES CONCURRISSENT, IUSTUM ALIQUAMDIU PROELIUM FUIT. TANDEM *NABIDIS MILITES IN FUGAM INCLINARUNT; QUAE MINUS INFESTA AC TREPIDA FUISSET NI *ACHAEI LOCORUM PRU+ DENTES INSTITISSENT. II ET CAEDEM INGENTEM EDIDERUNT ET DI+ SPERSOS PASSIM FUGA PLEROSQUE ARMIS EXUERUNT. *QUINCTIUS PROPE *AMYCLAS POSUIT CASTRA; UNDE CUM PERPOPULATUS OMNIA CIR+ CUMIECTA URBI FREQUENTIS ET AMOENI AGRI LOCA ESSET, NULLO IAM HOSTIUM PORTA EXCEDENTE CASTRA MOUIT AD FLUUIUM *EUROTAM. INDE UALLEM *TAYGETO SUBIECTAM AGROSQUE AD MARE PERTINENTES EUASTAT. EODEM FERE TEMPORE *L. *QUINCTIUS MARITIMAE ORAE OPPIDA PARTIM UOLUNTATE, PARTIM METU AUT UI RECEPIT. CERTIOR DEINDE FACTUS *GYTHEUM OPPIDUM OMNIUM MARITIMARUM RERUM *LACEDAEMONIIS RECEPTACULUM ESSE NEC PROCUL A MARI CASTRA *ROMANA ABESSE, OMNIBUS ID COPIIS ADGREDI CONSTITUIT. ERAT EO TEMPORE UALIDA URBS ET MULTITUDINE CIUIUM INCOLARUMQUE ET OMNI BELLICO APPARATU INSTRUCTA. IN TEMPORE *QUINCTIO REM HAUD FACILEM ADGREDIENTI REX *EUMENES ET CLASSIS *RHODIORUM SUPERUENERUNT. INGENS MULTITUDO NAUALIUM SOCIORUM E TRIBUS CONTRACTA CLASSIBUS INTRA PAUCOS DIES OMNIA QUAE AD OPPU+ GNATIONEM URBIS TERRA MARIQUE MUNITAE FACIUNDA OPERA ERANT EFFECIT. IAM TESTUDINIBUS ADMOTIS MURUS SUBRUEBATUR, IAM ARIETIBUS QUATIEBATUR. ITAQUE UNA CREBRIS ICTIBUS EUERSA EST TURRIS QUODQUE CIRCA MURI ERAT CASU EIUS PROSTRATUM; ET *ROMANI SIMUL A PORTU, UNDE ADITUS PLANIOR ERAT, UT DISTEN+ DERENT AB APERTIORE LOCO HOSTES, SIMUL PER PATEFACTUM RUINA ITER INRUMPERE CONABANTUR. NEC MULTUM AFUIT QUIN QUA IN+ TENDERANT PENETRARENT; SED TARDAUIT IMPETUM EORUM SPES OBIECTA DEDENDAE URBIS, MOX DEINDE EADEM TURBATA. *DEXA+ GORIDAS ET *GORGOPAS PARI IMPERIO PRAEERANT URBI. *DEXAGORIDAS MISERAT AD LEGATUM *ROMANUM TRADITURUM SE URBEM; ET CUM AD EAM REM TEMPUS ET RATIO CONUENISSET, A *GORGOPA PRODITOR INTERFICITUR INTENTIUSQUE AB UNO URBS DEFENDEBATUR. ET DIFFI+ CILIOR FACTA OPPUGNATIO ERAT NI *T. *QUINCTIUS CUM QUATTUOR MILIBUS DELECTORUM MILITUM SUPERUENISSET. IS CUM SUPERCILIO HAUD PROCUL DISTANTIS TUMULI AB URBE INSTRUCTAM ACIEM OSTEN+ DISSET ET EX ALTERA PARTE *L. *QUINCTIUS AB OPERIBUS SUIS TERRA MARIQUE INSTARET, TUM UERO DESPERATIO *GORGOPAN QUOQUE COEGIT ID CONSILII QUOD IN ALTERO MORTE UINDICAUERAT CAPERE, ET PACTUS UT ABDUCERE INDE MILITES QUOS PRAESIDII CAUSA HABE+ BAT LICERET, TRADIDIT *QUINCTIO URBEM. PRIUSQUAM *GYTHEUM TRADERETUR *PYTHAGORAS, PRAEFECTUS *ARGIS RELICTUS, TRADITA CUSTODIA URBIS *TIMOCRATI *PELLENENSI CUM MILLE MERCENNARIIS MILITIBUS ET DUOBUS MILIBUS *ARGIUORUM *LACEDAEMONEM AD *NABIM UENIT. *NABIS SICUT PRIMO ADUENTU *ROMANAE CLASSIS ET TRADITIONE OPPIDORUM MARITIMAE ORAE CONTERRITUS ERAT, SIC PARUA SPE CUM ACQUIEUISSET *GYTHEO AB SUIS RETENTO, POSTQUAM ID QUOQUE TRADITUM *ROMANIS AUDIUIT ESSE (ET), CUM AB TERRA OMNIBUS CIRCA HOSTI(LI)BUS NIHIL SPEI ESSET, A MARI QUOQUE TOTO SE INTER+ CLUSUM, CEDENDUM FORTUNAE RATUS CADUCEATOREM PRIMUM IN CASTRA MISIT AD EXPLORANDUM SI PATERENTUR LEGATOS AD SE MITTI. QUA IMPETRATA RE *PYTHAGORAS AD IMPERATOREM UENIT NULLIS CUM ALIIS MANDATIS QUAM UT TYRANNO CONLOQUI CUM IM+ PERATORE LICERET. CONSILIO ADUOCATO CUM OMNES DANDUM CONLOQUIUM CENSUISSENT, DIES LOCUSQUE CONSTITUITUR. IN MEDIAE REGIONIS TUMULOS MODICIS COPIIS SEQUENTIBUS CUM UENISSENT, RELICTIS IBI IN STATIONE CONSPECTA UTRIMQUE COHORTIBUS *NABIS CUM DELECTIS CUSTODIBUS CORPORIS, *QUINCTIUS CUM FRATRE ET *EUMENE REGE ET *SOSILA *RHODIO ET *ARISTAENO *ACHAEORUM PRAE+ TORE TRIBUNISQUE MILITUM PAUCIS DESCENDIT. IBI PERMISSO [UT] SEU DICERE PRIUS SEU AUDIRE MALLET, ITA COEPIT TYRANNUS: "SI IPSE PER ME, *T. *QUINCTI UOSQUE QUI ADESTIS, CAUSAM EXCOGITARE CUR MIHI AUT INDIXISSETIS BELLUM AUT INFERRETIS POSSEM, TACITUS EUENTUM FORTUNAE MEAE EXPE+ CTASSEM: NUNC IMPERARE ANIMO NEQUIUI QUIN, PRIUSQUAM PERIREM, CUR PERITURUS ESSEM SCIREM. ET HERCULES, SI TALES ESSETIS QUALES ESSE *CARTHAGINIENSES FAMA EST, APUD QUOS NIHIL SOCIETATIS FIDES SANCTI HABERET, IN ME QUOQUE UOBIS QUID FACERETIS MINUS PENSI ESSE NON MIRARER. NUNC CUM UOS INTUEOR, *ROMANOS ESSE UIDEO, QUI RERUM DIUINARUM FOEDERA, HUMA+ NARUM FIDEM SOCIALEM SANCTISSIMAM HABEATIS; CUM ME IPSE RESPEXI, EUM (ME) ESSE SPERO CUI ET PUBLICE, SICUT CETERIS *LACE+ DAEMONIIS, UOBISCUM UETUSTISSIMUM FOEDUS SIT ET MEO NOMINE PRIUATIM AMICITIA AC SOCIETAS, NUPER *PHILIPPI BELLO RENOUATA. AT ENIM EGO EAM UIOLAUI ET EUERTI, QUOD *ARGIUORUM CIUITATEM TENEO. QUOMODO HOC TUEAR? RE AN TEMPORE? RES MIHI DUPLICEM DEFENSIONEM PRAEBET; NAM ET IPSIS UOCANTIBUS AC TRADENTIBUS URBEM EAM ACCEPI, NON OCCUPAUI, ET ACCEPI URBEM CUM *PHILIPPI PARTIUM NON IN UESTRA SOCIETATE ESSET. TEMPUS AUTEM EO ME LIBERAT QUOD, CUM IAM *ARGOS HABEREM, SOCIETAS MIHI UOBISCUM CONUENIT ET UT UOBIS MITTEREM AD BELLUM AUXILIA, NON UT *ARGIS PRAESIDIUM DEDUCEREM PEPIGISTIS. AT HERCULE IN EA CONTROUERSIA QUAE DE *ARGIS EST SUPERIOR SUM ET AEQUITATE REI, QUOD NON UESTRAM URBEM SED HOSTIUM, QUOD UOLENTEM NON UI COACTAM ACCEPI, ET UESTRA CONFESSIONE, QUOD IN CONDICIONIBUS SOCIETATIS *ARGOS MIHI RELIQUISTIS. CETERUM NOMEN TYRANNI ET FACTA ME PREMUNT, QUOD SERUOS AD LIBERTA+ TEM UOCO, QUOD IN AGROS INOPEM PLEBEM DEDUCO. DE NOMINE HOC RESPONDERE POSSUM ME, QUALISCUMQUE SUM, EUNDEM ESSE QUI FUI CUM TU IPSE MECUM, *T. *QUINCTI, SOCIETATEM PEPIGISTI. TUM ME REGEM APPELLARI A UOBIS MEMINI: NUNC TYRANNUM UOCARI UIDEO. ITAQUE SI EGO NOMEN IMPERII MUTASSEM, MIHI MEAE INCONSTANTIAE, CUM UOS MUTETIS, UOBIS UESTRAE REDDENDA RATIO EST. QUOD AD MULTITUDINEM SERUIS LIBERANDIS AUCTAM ET EGENTIBUS DIUISUM AGRUM ATTINET, POSSUM QUIDEM ET IN HOC ME IURE TEMPORIS TUTARI: IAM FECERAM HAEC, QUALIACUMQUE SUNT, CUM SOCIETATEM MECUM PEPIGISTIS ET AUXILIA IN BELLO ADUERSUS *PHILIPPUM ACCEPISTIS; SED SI NUNC EA FECISSEM, NON DICO ""QUID IN EO UOS LAESISSEM AUT UESTRAM AMICITIAM UIOLAS+ SEM?"" SED ILLUD, ME MORE ATQUE INSTITUTO MAIORUM FECISSE. NOLITE AD UESTRAS LEGES ATQUE INSTITUTA EXIGERE EA QUAE *LACEDAEMONE FIUNT. NIHIL COMPARARE SINGULA NECESSE EST. UOS A CENSU EQUITEM, A CENSU PEDITEM LEGITIS ET PAUCOS EXCELLERE OPIBUS, PLEBEM SUBIECTAM ESSE ILLIS UULTIS: NOSTER LEGUM LATOR NON IN PAUCORUM MANU REM PUBLICAM ESSE UOLUIT, QUEM UOS SENATUM APPELLATIS, NEC EXCELLERE UNUM AUT ALTERUM ORDINEM IN CIUITATE, SED PER AEQUATIONEM FORTUNAE AC DIGNITATIS FORE CREDIDIT UT MULTI ESSENT QUI ARMA PRO PATRIA FERRENT. PLURIBUS ME IPSE EGISSE QUAM PRO PATRIA SERMONIS BREUITATE FATEOR; ET BREUITER PERORATUM ESSE POTUIT NIHIL ME, POSTQUAM UOBISCUM INSTITUI AMICITIAM, CUR EIUS UOS PAENITERET COMMISISSE." AD HAEC IMPERATOR *ROMANUS: "AMICITIA ET SOCIETAS NOBIS NULLA TECUM SED CUM *PELOPE, REGE *LACEDAEMONIORUM IUSTO AC LEGITIMO, FACTA EST, CUIUS IUS TYRANNI QUOQUE QUI POSTEA PER UIM TENUERUNT *LACEDAEMONE IMPERIUM, QUIA NOS BELLA NUNC *PUNICA, NUNC *GALLICA, NUNC ALIA EX ALIIS OCCUPAUERANT, USUR+ PARUNT, SICUT TU QUOQUE HOC *MACEDONICO BELLO FECISTI. NAM QUID MINUS CONUENIRET QUAM EOS QUI PRO LIBERTATE *GRAECIAE ADUERSUS *PHILIPPUM GEREREMUS BELLUM CUM TYRANNO INSTITUERE AMICITIAM? ET TYRANNO QUAM QUI UNQUAM FUIT SAEUISSIMO ET UIOLENTISSIMO IN SUOS? NOBIS UERO, ETIAMSI *ARGOS NEC CEPISSES PER FRAUDEM NEC TENERES, LIBERANTIBUS OMNEM *GRAECIAM *LACEDAEMON QUOQUE UINDICANDA IN ANTIQUAM LIBERTATEM ERAT ATQUE IN LEGES SUAS, QUARUM MODO TAMQUAM AEMULUS *LYCURGI MENTIONEM FECISTI. AN UT AB *IASO ET *BARGYLIIS PRAESIDIA *PHILIPPI DEDUCANTUR CURAE ERIT NOBIS, *ARGOS ET *LACEDAEMONEM, DUAS CLARISSIMAS URBES, LUMINA QUONDAM *GRAECIAE, SUB PEDIBUS TUIS RELINQUEMUS QUAE TITULUM NOBIS LIBERATAE *GRAECIAE SERUIENTES DEFORMENT? AT ENIM CUM *PHILIPPO *ARGIUI SEN+ SERUNT. REMITTIMUS HOC TIBI NE NOSTRAM UICEM IRASCARIS. SATIS COMPERTUM HABEMUS DUORUM AUT SUMMUM TRIUM IN EA RE, NON CIUITATIS CULPAM ESSE, TAM HERCULE QUAM IN TE TUOQUE PRAESIDIO ACCERSENDO ACCIPIENDOQUE IN ARCEM NIHIL ESSE PUBLICO CONSILIO ACTUM. *THESSALOS ET *PHOCENSES ET *LOCRENSES CONSENSU OMNIUM SCIMUS PARTIUM *PHILIPPI FUISSE, TAMEN CUM CETERA LIBERAUIMUS *GRAECIA: QUID TANDEM CENSES IN *ARGIUIS, QUI INSONTES PUBLICI CONSILII SINT, FACTUROS? SERUORUM AD LIBERTA+ TEM UOCATORUM ET EGENTIBUS HOMINIBUS AGRI DIUISI CRIMINA TIBI OBICI DICEBAS, NON QUIDEM NEC IPSA MEDIOCRIA; SED QUID ISTA SUNT PRAE IIS QUAE A TE TUISQUE COTIDIE ALIA SUPER ALIA FACINORA EDUNTUR? EXHIBE LIBERAM CONTIONEM UEL *ARGIS UEL *LACEDAEMONE, SI AUDIRE IUUAT UERA DOMINATIONIS IMPOTENTIS+ SIMAE CRIMINA. UT ALIA OMNIA UETUSTIORA OMITTAM, QUAM CAE+ DEM *ARGIS *PYTHAGORAS ISTE, GENER TUUS, PAENE IN OCULIS MEIS EDIDIT? QUAM TU IPSE, CUM IAM PROPE IN FINIBUS *LACEDAE+ MONIORUM ESSEM? AGEDUM, QUOS IN CONTIONE COMPREHENSOS OMNIBUS AUDIENTIBUS CIUIBUS TUIS TE IN CUSTODIA HABITURUM ESSE PRONUNTIASTI, IUBE UINCTOS PRODUCI: MISERI PARENTES QUOS FALSO LUGENT UIUERE SCIANT. AT ENIM, UT IAM ITA SINT HAEC, QUID AD UOS, *ROMANI? HOC TU DICAS LIBERANTIBUS *GRAECIAM? HOC IIS QUI UT LIBERARE POSSENT MARE TRAIECERUNT, TERRA MARIQUE GESSERUNT BELLUM? ""UOS TAMEN"" INQUIS ""UESTRAMQUE AMICI+ TIAM AC SOCIETATEM PROPRIE NON UIOLAUI."" QUOTIENS UIS TE ID ARGUAM FECISSE? SED NOLO PLURIBUS: SUMMAM REM COMPLECTAR. QUIBUS IGITUR REBUS AMICITIA UIOLATUR? NEMPE HIS MAXIME DUABUS, SI SOCIOS MEOS PRO HOSTIBUS HABEAS, SI CUM HOSTIBUS TE CONIUNGAS. UTRUMQUE A TE FACTUM EST; NAM ET *MESSENEN, UNO ATQUE EODEM IURE FOEDERIS QUO ET *LACEDAEMONEM IN AMICITIAM NOSTRAM ACCEPTAM, SOCIUS IPSE SOCIAM NOBIS URBEM UI ATQUE ARMIS CEPISTI ET CUM *PHILIPPO, HOSTE NOSTRO, NON SOCIETATEM SOLUM SED, SI DIIS PLACET, ADFINITATEM ETIAM PER *PHILOCLEN PRAEFECTUM EIUS PEPIGISTI ET, (UT) BELLUM ADUERSUS NOS GERENS, MARE CIRCA *MALEUM INFESTUM NAUIBUS PIRATICIS FECISTI ET PLURES PROPE CIUES *ROMANOS QUAM *PHILIPPUS CEPISTI ATQUE OCCIDISTI, TUTIORQUE *MACEDONIAE ORA QUAM PROMUN+ TURIUM *MALEAE COMMEATUS AD EXERCITUS NOSTROS PORTANTIBUS NAUIBUS FUIT. PROINDE PARCE, SIS, FIDEM AC IURA SOCIETATIS IACTARE ET OMISSA POPULARI ORATIONE TAMQUAM TYRANNUS ET HOSTIS LOQUERE." SUB HAEC *ARISTAENUS NUNC MONERE *NABIM, NUNC ETIAM ORARE UT DUM LICERET, DUM OCCASIO ESSET, SIBI AC FORTUNIS SUIS CONSULERET; REFERRE DEINDE NOMINATIM TYRANNOS CIUITATIUM FINITIMARUM COEPIT, QUI DEPOSITO IMPERIO RESTITUTAQUE LIBER+ TATE SUIS NON TUTAM MODO SED ETIAM HONORATAM INTER CIUES SENECTUTEM EGISSENT. HIS DICTIS IN UICEM AUDITISQUE NOX PROPE DIREMIT CONLOQUIUM. POSTERO DIE *NABIS *ARGIS SE CEDERE AC DEDUCERE PRAESIDIUM, QUANDO ITA *ROMANIS PLACERET, ET CAPTIUOS ET PERFUGAS REDDITURUM DIXIT; ALIUD SI QUID POSTU+ LARENT, SCRIPTUM UT EDERENT PETIIT, UT DELIBERARE CUM AMICIS POSSET. ITA ET TYRANNO TEMPUS DATUM AD CONSULTANDUM EST ET *QUINCTIUS SOCIORUM ETIAM PRINCIPIBUS ADHIBITIS HABUIT CON+ SILIUM. MAXIMAE PARTIS SENTENTIA ERAT PERSEUERANDUM IN BELLO ESSE ET TOLLENDUM TYRANNUM: NUNQUAM ALITER TUTAM LIBERTATEM *GRAECIAE FORE; SATIUS MULTO FUISSE NON MOUERI BELLUM ADUERSUS EUM QUAM OMITTI MOTUM; ET IPSUM UELUT COMPROBATA DOMINATIONE FIRMIOREM FUTURUM AUCTORE INIUSTI IMPERII ADSUMPTO POPULO *ROMANO ET EXEMPLO MULTOS IN ALIIS CIUITATIBUS AD INSIDIANDUM LIBERTATI CIUIUM SUORUM INCITA+ TURUM. IPSIUS IMPERATORIS ANIMUS AD PACEM INCLINATIOR ERAT. UIDEBAT ENIM COMPULSO INTRA MOENIA HOSTE NIHIL PRAETER OBSIDIONEM RESTARE, EAM AUTEM FORE [ET] DIUTURNAM; NON ENIM *GYTHEUM, QUOD IPSUM TAMEN TRADITUM, NON EXPU+ GNATUM ESSET, SED *LACEDAEMONEM, UALIDISSIMAM URBEM UIRIS ARMISQUE, OPPUGNATUROS. UNAM SPEM FUISSE SI QUA ADMOUEN+ TIBUS EXERCITUM DISSENSIO INTER IPSOS AC SEDITIO EXCITARI POSSET: CUM SIGNA PORTIS PROPE INFERRI CERNERENT, NEMINEM SE MOUISSE. ADICIEBAT ET CUM *ANTIOCHO INFIDAM PACEM *UILLIUM LEGATUM INDE REDEUNTEM NUNTIARE: MULTO MAIORIBUS QUAM ANTE TERRESTRIBUS NAUALIBUSQUE COPIIS IN *EUROPAM EUM TRANS+ ISSE. SI OCCUPASSET OBSIDIO *LACEDAEMONIS EXERCITUM, QUIBUS ALIIS COPIIS ADUERSUS REGEM TAM UALIDUM AC POTENTEM BELLUM GESTUROS? HAEC PROPALAM DICEBAT: ILLA TACITA SUBERAT CURA NE NOUUS CONSUL *GRAECIAM PROUINCIAM SORTIRETUR ET INCOHATA BELLI UICTORIA SUCCESSORI TRADENDA ESSET. CUM ADUERSUS TENDENDO NIHIL MOUERET SOCIOS, SIMULANDO SE TRANSIRE IN EORUM SENTENTIAM OMNES IN ADSENSUM CONSILII SUI TRADUXIT. "BENE UERTAT" INQUIT, "OBSIDEAMUS *LACEDAE+ MONEM, QUANDO ITA PLACET. ILLUD MODO NE FALLAT: [CETERUM] CUM RES TAM LENTA QUAM IPSI SCITIS OPPUGNATIO URBIUM SIT ET OBSIDENTIBUS PRIUS SAEPE QUAM OBSESSIS TAEDIUM ADFERAT, IAM NUNC HOC ITA PROPONERE UOS ANIMIS OPORTET HIBERNANDUM CIRCA *LACEDAEMONIS MOENIA ESSE. QUAE MORA SI LABOREM TAN+ TUM AC PERICULUM HABERET, UT ET ANIMIS ET CORPORIBUS AD SUSTINENDA EA PARATI ESSETIS HORTARER UOS; NUNC IMPENSA QUO+ QUE MAGNA EGET IN OPERA, IN MACHINATIONES ET TORMENTA QUIBUS TANTA URBS OPPUGNANDA EST, IN COMMEATUS UOBIS NOBISQUE IN HIEMEM EXPEDIENDOS. ITAQUE, NE AUT REPENTE TREPIDETIS AUT REM INCOHATAM TURPITER DESTITUATIS, SCRIBEN+ DUM ANTE UESTRIS CIUITATIBUS CENSEO EXPLORANDUMQUE QUID QUAEQUE ANIMI, QUID UIRIUM HABEAT. AUXILIORUM SATIS SUPER+ QUE HABEO; SED QUO PLURES SUMUS, PLURIBUS REBUS EGEBIMUS. NIHIL IAM PRAETER NUDUM SOLUM AGER HOSTIUM HABET: AD HOC HIEMS ACCEDET AD COMPORTANDUM EX LONGINQUO DIFFICILIS." HAEC ORATIO PRIMUM ANIMOS OMNIUM AD RESPICIENDA (SUA) CUI(US)QUE DOMESTICA MALA CONUERTIT, SEGNITIAM, INUIDIAM ET OBTRECTATIONEM DOMI MANENTIUM ADUERSUS MILITANTES, LIBERTATEM DIFFICILEM AD CONSENSUM, INOPIAM PUBLICAM, MALIGNITATEM CONFERENDI EX PRIUATO. UERSIS ITAQUE SUBITO UOLUNTATIBUS FACERET QUOD E RE PUBLICA POPULI *ROMANI SOCIORUMQUE ESSE CREDERET IMPERATORI PERMISERUNT. INDE *QUINCTIUS ADHIBITIS LEGATIS TANTUM TRIBUNISQUE MILI+ TUM CONDICIONES IN QUAS PAX CUM TYRANNO FIERET HAS CON+ SCRIPSIT: SEX MENSIUM INDUTIAE UT ESSENT *NABIDI *ROMANISQUE ET *EUMENI REGI ET *RHODIIS; LEGATOS EXTEMPLO MITTERENT *ROMAM *T. *QUINCTIUS ET *NABIS, UT PAX [EX] AUCTORITATE SENATUS CONFIRMARETUR; ET QUA DIE SCRIPTAE CONDICIONES PACIS EDITAE *NABIDI FORENT, EA DIES UT INDUTIARUM PRINCIPIUM ESSET, ET UT EX EA DIE INTRA DECIMUM DIEM AB *ARGIS CETERISQUE OPPIDIS QUAE IN *ARGIUORUM AGRO ESSENT PRAESIDIA OMNIA DEDUCERENTUR UACUAQUE ET LIBERA TRADERENTUR *ROMANIS, ET NE QUOD INDE MANCIPIUM REGIUM PUBLICUMUE AUT PRIUATUM EDUCERETUR: SI QUA DOLO MALO PUBLICE AUT PRIUATIM ANTE EDUCTA FORENT, DO+ MINIS RECTE RESTITUERENTUR; NAUES QUAS CIUITATIBUS MARITIMIS ADEMISSET REDDERET NEUE IPSE NAUEM ULLAM PRAETER DUOS LEMBOS, QUI NON PLUS QUAM SEDECIM REMIS AGERENTUR, HABERET; PERFUGAS ET CAPTIUOS OMNIBUS SOCIIS POPULI *ROMANI CIUITATI+ BUS REDDERET ET *MESSENIIS OMNIA QUAE COMPARERENT QUAEQUE DOMINI COGNOSSENT; EXULIBUS QUOQUE *LACEDAEMONIIS LIBEROS CONIUGES RESTITUERET QUAE EARUM UIROS SEQUI UOLUISSENT, INUITA NE QUA EXULIS COMES ESSET; MERCENNARIORUM MILITUM *NABIDIS QUI AUT IN CIUITATES SUAS AUT AD *ROMANOS TRANSISSENT, IIS RES SUAE OMNES RECTE REDDERENTUR; IN *CRETA INSULA NE QUAM URBEM HABERET, QUAS HABUISSET REDDERET *ROMANIS; NE QUAM SOCIETA+ TEM CUM ULLO *CRETENSIUM AUT QUOQUAM ALIO INSTITUERET NEU BELLUM GERERET; CIUITATIBUS OMNIBUS, QUASQUE [ET] IPSE RE+ STITUISSET QUAEQUE SE SUAQUE IN FIDEM AC DICIONEM POPULI *ROMANI TRADIDISSENT, OMNIA PRAESIDIA DEDUCERET SEQUE IPSE SUOSQUE AB IIS ABSTINERET; NE QUOD OPPIDUM NEU QUOD CASTEL+ LUM IN SUO ALIENOUE AGRO CONDERET; OBSIDES EA ITA FUTURA DARET QUINQUE QUOS IMPERATORI *ROMANO PLACUISSET ET FILIUM IN IIS SUUM, ET TALENTA CENTUM ARGENTI IN PRAESENTI ET QUINQUA+ GINTA TALENTA IN SINGULOS ANNOS PER ANNOS OCTO. HAEC CONSCRIPTA CASTRIS PROPIUS URBEM MOTIS *LACEDAE+ MONEM MITTUNTUR. NEC SANE QUICQUAM EORUM SATIS PLACEBAT TYRANNO, NISI QUOD PRAETER SPEM REDUCENDORUM EXULUM MENTIO NULLA FACTA ERAT; MAXIME AUTEM OMNIUM EA RES OFFEN+ DEBAT QUOD ET NAUES ET MARITIMAE CIUITATES ADEMPTAE ERANT. FUERAT AUTEM EI MAGNO FRUCTUI MARE OMNEM ORAM (A) *MALEO PRAEDATORIIS NAUIBUS INFESTAM HABENTI; IUUENTUTEM PRAETEREA CIUITATIUM EARUM AD SUPPLEMENTUM LONGE OPTIMI GENERIS MILITUM HABEBAT. HAS CONDICIONES QUAMQUAM IPSE IN SECRETO UOLUTAUERAT CUM AMICIS, UOLGO TAMEN OMNES FAMA FEREBANT, UANIS UT AD CETERAM FIDEM SIC AD SECRETA TEGENDA SATELLITUM REGIORUM INGENIIS. NON TAM OMNIA UNIUERSI QUAM EA QUAE AD QUEMQUE PERTINERENT SINGULI CARPEBANT. QUI EXULUM CONIUGES IN MATRIMONIO HABEBANT AUT EX BONIS EORUM ALIQUID POS+ SEDERANT, TAMQUAM AMISSURI, NON REDDITURI INDIGNABANTUR. SERUIS LIBERATIS A TYRANNO NON INRITA MODO FUTURA LIBERTAS SED MULTO FOEDIOR QUAM FUISSET ANTE SERUITUS REDEUNTIBUS IN IRATORUM DOMINORUM POTESTATEM ANTE OCULOS OBUERSABATUR. MERCENNARII MILITES ET PRETIA MILITIAE CASURA IN PACE AEGRE FEREBANT ET REDITUM SIBI NULLUM ESSE IN CIUITATES UIDEBANT INFENSAS NON TYRANNIS MAGIS QUAM SATELLITIBUS EORUM. HAEC INTER SE PRIMO CIRCULOS SERENTES FREMERE; DEINDE SUBITO AD ARMA DISCURRERUNT. QUO TUMULTU CUM PER SE SATIS INRITATAM MULTITUDINEM CERNERET TYRANNUS, CONTIONEM ADUOCARI IUSSIT. UBI CUM EA QUAE IMPERARENTUR AB *ROMANIS EXPOSUISSET ET GRAUIORA ATQUE INDIGNIORA QUAEDAM FALSO ADFINXISSET, ET AD SINGULA NUNC AB UNIUERSIS NUNC A PARTIBUS CONTIONIS AC+ CLAMARETUR, INTERROGAUIT QUID SE RESPONDERE AD EA AUT QUID FACERE UELLENT. PROPE UNA UOCE OMNES NIHIL RESPONDERI ET BELLUM GERI IUSSERUNT; ET PRO SE QUISQUE, QUALIA MULTITUDO SOLET, BONUM ANIMUM HABERE ET BENE SPERARE IUBENTES, FORTES FORTUNAM ADIUUARE AIEBANT. HIS UOCIBUS INCITATUS TYRANNUS ET *ANTIOCHUM *AETOLOSQUE ADIUTUROS PRONUNTIAT ET SIBI AD OBSIDIONEM SUSTINENDAM COPIARUM ADFATIM ESSE. EXCIDERAT PACIS MENTIO EX OMNIUM ANIMIS, ET IN STATIONES NON ULTRA QUIETURI DISCURRUNT. PAUCORUM EXCURSIO LACESSENTIUM ET EMISSA IACULA EXTEMPLO ET *ROMANIS DUBITATIONEM QUIN BELLANDUM ESSET EXEMERUNT. LEUIA INDE PROELIA PER QUADRI+ DUUM PRIMUM SINE ULLO SATIS CERTO EUENTU COMMISSA. QUINTO DIE PROPE IUSTA PUGNA ADEO PAUENTES IN OPPIDUM *LACE+ DAEMONII COMPULSI SUNT UT QUIDAM MILITES *ROMANI TERGA FUGIENTIUM CAEDENTES PER INTERMISSA, UT TUNC ERANT, MOENIA URBEM INTRARINT. ET TUNC QUIDEM *QUINCTIUS SATIS EO TERRORE COERCITIS EX+ CURSIONIBUS HOSTIUM NIHIL PRAETER IPSIUS OPPUGNATIONEM URBIS SUPERESSE RATUS, MISSIS QUI OMNES NAUALES SOCIOS A *GYTHEO ACCERSERENT, IPSE INTERIM CUM TRIBUNIS MILITUM AD UISENDUM URBIS SITUM MOENIA CIRCUMUEHITUR. FUERAT QUONDAM SINE MURO *SPARTA; TYRANNI NUPER LOCIS PATENTIBUS PLANISQUE OBIECERANT MURUM: ALTIORA LOCA ET DIFFICILIORA ADITU STATIONIBUS ARMATORUM PRO MUNIMENTO OBIECTIS TUTABANTUR. UBI SATIS OMNIA INSPEXIT, CORONA OPPUGNANDUM RATUS OMNIBUS COPIIS- ERANT AUTEM *ROMANORUM SOCIORUMQUE, SIMUL PEDITUM EQUITUMQUE, SIMUL TERRESTRIUM AC NAUALIUM COPIARUM, AD QUINQUAGINTA MILIA HOMINUM- URBEM CINXIT. ALII SCALAS, ALII IGNEM, ALII ALIA QUIBUS NON OPPUGNARENT MODO SED ETIAM TERRERENT, PORTABANT. IUSSI CLAMORE SUBLATO SUBIRE UNDIQUE OMNES, UT QUA PRIMUM OCCURRERENT QUAUE OPEM FERRENT AD OMNIA SIMUL PAUENTES *LACEDAEMONII IGNORARENT. QUOD ROBORIS IN EXERCITU ERAT, TRIFARIAM DIUISUM: PARTE UNA A *PHOEBEO, ALTERA A *DICTYNNAEO, TERTIA AB EO LOCO QUEM *HEPTAGONIAS APPELLANT- OMNIA AUTEM HAEC APERTA SINE MURO LOCA SUNT- ADGREDI IUBET. CUM TANTUS UNDIQUE TERROR URBEM CIRCUMUASIS+ SET, PRIMO TYRANNUS ET AD CLAMORES REPENTINOS ET AD NUNTIOS TREPIDOS MOTUS, UT QUISQUE MAXIME LABORARET LOCUS, AUT IPSE OCCURREBAT AUT ALIQUOS MITTEBAT; DEINDE CIRCUMFUSO UNDIQUE PAUORE ITA OBTORPUIT UT NEC DICERE QUOD IN REM ESSET NEC AUDIRE POSSET, NEC INOPS MODO CONSILII SED UIX MENTIS COMPOS ESSET. *ROMANOS PRIMO SUSTINEBANT IN ANGUSTIIS *LACEDAEMONII, TERNAEQUE ACIES TEMPORE UNO LOCIS DIUERSIS PUGNABANT; DEINDE CRESCENTE CERTAMINE NEQUAQUAM ERAT PROELIUM PAR. MISSI+ LIBUS ENIM *LACEDAEMONII PUGNABANT, A QUIBUS SE ET MAGNITU+ DINE SCUTI PERFACILE *ROMANUS TUEBATUR MILES ET QUOD ALII UANI, ALII LEUES ADMODUM ICTUS ERANT. NAM PROPTER ANGUSTIAS LOCI CONFERTAMQUE TURBAM NON MODO AD EMITTENDA CUM PROCURSU, QUO PLURIMUM CONCITANTUR, TELA SPATIUM HABEBANT, SED NE UT DE GRADU QUIDEM LIBERO AC STABILI CONARENTUR. ITAQUE EX ADUERSO MISSA TELA NULLA IN CORPORIBUS, RARA IN SCUTIS HAEREBANT; AB CIRCUMSTANTIBUS EX SUPERIORIBUS LOCIS UOL+ NERATI QUIDAM SUNT; MOX PROGRESSOS IAM ETIAM EX TECTIS NON TELA MODO SED TEGULAE QUOQUE INOPINANTES PERCULERUNT. SUB+ LATIS DEINDE SUPRA CAPITA SCUTIS CONTINUATISQUE ITA INTER SE UT NON MODO AD CAECOS ICTUS SED NE AD INSERENDUM QUIDEM EX PROPINQUO TELUM LOCI QUICQUAM ESSET, TESTUDINE FACTA SUB+ IBANT. ET PRIMAE ANGUSTIAE PAULISPER SUA HOSTIUMQUE REFERTAE TURBA TENUERUNT: POSTQUAM IN PATENTIOREM UIAM URBIS PAULA+ TIM URGENTES HOSTEM PROCESSERE, NON ULTRA UIS EORUM ATQUE IMPETUS SUSTINERI POTERANT. CUM TERGA UERTISSENT *LACE+ DAEMONII ET FUGA EFFUSA SUPERIORA PETERENT LOCA, *NABIS QUIDEM UT CAPTA URBE TREPIDANS QUANAM IPSE EUADERET CIRCUMSPECTA+ BAT: *PYTHAGORAS CUM AD CETERA ANIMO OFFICIOQUE DUCIS FUNGE+ BATUR, TUNC UERO UNUS NE CAPERETUR URBS CAUSA FUIT; SUCCENDI ENIM AEDIFICIA PROXIMA MURO IUSSIT. QUAE CUM MOMENTO TEM+ PORIS ARSISSENT, UT ADIUUANTIBUS IGNEM QUI ALIAS AD EXTINGUEN+ DUM OPEM FERRE SOLENT, RUERE IN *ROMANOS TECTA NEC TEGULARUM MODO FRAGMENTA SED ETIAM AMBUSTA TIGNA AD ARMATOS PERUE+ NIRE ET FLAMMA LATE FUNDI, FUMUS TERROREM ETIAM MAIOREM QUAM PERICULUM FACERE. ITAQUE ET QUI EXTRA URBEM ERANT *ROMANORUM, TUM MAXIME IMPETUS FACIENTES, RECESSERE A MURO ET QUI IAM INTRAUERANT, NE INCENDIO AB TERGO ORIENTE INTERCLUDERENTUR AB SUIS, RECEPERUNT SESE; ET *QUINCTIUS POST+ QUAM QUID REI ESSET UIDIT, RECEPTUI CANERE IUSSIT. ITA IAM CAPTA PROPE URBE REUOCATI REDIERUNT IN CASTRA. *QUINCTIUS PLUS EX TIMORE HOSTIUM QUAM EX RE IPSA SPEI NACTUS PER TRIDUUM INSEQUENS TERRITAUIT EOS NUNC PROELIIS LACESSENDO, NUNC OPERIBUS, INTERSAEPIENDOQUE QUAEDAM NE EXITUS AD FUGAM ESSET. HIS COMMINATIONIBUS COMPULSUS TYRANNUS *PYTHAGORAN RURSUS ORATOREM MISIT; QUEM *QUINCTIUS PRIMO ASPERNATUS EXCEDERE CASTRIS IUSSIT, DEIN SUPPLICITER ORANTEM ADUOLUTUMQUE GENIBUS TANDEM AUDIUIT. PRIMA ORATIO FUIT OMNIA PERMITTENTIS ARBITRIO *ROMANORUM; DEIN CUM EA UELUT UANA ET SINE EFFECTU NIHIL PROFICERET, EO DEDUCTA EST RES UT IIS CONDICIONIBUS QUAE EX SCRIPTO PAUCIS ANTE DIEBUS EDITAE ERANT INDUTIAE FIERENT, PECUNIAQUE ET OBSIDES ACCEPTI. DUM OPPUGNATUR TYRANNUS, *ARGIUI NUNTIIS ALIIS [PROPE] SUPER ALIOS ADFERENTIBUS TANTUM NON IAM CAPTAM *LACE+ DAEMONEM ESSE ERECTI ET IPSI, SIMUL EO QUOD *PYTHAGORAS CUM PARTE UALIDISSIMA PRAESIDII EXCESSERAT, CONTEMPTA PAUCITATE EORUM QUI IN ARCE ERANT, DUCE *ARCHIPPO QUODAM PRAESIDIUM EXPULERUNT; *TIMOCRATEM *PELLENENSEM, QUIA CLEMENTER PRAE+ FUERAT, UIUUM FIDE DATA EMISERUNT. HUIC LAETITIAE *QUINCTIUS SUPERUENIT PACE DATA TYRANNO DIMISSISQUE AB *LACEDAEMONE *EUMENE ET *RHODIIS ET *L. *QUINCTIO FRATRE AD CLASSEM. LAETA CIUITAS CELEBERRIMUM FESTORUM DIERUM AC NOBILE LUDICRUM *NEMEORUM, DIE STATA PROPTER BELLI MALA PRAETER+ MISSUM, IN ADUENTUM *ROMANI EXERCITUS DUCISQUE INDIXERUNT PRAEFECERUNTQUE LUDIS IPSUM IMPERATOREM. MULTA ERANT QUAE GAUDIUM CUMULARENT: REDUCTI CIUES AB *LACEDAEMONE ERANT QUOS NUPER *PYTHAGORAS QUOSQUE ANTE *NABIS ABDUXERAT; RED+ IERANT QUI POST COMPERTAM A *PYTHAGORA CONIURATIONEM ET CAEDE IAM COEPTA EFFUGERANT; LIBERTATEM EX LONGO INTERUALLO LIBERTATISQUE AUCTORES *ROMANOS, QUIBUS CAUSA BELLANDI CUM TYRANNO IPSI FUISSENT, CERNEBANT. TESTATA QUOQUE IPSO *NEMEORUM DIE UOCE PRAECONIS LIBERTAS EST *ARGIUORUM. *ACHAEIS QUANTUM RESTITUTI *ARGI IN COMMUNE *ACHAIAE CONCILIUM LAETITIAE ADFEREBANT, TANTUM SERUA *LACEDAEMON RELICTA ET LATERI ADHAERENS TYRANNUS NON SINCERUM GAUDIUM PRAEBEBANT. *AETOLI UERO EAM REM OMNIBUS CONCILIIS LACERARE: CUM *PHILIPPO NON ANTE DESITUM BELLARI QUAM OMNIBUS EXCEDERET *GRAECIAE URBIBUS, TYRANNO RELICTAM *LACEDAEMONEM; REGEM AUTEM LEGITIMUM, QUI IN *ROMANIS FUERIT CASTRIS, CETEROSQUE NOBILIS+ SIMOS CIUES IN EXILIO UICTUROS; *NABIDIS DOMINATIONIS SATELLITEM FACTUM POPULUM *ROMANUM. *QUINCTIUS AB *ARGIS *ELATIAM, UNDE AD BELLUM *SPARTANUM PROFECTUS ERAT, COPIAS REDUXIT. SUNT QUI NON EX OPPIDO PROFICISCENTEM BELLUM GESSISSE TYRANNUM TRADANT SED CASTRIS ADUERSUS *ROMANA POSITIS CASTRA DIUQUE CUNCTATUM, QUIA *AETOLORUM AUXILIA EXPECTASSET, COACTUM AD EXTREMUM ACIE CONFLIGERE IMPETU IN PABULATORES SUOS A *ROMANIS FACTO: EO PROELIO UICTUM CASTRISQUE EXUTUM PACEM PETISSE, CUM CECIDISSENT QUATTUORDECIM MILIA MILITUM, CAPTA PLUS QUATTUOR MILIA ESSENT. EODEM FERE TEMPORE ET A *T. *QUINCTIO DE REBUS AD *LACE+ DAEMONEM GESTIS ET A *M. *PORCIO CONSULE EX *HISPANIA LITTERAE ALLATAE. UTRIUSQUE NOMINE IN DIES TERNOS SUPPLICATIO AB SENATU DECRETA EST. *L. *UALERIUS CONSUL, CUM POST FUSOS CIRCA *LITANAM SILUAM *BOIOS QUIETAM PROUINCIAM HABUISSET, COMITIORUM CAUSA *ROMAM REDIIT ET CREAUIT CONSULES *P. *CORNELIUM *SCIPIONEM *AFRICANUM ITERUM ET *TI. *SEMPRONIUM *LONGUM. HORUM PATRES PRIMO ANNO SECUNDI *PUNICI BELLI CONSULES FUERANT. PRAETORIA INDE COMITIA HABITA: CREATI *P. *CORNELIUS *SCIPIO ET DUO *CN. *CORNELII, *MERENDA ET *BLASIO, ET *CN. *DOMITIUS *AHENO+ BARBUS ET *SEX. *DIGITIUS ET *T. *IUUENTIUS *THALNA. COMITIIS PERFECTIS CONSUL IN PROUINCIAM REDIIT. NOUUM IUS EO ANNO A *FERENTINATIBUS TEMPTATUM, UT *LATINI QUI IN COLONIAM *ROMANAM NOMINA DEDISSENT CIUES *ROMANI ESSENT: *PUTEOLOS *SALERNUMQUE ET *BUXENTUM ADSCRIPTI COLONI QUI NOMINA DEDERANT, ET, CUM OB ID SE PRO CIUIBUS *ROMANIS FERRENT, SENATUS IUDICAUIT NON ESSE EOS CIUES *ROMANOS. PRINCIPIO ANNI QUO *P. *SCIPIO *AFRICANUS ITERUM ET *TI. *SEMPRONIUS *LONGUS CONSULES FUERUNT, LEGATI *NABIDIS TYRANNI *ROMAM UENERUNT. IIS EXTRA URBEM IN AEDE *APOLLINIS SENATUS DATUS EST. PAX QUAE CUM *T. *QUINCTIO CONUENISSET UT RATA ESSET PETIERUNT IMPETRARUNTQUE. DE PROUINCIIS CUM RELATUM ESSET, SENATUS FREQUENS IN EAM SENTENTIAM IBAT UT, QUONIAM IN *HI+ SPANIA ET *MACEDONIA DEBELLATUM FORET, CONSULIBUS AMBOBUS *ITALIA PROUINCIA ESSET. *SCIPIO SATIS ESSE *ITALIAE UNUM CONSULEM CENSEBAT, ALTERI *MACEDONIAM DECERNENDAM ESSE: BELLUM GRAUE AB *ANTIOCHO IMMINERE, IAM IPSUM SUA SPONTE IN *EUROPAM TRANSGRESSUM. QUID DEINDE FACTURUM CENSERENT, CUM HINC *AETOLI, HAUD DUBII HOSTES, UOCARENT AD BELLUM, ILLINC *HANNI+ BAL, *ROMANIS CLADIBUS INSIGNIS IMPERATOR, STIMULARET? DUM DE PROUINCIIS CONSULUM DISCEPTATUR, PRAETORES SORTITI SUNT: *CN. *DOMITIO URBANA IURISDICTIO, *T. *IUUENTIO PEREGRINA EUENIT, *P. *CORNELIO *HISPANIA ULTERIOR, *SEX. *DIGITIO CITERIOR, DUOBUS *CN. *CORNELIIS, *BLASIONI *SICILIA, *MERENDAE *SARDINIA. IN *MACEDONIAM NOUUM EXERCITUM TRANSPORTARI NON PLACUIT, EUM QUI ESSET IBI REDUCI IN *ITALIAM A *QUINCTIO AC DIMITTI; ITEM EUM EXERCITUM DIMITTI QUI CUM *M. *PORCIO *CATONE IN *HISPANIA ESSET; CONSULIBUS AMBOBUS *ITALIAM PROUINCIAM ESSE ET DUAS URBANAS SCRIBERE EOS LEGIONES, UT DIMISSIS QUOS SENATUS CENSUISSET EXERCITIBUS OCTO OMNINO *ROMANAE LEGIONES ESSENT. UER SACRUM FACTUM ERAT PRIORE ANNO, *M. *PORCIO ET *L. *UALERIO CONSULIBUS. ID CUM *P. *LICINIUS PONTIFEX NON ESSE RECTE FACTUM COLLEGIO PRIMUM, DEINDE EX AUCTORITATE COLLEGII PATRIBUS RENUNTIASSET, DE INTEGRO FACIENDUM ARBITRATU PONTI+ FICUM CENSUERUNT LUDOSQUE MAGNOS QUI UNA UOTI ESSENT TANTA PECUNIA QUANTA ADSOLERET FACIENDOS: UER SACRUM UIDERI PECUS QUOD NATUM ESSET INTER KAL. *MARTIAS ET PRIDIE KAL. *MAIAS *P. *CORNELIO ET *TI. *SEMPRONIO CONSULIBUS. CENSORUM INDE COMITIA SUNT HABITA. CREATI CENSORES *SEX. *AELIUS *PAETUS ET *C. *CORNELIUS *CETHEGUS. (II) PRINCIPEM SENATUS *P. *SCIPIONEM CONSULEM, QUEM ET PRIORES CENSORES LEGERANT, LEGERUNT. TRES OMNINO SENATORES, NEMINEM CURULI HONORE USUM, PRAETERIERUNT. GRATIAM QUOQUE INGENTEM APUD EUM ORDINEM PEPERERUNT, QUOD LUDIS *ROMANIS AEDILIBUS CURULIBUS IMPERARUNT UT LOCA SENATORIA SECERNERENT A POPULO; NAM ANTEA IN PROMISCUO SPECTARANT. EQUITIBUS QUOQUE PERPAUCIS ADEMPTI EQUI, NEC IN ULLUM ORDINEM SAEUITUM. ATRIUM *LIBERTATIS ET UILLA PUBLICA AB IISDEM REFECTA AMPLIFICATAQUE. UER SACRUM LUDIQUE *ROMANI UOTIUI QUOS UOUERAT *SER. *SUL+ PICIUS *GALBA CONSUL FACTI. CUM SPECTACULO EORUM OCCUPATI ANIMI HOMINUM ESSENT, *Q. *PLEMINIUS, QUI PROPTER MULTA IN DEOS HOMINESQUE SCELERA *LOCRIS ADMISSA IN CARCEREM CONIECTUS FUERAT, COMPARAUERAT HOMINES QUI PLURIBUS SIMUL LOCIS URBIS NOCTE INCENDIA FACERENT, UT IN CONSTERNATA NOCTURNO TUMULTU CIUITATE REFRINGI CARCER POSSET. EA RES INDICIO CONSCIORUM PALAM FACTA DELATAQUE AD SENATUM EST. *PLEMINIUS IN INFERIOREM DEMISSUS CARCEREM EST NECATUSQUE. COLONIAE CIUIUM *ROMANORUM EO ANNO DEDUCTAE SUNT *PUTEOLOS *UOLTURNUM *LITERNUM, TRECENI HOMINES IN SINGULAS. ITEM *SALERNUM *BUXENTUMQUE COLONIAE CIUIUM *ROMANORUM DEDUCTAE SUNT. DEDUXERE TRIUMUIRI *TI. *SEMPRONIUS *LONGUS, QUI TUM CONSUL ERAT, *M. *SERUILIUS *Q. *MINUCIUS *THERMUS. AGER DIUISUS EST, QUI *CAMPANORUM FUERAT. *SIPONTUM ITEM IN AGRUM QUI *ARPINORUM FUERAT COLONIAM CIUIUM *ROMANORUM ALII TRIUMUIRI, *D. *IUNIUS *BRUTUS *M. *BAEBIUS *TAMPHILUS *M. *HELUIUS DEDUXERUNT. *TEMPSAM ITEM ET *CROTONEM COLONIAE CIUIUM *ROMANORUM DEDUCTAE. *TEMPSANUS AGER DE *BRUTTIIS CAPTUS ERAT: *BRUTTII *GRAECOS EXPULERANT; *CROTONEM *GRAECI HABEBANT. TRIUMUIRI *CN. *OCTAUIUS *L. *AEMILIUS *PAULUS *C. *LAETORIUS *CROTONEM, *TEMPSAM *L. *CORNELIUS *MERULA *Q. (*) *C. *SALONIUS DEDUXERUNT. PRODIGIA QUOQUE ALIA UISA EO ANNO *ROMAE SUNT, ALIA NUN+ TIATA. IN FORO ET COMITIO ET *CAPITOLIO SANGUINIS GUTTAE UISAE SUNT; ET TERRA ALIQUOTIENS PLUUIT ET CAPUT *UOLCANI ARSIT. NUN+ TIATUM EST *NARE AMNI LAC FLUXISSE, PUEROS INGENUOS *ARIMINI SINE OCULIS AC NASO ET IN *PICENO AGRO NON PEDES, NON MANUS HABENTEM NATUM. EA PRODIGIA EX PONTIFICUM DECRETO PROCU+ RATA. ET SACRIFICIUM NOUEMDIALE FACTUM EST, QUOD *HADRIANI NUNTIAUERANT IN AGRO SUO LAPIDIBUS PLUUISSE. IN *GALLIA *L. *UALERIUS *FLACCUS PROCONSUL CIRCA *MEDIO+ LANIUM CUM *GALLIS *INSUBRIBUS ET *BOIS, QUI *DORULATO DUCE AD CONCITANDOS *INSUBRES *PADUM TRANSGRESSI ERANT, SIGNIS CONLATIS DEPUGNAUIT; DECEM MILIA HOSTIUM SUNT CAESA. PER EOS DIES COL+ LEGA EIUS *M. *PORCIUS *CATO EX *HISPANIA TRIUMPHAUIT. TULIT IN EO TRIUMPHO ARGENTI INFECTI UIGINTI QUINQUE MILIA PONDO, BIGATI CENTUM UIGINTI TRIA MILIA, *OSCENSIS QUINGENTA QUADRA+ GINTA, AURI PONDO MILLE QUADRINGENTA. MILITIBUS EX PRAEDA DIUISIT IN SINGULOS DUCENOS SEPTUAGENOS AERIS, TRIPLEX EQUITI. *TI. *SEMPRONIUS CONSUL IN PROUINCIAM PROFECTUS IN *BOIORUM PRIMUM AGRUM LEGIONES DUXIT. *BOIORIX TUM REGULUS EORUM CUM DUOBUS FRATRIBUS TOTA GENTE CONCITATA AD REBELLANDUM CASTRA LOCIS APERTIS POSUIT, UT APPARERET DIMICATUROS SI HOSTIS FINES INTRASSET. CONSUL UBI QUANTAE COPIAE, QUANTA FIDUCIA ESSET HOSTI SENSIT, NUNTIUM AD COLLEGAM MITTIT UT, SI UIDERETUR EI, MATURARET UENIRE: SE TERGIUERSANDO IN ADUENTUM EIUS REM EXTRACTURUM. QUAE CAUSA CONSULI CUNCTANDI, EADEM *GALLIS, PRAETERQUAM QUOD CUNCTATIO HOSTIUM ANIMOS FACIEBAT, REI MATURANDAE ERAT UT PRIUSQUAM CONIUNGERENTUR CONSULUM COPIAE REM TRANSIGERENT. PER BIDUUM TAMEN NIHIL ALIUD QUAM STETERUNT PARATI AD PUGNANDUM, SI QUIS CONTRA EGREDERETUR; TERTIO SUBIERE AD UALLUM CASTRAQUE SIMUL AB OMNI PARTE AD+ GRESSI SUNT. CONSUL ARMA EXTEMPLO CAPERE MILITES IUSSIT; ARMATOS INDE PAULISPER CONTINUIT, UT ET STOLIDAM FIDUCIAM HOSTI AUGERET ET DISPONERET COPIAS QUIBUS QUAEQUE PORTIS ERUMPERENT. DUAE LEGIONES DUABUS PRINCIPALIBUS PORTIS SIGNA EFFERRE IUSSAE. SED IN IPSO EXITU ITA CONFERTI OBSTITERE *GALLI UT CLAUDERENT UIAM. DIU IN ANGUSTIIS PUGNATUM EST; NEC DEXTRIS MAGIS GLADIISQUE GEREBATUR RES QUAM SCUTIS CORPORIBUSQUE IPSIS OBNIXI URGEBANT, *ROMANI UT SIGNA FORAS EFFERRENT, *GALLI UT AUT IN CASTRA IPSI PENETRARENT AUT EXIRE *ROMANOS PRO+ HIBERENT. NEC ANTE IN HANC AUT ILLAM PARTEM MOUERI ACIES POTUERUNT QUAM *Q. *UICTORIUS PRIMI PILI CENTURIO ET *C. *ATINIUS TRIBUNUS MILITUM, QUARTAE HIC, ILLE SECUNDAE LEGIONIS, REM IN ASPERIS PROELIIS SAEPE TEMPTATAM, SIGNA ADEMPTA SIGNI+ FERIS IN HOSTES INIECERUNT. DUM REPETUNT ENIXE SIGNUM, PRIORES SECUNDANI SE PORTA EIECERUNT. IAM HI EXTRA UALLUM PUGNABANT, QUARTA LEGIONE IN PORTA HAERENTE, CUM ALIUS TUMULTUS EX AUERSA PARTE CASTRORUM EST EXORTUS. IN PORTAM QUAESTORIAM INRUPERANT *GALLI RESISTENTES+ QUE PERTINACIUS OCCIDERANT *L. *POSTUMIUM QUAESTOREM, CUI *TYMPANO FUIT COGNOMEN, ET *M. *ATINIUM ET *P. *SEMPRONIUM PRAEFECTOS SOCIUM, ET DUCENTOS FERME MILITES. CAPTA AB EA PARTE CASTRA ERANT, DONEC COHORS EXTRAORDINARIA, MISSA A CON+ SULE AD TUENDAM QUAESTORIAM PORTAM, ET EOS QUI INTRA UALLUM ERANT PARTIM OCCIDIT PARTIM EXPULIT CASTRIS ET INRUMPENTIBUS OBSTITIT. EODEM FERE TEMPORE ET QUARTA LEGIO CUM DUABUS EXTRAORDINARIIS COHORTIBUS PORTA ERUPIT. ITA SIMUL TRIA PROELIA CIRCA CASTRA LOCIS DISTANTIBUS ERANT CLAMORESQUE DISSONI AD INCERTOS SUORUM EUENTUS A PRAESENTI CERTAMINE ANIMOS PU+ GNANTIUM AUERTEBANT. USQUE AD MERIDIEM AEQUIS UIRIBUS AC PROPE PARI SPE PUGNATUM EST. LABOR ET AESTUS MOLLIA ET FLUIDA CORPORA *GALLORUM ET MINIME PATIENTIA SITIS CUM DECEDERE PUGNA COEGISSET, IN PAUCOS RESTANTES IMPETUM *ROMANI FECERUNT FUSOSQUE COMPULERUNT IN CASTRA. SIGNUM INDE RECEPTUI AB CONSULE DATUM EST; AD QUOD PARS MAIOR RECEPERUNT SESE, PARS CERTAMINIS STUDIO ET SPE POTIUNDI CASTRIS HOSTIUM PERSTITIT AD UALLUM. EORUM PAUCITATE CONTEMPTA *GALLI UNIUERSI EX CASTRIS ERUPERUNT: FUSI INDE *ROMANI QUAE IMPERIO CONSULIS NOLUERANT SUO PAUORE AC TERRORE CASTRA REPETUNT. ITA UARIA HINC ATQUE ILLINC NUNC FUGA, NUNC UICTORIA FUIT; *GALLORUM TAMEN AD UNDECIM MILIA, *ROMANORUM QUINQUE MILIA SUNT OCCISA. *GALLI RECEPERE IN INTIMA FINIUM SESE, CONSUL *PLACENTIAM LEGIONES DUXIT. *SCIPIONEM ALII CONIUNCTO EXERCITU CUM COLLEGA PER *BOI+ ORUM *LIGURUMQUE AGROS POPULANTEM ISSE, QUOD PROGREDI SILUAE PALUDESQUE PASSAE SINT, SCRIBUNT, ALII NULLA MEMORABILI RE GESTA *ROMAM COMITIORUM CAUSA REDISSE. EODEM HOC ANNO *T. *QUINCTIUS *ELATIAE, QUO IN HIBERNA RE+ DUXERAT COPIAS, TOTUM HIEMIS TEMPUS IURE DICUNDO CONSUM+ PSIT MUTANDISQUE IIS QUAE AUT IPSIUS *PHILIPPI AUT PRAEFECTORUM EIUS LICENTIA IN CIUITATIBUS FACTA ERANT, CUM SUAE FACTIONIS HOMINUM UIRES AUGENDO IUS AC LIBERTATEM ALIORUM DE+ PRIMERENT. UERIS INITIO *CORINTHUM CONUENTU EDICTO UENIT. IBI OMNIUM CIUITATIUM LEGATIONES IN CONTIONIS MODUM CIR+ CUMFUSAS EST ADLOCUTUS, ORSUS AB INITA PRIMUM *ROMANIS AMICITIA CUM *GRAECORUM GENTE ET IMPERATORUM QUI ANTE SE IN *MACEDONIA FUISSENT SUISQUE REBUS GESTIS. OMNIA CUM AD+ PROBATIONE INGENTI SUNT AUDITA, PRAETERQUAM CUM AD MEN+ TIONEM *NABIDIS UENTUM ESSET: ID MINIME CONUENIENS LIBERANTI *GRAECIAM UIDEBATUR TYRANNUM RELIQUISSE NON SUAE SOLUM PATRIAE GRAUEM SED OMNIBUS CIRCA CIUITATIBUS METUENDUM, HAERENTEM UISCERIBUS NOBILISSIMAE CIUITATIS. NEC IGNARUS HUIUS HABITUS ANIMORUM *QUINCTIUS, SI SINE EXCIDIO *LACEDAEMONIS FIERI POTUISSET, FATEBATUR PACIS CUM TYRANNO MENTIONEM ADMITTENDAM AURIBUS NON FUISSE: NUNC, CUM ALITER QUAM RUINA GRAUISSIMAE CIUITATIS OPPRIMI NON POSSET, SATIUS UISUM ESSE TYRANNUM DEBILITATUM AC TOTIS PROPE UIRIBUS AD NOCENDUM CUIQUAM ADEMPTIS RELINQUI QUAM INTER+ MORI UEHEMENTIORIBUS QUAM QUAE PATI POSSIT REMEDIIS CIUITA+ TEM SINERE, IN IPSA UINDICTA LIBERTATIS PERITURAM. PRAETERITORUM COMMEMORATIONI SUBIECIT PROFICISCI SIBI IN *ITALIAM ATQUE OMNEM EXERCITUM DEPORTARE IN ANIMO ESSE: *DEMETRIADIS *CHALCIDISQUE PRAESIDIA INTRA DECIMUM DIEM AUDITUROS DEDU+ CTA, *ACROCORINTHUM IPSIS EXTEMPLO UIDENTIBUS UACUAM *ACHAEIS TRADITURUM, UT OMNES SCIRENT UTRUM *ROMANIS AN *AETOLIS MENTIRI MOS ESSET, QUI MALE COMMISSAM LIBERTATEM POPULO *ROMANO SERMONIBUS DISTULERINT ET MUTATOS PRO *MACEDONI+ BUS *ROMANOS DOMINOS. SED ILLIS NEC QUID DICERENT NEC QUID FACERENT QUICQUAM UNQUAM PENSI FUISSE; RELIQUAS CIUITATES MONERE UT (EX) FACTIS, NON EX DICTIS AMICOS PENSENT INTEL+ LEGANTQUE QUIBUS CREDENDUM ET A QUIBUS CAUENDUM SIT. LIBERTATE MODICE UTANTUR: TEMPERATAM EAM SALUBREM ET SINGULIS ET CIUITATIBUS ESSE, NIMIAM ET ALIIS GRAUEM ET IPSIS QUI HABEANT PRAECIPITEM ET EFFRENATAM ESSE. CONCORDIAE IN CIUITA+ TIBUS PRINCIPES ET ORDINES INTER SE ET IN COMMUNE OMNES CIUITATES CONSULERENT. ADUERSUS CONSENTIENTES NEC REGEM QUEM+ QUAM SATIS UALIDUM NEC TYRANNUM FORE: DISCORDIAM ET SEDI+ TIONEM OMNIA OPPORTUNA INSIDIANTIBUS FACERE, CUM PARS QUAE DOMESTICO CERTAMINE INFERIOR SIT EXTERNO POTIUS SE ADPLICET QUAM CIUI CEDAT. ALIENIS ARMIS PARTAM, EXTERNA FIDE REDDITAM LIBERTATEM SUA CURA CUSTODIRENT SERUARENTQUE UT POPULUS *ROMANUS DIGNIS DATAM LIBERTATEM AC MUNUS SUUM BENE POSITUM SCIRET. HAS UELUT PARENTIS UOCES CUM AUDIRENT, MANARE OMNIBUS GAUDIO LACRIMAE, ADEO UT IPSUM QUOQUE CONFUNDERENT DICEN+ TEM. PAULISPER FREMITUS ADPROBANTIUM DICTA FUIT MONENTIUM+ QUE ALIORUM ALIOS UT EAS UOCES UELUT ORACULO MISSAS IN PECTORA ANIMOSQUE DEMITTERENT. SILENTIO DEINDE FACTO PETIIT AB IIS UT CIUES *ROMANOS, SI QUI APUD EOS IN SERUITUTE ESSENT, CONQUISITOS INTRA DUOS MENSES MITTERENT AD SE IN *THESSALIAM: NE IPSIS QUI+ DEM HONESTUM ESSE IN LIBERATA TERRA LIBERATORES EIUS SERUIRE. OMNES ACCLAMARUNT GRATIAS SE INTER CETERA ETIAM OB HOC AGERE QUOD ADMONITI ESSENT UT TAM PIO, TAM NECESSARIO OFFICIO FUN+ GERENTUR. INGENS NUMERUS ERAT BELLO *PUNICO CAPTORUM, QUOS *HANNIBAL, CUM AB SUIS NON REDIMERENTUR, UENUM DEDERAT. MULTITUDINIS EORUM ARGUMENTUM SIT QUOD *POLYBIUS SCRIBIT CENTUM TALENTIS EAM REM *ACHAEIS STETISSE, CUM QUINGENOS DENARIOS PRETIUM IN CAPITA QUOD REDDERETUR DOMINIS STATUIS+ SENT. MILLE ENIM DUCENTOS EA RATIONE *ACHAIA HABUIT: ADICE NUNC PRO PORTIONE QUOT UERISIMILE SIT *GRAECIAM TOTAM HABUISSE. NONDUM CONUENTUS DIMISSUS ERAT, CUM RESPICIUNT PRAESI+ DIUM AB *ACROCORINTHO DESCENDENS PROTINUS DUCI AD PORTAM ATQUE ABIRE. QUORUM AGMEN IMPERATOR SECUTUS PROSEQUENTI+ BUS CUNCTIS, SERUATOREM LIBERATOREMQUE ACCLAMANTIBUS, SALUTA+ TIS DIMISSISQUE IIS EADEM QUA UENERAT UIA *ELATIAM REDIIT. INDE CUM OMNIBUS COPIIS *AP. *CLAUDIUM LEGATUM DIMITTIT; PER *THESSALIAM ATQUE *EPIRUM DUCERE *ORICUM IUBET ATQUE SE IBI OPPERIRI: INDE NAMQUE IN ANIMO ESSE EXERCITUM IN *ITALIAM TRAICERE. ET *L. *QUINCTIO FRATRI, LEGATO ET PRAEFECTO CLASSIS, SCRIBIT UT ONERARIAS EX OMNI *GRAECIAE ORA EODEM CONTRAHERET. IPSE *CHALCIDEM PROFECTUS, DEDUCTIS NON A *CHALCIDE SOLUM SED ETIAM AB *OREO ATQUE *ERETRIA PRAESIDIIS, CONUENTUM IBI *EUBOICARUM HABUIT CIUITATIUM ADMONITOSQUE IN QUO STATU RERUM ACCEPISSET EOS ET IN QUO RELINQUERET DIMISIT. *DEME+ TRIADEM INDE PROFICISCITUR DEDUCTOQUE PRAESIDIO, PROSEQUEN+ TIBUS CUNCTIS SICUT *CORINTHI ET *CHALCIDE, PERGIT IRE IN *THESSALIAM, UBI NON LIBERANDAE MODO CIUITATES ERANT SED EX OMNI CONLUUIONE ET CONFUSIONE IN ALIQUAM TOLERABILEM FORMAM REDIGENDAE. NEC ENIM TEMPORUM MODO UITIIS AC UIOLENTIA ET LICENTIA REGIA TURBATI ERANT SED INQUIETO ETIAM INGENIO GENTIS NEC COMITIA NEC CONUENTUM NEC CONCILIUM ULLUM NON PER SEDITIONEM AC TUMULTUM IAM INDE A PRINCIPIO AD NOSTRAM USQUE AETATEM TRADUCENTIS. A CENSU MAXIME ET SENATUM ET IUDICES LEGIT POTENTIOREMQUE EAM PARTEM CIUITATIUM FECIT CUI SALUA ET TRANQUILLA OMNIA ESSE MAGIS EXPEDIEBAT. ITA CUM PERCENSUISSET *THESSALIAM, PER *EPIRUM *ORICUM, UNDE ERAT TRAIECTURUS, UENIT. AB *ORICO COPIAE OMNES *BRUN+ DISIUM TRANSPORTATAE; INDE PER TOTAM *ITALIAM AD URBEM PROPE TRIUMPHANTES NON MINORE AGMINE RERUM CAPTARUM QUAM SUO PRAE SE ACTO UENERUNT. POSTQUAM *ROMAM UENTUM EST, SENATUS EXTRA URBEM *QUINCTIO AD RES GESTAS EDISSERENDAS DATUS EST TRIUMPHUSQUE MERITUS AB LUBENTIBUS DECRETUS. TRIDUUM TRIUMPHAUIT. DIE PRIMO ARMA TELA SIGNAQUE AEREA ET MARMOREA TRANSTULIT, PLURA *PHILIPPO ADEMPTA QUAM QUAE EX CIUITATIBUS CEPERAT; SECUNDO AURUM ARGENTUMQUE FACTUM INFECTUMQUE ET SIGNATUM. INFECTI ARGENTI FUIT +DECEM ET OCTO+ MILIA PONDO ET DUCENTA SEPTUAGINTA, FACTI UASA MULTA OMNIS GENERIS, CAELATA PLERAQUE, QUAEDAM EXIMIAE ARTIS; ET EX AERE MULTA FABREFACTA; AD HOC CLIPEA ARGENTEA DECEM. SIGNATI ARGENTI OCTOGINTA QUATTUOR MILIA FUERE *ATTICORUM: TETRACHMA UOCANT, TRIUM FERE DENARIORUM IN SINGULIS ARGENTI EST PONDUS. AURI PONDO FUIT TRIA MILIA SEPTINGENTA QUATTUORDECIM ET CLIPEUM UNUM EX AURO TOTUM ET *PHILIPPEI NUMMI AUREI QUATTUOR+ DECIM MILIA QUINGENTI QUATTUORDECIM. TERTIO DIE CORONAE AUREAE, DONA CIUITATIUM, TRALATAE CENTUM QUATTUORDECIM; ET HOSTIAE DUCTAE ET ANTE CURRUM MULTI NOBILES CAPTIUI OBSIDES+ QUE, INTER QUOS *DEMETRIUS REGIS *PHILIPPI FILIUS FUIT ET *ARMENES *NABIDIS TYRANNI FILIUS, *LACEDAEMONIUS. IPSE DEINDE *QUINCTIUS IN URBEM EST INUECTUS. SECUTI CURRUM MILITES FREQUENTES, UT EXERCITU OMNI EX PROUINCIA DEPORTATO. HIS DUCENI QUINQUA+ GENI AERIS IN PEDITES DIUISI, DUPLEX CENTURIONI, TRIPLEX EQUITI. PRAEBUERUNT SPECIEM TRIUMPHO CAPITIBUS RASIS SECUTI QUI SERUITUTE EXEMPTI FUERANT. EXITU ANNI HUIUS *Q. *AELIUS *TUBERO TRIBUNUS PLEBIS EX SENATUS CONSULTO TULIT AD PLEBEM PLEBESQUE SCIUIT UTI DUAE *LATINAE COLONIAE, UNA IN *BRUTTIOS, ALTERA IN *THURINUM AGRUM DEDUCERENTUR. HIS DEDUCENDIS TRIUMUIRI CREATI, QUIBUS IN TRIENNIUM IMPERIUM ESSET, IN *BRUTTIOS *Q. *NAEUIUS *M. *MINUCIUS *RUFUS *M. *FURIUS *CRASSIPES, IN *THURINUM AGRUM *A. *MANLIUS *Q. *AELIUS *L. *APUSTIUS. EA BINA COMITIA *CN. *DOMITIUS PRAETOR URBANUS IN *CAPITOLIO HABUIT. AEDES EO ANNO ALIQUOT DEDICATAE SUNT: UNA *IUNONIS *MATUTAE IN FORO HOLITORIO, UOTA LOCATAQUE QUADRIENNIO ANTE A *C. *CORNELIO CONSULE *GALLICO BELLO: CENSOR IDEM DEDICAUIT; ALTERA *FAUNI: AEDILES EAM BIENNIO ANTE EX MULTATICIO ARGENTO FACIEN+ DAM LOCARANT *C. *SCRIBONIUS ET *CN. *DOMITIUS, QUI PRAETOR URBANUS EAM DEDICAUIT. ET AEDEM *FORTUNAE *PRIMIGENIAE IN COLLE *QUIRINALI DEDICAUIT *Q. *MARCIUS *RALLA, DUUMUIR AD ID IPSUM CREATUS: UOUERAT EAM DECEM ANNIS ANTE *PUNICO BELLO *P. *SEMPRONIUS *SOPHUS CONSUL, LOCAUERAT IDEM CENSOR. ET IN INSULA *IOUIS AEDEM *C. *SERUILIUS DUUMUIR DEDICAUIT: UOTA ERAT SEX ANNIS ANTE *GALLICO BELLO AB *L. *FURIO *PURPURIONE PRAETORE, AB EODEM POSTEA CONSULE LOCATA. HAEC EO ANNO ACTA. *P. *SCIPIO EX PROUINCIA *GALLIA AD CONSULES SUBROGANDOS UENIT. COMITIA CONSULUM FUERE, QUIBUS CREATI SUNT *L. *CORNE+ LIUS *MERULA ET *Q. *MINUCIUS *THERMUS. POSTERO DIE CREATI SUNT PRAETORES *L. *CORNELIUS *SCIPIO *M. *FULUIUS *NOBILIOR *C. *SCRI+ BONIUS *M. *UALERIUS *MESSALLA *L. *PORCIUS *LICINUS ET *C. *FLAMINIUS. *MEGALESIA LUDOS SCAENICOS *A. *ATILIUS *SERRANUS *L. *SCRIBONIUS *LIBO AEDILES CURULES PRIMI FECERUNT. HORUM AEDI+ LIUM LUDOS *ROMANOS PRIMUM SENATUS A POPULO SECRETUS SPECTAUIT PRAEBUITQUE SERMONES, SICUT OMNIS NOUITAS SOLET, ALIIS TANDEM QUOD MULTO ANTE DEBUERIT TRIBUTUM EXISTIMAN+ TIBUS AMPLISSIMO ORDINI, ALIIS DEMPTUM EX DIGNITATE POPULI QUIDQUID MAIESTATI PATRUM ADIECTUM ESSET INTERPRETANTIBUS ET OMNIA DISCRIMINA TALIA QUIBUS ORDINES DISCERNERENTUR ET CONCORDIAE ET LIBERTATIS AEQUAE MINUENDAE ESSE: AD QUIN+ GENTESIMUM (QUINQUAGESIMUM) OCTAUUM ANNUM IN PROMISCUO SPECTATUM ESSE; QUID REPENTE FACTUM CUR IMMISCERI SIBI IN CA+ UEA PATRES PLEBEM NOLLENT? CUR DIUES PAUPEREM CONSESSOREM FASTIDIRET? NOUAM, SUPERBAM LIBIDINEM, AB NULLIUS ANTE GENTIS SENATU NEQUE DESIDERATAM NEQUE INSTITUTAM. POSTREMO IPSUM QUOQUE *AFRICANUM QUOD CONSUL AUCTOR EIUS REI FUISSET PAENI+ TUISSE FERUNT; ADEO NIHIL MOTUM EX ANTIQUO PROBABILE EST: UETERIBUS, NISI QUAE USUS EUIDENTER ARGUIT, STARI MALUNT. PRINCIPIO ANNI QUO *L. *CORNELIUS *Q. *MINUCIUS CONSULES FUERUNT TERRAE MOTUS ITA CREBRI NUNTIABANTUR UT NON REI TANTUM IPSIUS SED FERIARUM QUOQUE OB ID INDICTARUM HOMINES TAEDERET; NAM NEQUE SENATUS HABERI NEQUE RES PUBLICA AD+ MINISTRARI POTERAT SACRIFICANDO EXPIANDOQUE OCCUPATIS CON+ SULIBUS. POSTREMO DECEMUIRIS ADIRE LIBROS IUSSIS, EX RESPONSO EORUM SUPPLICATIO PER TRIDUUM FUIT. CORONATI AD OMNIA PULUINARIA SUPPLICAUERUNT EDICTUMQUE EST UT OMNES QUI EX UNA FAMILIA ESSENT SUPPLICARENT PARITER. ITEM EX AUCTORITATE SENATUS CONSULES EDIXERUNT NE QUIS, QUO DIE TERRAE MOTU NUNTIATO FERIAE INDICTAE ESSENT, EO DIE ALIUM TERRAE MOTUM NUNTIARET. PROUINCIAS DEINDE CONSULES PRIUS, TUM PRAETORES SORTITI. *CORNELIO *GALLIA, *MINUCIO *LIGURES EUENERUNT; SORTITI PRAETORES *C. *SCRIBONIUS URBANAM, *M. *UALERIUS PEREGRINAM, *L. *CORNELIUS *SICILIAM, *L. *PORCIUS *SARDINIAM, *C. *FLAMINIUS *HISPANIAM CITERIOREM, *M. *FULUIUS *HISPANIAM ULTERIOREM. NIHIL EO ANNO BELLI EXPECTANTIBUS CONSULIBUS LITTERAE *M. *CINCI- PRAEFECTUS IS *PISIS ERAT- ALLATAE: *LIGURUM UIGINTI MILIA ARMATORUM CONIURATIONE PER OMNIA CONCILIABULA UNI+ UERSAE GENTIS FACTA *LUNENSEM PRIMUM AGRUM DEPOPULATOS, *PISANUM DEINDE FINEM TRANSGRESSOS OMNEM ORAM MARIS PER+ AGRASSE. ITAQUE *MINUCIUS CONSUL, CUI *LIGURES PROUINCIA EUENERAT, EX AUCTORITATE PATRUM IN ROSTRA ESCENDIT ET EDIXIT UT LEGIONES DUAE URBANAE QUAE SUPERIORE ANNO CONSCRIPTAE ESSENT POST DIEM DECIMUM *ARRETII ADESSENT: IN EARUM LOCUM SE DUAS LEGIONES URBANAS SCRIPTURUM. ITEM SOCIIS ET *LATINO NOMINI, MAGISTRATIBUS LEGATISQUE EORUM QUI MILITES DARE DE+ BEBANT, EDIXIT UT IN *CAPITOLIO SE ADIRENT. IIS QUINDECIM MILIA PEDITUM ET QUINGENTOS EQUITES PRO NUMERO CUIUSQUE IUNIORUM DISCRIPSIT ET INDE EX *CAPITOLIO PROTINUS IRE AD PORTAM ET, UT MATURARETUR RES, PROFICISCI AD DILECTUM IUSSIT. *FULUIO *FLAMI+ NIOQUE TERNA MILIA *ROMANORUM PEDITUM, CENTENI EQUITES IN SUPPLEMENTUM ET QUINA MILIA SOCIUM *LATINI NOMINIS ET DUCENI EQUITES DECRETI, MANDATUMQUE PRAETORIBUS UT UETERES DIMITTERENT MILITES CUM IN PROUINCIAM UENISSENT. CUM MILITES QUI IN LEGIONIBUS URBANIS ERANT FREQUENTES TRIBUNOS PLEBEI ADISSENT UTI CAUSAS COGNOSCERENT EORUM QUIBUS AUT EMERITA STIPENDIA AUT MORBUS CAUSAE ESSENT QUO MINUS MILITARENT, EAM REM LITTERAE *TI. *SEMPRONI DISCUSSERUNT, IN QUIBUS SCRI+ PTUM ERAT *LIGURUM DECEM MILIA IN AGRUM *PLACENTINUM UENISSE ET EUM USQUE AD IPSA COLONIAE MOENIA ET *PADI RIPAS CUM CAEDIBUS ET INCENDIIS PERPOPULATOS ESSE; *BOIORUM QUOQUE GENTEM AD REBELLIONEM SPECTARE. OB EAS RES TUMULTUM ESSE DECREUIT SENATUS: TRIBUNOS PLEBEI NON PLACERE CAUSAS MILITARES COGNOSCERE QUO MINUS AD EDICTUM CONUENIRETUR. ADIECERUNT ETIAM UT SOCII NOMINIS *LATINI QUI IN EXERCITU *P. *CORNELI *TI. *SEMPRONI FUISSENT ET DIMISSI AB IIS CONSULIBUS ESSENT, UT AD QUAM DIEM *L. *CORNELIUS CONSUL EDIXISSET ET IN QUEM LOCUM EDIXISSET *ETRURIAE CONUENIRENT, ET UTI *L. *CORNELIUS CONSUL IN PROUINCIAM PROFICISCENS IN OPPIDIS AGRISQUE QUA ITURUS ESSET SI QUOS EI UIDERETUR MILITES SCRIBERET ARMARETQUE ET DUCERET SECUM, DIMITTENDIQUE EI QUOS EORUM QUANDOQUE UELLET IUS ESSET. POSTQUAM CONSULES DILECTU HABITO PROFECTI IN PROUINCIAS SUNT, TUM *T. *QUINCTIUS POSTULAUIT UT DE IIS QUAE CUM DECEM LEGATIS IPSE STATUISSET SENATUS AUDIRET EAQUE, SI UIDERETUR, AUCTORITATE SUA CONFIRMARET: ID EOS FACILIUS FACTUROS SI LEGA+ TORUM UERBA QUI EX UNIUERSA *GRAECIA ET MAGNA PARTE *ASIAE QUIQUE AB REGIBUS UENISSENT AUDISSENT. EAE LEGATIONES A *C. *SCRIBONIO PRAETORE URBANO IN SENATUM INTRODUCTAE SUNT BE+ NIGNEQUE OMNIBUS RESPONSUM. CUM *ANTIOCHO QUIA LONGIOR DISCEPTATIO ERAT, DECEM LEGATIS, QUORUM PARS AUT IN *ASIA AUT *LYSIMACHIAE APUD REGEM FUERANT, DELEGATA EST. *T. *QUINCTIO MANDATUM UT ADHIBITIS IIS LEGA+ TORUM REGIS UERBA AUDIRET RESPONDERETQUE IIS QUAE EX DIGNI+ TATE ATQUE UTILITATE POPULI *ROMANI RESPONDERI POSSENT. *MENIPPUS ET *HEGESIANAX PRINCIPES REGIAE LEGATIONIS ERANT. EX IIS *MENIPPUS IGNORARE SE DIXIT QUIDNAM PERPLEXI SUA LEGATIO HABERET, CUM SIMPLICITER AD AMICITIAM PETENDAM IUNGENDAM+ QUE SOCIETATEM UENISSENT. ESSE AUTEM TRIA GENERA FOEDERUM QUIBUS INTER SE PACISCERENTUR AMICITIAS CIUITATES REGESQUE: UNUM, CUM BELLO UICTIS DICERENTUR LEGES; UBI ENIM OMNIA EI QUI ARMIS PLUS POSSET DEDITA ESSENT, QUAE EX IIS HABERE UICTOS, QUIBUS MULTARI EOS UELIT, IPSIUS IUS ATQUE ARBITRIUM ESSE; ALTERUM, CUM PARES BELLO AEQUO FOEDERE IN PACEM ATQUE AMICITIAM UENIRENT; TUNC ENIM REPETI REDDIQUE PER CONUEN+ TIONEM RES ET, SI QUARUM TURBATA BELLO POSSESSIO SIT, EAS AUT EX FORMULA IURIS ANTIQUI AUT EX PARTIS UTRIUSQUE COMMODO COMPONI; TERTIUM ESSE GENUS CUM QUI NUNQUAM HOSTES FUERINT AD AMICITIAM SOCIALI FOEDERE INTER SE IUNGENDAM COEANT: EOS NEQUE DICERE NEC ACCIPERE LEGES; ID ENIM UICTORIS ET UICTI ESSE. EX EO GENERE CUM *ANTIOCHUS ESSET, MIRARI SE QUOD *ROMANI AEQUUM CENSEANT LEGES EI DICERE QUAS *ASIAE URBIUM LIBERAS ET IMMUNES, QUAS STIPENDIARIAS ESSE UELINT, QUAS INTRARE PRAESIDIA REGIA REGEMQUE UETENT; CUM *PHILIPPO ENIM HOSTE PACEM, NON CUM *ANTIOCHO AMICO SOCIETATIS FOEDUS ITA SANCIENDUM ESSE. AD EA *QUINCTIUS: "QUONIAM UOBIS DISTINCTE AGERE LIBET ET GENERA IUNGENDARUM AMICITIARUM ENUMERARE, EGO QUOQUE DUAS CONDICIONES PONAM, EXTRA QUAS NULLAM ESSE REGI NUNTIETIS AMICITIAE CUM POPULO *ROMANO IUNGENDAE: UNAM, SI NOS NIHIL QUOD AD URBES *ASIAE ATTINET CURARE UELIT, UT ET IPSE OMNI *EUROPA ABSTINEAT; ALTERAM, SI SE ILLE *ASIAE FINIBUS NON CON+ TINEAT ET IN *EUROPAM TRANSCENDAT, UT ET *ROMANIS IUS SIT *ASIAE CIUITATIUM AMICITIAS ET TUERI QUAS HABEANT ET NOUAS COMPLECTI. " ENIMUERO ID AUDITU ETIAM DICERE INDIGNUM ESSE *HEGESIANAX *THRACIAE ET *CHERSONESI URBIBUS ARCERI *ANTIO+ CHUM, (CUM) QUAE *SELEUCUS, PROAUUS EIUS, *LYSIMACHO REGE BELLO UICTO ET IN ACIE CAESO PER SUMMUM DECUS PARTA RE+ LIQUERIT, PARI CUM LAUDE EADEM, AB *THRACIBUS POSSESSA, PARTIM ARMIS RECEPERIT *ANTIOCHUS, PARTIM DESERTA, SICUT IPSAM *LYSIMACHIAM, ET REUOCATIS CULTORIBUS FREQUENTAUERIT ET, QUAE STRATA RUINIS ATQUE INCENDIIS ERANT, INGENTIBUS IMPENSIS AEDI+ FICAUERIT: QUID IGITUR SIMILE ESSE EX EA POSSESSIONE, ITA PARTA, ITA RECUPERATA, DEDUCI *ANTIOCHUM ET *ROMANOS ABSTINERE *ASIA, QUAE NUNQUAM EORUM FUERIT? AMICITIAM EXPETERE *ROMANORUM *ANTIOCHUM, SED QUAE IMPETRATA GLORIAE SIBI, NON PUDORI SIT. AD HAEC *QUINCTIUS "QUANDOQUIDEM" INQUIT "HONESTA PENSAMUS, SICUT AUT SOLA AUT PRIMA CERTE PENSARI DECET PRINCIPI ORBIS TERRARUM POPULO ET TANTO REGI, UTRUM TANDEM UIDETUR HONESTIUS LIBERAS UELLE OMNES QUAE UBIQUE SUNT *GRAECIAE URBES AN SERUAS ET UECTIGALES FACERE? SI SIBI *ANTIOCHUS PUL+ CHRUM ESSE CENSET, QUAS URBES PROAUUS BELLI IURE HABUERIT, AUUS PATERQUE NUNQUAM USURPAUERINT PRO SUIS, EAS REPETERE IN SERUITUTEM, ET POPULUS *ROMANUS SUSCEPTUM PATROCINIUM LIBERTATIS *GRAECORUM NON DESERERE FIDEI CONSTANTIAEQUE SUAE DUCIT ESSE. SICUT A *PHILIPPO *GRAECIAM LIBERAUIT, ITA ET AB *ANTIOCHO *ASIAE URBES QUAE *GRAII NOMINIS SINT LIBERARE IN ANIMO HABET. NEQUE ENIM IN *AEOLIDEM *IONIAMQUE COLONIAE IN SERUITUTEM REGIAM MISSAE SUNT, SED STIRPIS AUGENDAE CAUSA GENTISQUE UETUSTISSIMAE PER ORBEM TERRARUM PROPAGANDAE". CUM HAESITARET *HEGESIANAX NEC INFITIARI POSSET HONE+ STIOREM CAUSAM LIBERTATIS QUAM SERUITUTIS PRAETEXI TITULO, "QUIN MITTIMUS AMBAGES?" INQUIT *P. *SULPICIUS, QUI MAXIMUS NATU EX DECEM LEGATIS ERAT, "ALTERAM EX DUABUS CONDICIONIBUS QUAE MODO DISERTE A *QUINCTIO LATAE SUNT LEGITE AUT SUPERSEDETE DE AMICITIA AGERE". "NOS UERO" INQUIT *MENIPPUS "NEC UOLUMUS NEC POSSUMUS PACISCI QUICQUAM QUO REGNUM *ANTIOCHI MINUA+ TUR." POSTERO DIE *QUINCTIUS LEGATIONES UNIUERSAS *GRAECIAE *ASIAE+ QUE CUM IN SENATUM INTRODUXISSET, UT SCIRENT QUALI ANIMO POPULUS *ROMANUS, QUALI *ANTIOCHUS ERGA CIUITATES *GRAECIAE ESSENT, POSTULATA ET REGIS ET SUA EXPOSUIT: RENUNTIARENT CIUITA+ TIBUS SUIS POPULUM *ROMANUM, QUA UIRTUTE QUAQUE FIDE LIBER+ TATEM EORUM A *PHILIPPO UINDICAUERIT, EADEM AB *ANTIOCHO, NISI DECEDAT *EUROPA, UINDICATURUM. TUM *MENIPPUS DEPRECARI ET *QUINCTIUM ET PATRES INSTITIT NE FESTINARENT DECERNERE, QUO DECRETO TURBATURI ORBEM TERRARUM ESSENT: TEMPUS ET SIBI SUMERENT ET REGI AD COGITANDUM DARENT; COGITATURUM, CUM RENUNTIATAE CONDICIONES ESSENT, ET IMPETRATURUM ALIQUID AUT PACIS CAUSA CONCESSURUM. ITA INTEGRA DILATA RES EST. LEGATOS MITTI AD REGEM EOSDEM QUI *LYSIMACHIAE APUD EUM FUERANT PLACUIT, *P. *SULPICIUM *P. *UILLIUM *P. *AELIUM. UIXDUM HI PROFECTI ERANT, CUM A *CARTHAGINE LEGATI BELLUM HAUD DUBIE PARARE *ANTIOCHUM *HANNIBALE MINISTRO ATTULERUNT INIECERUNTQUE CURAM NE SIMUL ET *PUNICUM EXCITARETUR BELLUM. *HANNIBAL PATRIA PROFUGUS PERUENERAT AD *ANTIOCHUM, SICUT ANTE DICTUM EST, ET ERAT APUD REGEM IN MAGNO HONORE, NULLA ALIA ARTE NISI QUOD UOLUTANTI DIU CONSILIA DE *ROMANO BELLO NEMO APTIOR SUPER TALI RE PARTICEPS ESSE SERMONIS POTERAT. SENTENTIA EIUS UNA ATQUE EADEM SEMPER ERAT, UT IN *ITALIA BELLUM GERERETUR: *ITALIAM ET COMMEATUS ET MILITEM PRAE+ BITURAM EXTERNO HOSTI; SI NIHIL IBI MOUEATUR LICEATQUE POPULO *ROMANO UIRIBUS ET COPIIS *ITALIAE EXTRA *ITALIAM BELLUM GERERE, NEQUE REGEM NEQUE GENTEM ULLAM PAREM *ROMANIS ESSE. SIBI CENTUM TECTAS NAUES ET DECEM MILIA PEDITUM, MILLE EQUITES DEPOSCEBAT: EA SE CLASSE PRIMUM *AFRICAM PETITURUM; MAGNO OPERE CONFIDERE ET *CARTHAGINIENSES AD REBELLANDUM AB SE COMPELLI POSSE; SI ILLI CUNCTENTUR, SE ALIQUA PARTE *ITALIAE EX+ CITATURUM *ROMANIS BELLUM. REGEM CUM CETERIS OMNIBUS TRANSIRE IN *EUROPAM DEBERE ET IN ALIQUA PARTE *GRAECIAE COPIAS CONTINERE NEQUE TRAICIENTEM ET, QUOD IN SPECIEM FAMAMQUE BELLI SATIS SIT, PARATUM TRAICERE. IN HANC SENTENTIAM CUM ADDUXISSET REGEM, PRAEPARANDOS SIBI AD ID POPULARIUM ANIMOS RATUS LITTERAS, NE QUO CASU INTER+ CEPTAE PALAM FACERENT CONATA, SCRIBERE NON EST AUSUS. *ARISTO+ NEM QUENDAM *TYRIUM NANCTUS *EPHESI EXPERTUSQUE SOLLERTIAM LEUIORIBUS MINISTERIIS, PARTIM DONIS, PARTIM SPE PRAEMIORUM ONERATUM, QUIBUS ETIAM IPSE REX ADNUERAT, *CARTHAGINEM CUM MANDATIS MITTIT. EDIT NOMINA EORUM QUIBUS CONUENTIS OPUS ESSET; INSTRUIT ETIAM SECRETIS NOTIS, PER QUAS HAUD DUBIE AGNO+ SCERENT SUA MANDATA ESSE. HUNC *ARISTONEM *CARTHAGINE OBUER+ SANTEM NON PRIUS AMICI QUAM INIMICI *HANNIBALIS QUA DE CAUSA UENISSET COGNOUERUNT. ET PRIMO IN CIRCULIS CONUIUIISQUE CELEBRATA SERMONIBUS RES EST; DEINDE IN SENATU QUIDAM NIHIL ACTUM ESSE DICERE EXILIO *HANNIBALIS SI ABSENS QUOQUE NOUAS MOLIRI RES ET SOLLICITANDO ANIMOS HOMINUM TURBARE STATUM CIUITATIS POSSET: *ARISTONEM QUENDAM, *TYRIUM ADUENAM, IN+ STRUCTUM MANDATIS AB *HANNIBALE ET REGE *ANTIOCHO UENISSE; CERTOS HOMINES COTIDIE CUM EO SECRETA CONLOQUIA SERERE; IN OCCULTO CONCOQUI QUOD MOX IN OMNIUM PERNICIEM ERUPTURUM ESSET. CONCLAMARE OMNES UOCARI *ARISTONEM DEBERE ET QUAERI QUID UENISSET ET, NISI EXPROMERET, CUM LEGATIS *ROMAM MITTI: SATIS PRO TEMERITATE UNIUS HOMINIS SUPPLICIORUM PENSUM ESSE; PRIUATOS SUO PERICULO PECCATUROS, REM PUBLICAM NON EXTRA NOXAM MODO SED ETIAM EXTRA FAMAM NOXAE CONSERUANDAM ESSE. UOCATUS *ARISTON PURGARE SESE ET FIRMISSIMO PROPUGNACULO UTI QUOD LITTERARUM NIHIL AD QUEMQUAM ATTULISSET; CETERUM NEC CAUSAM ADUENTUS SATIS EXPEDIEBAT ET IN EO MAXIME HAE+ SITABAT QUOD CUM *BARCINAE SOLUM FACTIONIS HOMINIBUS CON+ LOCUTUM EUM ARGUEBANT. ORTA INDE ALTERCATIO EST ALIIS PRO SPECULATORE COMPREHENDI IAM ET CUSTODIRI IUBENTIBUS, ALIIS NEGANTIBUS TUMULTUANDI CAUSAM ESSE: MALI REM EXEMPLI ESSE DE NIHILO HOSPITES CORRIPI; IDEM *CARTHAGINIENSIBUS ET *TYRI ET IN ALIIS EMPORIIS QUO FREQUENTER COMMEENT EUENTURUM. DILATA EO DIE RES EST. *ARISTON *PUNICO INGENIO INTER *POENOS USUS TABELLAS CONSCRIPTAS CELEBERRIMO LOCO SUPER SEDEM COTIDIANAM MAGISTRATUUM PRIMA UESPERA SUSPENDIT, IPSE DE TERTIA UIGILIA NAUEM CONSCENDIT ET PROFUGIT. POSTERO DIE CUM SUFETES AD IUS DICENDUM CONSEDISSENT, CONSPECTAE TABELLAE DEMPTAEQUE ET LECTAE. SCRIPTUM ERAT *ARISTONEM PRIUATIM AD NEMINEM, PU+ BLICE AD SENIORES- ITA SENATUM UOCABANT- MANDATA HABUISSE. PUBLICATO CRIMINE MINUS INTENTA DE PAUCIS QUAESTIO ERAT; MITTI TAMEN LEGATOS *ROMAM QUI REM AD CONSULES ET SENATUM DE+ FERRENT PLACUIT, SIMUL QUI DE INIURIIS *MASINISSAE QUERERENTUR. *MASINISSA POSTQUAM ET INFAMES *CARTHAGINIENSES ET INTER SE IPSOS DISCORDES SENSIT, PRINCIPIBUS PROPTER CONLOQUIA *ARISTONIS SENATUI, SENATU PROPTER INDICIUM EIUSDEM *ARISTONIS POPULO SUSPECTO, LOCUM INIURIAE ESSE RATUS AGRUM MARITIMUM EORUM ET DEPOPULATUS EST ET QUASDAM URBES UECTIGALES *CARTHA+ GINIENSIUM SIBI COEGIT STIPENDIUM PENDERE. *EMPORIA UOCANT EAM REGIONEM: ORA EST MINORIS *SYRTIS ET AGRI UBERIS; UNA CIUITAS EIUS *LEPCIS: EA SINGULA IN DIES TALENTA UECTIGAL *CARTHAGINIEN+ SIBUS DEDIT. HANC TUM REGIONEM ET TOTAM INFESTAM *MASINISSA ET EX QUADAM PARTE DUBIAE POSSESSIONIS, SUI REGNI AN *CARTHA+ GINIENSIUM ESSET, EFFECERAT. ET QUIA SIMUL AD PURGANDA CRIMINA ET QUESTUM DE SE *ROMAM EOS ITUROS COMPERIT, QUI ET ILLA ONERARENT SUSPICIONIBUS ET DE IURE UECTIGALIUM DISCEPTARENT LEGATOS ET IPSE *ROMAM MITTIT. AUDITI DE *TYRIO ADUENA PRIMUM *CARTHAGINIENSES CURAM INIECERE PATRIBUS NE CUM *ANTIOCHO SIMUL ET *POENIS BELLANDUM ESSET. MAXIME EA SUSPICIO CRIMEN URGEBAT QUOD QUEM COMPRENSUM *ROMAM MITTI PLACUISSET NEC IPSUM NEC NAUEM EIUS CUSTODISSENT. DE AGRO DEINDE CUM REGIS LEGATIS DISCEPTARI COEPTUM. *CARTHAGINIENSES IURE FINIUM CAUSAM TUTABANTUR, QUOD INTRA EOS TERMINOS ESSET QUIBUS *P. *SCIPIO UICTOR AGRUM QUI IURIS ESSET *CARTHAGINIENSIUM FINISSET, ET CON+ FESSIONE REGIS, QUI CUM *APHTHIREM PROFUGUM EX REGNO SUO CUM PARTE *NUMIDARUM UAGANTEM CIRCA *CYRENAS PERSEQUERETUR, PRECARIO AB SE ITER PER EUM IPSUM AGRUM TAMQUAM HAUD DUBIE *CARTHAGINIENSIUM IURIS PETISSET. *NUMIDAE ET DE TERMINATIONE *SCIPIONIS MENTIRI EOS ARGUEBANT ET, SI QUIS UERAM ORIGINEM IURIS EXIGERE UELLET, QUEM PROPRIUM AGRUM *CARTHAGINIENSIUM IN *AFRICA ESSE? ADUENIS, QUANTUM SECTO BOUIS TERGO AMPLECTI LOCI POTUERINT, TANTUM AD URBEM COMMUNIENDAM PRECARIO DATUM: QUIDQUID *BURSAM, SEDEM SUAM, EXCESSERINT, UI ATQUE INIURIA PARTUM HABERE. NEQUE EUM DE QUO AGATUR PROBARE EOS POSSE NON MODO SEMPER EX QUO CEPERINT SED NE DIU QUIDEM [EOS] POSSEDISSE. PER OPPORTUNITATES NUNC ILLOS, NUNC REGES *NUMIDARUM USURPASSE IUS, SEMPERQUE PENES EUM POSSES+ SIONEM FUISSE QUI PLUS ARMIS POTUISSET. CUIUS CONDICIONIS RES FUERIT PRIUSQUAM HOSTES *ROMANIS *CARTHAGINIENSES, SOCIUS ATQUE AMICUS REX *NUMIDARUM ESSET, EIUS SINERENT ESSE NEC SE INTERPONERENT QUO MINUS QUI POSSET TENERET. RESPONDERI LEGATIS UTRIUSQUE PARTIS PLACUIT MISSUROS SE IN *AFRICAM QUI INTER POPULUM *CARTHAGINIENSEM ET REGEM IN RE PRAESENTI DIS+ CEPTARENT. MISSI *P. *SCIPIO *AFRICANUS ET *C. *CORNELIUS *CETHEGUS ET *M. *MINUCIUS *RUFUS AUDITA INSPECTAQUE RE OMNIA SUSPENSA NEUTRO INCLINATIS SENTENTIIS RELIQUERE. ID UTRUM SUA SPONTE FECERINT AN QUIA MANDATUM ITA FUERIT NON TAM CERTUM EST QUAM UIDETUR TEMPORI APTUM FUISSE INTEGRO CERTAMINE EOS RELINQUI; NAM NI ITA ESSET, UNUS *SCIPIO UEL NOTITIA REI UEL AUCTORITATE, ITA DE UTRISQUE MERITUS, FINIRE NUTU DISCEPTA+ TIONEM POTUISSET. PRINCIPIO ANNI QUO HAEC GESTA SUNT, *SEX. *DIGITIUS PRAETOR IN *HISPANIA CITERIORE CUM CIUITATIBUS IIS QUAE POST PROFE+ CTIONEM *M. *CATONIS PERMULTAE REBELLAUERANT CREBRA MAGIS QUAM DIGNA DICTU PROELIA FECIT ET ADEO PLERAQUE ADUERSA UT UIX DIMIDIUM MILITUM QUAM QUOD ACCEPERAT SUCCESSORI TRA+ DIDERIT. NEC DUBIUM EST QUIN OMNIS *HISPANIA SUBLATURA ANIMOS FUERIT, NI ALTER PRAETOR *P. *CORNELIUS *CN. F. *SCIPIO TRANS *HIBERUM MULTA SECUNDA PROELIA FECISSET, QUO TERRORE NON MINUS QUINQUAGINTA OPPIDA AD EUM DEFECERUNT. PRAETOR HAEC GESSERAT *SCIPIO: IDEM PRO PRAETORE *LUSITANOS PERUASTATA ULTERIORE PROUINCIA CUM INGENTI PRAEDA DOMUM REDEUNTES IN IPSO ITINERE ADGRESSUS AB HORA TERTIA DIEI AD OCTAUAM INCERTO EUENTU PUGNAUIT, NUMERO MILITUM IMPAR, SUPERIOR ALIIS; NAM ET ACIE FREQUENTI ARMATIS ADUERSUS LONGUM ET IMPEDITUM TURBA PECORUM AGMEN ET RECENTI MILITE ADUERSUS FESSOS LONGO ITINERE CONCURRERAT. TERTIA NAMQUE UIGILIA EXIERANT HOSTES; HUIC NOCTURNO ITINERI TRES DIURNAE HORAE ACCESSERANT, NEC ULLA QUIETE DATA LABOREM UIAE PROELIUM EXCEPERAT. ITAQUE PRIN+ CIPIO PUGNAE UIGORIS ALIQUID IN CORPORIBUS ANIMISQUE FUIT, ET TURBAUERANT PRIMO *ROMANOS; DEINDE AEQUATA PAULISPER PUGNA EST. IN HOC DISCRIMINE LUDOS *IOUI, SI FUDISSET CECIDISSETQUE HOSTES, PRAETOR UOUIT. TANDEM GRADUM ACRIUS INTULERE *ROMANI CESSITQUE *LUSITANUS, DEINDE PRORSUS TERGA DEDIT; ET CUM INSTITISSENT FUGIENTIBUS UICTORES, AD DUODECIM MILIA HOSTIUM SUNT CAESA, CAPTI QUINGENTI QUADRAGINTA, OMNES FERME EQUITES, ET SIGNA MILITARIA CAPTA CENTUM TRIGINTA QUAT+ TUOR; DE EXERCITU *ROMANO SEPTUAGINTA ET TRES AMISSI. PUGNA+ TUM HAUD PROCUL *ILIPA URBE EST: EO UICTOREM OPULENTUM PRAEDA EXERCITUM *P. *CORNELIUS REDUXIT. EA OMNIS ANTE URBEM EXPOSITA EST POTESTASQUE DOMINIS SUAS RES COGNOSCENDI FACTA EST; CETERA UENDENDA QUAESTORI DATA; QUOD INDE REFECTUM EST, MILITI DIUISUM. NONDUM AB *ROMA PROFECTUS ERAT *C. *FLAMINIUS PRAETOR CUM HAEC IN *HISPANIA GEREBANTUR. ITAQUE ADUERSAE QUAM SECUNDAE RES PER IPSUM AMICOSQUE EIUS MAGIS SERMONIBUS CELEBRABANTUR; ET TEMPTAUERAT, QUONIAM BELLUM INGENS IN PROUINCIA EXARSISSET ET EXIGUAS RELIQUIAS EXERCITUS AB *SEX. *DIGITIO ATQUE EAS IPSAS PLENAS PAUORIS AC FUGAE ACCEPTURUS ESSET, UT SIBI UNAM EX URBANIS LEGIONIBUS DECERNERENT, AD QUAM CUM MILITEM AB SE IPSO SCRIPTUM EX SENATUS CONSULTO ADIECISSET, ELIGERET EX OMNI NUMERO SEX MILIA ET DUCENTOS PEDITES, EQUITES TRECENTOS: EA SE LEGIONE- NAM IN *SEX. *DIGITI EXERCITU HAUD MULTUM SPEI ESSE- REM GESTURUM. SENIORES NEGARE AD RUMORES A PRIUATIS TEMERE IN GRATIAM MAGISTRATUUM CONFICTOS SENATUS CONSULTA FACIENDA ESSE: NISI QUOD AUT PRAETORES EX PROUINCIIS SCRIBERENT AUT LEGATI RENUNTIARENT, NIHIL RATUM HABERI DEBERE; SI TUMULTUS IN *HISPANIA ESSET, PLACERE TUMULTUARIOS MILITES EXTRA *ITALIAM SCRIBI A PRAETORE. MENS EA SENATUS FUIT UT IN *HISPANIA TUMULTUARII MILITES LEGERENTUR. *UALERIUS *ANTIAS ET IN *SICILIAM NAUIGASSE DILECTUS CAUSA *C. *FLAMINIUM SCRIBIT ET, EX *SICILIA *HISPANIAM PETENTEM, TEMPESTATE IN *AFRICAM DE+ LATUM UAGOS MILITES DE EXERCITU *P. *AFRICANI SACRAMENTO ROGASSE; HIS DUARUM PROUINCIARUM DILECTIBUS TERTIUM IN *HISPANIA ADIECISSE. NEC IN *ITALIA SEGNIUS *LIGURUM BELLUM CRESCEBAT. *PISAS IAM QUADRAGINTA MILIBUS HOMINUM, ADFLUENTE COTIDIE MULTITUDINE AD FAMAM BELLI SPEMQUE PRAEDAE, CIRCUMSEDEBANT. *MINUCIUS CONSUL *ARRETIUM DIE QUAM EDIXERAT AD CONUENIENDUM MILITI+ BUS UENIT. INDE QUADRATO AGMINE AD *PISAS DUXIT, ET CUM HOSTES NON PLUS MILLE PASSUUM AB OPPIDO TRANS FLUUIUM MOUISSENT CASTRA, CONSUL URBEM HAUD DUBIE SERUATAM ADUENTU SUO EST INGRESSUS. POSTERO DIE ET IPSE TRANS FLUUIUM QUINGENTOS FERME PASSUS AB HOSTE POSUIT CASTRA. INDE LEUIBUS PROELIIS A POPULATIONIBUS AGRUM SOCIORUM TUTABATUR: IN ACIEM EXIRE NON AUDEBAT NOUO MILITE ET EX MULTIS GENERIBUS HOMINUM CONLECTO NECDUM NOTO SATIS INTER SE UT FIDERE ALII ALIIS POSSENT. *LIGURES MULTITUDINE FRETI ET IN ACIEM EXIBANT, PARATI DE SUMMA RERUM DECERNERE, ET ABUNDANTES MILITUM NUMERO PASSIM MUL+ TAS MANUS PER EXTREMA FINIUM AD PRAEDANDUM MITTEBANT, ET CUM COACTA UIS MAGNA PECORUM PRAEDAEQUE ESSET, PARATUM ERAT PRAESIDIUM PER QUOD IN CASTELLA EORUM UICOSQUE AGERETUR. CUM BELLUM *LIGUSTINUM AD *PISAS CONSTITISSET, CONSUL ALTER, *L. *CORNELIUS *MERULA, PER EXTREMOS *LIGURUM FINES EXERCITUM IN AGRUM *BOIORUM INDUXIT, UBI LONGE ALIA BELLI RATIO QUAM CUM *LIGURIBUS ERAT. CONSUL IN ACIEM EXIBAT, HOSTES PUGNAM DE+ TRACTABANT; PRAEDATUMQUE UBI NEMO OBUIAM EXIRET DISCURRE+ BANT *ROMANI, *BOI DIRIPI SUA IMPUNE QUAM TUENDO EA CONSERERE CERTAMEN MALEBANT. POSTQUAM OMNIA FERRO IGNIQUE SATIS EUASTATA ERANT, CONSUL AGRO HOSTIUM EXCESSIT ET AD *MUTINAM AGMINE INCAUTO, UT INTER PACATOS, DUCEBAT. *BOI UT EGRESSUM FINIBUS SUIS HOSTEM SENSERE, SEQUEBANTUR SILENTI AGMINE, LOCUM INSIDIIS QUAERENTES. NOCTE PRAETERGRESSI CASTRA *ROMANA SALTUM QUA TRANSEUNDUM ERAT *ROMANIS INSEDERUNT. ID CUM PARUM OCCULTE FECISSENT, CONSUL, QUI MULTA NOCTE SOLITUS ERAT MOUERE CASTRA, NE NOX TERROREM IN TUMULTUARIO PROELIO AUGERET LUCEM EXPECTAUIT ET, CUM LUCE MOUERET, TAMEN TUR+ MAM EQUITUM EXPLORATUM MISIT. POSTQUAM RELATUM EST QUANTAE COPIAE ET IN QUO LOCO ESSENT, TOTIUS AGMINIS SARCINAS IN MEDIUM COICI IUSSIT ET TRIARIOS UALLUM CIRCUMICERE, CETERO EXERCITU INSTRUCTO AD HOSTEM ACCESSIT. IDEM ET *GALLI FECERUNT, POSTQUAM APERTAS ESSE INSIDIAS ET RECTO AC IUSTO PROELIO, UBI UERA UINCERET UIRTUS, DIMICANDUM UIDERUNT. HORA SECUNDA FERME CONCURSUM EST. SINISTRA SOCIORUM [EQUITUM] ALA ET EXTRAORDINARII PRIMA IN ACIE PUGNABANT; PRAEERANT DUO CONSULARES LEGATI, *M. *MARCELLUS ET *TI. *SEM+ PRONIUS PRIORIS ANNI CONSUL. NOUUS CONSUL NUNC AD PRIMA SIGNA ERAT, NUNC LEGIONES CONTINEBAT IN SUBSIDIIS, NE CERTAMINIS STUDIO PRIUS PROCURRERENT QUAM DATUM SIGNUM ESSET. EQUITES EARUM EXTRA ACIEM IN LOCUM PATENTEM *Q. ET *P. *MINUCIOS TRIBUNOS MILITUM EDUCERE IUSSIT, UNDE CUM SIGNUM DEDISSET IMPETUM EX APERTO FACERENT. HAEC AGENTI NUNTIUS UENIT A *TI. *SEMPRONIO *LONGO NON SUSTINERE EXTRAORDINARIOS IMPETUM *GALLORUM: ET CAESOS PERMULTOS ESSE ET QUI SUPERSINT PARTIM LABORE, PARTIM METU REMISISSE ARDOREM PUGNAE; LEGIONEM ALTERAM EX DUABUS, SI UIDERETUR, SUBMITTERET, PRIUSQUAM IGNOMINIA ACCIPERETUR. SECUNDA MISSA EST LEGIO ET EXTRA+ ORDINARII RECEPTI. TUM REDINTEGRATA EST PUGNA, CUM ET RECENS MILES ET FREQUENS ORDINIBUS LEGIO SUCCESSISSET; ET SINISTRA ALA EX PROELIO SUBDUCTA EST, DEXTRA IN PRIMAM ACIEM SUBIIT. SOL INGENTI ARDORE TORREBAT MINIME PATIENTIA AESTUS CORPORA *GAL+ LORUM; DENSIS TAMEN ORDINIBUS NUNC ALII IN ALIOS, NUNC IN SCUTA INCUMBENTES SUSTINEBANT IMPETUS *ROMANORUM. QUOD UBI ANIMADUERTIT CONSUL, AD PERTURBANDOS ORDINES EORUM *C. *LIUIUM *SALINATOREM, QUI PRAEERAT ALARIIS EQUITIBUS, QUAM CONCITATISSIMOS EQUOS IMMITTERE IUBET ET LEGIONARIOS EQUITES IN SUBSIDIIS ESSE. HAEC PROCELLA EQUESTRIS PRIMO CON+ FUDIT ET TURBAUIT, DEINDE DISSIPAUIT ACIEM *GALLORUM, NON TAMEN UT TERGA DARENT. OBSTABANT DUCES, HASTILIBUS CAEDENTES TERGA TREPIDANTIUM ET REDIRE IN ORDINES COGENTES; SED INTER+ EQUITANTES ALARII NON PATIEBANTUR. CONSUL OBTESTABATUR MILITES UT PAULULUM ADNITERENTUR: UICTORIAM IN MANIBUS ESSE; DUM TURBATOS ET TREPIDANTES UIDERENT, INSTARENT; SI RESTITUI ORDINES SISSENT, INTEGRO RURSUS EOS PROELIO ET DUBIO DIMICA+ TUROS. INFERRE UEXILLARIOS IUSSIT SIGNA. OMNES CONISI TANDEM AUERTERUNT HOSTEM. POSTQUAM TERGA DABANT ET IN FUGAM PASSIM EFFUNDEBANTUR, TUM AD PERSEQUENDOS EOS LEGIONARII EQUITES IMMISSI. QUATTUORDECIM MILIA *BOIORUM EO DIE SUNT CAESA; UIUI CAPTI MILLE NONAGINTA DUO, EQUITES SEPTINGENTI UIGINTI UNUS, TRES DUCES EORUM, SIGNA MILITARIA DUCENTA DUO+ DECIM, CARPENTA SEXAGINTA TRIA. NEC *ROMANIS INCRUENTA UICTORIA FUIT: SUPRA QUINQUE MILIA MILITUM, IPSORUM AUT SOCIORUM, AMISSA, CENTURIONES TRES ET UIGINTI, PRAEFECTI SOCIUM QUATTUOR ET *M. *GENUCIUS ET *Q. ET *M. *MARCII TRIBUNI MILITUM SECUNDAE LEGIONIS. EODEM FERE TEMPORE DUORUM CONSULUM LITTERAE ALLATAE SUNT, *L. *CORNELI DE PROELIO AD *MUTINAM CUM *BOIS FACTO ET *Q. *MINUCI A *PISIS: COMITIA SUAE SORTIS ESSE, CETERUM ADEO SUSPENSA OMNIA IN *LIGURIBUS SE HABERE UT ABSCEDI INDE SINE PERNICIE SOCIORUM ET DAMNO REI PUBLICAE NON POSSET. SI ITA UIDERETUR PATRIBUS, MITTERENT AD COLLEGAM UT IS, QUI PROFLIGATUM BELLUM HABERET, AD COMITIA *ROMAM REDIRET; SI ID FACERE GRAUARETUR, QUOD NON SUAE SORTIS ID NEGOTIUM ESSET, SE QUIDEM FACTURUM QUODCUMQUE SENATUS CENSUISSET; SED ETIAM ATQUE ETIAM UIDERENT NE MAGIS E RE PUBLICA ESSET INTERREGNUM INIRI QUAM AB SE IN EO STATU RELINQUI PROUINCIAM. SENATUS *C. *SCRIBONIO NEGOTIUM DEDIT UT DUOS LEGATOS EX ORDINE SENATORIO MITTERET AD *L. *CORNELIUM CONSULEM, QUI LITTERAS COLLEGAE AD SENATUM MISSAS DEFERRENT AD EUM ET NUNTIARENT SENATUM, NI IS AD MAGISTRATUS SUBROGANDOS *ROMAM UENIRET, POTIUS QUAM *Q. *MINUCIUM A BELLO INTEGRO AUOCARET INTERREGNUM INIRI PAS+ SURUM. MISSI LEGATI RENUNTIARUNT *L. *CORNELIUM AD MAGISTRATUS SUBROGANDOS *ROMAM UENTURUM. DE LITTERIS *L. *CORNELI, QUAS SCRIPSERAT SECUNDUM PROELIUM CUM *BOIS FACTUM, DISCEPTATIO IN SENATU FUIT, QUIA PRIUATIM PLERISQUE SENATORIBUS LEGATUS *M. *CLAUDIUS SCRIPSERAT FORTUNAE POPULI *ROMANI ET MILITUM UIRTUTI GRATIAM HABENDAM QUOD RES BENE GESTA ESSET: CONSULIS OPERA ET MILITUM ALIQUANTUM AMISSUM ET HOSTIUM EXERCITUM, CUIUS DELENDI OBLATA FORTUNA FUERIT, ELAPSUM. MILITES EO PLURES PERISSE QUOD TARDIUS EX SUBSIDIIS QUI LABORANTIBUS OPEM FERRENT SUCCES+ SISSENT; HOSTES E MANIBUS EMISSOS QUOD EQUITIBUS LEGIONARIIS ET TARDIUS DATUM SIGNUM ESSET ET PERSEQUI FUGIENTES NON LICUISSET. DE EA RE NIHIL TEMERE DECERNI PLACUIT; AD FREQUENTIORES CONSULTATIO DILATA EST. INSTABAT ENIM CURA ALIA, QUOD CIUITAS FAENORE LABORABAT ET QUOD, CUM MULTIS FAENEBRIBUS LEGIBUS CONSTRICTA AUARITIA ESSET, UIA FRAUDIS INITA ERAT UT IN SOCIOS, QUI NON TENERENTUR IIS LEGIBUS, NOMINA TRANSCRIBERENT; ITA LIBERO FAENORE OBRUEBANTUR DEBITORES. CUIUS COERCENDI CUM RATIO QUAERERETUR, DIEM FINIRI PLACUIT *FERALIA QUAE PROXIME FUISSENT, UT QUI POST EAM DIEM SOCII CIUIBUS *ROMANIS CREDIDISSENT PECUNIAS PROFITERENTUR, ET EX EA DIE PECUNIAE CREDITAE QUIBUS DEBITOR UELLET LEGIBUS IUS CREDITORI DICERETUR. INDE POSTQUAM PROFESSIONIBUS DETECTA EST MAGNITUDO AERIS ALIENI PER HANC FRAUDEM CONTRACTI, *M. *SEMPRONIUS TRIBUNUS PLEBIS EX AUCTO+ RITATE PATRUM PLEBEM ROGAUIT PLEBESQUE SCIUIT UT CUM SOCIIS AC NOMINE *LATINO CREDITAE PECUNIAE IUS IDEM QUOD CUM CIUI+ BUS *ROMANIS ESSET. HAEC IN *ITALIA DOMI MILITIAEQUE ACTA. IN *HISPANIA NEQUA+ QUAM TANTUM BELLI FUIT QUANTUM AUXERAT FAMA. *C. *FLAMINIUS IN CITERIORE *HISPANIA OPPIDUM *ILLUCIAM IN *ORETANIS CEPIT, DEINDE IN HIBERNACULA MILITES DEDUXIT; ET PER HIEMEM PROELIA ALIQUOT NULLA MEMORIA DIGNA ADUERSUS LATRONUM MAGIS QUAM HOSTIUM EXCURSIONES, UARIO TAMEN EUENTU NEC SINE MILITUM IACTURA SUNT FACTA. MAIORES GESTAE RES A *M. *FULUIO. IS APUD *TOLETUM OPPIDUM CUM *UACCAEIS *UETTONIBUSQUE ET *CELTIBERIS SIGNIS CONLATIS DIMICAUIT, EXERCITUM EARUM GENTIUM FUDIT FUGAUITQUE, REGEM *HILERNUM UIUUM CEPIT. CUM HAEC IN *HISPANIA GEREBANTUR, COMITIORUM IAM APPETE+ BAT DIES. ITAQUE *L. *CORNELIUS CONSUL RELICTO AD EXERCITUM *M. *CLAUDIO LEGATO *ROMAM UENIT. IS IN SENATU CUM DE REBUS AB SE GESTIS DISSERUISSET QUOQUE STATU PROUINCIA ESSET, QUESTUS EST CUM PATRIBUS CONSCRIPTIS QUOD TANTO BELLO UNA SECUNDA PUGNA TAM FELICITER PERFECTO NON ESSET HABITUS DIIS IMMORTALIBUS HONOS; POSTULAUIT DEINDE, SUPPLICATIONEM SIMUL TRIUM+ PHUMQUE DECERNERENT. PRIUS TAMEN QUAM RELATIO FIERET, *Q. *METELLUS, QUI CONSUL DICTATORQUE FUERAT, LITTERAS EODEM TEM+ PORE DIXIT ET CONSULIS *L. *CORNELI AD SENATUM ET *M. *MARCELLI AD MAGNAM PARTEM SENATORUM ALLATAS ESSE INTER SE PUGNANTES, EOQUE DILATAM ESSE CONSULTATIONEM UT PRAESENTIBUS AUCTORIBUS EARUM LITTERARUM DISCEPTARETUR. ITAQUE EXPECTASSE SESE UT CONSUL, QUI SCIRET AB LEGATO SUO ADUERSUS SE SCRIPTUM ALIQUID, CUM IPSI UENIENDUM ESSET, DEDUCERET EUM SECUM *ROMAM, CUM ETIAM UERIUS ESSET *TI. *SEMPRONIO IMPERIUM HABENTI TRADI EXERCITUM QUAM LEGATO: NUNC UIDERI AMOTUM DE IN+ DUSTRIA QUI, (SI) EA QUAE SCRIPSISSET PRAESENS DICERET, ARGUERE CORAM ET, SI QUID UANI ADFERRET, ARGUI POSSET, DONEC AD LIQUIDUM UERITAS EXPLORATA ESSET; ITAQUE NIHIL EORUM QUAE POSTULARET CONSUL DECERNENDUM IN PRAESENTIA CENSERE. CUM PERGERET NIHILO SEGNIUS REFERRE UT SUPPLICATIONES DECERNERENTUR TRIUM+ PHANTIQUE SIBI URBEM INUEHI LICERET, *M. ET *C. *TITINII TRIBUNI PLEBIS SE INTERCESSUROS SI DE EA RE FIERET SENATUS CONSULTUM DIXERUNT. CENSORES ERANT PRIORE ANNO CREATI *SEX. *AELIUS *PAETUS ET *C. *CORNELIUS *CETHEGUS. *CORNELIUS LUSTRUM CONDIDIT. CENSA SUNT CIUIUM CAPITA (*C)*C*X*L*I*I*I*D*C*C*I*V. AQUAE INGENTES EO ANNO FUERUNT ET *TIBERIS LOCA PLANA URBIS INUNDAUIT; CIRCA PORTAM *FLUMENTANAM ETIAM CONLAPSA QUAEDAM RUINIS SUNT. ET PORTA *CAELIMONTANA FULMINE ICTA EST MURUSQUE CIRCA MULTIS LOCIS DE CAELO TACTUS; ET *ARICIAE ET *LANUUII ET IN *AUENTINO LAPIDIBUS PLUIT; ET A *CAPUA NUNTIATUM EST EXAMEN UESPARUM INGENS IN FORUM ADUOLASSE ET IN *MARTIS AEDE CONSEDISSE: EAS CONLECTAS CUM CURA ET IGNI CREMATAS ESSE. HORUM PRODIGIORUM CAUSA DECEMUIRI LIBROS ADIRE IUSSI, ET NOUEMDIALE SACRUM FACTUM ET SUPPLICATIO INDICTA EST ATQUE URBS LUSTRATA. IISDEM DIEBUS AEDICULAM *UICTORIAE *UIRGINIS PROPE AEDEM *UICTORIAE *M. *PORCIUS *CATO DEDICAUIT BIENNIO POST QUAM UOUIT. EODEM ANNO COLONIAM *LATINAM IN CASTRUM *FRENTINUM TRIUMUIRI DEDUXERUNT *A. *MANLIUS *UOLSO *L. *APUSTIUS *FULLO *Q. *AELIUS *TUBERO, CUIUS LEGE DEDUCEBATUR. TRIA MILIA PEDI+ TUM IERE, TRECENTI EQUITES, NUMERUS EXIGUUS PRO COPIA AGRI. DARI POTUERE TRICENA IUGERA IN PEDITES, SEXAGENA IN EQUITES: *APUSTIO AUCTORE TERTIA PARS AGRI DEMPTA EST, QUO POSTEA, SI UELLENT, NOUOS COLONOS ADSCRIBERE POSSENT; UICENA IUGERA PEDITES, QUADRAGENA EQUITES ACCEPERUNT. IN EXITU IAM ANNUS ERAT, ET AMBITIO MAGIS QUAM UNQUAM ALIAS EXARSERAT CONSULARIBUS COMITIIS. MULTI ET POTENTES PETEBANT PATRICII PLEBEIQUE: *P. *CORNELIUS *CN. FILIUS *SCIPIO, QUI EX *HISPANIA PROUINCIA NUPER DECESSERAT MAGNIS REBUS GESTIS, ET *L. *QUINCTIUS *FLAMININUS, QUI CLASSI IN *GRAECIA PRAE+ FUERAT, ET *CN. *MANLIUS *UOLSO, HI PATRICII; PLEBEI AUTEM *C. *LAELIUS *CN. *DOMITIUS *C. *LIUIUS *SALINATOR *M'. *ACILIUS. SED OMNIUM OCULI IN *QUINCTIUM *CORNELIUMQUE CONIECTI; NAM ET IN UNUM LOCUM PETEBANT PATRICII AMBO ET REI MILITARIS GLORIA RECENS UTRUMQUE COMMENDABAT. CETERUM ANTE OMNIA CERTA+ MEN ACCENDEBANT FRATRES CANDIDATORUM, DUO CLARISSIMI AETATIS SUAE IMPERATORES. MAIOR GLORIA *SCIPIONIS ET QUO MAIOR EO PROPIOR INUIDIAM, *QUINCTI RECENTIOR UT QUI EO ANNO TRIUM+ PHASSET. ACCEDEBAT QUOD ALTER DECIMUM IAM PROPE ANNUM ADSIDUUS IN OCULIS HOMINUM FUERAT, QUAE RES MINUS UERENDOS MAGNOS HOMINES IPSA SATIETATE FACIT: CONSUL ITERUM POST DEUICTUM *HANNIBALEM CENSORQUE FUERAT; IN *QUINCTIO NOUA ET RECENTIA OMNIA AD GRATIAM ERANT, NIHIL NEC PETIERAT A POPULO POST TRIUMPHUM NEC ADEPTUS ERAT. PRO FRATRE GERMANO, NON PATRUELI SE PETERE AIEBAT, PRO LEGATO ET PARTICIPE ADMINI+ STRANDI BELLI: SE TERRA, FRATREM MARI REM GESSISSE. HIS OBTINUIT UT PRAEFERRETUR CANDIDATO QUEM *AFRICANUS FRATER DUCEBAT, QUEM *CORNELIA GENS *CORNELIO CONSULE COMITIA HABENTE, QUEM TANTUM PRAEIUDICIUM SENATUS, UIRUM E CIUITATE OPTIMUM IUDICATUM QUI MATREM *IDAEAM *PESSINUNTE UENIENTEM IN URBEM ACCIPERET. *L. *QUINCTIUS ET *CN. *DOMITIUS *AHENOBARBUS CONSULES FACTI: ADEO NE IN PLEBEIO QUIDEM CONSULE, CUM PRO *C. *LAELIO NITERE+ TUR, *AFRICANUS UALUIT. POSTERO DIE PRAETORES CREATI *L. *SCRI+ BONIUS *LIBO *M. *FULUIUS *CENTUMALUS *A. *ATILIUS *SERRANUS *M. *BAEBIUS *TAMPHILUS *L. *UALERIUS *TAPPO *Q. *SALONIUS *SARRA. AEDILITAS INSIGNIS EO ANNO FUIT *M. *AEMILII *LEPIDI ET *L. *AEMILII *PAULI: MULTOS PECUARIOS DAMNARUNT; EX EA PECUNIA CLUPEA INAURATA IN FASTIGIO *IOUIS AEDIS POSUERUNT, PORTICUM UNAM EXTRA PORTAM *TRIGEMINAM, EMPORIO AD *TIBERIM ADIECTO, ALTERAM AB PORTA *FONTINALI AD *MARTIS ARAM QUA IN *CAMPUM ITER ESSET PERDUXERUNT. DIU NIHIL IN *LIGURIBUS DIGNUM MEMORIA GESTUM ERAT: EXTREMO EIUS ANNI BIS IN MAGNUM PERICULUM RES ADDUCTA EST; NAM ET CASTRA CONSULIS OPPUGNATA AEGRE SUNT DEFENSA ET NON ITA MULTO POST PER SALTUM ANGUSTUM CUM DUCERETUR AGMEN *ROMANUM, IPSAS FAUCES EXERCITUS *LIGURUM INSEDIT. QUA CUM EXITUS NON PATERET, CONUERSO AGMINE REDIRE INSTITIT CONSUL. ET AB TERGO FAUCES SALTUS OCCUPATAE A PARTE HOSTIUM ERANT *CAUDINAEQUE CLADIS MEMORIA NON ANIMIS MODO SED PROPE OCULIS OBUERSABATUR. *NUMIDAS OCTINGENTOS FERME EQUITES INTER AUXILIA HABEBAT. EORUM PRAEFECTUS CONSULI POLLICETUR SE PARTE UTRA UELLET CUM SUIS ERUPTURUM, TANTUM UTI DICERET UTRA PARS FREQUENTIOR UICIS ESSET: IN EOS SE IMPETUM FACTURUM ET NIHIL PRIUS QUAM FLAMMAM TECTIS INIECTURUM, UT IS PAUOR COGERET *LIGURES EXCEDERE SALTU QUEM OBSIDERENT ET DISCURRERE AD OPEM FERENDAM SUIS. CONLAUDATUM EUM CONSUL SPE PRAE+ MIORUM ONERAT. *NUMIDAE EQUOS CONSCENDUNT ET OBEQUITARE STATIONIBUS HOSTIUM, NEMINEM LACESSENTES, COEPERUNT. NIHIL PRIMO ADSPECTU CONTEMPTIUS: EQUI HOMINESQUE PAULULI ET GRACILES, DISCINCTUS ET INERMIS EQUES, PRAETERQUAM QUOD IACULA SECUM PORTAT, EQUI SINE FRENIS, DEFORMIS IPSE CURSUS RIGIDA CER+ UICE ET EXTENTO CAPITE CURRENTIUM. HUNC CONTEMPTUM DE IN+ DUSTRIA AUGENTES LABI EX EQUIS ET PER LUDIBRIUM SPECTACULO ESSE. ITAQUE QUI PRIMO INTENTI PARATIQUE SI LACESSERENTUR IN STATIONIBUS FUERANT, IAM INERMES SEDENTESQUE PARS MAXIMA SPECTABANT. *NUMIDAE ADEQUITARE, DEIN REFUGERE, SED PROPIUS SALTUM PAULATIM EUEHI, UELUT QUOS IMPOTENTES REGENDI EQUI INUITOS EFFERRENT. POSTREMO SUBDITIS CALCARIBUS PER MEDIAS STATIONES HOSTIUM ERUPERE ET IN AGRUM LATIOREM EUECTI OMNIA PROPINQUA UIAE TECTA INCENDUNT. PROXIMO DEINDE UICO IN+ FERUNT IGNEM, FERRO FLAMMAQUE OMNIA PERUASTANT. FUMUS PRIMO CONSPECTUS, DEINDE CLAMOR TREPIDANTIUM IN UICIS AUDITUS, POSTREMO SENIORES PUERIQUE REFUGIENTES TUMULTUM IN CASTRIS FECERUNT. ITAQUE SINE CONSILIO, SINE IMPERIO PRO SE QUISQUE CURRERE AD SUA TUTANDA; MOMENTOQUE TEMPORIS CASTRA RELICTA ERANT, ET OBSIDIONE LIBERATUS CONSUL QUO INTENDERAT PERUENIT. SED NEQUE *BOI NEQUE *HISPANI, CUM QUIBUS EO ANNO BELLA+ TUM ERAT, TAM INIMICE INFESTI ERANT *ROMANIS QUAM *AETO+ LORUM GENS. II POST DEPORTATOS EX *GRAECIA EXERCITUS PRIMO IN SPE FUERANT ET *ANTIOCHUM IN UACUAM *EUROPAE POSSESSIONEM UENTURUM NEC *PHILIPPUM AUT *NABIM QUIETUROS. UBI NIHIL USQUAM MOUERI UIDERUNT, AGITANDUM ALIQUID MISCENDUMQUE RATI NE CUNCTANDO SENESCERENT CONSILIA, CONCILIUM *NAUPACTUM INDIXERUNT. IBI *THOAS PRAETOR EORUM CONQUESTUS INIURIAS *ROMANORUM STATUMQUE *AETOLIAE, QUOD OMNIUM *GRAECIAE GENTIUM CIUITATIUMQUE INHONORATISSIMI POST EAM UICTORIAM ESSENT CUIUS CAUSA IPSI FUISSENT, LEGATOS CENSUIT CIRCA REGES MITTENDOS, QUI NON SOLUM TEMPTARENT ANIMOS EORUM SED SUIS QUEMQUE STIMULIS MOUERENT AD *ROMANUM BELLUM. *DAMO+ CRITUS AD *NABIM, *NICANDER AD *PHILIPPUM, *DICAEARCHUS FRATER PRAETORIS AD *ANTIOCHUM EST MISSUS. TYRANNO *LACEDAEMONIO *DAMOCRITUS ADEMPTIS MARITIMIS CIUITATIBUS ENERUATAM TYRAN+ NIDEM DICERE: INDE MILITEM, INDE NAUES NAUALESQUE SOCIOS HABUISSE; INCLUSUM SUIS PROPE MURIS *ACHAEOS UIDERE DO+ MINANTES IN *PELOPONNESO; NUNQUAM HABITURUM RECIPERANDI SUA OCCASIONEM SI EAM QUAE TUM ESSET PRAETERMISISSET. [ET] NULLUM EXERCITUM *ROMANUM IN *GRAECIA ESSE NEC [PROPTER] *GYTHEUM AUT MARITIMOS ALIOS *LACONAS DIGNAM CAUSAM EX+ ISTIMATUROS *ROMANOS CUR LEGIONES RURSUS IN *GRAECIAM TRANS+ MITTANT. HAEC AD INCITANDUM ANIMUM TYRANNI DICEBANTUR UT, CUM *ANTIOCHUS IN *GRAECIAM TRAIECISSET, CONSCIENTIA UIOLATAE PER SOCIORUM INIURIAS *ROMANAE AMICITIAE CONIUNGERET SE CUM *ANTIOCHO. ET *PHILIPPUM *NICANDER HAUD DISSIMILI ORATIONE IN+ CITABAT; ERAT ETIAM MAIOR ORATIONIS MATERIA, QUO EX ALTIORE FASTIGIO REX QUAM TYRANNUS DETRACTUS ERAT, QUOQUE PLURES ADEMPTAE RES. AD HOC UETUSTA REGUM *MACEDONIAE FAMA PER+ AGRATUSQUE ORBIS TERRARUM UICTORIIS EIUS GENTIS REFEREBATUR: ET TUTUM UEL INCEPTO UEL EUENTU SE CONSILIUM ADFERRE; NAM NEQUE UT ANTE SE MOUEAT *PHILIPPUS QUAM *ANTIOCHUS CUM EXERCITU TRANSIERIT IN *GRAECIAM SUADERE ET, QUI SINE *ANTIOCHO AD+ UERSUS *ROMANOS *AETOLOSQUE TAM DIU SUSTINUERIT BELLUM, EI ADIUNCTO *ANTIOCHO, SOCIIS *AETOLIS QUI TUM GRAUIORES HOSTES QUAM *ROMANI FUERINT, QUIBUS TANDEM UIRIBUS RESISTERE *RO+ MANOS POSSE? ADICIEBAT DE DUCE *HANNIBALE, NATO ADUERSUS *ROMANOS HOSTE, QUI PLURES ET DUCES ET MILITES EORUM OCCIDIS+ SET QUAM QUOT SUPERESSENT. HAEC *PHILIPPO *NICANDER: ALIA *DICAEARCHUS *ANTIOCHO; ET OMNIUM PRIMUM PRAEDAM DE *PHILIPPO *ROMANORUM ESSE DICERE, UICTORIAM *AETOLORUM, ET ADITUM IN *GRAECIAM *ROMANIS NULLOS ALIOS QUAM *AETOLOS DEDISSE ET AD UINCENDUM UIRES EOSDEM PRAEBUISSE; DEINDE QUANTAS PEDITUM EQUITUMQUE COPIAS PRAEBITURI *ANTIOCHO AD BELLUM ESSENT, QUAE LOCA TERRESTRIBUS COPIIS, QUOS PORTUS MARITIMIS. TUM DE *PHILIPPO ET *NABIDE LIBERO MENDACIO ABUTE+ BATUR: PARATUM UTRUMQUE AD REBELLANDUM ESSE ET PRIMAM QUAMQUE OCCASIONEM RECIPERANDI EA QUAE BELLO AMISISSENT ARREPTUROS. ITA PER TOTUM SIMUL ORBEM TERRARUM *AETOLI *ROMANIS CONCITABANT BELLUM. ET REGES TAMEN AUT NON MOTI AUT TARDIUS MOTI SUNT. *NABIS EXTEMPLO CIRCA OMNES MARITIMOS UICOS DIMISIT AD SEDITIONES IN IIS MISCENDAS ET ALIOS PRINCIPUM DONIS AD SUAM CAUSAM PERDUXIT, ALIOS PERTINACITER IN SOCIETATE *ROMANA MANENTES OCCIDIT. *ACHAEIS OMNIUM MARITIMORUM *LACONUM TUENDORUM A *T. *QUINCTIO CURA MANDATA ERAT. ITAQUE EXTEMPLO ET AD TYRANNUM LEGATOS MISERUNT QUI ADMONERENT FOEDERIS *ROMANI DENUNTIARENTQUE NE PACEM QUAM TANTOPERE PETISSET TURBARET, ET AUXILIA AD *GYTHEUM, QUOD IAM OPPUGNABATUR AB TYRANNO, ET *ROMAM QUI EA NUNTIARENT LEGATOS MISERUNT. *ANTIOCHUS REX, EA HIEME *RAPHIAE IN *PHOENICE *PTOLOMAEO REGI *AEGYPTI FILIA IN MATRIMONIUM DATA, CUM *ANTIOCHIAM SE RECEPISSET, PER *CILICIAM *TAURO MONTE SUPERATO EXTREMO IAM HIEMIS *EPHESUM PERUENIT. INDE PRINCIPIO UERIS, *ANTIOCHO FILIO MISSO IN *SYRIAM AD CUSTODIAM ULTIMARUM PARTIUM REGNI, NE QUID ABSENTE SE AB TERGO MOUERETUR, IPSE CUM OMNIBUS TERRESTRIBUS COPIIS AD *PISIDAS, QUI CIRCA *SIDAM INCOLUNT, OPPUGNANDOS EST PROFECTUS. EO TEMPORE LEGATI *ROMANI *P. *SULPICIUS ET *P. *UILLIUS, QUI AD *ANTIOCHUM, SICUT ANTE DICTUM EST, MISSI ERANT, IUSSI PRIUS *EUMENEM ADIRE *ELAEAM UENERE; INDE *PERGAMUM- IBI REGIA *EUMENIS FUIT- ESCENDERUNT. CUPIDUS BELLI ADUERSUS *ANTIOCHUM *EUMENES ERAT, GRAUEM, SI PAX ESSET, ACCOLAM TANTO POTENTIOREM REGEM CREDENS, EUN+ DEM, SI MOTUM BELLUM ESSET, NON MAGIS PAREM *ROMANIS FORE QUAM *PHILIPPUS FUISSET ET AUT FUNDITUS SUBLATUM IRI AUT, SI PAX UICTO DARETUR, MULTA ILLI DETRACTA SIBI ACCESSURA, UT FACILE DEINDE SE AB EO SINE ULLO AUXILIO *ROMANO TUERI POSSET: ETIAM SI QUID ADUERSI CASURUM FORET, SATIUS ESSE *ROMANIS SOCIIS QUAM+ CUMQUE FORTUNAM SUBIRE QUAM SOLUM AUT IMPERIUM PATI *ANTIOCHI AUT ABNUENTEM UI ATQUE ARMIS COGI. OB HAEC QUAN+ TUM AUCTORITATE, QUANTUM CONSILIO UALEBAT, INCITABAT *RO+ MANOS AD BELLUM. *SULPICIUS AEGER *PERGAMI SUBSTITIT; *UILLIUS CUM *PISIDIAE BELLO OCCUPATUM ESSE REGEM AUDISSET, *EPHESUM PROFECTUS, DUM PAUCOS IBI MORATUR DIES, DEDIT OPERAM UT CUM *HANNIBALE, QUI TUM IBI FORTE ERAT, SAEPE CONGREDERETUR, UT ANIMUM EIUS TEMPTARET ET, SI QUA POSSET, METUM DEMERET PERICULI QUIC+ QUAM EI AB *ROMANIS ESSE. IIS CONLOQUIIS ALIUD QUIDEM ACTUM NIHIL EST, SECUTUM TAMEN SUA SPONTE EST, UELUT CONSILIO PETITUM ESSET, UT UILIOR OB EA REGI *HANNIBAL ET SUSPECTIOR AD OMNIA FIERET. *CLAUDIUS, SECUTUS *GRAECOS *ACILIANOS LIBROS, *P. *AFRICANUM IN EA FUISSE LEGATIONE TRADIT EUMQUE *EPHESI CONLOCUTUM CUM *HANNIBALE, ET SERMONEM UNUM ETIAM REFERT: QUAERENTI *AFRICANO QUEM FUISSE MAXIMUM IMPERATOREM *HANNIBAL CRE+ DERET, RESPONDISSE *ALEXANDRUM *MACEDONUM REGEM, QUOD PARUA MANU INNUMERABILES EXERCITUS FUDISSET QUOD(QUE) ULTI+ MAS ORAS, QUAS UISERE SUPRA SPEM HUMANAM ESSET, PERAGRASSET. QUAERENTI DEINDE QUEM SECUNDUM PONERET, *PYRRHUM DIXISSE: CASTRA METARI PRIMUM DOCUISSE, AD HOC NEMINEM ELEGANTIUS LOCA CEPISSE, PRAESIDIA DISPOSUISSE; ARTEM ETIAM CONCILIANDI SIBI HOMINES EAM HABUISSE UT *ITALICAE GENTES REGIS EXTERNI QUAM POPULI *ROMANI, TAM DIU PRINCIPIS IN EA TERRA, IMPERIUM ESSE MALLENT. EXSEQUENTI QUEM TERTIUM DUCERET, HAUD DUBIE SEMET IPSUM DIXISSE. TUM RISUM OBORTUM *SCIPIONI ET SUBIECISSE "QUIDNAM TU DICERES, SI ME UICISSES? " "TUM UERO ME" INQUIT "ET ANTE *ALEXANDRUM ET ANTE *PYRRHUM ET ANTE ALIOS OMNES IMPERATORES ESSE. " ET PERPLEXUM *PUNICO ASTU RESPONSUM ET IMPROUISUM ADSENTATIONIS GENUS *SCIPIONEM MOUISSE, QUOD E GREGE SE IMPERATORUM UELUT INAESTIMABILEM SECREUISSET. *UILLIUS AB *EPHESO *APAMEAM PROCESSIT. EO ET *ANTIOCHUS AUDITO LEGATORUM *ROMANORUM ADUENTU OCCURRIT. *APAMEAE CONGRESSIS DISCEPTATIO EADEM FERME FUIT QUAE *ROMAE INTER *QUINCTIUM ET LEGATOS REGIS FUERAT. MORS NUNTIATA *ANTIOCHI FILII REGIS, QUEM MISSUM PAULO ANTE DIXERAM IN *SYRIAM, DIREMIT CONLOQUIA. MAGNUS LUCTUS IN REGIA FUIT MAGNUMQUE EIUS IUUENIS DESIDERIUM; ID ENIM IAM SPECIMEN SUI DEDERAT UTI, SI UITA LONGIOR CONTIGISSET, MAGNI IUSTIQUE REGIS IN EO INDOLEM FUISSE APPARERET. QUO CARIOR ACCEPTIORQUE OMNIBUS ERAT, EO MORS EIUS SUSPECTIOR FUIT: GRAUEM SUCCESSOREM EUM INSTARE SENECTUTI SUAE PATREM CREDENTEM PER SPADONES QUOSDAM, TALIUM MINISTERIIS FACINORUM ACCEPTOS REGIBUS, UENENO SUS+ TULISSE. EAM QUOQUE CAUSAM CLANDESTINO FACINORI ADICIEBANT QUOD *SELEUCO FILIO *LYSIMACHIAM DEDISSET, *ANTIOCHO QUAM SIMILEM DARET SEDEM, UT PROCUL AB SE HONORE EUM QUOQUE AB+ LEGARET, NON HABUISSET. MAGNI TAMEN LUCTUS SPECIES PER ALIQUOT DIES REGIAM TENUIT, LEGATUSQUE *ROMANUS NE ALIENO TEMPORE INCOMMODUS OBUERSARETUR *PERGAMUM CONCESSIT; REX *EPHESUM OMISSO QUOD INCOHAUERAT BELLO REDIT. IBI PER LUCTUM REGIA CLAUSA CUM *MINNIONE QUODAM, QUI PRINCEPS AMICORUM EIUS ERAT, SECRETA CONSILIA AGITAUIT. *MINNIO, IGNARUS OMNIUM EXTERNORUM UIRESQUE AESTIMANS REGIS EX REBUS IN *SYRIA AUT *ASIA GESTIS, NON CAUSA MODO SUPERIOREM ESSE *ANTIOCHUM QUOD NIHIL AEQUI POSTULARENT *ROMANI SED BELLO QUOQUE SUPER+ ATURUM CREDEBAT. FUGIENTI REGI DISCEPTATIONEM CUM LEGATIS, SEU IAM EXPERTO EAM MINUS PROSPERAM SEU MAERORE RECENTI CONFUSO, PROFESSUS *MINNIO SE QUAE PRO CAUSA ESSENT DICTURUM PERSUASIT UT A *PERGAMO ACCERSERENTUR LEGATI. IAM CONUALUERAT *SULPICIUS; ITAQUE AMBO *EPHESUM UENE+ RUNT. REX A *MINNIONE EXCUSATUS ET ABSENTE EO AGI RES COEPTA EST. IBI PRAEPARATA ORATIONE *MINNIO "SPECIOSO TITULO" INQUIT "UTI UOS, *ROMANI, *GRAECARUM CIUITATIUM LIBERANDARUM UIDEO; SED FACTA UESTRA ORATIONI NON CONUENIUNT, ET ALIUD *ANTIOCHO IURIS STATUITIS, ALIO IPSI UTIMINI. QUI ENIM MAGIS *ZMYRNAEI *LAMPSACENIQUE *GRAECI SUNT QUAM *NEAPOLITANI ET *REGINI ET *TARENTINI, A QUIBUS STIPENDIUM, A QUIBUS NAUES EX FOEDERE EXIGITIS? CUR *SYRACUSAS ATQUE IN ALIAS *SICILIAE *GRAECAS URBES PRAETOREM QUOTANNIS CUM IMPERIO ET UIRGIS ET SECURIBUS MITTITIS? NIHIL ALIUD PROFECTO DICATIS QUAM ARMIS SUPERATIS UOS IIS HAS LEGES IMPOSUISSE. EANDEM DE *ZMYRNA, *LAMPSACO CIUITATIBUSQUE QUAE *IONIAE AUT *AEOLIDIS SUNT CAUSAM AB *ANTIOCHO ACCIPITE. BELLO SUPERATAS A MAIORIBUS ET STIPENDIARIAS AC UECTIGALES FACTAS IN ANTIQUUM IUS REPETIT. ITAQUE AD HAEC EI RESPONDERI UELIM, SI EX AEQUO DISCEPTATUR ET NON BELLI CAUSA QUAERITUR. " AD EA *SULPICIUS "FECIT UERECUNDE" INQUIT "*ANTI+ OCHUS, QUI, SI ALIA PRO CAUSA EIUS NON ERANT QUAE DICERENTUR, QUEMLIBET ISTA QUAM SE DICERE MALUIT. QUID ENIM SIMILE HABET CIUITATIUM EARUM QUAS COMPARASTI CAUSA? AB *REGINIS ET *NEAPOLITANIS ET *TARENTINIS, EX QUO IN NOSTRAM UENERUNT POTESTATEM, UNO ET PERPETUO TENORE IURIS, SEMPER USURPATO, NUNQUAM INTERMISSO, QUAE EX FOEDERE DEBENT EXIGIMUS. POTESNE TANDEM DICERE UT II POPULI NON PER SE, NON PER ALIUM QUEMQUAM FOEDUS MUTAUERINT, SIC *ASIAE CIUITATES, UT SEMEL UENERE IN MAIORUM *ANTIOCHI POTESTATEM, IN PERPETUA POS+ SESSIONE REGNI UESTRI MANSISSE ET NON ALIAS EARUM IN *PHILIPPI, ALIAS IN *PTOLOMAEI FUISSE POTESTATE, ALIAS PER MULTOS ANNOS NULLO AMBIGENTE LIBERTATEM USURPASSE? NAM SI QUOD ALIQUANDO SERUIERUNT, TEMPORUM INIQUITATE PRESSI, IUS POST TOT SAECULA ADSERENDI EOS IN SERUITUTEM FACIET, QUID ABEST QUIN ACTUM NOBIS NIHIL SIT, QUOD A *PHILIPPO LIBERAUIMUS *GRAECIAM, ET REPETANT POSTERI EIUS *CORINTHUM, *CHALCIDEM, *DEMETRIADEM ET *THESSALORUM TOTAM GENTEM? SED QUID EGO CAUSAM CIUITA+ TIUM AGO QUAM IPSIS AGENTIBUS ET NOS ET REGEM IPSUM COGNOSCERE AEQUIUS EST?" UOCARI DEINDE CIUITATIUM LEGATIONES IUSSIT, PRAEPARATAS IAM ANTE ET INSTRUCTAS AB *EUMENE, QUI QUANTUMCUMQUE UIRIUM *ANTIOCHO DECESSISSET, SUO ID ACCESSURUM REGNO DUCEBAT. ADMISSI PLURES, DUM SUAS QUISQUE NUNC QUERELLAS, NUNC POSTULA+ TIONES INSERIT ET AEQUA INIQUIS MISCENT, EX DISCEPTATIONE ALTER+ CATIONEM FECERUNT. ITAQUE NEC REMISSA ULLA RE NEC IMPETRATA, AEQUE AC UENERANT OMNIUM INCERTI LEGATI *ROMAM REDIERUNT. REX DIMISSIS IIS CONSILIUM DE BELLO *ROMANO HABUIT. IBI ALIUS ALIO FEROCIUS, QUIA QUO QUISQUE ASPERIUS ADUERSUS *ROMANOS LOCUTUS ESSET, EO SPES GRATIAE MAIOR ERAT, ALIUS SUPERBIAM POSTULATORUM INCREPARE, TAMQUAM *NABIDI UICTO, SIC *ANTIOCHO, MAXIMO *ASIAE REGUM, IMPONENTIUM LEGES: QUAMQUAM *NABIDI TAMEN DOMINATIONEM IN PATRIA SUA ET PATRIA *LACEDAEMONE REMISSAM, *ANTIOCHO SI *ZMYRNA ET *LAMPSACUS IMPERATA FACIANT INDIGNUM UIDERI; ALII PARUAS ET UIX DICTU DIGNAS BELLI CAUSAS TANTO REGI EAS CIUITATES ESSE, SED INITIUM SEMPER A PARUIS INIUSTA IMPERANDI FIERI, NISI CREDERENT *PERSAS, CUM AQUAM TERRAMQUE AB *LACEDAEMONIIS PETIERINT, GLEBA TERRAE ET HAUSTU AQUAE EGUISSE. PER SIMILEM TEMPTATIONEM (A) *ROMANIS DE DUABUS CIUITATIBUS AGI, ET ALIAS CIUITATES, SIMUL DUAS IUGUM EXUISSE UIDISSENT, AD LIBERATOREM POPULUM DEFECTURAS. SI NON LIBERTAS SERUITUTE POTIOR SIT, TAMEN OMNI PRAESENTI STATU SPEM CUIQUE NOUANDI RES SUAS BLANDIOREM ESSE. *ALEXANDER *ACARNAN IN CONSILIO ERAT: *PHILIPPI QUONDAM AMICUS, NUPER RELICTO EO SECUTUS OPULENTIOREM REGIAM *ANTI+ OCHI ET, TAMQUAM PERITUS *GRAECIAE NEC IGNARUS *ROMANORUM, IN EUM GRADUM AMICITIAE REGIS UT CONSILIIS QUOQUE ARCANIS INTERESSET ACCEPTUS ERAT. IS TAMQUAM NON UTRUM BELLANDUM ESSET NECNE CONSULERETUR SED UBI ET QUA RATIONE BELLUM GERERETUR, UICTORIAM SE HAUD DUBIAM PROPONERE ANIMO AD+ FIRMABAT, SI IN *EUROPAM TRANSISSET REX ET IN ALIQUA *GRAECIAE PARTE SEDEM BELLO CEPISSET: IAM PRIMUM *AETOLOS, QUI UM+ BILICUM *GRAECIAE INCOLERENT, IN ARMIS EUM INUENTURUM, ANTESIGNANOS AD ASPERRIMA QUAEQUE BELLI PARATOS; IN DUOBUS UELUT CORNIBUS *GRAECIAE *NABIM A *PELOPONNESO CONCITATURUM OMNIA, REPETENTEM *ARGIUORUM URBEM, REPETENTEM MARITIMAS CIUITATES QUIBUS EUM DEPULSUM *ROMANI *LACEDAEMONIS MURIS INCLUSISSENT, A *MACEDONIA *PHILIPPUM, UBI PRIMUM BELLICUM CANI AUDISSET, ARMA CAPTURUM; NOSSE SE SPIRITUS EIUS, NOSSE ANIMUM; SCIRE FERARUM MODO QUAE CLAUSTRIS AUT UINCULIS TENEANTUR, INGENTES IAM DIU IRAS EUM IN PECTORE UOLUERE. MEMI+ NISSE ETIAM SE QUOTIENS IN BELLO PRECARI OMNES DEOS SOLITUS SIT UT *ANTIOCHUM SIBI DARENT ADIUTOREM; CUIUS UOTI SI COMPOS NUNC FIAT, NULLAM MORAM REBELLANDI FACTURUM. TANTUM NON CUNCTANDUM NEC CESSANDUM ESSE; IN EO ENIM UICTORIAM UERTI SI ET LOCA OPPORTUNA ET SOCII PRAEOCCUPARENTUR. *HANNIBALEM QUOQUE SINE MORA MITTENDUM IN *AFRICAM ESSE AD DISTRIN+ GENDOS *ROMANOS. *HANNIBAL NON ADHIBITUS EST IN CONSILIUM, PROPTER CONLOQUIA CUM *UILLIO SUSPECTUS REGI ET IN NULLO POSTEA HONORE HABITUS. PRIMO EAM CONTUMELIAM TACITUS TULIT; DEINDE MELIUS ESSE RATUS ET PERCUNCTARI CAUSAM REPENTINAE ALIENATIONIS ET PURGARE SE, TEMPORE APTO QUAESITA SIMPLICITER IRACUNDIAE CAUSA AUDITAQUE "PATER *HAMILCAR" INQUIT, "*ANTIOCHE, PARUUM ADMODUM ME, CUM SACRIFICARET, ALTARIBUS ADMOTUM IUREIURANDO ADEGIT NUN+ QUAM AMICUM FORE POPULI *ROMANI. SUB HOC SACRAMENTO SEX ET TRIGINTA ANNOS MILITAUI, HOC ME IN PACE PATRIA MEA EXPULIT, HOC PATRIA EXTORREM IN TUAM REGIAM ADDUXIT: HOC DUCE, SI TU SPEM MEAM DESTITUERIS, UBICUMQUE UIRES, UBI ARMA ESSE SCIAM UENIAM, TOTO ORBE TERRARUM QUAERENS ALIQUOS *ROMANIS HOSTES. ITAQUE SI QUIBUS TUORUM MEIS CRIMINIBUS APUD TE CRESCERE LIBET, ALIAM MATERIAM CRESCENDI EX ME QUAERANT. ODI ODIOQUE SUM *ROMANIS. ID ME UERUM DICERE PATER *HAMILCAR ET DI TESTES SUNT. PROINDE CUM DE BELLO *ROMANO COGITABIS, INTER PRIMOS AMICOS *HANNIBALEM HABETO: SI QUA RES TE AD PACEM COMPELLET, IN ID CONSILIUM ALIUM CUM QUO DELIBERES QUAERITO. " NON MOUIT MODO TALIS ORATIO REGEM SED ETIAM RECONCILIAUIT *HANNIBALI. EX CONSILIO ITA DISCESSUM EST UT BELLUM GERERETUR. *ROMAE DESTINABANT QUIDEM SERMONIBUS HOSTEM *ANTI+ OCHUM, SED NIHILDUM AD ID BELLUM PRAETER ANIMOS PARABANT. CONSULIBUS AMBOBUS *ITALIA PROUINCIA DECRETA EST, ITA UT INTER SE COMPARARENT SORTIRENTURUE UTER COMITIIS EIUS ANNI PRAEESSET: AD UTRUM EA NON PERTINERET CURA, UT PARATUS ESSET SI QUO EUM EXTRA *ITALIAM OPUS ESSET DUCERE LEGIONES. HUIC CONSULI PER+ MISSUM UT DUAS LEGIONES SCRIBERET NOUAS ET SOCIUM NOMINIS *LATINI UIGINTI MILIA ET EQUITES OCTINGENTOS. ALTERI CONSULI DUAE LEGIONES DECRETAE QUAS *L. *CORNELIUS CONSUL SUPERIORIS ANNI HABUISSET, ET SOCIUM AC *LATINI NOMINIS EX EODEM EXERCITU QUINDECIM MILIA ET EQUITES QUINGENTI. *Q. *MINUCIO CUM EXER+ CITU QUEM IN *LIGURIBUS HABEBAT PROROGATUM IMPERIUM; ADDITUM IN SUPPLEMENTUM UT QUATTUOR MILIA PEDITUM *RO+ MANORUM SCRIBERENTUR, CENTUM QUINQUAGINTA EQUITES, ET SOCIIS EODEM QUINQUE MILIA PEDITUM IMPERARENTUR, DUCENTI QUIN+ QUAGINTA EQUITES. *CN. *DOMITIO EXTRA *ITALIAM QUO SENATUS CENSUISSET PROUINCIA EUENIT, *L. *QUINCTIO *GALLIA ET COMITIA HABENDA. PRAETORES DEINDE PROUINCIAS SORTITI, *M. *FULUIUS *CENTUMALUS URBANAM, *L. *SCRIBONIUS *LIBO PEREGRINAM, *L. *UALERIUS *TAPPO *SICILIAM, *Q. *SALONIUS *SARRA *SARDINIAM, *M. *BAEBIUS *TAMPHILUS *HISPANIAM CITERIOREM, *A. *ATILIUS *SER+ RANUS ULTERIOREM. SED HIS DUOBUS PRIMUM SENATUS CONSULTO, DEINDE PLEBEI ETIAM SCITO PERMUTATAE PROUINCIAE SUNT: *ATILIO CLASSIS ET *MACEDONIA, *BAEBIO *BRUTTII DECRETI. *FLAMINIO *FULUIO+ QUE IN *HISPANIIS PROROGATUM IMPERIUM. *ATILIO IN *BRUTTIOS DUAE LEGIONES DECRETAE QUAE PRIORE ANNO URBANAE FUISSENT, ET UT SOCIIS EODEM MILIA PEDITUM QUINDECIM IMPERARENTUR ET QUINGENTI EQUITES. *BAEBIUS *TAMPHILUS TRIGINTA NAUES QUIN+ QUEREMES FACERE IUSSUS ET EX NAUALIBUS UETERES DEDUCERE SI QUAE UTILES ESSENT ET SCRIBERE NAUALES SOCIOS; ET CONSULIBUS IM+ PERATUM UT EI DUO MILIA SOCIUM AC *LATINI NOMINIS ET MILLE *ROMANOS DARENT PEDITES. HI DUO PRAETORES ET DUO EXERCITUS, TERRESTRIS NAUALISQUE, ADUERSUS *NABIM APERTE IAM OPPUGNAN+ TEM SOCIOS POPULI *ROMANI DICEBANTUR PARARI; CETERUM LEGATI AD *ANTIOCHUM MISSI EXPECTABANTUR, ET PRIUSQUAM II REDISSENT UETUERAT *CN. *DOMITIUM CONSULEM SENATUS DISCEDERE AB URBE. PRAETORIBUS *FULUIO ET *SCRIBONIO, QUIBUS UT IUS DICERENT *ROMAE PROUINCIA ERAT, NEGOTIUM DATUM UT PRAETER EAM CLASSEM CUI *BAEBIUS PRAEFUTURUS ERAT CENTUM QUINQUEREMES PARARENT. PRIUSQUAM CONSUL PRAETORESQUE IN PROUINCIAS PROFICISCEREN+ TUR, SUPPLICATIO FUIT PRODIGIORUM CAUSA. CAPRAM SEX HAEDOS UNO FETU EDIDISSE EX *PICENO NUNTIATUM EST ET *ARRETI PUERUM NATUM UNIMANUM, *AMITERNI TERRA PLUUISSE, *FORMIIS PORTAM MURUMQUE DE CAELO TACTA ET, QUOD MAXIME TERREBAT, CONSULIS *CN. *DOMITI BOUEM LOCUTUM "*ROMA, CAUE TIBI". CETERORUM PRODIGIORUM CAUSA SUPPLICATUM EST: BOUEM CUM CURA SERUARI ALIQUE HARUSPICES IUSSERUNT. *TIBERIS INFESTIORE QUAM PRIORE (ANNO) IMPETU INLATUS URBI DUOS PONTES, AEDIFICIA MULTA MAXIME CIRCA *FLUMENTANAM PORTAM EUERTIT. SAXUM INGENS SIUE IMBRIBUS SEU MOTU TERRAE LENIORE QUAM UT ALIOQUI SENTIRE+ TUR LABEFACTATUM IN UICUM *IUGARIUM EX *CAPITOLIO PROCIDIT ET MULTOS OPPRESSIT. IN AGRIS PASSIM INUNDATIS PECUA ABLATA, UILLARUM STRAGES FACTA EST. PRIUSQUAM *L. *QUINCTIUS CONSUL IN PROUINCIAM PERUENIRET, *Q. *MINUCIUS IN AGRO *PISANO CUM *LIGURIBUS SIGNIS CONLATIS PUGNAUIT: NOUEM MILIA HOSTIUM OCCIDIT, CETEROS FUSOS FUGATOS+ QUE IN CASTRA COMPULIT. EA USQUE IN NOCTEM MAGNO CERTAMINE OPPUGNATA DEFENSAQUE SUNT. NOCTE CLAM PROFECTI *LIGURES, PRIMA LUCE UACUA CASTRA *ROMANUS INUASIT; PRAEDAE MINUS INUENTUM EST, QUOD SUBINDE SPOLIA AGRORUM CAPTA DOMOS MITTEBANT. *MINUCIUS NIHIL DEINDE LAXAMENTI HOSTIBUS DEDIT: EX AGRO *PISANO IN *LIGURES PROFECTUS CASTELLA UICOSQUE EORUM IGNI FERROQUE PERUASTAUIT. IBI PRAEDA *ETRUSCA, QUAE MISSA A POPULATORIBUS FUERAT, REPLETUS EST MILES *ROMANUS. SUB IDEM TEMPUS LEGATI AB REGIBUS *ROMAM REUERTERUNT. QUI CUM NIHIL QUOD SATIS MATURAM CAUSAM BELLI HABERET NISI ADUERSUS *LACEDAEMONIUM TYRANNUM ADTULISSENT, QUEM ET *ACHAEI LEGATI NUNTIABANT CONTRA FOEDUS MARITIMAM ORAM *LACONUM OPPUGNARE, *ATILIUS PRAETOR CUM CLASSE MISSUS IN *GRAECIAM EST AD TUENDOS SOCIOS. CONSULES, QUANDO NIHIL AB *ANTIOCHO INSTARET, PROFICISCI AMBO IN PROUINCIAS PLACUIT. *DOMITIUS AB *ARIMINO, QUA PROXIMUM FUIT, *QUINCTIUS PER *LIGURES IN *BOIOS UENIT. DUO CONSULUM AGMINA DIUERSA LATE AGRUM HOSTIUM PERUASTARUNT. PRIMO EQUITES EORUM PAUCI CUM PRAEFECTIS, DEINDE UNIUERSUS SENATUS, POSTREMO IN QUIBUS AUT FORTUNA ALIQUA AUT DIGNITAS ERAT, AD MILLE QUINGENTI AD CONSULES TRANSFUGERUNT. ET IN UTRAQUE *HISPANIA EO ANNO RES PROSPERE GESTAE; NAM ET *C. *FLAMINIUS OPPIDUM *LICABRUM MUNITUM OPULENTUMQUE UINEIS EXPUGNAUIT ET NOBILEM REGULUM *CORRIBILONEM UIUUM CEPIT, ET *M. *FULUIUS PROCONSUL CUM DUOBUS EXERCITIBUS HO+ STIUM DUO SECUNDA PROELIA FECIT, OPPIDA DUO *HISPANORUM, *UESCELIAM *HELONEMQUE, ET CASTELLA MULTA EXPUGNAUIT; ALIA UOLUNTATE AD EUM DEFECERUNT. TUM IN *ORETANOS PROGRESSUS ET IBI DUOBUS POTITUS OPPIDIS, *NOLIBA ET *CUSIBI, AD *TAGUM AMNEM IRE PERGIT. *TOLETUM IBI PARUA URBS ERAT, SED LOCO MUNITO. EAM CUM OPPUGNARET, *UETTONUM MAGNUS EXERCITUS *TOLETANIS SUBSIDIO UENIT. CUM IIS SIGNIS CONLATIS PROSPERE PUGNAUIT ET FUSIS *UETTONIBUS OPERIBUS *TOLETUM CEPIT. CETERUM EO TEMPORE MINUS EA BELLA QUAE GEREBANTUR CURAE PATRIBUS ERANT QUAM EXPECTATIO NONDUM COEPTI CUM *ANTIOCHO BELLI. NAM ETSI PER LEGATOS IDENTIDEM OMNIA EXPLORABANTUR, TAMEN RUMORES TEMERE SINE ULLIS AUCTORIBUS ORTI MULTA FALSA UERIS MISCEBANT; INTER QUAE ALLATUM ERAT, CUM IN *AETOLIAM UENISSET *ANTIOCHUS, EXTEMPLO CLASSEM EUM IN *SICILIAM MIS+ SURUM. ITAQUE SENATUS, ETSI PRAETOREM *ATILIUM CUM CLASSE MISERAT IN *GRAECIAM, TAMEN, QUIA NON COPIIS MODO SED ETIAM AUCTORITATE OPUS ERAT AD TENENDOS SOCIORUM ANIMOS, *T. *QUIN+ CTIUM ET *CN. *OCTAUIUM ET *CN. *SERUILIUM ET *P. *UILLIUM LEGATOS IN *GRAECIAM MISIT; ET UT *M. *BAEBIUS EX *BRUTTIIS AD *TARENTUM ET *BRUNDISIUM PROMOUERET LEGIONES DECREUIT, INDE, SI RES POSCERET, IN *MACEDONIAM TRAICERET; ET UT *M. *FULUIUS PRAETOR CLASSEM NAUIUM UIGINTI MITTERET AD TUENDAM *SICILIAE ORAM; ET UT CUM IMPERIO ESSET QUI CLASSEM EAM DUCERET- DUXIT *L. *OPPIUS *SALINATOR, QUI PRIORE ANNO AEDILIS PLEBEI FUERAT-; ET UT IDEM PRAETOR *L. *UALERIO COLLEGAE SCRIBERET PERICULUM ESSE NE CLASSIS REGIS *ANTIOCHI EX *AETOLIA IN *SICILIAM TRAICERET, ITAQUE PLACERE SENATUI AD EUM EXERCITUM QUEM HABERET TUMUL+ TUARIORUM MILITUM AD DUODECIM MILIA ET QUADRINGENTOS EQUITES SCRIBERET, QUIBUS ORAM MARITIMAM PROUINCIAE QUA UERGERET IN *GRAECIAM TUERI POSSET. EUM DILECTUM PRAETOR NON EX *SICILIA IPSA TANTUM SED EX CIRCUMIACENTIBUS INSULIS HABUIT OPPIDAQUE OMNIA MARITIMA QUAE IN *GRAECIAM UERSA ERANT PRAESIDIIS FIRMAUIT. ADDIDIT ALIMENTA RUMORIBUS ADUENTUS *ATTALI, *EUMENIS FRATRIS, QUI NUNTIAUIT *ANTIOCHUM REGEM *HELLESPONTUM CUM EXERCITU TRANSISSE ET *AETOLOS ITA SE PARARE UT SUB ADUENTUM EIUS IN ARMIS ESSENT. ET *EUMENI ABSENTI ET PRAESENTI *ATTALO GRATIAE ACTAE ET AEDES LIBERAE, LOCUS, LAUTIA DECRETA ET MUNERA DATA: EQUI DUO, BINA EQUESTRIA ARMA ET UASA ARGENTEA CENTUM PONDO ET AUREA UIGINTI PONDO. CUM ALII ATQUE ALII NUNTII BELLUM INSTARE ADFERRENT, AD REM PERTINERE UISUM EST CONSULES PRIMO QUOQUE TEMPORE CREARI. ITAQUE SENATUS CONSULTUM FACTUM EST, UT *M. *FULUIUS PRAETOR LITTERAS EXTEMPLO AD CONSULEM MITTERET QUIBUS CERTIOR FIERET SENATUI PLACERE PROUINCIA EXERCITUQUE TRADITO LEGATIS *ROMAM REUERTI EUM ET EX ITINERE PRAEMITTERE EDICTUM QUO COMITIA CONSULIBUS CREANDIS EDICERET. PARUIT IIS LITTERIS CONSUL ET PRAEMISSO EDICTO *ROMAM UENIT. EO QUOQUE ANNO MAGNA AMBITIO FUIT, QUOD PATRICII TRES IN UNUM LOCUM PETIERUNT, *P. *CORNELIUS *CN. F. *SCIPIO, QUI PRIORE ANNO REPULSAM TULERAT, ET *L. *CORNELIUS *SCIPIO ET *CN. *MANLIUS *UOLSO. *P. *SCIPIONI, UT DILATUM UIRO TALI NON NEGATUM HONOREM APPARERET, CONSULATUS DATUS EST; ADDITUR EI DE PLEBE COLLEGA *M'. *ACILIUS *GLABRIO. POSTERO DIE PRAETORES CREATI *L. *AEMILIUS *PAULUS *M. *AEMILIUS *LEPIDUS *M. *IUNIUS *BRUTUS *A. *CORNELIUS *MAMMULA *C. *LIUIUS ET *L. *OPPIUS, UTRIQUE EORUM *SALINATOR COGNOMEN ERAT; *OPPIUS IS ERAT QUI CLASSEM UIGINTI NAUIUM IN *SICILIAM DUXERAT. INTERIM DUM NOUI MAGISTRATUS SORTIRENTUR PROUINCIAS, *M. *BAEBIUS A *BRUNDISIO CUM OMNIBUS COPIIS TRANSIRE IN *EPIRUM EST IUSSUS ET CIRCA *APOLLONIAM COPIAS CON+ TINERE, ET *M. *FULUIO PRAETORI URBANO NEGOTIUM DATUM EST UT QUINQUEREMES NOUAS QUINQUAGINTA FACERET. ET POPULUS QUIDEM *ROMANUS ITA SE AD OMNES CONATUS *ANTIOCHI PRAEPARABAT: *NABIS IAM NON DIFFEREBAT BELLUM SED SUMMA UI *GYTHEUM OPPUGNABAT ET INFESTUS *ACHAEIS, QUOD MISERANT OBSESSIS PRAESIDIUM, AGROS EORUM UASTABAT. *ACHAEI NON ANTEA AUSI CAPESSERE BELLUM QUAM AB *ROMA REUERTISSENT LEGATI, UT QUID SENATUI PLACERET SCIRENT, POST REDITUM LEGA+ TORUM ET *SICYONEM CONCILIUM EDIXERUNT ET LEGATOS AD *T. *QUINCTIUM MISERUNT QUI CONSILIUM AB EO PETERENT. IN CON+ CILIO OMNIUM AD BELLUM EXTEMPLO CAPESSENDUM INCLINATAE SENTENTIAE ERANT; LITTERAE *T. *QUINCTI CUNCTATIONEM INIECERUNT, QUIBUS AUCTOR ERAT PRAETOREM CLASSEMQUE *ROMANAM EXPE+ CTANDI. CUM PRINCIPUM ALII IN SENTENTIA PERMANERENT, ALII UTEN+ DUM EIUS QUEM IPSI CONSULUISSENT CONSILIO CENSERENT, MULTITUDO *PHILOPOEMENIS SENTENTIAM EXPECTABAT. PRAETOR IS TUM ERAT ET OMNES EO TEMPORE ET PRUDENTIA ET AUCTORITATE ANTEIBAT. IS PRAEFATUS BENE COMPARATUM APUD *AETOLOS ESSE NE PRAETOR, CUM DE BELLO CONSULUISSET, IPSE SENTENTIAM DICERET, STATUERE QUAM PRIMUM IPSOS QUID UELLENT IUSSIT: PRAETOREM DECRETA EORUM CUM FIDE ET CURA EXSECUTURUM ADNISURUMQUE UT, QUAN+ TUM IN CONSILIO HUMANO POSITUM ESSET, NEC PACIS EOS PAENITERET NEC BELLI. PLUS EA ORATIO MOMENTI AD INCITANDOS AD BELLUM HABUIT QUAM SI APERTE SUADENDO CUPIDITATEM RES GERENDI OSTENDISSET. ITAQUE INGENTI CONSENSU BELLUM DECRETUM EST, TEMPUS ET RATIO ADMINISTRANDI EIUS LIBERA PRAETORI PERMISSA. *PHILOPOEMEN, PRAETERQUAM QUOD ITA *QUINCTIO PLACERET, ET IPSE EXISTIMABAT CLASSEM *ROMANAM EXPECTANDAM, QUAE A MARI *GYTHEUM TUERI POSSET; SED METUENS NE DILATIONEM RES NON PATERETUR ET NON *GYTHEUM SOLUM SED PRAESIDIUM QUOQUE MISSUM AD TUENDAM URBEM AMITTERETUR, NAUES *ACHAEORUM DEDUXIT. COMPARAUERAT ET TYRANNUS MODICAM CLASSEM AD PROHIBENDA SI QUA OBSESSIS MARI SUBMITTERENTUR PRAESIDIA, TRES TECTAS NAUES ET LEMBOS PRISTESQUE, TRADITA UETERE CLASSE EX FOEDERE *ROMANIS. HARUM NOUARUM TUM NAUIUM AGILITATEM UT EXPERI+ RETUR, SIMUL UT OMNIA SATIS APTA AD CERTAMEN ESSENT, PROUECTOS IN ALTUM COTIDIE REMIGEM MILITEMQUE SIMULACRIS NAUALIS PUGNAE EXERCEBAT, IN EO RATUS UERTI SPEM OBSIDIONIS SI PRAE+ SIDIA MARITIMA INTERCLUSISSET. PRAETOR *ACHAEORUM SICUT TERRE+ STRIUM CERTAMINUM ARTE QUEMUIS CLARORUM IMPERATORUM UEL USU UEL INGENIO AEQUABAT, ITA RUDIS IN RE NAUALI ERAT, *ARCAS, MEDITERRANEUS HOMO, EXTERNORUM ETIAM OMNIUM, NISI QUOD IN *CRETA PRAEFECTUS AUXILIORUM MILITAUERAT, IGNARUS. NAUIS ERAT QUADRIREMIS UETUS, CAPTA ANNIS OCTOGINTA ANTE, CUM *CRATERI UXOREM *NICAEAM A *NAUPACTO *CORINTHUM UEHERET. HUIUS FAMA MOTUS- FUERAT ENIM NOBILE IN CLASSE REGIA QUON+ DAM NAUIGIUM- DEDUCI AB *AEGIO PUTREM IAM ADMODUM ET UETUSTATE DILABENTEM IUSSIT. HAC TUM PRAETORIA NAUE PRAE+ CEDENTE CLASSEM, CUM IN EA *PATRENSIS *TISO PRAEFECTUS CLASSIS UEHERETUR, OCCURRERUNT A *GYTHEO *LACONUM NAUES; ET PRIMO STATIM INCURSU AD NOUAM ET FIRMAM NAUEM UETUS, QUAE PER SE IPSA OMNIBUS COMPAGIBUS AQUAM ACCIPERET, DIUULSA EST CAPTIQUE OMNES QUI IN NAUE ERANT. CETERA CLASSIS PRAETORIA NAUE AMISSA QUANTUM QUAEQUE REMIS UALUIT FUGERUNT. IPSE *PHILOPOEMEN IN LEUI SPECULATORIA NAUE FUGIT NEC ANTE FUGAE FINEM QUAM *PATRAS UENTUM EST FECIT. NIHIL EA RES ANIMUM MILITARIS UIRI ET MULTOS EXPERTI CASUS IMMINUIT: QUIN CONTRA, SI IN RE NAUALI, CUIUS ESSET IGNARUS, OFFENDISSET, EO PLUS IN EA QUORUM USU CALLERET SPEI NACTUS, BREUE ID TYRANNO GAUDIUM SE EFFECTURUM ADFIRMABAT. *NABIS CUM PROSPERA (RE) ELATUS, TUM SPEM ETIAM HAUD DUBIAM NACTUS NIHIL IAM A MARI PERICULI FORE, ET TERRESTRES ADITUS CLAUDERE OPPORTUNE POSITIS PRAESIDIIS UOLUIT. TERTIA PARTE COPIARUM AB OBSIDIONE *GYTHEI ABDUCTA AD *PLEIAS POSUIT (CASTRA); IMMINET IS LOCUS ET *LEUCIS ET *ACRIIS, QUA UIDEBANTUR HOSTES EXERCITUM ADMOTURI. CUM IBI STATIUA ESSENT (ET) PAUCI TABERNACULA HABERENT, MULTITUDO ALIA CASAS EX HARUNDINE TEXTAS FRONDE, QUAE UMBRAM MODO PRAEBERET, TEXISSENT, PRIUS+ QUAM IN CONSPECTUM HOSTIS UENIRET, *PHILOPOEMEN NECOPI+ NANTEM EUM IMPROUISO GENERE BELLI ADGREDI STATUIT. NAUIGIA PARUA IN STATIONEM OCCULTAM AGRI *ARGIUI CONTRAXIT; IN EA EXPEDITOS MILITES, CAETRATOS PLEROSQUE, CUM FUNDIS ET IACULIS ET ALIO LEUI GENERE ARMATURAE IMPOSUIT. INDE LITORA LEGENS CUM AD PROPINQUUM CASTRIS HOSTIUM PROMUNTURIUM UENISSET, EGRESSUS CALLIBUS NOTIS NOCTE *PLEIAS PERUENIT ET, SOPITIS UIGILI+ BUS UT IN NULLO PROPINQUO METU, IGNEM CASIS AB OMNI PARTE CASTRORUM INIECIT. MULTI PRIUS INCENDIO ABSUMPTI SUNT QUAM HOSTIUM ADUENTUM SENTIRENT, ET QUI SENSERANT NULLAM OPEM FERRE POTUERUNT. FERRO FLAMMAQUE OMNIA ABSUMPTA; PER+ PAUCI EX TAM ANCIPITI PESTE AD *GYTHEUM IN MAIORA CASTRA PERFUGERUNT. ITA PERCULSIS HOSTIBUS *PHILOPOEMEN PROTINUS AD DEPOPULANDAM *TRIPOLIM *LACONICI AGRI, QUI PROXIMUS FINEM *MEGALOPOLITARUM EST, DUXIT ET MAGNA UI PECORUM HOMINUM+ QUE INDE ABREPTA, PRIUSQUAM A *GYTHEO TYRANNUS PRAESIDIUM AGRIS MITTERET, DISCESSIT. INDE *TEGEAM EXERCITU CONTRACTO CONCILIOQUE EODEM ET *ACHAEIS ET SOCIIS INDICTO, IN QUO ET *EPIROTARUM ET *ACARNANUM FUERE PRINCIPES, STATUIT, QUONIAM SATIS ET SUORUM A PUDORE MARITIMAE IGNOMINIAE RESTITUTI ANIMI ET HOSTIUM CONTERRITI ESSENT, AD *LACEDAEMONEM DUCERE, EO MODO UNO RATUS AB OBSIDIONE *GYTHEI HOSTEM ABDUCI POSSE. AD *CARYAS PRIMUM IN HOSTIUM TERRA POSUIT CASTRA. EO IPSO DIE *GYTHEUM EXPUGNATUM EST. CUIUS REI IGNARUS *PHILOPOEMEN CASTRA AD *BARBOSTHENEM- MONS EST DECEM MILIA PASSUUM AB *LACEDAEMONE- PROMOUIT. ET *NABIS RECEPTO *GYTHEO CUM EX+ PEDITO EXERCITU INDE PROFECTUS, CUM PRAETER *LACEDAEMONEM RAPTIM DUXISSET, *PYRRHI QUAE UOCANT CASTRA OCCUPAUIT, QUEM PETI LOCUM AB *ACHAEIS NON DUBITABAT. INDE HOSTIBUS OCCURRIT. OBTINEBANT AUTEM LONGO AGMINE PROPTER ANGUSTIAS UIAE PROPE QUINQUE MILIA PASSUUM; COGEBATUR AGMEN AB EQUITIBUS ET MAXIMA [A] PARTE AUXILIORUM, QUOD EXISTIMABAT *PHILOPOEMEN TYRANNUM MERCENNARIIS MILITIBUS, QUIBUS PLURIMUM FIDERET, AB TERGO SUOS ADGRESSURUM. DUAE RES SIMUL INOPINATAE PER+ CULERUNT EUM: UNA PRAEOCCUPATUS QUEM PETEBAT LOCUS, ALTERA QUOD PRIMO AGMINI OCCURRISSE HOSTEM CERNEBAT, UBI, CUM PER LOCA CONFRAGOSA ITER ESSET, SINE LEUIS ARMATURAE PRAESIDIO SIGNA FERRI NON UIDEBAT POSSE. ERAT AUTEM *PHILOPOEMEN PRAECIPUAE IN DUCENDO AGMINE LOCISQUE CAPIENDIS SOLLERTIAE ATQUE USUS, NEC BELLI TANTUM TEMPORIBUS SED ETIAM IN PACE AD ID MAXIME ANIMUM EXER+ CUERAT. UBI ITER QUOPIAM FACERET ET AD DIFFICILEM TRANSITU SALTUM UENISSET, CONTEMPLATUS AB OMNI PARTE LOCI NATURAM, CUM SOLUS IRET SECUM IPSE AGITABAT ANIMO, CUM COMITES HABERET AB HIS QUAEREBAT, SI HOSTIS EO LOCO APPARUISSET, QUID SI A FRONTE, QUID SI AB LATERE HOC AUT ILLO, QUID SI AB TERGO ADORIRETUR CAPIENDUM CONSILII FORET: POSSE INSTRUCTOS DERECTA ACIE, POSSE INCONDITUM AGMEN ET TANTUMMODO APTUM UIAE OCCURRERE. QUEM LOCUM IPSE CAPTURUS ESSET COGITANDO AUT QUAERENDO EXSEQUEBATUR, AUT QUOT ARMATIS AUT QUO GENERE ARMORUM- PLURIMUM ENIM INTERESSE- USURUS; QUO IMPEDI+ MENTA, QUO SARCINAS, QUO TURBAM INERMEM REICERET; QUANTO EA AUT QUALI PRAESIDIO CUSTODIRET; ET UTRUM PERGERE QUA COEPISSET IRE UIA AN EAM QUA UENISSET REPETERE MELIUS ESSET; CASTRIS QUOQUE QUEM LOCUM CAPERET, QUANTUM MUNIMENTO AMPLECTERETUR LOCI, QUA OPPORTUNA AQUATIO, QUA PABULI LIGNO+ RUMQUE COPIA ESSET; QUA POSTERO DIE CASTRA MOUENTI TUTUM MAXIME ITER, QUAE FORMA AGMINIS ESSET. HIS CURIS COGITATIONI+ BUSQUE ITA AB INEUNTE AETATE ANIMUM AGITAUERAT UT NULLA EI NOUA IN TALI RE COGITATIO ESSET. ET TUM OMNIUM PRIMUM AGMEN CONSTITUIT; DEIN *CRETENSES AUXILIARES ET QUOS *TARENTINOS UOCA+ BANT EQUITES BINOS SECUM TRAHENTES EQUOS AD PRIMA SIGNA MISIT ET IUSSIS EQUITIBUS SUBSEQUI SUPER TORRENTEM UNDE AQUARI POSSENT RUPEM OCCUPAUIT. EO IMPEDIMENTA OMNIA ET CALONUM TURBAM CONLECTAM ARMATIS CIRCUMDEDIT ET PRO NATURA LOCI CASTRA COMMUNIUIT; TABERNACULA STATUERE IN ASPRETIS ET INAEQUABILI SOLO DIFFICILE ERAT. HOSTES QUINGENTOS PASSUS AB+ ERANT. EX EODEM RIUO UTRIQUE CUM PRAESIDIO LEUIS ARMATURAE AQUATI SUNT; ET PRIUSQUAM, QUALIA [IN] PROPINQUIS CASTRIS SOLENT, CONTRAHERETUR CERTAMEN, NOX INTERUENIT; POSTERO DIE APPAREBAT PUGNANDUM PRO AQUATORIBUS CIRCA RIUUM ESSE. NOCTE IN UALLE A CONSPECTU HOSTIUM AUERSA QUANTAM MULTITU+ DINEM LOCUS OCCULERE POTERAT CONDIDIT CAETRATORUM. LUCE ORTA *CRETENSIUM LEUIS ARMATURA ET *TARENTINI EQUITES SUPER TORRENTEM PROELIUM COMMISERUNT. *TELEMNASTUS *CRE+ TENSIS POPULARIBUS SUIS, EQUITIBUS *LYCORTAS *MEGALOPOLITANUS PRAEERAT. *CRETENSES ET HOSTIUM AUXILIARES EQUITUMQUE IDEM GENUS, *TARENTINI, PRAESIDIO AQUATORIBUS ERANT. ALIQUAMDIU DUBIUM PROELIUM FUIT, UT EODEM EX PARTE UTRAQUE HOMINUM GENERE ET ARMIS PARIBUS. PROCEDENTE CERTAMINE ET NUMERO UICERE TYRANNI AUXILIARES ET QUIA ITA PRAECEPTUM A *PHILO+ POEMENE PRAEFECTIS ERAT UT MODICO EDITO PROELIO IN FUGAM INCLINARENT HOSTEMQUE AD LOCUM INSIDIARUM PERTRAHERENT. EFFUSE SECUTI FUGIENTES PER CONUALLEM PLERIQUE ET UOLNERATI ET INTERFECTI SUNT, PRIUSQUAM OCCULTUM HOSTEM UIDERENT. CAETRATI ITA, QUANTUM LATITUDO UALLIS PATIEBATUR, INSTRUCTI SEDERANT UT FACILE PER INTERUALLA ORDINUM FUGIENTES SUOS ACCI+ PERENT. CONSURGUNT DEINDE IPSI INTEGRI, RECENTES, INSTRUCTI, ET IN HOSTES INORDINATOS, EFFUSOS, LABORE ETIAM ET UOLNERIBUS FESSOS IMPETUM FACIUNT. NEC DUBIA UICTORIA FUIT. EXTEMPLO TERGA DEDIT TYRANNI MILES ET HAUD PAULO CONCITATIORE CURSU QUAM SECUTUS ERAT FUGIENS AD CASTRA EST COMPULSUS; MULTI CAESI CAPTIQUE IN EA FUGA SUNT. ET IN CASTRIS QUOQUE FORET TREPIDATUM, NI *PHILOPOEMEN RECEPTUI CANI IUSSISSET, LOCA MAGIS CONFRAGOSA ET QUACUMQUE TEMERE PROCESSISSET INIQUA QUAM HOSTEM METUENS. INDE ET EX FORTUNA PUGNAE ET EX INGENIO DUCIS CONIECTANS IN QUO TUM IS PAUORE ESSET, UNUM DE AUXILIARIBUS SPECIE TRANS+ FUGAE MITTIT AD EUM, QUI PRO COMPERTO ADFERRET *ACHAEOS STA+ TUISSE POSTERO DIE AD *EUROTAN AMNEM, QUI PROPE IPSIS ADFLUIT MOENIBUS, PROGREDI UT INTERCLUDERENT ITER, NE AUT TYRANNUS CUM UELLET RECEPTUM AD URBEM HABERET AUT COMMEATUS AB URBE IN CASTRA PORTARENTUR, SIMUL ET TEMPTATUROS SI QUORUM ANIMI SOLLICITARI AD DEFECTIONEM A TYRANNO POSSENT. NON TAM FIDEM DICTIS PERFUGA FECIT QUAM PERCULSO METU RELINQUENDI CASTRA CAUSAM PROBABILEM PRAEBUIT. POSTERO DIE *PYTHAGORAN CUM AUXILIARIBUS ET EQUITATU STATIONEM AGERE PRO UALLO IUSSIT: IPSE TAMQUAM IN ACIEM CUM ROBORE EXERCITUS EGRESSUS SIGNA OCIUS FERRI AD URBEM IUSSIT. *PHILOPOEMEN POSTQUAM CITATUM AGMEN PER ANGUSTAM ET PROCLIUEM UIAM DUCI RAPTIM UIDIT, EQUITATUM OMNEM ET *CRE+ TENSIUM AUXILIARES IN STATIONEM HOSTIUM QUAE PRO CASTRIS ERAT EMITTIT. ILLI UBI HOSTES ADESSE ET A SUIS SE DESERTOS UIDERUNT, PRIMO IN CASTRA RECIPERE SE CONATI SUNT; DEINDE POSTQUAM IN+ STRUCTA ACIES TOTA *ACHAEORUM ADMOUEBATUR, METU NE CUM IPSIS CASTRIS CAPERENTUR, SEQUI SUORUM AGMEN ALIQUANTUM PRAEGRESSUM INSISTUNT. EXTEMPLO CAETRATI *ACHAEORUM IN CASTRA IMPETUM FACIUNT ET DIRIPIUNT; CETERI AD PERSEQUENDOS HOSTES IRE PERGUNT. ERAT ITER TALE PER QUOD UIX TRANQUILLUM AB HOSTILI METU AGMEN EXPEDIRI POSSET. UT UERO AD POSTREMOS PROELIUM ORTUM EST CLAMORQUE TERRIBILIS AB TERGO PAUENTIUM AD PRIMA SIGNA EST PERLATUS, PRO SE QUISQUE ARMIS ABIECTIS IN CIRCUMIECTAS ITINERI SILUAS DIFFUGIUNT, MOMENTOQUE TEMPORIS STRAGE ARMORUM SAEPTA UIA EST, MAXIME HASTIS, QUAE PLERAEQUE ADUERSAE CADENTES UELUT UALLO OBIECTO ITER IMPEDIEBANT. *PHILO+ POEMEN UTCUMQUE POSSENT INSTARE ET PERSEQUI AUXILIARIBUS IUSSIS- UTIQUE ENIM EQUITIBUS HAUD FACILEM FUTURAM FUGAM- IPSE GRAUIUS AGMEN UIA PATENTIORE AD *EUROTAN AMNEM DEDUXIT. IBI CASTRIS SUB OCCASUM SOLIS POSITIS LEUEM ARMATURAM, QUAM AD PERSEQUENDUM RELIQUERAT HOSTEM, OPPERIEBATUR. QUI UBI PRIMA UIGILIA UENERUNT, NUNTIANTES TYRANNUM CUM PAUCIS AD URBEM PENETRASSE, CETERAM MULTITUDINEM INERMEM TOTO SPARSAM UAGARI SALTU, CORPORA CURARE EOS IUBET. IPSE EX CETERA COPIA MILITUM QUI, QUIA PRIORES IN CASTRA UENERANT, REFECTI ET CIBO SUMPTO ET MODICA QUIETE ERANT DELECTOS, NIHIL PRAETER GLADIOS SECUM FERENTES, EXTEMPLO EDUCIT ET DUARUM PORTARUM ITINERIBUS QUAE *PHARAS QUAEQUE *BARBOSTHENEM FERUNT EOS INSTRUXIT, QUA EX FUGA RECEPTUROS SESE HOSTES CREDEBAT. NEC EUM OPINIO FEFELLIT. NAM *LACEDAEMONII, QUOAD LUCIS SUPERFUIT QUICQUAM, DEUIIS CALLIBUS MEDIO SALTU RECIPIE+ BANT SE; PRIMO UESPERE, UT LUMINA IN CASTRIS HOSTIUM CON+ SPEXERE, REGIONE EORUM OCCULTIS SEMITIS SE TENUERUNT; UBI PRAEGRESSI EA SUNT, IAM TUTUM RATI IN PATENTES UIAS DESCEN+ DERUNT. IBI EXCEPTI AB INSIDENTE HOSTE PASSIM ITA MULTI CAESI CAPTIQUE SUNT UT UIX QUARTA PARS DE TOTO EXERCITU EUASERIT. *PHILOPOEMEN INCLUSO TYRANNO IN URBEM INSEQUENTES DIES PROPE TRIGINTA UASTANDIS AGRIS *LACONUM ABSUMPSIT DEBILITA+ TISQUE AC PROPE FRACTIS TYRANNI UIRIBUS DOMUM REDIIT, AEQUAN+ TIBUS EUM GLORIA RERUM *ACHAEIS IMPERATORI *ROMANO ET, QUOD AD *LACONUM BELLUM ATTINERET, PRAEFERENTIBUS ETIAM. DUM INTER *ACHAEOS ET TYRANNUM BELLUM ERAT, LEGATI *ROMANORUM CIRCUIRE SOCIORUM URBES SOLLICITI NE *AETOLI PARTIS ALICUIUS ANIMOS AD *ANTIOCHUM AUERTISSENT. MINIMUM OPERAE IN *ACHAEIS ADEUNDIS CONSUMPSERUNT, QUOS, QUIA *NABIDI IN+ FESTI ERANT, AD CETERA QUOQUE SATIS FIDOS CENSEBANT ESSE. *ATHENAS PRIMUM, INDE *CHALCIDEM, INDE IN *THESSALIAM IERE, ADLOCUTIQUE CONCILIO FREQUENTI *THESSALOS *DEMETRIADEM ITER FLEXERE. EO *MAGNETUM CONCILIUM INDICTUM EST. ACCURATIOR IBI HABENDA ORATIO FUIT, QUOD PARS PRINCIPUM ALIENATI *ROMANIS TOTIQUE *ANTIOCHI ET *AETOLORUM ERANT, QUIA CUM REDDI OB+ SIDEM FILIUM *PHILIPPO ALLATUM ESSET STIPENDIUMQUE IMPOSITUM REMITTI, INTER CETERA UANA ALLATUM ERAT *DEMETRIADEM QUOQUE EI REDDITUROS *ROMANOS ESSE. ID NE FIERET, *EURYLOCHUS PRINCEPS *MAGNETUM FACTIONISQUE EIUS QUIDAM OMNIA NOUARI *AETOLORUM *ANTIOCHIQUE ADUENTU MALEBANT. ADUERSUS EOS ITA DISSERENDUM ERAT NE TIMOREM UANUM IIS DEMENDO SPES INCISA *PHILIPPUM ABALIENARET, IN QUO PLUS AD OMNIA MOMENTI QUAM IN *MAGNETI+ BUS ESSET. ILLA TANTUM COMMEMORATA, CUM TOTAM *GRAECIAM BENEFICIO LIBERTATIS OBNOXIAM *ROMANIS ESSE, TUM EAM CIUI+ TATEM PRAECIPUE; IBI ENIM NON PRAESIDIUM MODO *MACEDONUM FUISSE SED REGIAM EXAEDIFICATAM, UT PRAESENS SEMPER IN OCULIS HABENDUS ESSET DOMINUS; CETERUM NEQUIQUAM EA FACTA, SI *AETOLI *ANTIOCHUM IN *PHILIPPI REGIAM ADDUCERENT ET NOUUS ET INCOGNITUS PRO UETERE ET EXPERTO HABENDUS REX ESSET. *MAGNE+ TARCHEN SUMMUM MAGISTRATUM UOCANT; IS TUM *EURYLOCHUS ERAT, AC POTESTATE EA FRETUS NEGAUIT DISSIMULANDUM SIBI ET *MAGNETIBUS ESSE QUAE FAMA UOLGATA DE REDDENDA *DEMETRIADE *PHILIPPO FORET: ID NE FIERET, OMNIA ET CONANDA ET AUDENDA *MAGNETIBUS ESSE. ET INTER DICENDI CONTENTIONEM INCONSULTIUS EUECTUS PROIECIT TUM QUOQUE SPECIE LIBERAM *DEMETRIADEM ESSE, RE UERA OMNIA AD NUTUM *ROMANORUM FIERI. SUB HANC UOCEM FREMITUS UARIANTIS MULTITUDINIS FUIT PARTIM ADSENSUM PARTIM INDIGNATIONEM DICERE ID AUSUM EUM; *QUINCTIUS QUIDEM ADEO EXARSIT IRA UT MANUS AD CAELUM TENDENS DEOS TESTES INGRATI AC PERFIDI *MAGNETUM INUOCARET. HAC UOCE PERTERRITIS OMNIBUS *ZENO EX PRINCIPIBUS UNUS, MAGNAE CUM OB ELEGANTER ACTAM UITAM AUCTORITATIS TUM QUOD SEMPER *ROMANORUM HAUD DUBIE PARTIS FUERAT, AB *QUINCTIO LEGATISQUE ALIIS FLENS PETIT NE UNIUS AMENTIAM CIUITATI ADSIGNARENT: SUO QUEMQUE PERICULO FURERE. *MAGNETAS NON LIBERTATEM MODO SED OMNIA QUAE HOMINIBUS SANCTA CARAQUE SINT *T. *QUINCTIO ET POPULO *ROMANO DEBERE: NIHIL QUEMQUAM AB DIIS IMMORTALIBUS PRE+ CARI POSSE QUOD NON *MAGNETES AB ILLIS HABERENT, ET IN CORPORA SUA CITIUS PER FUROREM SAEUITUROS QUAM UT *ROMANAM AMICI+ TIAM UIOLARENT. HUIUS ORATIONEM SUBSECUTAE MULTITUDINIS PRECES SUNT; *EURYLOCHUS EX CONCILIO ITINERIBUS OCCULTIS AD PORTAM ATQUE INDE PROTINUS IN *AETOLIAM PROFUGIT. IAM ENIM ET ID MAGIS IN DIES *AETOLI DEFECTIONEM NUDABANT, EOQUE IPSO FORTE TEMPORE *THOAS PRINCEPS GENTIS, QUEM MISERANT AD *ANTIOCHUM, REDIERAT INDE *MENIPPUMQUE SECUM ADDUXERAT REGIS LEGATUM. QUI, PRIUSQUAM CONCILIUM IIS DARETUR, IMPLEUERANT OMNIUM AURES TERRESTRES NAUALESQUE COPIAS COMMEMORANDO: INGENTEM UIM PEDITUM EQUITUMQUE UENIRE, EX *INDIA ELEPHANTOS ACCITOS, ANTE OMNIA, QUO MAXIME CREDEBANT MOUERI MULTITUDINIS ANIMOS, TANTUM ADUEHI AURI UT IPSOS EMERE *ROMANOS POSSET. APPAREBAT QUID EA ORATIO IN CONCILIO MOTURA ESSET; NAM ET UENISSE EOS ET QUAE AGERENT OMNIA LEGATIS *ROMANIS DEFERE+ BANTUR; ET QUAMQUAM PROPE ABSCISA SPES ERAT, TAMEN NON AB RE ESSE *QUINCTIO UISUM EST SOCIORUM ALIQUOS LEGATOS INTERESSE EI CONCILIO, QUI ADMONERENT *ROMANAE SOCIETATIS *AETOLOS, QUI UOCEM LIBERAM MITTERE ADUERSUS REGIS LEGATUM AUDERENT. *ATHENIENSES MAXIME IN EAM REM IDONEI UISI SUNT ET PROPTER CIUITATIS DIGNITATEM ET UETUSTAM SOCIETATEM CUM *AETOLIS. AB IIS *QUINCTIUS PETIT UT LEGATOS AD *PANAETOLICUM CONCILIUM MITTERENT. *THOAS PRIMUS IN EO CONCILIO RENUNTIAUIT LEGA+ TIONEM. *MENIPPUS POST EUM INTROMISSUS OPTIMUM FUISSE OMNIBUS QUI *GRAECIAM *ASIAMQUE INCOLERENT AIT INTEGRIS REBUS *PHILIPPI POTUISSE INTERUENIRE *ANTIOCHUM: SUA QUEMQUE HABITURUM FUISSE NEQUE OMNIA SUB NUTUM DICIONEMQUE *ROMANAM PERUENTURA. "NUNC QUOQUE" INQUIT, "SI MODO UOS QUAE INCOHASTIS CONSILIA CONSTANTER PERDUCITIS AD EXITUM, POTERIT DIIS IUUANTIBUS ET *AETOLIS SOCIIS *ANTIOCHUS QUAMUIS INCLINATAS *GRAECIAE RES RESTITUERE IN PRISTINAM DIGNITATEM. EA AUTEM IN LIBERTATE POSITA EST QUAE SUIS STAT UIRIBUS, NON EX ALIENO ARBITRIO PENDET. " *ATHENIENSES, QUIBUS PRIMIS POST REGIAM LEGATIONEM DICENDI QUAE UELLENT POTESTAS FACTA EST, MENTIONE OMNI REGIS PRAETERMISSA *ROMANAE SOCIETATIS *AETOLOS MERITORUMQUE IN UNIUERSAM *GRAECIAM *T. *QUINCTI AD+ MONUERUNT: NE TEMERE EAM NIMIA CELERITATE CONSILIORUM EUERTERENT; CONSILIA CALIDA ET AUDACIA PRIMA SPECIE LAETA, TRACTATU DURA, EUENTU TRISTIA ESSE. LEGATOS *ROMANOS, ET IN IIS *T. *QUINCTIUM, HAUD PROCUL INDE ABESSE; DUM INTEGRA OMNIA ESSENT, UERBIS POTIUS DE IIS QUAE AMBIGERENTUR DISCEPTARENT QUAM *ASIAM *EUROPAMQUE AD FUNESTUM ARMARENT BELLUM. MULTITUDO AUIDA NOUANDI RES *ANTIOCHI TOTA ERAT, ET NE ADMITTENDOS QUIDEM IN CONCILIUM *ROMANOS CENSEBANT; PRIN+ CIPUM MAXIME SENIORES AUCTORITATE OBTINUERUNT UT DARETUR IIS CONCILIUM. HOC DECRETUM *ATHENIENSES CUM RETTULISSENT, EUNDUM IN *AETOLIAM *QUINCTIO UISUM EST: AUT ENIM MOTURUM ALIQUID AUT OMNES HOMINES TESTES FORE PENES *AETOLOS CULPAM BELLI ESSE, *ROMANOS IUSTA AC PROPE NECESSARIA SUMPTUROS ARMA. POSTQUAM UENTUM EST EO, *QUINCTIUS IN CONCILIO ORSUS A PRIN+ CIPIO SOCIETATIS *AETOLORUM CUM *ROMANIS ET QUOTIENS AB IIS FIDES MOTA FOEDERIS ESSET, PAUCA DE IURE CIUITATIUM DE QUIBUS AMBIGERETUR DISSERUIT: SI QUID TAMEN AEQUI SE HABERE ARBITRA+ RENTUR, QUANTO ESSE SATIUS *ROMAM MITTERE LEGATOS, SEU DISCEPTARE SEU ROGARE SENATUM MALLENT, QUAM POPULUM *RO+ MANUM CUM *ANTIOCHO, LANISTIS *AETOLIS, NON SINE MAGNO MOTU GENERIS HUMANI ET PERNICIE *GRAECIAE DIMICARE? NEC ULLOS PRIUS CLADEM EIUS BELLI SENSUROS QUAM QUI MOUISSENT. HAEC NEQUI+ QUAM UELUT UATICINATUS *ROMANUS. *THOAS DEINDE CETERIQUE FACTIONIS EIUSDEM CUM ADSENSU OMNIUM AUDITI PERUICERUNT UT NE DILATO QUIDEM CONCILIO ET ABSENTIBUS *ROMANIS DECRETUM FIERET, QUO ACCERSERETUR *ANTIOCHUS AD LIBERANDAM *GRAE+ CIAM DISCEPTANDUMQUE INTER *AETOLOS ET *ROMANOS. HUIC TAM SUPERBO DECRETO ADDIDIT PROPRIAM CONTUMELIAM *DAMOCRITUS PRAETOR EORUM; NAM CUM ID IPSUM DECRETUM POSCERET EUM *QUINCTIUS, NON UERITUS MAIESTATEM UIRI, ALIUD IN PRAESENTIA QUOD MAGIS INSTARET PRAEUERTENDUM SIBI ESSE DIXIT: DECRETUM RESPONSUMQUE IN *ITALIA BREUI CASTRIS SUPER RIPAM *TIBERIS POSITIS DATURUM. TANTUS FUROR ILLO TEMPORE GENTEM *AETO+ LORUM, TANTUS MAGISTRATUS EORUM CEPIT. *QUINCTIUS LEGATIQUE *CORINTHUM REDIERUNT; INDE UT QUAEQUE DE *ANTIOCHO (ADFERRENTUR EXCIPIEBANT. *AETOLI NE) NIHIL PER SE IPSI MOTI ET SEDENTES EXPECTARE ADUENTUM UIDERENTUR REGIS, CONCILIUM QUIDEM UNIUERSAE GENTIS POST DIMISSOS *ROMANOS NON HABUERUNT, PER APOCLETOS AUTEM- ITA UOCANT SANCTIUS CONSILIUM: EX DELECTIS CONSTAT UIRIS- ID AGITABANT QUONAM MODO IN *GRAECIA RES NOUARENTUR. INTER OMNES CONSTABAT IN CIUITATIBUS PRINCIPES ET OPTIMUM QUEMQUE *ROMANAE SOCIETATIS ESSE ET PRAESENTI STATU GAUDERE, MULTITUDINEM ET QUORUM RES NON EX SENTENTIA IPSORUM ESSENT OMNIA NOUARE UELLE. *AETOLI CONSILIUM CUM REI (TUM) SPEI QUOQUE NON AUDACIS MODO SED ETIAM IMPUDENTIS CEPERUNT *DEMETRIADEM *CHALCIDEM *LACEDAEMONEM OCCUPANDI. SINGULI IN SINGULAS PRINCIPES MISSI SUNT *THOAS *CHALCIDEM, *ALEXAMENUS *LACEDAEMONEM, *DIOCLES *DEMETRIADEM. HUNC EXUL *EURYLOCHUS, DE CUIUS FUGA CAUSAQUE FUGAE ANTE DICTUM EST, QUIA REDITUS IN PATRIAM NULLA ALIA ERAT SPES, ADIUUIT. LITTERIS *EURYLOCHI ADMONITI PROPINQUI AMICIQUE ET QUI EIUSDEM FACTIONIS ERANT LIBEROS ET CONIUGEM EIUS CUM SORDIDA UESTE, TENENTES UELAMENTA SUPPLICUM, (IN) CONTIONEM FREQUENTEM ACCIERUNT SINGULOS UNIUERSOSQUE OBTESTANTES NE INSONTEM INDEMNATUM CONSENESCERE IN EXILIO SINERENT. ET SIMPLICES HOMINES MISERICORDIA ET IMPROBOS SEDITIOSOSQUE IM+ MISCENDI RES TUMULTU *AETOLICO SPES MOUIT, ET PRO SE QUISQUE REUOCARI IUBEBANT. HIS PRAEPARATIS *DIOCLES CUM OMNI EQUITATU- ET ERAT TUM PRAEFECTUS EQUITUM- SPECIE REDUCENTIS EXULEM HOSPITEM PROFECTUS, DIE AC NOCTE INGENS ITER EMENSUS, CUM MILIA SEX AB URBE ABESSET, LUCE PRIMA TRIBUS ELECTIS TURMIS, CETERA MULTITUDINE EQUITUM SUBSEQUI IUSSA, PRAECESSIT. POST+ QUAM PORTAE ADPROPINQUABAT, DESILIRE OMNES EX EQUIS IUSSIT ET LORIS DUCERE EQUOS, ITINERIS MAXIME MODO SOLUTIS ORDINIBUS, UT COMITATUS MAGIS PRAEFECTI UIDERETUR QUAM PRAESIDIUM. IBI UNA EX TURMIS AD PORTAM RELICTA NE EXCLUDI SUBSEQUENS EQUITATUS POSSET, MEDIA URBE AC PER FORUM MANU *EURY+ LOCHUM TENENS MULTIS OCCURRENTIBUS GRATULANTIBUSQUE DOMUM DEDUXIT. MOX EQUITUM PLENA URBS ERAT ET LOCA OPPORTUNA OCCUPABANTUR; TUM IN DOMOS MISSI QUI PRINCIPES ADUERSAE FACTIONIS INTERFICERENT. ITA *DEMETRIAS *AETOLORUM FACTA EST. *LACEDAEMONE NON URBI UIS ADFERENDA SED TYRANNUS DOLO CAPIENDUS ERAT; QUEM SPOLIATUM MARITIMIS OPPIDIS AB *RO+ MANIS, TUNC INTRA MOENIA ETIAM *LACEDAEMONIS AB *ACHAEIS COMPULSUM QUI OCCUPASSET OCCIDERE, EUM TOTIUS GRATIAM REI APUD *LACEDAEMONIOS LATURUM. CAUSAM MITTENDI AD EUM HABUERUNT QUOD FATIGABAT PRECIBUS UT AUXILIA SIBI, CUM ILLIS AUCTORIBUS REBELLASSET, MITTERENTUR. MILLE PEDITES *ALEXAMENO DATI SUNT ET TRIGINTA DELECTI EX IUUENTUTE EQUITES. IIS A PRAE+ TORE *DAMOCRITO IN CONSILIO ARCANO GENTIS, DE QUO ANTE DICTUM EST, DENUNTIATUR NE SE AD BELLUM *ACHAICUM AUT REM ULLAM QUAM SUA QUISQUE OPINIONE PRAECIPERE POSSET CREDERENT MISSOS ESSE: QUIDQUID *ALEXAMENUM RES MONUISSET SUBITI CON+ SILII CAPERE, AD ID QUAMUIS INOPINATUM, TEMERARIUM, AUDAX OBOEDIENTER EXSEQUENDUM PARATI ESSENT AC PRO EO ACCIPERENT TAMQUAM AD ID UNUM AGENDUM MISSOS AB DOMO SE SCIRENT. CUM HIS ITA PRAEPARATIS *ALEXAMENUS AD TYRANNUM UENIT, QUEM ADUENIENS EXTEMPLO SPEI IMPLEUIT: *ANTIOCHUM IAM TRANSISSE IN *EUROPAM, MOX IN *GRAECIA FORE, TERRAS MARIA ARMIS UIRIS COMPLETURUM; NON CUM *PHILIPPO REM ESSE CREDITUROS *ROMANOS; NUMERUM INIRI PEDITUM EQUITUMQUE AC NAUIUM NON POSSE; ELEPHANTORUM ACIEM CONSPECTU IPSO DEBELLATURAM. *AETOLOS TOTO SUO EXERCITU PARATOS ESSE UENIRE *LACEDAEMONEM, CUM RES POSCAT, SED FREQUENTES ARMATOS OSTENDERE ADUENIENTI REGI UOLUISSE. *NABIDI QUOQUE ET IPSI FACIENDUM ESSE UT QUAS HABERET COPIAS NON SINERET SUB TECTIS MARCESCERE OTIO SED EDUCERET ET IN ARMIS DECURRERE COGERET, SIMUL ANIMOS ACUERET ET CORPORA EXERCERET. CONSUETUDINE LEUIOREM LABOREM FORE ET COMITATE AC BENIGNITATE DUCIS ETIAM NON INIUCUNDUM FIERI POSSE. EDUCI INDE FREQUENTER ANTE URBEM IN CAMPUM AD *EUROTAN AMNEM COEPERE. SATELLITES TYRANNI MEDIA FERE IN ACIE CONSISTEBANT; TYRANNUS CUM TRIBUS SUMMUM EQUITIBUS, INTER QUOS PLERUMQUE *ALEXAMENUS ERAT, ANTE SIGNA UECTABATUR, CORNUA EXTREMA INUISENS; IN DEXTRO CORNU *AETOLI ERANT, ET QUI ANTE AUXILIARES TYRANNI FUERANT ET QUI UENERANT MILLE CUM *ALEXAMENO. FECERAT SIBI MOREM *ALEXAMENUS NUNC CUM TYRANNO INTER PAUCOS ORDINES CIRCUMEUNDI MONENDIQUE EUM QUAE IN REM ESSE UIDEBANTUR, NUNC IN DEXTRUM CORNU AD SUOS ADEQUITANDI, MOX INDE UELUT IMPERATO QUOD RES POPOSCISSET RECIPIENDI AD TYRANNUM. SED QUEM DIEM PATRANDO FACINORI STATUERAT, EO PAULISPER CUM TYRANNO UECTATUS CUM AD SUOS CONCESSISSET, TUM EQUITIBUS AB DOMO SECUM MISSIS "AGENDA" INQUIT "RES EST, IUUENES, AUDENDAQUE QUAM ME DUCE IMPIGRE EXSEQUI IUSSI ESTIS. PARATE ANIMOS, DEXTRAS, NE QUIS IN EO QUOD ME UIDERIT FACIENTEM CESSET. QUI CUNCTATUS FUERIT ET SUUM CONSILIUM MEO INTERPONET, SCIAT SIBI REDITUM AD PENATES NON ESSE." HORROR CUNCTOS CEPIT ET MEMINERANT CUM QUIBUS MANDATIS EXISSENT. TYRANNUS AB LAEUO CORNU UENIEBAT. PONERE HASTAS EQUITES *ALEXAMENUS IUBET ET SE INTUERI: CONLIGIT ET IPSE ANIMUM CONFUSUM TANTAE COGITATIONE REI. POSTQUAM AD+ PROPINQUABAT, IMPETUM FACIT ET TRANSFIXO EQUO TYRANNUM DETURBAT, IACENTEM EQUITES CONFODIUNT; MULTIS FRUSTRA IN LORICAM ICTIBUS DATIS TANDEM IN NUDUM CORPUS UOLNERA PERUE+ NERUNT, ET PRIUSQUAM (A) MEDIA ACIE SUCCURRERETUR EXSPIRAUIT. *ALEXAMENUS CUM OMNIBUS *AETOLIS CITATO GRADU AD REGIAM OCCUPANDAM PERGIT. CORPORIS CUSTODES, CUM IN OCULIS RES GERERETUR, PAUOR PRIMO CEPIT; DEINDE, POSTQUAM ABIRE *AETOLORUM AGMEN UIDERE, CONCURRUNT AD RELICTUM TYRANNI CORPUS, ET SPECTATORUM TURBA EX CUSTODIBUS UITAE MORTISQUE ULTORIBUS EST FACTA. NEC MOUISSET SE QUISQUAM SI EXTEMPLO POSITIS ARMIS UOCATA IN CONTIONEM MULTITUDO FUISSET ET ORATIO HABITA TEMPORI CONUENIENS, FREQUENTES INDE RETENTI IN ARMIS *AETOLI SINE INIURIA CUIUSQUAM; SED, UT OPORTUIT IN CONSILIO FRAUDE COEPTO, OMNIA IN MATURANDAM PERNICIEM EORUM QUI FECERANT SUNT ACTA. DUX REGIA INCLUSUS DIEM AC NOCTEM IN SCRUTANDIS THESAURIS TYRANNI ABSUMPSIT; *AETOLI UELUT CAPTA URBE QUAM LIBERASSE UIDERI UOLEBANT IN PRAEDAM UERSI. SIMUL INDIGNITAS REI, [AC] SIMUL CONTEMPTUS ANIMOS *LACEDAEMONIIS AD COEUNDUM FECIT. ALII DICERE EXTURBANDOS *AETOLOS ET LIBER+ TATEM, CUM RESTITUI UIDERETUR INTERCEPTAM, REPETENDAM; ALII, UT CAPUT AGENDAE REI ESSET, REGII GENERIS ALIQUEM IN SPECIEM ADSUMENDUM. *LACONICUS EIUS STIRPIS ERAT PUER ADMODUM, EDUCTUS CUM LIBERIS TYRANNI. EUM IN EQUUM IMPONUNT ET ARMIS ARREPTIS *AETOLOS UAGOS PER URBEM CAEDUNT. TUM REGIAM INUADUNT; IBI *ALEXAMENUM CUM PAUCIS RESISTENTEM OBTRUN+ CANT. *AETOLI CIRCA *CHALCIOECON- *MINERUAE AEREUM EST TEM+ PLUM- CONGREGATI CAEDUNTUR; PAUCI ARMIS ABIECTIS PARS *TEGEAM, PARS *MEGALEN POLIN PERFUGIUNT; IBI COMPRENSI A MAGISTRATIBUS SUB CORONA UENIERUNT. *PHILOPOEMEN AUDITA CAEDE TYRANNI PROFECTUS *LACEDAE+ MONEM CUM OMNIA TURBATA METU INUENISSET, EUOCATIS PRIN+ CIPIBUS ET ORATIONE HABITA, QUALIS HABENDA *ALEXAMENO FUERAT, SOCIETATI *ACHAEORUM *LACEDAEMONIOS ADIUNXIT, EO ETIAM FACILIUS QUOD AD IDEM FORTE TEMPUS *A. *ATILIUS CUM QUATTUOR ET UIGINTI QUINQUEREMIBUS AD *GYTHEUM ACCESSIT. IISDEM DIEBUS CIRCA *CHALCIDEM *THOAS PER *EUTHYMIDAM PRINCIPEM, PULSUM OPIBUS EORUM QUI *ROMANAE SOCIETATIS ERANT, POST *T. *QUINCTI LEGATORUMQUE ADUENTUM, ET *HERODORUM, *CIANUM MERCATOREM SED POTENTEM *CHALCIDE PROPTER DIUITIAS, PRAEPARATIS AD PRODITIONEM IIS QUI *EUTHYMIDAE FACTIONIS ERANT, NEQUAQUAM EANDEM FORTUNAM QUA *DEMETRIAS PER *EURYLOCHUM OCCUPATA ERAT HABUIT. *EUTHYMIDAS AB *ATHENIS- EUM DOMICILIO DELEGERAT LOCUM- *THEBAS PRIMUM, HINC *SAL+ GANEA PROCESSIT, *HERODORUS AD *THRONIUM. INDE HAUD PROCUL IN *MALIACO SINU DUO MILIA PEDITUM *THOAS ET DUCENTOS EQUITES, ONERARIAS LEUES AD TRIGINTA HABEBAT. EAS CUM SESCENTIS PEDITI+ BUS *HERODORUS TRAICERE IN INSULAM *ATALANTEN IUSSUS, UT INDE, CUM PEDESTRES COPIAS ADPROPINQUARE IAM *AULIDI ATQUE *EURIPO SENSISSET, *CHALCIDEM TRAICERET; IPSE CETERAS COPIAS NOCTURNIS MAXIME ITINERIBUS QUANTA POTERAT CELERITATE *CHALCIDEM DUCEBAT. *MICYTHIO ET *XENOCLIDES, PENES QUOS TUM SUMMA RERUM PULSO *EUTHYMIDA *CHALCIDE ERAT, SEU IPSI PER SE SUSPICATI SEU INDICATA RE, PRIMO PAUIDI NIHIL USQUAM SPEI NISI IN FUGA PONE+ BANT; DEINDE POSTQUAM RESEDIT TERROR ET PRODI ET DESERI NON PATRIAM MODO SED ETIAM *ROMANORUM SOCIETATEM CERNEBANT, CONSILIO TALI ANIMUM ADIECERUNT. SACRUM ANNIUERSARIUM EO FORTE TEMPORE *ERETRIAE *AMARYN+ THIDIS *DIANAE ERAT, QUOD NON POPULARIUM MODO SED *CARY+ STIORUM ETIAM COETU CELEBRATUR. EO MISERUNT QUI ORARENT *ERETRIENSES *CARYSTIOSQUE UT ET SUARUM FORTUNARUM IN EADEM INSULA GENITI MISERERENTUR ET *ROMANAM SOCIETATEM RE+ SPICERENT: NE SINERENT *AETOLORUM *CHALCIDEM FIERI; *EUBOEAM HABITUROS, SI *CHALCIDEM HABUISSENT; GRAUE FUISSE *MACEDONAS DOMINOS, MULTO MINUS TOLERABILES FUTUROS *AETOLOS. *RO+ MANORUM MAXIME RESPECTUS CIUITATES MOUIT ET UIRTUTEM NUPER IN BELLO (ET) IN UICTORIA IUSTITIAM BENIGNITATEMQUE EXPERTAS. ITAQUE QUOD ROBORIS IN IUUENTUTE ERAT UTRAQUE CIUITAS ARMAUIT MISITQUE. IIS TUENDA MOENIA *CHALCIDIS OPPIDANI CUM TRADIDISSENT, IPSI OMNIBUS COPIIS TRANSGRESSI *EURIPUM AD *SALGANEA POSUERUNT CASTRA. INDE CADUCEATOR PRIMUM, DEINDE LEGATI AD *AETOLOS MISSI PERCUNCTATUM QUO SUO DICTO FACTOUE SOCII ATQUE AMICI AD SE OPPUGNANDOS UENIRENT. RESPONDIT *THOAS DUX *AETOLORUM NON AD OPPU+ GNANDOS SED AD LIBERANDOS AB *ROMANIS UENIRE SESE: SPLENDIDIORE NUNC EOS CATENA SED MULTO GRAUIORE UINCTOS ESSE QUAM CUM PRAESIDIUM *MACEDONUM IN ARCE HABUISSENT. SE UERO NEGARE *CHALCIDENSES AUT SERUIRE ULLI AUT PRAESIDIO CUIUSQUAM EGERE. ITA DIGRESSI EX CONLOQUIO LEGATI AD SUOS; *THOAS ET *AETOLI, UT QUI SPEM OMNEM IN EO UT IMPROUISO OPPRIMERENT HABUISSENT, AD IUSTUM BELLUM OPPUGNATIONEMQUE URBIS MARI AC TERRA MU+ NITAE HAUDQUAQUAM PARES, DOMUM REDIERE. *EUTHYMIDAS POST+ QUAM CASTRA POPULARIUM AD *SALGANEA ESSE PROFECTOSQUE *AETOLOS AUDIUIT, ET IPSE A *THEBIS *ATHENAS REDIIT; ET *HERODORUS CUM PER ALIQUOT DIES INTENTUS AB *ATALANTE SIGNUM NEQUIQUAM EXPECTASSET, MISSA SPECULATORIA NAUE UT QUID MORAE ESSET SCIRET, POSTQUAM REM OMISSAM AB SOCIIS UIDIT, *THRONIUM UNDE UENERAT REPETIT. *QUINCTIUS QUOQUE HIS AUDITIS AB *CORINTHO UENIENS NAUIBUS IN *CHALCIDI(CO) *EURIPO *EUMENI REGI OCCURRIT. PLACUIT QUINGENTOS MILITES PRAESIDII CAUSA RELINQUI *CHALCIDE AB *EUMENE REGE, IPSUM *ATHENAS IRE. *QUINCTIUS QUO PROFECTUS ERAT *DEMETRIADEM CONTENDIT, RATUS *CHALCIDEM LIBERATAM MOMENTI ALIQUID APUD *MAGNETAS AD REPETENDAM SOCIETATEM *ROMANAM FACTURAM, ET UT PRAESIDII ALIQUID ESSET SUAE PARTIS HOMINIBUS, *EUNOMO PRAETORI *THESSALORUM SCRIPSIT UT ARMARET IUUENTUTEM, ET (*UILLIUM) AD *DEMETRIADEM PRAEMISIT AD TEMPTANDOS ANIMOS, NON ALITER NISI PARS ALIQUA INCLINARET AD RESPECTUM PRISTINAE SOCIETATIS REM ADGRESSURUS. *UILLIUS QUIN+ QUEREMI NAUE AD OSTIUM PORTUS EST INUECTUS. EO MULTITUDO *MAGNETUM OMNIS CUM SE EFFUDISSET, QUAESIUIT *UILLIUS UTRUM AD AMICOS AN AD HOSTES UENISSE SE MALLENT. RESPONDIT *MAGNE+ TARCHES *EURYLOCHUS AD AMICOS UENISSE EUM, SED ABSTINERET PORTU ET SINERET *MAGNETAS IN CONCORDIA ET LIBERTATE ESSE NEC PER CONLOQUII SPECIEM MULTITUDINEM SOLLICITARET. ALTERCATIO INDE NON SERMO FUIT, CUM *ROMANUS UT INGRATOS INCREPARET *MAGNETAS IMMINENTESQUE PRAEDICERET CLADES, MULTITUDO OB+ STREPERET NUNC SENATUM NUNC *QUINCTIUM ACCUSANDO. ITA INRITO INCEPTO *UILLIUS AD *QUINCTIUM SESE RECEPIT. AT *QUINCTIUS NUNTIO AD PRAETOREM MISSO UT REDUCERET DOMUM COPIAS, IPSE NAUIBUS *CORINTHUM REDIIT. ABSTULERE ME UELUT DE SPATIO *GRAECIAE RES IMMIXTAE *ROMANIS, NON QUIA IPSAS OPERAE PRETIUM ESSET PERSCRIBERE SED QUIA CAUSAE CUM *ANTIOCHO FUERUNT BELLI. CONSULIBUS DESIGNATIS- INDE NAMQUE DEUERTERAM- *L. *QUINCTIUS ET *CN. *DOMITIUS CONSULES IN PROUINCIAS PROFECTI SUNT, *QUINCTIUS IN *LIGURES, *DOMITIUS ADUERSUS *BOIOS. *BOI QUIEUERUNT, ATQUE ETIAM SENATUS EORUM CUM LIBERIS ET PRAEFECTI CUM EQUITATU- SUMMA OMNI+ UM MILLE ET QUINGENTI- CONSULI DEDIDERUNT SESE. AB ALTERO CONSULE AGER *LIGURUM LATE EST UASTATUS CASTELLAQUE ALIQUOT CAPTA, UNDE NON PRAEDA MODO OMNIS GENERIS CUM CAPTIUIS PARTA SED RECEPTI QUOQUE ALIQUOT CIUES SOCIIQUE QUI IN HOSTIUM POTESTATE FUERANT. EODEM HOC ANNO *UIBONEM COLONIA DEDUCTA EST EX SENATUS CONSULTO PLEBIQUE SCITO. TRIA MILIA ET SEPTINGENTI PEDITES IERUNT, TRECENTI EQUITES; TRIUMUIRI DEDUXERUNT EOS *Q. *NAEUIUS *M. *MINUCIUS *M. *FURIUS *CRASSIPES; QUINA DENA IUGERA AGRI DATA IN SINGULOS PEDITES SUNT, DUPLEX EQUITIBUS. *BRUTTIORUM PROXIME FUERAT AGER; *BRUTTI CEPERANT DE *GRAECIS. *ROMAE PER IDEM TEMPUS DUO MAXIMI FUERUNT TERRORES, DIUTINUS ALTER SED SEGNIOR: TERRA DIES DUODEQUADRAGINTA MOUIT. PER TOTIDEM DIES FERIAE IN SOLLICITUDINE AC METU FUERE; [IN] TRIDUUM EIUS REI CAUSA SUPPLICATIO HABITA EST. ILLE NON PAUOR UANUS SED UERA MULTORUM CLADES FUIT: INCENDIO A FORO *BOUARIO ORTO DIEM NOCTEMQUE AEDIFICIA IN *TIBERIM UERSA ARSERE TABERNAEQUE OMNES CUM MAGNI PRETII MERCIBUS CONFLA+ GRAUERUNT. IAM FERE IN EXITU ANNUS ERAT, ET IN DIES MAGIS ET FAMA DE BELLO *ANTIOCHI ET CURA PATRIBUS CRESCEBAT; ITAQUE DE PROUINCIIS DESIGNATORUM MAGISTRATUUM, QUO INTENTIORES ESSENT OMNES, AGITARI COEPTUM EST. DECREUERE UT CONSULIBUS *ITALIA ET QUO SENATUS CENSUISSET- EAM ESSE BELLUM ADUERSUS *ANTIOCHUM REGEM OMNES SCIEBANT- PROUINCIAE ESSENT; CUIUS EA SORS ESSET, QUATTUOR MILIA PEDITUM CIUIUM *ROMANORUM ET TRECENTI EQUITES, SEX MILIA SOCIUM *LATINI NOMINIS CUM QUADRINGENTIS EQUITIBUS SUNT DECRETA. EORUM DILECTUM HABERE *L. *QUINCTIUS CONSUL IUSSUS, NE QUID MORARETUR QUO MINUS CONSUL NOUUS QUO SENATUS CENSUISSET EXTEMPLO PROFICISCI POSSET. ITEM DE PROUINCIIS PRAETORUM DECRETUM EST, PRIMA UT SORS DUAE UR+ BANAQUE ET INTER CIUES AC PEREGRINOS IURISDICTIO ESSET, SECUNDA *BRUTTII, TERTIA CLASSIS UT NAUIGARET QUO SENATUS CENSUISSET, QUARTA *SICILIA, QUINTA *SARDINIA, SEXTA *HISPANIA ULTERIOR. IM+ PERATUM PRAETEREA *L. *QUINCTIO CONSULI EST UT DUAS LEGIONES CIUIUM *ROMANORUM NOUAS CONSCRIBERET ET SOCIUM AC *LATINI NOMINIS UIGINTI MILIA PEDITUM ET OCTINGENTOS EQUITES. EUM EXERCITUM PRAETORI CUI *BRUTTII PROUINCIA EUENISSET DE+ CREUERUNT. AEDES DUAE *IOUIS EO ANNO IN *CAPITOLIO DEDICATAE SUNT; UO+ UERAT *L. *FURIUS *PURPURIO PRAETOR *GALLICO BELLO UNAM, ALTERAM CONSUL; DEDICAUIT *Q. *MARCIUS *RALLA DUUMUIR. IUDICIA IN FAENERATORES EO ANNO MULTA SEUERE SUNT FACTA, ACCUSANTIBUS PRIUATOS AEDILIBUS CURULIBUS *M. *TUCCIO ET *P. *IUNIO *BRUTO. DE MULTA DAMNATORUM QUADRIGAE INAURATAE IN *CAPITOLIO POSITAE ET IN CELLA *IOUIS SUPRA FASTIGIUM AEDICULAE [ET] DUO+ DECIM CLUPEA INAURATA; ET IIDEM PORTICUM EXTRA PORTAM *TRIGEMINAM INTER LIGNARIOS FECERUNT. INTENTIS IN APPARATUM NOUI BELLI *ROMANIS NE AB *ANTIOCHO QUIDEM CESSABATUR. TRES EUM CIUITATES TENEBANT, *ZMYRNA ET *ALEXANDRIA *TROAS ET *LAMPSACUS, QUAS NEQUE UI EXPUGNARE AD EAM DIEM POTERAT NEQUE CONDICIONIBUS IN AMICITIAM PER+ LICERE, NEQUE AB TERGO RELINQUERE TRAICIENS IPSE IN *EUROPAM UOLEBAT. TENUIT EUM ET DE *HANNIBALE DELIBERATIO. ET PRIMO NAUES APERTAE QUAS CUM EO MISSURUS IN *AFRICAM FUERAT MORA+ TAE SUNT; DEINDE AN OMNINO MITTENDUS ESSET CONSULTATIO MOTA EST, MAXIME A *THOANTE *AETOLO, QUI OMNIBUS IN *GRAECIA TUMULTU COMPLETIS *DEMETRIADEM ADFEREBAT IN POTESTATE ESSE, ET QUIBUS MENDACIIS DE REGE, MULTIPLICANDO UERBIS COPIAS EIUS, EREXERAT MULTORUM IN *GRAECIA ANIMOS, IISDEM ET REGIS SPEM INFLABAT: OMNIUM UOTIS EUM ACCERSI; CONCURSUM AD LITORA FUTURUM, UNDE CLASSEM REGIAM PROSPEXISSENT. HIC IDEM AUSUS DE *HANNIBALE EST MOUERE SENTENTIAM PROPE IAM CERTAM REGIS. NAM NEQUE DIMITTENDAM PARTEM NAUIUM A CLASSE REGIA CENSE+ BAT NEQUE, SI MITTENDAE NAUES FORENT, MINUS QUEMQUAM EI CLASSI QUAM *HANNIBALEM PRAEFICIENDUM: EXULEM ILLUM ET *POENUM ESSE, CUI MILLE IN DIES NOUA CONSILIA UEL FORTUNA SUA UEL INGENIUM POSSIT FACERE, ET IPSAM EAM GLORIAM BELLI QUA UELUT DOTE *HANNIBAL CONCILIETUR NIMIAM IN PRAEFECTO REGIO ESSE. REGEM CONSPICI, REGEM UNUM DUCEM, UNUM IMPERA+ TOREM UIDERI DEBERE. SI CLASSEM, SI EXERCITUM AMITTAT *HANNI+ BAL, IDEM DAMNI FORE AC SI PER ALIUM DUCEM AMITTANTUR; SI QUID PROSPERE EUENIAT, *HANNIBALIS EAM, NON *ANTIOCHI GLORIAM FORE; SI UERO UNIUERSO BELLO UINCENDI *ROMANOS FOR+ TUNA DETUR, QUAM SPEM ESSE SUB REGE UICTURUM *HANNIBALEM, UNI SUBIECTUM, QUI PATRIAM PROPE NON TULERIT? NON ITA SE A IUUENTA EUM GESSISSE, SPE ANIMOQUE COMPLEXUM ORBIS TER+ RARUM IMPERIUM, UT IN SENECTUTE DOMINUM LATURUS UIDEATUR. NIHIL OPUS ESSE REGI DUCE *HANNIBALE; COMITE ET CONSILIARIO EODEM AD BELLUM UTI POSSE. MODICUM FRUCTUM EX INGENIO TALI NEQUE GRAUEM NEQUE INUTILEM FORE: SI SUMMA PETANTUR, ET DANTEM ET ACCIPIENTEM PRAEGRAUATURA. NULLA INGENIA TAM PRONA AD INUIDIAM SUNT QUAM EORUM QUI GENUS AC FORTUNAM SUAM ANIMIS NON AEQUANT, QUIA UIR+ TUTEM ET BONUM ALIENUM ODERUNT. EXTEMPLO CONSILIUM MIT+ TENDI *HANNIBALIS, QUOD UNUM IN PRINCIPIO BELLI UTILITER COGITATUM ERAT, ABIECTUM EST. *DEMETRIADIS MAXIME DEFECTIONE AB *ROMANIS AD *AETOLOS ELATUS NON ULTRA DIFFERRE PROFECTIONEM IN *GRAECIAM CONSTITUIT. PRIUSQUAM SOLUERET NAUES, *ILIUM A MARI ESCENDIT UT *MINERUAE SACRIFICARET. INDE AD CLASSEM RE+ GRESSUS PROFICISCITUR QUADRAGINTA TECTIS NAUIBUS, APERTIS SEXA+ GINTA, ET DUCENTAE ONERARIAE CUM OMNIS GENERIS COMMEATU BELLICOQUE ALIO APPARATU SEQUEBANTUR. *IMBRUM PRIMO INSULAM TENUIT; INDE *SCIATHUM TRAIECIT; UBI CONLECTIS IN ALTO QUAE DIS+ SIPATAE ERANT NAUIBUS AD *PTELEUM PRIMUM CONTINENTIS UENIT. IBI *EURYLOCHUS EI *MAGNETARCHES PRINCIPESQUE *MAGNETUM AB *DEMETRIADE OCCURRERUNT; QUORUM FREQUENTIA LAETUS DIE POSTERO IN PORTUM URBIS NAUIBUS EST INUECTUS, COPIAS HAUD PROCUL INDE EXPOSUIT. DECEM MILIA PEDITUM FUERE ET QUIN+ GENTI EQUITES, SEX ELEPHANTI, UIX AD *GRAECIAM NUDAM OCCU+ PANDAM SATIS COPIARUM, NEDUM AD SUSTINENDUM *ROMANUM BELLUM. *AETOLI, POSTQUAM *DEMETRIADEM UENISSE *ANTIOCHUM ALLATUM EST, CONCILIO INDICTO DECRETUM QUO ACCERSERENT EUM FECERUNT. IAM PROFECTUS AB *DEMETRIADE REX, QUIA ITA DECRETUROS SCIEBAT, *PHALARA IN SINUM *MALIACUM PROCESSERAT. INDE DECRETO ACCEPTO *LAMIAM UENIT, EXCEPTUS INGENTI FAUORE MULTITUDINIS CUM PLAUSIBUS CLAMORIBUSQUE ET QUIBUS ALIIS LAETITIA EFFUSA UOLGI SIGNIFICATUR. IN CONCILIUM UT UENTUM EST, AEGRE A *PHAENEA PRAETORE PRINCIPIBUSQUE ALIIS INTRODUCTUS SILENTIO FACTO DICERE ORSUS REX. PRIMA EIUS ORATIO FUIT [PRIMO] EXCUSANTIS QUOD TANTO MINORIBUS SPE ATQUE OPINIONE OMNIUM COPIIS UENISSET: ID SUAE IMPENSAE ERGA EOS UOLUNTATIS MAXIMUM DEBERE INDICIUM ESSE, QUOD NEC PARATUS SATIS ULLA RE ET TEMPORE AD NAUIGANDUM IM+ MATURO UOCANTIBUS LEGATIS EORUM HAUD GRAUATE OBSECUTUS ESSET CREDIDISSETQUE, CUM SE UIDISSENT *AETOLI, OMNIA UEL IN SE UNO POSITA PRAESIDIA EXISTIMATUROS ESSE. CETERUM EORUM QUO+ QUE SE QUORUM EXPECTATIO DESTITUTA IN PRAESENTIA UIDEATUR SPEM ABUNDE EXPLETURUM; NAM SIMUL PRIMUM ANNI TEMPUS NAUIGABILE PRAEBUISSET MARE, OMNEM SE *GRAECIAM ARMIS UIRIS EQUIS, OMNEM ORAM MARITIMAM CLASSIBUS COMPLETURUM, NEC IMPENSAE NEC LABORI NEC PERICULO PARSURUM, DONEC DEPULSO CERUICIBUS EORUM IMPERIO *ROMANO LIBERAM UERE *GRAECIAM ATQUE IN EA PRINCIPES *AETOLOS FECISSET. CUM EXERCITIBUS COM+ MEATUS QUOQUE OMNIS GENERIS EX *ASIA UENTUROS: IN PRAESENTIA CURAE ESSE *AETOLIS DEBERE UT COPIA FRUMENTI SUIS ET ANNONA TOLERABILIS RERUM ALIARUM SUPPEDITETUR. IN HANC SENTENTIAM REX CUM MAGNO OMNIUM ADSENSU LOCUTUS DISCESSIT. POST DISCESSUM REGIS INTER DUOS PRINCIPES *AETOLORUM *PHAENEAM ET *THOANTEM CONTENTIO FUIT. *PHAENEAS RECONCILIATORE PACIS ET DISCEPTATORE DE IIS QUAE IN CONTROUERSIA CUM POPULO *ROMANO ESSENT UTENDUM POTIUS *ANTIOCHO CENSEBAT QUAM DUCE BELLI: ADUENTUM EIUS ET MAIESTATEM AD UERECUN+ DIAM FACIENDAM *ROMANIS UIM MAIOREM HABITURAM QUAM ARMA. MULTA HOMINES, NE BELLARE NECESSE SIT, UOLUNTATE RE+ MITTERE QUAE BELLO ET ARMIS COGI NON POSSINT. *THOAS NEGARE PACI STUDERE *PHAENEAM SED DISCUTERE APPARATUM BELLI UELLE, UT TAEDIO ET IMPETUS RELANGUESCAT REGIS ET *ROMANI TEMPUS AD COMPARANDUM HABEANT; NIHIL ENIM AEQUI AB *ROMANIS IM+ PETRARI POSSE TOTIENS LEGATIONIBUS MISSIS *ROMAM, TOTIENS CUM IPSO *QUINCTIO DISCEPTANDO SATIS EXPERTUM ESSE, NEC NISI ABSCISA OMNI SPE AUXILIUM *ANTIOCHI IMPLORATUROS FUISSE. QUO CELERIUS SPE OMNIUM OBLATO NON ESSE ELANGUESCENDUM, SED ORANDUM POTIUS REGEM UT QUONIAM, QUOD MAXIMUM FUERIT, IPSE UINDEX *GRAECIAE UENERIT, COPIAS QUOQUE TERRESTRES NAUALESQUE ACCERSAT. ARMATUM REGEM ALIQUID IMPETRATURUM: INERMEM NON PRO *AETOLIS MODO SED NE PRO SE QUIDEM IPSO MOMENTI ULLIUS FUTURUM APUD *ROMANOS. HAEC UICIT SENTENTIA, IMPERATOREMQUE REGEM APPELLANDUM CENSUERUNT ET TRIGINTA PRINCIPES CUM QUIBUS, SI QUA UELLET, CONSULTARET DELEGERUNT. ITA DIMISSO CONCILIO MULTITUDO OMNIS IN SUAS CIUITATES DILAPSA EST; REX POSTERO DIE CUM APOCLETIS EORUM UNDE BELLUM ORDIRETUR CONSULTABAT. OPTIMUM UISUM EST *CHALCIDEM, FRUSTRA AB *AETOLIS NUPER TEMPTATAM, PRIMUM ADGREDI, ET CELERITATE MAGIS IN EAM REM QUAM MAGNO CONATU ET APPARATU OPUS ESSE. ITAQUE CUM MILLE PEDITIBUS REX QUI *DEMETRIADE SECUTI ERANT PROFECTUS PER *PHOCIDEM EST, ET ALIO ITINERE PRINCIPES *AETOLI IUNIORUM PAUCIS EUOCATIS AD *CHAERONEAM OCCURRERUNT ET DECEM CONSTRATIS NAUIBUS SECUTI SUNT. REX AD *SALGANEA CASTRIS POSITIS NAUIBUS IPSE CUM PRINCIPIBUS *AETOLORUM *EURIPUM TRAIECIT; ET, CUM HAUD PROCUL PORTU EGRESSUS ESSET, MAGISTRATUS QUOQUE *CHALCIDENSIUM ET PRINCIPES ANTE PORTAM PROCESSERUNT. PAUCI UTRIMQUE AD CONLOQUIUM CONGRESSI SUNT. *AETOLI MAGNO+ PERE SUADERE UT SALUA *ROMANORUM AMICITIA REGEM QUOQUE ADSUMERENT SOCIUM ATQUE AMICUM; NEQUE ENIM EUM IN+ FERENDI BELLI SED LIBERANDAE *GRAECIAE CAUSA IN *EUROPAM TRA+ IECISSE, ET LIBERANDAE RE, NON UERBIS ET SIMULATIONE, QUOD FECISSENT *ROMANI. NIHIL AUTEM UTILIUS *GRAECIAE CIUITATIBUS ESSE QUAM UTRAMQUE COMPLECTI AMICITIAM; ITA ENIM AB UTRIUSQUE INIURIA TUTAS ALTERIUS SEMPER PRAESIDIO ET FIDUCIA FORE. NAM SI NON RECEPISSENT REGEM, UIDERENT QUID PATIENDUM IIS EXTEMPLO FORET, CUM *ROMANORUM PROCUL AUXILIUM, HOSTIS *ANTIOCHUS, CUI RESISTERE SUIS UIRIBUS NON POSSENT, ANTE PORTAS ESSET. AD HAEC *MICYTHIO, UNUS EX PRINCIPIBUS, MIRARI SE DIXIT AD QUOS LIBERANDOS *ANTIOCHUS RELICTO REGNO SUO IN *EUROPAM TRAIECISSET; NULLAM ENIM CIUITATEM SE IN *GRAECIA NOSSE QUAE AUT PRAESIDIUM HABEAT AUT STIPENDIUM *ROMANIS PENDAT AUT FOEDERE INIQUO ADLIGATA QUAS NOLIT LEGES PATIATUR; ITAQUE *CHALCIDENSES NEQUE UINDICE LIBERTATIS ULLO EGERE, CUM LIBERI SINT, NEQUE PRAESIDIO, CUM PACEM EIUSDEM POPULI *ROMANI BENEFICIO ET LIBERTATEM HABEANT. AMICITIAM REGIS NON ASPER+ NARI NEC IPSORUM *AETOLORUM. ID PRIMUM EOS PRO AMICIS FACTUROS, SI INSULA EXCEDANT ATQUE ABEANT; NAM IPSIS CERTUM ESSE NON MODO NON RECIPERE MOENIBUS SED NE SOCIETATEM QUI+ DEM ULLAM PACISCI NISI EX AUCTORITATE *ROMANORUM. HAEC RENUNTIATA REGI AD NAUES UBI RESTITERAT CUM ESSENT, IN PRAESENTIA- NEQUE ENIM IIS UENERAT COPIIS UT UI AGERE QUIC+ QUAM POSSET- REUERTI *DEMETRIADEM PLACUIT. IBI, QUONIAM PRIMUM UANUM INCEPTUM EUASISSET, CONSULTARE CUM *AETOLIS REX QUID DEINDE FIERET. PLACUIT (*BOEOTOS), *ACHAEOS, *AMY+ NANDRUM REGEM *ATHAMANUM TEMPTARE. *BOEOTORUM GENTEM AUERSAM AB *ROMANIS IAM INDE A *BRACHYLLI MORTE ET QUAE SECUTA EAM FUERANT CENSEBANT; *ACHAEORUM *PHILOPOEMENEM PRINCI+ PEM AEMULATIONE GLORIAE IN BELLO *LACONUM INFESTUM INUISUM+ QUE ESSE *QUINCTIO CREDEBANT. *AMYNANDER UXOREM *APAMAM, FILIAM *ALEXANDRI CUIUSDAM *MEGALOPOLITANI, HABEBAT, QUI SE ORIUNDUM A MAGNO *ALEXANDRO FERENS FILIIS DUOBUS *PHILIPPUM ATQUE *ALEXANDRUM ET FILIAE *APAMAM NOMINA IMPOSUERAT; QUAM REGIIS INCLUTAM NUPTIIS MAIOR E FRATRIBUS *PHILIPPUS SECUTUS IN *ATHAMANIAM FUERAT. HUNC FORTE INGENIO UANUM *AETOLI ET *ANTIOCHUS IMPULERANT IN SPEM *MACEDONIAE REGNI, QUOD IS UERE REGUM STIRPIS ESSET, SI *AMYNANDRUM *ATHAMANES+ QUE *ANTIOCHO CONIUNXISSET; ET EA UANITAS PROMISSORUM NON APUD *PHILIPPUM MODO SED ETIAM APUD *AMYNANDRUM UALUIT. IN *ACHAIA LEGATIS *ANTIOCHI *AETOLORUMQUE CORAM *T. *QUIN+ CTIO *AEGII DATUM EST CONCILIUM. *ANTIOCHI LEGATUS PRIOR QUAM *AETOLI EST AUDITUS. IS, UT PLERIQUE QUOS OPES REGIAE ALUNT, UANILOQUUS MARIA TERRASQUE INANI SONITU UERBORUM COMPLEUIT: EQUITUM INNUMERABILEM UIM TRAICI *HELLESPONTO IN *EUROPAM, PARTIM LORICATOS, QUOS CATAPHRACTOS UOCANT, PARTIM SAGITTIS EX EQUO UTENTES ET, A QUO NIHIL SATIS TECTI SIT, AUERSO REFUGIENTES EQUO CERTIUS FIGENTES. HIS EQUESTRIBUS COPIIS QUAMQUAM UEL TOTIUS *EUROPAE EXERCITUS IN UNUM COACTI OBRUI POSSENT, ADICIE+ BAT MULTIPLICES COPIAS PEDITUM ET NOMINIBUS QUOQUE GENTIUM UIX FANDO AUDITIS TERREBAT, *DAHAS *MEDOS *ELYMAEOSQUE ET *CADUSIOS APPELLANS; NAUALIUM UERO COPIARUM, QUAS NULLI PORTUS CAPERE IN *GRAECIA POSSENT, DEXTRUM CORNU *SIDONIOS ET *TYRIOS, SINISTRUM *ARADIOS ET EX *PAMPHYLIA *SIDETAS TENERE, QUAS GENTES NULLAE UNQUAM NEC ARTE NEC UIRTUTE NAUALI AEQUAS+ SENT. IAM PECUNIAM, IAM ALIOS BELLI APPARATUS REFERRE SUPERUA+ CANEUM ESSE: SCIRE IPSOS ABUNDASSE SEMPER AURO REGNA *ASIAE. ITAQUE NON CUM *PHILIPPO NEC *HANNIBALE REM FUTURAM *RO+ MANIS, PRINCIPE ALTERO UNIUS CIUITATIS, ALTERO *MACEDONIAE TANTUM REGNI FINIBUS INCLUSO, SED CUM MAGNO *ASIAE TOTIUS PARTISQUE *EUROPAE REGE. EUM TAMEN, QUAMQUAM AB ULTIMIS ORIENTIS TERMINIS AD LIBERANDAM *GRAECIAM UENIAT, NIHIL POSTULARE AB *ACHAEIS IN QUO FIDES EORUM ADUERSUS *ROMANOS, PRIORES SOCIOS ATQUE AMICOS, LAEDATUR; NON ENIM UT SECUM AD+ UERSUS EOS ARMA CAPIANT, SED UT NEUTRI PARTI SESE CONIUNGANT PETERE. PACEM UTRIQUE PARTI, QUOD MEDIOS DECEAT AMICOS, OPTENT: BELLO SE NON INTERPONANT. IDEM FERME ET *AETOLORUM LEGATUS *ARCHIDAMUS PETIIT UT, QUAE FACILLIMA ET TUTISSIMA ESSET, QUIETEM PRAESTARENT SPECTATORESQUE BELLI FORTUNARUM ALIENARUM EUENTUM SINE ULLO DISCRIMINE RERUM SUARUM OP+ PERIRENTUR. PROUECTUS DEINDE EST INTEMPERANTIA LINGUAE IN MALEDICTA NUNC COMMUNITER *ROMANORUM, NUNC PROPRIE IPSIUS *QUINCTI, INGRATOS APPELLANS ET EXPROBRANS NON UICTORIAM MODO DE *PHILIPPO UIRTUTE *AETOLORUM PARTAM SED ETIAM SALUTEM, IPSUMQUE ET EXERCITUM SUA OPERA SERUATOS. QUO ENIM ILLUM UNQUAM IMPERATORIS FUNCTUM OFFICIO ESSE? AUSPICANTEM IMMOLANTEMQUE ET UOTA NUNCUPANTEM SACRIFICULI UATIS MODO IN ACIE UIDISSE, CUM IPSE CORPUS SUUM PRO EO TELIS HOSTIUM OBICERET. AD EA *QUINCTIUS CORAM QUIBUS MAGIS QUAM APUD QUOS UERBA FACERET DICERE *ARCHIDAMUM RATIONEM HABUISSE; *ACHAEOS ENIM PROBE SCIRE *AETOLORUM OMNEM FEROCIAM IN UERBIS, NON IN FACTIS ESSE, ET IN CONCILIIS MAGIS CONTIONIBUSQUE QUAM IN ACIE APPARERE; ITAQUE PARUI *ACHAEORUM EXISTIMATIONEM, QUIBUS NOTOS ESSE SE SCIRENT, FECISSE: LEGATIS REGIS ET PER EOS ABSENTI REGI EUM SE IACTASSE. QUOD SI QUIS ANTEA IGNORASSET QUAE RES *ANTIOCHUM ET *AETOLOS CONIUNXISSET, EX LEGATORUM SERMONE POTUISSE APPARERE: MENTIENDO IN UICEM IACTANDOQUE UIRES QUAS NON HABERENT, INFLASSE UANA SPE ATQUE INFLATOS ESSE. "DUM HI AB SE UICTUM *PHILIPPUM, SUA UIRTUTE PROTECTOS *ROMANOS ET, QUAE MODO AUDIEBATIS, NARRANT UOS CETERASQUE CIUITATES ET GENTES SUAM SECTAM ESSE SECUTUROS, REX CONTRA PEDITUM EQUITUMQUE NUBES IACTAT ET CONSTERNIT MARIA CLASSI+ BUS SUIS. EST AUTEM RES SIMILLIMA CENAE *CHALCIDENSIS HOSPITIS MEI, ET HOMINIS BONI ET SCITI CONUIUATORIS, APUD QUEM SOL+ STITIALI TEMPORE COMITER ACCEPTI CUM MIRAREMUR UNDE ILLI EO TEMPORE ANNI TAM UARIA ET MULTA UENATIO, HOMO NON QUA ISTI SUNT GLORIOSUS RENIDENS CONDIMENTIS AIT UARIETATEM ILLAM ET SPECIEM FERINAE CARNIS EX MANSUETO SUE FACTAM. " HOC DICI APTE IN COPIAS REGIS, QUAE PAULO ANTE IACTATAE SINT, POSSE; UARIA ENIM GENERA ARMORUM ET MULTA NOMINA GENTIUM INAUDITARUM, *DAHAS (ET *MEDOS) ET *CADUSIOS ET *ELYMAEOS, *SYROS OMNES ESSE, HAUD PAULO MANCIPIORUM MELIUS PROPTER SERUILIA INGENIA QUAM MILITUM GENUS. "ET UTINAM SUBICERE OCULIS UESTRIS, *ACHAEI, POSSEM CONCURSATIONEM REGIS MAGNI AB *DEMETRIADE NUNC *LAMIAM IN CONCILIUM *AETOLORUM, NUNC *CHALCIDEM: UIDERETIS UIX DUARUM MALE PLENARUM LEGIUNCULARUM INSTAR IN CASTRIS REGIS, UIDERETIS REGEM NUNC MENDICANTEM PROPE FRUMENTUM AB *AETOLIS QUOD MILITI ADMETIATUR, NUNC MUTUAS PECUNIAS FAENORE IN STIPENDIUM QUAERENTEM, NUNC AD PORTAS *CHALCIDIS STANTEM ET MOX, INDE EXCLUSUM, NIHIL ALIUD QUAM *AULIDE ATQUE *EURIPO SPECTATIS IN *AETOLIAM REDEUNTEM. MALE CREDIDERUNT ET *ANTIOCHUS *AETOLIS ET *AETOLI REGIAE UANITATI; QUO MINUS UOS DECIPI DEBETIS SED EXPERTAE POTIUS SPECTA+ TAEQUE *ROMANORUM FIDEI CREDERE. NAM QUOD OPTIMUM ESSE DICUNT, NON INTERPONI UOS BELLO, NIHIL IMMO TAM ALIENUM REBUS UESTRIS EST: QUIPPE SINE GRATIA, SINE DIGNITATE PRAEMIUM UICTORIS ERITIS." NEC ABSURDE ADUERSUS UTROSQUE RESPONDISSE UISUS EST, ET FACILE ERAT ORATIONEM APUD FAUENTES AEQUIS AURIBUS ACCIPI. NULLA ENIM NEC DISCEPTATIO NEC DUBITATIO FUIT QUIN OMNES EOSDEM GENTI *ACHAEORUM HOSTES ET AMICOS QUOS POPULUS *ROMANUS CENSUISSET IUDICARENT BELLUMQUE ET *ANTIOCHO ET *AETOLIS NUNTIARI IUBERENT. AUXILIA ETIAM QUO CENSUIT *QUIN+ CTIUS, QUINGENTORUM MILITUM *CHALCIDEM, QUINGENTORUM *PIRAEUM EXTEMPLO MISERUNT. ERAT ENIM HAUD PROCUL SEDITIONE *ATHENIS RES, TRAHENTIBUS AD *ANTIOCHUM QUIBUSDAM SPE LARGI+ TIONUM UENALEM PRETIO MULTITUDINEM, DONEC AB IIS QUI *ROMANAE PARTIS ERANT *QUINCTIUS EST ACCITUS ET ACCUSANTE *LEONTE QUODAM *APOLLODORUS AUCTOR DEFECTIONIS DAMNATUS ATQUE IN EXILIUM EST EIECTUS. ET AB *ACHAEIS QUIDEM CUM TRISTI RESPONSO LEGATIO AD REGEM REDIIT; *BOEOTI NIHIL CERTI RESPONDERUNT: CUM *ANTIOCHUS IN *BOEOTIAM UENISSET, TUM QUID SIBI FACIUNDUM ESSET SE DELIBERA+ TUROS ESSE. *ANTIOCHUS CUM AD *CHALCIDIS PRAESIDIUM ET *ACHAEOS ET *EUMENEM REGEM MISISSE AUDISSET, MATURANDUM RATUS UT ET PRAEUENIRENT SUI ET UENIENTES, SI POSSENT, EXCIPERENT, *MENIP+ PUM CUM TRIBUS FERME MILIBUS MILITUM ET CUM OMNI CLASSE *POLYXENIDAN MITTIT, IPSE PAUCOS POST DIES SEX MILIA SUORUM MILITUM ET EX EA COPIA QUAE *LAMIAE REPENTE CONLIGI POTUIT NON ITA MULTOS *AETOLOS DUCIT. *ACHAEI QUINGENTI (ET) AB *EUMENE REGE MODICUM AUXILIUM MISSUM DUCE *XENOCLIDE *CHALCIDENSI NONDUM OBSESSIS ITINERIBUS TUTO TRANSGRESSI *EURIPUM *CHAL+ CIDEM PERUENERUNT. *ROMANI MILITES, QUINGENTI FERME ET IPSI, CUM IAM *MENIPPUS CASTRA ANTE *SALGANEA AD *HERMAEUM, QUA TRANSITUS EX *BOEOTIA IN *EUBOEAM INSULAM EST, HABERET, UENERUNT. *MICYTHIO ERAT CUM IIS, LEGATUS AB *CHALCIDE AD *QUINCTIUM AD ID IPSUM PRAESIDIUM PETENDUM MISSUS. QUI POSTQUAM OBSESSAS AB HOSTIBUS FAUCES UIDIT, OMISSO AD *AULIDEM ITINERE *DELIUM CONUERTIT, UT INDE IN *EUBOEAM TRANSMISSURUS. TEMPLUM EST *APOLLINIS *DELIUM, IMMINENS MARI; QUINQUE MILIA PASSUUM AB *TANAGRA ABEST; MINUS QUATTUOR MILIUM INDE IN PROXIMA *EUBOEAE EST MARI TRAIECTUS. UBI ET IN FANO LUCOQUE EA RELIGIONE ET EO IURE SANCTO QUO SUNT TEMPLA QUAE ASYLA *GRAECI APPELLANT, ET NONDUM AUT INDICTO BELLO AUT ITA COMMISSO UT STRICTOS GLADIOS AUT SANGUINEM USQUAM FACTUM AUDISSENT, CUM PER MAGNUM OTIUM MILITES ALII AD SPECTACU+ LUM TEMPLI LUCIQUE UERSI, ALII IN LITORE INERMES UAGARENTUR, MAGNA PARS PER AGROS LIGNATUM PABULATUMQUE DILAPSA ESSET, REPENTE *MENIPPUS PALATOS PASSIM ADGRESSUS +EOS CECIDIT, AD QUINQUAGINTA UIUOS CEPIT; PERPAUCI EFFUGERUNT, IN QUIBUS *MICYTHIO PARUA ONERARIA NAUE EXCEPTUS. EA RES *QUINCTIO *ROMANISQUE SICUT IACTURA MILITUM MOLESTA, ITA AD IUS INFEREN+ DI *ANTIOCHO BELLI ADIECISSE ALIQUANTUM UIDEBATUR. *ANTIOCHUS ADMOTO AD *AULIDEM EXERCITU, CUM RURSUS ORATORES PARTIM EX SUIS PARTIM *AETOLOS *CHALCIDEM MISISSET QUI EADEM ILLA QUAE NUPER CUM MINIS GRAUIORIBUS AGERENT, NEQUIQUAM CONTRA *MICYTHIONE ET *XENOCLIDE TENDENTIBUS FACILE TENUIT UT PORTAE SIBI APERIRENTUR. QUI *ROMANAE PARTIS ERANT SUB AD+ UENTUM REGIS URBE EXCESSERUNT. *ACHAEORUM ET *EUMENIS MILITES *SALGANEA TENEBANT, ET IN *EURIPO CASTELLUM *ROMANI MILITES PAUCI CUSTODIAE CAUSA LOCI COMMUNIEBANT. *SALGANEA *MENIPPUS, REX IPSE CASTELLUM *EURIPI OPPUGNARE EST ADORTUS. PRIORES *ACHAEI ET *EUMENIS MILITES PACTI UT SINE FRAUDE LICERET ABIRE, PRAESIDIO EXCESSERUNT; PERTINACIUS *ROMANI *EURIPUM TUEBAN+ TUR. HI QUOQUE TAMEN CUM TERRA MARIQUE OBSIDERENTUR ET IAM MACHINAS TORMENTAQUE ADPORTARI UIDERENT, NON TULERE OB+ SIDIONEM. CUM ID, QUOD CAPUT ERAT *EUBOEAE, TENERET REX, NE CETERAE QUIDEM INSULAE EIUS URBES IMPERIUM ABNUERUNT; MAGNOQUE PRINCIPIO SIBI ORSUS BELLUM UIDEBATUR, QUOD TANTA INSULA ET TOT OPPORTUNAE URBES IN SUAM DICIONEM UENISSENT.