<A CICERO>
<T IN VERREM>
<A 2>
<B 1>
<S 1>
NEMINEM VESTRUM IGNORARE ARBITROR, IUDICES, HUNC PER HOSCE DIES +
SERMONEM VULGI ATQUE HANC OPINIONEM POPULI $ROMANI FUISSE, $C. $VERREM +
ALTERA ACTIONE REPONSURUM NON ESSE NEQUE AD IUDICIUM ADFUTURUM. +
QUAE FAMA NON IDCIRCO SOLUM EMANARAT QUOD ISTE CERTE STATUERAT AC  +
DELIBERAVERAT NON ADESSE, VERUM ETIAM QUOD NEMO QUEMQUAM TAM +
AUDACEM, TAM AMENTEM, TAM IMPUDENTEM FORE ARBITRABATUR QUI TAM +
NEFARIIS CRIMINIBUS, TAM MULTIS TESTIBUS CONVICTUS ORA IUDICUM +
ASPICERE AUT OS SUUM POPULO $ROMANO OSTENDERE AUDERET.
<S 2>
EST IDEM $VERRES QUI FUIT SEMPER, UT AD AUDENDUM PROIECTUS, SIC PARATUS +
AD AUDIENDUM. PRAESTO EST, RESPONDET, DEFENDITUR; NE HOC QUIDEM +
SIBI RELIQUI FACIT UT, IN REBUS TURPISSIMIS CUM MANIFESTO TENEATUR, +
SI RETICEAT ET ABSIT, TAMEN IMPUDENTIAE SUAE PUDENTEM EXITUM QUAESISSE +
VIDEATUR. PATIOR, IUDICES, ET NON MOLESTE FERO ME LABORIS MEI, VOS +
VIRTUTIS VESTRAE FRUCTUM ESSE LATUROS. NAM SI ISTE ID FECISSET QUOD +
PRIUS STATUERAT, UT NON ADESSET, MINUS ALIQUANTO QUAM MIHI OPUS ESSET +
COGNOSCERETUR QUID EGO IN HAC ACCUSATIONE COMPARANDA CONSTITUENDA-QUE +
ELABORASSEM; VESTRA VERO LAUS TENUIS PLANE ATQUE OBSCURA, IUDICES, ESSET.
<S 3>
NEQUE HOC A VOBIS POPULUS $ROMANUS EXSPECTAT NEQUE EO +
POTEST ESSE CONTENTUS, SI CONDEMNATUS SIT IS QUI ADESSE +
NOLUERIT, ET SI FORTES FUERITIS IN EO QUEM NEMO SIT AUSUS +
DEFENDERE. IMMO VERO ADSIT, RESPONDEAT; SUMMIS OPIBUS, SUMMO +
STUDIO POTENTISSIMORUM HOMINUM DEFENDATUR; CERTET MEA DILIGENTIA +
CUM ILLORUM OMNIUM CUPIDITATE, VESTRA INTEGRITAS CUM ILLIUS +
PECUNIA, TESTIUM CONSTANTIA CUM ILLIUS PATRONORUM MINIS ATQUE +
POTENTIA: TUM DEMUM ILLA OMNIA VICTA VIDEBUNTUR CUM IN +
CONTENTIONEM CERTAMEN-QUE VENERINT.
<S 4>
ABSENS SI ESSET ISTE DAMNATUS, NON TAM SIBI CONSULUISSE +
QUAM INVIDISSE VESTRAE LAUDI VIDERETUR. NEQUE ENIM SALUS +
ULLA REI PUBLICAE MAIOR HOC TEMPORE REPERIRI POTEST QUAM +
POPULUM $ROMANUM INTELLEGERE, DILIGENTER REIECTIS AB +
ACCUSATORE IUDICIBUS, SOCIOS, LEGES, REM PUBLICAM +
SENATORIO CONSILIO MAXIME POSSE DEFENDI; NEQUE TANTA +
FORTUNIS OMNIUM PERNICIES ULLA POTEST ACCEDERE QUAM OPINIONE +
POPULI $ROMANI RATIONEM VERITATIS, INTEGRITATIS, FIDEI, +
RELIGIONIS AB HOC ORDINE ABIUDICARI.
<S 5>
ITAQUE MIHI VIDEOR [IUDICES] MAGNAM ET MAXIME AEGRAM ET +
PROPE DEPOSITAM REI PUBLICAE PARTEM SUSCEPISSE, NEQUE IN +
EO MAGIS MEAE QUAM VESTRAE LAUDI EXISTIMATIONI-QUE SERVISSE. +
ACCESSI ENIM AD INVIDIAM IUDICIORUM LEVANDAM VITUPERATIONEM-QUE +
TOLLENDAM, UT, CUM HAEC RES PRO VOLUNTATE POPULI $ROMANI +
ESSET IUDICATA, ALIQUA EX PARTE MEA DILIGENTIA CONSTITUTA +
AUCTORITAS IUDICIORUM VIDERETUR, PERPERAM SI ESSET HOC +
IUDICATUM, UT FINIS ALIQUANDO IUDICIARIAE CONTROVERSIAE +
CONSTITUERETUR.
<S 6>
ETENIM SINE DUBIO, IUDICES, IN HAC CAUSA EA RES IN DISCRIMEN +
ADDUCITUR. REUS EST ENIM NOCENTISSIMUS; QUI SI CONDEMNATUR, +
DESINENT HOMINES DICERE HIS IUDICIIS PECUNIAM PLURIMUM +
POSSE; SIN ABSOLVITUR, DESINEMUS NOS DE IUDICIIS TRANSFERENDIS +
RECUSARE. TAMETSI DE ABSOLUTIONE ISTIUS NEQUE IPSE IAM SPERAT +
NEC POPULUS $ROMANUS METUIT: DE IMPUDENTIA SINGULARI, QUOD +
ADEST, QUOD RESPONDET, SUNT QUI MIRENTUR. MIHI PRO CETERA +
EIUS AUDACIA ATQUE AMENTIA NE HOC QUIDEM MIRANDUM VIDETUR; +
MULTA ENIM ET IN DEOS ET IN HOMINES IMPIE NEFARIE-QUE +
COMMISIT, QUORUM SCELERUM POENIS AGITATUR ET A MENTE +
CONSILIO-QUE DEDUCITUR.
<S 7>
AGUNT EUM PRAECIPITEM POENAE CIVIUM $ROMANORUM, QUOS PARTIM +
SECURI PERCUSSIT, PARTIM IN VINCULIS NECAVIT, PARTIM +
IMPLORANTIS IURA LIBERTATIS ET CIVITATIS IN CRUCEM SUSTULIT. +
RAPIUNT EUM AD SUPPLICIUM DI PATRII, QUOD ISTE INVENTUS EST +
QUI E COMPLEXU PARENTUM ABREPTOS FILIOS AD NECEM DUCERET, ET +
PARENTIS PRETIUM PRO SEPULTURA LIBERUM POSCERET. RELIGIONES +
VERO CAERIMONIAE-QUE OMNIUM SACRORUM FANORUM-QUE VIOLATAE, SIMULACRA-QUE +
DEORUM, QUAE NON MODO EX SUIS TEMPLIS ABLATA SUNT SED ETIAM +
IACENT IN TENEBRIS AB ISTO RETRUSA ATQUE ABDITA, CONSISTERE +
EIUS ANIMUM SINE FURORE ATQUE AMENTIA NON SINUNT.
<S 8>
NEQUE ISTE MIHI VIDETUR SE AD DAMNATIONEM SOLUM OFFERRE, +
NEQUE HOC AVARITIAE SUPPLICIO COMMUNI, QUI SE TOT +
SCELERIBUS OBSTRINXERIT, CONTENTUS ESSE: SINGULAREM +
QUANDAM POENAM ISTIUS IMMANIS ATQUE IMPORTUNA NATURA +
DESIDERAT. NON ID SOLUM QUAERITUR UT ISTO DAMNATO BONA +
RESTITUANTUR IIS QUIBUS EREPTA SUNT, SED ET RELIGIONES +
DEORUM IMMORTALIUM EXPIANDAE ET CIVIUM $ROMANORUM CRUCIATUS +
MULTORUM-QUE INNOCENTIUM SANGUIS ISTIUS SUPPLICIO LUENDUS EST.
<S 9>
NON ENIM FUREM SED EREPTOREM, NON ADULTERUM SED EXPUGNATOREM +
PUDICITIAE, NON SACRILEGUM SED HOSTEM SACRORUM RELIGIONUM-QUE, +
NON SICARIUM SED CRUDELISSIMUM CARNIFICEM CIVIUM SOCIORUM-QUE +
IN VESTRUM IUDICIUM ADDUXIMUS, UT EGO HUNC UNUM EIUS MODI REUM +
POST HOMINUM MEMORIAM FUISSE ARBITRER CUI DAMNARI EXPEDIRET.
NAM QUIS HOC NON INTELLEGIT, ISTUM ABSOLUTUM DIS HOMINIBUS-QUE +
INVITIS TAMEN EX MANIBUS POPULI $ROMANI ERIPI NULLO MODO +
POSSE? QUIS HOC NON PERSPICIT, PRAECLARE NOBISCUM ACTUM +
IRI SI POPULIS $ROMANUS ISTIUS UNIUS SUPPLICIO CONTENTUS +
FUERIT, AC NON SIC STATUERIT, NON ISTUM MAIUS IN SESE +
SCELUS CONCEPISSE, - CUM FANA SPOLIARIT, CUM TOT HOMINES +
INNOCENTIS NECARIT, CUM CIVIS $ROMANOS MORTE, CRUCIATU, +
CRUCE ADFECERIT, CUM PRAEDONUM DUCES ACCEPTA PECUNIA +
DIMISERIT, - QUAM EOS, SI QUI ISTUM TOT TANTIS TAM NEFARIIS +
SCELERIBUS COOPERTUM IURATI SENTENTIA SUA LIBERARINT?
<S 10>
NON EST, NON EST IN HOC HOMINE CUIQUAM PECCANDI LOCUS, +
IUDICES; NON IS EST REUS, NON ID TEMPUS, NON ID CONSILIUM, +
(METUO NE QUID ADROGANTIUS APUD TALIS VIROS VIDEAR DICERE), +
NE ACTOR QUIDEM EST IS CUI REUS TAM NOCENS, TAM PERDITUS, +
TAM CONVICTUS AUT OCCULTE SUBRIPI AUT IMPUNE ERIPI POSSIT. +
HIS EGO IUDICIBUS NON PROBABO $C. $VERREM CONTRA LEGES +
PECUNIAM CEPISSE? SUSTINEBUNT TALES VIRI SE TOT SENATORIBUS, +
TOT EQUITIBUS $ROMANIS, TOT CIVITATIBUS, TOT HOMINIBUS +
HONESTISSIMIS EX TAM INLUSTRI PROVINCIA, TOT POPULORUM +
PRIVATORUM-QUE LITTERIS NON CREDIDISSE, TANTAE POPULI $ROMANI +
VOLUNTATI RESTITISSE?
<S 11>
SUSTINEANT: REPERIEMUS, SI ISTUM VIVUM AD ALIUD IUDICIUM +
PERDUCERE POTERIMUS, QUIBUS PROBEMUS ISTUM IN QUAESTURA PECUNIAM +
PUBLICAM $CN. $CARBONI CONSULI DATAM AVERTISSE, QUIBUS +
PERSUADEAMUS ISTUM ALIENO NOMINE A QUAESTORIBUS URBANIS, +
QUOD PRIORE ACTIONE DIDICISTIS, PECUNIAM ABSTULISSE; ERUNT +
QUI ET IN EO QUOQUE AUDACIAM EIUS REPREHENDANT, QUOD ALIQUOT +
NOMINIBUS DE CAPITE QUANTUM COMMODUM FUERIT FRUMENTI DECUMANI +
DETRAXERIT; ERUNT ETIAM FORTASSE, IUDICES, QUI ILLUM EIUS +
PECULATUM VEL ACERRIME VINDICANDUM PUTENT, QUOD ISTE $M. +
$MARCELLI ET $P. $AFRICANI MONIMENTA, QUAE NOMINE ILLORUM, RE VERA +
POPULI $ROMANI ET ERANT ET HABEBANTUR, EX FANIS RELIGIOSISSIMIS +
ET EX URBIBUS SOCIORUM ATQUE AMICORUM NON DUBITARIT AUFERRE.
<S 12>
EMERSERIT EX PECULATUS ETIAM IUDICIO: MEDITETUR DE DUCIBUS +
HOSTIUM QUOS ACCEPTA PECUNIA LIBERAVIT, VIDEAT QUID DE ILLIS +
RESPONDEAT QUOS IN EORUM LOCUM SUBDITOS DOMI SUAE RESERVAVIT, QUAERAT +
NON SOLUM QUEM AD MODUM NOSTRO CRIMINI, VERUM ETIAM QUO PACTO SUAE +
CONFESSIONI POSSIT MEDERI, MEMINERIT SE PRIORE ACTIONE, CLAMORE +
POPULI $ROMANI INFESTO ATQUE INIMICO EXCITATUM, CONFESSUM ESSE DUCES +
PRAEDONUM A SE SECURI NON ESSE PERCUSSOS, SE IAM TUM ESSE VERITUM +
NE SIBI CRIMINI DARETUR EOS AB SE PECUNIA LIBERATOS; FATEATUR, +
ID QUOD NEGARI NON POTEST, SE PRIVATUM HOMINEM PRAEDONUM DUCES +
VIVOS ATQUE INCOLUMIS DOMI SUAE, POSTEAQUAM $ROMAM REDIERIT, USQUE DUM +
PER ME LICUERIT RETINUISSE. HOC IN ILLO MAIESTATIS IUDICIO SI +
LICUISSE SIBI OSTENDERIT, EGO OPORTUISSE CONCEDAM. EX HOC QUOQUE +
EVASERIT: PROFICISCAR EO QUO ME IAM PRIDEM VOCAT POPULUS $ROMANUS;
<S 13>
DE IURE ENIM LIBERTATIS ET CIVITATIS SUUM PUTAT ESSE IUDICIUM, ET +
RECTE PUTAT. CONFRINGAT ISTE SANE VI SUA CONSILIA SENATORIA, +
QUAESTIONES OMNIUM PERRUMPAT, EVOLET EX VESTRA SEVERITATE: MIHI +
CREDITE, ARTIORIBUS APUD POPULUM $ROMANANUM LAQUEIS TENEBITUR. +
CREDET HIS EQUITIBUS $ROMANIS POPULUS $ROMANUS QUI AD VOS ANTE +
PRODUCTI TESTES IPSIS INSPECTANTIBUS AB ISTO CIVEM $ROMANUM, QUI +
COGNITORES HOMINES HONESTOS DARET, SUBLATUM ESSE IN CRUCEM DIXERUNT;
<S 14>
CREDENT OMNES V ET XXX TRIBUS HOMINI GRAVISSIMO ATQUE +
ORNATISSIMO, $M. $ANNIO, QUI SE PRAESENTE CIVEM $ROMANUM SECURI +
PERCUSSUM ESSE DIXIT; AUDIETUR A POPULO $ROMANO VIR PRIMARIUS, +
EQUES $ROMANUS, $L. $FLAVIUS, QUI SUUM FAMILIAREM $HERENNIUM, +
NEGOTIATOREM EX $AFRICA, CUM EUM $SYRACUSIS AMPLIUS CENTUM CIVES +
$ROMANI COGNOSCERENT LACRIMANTES-QUE DEFENDERENT, PRO TESTIMONIO +
DIXIT SECURI ESSE PERCUSSUM; PROBABIT FIDEM ET AUCTORITATEM ET +
RELIGIONEM SUAM $L. $SUETTIUS, HOMO OMNIBUS ORNAMENTIS PRAEDITUS, +
QUI IURATUS APUD VOS DIXIT MULTOS CIVIS $ROMANOS IN LAUTUMIIS +
ISTIUS IMPERIO CRUDELISSIME PER VIM MORTE ESSE MULTATOS. HANC +
EGO CAUSAM CUM AGAM BENEFICIO POPULI $ROMANI DE LOCO SUPERIORE, +
NON VEREOR NE AUT ISTUM VIS ULLA EX POPULI $ROMANI SUFFRAGIIS +
ERIPERE, AUT A ME ULLUM MUNUS AEDILITATIS AMPLIUS AUT GRATIUS +
POPULO $ROMANO ESSE POSSIT.
<S 15>
QUAPROPTER OMNES IN HOC IUDICIO CONENTUR OMNIA; NIHIL EST IAM QUOD +
IN HAC CAUSA PECCARE QUISQUAM, IUDICES, NISI VESTRO PERICULO POSSIT. +
MEA QUIDEM RATIO CUM IN PRAETERITIS REBUS EST COGNITA, TUM IN RELIQUIS +
EXPLORATA ATQUE PROVISA EST. EGO MEUM STUDIUM IN REM PUBLICAM IAM +
ILLO TEMPORE OSTENDI CUM LONGO INTERVALLO VETEREM CONSUETUDINEM +
RETTULI, ET ROGATU SOCIORUM ATQUE AMICORUM POPULI $ROMANI, MEORUM +
AUTEM NECESSARIORUM, NOMEN HOMINIS AUDACISSIMI DETULI. QUOD MEUM +
FACTUM LECTISSIMI VIRI ATQUE ORNATISSIMI, QUO IN NUMERO E VOBIS +
COMPLURES FUERUNT, ITA PROBAVERUNT UT EI QUI ISTIUS QUAESTOR FUISSET, +
ET AB ISTO LAESUS INIMICITIAS IUSTAS PERSEQUERETUR, NON MODO +
DEFERENDI NOMINIS, SED NE SUBSCRIBENDI QUIDEM, CUM ID POSTULARET, +
FACERENT POTESTATEM.
<S 16>
IN $SICILIAM SUM INQUIRENDI CAUSA PROFECTUS; QUO IN NEGOTIO INDUSTRIAM +
MEAM CELERITAS REDITIONIS, DILIGENTIAM MULTITUDO LITTERARUM ET TESTIUM +
DECLARAVIT, PUDOREM VERO AC RELIGIONEM QUOD, CUM VENISSEM SENATOR AD +
SOCIOS POPULI $ROMANI, QUI IN EA PROVINCIA QUAESTOR FUISSSEM, +
AD HOSPITES MEOS AC NECESSARIOS CAUSAE COMMUNIS DEFENSOR DEVERTI POTIUS +
QUAM AD EOS QUI A ME AUXILIUM PETIVISSENT. NEMINI MEUS ADVENTUS +
LABORI  AUT SUMPTUI NEQUE PUBLICE NEQUE PRIVATIM FUIT: VIM IN INQUIRENDO +
TANTAM HABUI QUANTAM MIHI LEX DABAT, NON QUANTAM HABERE POTERAM +
ISTORUM STUDIO QUOS ISTE VEXARAT.
<S 17>
$ROMAM UT EX $SICILIA REDII, CUM ISTE ATQUE ISTIUS AMICI, HOMINES LAUTI +
ET URBANI, SERMONES EIUS MODI DISSIPASSENT, QUO ANIMOS TESTIUM +
RETARDARENT, ME MAGNA PECUNIA A VERA ACCUSATIONE ESSE DEDUCTUM, +
TAMETSI PROBABATUR NEMINI, QUOD ET EX $SICILIA TESTES ERANT II QUI +
QUAESTOREM ME IN PROVINCIA COGNOVERANT, ET HINC HOMINES MAXIME +
INLUSTRES, QUI, UT IPSI NOTI SUNT, SIC NOSTRUM UNUM QUEMQUE OPTIME +
NORUNT, TAMEN USQUE EO TIMUI NE QUIS DE MEA FIDE ATQUE INTEGRITATE +
DUBITARET DONEC AD REICIUNDOS IUDICES VENIMUS.
<S 18>
SCIEBAM IN REICIUNDIS IUDICIBUS NON NULLOS MEMORIA +
NOSTRA PACTIONIS SUSPICIONEM NON VITASSE, CUM IN IPSA +
ACCUSATIONE EORUM INDUSTRIA AC DILIGENTIA PROBARETUR. ITA +
REIECI IUDICES UT HOC CONSTET, POST HUNC STATUM REI PUBLICAE +
QUO NUNC UTIMUR SIMILI SPLENDORE ET DIGNITATE CONSILIUM +
NULLUM FUISSE. QUAM ISTE LAUDEM COMMUNEM SIBI AIT ESSE MECUM; +
QUI CUM $P. $GALBAM IUDICEM REIECISSET, $M. $LUCRETIUM RETINUIT, +
ET CUM EIUS PATRONUS EX EO QUAERERET CUR SUOS FAMILIARISSIMOS, +
$SEX. $PEDUCAEUM, $Q. $CONSIDIUM, $Q. $UNIUM REICI PASSUS ESSET, +
RESPONDIT 'QUOD EOS IN IUDICANDO NIMIUM SUI IURIS SENTENTIAE-QUE +
COGNOSSET'.
<S 19>
ITAQUE IUDICIBUS REIECTIS SPERABAM IAM ONUS MEUM VOBISCUM ESSE +
COMMUNE; PUTABAM NON SOLUM NOTIS SED ETIAM IGNOTIS PROBATAM +
MEAM FIDEM ESSE ET DILIGENTIAM. QUOD ME NON FEFELLIT; NAM +
COMITIIS MEIS, CUM ISTE INFINITA LARGITIONE CONTRA ME +
UTERETUR, POPULUS $ROMANUS IUDICAVIT ISTIUS PECUNIAM, QUAE +
APUD ME CONTRA FIDEM MEAM NIHIL POTUISSET, APUD SE CONTRA +
HONOREM MEUM NIHIL POSSE DEBERE. QUO QUIDEM DIE PRIMUM, +
IUDICES, CITATI IN HUNC REUM CONSEDISTIS, QUIS TAM INIQUUS +
HUIC ORDINI FUIT, QUIS TAM NOVARUM RERUM IUDICIORUM +
IUDICUM-QUE CUPIDUS QUI NON ASPECTU CONSESSU-QUE VESTRO +
COMMOVERETUR?
<S 20>
CUM IN EO VESTRA DIGNITAS MIHI FRUCTUM DILIGENTIAE REFERRET, +
ID SUM ADSECUTUS, UT UNA HORA QUA COEPI DICERE REO AUDACI, +
PECUNIOSO, PROFUSO, PERDITO SPEM IUDICI CORRUMPENDI PRAECIDEREM; +
UT PRIMO DIE TESTIUM TANTO NUMERO CITATO POPULUS $ROMANUS +
IUDICARET ISTO ABSOLUTO REM PUBLICAM STARE NON POSSE UT ALTER +
DIES AMICIS ISTIUS AC DEFENSORIBUS NON MODO SPEM VICTORIAE SED +
ETIAM VOLUNTATIS DEFENSIONIS AUFERRET, UT TERTIUS DIES +
SIC HOMINEM PROSTERNERET UT MORBO SIMULATO NON QUID RESPONDERET, +
SED QUEM AD MODUM NON RESPONDERET, DELIBERARET. DEINDE RELIQUIS +
DIEBUS HIS CRIMINIBUS, HIS TESTIBUS, ET URBANIS ET PROVINCIALIBUS, +
SIC OBRUTUS ATQUE OPPRESSUS EST UT HIS LUDORUM DIEBUS INTERPOSITIS +
NEMO ISTUM COMPERENDINATUM, SED CONDEMNATUM IUDICARET.
<S 21>
QUAPROPTER EGO QUOD AD ME ATTINET, IUDICES, VICI; NON ENIM SPOLIA $C. +
$VERRIS, SED EXISTIMATIONEM POPULI $ROMANI CONCUPIVI. MEUM FUIT CUM CAUSA +
ACCEDERE AD ACCUSANDUM: QUAE CAUSA FUIT HONESTIOR, QUAM A TAM +
INLUSTRI PROVINCIA DEFENSOREM CONSTITUI ET DELIGI? REI PUBLICAE +
CONSULERE: QUID TAM E RE PUBLICA QUAM IN TANTA INVIDIA IUDICIORUM +
ADDUCERE HOMINEM CUIUS DAMNATIONE TOTUS ORDO CUM POPULO $ROMANO +
ET IN LAUDE ET IN GRATIA POSSET ESSE? OSTENDERE AC PERSUADERE +
HOMINEM NOCENTEM ADDUCTUM ESSE: QUIS EST IN POPULO $ROMANO QUI HOC +
NON EX PRIORE ACTIONE ABSTULERIT, OMNIUM ANTE DAMNATORUM SCELERA, +
FURTA, FLAGITIA, SI UNUM IN LOCUM CONFERANTUR, VIX CUM HUIUS +
PARVA PARTE AEQUARI CONFERRI-QUE POSSE?
<S 22>
VOS QUOD AD VESTRAM FAMAM EXISTIMATIONEM SALUTEM-QUE COMMUNEM +
PERTINET, IUDICES, PROSPICITE ATQUE CONSULITE: SPLENDOR VESTER +
FACIT UT PECCARE SINE SUMMO REI PUBLICAE DETRIMENTO AC PERICULO +
NON POSSITIS. NONE ENIM POTEST SPERARE POPULUS $ROMANUS ESSE +
ESSE ALIOS IN SENATU QUI RECTE POSSINT IUDICARE, VOS SI NON +
POTUERITIS: NECESSE EST, CUM DE TOTO ORDINE DESPERARIT, ALIUD +
GENUS HOMINUM ATQUE ALIAM RATIONEM IUDICIORUM REQUIRAT. +
HOC SI VOBIS IDEO LEVIUS VIDETUR QUOD PUTATIS ONUS ESSE +
GRAVE ET INCOMMODUM IUDICARE, INTELLEGERE DEBETIS PRIMUM +
INTERESSE UTRUM ID ONUS VOSMET IPSI REIECERITIS, AN, QUOD +
PROBARE POPUULO $ROMANO FIDEM VESTRAM ET RELIGIONEM NON +
POTUERITIS, EO VOBIS IUDICANDI POTESTAS EREPTA SIT; DEINDE +
ETIAM ILLUD COGITARE, QUANTO PERICULO VENTURI SIMUS AD EOS +
IUDICES QUOS PROPTER ODIUM NOSTRI POPULUS $ROMANUS DE +
NOBIS VOLUERIT IUDICARE.
<S 23>
VERUM VOBIS DICAM ID QUOD INTELLEXI, IUDICES. HOMINES SCITOTE +
ESSE QUOSDAM QUOS TANTUM ODIUM NOSTRI ORDINIS TENEAT UT HOC +
PALAM IAM DICTITENT, SE ISTUM, QUEM SCIANT ESSE HOMINEM +
IMPROBISSIMUM, HOC UNO NOMINE ABSOLVI VELLE UT AB SENATU +
IUDICIA PER IGNOMINIAM TURPITUDINEM-QUE AUFERANTUR. HAEC ME +
PLURIBUS VERBIS, IUDICES, VOBISCUM AGERE COEGIT NON TIMOR +
MEUS DE VESTRA FIDE, SED SPES ILLORUM NOVA, QUAE CUM $VERREM +
A PORTA SUBITO AD IUDICIUM RETRAXISSET, NON NULLI SUSPICATI +
SUNT NON SINE CAUSA ILLIUS CONSILIUM TAM REPENTE ESSE +
MUTATUM.
<S 24>
NUNC NE NOVO QUERIMONIAE GENERE UTI POSSIT $HORTENSIUS +
ET EA DICERE, OPPRIMI REUM DE QUO NIHIL DICAT ACCUSATOR,
NIHIL ESSE TAM PERICULOSUM FORTUNIS INNOCENTIUM QUAM +
TACERE ADVERSARIOS; ET NE ALITER QUAM EGO VELIM MEUM +
LAUDET INGENIUM, CUM DICAT ME, SI MULTA DIXISSEM, +
SUBLEVATURUM FUISSE EUM QUEM CONTRA DICEREM, QUIA NON DIXERIM, +
PERDIDISSE: MOREM ILLI GERAM, UTAR ORATIONE PERPETUA, NON +
QUO IAM HOC SIT NECESSE, VERUM UT EXPERIAR UTRUM ILLE FERAT +
MOLESTIUS ME TUNC TACUISSE AN NUNC DICERE.
<S 25>
HIC TU FORTASSE ERIS DILIGENS NE QUAM EGO HORAM DE MEIS LEGITIMIS +
HORIS REMITTAM; NISI OMNI TEMPORE QUOD MIHI LEGE CONCESSUM +
EST ABUSUS ERO, QUERERE, DEUM ATQUE HOMINUM FIDEM +
IMPLORABIS, CIRCUMVENIRI $C. $VERREM QUOD MIHI LEX MEA CAUSA +
DEDIT, EO MIHI NON UTI NON LICEBIT? NAM ACCUSANDI MIHI +
TEMPUS MEA CAUSA DATUM EST, UT POSSEM ORATIONE MEA +
CRIMINA CAUSAM-QUE EXPLICARE: HOC SI NON UTOR, NON TIBI +
INIURIAM FACIO, SED DE MEO IURE ALIQUID ET COMMODO DETRAHO. +
'CAUSAM ENIM', INQUIT, 'COGNOSCI OPORTET': EA RE QUIDEM +
QUOD ALITER CONDEMNARI REUS, QUAMVIS SIT NOCENS, NON +
POTEST. ID IGITUR TU MOLESTE TULISTI, A ME ALIQUID FACTUM +
ESSE QUO MINUS ISTE CONDEMNARI POSSET? NAM CAUSA +
COGNITA POSSUNT MULTI ABSOLVI, INCOGNITA QUIDEM CONDEMNARI +
NEMO POTEST.
<S 26>
'ADIMO ENIM COMPERENDINATUM': QUOD HABET LEX IN SE +
MOLESTISSIMUM, BIS UT CAUSA DICATUR, - QUOD AUT MEA +
CAUSA POTIUS EST CONSTITUTUM QUAM TUA, AUT NIHILO +
TUA POTIUS QUAM MEA. NAM SI BIS DICERE EST COMMODUM, +
CERTE UTRIUSQUE COMMUNE EST; SI EUM QUI POSTERIUS DIXIT +
OPUS EST REDARGUI, ACCUSATORIS CAUSA, UT BIS AGERETUR, +
CONSTITUTUM EST. VERUM, UT OPINOR, GLAUCIA PRIMUS TULIT UT +
COMPERENDINARETUR REUS; ANTEA VEL IUDICARI PRIMO POTERAT VEL AMPLIUS +
PRONUNTIARI. UTRAM IGITUR PUTAS LEGEM MOLLIOREM? OPINOR, +
ILLAM VETEREM, QUA VEL CITO ABSOLVI VEL TARDE CONDEMNARI +
LICEBAT. EGO TIBI ILLAM ACILIAM LEGEM RESTITUO, QUA LEGE +
MULTI SEMEL ACCUSATI, SEMEL DICTA CAUSA, SEMEL AUDITIS +
TESTIBUS CONDEMNATI SUNT, NEQUAQUAM TAM MANIFESTIS NEQUE +
TANTIS CRIMINIBUS QUANTIS TU CONVINCERIS. PUTA TE NON +
HAC TAM ATROCI, SED ILLA LEGE MITISSIMA CAUSAM DICERE. +
ACCUSABO; RESPONDEBIS; TESTIBUS EDITIS ITA MITTAM IN +
CONSILIUM UT, ETIAMSI LEX AMPLIANDI FACIAT POTESTATEM, +
TAMEN ISTI TURPE SIBI EXISTIMENT NON PRIMO IUDICARE.
<S 27>
VERUM SI CAUSAM COGNOSCI OPUS EST, PARUMNE COGNITA EST? +
DISSIMULAMUS, $HORTENSI, QUOD SAEPE EXPERTI IN DICENDO +
SUMUS. QUIS NOS MAGNOPERE ATTENDIT UMQUAM IN HOC A +
QUIDEM GENERE CAUSARUM, UBI ALIQUID EREPTUM AUT ABLATUM +
A QUOPIAM DICITUR? NONE AUT IN TABULIS AUT IN TESTIBUS +
OMNIS EXSPECTATIO IUDICUM EST? DIXI PRIMA ACTIONE ME +
PLANUM ESSE FACTURUM $C. $VERREM HS QUADRINGENTIENS +
CONNARRASSEM? 'DIO QUIDAM FUIT HALAESINUS, QUI, CUM EIUS VENISSET, NIHIL +
HABUIT TUM NEQUE NEGOTI NEQUE CONTROVERSIAE. $VERRES SIMUL AC +
TETIGIT PROVINCIAM STATIM MESSANA LITTERAS DEDIT, DIONEM EVOCAVIT, +
CALUMNIATORES EX SINU SUO ADPOSUIT QUI ILLAM HEREDITATEM +
VENERI ERYCINAE COMMISSAM ESSE DICERENT; HAC DE RE +
OSTENDIT SE IPSUM COGNITURUM.'
<S 28>
POSSUM DEINCEPS TOTAM REM EXPLICARE, DEINDE AD EXTREMUM +
ID QUOD ACCIDIT DICERE, DIONEM HS DECIENS CENTENA MILIA +
NUMERASSE UT CAUSAM CERTISSIMAM OBTINERET; PRAETEREA GREGES +
EQUARUM EIUS ISTUM ABIGENDOS CURASSE, ARGENTI, VESTIS STRAGULAE +
QUOD FUERIT CURASSE AUFERENDUM. HAEC NEQUE CUM EGO DICEREM +
NEQUE CUM TU NEGARES, MAGNI MOMENTI NOSTRA ESSET ORATIO. +
QUO TEMPORE IGITUR AURIS IUDEX ERIGERET ANIMUM-QUE ATTENDERET? +
CUM DIO IPSE PRODIRET, CUM CETERI QUI TUM IN $SICILIA +
NEGOTIIS DIONIS INTERFUISSENT, CUM PER EOS IPSOS DIES +
PER QUOS CAUSAM DIO DICERET REPERIRETUR PECUNIAS SUMPSISSE +
MUTUAS, NOMINA SUA EXEGISSE, PRAEDIA VENDIDISSE; CUM +
TABULAE VIRORUM BONORUM PROFERRENTUR; CUM QUI PECUNIAM DIONI +
DEDERUNT DICERENT SE IAM TUM AUDISSE EOS NUMMOS SUMI UT $VERRI +
DARENTUR; CUM AMICI, HOSPITES, PATRONI DIONIS, HOMINES +
HONESTISSIMI, HAEC EADEM SE AUDISSE DICERENT.
<S 29>
OPINOR, CUM HAEC FIERENT, TUM VOS AUDIRETIS, SICUT AUDISTIS: +
TUM CAUSA AGI VERE VIDERETUR. SIC A ME SUNT ACTA OMNIA +
PRIORE ACTIONE UT IN CRIMINIBUS OMNIBUS NULLUM ESSET IN +
QUO QUISQUAM VESTRUM PERPETUAM ACCUSATIONEM REQUIRERET. +
NEGO ESSE QUICQUAM A TESTIBUS DICTUM QUOD AUT VESTRUM +
CUIPIAM ESSET OBSCURUM AUT CUIUSQUAM ORATORIS ELOQUENTIAM +
QUAERERET. ETENIM SIC ME IPSUM EGISSE MEMORIA TENETIS UT +
IN TESTIBUS INTERROGANDIS OMNIA CRIMINA PROPONEREM ET +
EXPLICAREM, UT, CUM REM TOTAM IN MEDIO POSUISSEM, TUM DENIQUE +
TESTEM INTERROGAREM. ITAQUE NON MODO VOS, QUIBUS EST +
IUDICANDUM, NOSTRA CRIMINA TENETIS, SED ETIAM POPULUS +
$ROMANUS TOTAM ACCUSATIONEM CAUSAM-QUE COGNIVIT. TAMETSI ITA +
DE MEO FACTO LOQUOR QUASI EGO ILLUD MEA VOLUNTATE POTIUS QUAM +
VESTRA INIURIA ADDUCTUS FECERIM.
<S 30>
INTERPOSUISTIS ACCUSATOREM QUI, CUM EGO MIHI C ET X DIES SOLOS +
IN $SICILIAM POSTULASSEM, C ET VIII SIBI IN ACHAIAM POSTULARET. +
MENSIS MIHI TRIS CUM ERIPUISSETIS AD AGENDUM MAXIME +
ADPOSITOS, RELIQUUM OMNE TEMPUS HUIUS ANNI ME VOBIS REMISSURUM +
PUTASTIS, UT, CUM HORIS NOSTRIS NOS ESSEMUS USI, TU BINIS +
LUDIS INTERPOSITIS QUADRAGESIMO POST DIE RESPONDERES, DEINDE +
ITA TEMPUS DUCERETUR UT A $M'. $GLABRIONE PRAETORE ET A +
MAGNA PARTE HORUM IUDICUM AD PRAETOREM ALIUM IUDICES-QUE +
ALIOS VENIREMUS.
<S 31>
HOC SI EGO NON VIDISSEM, SI ME NON OMNES NOTI IGNOTI-QUE +
MONUISSENT ID AGI, ID COGITARI, IN EO ELABORARI UT RES IN +
ILLUD TEMPUS REICERETUR, CREDO, SI MEIS HORIS IN ACCUSANDO +
UTI VOLUISSEM, VERERER NE MIHI CRIMINA NON SUPPETERENT, NE +
ORATIO DEESSET, NE VOX VIRES-QUE DEFICERENT, NE, QUEM NEMO PRIMA +
ACTIONE DEFENDERE AUSUS ESSET, EUM EGO BIS ACCUSARE NON POSSEM. +
EGO MEUM CONSILIUM CUM IUDICIBUS TUM POPULO $ROMANO PROBAVI: +
NEMO EST QUI ALIA RATIONE ISTORUM INIURIAE ATQUE IMPUDENTIAE +
POTUISSE OBSISTI ARBITRETUR. ETENIM QUA STULTITIA FUISSEM, SI, +
QUAM DIEM QUI CAVERENT, 'SI POST KALENDAS IANUARIAS IN +
CONSILIUM IRETUR', - IN EAM DIEM EGO, CUM POTUISSEM VITARE, +
INCIDISSEM?
<S 32 >
NUNC MIHI TEMPORIS EIUS QUOD MIHI AD DICENDUM DATUR, QUONIAM IN +
ANIMO EST CAUSAM OMNEM EXPONERE, HABENDA RATIO EST DILIGENTER. +
ITAQUE PRIMUM ILLUM ACTUM ISTIUS VITAE TURPISSIMUM ET +
FLAGITIOSISSIMUM PRAETERMITTAM. NIHIL A ME DE PUERITIAE SUAE +
FLAGITIIS AUDIET, NIHIL EX ILLA IMPURA ADULESCENTIA SUA; QUAE +
QUALIS FUERIT AUT MEMINISTIS, AUT EX EO QUEM SUI SIMILLIMUM +
PRODUXIT RECOGNOSCERE POTESTIS. OMNIA PRAETERIBO QUAE +
MIHI TURPIA DICTU VIDEBUNTUR, NEQUE SOLUM QUID ISTUM AUDIRE, +
VERUM ETIAM QUID ME DECEAT DICERE CONSIDERABO. VOS, +
QUAESO, DATE HOC ET CONCEDITE PUDORI MEO UT ALIQUAM PARTEM +
DE ISTIUS IMPUDENTIA RETICERE POSSIM.
<S 33>
OMNE ILLUD TEMPUS QUOD FUIT ANTEQUAM ISTE AD MAGISTRATUS +
REM-QUE PUBLICAM ACCESSIT, HABEAT PER ME SOLUTUM AC LIBERUM. +
SILEATUR DE NOCTURNIS EIUS BACCHATIONIBUS AC VIGILIIS; +
LENONUM, ALEATORUM, PERDUCTORUM NULLA MENTIO FIAT; DAMNA, +
DEDECORA, QUAE RES PATRIS EIUS, AETAS IPSIUS PERTULIT, +
PRAETEREANTUR; LUCRETUR INDICIA VETERIS INFAMIAE; PATIATUR EIUS +
VITA RELIQUA ME HANC TANTAM IACTURAM CRIMINUM FACERE.
<S 34>
QUAESTOR $CN. $PAPIRIO CONSULI FUISTI ABHINC ANNOS QUATTUOR +
DECIM. EX EA DIE AD HANC DIEM QUAE FECISTI IN INDICIUM VOCO: +
HORA NULLA VACUA A FURTO, SCELERE, CRUDELITATE, FLAGITIO +
REPERIETUR. HI SUNT ANNI CONSUMPTI IN QUAESTURA ET LEGATIONE +
ASIATICA ET PRAETURA URBANA ET PRAETURA $SICILIENSI; QUAR _E HAEC +
EADEM ERIT QUADRIPERTITA DISTRIBUTIO TOTIUS ACCUSATIONIS MEAE. +
QUAESTOR EX SENATUS CONSULTO PROVINCIAM SORTITUS ES: +
OBTIGIT TIBI CONSULARIS, UT CUM CONSULE $CN. $CARBONE ESSES +
EAM-QUE PROVINCIAM OBTINERES. ERAT TUM DISSENSIO CIVIUM, +
DE QUA NIHIL SUM DICTURUS QUID SENTIRE DEBUERIS: UNUM HOC +
DICO, IN EIUS MODI TEMPORE AC SORTE STATUERE TE DEBUISSE +
UTRUM MALLES SENTIRE ATQUE DEFENDERE. $CARBO GRAVITER FEREBAT +
SIBI QUAESTOREM OBTIGISSE HOMINEM SINGULARI LUXURIA +
AT-QUE INERTIA; VERUM TAMEN ORNABAT EUM BENEFICIIS OFFICIISQUE +
OMNIBUS. NE DIUTIUS TENEAM, PECUNIA ATTRIBUTA, NUMERATA +
EST: PROFECTUS EST QUAESTOR IN PROVINCIAM: VENIT EXSPECTATUS +
IN GALLIAM AD EXERCITUM CONSULAREM CUM PECUNIA. SIMUL AC +
PRIMUM EI OCCASIO VISA EST, - COGNOSCITE HOMINIS +
PRINCIPIUM MAGISTRATUUM GERENDORUM ET REI PUBLICAE AD+
MINISTRANDAE, - AVERSA PECUNIA PUBLICA QUAESTOR CONSULEM, +
EXERCITUM, SORTEM, PROVINCIAM-QUE DESERUIT.
<S 35>
VIDEO QUID EGERIM: ERIGIT SE, SPERAT SIBI AURAM POSSE ALIQUAM ADFLARI +
IN HOC CRIMINE VOLUNTATIS DEFENSIONIS-QUE EORUM QUIBUS $CN. +
CARBONIS MORTUI NOMEN ODIO SIT, QUIBUS ILLAM RELICTIONEM +
PRODITIONEM-QUE CONSULIS SUI GRATAM SPERAT FORE. QUASI VERO +
ID CUPIDITATE DEFENDENDAE NOBILITATIS AUT STUDIO PARTIUM +
FECERIT, AC NON APERTISSIME CONSULEM, EXERCITUM, PROVIN+
CIAM-QUE COMPILARIT ET PROPTER IMPUDENTISSIMUM FURTUM +
AUFUGERIT. EST ENIM OBSCURUM ET EIUS MODI FACTUM EIUS UT +
POSSIT ALIQUIS SUSPICARI $C. $VERREM, QUOD FERRE NOVOS HOMINES +
NON POTUERIT, AD NOBILITATEM, HOC EST AD SUOS, TRANSISSE, NIHIL +
FECISSE PROPTER PECUNIAM.
<S 36>
VIDEAMUS RATIONES QUEM AD MODUM RETTULERIT: IAM IPSE OSTENDET +
QUAM OB REM $CN. $CARBONEM RELIQUERIT, IAM SE IPSE INDICABIT. +
PRIMUM BREVITATEM COGNOSCITE: ACCEPI, INQUIT, VICIENS +
DUCENTA TRIGINTA QUINQUE MILIA QUADRINGENTOS DECEM ET SEPTEM +
NUMMOS. DEDI STIPENDIO, FRUMENTO, LEGATIS, PRO QUAESTORE, +
COHORTI PRAETORIAE HS MILLE SESCENTA TRIGINTA QUINQUE +
MILIA QUADRINGENTOS DECEM ET SEPTEM MUMMOS. RELIQUI +
ARIMINI HS SESCENTA MILIA. HOC EST RATIONES REFERRE? HOC MODO +
AUT EGO AUT TU, $HORTENSI, AUT QUISQUAM OMNIUM RETTULIT? +
QUID HOC EST? QUAE IMPUDENTIA, QUAE AUDACIA? QUOD EXEMPLUM +
EX TOT HOMINUM RATIONIBUS RELATIS HUIUSCE MODI EST? ILLA +
TAMEN HS SESCENTA MILIA, QUAE NE FALSO QUIDEM POTUIT +
QUIBUS DATA ESSENT DESCRIBERE, QUAE SE ARIMINI SCRIBIT +
RELIQUISSE, QUAE IPSA HS SESCENTA MILIA RELIQUA FACTA SUNT, +
NEQUE $CARBO ATTIGIT NEQUE $SULLA VIDIT NEQUE IN AERARIUM RELATA +
SUNT. OPPIDUM SIBI ELEGIT ARIMINUM, QUOD TUM, CUM ISTE +
RATIONES REFEREBAT, OPPRESSUM DIREPTUM-QUE ERAT: NON SUSPI+
CABATUR, ID QUOD NUNC SENTIET, SATIS MULTOS EX ILLA CALAMITATE +
ARIMINENSIUM TESTIS NOBIS IN HANC REM RELIQUOS ESSE.
<S 37>
RECITA DENUO. $P. $LENTULO $L. $TRIARIO QUAESTORIBUS URBANIS +
RES RATIONUM RELATARUM RECITA. EX SENATUS CONSULTO. UT +
HOC PACTO RATIONEM REFERRE LICERET, EO $SULLANUS REPENTE FACTUS +
EST, NON UT HONOS ET DIGNITAS NOBILITATI RESTITUERETUR. +
QUODSI ILLINC INANIS PROFUGISSES, TAMEN ISTA TUA FUGA +
NEFARIA PRODITIO CONSULIS TUI CONSCELERATA IUDICARETUR. +
MALUS CIVIS, IMPROBUS CONSUL, SEDITIOSUS HOMO $CN. $CARBO FUIT.'+
FUERIT ALIIS: TIBI QUANDO ESSE COEPIT? POSTEAQUAM TIBI PECUNIAM, +
REM FRUMENTARIAM, RATIONES OMNIS SUAS EXERCITUM-QUE COMMISIT. +
NAM SI TIBI ANTEA DISPLICUISSET, IDEM FECISSES QUOD ANNO POST $M. +
$PISO. QUAESTOR CUM $L. $SCIPIONI CONSULI OBTIGISSET, NON ATTIGIT +
PECUNIAM, NON AD EXERCITUM PROFECTUS EST; QUOD DE RE PUBLICA +
SENSIT, ITA SENSIT UT NEC FIDEM SUAM NEC MOREM MAIORUM NEC +
NECESSITUDINEM SORTIS LAEDERET.
<S 38>
ETENIM SI HAEC PERTURBARE OMNIA AC PERMISCERE VOLUMUS, TOTAM VITAM +
PERICULOSAM, INVIDIOSAM, INFESTAM-QUE REDDEMUS, - SI NULLAM RELIGIONEM +
SORS HABEBIT, NULLAM SOCIETATEM CONIUNCTIO SECUNDAE DUBIAE-QUE +
FORTUNAE, NULLAM AUCTORITATEM MORES ATQUE INSTITUTA MAIORUM. +
OMNIUM EST COMMUNIS INIMICUS QUI FUIT HOSTIS SUORUM. NEMO +
UMQUAM SAPIENS PRODITORI CREDENDUM PUTAVIT. IPSE $SULLA, CUI +
ADVENTUS ISTIUS GRATISSIMUS ESSE DEBUIT, AB SE HOMINEM ATQUE +
AB EXERCITU SUO REMOVIT: BENEVENTI ESSE IUSSIT APUD EOS +
QUOS SUIS PARTIBUS AMICISSIMOS ESSE INTELLEGEBAT, UBI ISTE +
SUMMAE REI CAUSAE-QUE NOCERE NIHIL POSSET. EI POSTEA +
PRAEMIS TAMEN LIBERALITER TRIBUIT, BONA QUAEDAM PROSCRIPTORUM +
IN AGRO BENEVENTANO DIRIPIENDA CONCESSIT, HABUIT HONOREM +
UT PRODITORI, NON UT AMICO FIDEM.
<S 39>
NUNC QUAMVIS SINT HOMINES QUI MORTUUM $CN. $CARBONEM ODERINT, TAMEN HI +
DEBENT NON QUID ILLI ACCIDERE VOLUERINT, SED QUID IPSIS IN +
TALI RE METUENDUM SIT COGITARE. COMMUNE EST HOC MALUM, +
COMMUNIS METUS, COMMUNE PERICULUM. NULLAE SUNT OCCULTIORES INSIDIAE +
QUAM EAE QUAE LATENT IN SIMULATIONE OFFICI AUT IN ALIQUO +
NECESSITUDINIS NOMINE. NAM EUM QUI PALAM EST ADVERSARIUS FACILE CAVENDO +
VITARE POSSIS; HOC VERO OCCULTUM INTESTINUM AC DOMESTICUM +
MALUM NON MODO NON EXSISTIT, VERUM ETIAM OPPRIMIT ANTEQUAM +
PROSPICERE ATQUE EXPLORARE POTUERIS.
<S 40>
ITANE VERO? TU CUM QUAESTOR AD EXERCITUM MISSUS SIS, CUSTOS +
NON SOLUM PECUNIAE SED ETIAM CONSULIS, PARTICEPS OMNIUM +
RERUM CONSILIORUM-QUE FUERIS, HABITUS SIS IN LIBERUM LOCO, +
SICUT MOS MAIORUM FEREBAT, REPENTE RELINQUAS, DESERAS, AD +
ADVERSARIOS TRANSEAS? O SCELUS, O PORTENTUM IN ULTIMAS TERRAS +
EXPORTANDUM. NON ENIM POTEST EA NATURA QUAE TANTUM FACINUS +
COMMISERIT HOC UNO SCELERE ESSE CONTENTA: NECESE_SE EST SEMPER +
ALIQUID EIUS MODI MOLIATUR, NECESSE EST IN SIMILI AUDACIA +
PERFIDIA-QUE VERSETUR.
<S 41>
ITAQUE IDEM ISTE, QUEM $CN. $DOLABELLA POSTEA $C. $MALLEOLO +
OCCISO PRO QUAESTORE HABUIT,-HAUD SCIO AN MAIOR ETIAM +
HAEC NECESITUDO FUERIT QUAM ILLA CARBONIS, AC PLUS IUDICIUM +
VOLUNTATIS VALERE QUAM SORTIS DEBEAT,-IDEM IN $C. DOLA+
BELLAM QUI IN $CN. $CARBONEM FUIT. NAM QUAE IN IPSUM +
VALEBANT CRIMINA CONTULIT IN ILLUM, CAUSAM-QUE ILLIUS OMNEM +
AD INIMICOS ACCUSATORES-QUE DETULIT; IPSE IN EUM CUI LEGATUS, +
CUI PRO QUAESTORE FUERAT, INIMICISSIMUM ATQUE IMPROBISSIMUM +
TESTIMONIUM DIXIT. ILLE MISER CUM ESSET $C. $DOLABELLA,- +
CUM PRODITIONE ISTIUS NEFARIA, TUM IMPROBO AC FALSO EIUSDEM +
TESTIMONIO,- TUM MULTO EX MAXIMA PARTE ISTIUS FURTORUM AC +
FLAGITIORUM INVIDIA CONFLAGRAVIT.
<S 42>
QUID HOC HOMINE FACIATIS AUT AD QUAM SPEM TAM PERFIDIOSUM, +
TAM IMPORTUNUM ANIMAL RESERVETIS? QUI IN $CN. $CARBONE SORTEM, IN +
$CN. $DOLABELLA VOLUNTATEM NEGLEXERIT AC VIOLARIT, EOS-QUE AMBO NON +
MODO DESERUERIT SED ETIAM PRODIDERIT ATQUE OPPUGNARIT. +
NOLITE, QUAESO, IUDICES, BREVITATE ORATIONIS MEAE POTIUS +
QUAM RERUM IPSARUM MAGNITUDINE CRIMINA PONDERARE; MIHI ENIM +
PROPERANDUM NECESSARIO EST, UT OMNIA VOBIS QUAE MIHI CONSTITUTA +
SUNT POSSIM EXPONERE.
<S 43>
QUAM OB REM QUAESTURA ISTIUS DEMONSTRATA PRIMI-QUE MAGISTRATUS ET +
ET FURTO ET SCELERE PERSPECTO, RELIQUA ATTENDITE. IN QUIBUS ILLUD +
TEMPUS $SULLANARUM PROSCRIPTIONUM AC RAPINARUM PRAETERMITTAM; +
NEQUE EGO ISTUM SIBI EX COMMUNI CALAMITATE DEFENSIONEM ULLAM +
SINAM SUMERE, SUIS EUM CERTIS PROPRIIS-QUE CRIMINIBUS ACCUSABO. +
QUAM OB REM HOC OMNI TEMPORE $SULLANO EX ACCUSATIONE CIRCUM+
SCRIPTO LEGATIONEM EIUS PRAECLARAM COGNOSCITE.
<S 44>
POSTEAQUAM $CN. $DOLABELLAE PROVINCIA $CILICIA CONSTITUTA +
EST, O DI IMMORTALES, QUANTA ISTE CUPIDITATE, QUIBUS ADLEGA+
TIONIBUS ILLAM SIBI LEGATIONEM EXPUGNAVIT. ID QUOD $CN. +
$DOLABELLAE PRINCIPIUM MAXIMAE CALAMITATIS FUIT. NAM UT +
EST PROGECTUS, QUACUMQUE ITER FECIT, EIUS MODI FUIT, NON UT +
LEGATUS POPULI $ROMANI, SED UT QUAEDAM CALAMITAS PERVADERE +
VIDERETUR. IN ACHAIA - PRAETERMITTAM MINORA OMNIA, QUORUM SIMILE +
FORSITAN ALIUS QUOQUE ALIQUID ALIQUANDO FECERIT; NIHIL DICAM +
NISI SINGULARE, NISI ID QUOD, SI IN ALIUM REUM DICERETUR, +
INCREDIBILE VIDERETUR - MAGISTRATUM $SICYONIUM NUMMOS POPOSCIT. +
NE SIT HOC CRIMEN IN $VERREM: FECERUNT ALII. CUM ILLE NON +
DARET, ANIMADVERTIT: IMPROBUM, SED NON INAUDITUM.
<S 45>
GENUS ANIMADVERSIONIS VIDETE: QUAERETIS EX QUO GENERE HOMINEM +
ISTUM IUDICETIS. IGNEM EX LIGNIS VIRIDIBUS +
ATQUE UMIDIS IN LOCO ANGUSTO FIERI IUSSIT: IBI HOMINEM INGENUUM, +
DOMI NOBILEM, POPULI $ROMANI SOCIUM ATQUE AMICUM, FUMO +
EXCRUCIATUM SEMIVIVUM RELIQUIT. IAM QUAE ISTE SIGNA, QUAS +
TABULAS PICTAS EX ACHAIA SUSTULERIT, NON DICAM HOC LOCO: +
EST MIHI ALIUS LOCUS AD HANC EIUS CUPIDITATEM DEMONSTRANDAM +
SEPARATUS. ATHENIS AUDISTIS EX AEDE MINERVAE GRANDE AURI PONDUS +
ABLATUM; DICTUM EST HOC IN $CN. $DOLABELLAE IUDICIO. DICTUM? ETIAM +
AESTIMATUM. HUIUS CONSILI NON PARTICIPEM $C. $VERREM, SED +
PRINCIPEM FUISSE REPERIETIS.
<S 46>
DELUM VENIT. IBI EX FANO APOLLINIS RELIGIOSISSIMO NOCTU CLAM +
SUSTULIT SIGNA PULCHERRIMA ATQUE ANTIQUISSIMA, EA-QUE IN +
ONERARIAM NAVEM SUAM CONICIENDA CURAVIT. POSTRIDIE CUM +
FANUM SPOLIATUM VIDERENT II QUI DELUM INCOLEBANT, GRAVITER +
FEREBANT; EST ENIM TANTA APUD EOS EIUS FANI RELIGIO ATQUE +
ANTIQUITAS UT IN EO LOCO IPSUM APOLLINEM NATUM ESSE ARBITRENTUR. +
VERBUM TAMEN FACERE NON AUDEBANT, NE FORTE EA RES AD $DOLABELLAM IPSUM +
PERTINERET. TUM SUBITO TEMPESTATES COORTAE SUNT MAXIMAE, +
IUDICES, UT NON MODO PROFICISCI CUM CUPERET $DOLABELLA NON +
POSSET, SED VIX IN OPPIDO CONSISTERET: ITA MAGNI FLUCTUS EICIEBANTUR. +
HIC NAVIS ILLA PRAEDONIS ISTIUS, ONUSTA SIGNIS RELIGIOSIS, +
EXPULSA ATQUE EIECTA FLUCTU FRANGITUR; IN LITORE SIGNA ILLA +
APOLLINIS REPERIUNTUR; IUSSU $DOLABELLAE REPONUNTUR. TEMPESTAS +
SEDATUR, $DOLABELLA DELO PROFICISCITUR.
<S 47>
NON DUBITO QUIN, TAMETSI NULLUS IN TE SENSUS HUMANITATIS, +
NULLA RATIO UMQUAM FUIT RELIGIONIS, NUNC TAMEN IN METU +
PERICULO-QUE TUO TUORUM TIBI SCELERUM VENIAT IN MENTEM. +
POTESTNE TIBI ULLA SPES SALUTIS COMMODA OSTENDI, CUM +
RECORDARIS IN DEOS IMMORTALIS QUAM IMPIUS, QUAM SCELERATUS, +
QUAM NEFARIUS FUERIS? APOLLINEMNE TU DELIUM SPOLIARE +
AUSUS ES? ILLINE TU TEMPLO TAM ANTIQUO, TAM SANCTO, +
TAM RELIGIOSO MANUS IMPIAS AC SACRILEGAS ADFERRE CONATUS +
ES? SI IN PUERITIA NON IIS ARTIBUS AC DISCIPLINIS INSTITUTUS +
ERAS UT EA QUAE LITTERIS MANDATA SUNT DISCERES ATQUE +
COGNOSCERES, NE POSTEA QUIDEM, CUM IN EA IPSA LOCA +
VENISTI, POTUISTI ACCIPERE ID QUOD EST PRODITUM MEMORIA +
AC LITTERIS, LATONAM EX LONGO ERRORE ET FUGA GRAVIDAM ET +
IAM AD PARIENDUM TEMPORIBUS EXACTIS CONFUGISSE DELUM +
ATQUE IBI $APOLLINEM $DIANAM-QUE PEPERISSE?
<S 48>
QUA EX OPINIONE HOMINUM ILLA INSULA EORUM DEORUM SACRA PUTATUR, +
TANTA-QUE EIUS AUCTORITAS RELIGIONIS ET EST ET SEMPER FUIT UT NE +
$PERSAE QUIDEM, CUM BELLUM TOTI $GRAECIAE, DIS HOMINIBUS-QUE, +
INDIXISSENT, ET MILLE NUMERO NAVIUM CLASSEM AD DELUM +
ADPULISSENT, QUICQUAM CONARENTUR AUT VIOLARE AUT ATTINGERE. +
HOC TU FANUM DEPOPULARI, HOMO IMPROBISSIME ATQUE AMENTISSIME, +
AUDEBAS? FUIT ULLA CUPIDITAS TANTA QUAE TANTAM +
EXSTINGUERET RELIGIONEM? ET SI TUM HAEC NON COGITABAS, NE +
NUNC QUIDEM RECORDARIS NULLUM ESSE TANTUM MALUM QUOD +
NON TIBI PRO SCELERIBUS TUIS IAM DIU DEBEATUR?
<S 49>
IN $ASIAM VERO POSTQUAM VENIT, QUID EGO ADVENTUS ISTIUS PRANDIA, CE__+
VENAS, EQUOS MUNERA-QUE COMMEMOREM? NIHIL CUM $VERRE DE COTIDIANIS +
CRIMINIBUS ACTURUS SUM: CHIO PER VIM SIGNA PULCHERRIMA DICO +
ABSTULISSE, ITEM ERYTHRIS ET HALICARNASSO. TENEDO-PRAETEREO +
PECUNIAM QUAM ERIPUIT-TENEM IPSUM, QUI APUD TENEDIOS SANCTISSIMUS +
DEUS HABETUR, QUI URBEM ILLAM DICITUR CONDIDISSE, CUIUS EX NOMINE +
TENEDUS NOMINATUR, HUNC IPSUM, INQUAM, TENEM PULCHERRIME +
FACTUM, QUEM QUONDAM IN COMITIO VIDISTIS, ABSTULIT MAGNO CUM +
GEMITU CIVITATIS.
<S 50>
ILLA VERO EXPUGNATIO FANI ANTIQUISSIMI ET NOBILISSIMI IUNONIS +
SAMIAE QUAM LUCTUOSA SAMIIS FUIT, QUAM ACERBA TOTI ASIAE, +
QUAM CLARA APUD OMNIS, QUAM NEMINI VESTRUM INAUDITA. DE QUA +
EXOYGBATUIBE CYN KEGATU AD $C. NERONEM IN ASIAM SAMO VENISSENT, +
RESPONSUM TULERUNT EIUS MODI QUERIMONIAS, QUAE AD LEGATOS +
POPULI $ROMANI PERTINERENT, NON AD PRAETOREM SED $ROMAM DEFERRI +
OPORTERE. QUAS ISTE TABULAS ILLINC, QUAE SIGNA SUSTULIT. QUAE +
COGNOVI EGOMET APUD ISTUM IN AEDIBUS NUPER, CUM OBSIGNANDI GRATIA +
VENISSEM.
<S 51>
QUAE SIGNA NUNC, $VERRES, UBI SUNT? ILLA QUAERO QUAE APUD TE NUPER +
AD OMNIS COLUMNAS, OMNIBUS ETIAM INTERCOLUMNIIS, IN SILVA DENIQUE +
DISPOSITA SUB DIVO VIDIMUS. CUR EA, QUAM DIU ALIUM PRAETOREM CUM +
IIS IUDICIBUS QUOS IN HORUM LOCUM SUBSORTITUS ESSES DE TE IN +
CONSILIUM ITURUM PUTASTI, TAM DIU DOMI FUERUNT: POSTEAQUAM +
NOSTRIS TESTIBUS NOS QUAM HORIS TUIS UTI MALLE VIDISTI, NULLUM +
SIGNUM DOMI RELIQUISTI PRAETER DUO QUAE IN MEDIIS AEDIBUS SUNT, +
QUAE IPSA SAMO SUBLATA SUNT? NON PUTASTI ME TUIS FAMILIARIS+
SIMIS IN HANC REM TESTIMONIA DENUNTIATURUM, QUI TUAE DOMI +
SEMPER FUISSENT, EX QUIBUS QUAEREREM, SIGNA SCIRENTNE FUISSE +
QUAE NON ESSENT?
<S 52>
QUID TUM HOS DE TE IUDICATUROS ARBITRATUS ES, CUM VIDERENT TE IAM +
NON CONTRA ACCUSATOREM TUUM, SED CONTRA QUAESTOREM SECTOREM-QUE +
PUGNARE? QUA DE RE CHARIDEMUM CHIUM TESTIMONIUM PRIORE ACTIONE +
DICEDENTEM PROSEQUERETUR IUSSU DOBALBELLAE, FUISSE UNA CUM ISTO +
SAMI, SESE-QUE TUM SCIRE SPOLIATUM ESSE FANUM IUNONIS ET +
OPPIDUM SAMUM; POSTEA-QUE SE CAUSAM APUD CHIOS CIVIS SUOS +
SAMIIS ACCUSANTIBUS PUBLICE DIXISSE, EOQUE SE ESSE ABSOLUTUM +
QUOD PLANUM FECISSET EA QUAE LEGATI SAMIORUM DICERENT AD $VERREM, +
NON AD SE PERTINERE.
<S 53>
ASPENDUM VETUS OPPIDUM ET BOBILE IN PAMPHYLIA SCITIS +
ESSE, PLENISSIMUM SIGNORUM OPTIMORUM. NON DICAM ILLINC +
HOC SIGNUM ABLATUM ESSE ET ILLUD: HOC DICO, NULLUM TE +
ASPENDI SIGNUM, $VERRES, RELIQUISSE, OMNIA EX FANIS, EX LOCIS +
PUBLICIS, PALAM, SPECTANTIBUS OMNIBUS, PLAUSTRIS EVECTA +
EXPORTATA-QUE ESSE. ATQUE ETIAM ILLUM $ASPENDIUM CITHARISTAM, +
DE QUO SAEPE AUDISTIS ID QUOD EST GRAECIS HOMINIBUS IN +
PROVERBIO, QUEM OMNIA 'INTUS CANERE' DICEBANT, SUSTULIT ET +
IN INTIMIS SUIS AEDIBUS POSUIT, UT ETIAM ILLUM IPSUM SUO +
ARTIFICIO SUPERASSE VIDEATUR.
<S 54>
PERGAE FANUM ANTIQUISSIMUM ET SANCTISSIMUM DIANAE SCIMUS ESSE:
ID QUOQUE A TE NUDATUM AC SPOLIATUM ESSE, EX IPSA $DIANA QUOD +
HABEBAT AURI DETRACTUM ATQUE ABLATUM ESSE DICO. QUAE, MALUM, EST +
ISTA TANTA AUDACIA ATQUE AMENTIA. QUAS ENIM SOCIORUM ATQUE AMICORUM +
URBIS ADISTI LEGATIONIS IURE ET NOMINE, SI IN EAS VI CUM EXERCITU +
IMPERIO-QUE INVASISSES, TAMEN, OPINOR, QUAE SIGNA ATQUE ORNAMENTA EX +
IIS URBIBUS SUSTULISSES, HAEC NON IN TUAM DOMUM NEQUE IN SUBURBANA +
AMICORUM, SED $ROMAM IN PUBLICUM DEPORTASSES.
<S 55>
QUID EGO DE $M. MARCELLO LOQUAR, QUI SYRACUSAS, URBEM ORNATIS+
SIMAM, CEPIT? QUID DE $L. $SCIPIONE, QUI BELLUM IN ASIA GESSIT +
$ANTIOCHUM-QUE, REGEM POTENTISSIMUM, VICIT? QUID DE $FLAMININO, +
QUI REGEM $PHILIPPUM ET $MACEDONIAM SUBEGIT? QUID DE $L. $PAULO, +
QUI REGEM $PERSEN VI AC VIRTUTE SUPERAVIT? QUID DE $L. $MUMMIO, +
QUI URBEM PULCHERRIMAM ATQUE ORNATISSIMAM, $CORINTHUM, PLENISSIMAM +
RERUM OMNIUM, SUSTULIT, URBIS-QUE $ACHAIAE $BOEOTIAE-QUE MULTAS SUB +
IMPERIUM POPULI $ROMANI DICIONEM-QUE SUBIUNXIT? QUORUM DOMUS, CUM +
HONORE AC VIRTUTE FLORERENT, SIGNIS ET TABULIS PICTIS ERANT +
VACUAE; AT VERO URBEM TOTAM TEMPLA-QUE DEORUM OMNIS-QUE ITALIAE +
PARTIS ILLORUM DONIS AC MONUMENTIS EXORNATAS VIDEMUS.
<S 56>
VEREOR NE HAEC FORTE CUIPIAM NIMIS ANTIQUA ET IAM OBSOLETA VIDEANTUR; +
ITA ENIM TUM AEQUABILITER OMNES ERANT EIUS MODI UT HAEC LAUS +
EXIMIAE VIRTUTIS ET INNOCENTIAE NON SOLUM HOMINUM, VERUM ETIAM +
TEMPORUM ILLORUM ESSE VIDEATUR. $P. SERVILIUS, CIR CLARISSIMUS, +
MAXIMIS REBUS GESTIS, ADEST DE TE SENTENTIAM LATURUS: OLYMPUM VI, +
COPIIS, CONSILIO, VIRTUTE CEPIT, URBEM ANTIQUAM ET OMNIBUS REBUS AC__+
AUCTAM ET ORNATAM. RECENS EXEMPLUM FORTISSIMI VIRI PROFERO; NAM +
POSTEA SERVILIUS IMPERATOR POPULI $ROMANI OLYMPUM URBEM +
HOSTIUM CEPIT QUAM TU IN ISDEM ILLIS LOCIS LEGATUS QUAESTORIUS +
OPPIDA PACATA SOCIORUM ATQUE AMICORUM DIRIPIENDA AC VEXANDA +
CURASTI.
<S 57>
TUA QUAE EX FANIS RELIGIOSISSIMIS PER SCELUS ET LATROCINIUM +
ABSTULISTI, EA NOS VIDERE NISI IN TUIS AMICORUM-QUE TUORUM +
TECTIS NON POSSUMUS: $P. $SERVILIUS QUAE SIGNA ATQUE ORNAMENTA +
EX URBE HOSTIUM VI ET VIRTUTE CAPTA BELLI LEGE ATQUE IMPERATORIO +
IURE SUSTULIT, EA POPULO $ROMANO ADPORTAVIT, PER TRIUMPHUM VEXIT, IN +
TABULA PUBLICA AD AERARIUM PERSCRIBENDA CURAVIT. COGNOSCITE EX +
LITTERIS PUBLICIS HOMINIS AMPLISSIMI DILIGENTIAM. RECITA. RATIONES +
RELATAE $P. SERVILI. NON SOLUM NUMERUM SIGNORUM, SED ETIAM UNIUS +
CUIUSQUE MAGNITUDINEM, FIGURAM, STATUM LITTERIS DEFINIRI VIDES. +
CERTE MAIOR EST VIRTUTIS VICTORIAE-QUE IUCUNDITAS QUAM ISTA VOLUPTAS +
QUAE PERCIPITUR EX LIBIDINE ET CUPIDITATE. MULTO DILIGENTIUS HABERE DICO +
$SERVILIUM PRAEDAM POPULI $ROMANI QUAM TE TUA FURTA NOTATA ATQUE +
PERSCRIPTA. DICES TUA QUOQUE SIGNA ET TABULAS PICTAS ORNAMENTO URBI +
FORO-QUE POPULI $ROMANI FUISSE.
<S 58>
MEMINI; VIDI SIMUL CUM POPULO $ROMANO FORUM COMITIUM-QUE ADORNATUM +
AD SPECIEM MAGNIFICO ORNATU, AD SENSUM COGITATIONEM-QUE ACERBO ET +
LUGUBRI; VIDI CONLUCERE OMNIA FURTIS TUIS, PRAEDA PROVINCIARUM, +
SPOLIIS SOCIORUM ATQUE AMICORUM. QUO QUIDEM TEMPORE, IUDICES, ISTE +
SPEM MAXIMAM RELIQUORUM QUOQUE PECCATORUM NACTUS EST; VIDIT ENIM EOS +
QUI IUDICIORUM SE DOMINOS DICI VOLEBANT HARUM CUPIDITATUM ESSE SERVOS.
<S 59>
SOCII VERO NATIONES-QUE EXTERAE SPEM OMNEM TUM PRIMUM ABIECERUNT +
RERUM AC FORTUNARUM SUARUM, PROPTEREA QUOD CASU LEGATI EX ASIA +
ATQUE $ACHAIA PLURIMI $ROMAE TUNC FUERUNT, QUI DEORUM SIMULACRA +
EX SUIS FANIS SUBLATA IN FORO VENERABANTUR, ITEM-QUE CETERA SIGNA +
ET ORNAMENTA CUM COGNOSCERENT, ALIA ALIO IN LOCO LACRIMANTES +
INTUEBANTUR. QUORUM OMNIUM HUNC SERMONEM TUM ESSE AUDIEBAMUS, +
NIHIL ESSE QUOD QUISQUAM DUBITATET DE EXITIO SOCIORUM ATQUE +
AMICORUM, CUM QUIDEM VIDERENT IN FORO POPULI $ROMANI, QUO IN LOCO +
ANTEA QUI SOCIIS INIURIAS FECERANT ACCUSARI ET CONDEMNARI +
SOLEBANT, IBI ESSE PALAM POSITA EA QUAE AB SOCIIS PER SCELUS +
ABLATA EREPTA-QUE ESSENT.
<S 60>
HIC EGO NON ARBITROR ILLUM NEGATURUM SIGNA SE PLURIMA, TABULAS +
PICTAS INNUMERABILIS HABERE; SED, UT OPINOR, SOLET HAEC QUAE RAPUIT +
ET FURATUS EST NON NUMQUAM DICERE SE EMISSE, QUONIAM QUIDEM IN ACHAIAM, +
ASIAM, PAMPHYLIAM SUMPTU PUBLICO ET LEGATIONIS NOMINE MERCATOR +
SIGNORUM TABULARUM-QUE PICTARUM MISSUS EST. ET ISTIUS ET PATRIS EIUS +
ACCEPI TABULAS OMNIS, QUAS DILIGENTISSIME LEGI ATQUE DIGESSI, PATRIS, +
QUOAD VIXIT, TUAS, QUOAD AIS TE CONFECISSE. NAM IN ISTO, IUDICES, +
HOC NOVUM REPERIETIS. AUDIMUS ALIQUEM TABULAS NUMQUAM CONFECISSE; +
QUAE EST OPINIO HOMINUM DE ANTONIO FALSA, NAM FECIT DILIGENTISSIME; +
VERUM SIT HOC GENUS ALIQUOD MINIME PROBANDUM. AUDIMUS ALIUM NON +
AB INITIO FECISSE, SED EX TEMPORE ALIQUO CONFECISSE; EST ALIQUA ETIAM +
HUIUSCE REI RATIO. HOC VERO NOVUM ET RIDICULUM EST, QUOD HIC NOBIS +
RESPONDIT CUM AB EO TABULAS POSTULAREMUS, USQUE AD $M. $TERENTIUM ET $C. +
CASSIUM CONSULES CONFECISSE, POSTEA DESTITISSE.
<S 61>
ALIO LOCO HOC CUIUS MODI SIT CONSIDERABIMUS; NUNC NIHIL AD ME ATTINET; +
HORUM ENIM TEMPORUM IN QUIBUS NUNC VERSOR HABEO TABULAS ET TUAS ET +
PATRIS. PLURIMA SIGNA PULCHERRIMA, PLURIMAS TABULAS OPTIMAS DEPORTASSE +
TE NEGARE NON POTES. ATQUE UTINAM NEGES. UNUM OSTENDE IN TABULIS AUT +
TUIS AUT PATRIS TUI EMPTUM ESSE: VICISTI. NE HAEC QUIDEM DUO SIGNA +
PULCHERRIMA QUAE NUNC AD IMPLUVIUM TUUM STANT, QUAE MULTOS ANNOS +
ANTE VALVAS IUNONIS SAMIAE STETERUNT, HABES QUO MODO EMERIS, HAEC, +
INQUAM, DUO QUAE IN AEDIBUS TUIS SOLA IAM SUNT, QUAE SECTOREM +
EXSPECTANT, RELICTA AC DESTITUTA A CETERIS SIGNIS.
<S 62>
AT, CREDO, IN HISCE SOLIS REBUS INDOMITAS CUPIDITATES ATQUE +
EFFRENATAS HABEBAT: CETERAE LIBIDINES EIUS RATIONE ALIQUA AUT +
MODO CONTINEBANTUR. QUAM MULTIS ISTUM INGENUIS, QUAM +
MULTIS MATRIBUS FAMILIAS IN ILLA TAETRA ATQUE IMPURA LEGATIONE +
VIM ATTULISSE EXISTIMATIS? ECQUO IN OPPIDO PEDEM POSUIT +
UBI NON PLURA STUPRORUM FLAGITIORUM-QUE SUORUM QUAM ADVENTUS +
SUI VESTIGIA RELIQUERIT? SED EGO OMNIA QUAE NEGARI POTERUNT +
PRAETERMITTAM; ETIAM HAEC QUAE CERTISSIMA SUNT ET CLARISSIMA +
RELINQUAM; UNUM ALIQUOD DE NEFARIIS ISTIUS FACTIS ELIGAM, +
QUO FACILIUS AD $SICILIAM POSSIM ALIQUANDO, QUAE MIHI HOC +
ONERIS NEGOTI-QUE IMPOSUIT, PERVENIRE.
<S 63>
OPPIDUM EST IN $HELLESPONTO $LAMPSACUM, IUDICES, IN PRIMIS +
ASIAE PROVINCIAE CLARUM ET NOBILE; HOMINES AUTEM IPSI +
LAMPSACENI CUM SUMME IN OMNIS CIVIS $ROMANOS OFFICIOSI, +
TUM PRAETEREA MAXIME SEDATI ET QUIETI, PROPE PRAETER +
CETEROS AD SUMMUM GRAECORUM OTIUM POTIUS QUAM AD ULLAM +
VIM AUT TUMULTUM ADCOMMODATI. ACCIDIT, CUM ISTE A $CN. +
$DOLABELLA EFFAGITASSET UT SE AD REGEM $NICOMEDEM REGEM-QUE +
SADALAM MITTERET, CUM-QUE ITER HOC SIBI MAGIS AD QUAESTUM +
SUUM QUAM AD REI PUBLICAE TEMPUS ADCOMMODATUM DEPOPOSCISSET, +
UT ILLO ITINERE VENIRET $LAMPSACUM CUM MAGNA CALAMITATE ET PROPE +
PERNICIE CIVITATIS. DEDUCITUR ISTE AD IANITOREM QUENDAM HOSPITEM, +
COMITES-QUE EIUS ITEM APUD CETEROS HOSPITES CONLOCANTUR. UT MOS +
ERAT ISTIUS, ATQUE UT EUM SUAE LIBIDINES FLAGITIOSAE FACERE +
ADMONEBANT, STATIM NEGOTIUM DAT ILLIS SUIS COMITIBUS, NEQUISSIMIS +
TURPISSIMIS-QUE HOMINIBUS, UTI VIDEANT ET INVESTIGENT ECQUA VIRGO SIT AUT +
MULIER DIGNA QUAM OB REM IPSE $LAMPSACI DIUTIUS COMMORARETUR.
<S 64>
ERAT COMES EIUS RUBRIUS QUIDAM, HOMO FACTUS AD ISTIUS LIBIDINES, QUI MIRO +
ARTIFICIO, QUOCUMQUE VENERAT, HAEC INVESTIGARE OMNIA SOLEBAT. IS AD +
EUM REM ISTAM DEFERT, PHILODAMUM ESSE QUENDAM, GENERE, HONORE, COPIIS, +
EXISTIMATIONE FACILE PRINCIPEM $LAMPSACENORUM; EIUS ESSE FILIAM, QUAE +
CUM PATRE HABITARET PROPTEREA QUOD VIRUM NON HABERET, MULIEREM +
EXIMIA PULCHRITUDINE; SED EAM SUMMA INTEGRITATE PUDICITIA-QUE EXISTIMARI. +
HOMO, UT HAEC AUDIVIT, SIC EXARSIT AD ID QUOD NON MODO IPSE VIDISSET, +
UT STATIM AD PHILODAMUM MIGRARE SE DICERET VELLE. HOSPES IANITOR QUI NIHIL +
SUSPICARETUR, VERITUS NE QUID IN IPSO SE OFFENDERETUR, HOMINEM SUMMA +
VI RETINERE COEPIT. ISTE, QUI HOSPITIS RELINQUENDI CAUSAM REPERIRE +
NON POSSET, ALIA SIBI RATIONE VIAM MUNIRE AD STUPRUM COEPIT; RUBRIUM, +
DELICIAS SUAS, IN OMNIBUS EIUS MODI REBUS ADIUTOREM SUUM ET CONSCIUM, +
PARUM LAUTE DEVERSARI DICIT; AD PHILODAMUM DEDUCI IUBET.
<S 65>
QUOD UBI EST PHILODAMO NUNTIATUM, TAMETSI ERAT IGNARUS +
QUANTUM SIBI AC LIBERIS SUIS IAM TUM MALI CONSTITUERETUR, +
TAMEN AD ISTUM VENIT; OSTENDIT MUNUS ILLUD SUUM NON ESSE; +
SE, CUM SUAE PARTES ESSENT HOSPITUM RECIPIENDORUM, TUM IPSOS +
TAMEN PRAETORES ET CONSULES, NON LEGATORUM ADSECULAS, +
RECIPERE SOLERE. ISTE, QUI UNA CUPIDITATE RAPERETUR, TOTUM +
ILLIUS POSTULATUM CAUSAM-QUE NEGLEXIT; PER VIM AD EUM, +
QUI RECIPERE NON DEBEBAT, RUBRIUM DEDUCI IMPERAVIT. HIC +
PHILODAMUS, POSTEAQUAM IUS SUUM OBTINERE NON POTUIT, UT +
HUMANITATEM CONSUETUDINEM-QUE SUAM RETINERET LABORABAT. +
HOMO, QUI SEMPER HOSPITALISSIMUS AMICISSIMUS-QUE NOSTRORUM +
HOMINUM EXISTIMATUS ESSET, NOLUIT VIDERI IPSUM ILLUM +
RUBRIUM INVITUS DOMUM SUAM RECEPISSE; MAGNIFICE ET +
ORNATE, UT ERAT IN PRIMIS INTER SUOS COPIOSUS, CONVIVIUM +
COMPARAT; ROGAT RUBRIUM UT QUOS EI COMMODUM SIT INVITET, +
LOCUM SIBI SOLI, SI VIDEATUR, RELINQUAT; ETIAM FILIUM SUUM,
LECTISSIMUM ADULESCENTEM, FORAS AD PROPINQUUM SUUM +
QUENDAM MITTIT AD CENAM.
<S 66>
RUBRIUS ISTIUS COMITES INVITAT; EOS OMNIS $VERRES CERTIORES +
FACIT QUID OPUS ESSET. MATURE VENIUNT, DISCUMBITUR. FIT SERMO +
INTER EOS, ET INVITATIO UT GRAECO MORE BIBERETUR; HORTATUR HOSPES, +
POSCUNT MAIORIBUS POCULIS, CELEBRATUR OMNIUM SERMONE LAETITIA-QUE +
CONVIVIUM. POSTEAQUAM SATIS CALERE RES RUBRIO VISA EST, +
'QUAESO,' INQUIT, 'PHILODAME, CUR AD NOS FILIAM TUAM NON +
INTRO VOCARI IUBES?' HOMO, QUI ET SUMMA GRAVITATE ET IAM +
ID AETATIS ET PARENS ESSET, OBSTIPUIT HOMINIS IMPROBI DICTO. +
INSTARE RUBRIUS. TUM ILLE, UT ALIQUID RESPONDERET, NEGAVIT +
MORIS ESSE GRAECORUM UT IN CONVIVIO VIRORUM ACCUMBERENT +
MULIERES. HIC TUM ALIUS EX ALIA PARTE, 'ENIM VERO FERENDUM +
HOC QUIDEM NON EST; VOCETUR MULIER.' ET SIMUL SERVIS +
SUIS RUBRIUS UT IANUAM CLAUDERENT ET IPSI AD FORIS ADSISTERENT +
IMPERAT.
<S 67>
QUOD UBI ILLE INTELLEXIT, ID AGI ATQUE ID PARARI UT FILIAE +
SUAE VIS ADFERRETUR, SERVOS SUOS AD SE VOCAT; HIS IMPERAT +
UT SE IPSUM NEGLEGANT, FILIAM DEFENDANT; EXCURARAT +
ALIQUIS QUI HOC TANTUM DOMESTICI MALI FILIO NUNTIET. CLAMOR +
INTEREA FIT TOTA DOMO; INTER SERVOS RUBRI ATQUE HOSPITIS +
IACTATUR DOMI SUAE VIR PRIMARIUS ET HOMO HONESTISSIMUS; +
PRO SE QUISQUE MANUS ADFERT; AQUA DENIQUE FERVENTI A RUBRIO +
IPSO PHILODAMUS PERFUNDITUR. HAEC UBI FILIO NUNTIATA SUNT, +
STATIM EXANIMATUS AD AEDIS CONTENDIT, UT ET VITAE PATRIS ET +
PUDICITIAE SORORIS SUCCURRERET; OMNES EODEM ANIMO $LAMPSACENI, +
SIMUL UT HOC AUDIERUNT, QUOD EOS CUM PHILODAMI DIGNITAS +
TUM INIURIAE MAGNITUDO MOVEBAT, AD AEDIS NOCTU CONVENERUNT. +
HIC LICTOR ISTIUS $CORNELIUS, QUI CUM EIUS SERVIS ERAT A +
RUBRIO QUASI IN PRAESIDIO AD AUFERENDAM MULIEREM CONLOCATUS, +
OCCIDITUR; SERVI NON NULLI VULNERANTUR; IPSE RUBRIUS IN +
TURBA SAUCIATUR. ISTE, QUI SUA CUPIDITATE TANTOS TUMULTUS +
CONCITATOS VIDERET, CUPERE ALIQUA EVOLARE, SI POSSET.
<S 68>
POSTRIDIE HOMINES MANE IN CONTIONEM CONVENIUNT; QUAERUNT +
QUID OPTIMUM FACTU SIT; PRO SE QUISQUE, UT IN QUOQUE ERAT +
AUCTORITATIS PLURIMUM, AD POPULUM LOQUEBATUR; INVENTUS +
EST NEMO CUIUS NON HAEC ET SENTENTIA ESSET ET ORATIO, NON +
ESSE METUENDUM, SI ISTIUS NEFARIUM SCELUS $LAMPSACENI ULTI +
VI MANU-QUE ESSENT, NE SENATUS POPULUS-QUE $ROMANUS IN EAM +
CIVITATEM ANIMADVERTENDUM PUTARET; QUODSI HOC IURE LEGATI +
POPULI $ROMANI IN SOCIOS NATIONES-QUE EXTERAS UTERENTUR, UT +
PUDICITIAM LIBERORUM SERVARE AB EORUM LIBIDINE TUTAM NON +
LICERET, QUIDVIS ESSE PERPETI SATIUS QUAM IN TANTA VI ATQUE +
ACERBITATE VERSARI.
<S 69>
HAEC CUM OMNES SENTIRENT, ET CUM IN EAM RATIONEM PRO SUO QUISQUE SENSU +
AC DOLORE LOQUERETUR, OMNES AD EAM DOMUM IN QUA ISTE DEVERSABATUR +
PROFECTI SUNT; CAEDERE IANUAM SAXIS, INSTARE FERRO, LIGNA ET +
CIVES $ROMANI, QUI $LAMPSACI NEGOTIABANTUR, CONCURRENT; +
ORANT $LAMPSACENOS UT GRAVIUS APUD EOS NOMEN LEGATIONIS +
QUAM INIURIA LEGATI PUTARETUR; SESE INTELLEGERE HOMINEM +
ILLUM ESSE IMPURUM AC NEFARIUM, SED QUONIAM NEC PERFECISSET +
QUOD CONATUS ESSET, NEQUE FUTURUS ESSET $LAMPSACI POSTEA, +
LEVIUS EORUM PECCATUM FORE SI HOMINI SCELERATO PEPERCISSENT +
QUAM SI LEGATO NON PEPERCISSENT.
<S 70>
SIC ISTE MULTO  SCELERATIOR ET NEQUIOR QUAM ILLE HADRIANUS +
ALIQUANTO ETIAM FELICIOR FUIT. ILLE, QUOD EIUS AVARITIAM CIVES +
$ROMANI FERRE NON POTUERUNT, $UTICAE DOMI SUAE VIVUS EXUSTUS +
EST, ID-QUE ITA ILLI MERIOT ACCIDISSE EXISTIMATUM EST UT LAETARENTUR +
OMNES NEQUE ULLA ANIMADVERSIO CONSTITUERETUR: HIC SOCIORUM +
AMBUSTUS INCENDIO TAMEN EX ILLA FLAMMA PERICULO-QUE +
EVOLAVIT, NEQUE ADHUC CAUSAM ULLAM EXCOGITARE POTUIT +
QUAM OB REM COMMISERIT, AUT QUID EVENERIT, UT IN TANTUM +
PERICULUM VENIRET. NON ENIM POTEST DICERE, 'CUM SEDITIONEM +
SEDARE VELLEM, CUM FRUMENTUM IMPERAREM, CUM STIPENDIUM +
COGEREM, CUM ALIQUID DENIQUE REI PUBLICAE CAUSA GEREREM, +
QUOD ACRIUS IMPERAVI  QUOD ANIMADVERTI, QUOD MINATUS +
SUM.' QUAE SI DICERET, TAMEN IGNOSCI NON OPORTERET, SI +
NIMIS ATROCITER IMPERANDO SOCIIS IN TANTUM ADDUCTUS +
PERICULUM VIDERETUR.
<S 71>
NUNC CUM IPSE CAUSAM ILLIUS TUMULTUS NEQUE VERAM DICERE NEQUE +
FALSAM CONFINGERE AUDEAT, HOMO AUTEM ORDINIS SUI FRUGALISSIMUS, +
QUI TUM ACCENSUS $C. NERONI FUIT, $P. TETTIUS, HAEC EADEM SE +
LAMPSACI COGNOSSE DIXERIT, VIR OMNIBUS REBUS ORNATISSIMUS, $C. +
VARRO, QUI TUM IN ASIA MILITUM TRIBUNUS FUIT, HAEC EADEM IPSE +
SE EX PHILODAMO AUDISSE DICAT, POTESTIS DUBITARE QUIN ISTUM +
FORTUNA NON TAM EX ILLO PERICULO ERIPERE VOLUERIT QUAM AD +
VESTRUM IUDICIUM RESERVARE? NISI VERO ILLUD DICET, QUOD ET IN +
TETTI TESTIMONIO PRIORE ACTIONE INTERPELLAVIT $HORTENSIUS - QUO +
TEMPORE QUIDEM SIGNI SATIS DEDIT, SI QUID ESSET QUOD POSSET +
DICERE, SE TACERE NON POSSE, UT, QUAM DIU TACUIT IN CETERIS +
TESTIBUS, SCIRE OMNES POSSEMUS NIHIL HABUISSE QUOD DICERET: HOC +
TUM DIXIT, PHILODAMUM ET FILIUM EIUS A $C. NERONE ESSE DAMNATOS._
<S 72>
DE QUO NE MULTA DISSERAM TANTUM DICO, SECUTUM ID ESSE +
$NERONEM ET EIUS CONSILIUM: QUOD $CORNELIUM LICTOREM +
OCCISUM ESSE CONSTARET, PUTASSE NON OPORTERE ESSE CUIQUAM +
NE IN ULCISCENDA QUIDEM INIURIA HOMINIS OCCIDENDI POTESTATEM. +
IN QUO VIDEO NERONIS IUDICIO NON TE ABSOLUTUM ESSE IMPROBITATIS, +
SED ILLOS DAMNATOS ESSE CAEDIS. VERUM ISTA DAMNATIO TAMEN CUIUS +
MODI FUIT? AUDITE, QUAESO, IUDICES, ET ALIQUANDO MISEREMINI +
SOCIORUM ET OSTENDITE ALIQUID IIS IN VESTRA FIDE PRAESIDI ESSE +
OPORTERE. QUOD TOTI ASIAE IURE OCCISUS VIDEBATUR ISTIUS ILLE +
VERBO LICTOR, RE VERA MINISTER IMPROBISSIMAE CUPIDITATIS, +
PERTIMUIT ISTE NE PHILODAMUS NERONIS IUDICIO LIBERARETUR; ROGAT ET +
ORAT $DOLABELLAM UT DE SUA PROVINCIA DECEDAT, AD NERONEM +
PROFICISCATUR; SE DEMONSTRAT INCOLUMEM ESSE NON POSSE, SI +
$PHILODAMO VIVERE ATQUE ALIQUANDO $ROMAM VENIRE LICUISSET.
<S 73>
COMMOTUS EST $DOLABELLA: FECIT ID QUOD MULTI REPREHENDERUNT, +
UT EXERCITUM, PROVINCIAM, BELLUM RELINQUERET, ET IN ASIAM +
HOMINIS NEQUISSIMI CAUSA IN ALIENAM PROVINCIAM PROFICISCERETUR. +
POSTEAQUAM AD NERONEM VENIT, CONTENDIT AB EO UT PHILODAMI +
CAUSAM COGNOSCERET. VENERAT IPSE QUI ESSET IN CONSILIO ET +
PRIMUS SENTENTIAM DICERET; ADDUXERAT ETIAM PRAEFECTOS ET +
TRIBUNOS MILITARIS SUOS, QUOS NERO OMNIS IN CONSILIUM VOCAVIT; +
ERAT IN CONSILIO ETIAM AEQUISSIMUS INDEX IPSE $VERRES; +
ERANT NON NULLI TOGATI CREDITORES GRAECORUM QUIBUS AD +
EXIGENDAS PECUNIAS IMPROBISSIMI CUIUSQUE LEGATI PLURIMUM +
PRODEST GRATIA.
<S 74>
ILLE MISER DEFENSOREM REPERIRE NEMINEM POTERAT; QUIS ENIM ESSET AUT +
TOGATUS, QUI $DOLABELLAE GRATIA, AUT GRAECUS, QUI EIUSDEM VI ET +
IMPERIO NON MOVERETUR? ACCUSATOR AUTEM ADPONITUR CIVIS $ROMANUS +
DE CREDITORIBUS $LAMPSACENORUM; QUI SI DIXISSET QUOD ISTE IUSSISSET, +
PER EIUSDEM ISTIUS LICTORES A POPULO PECUNIAM POSSET EXIGERE. +
CUM HAEC OMNIA TANTA CONTENTIONE, TANTIS COPIIS AGERENTUR; CUM +
ILLUM MISERUM MULTI ACCUSARENT, NEMO DEFENDERET; CUM-QUE +
$DOLABELLA CUM SUIS PRAEFECTIS PUGNARET IN CONSILIO, $VERRES +
FORTUNAS AGI SUAS DICERET, IDEM TESTIMONIUM DICERET, IDEM ESSET IN +
CONSILIO, IDEM ACCUSATOREM PARASSET,-HAEC CUM OMNIA FIERENT, +
ET CUM HOMINEM CONSTARET OCCISUM, TAMEN TANTA VIS ISTIUS +
INIURIAE, TANTA IN ISTO IMPROBITAS PUTABATUR UT DE PHILODAMO +
AMPLIVS PRONUNTIARETUR.
<S 75>
QUID EGO NUNC IN ALTERA ACTIONE $CN. $DOLABELLAE SPIRITUS, QUID +
HUIUS LACRIMAS ET CONCURSATIONES PROFERAM, QUID $C. NERONIS, VIRI +
OPTIMI ATQUE INNOCENTISSIMI, NON NULLIS IN REBUS ANIMUM NIMIUM +
TIMIDUM ATQUE DEMISSUM? QUI IN ILLA RE QUID FACERE OPORTERET NON +
HABEBAT, NISI FORTE, ID QUOD OMNES TUM DESIDERABANT, UT AGERET EAM +
REM SINE $VERRE ET SINE $DOLABELLA. QUICQUID ESSET SINE HIS ACTUM, +
OMNES PROBARENT; TUM VERO QUOD PRONUNTIATUM EST NON PER +
NERONEM IUDICATUM, SED PER $DOLABELLAM EREPTUM EXISTIMABATUR. +
CONDEMNATUR ENIM PERPAUCIS SENTENTIIS PHILODAMUS ET EIUS FILIUS. +
ADEST, INSTAT, URGET $DOLABELLA UT QUAM PRIMUM SECURI FERIANTUR, +
QUO QUAM MINIME MULTI EX ILLIS DE ISTIUS NEFARIO SCELERE AUDIRE +
POSSENT.
<S 76>
CONSTITUITUR IN FORO LAODICEAE SPECTACULUM ACERBUM ET MISERUM +
ET GRAVE TOTI ASIAE PROVINCIAE, GRANDIS NATU PARENS ADDUCTUS +
AD SUPPLICIUM, EX ALTERA PARTE FILIUS, ILLE QUOD PUDICITIAM LIBERORUM, +
HIC QUOD VITAM PATRIS FAMAM-QUE SORORIS DEFENDERAT. FLEBAT +
UTERQUE NON DE SUO SUPPLICIO, SED PATER DE FILI MORTE, DE +
PATRIS FILIUS. QUID LACRIMARUM IPSUM NERONEM PUTATIS +
PROFUDISSE? QUEM FLETUM TOTIUS ASIAE FUISSE, QUEM LUCTUM ET +
GEMITUM $LAMPSACENORUM? SECURI ESSE PERCUSSOS HOMINES +
INNOCENTIS NOBILIS, SOCIOS POPULI $ROMANI ATQUE AMICOS, +
PROPTER HOMINIS FLAGITIOSISSIMI SINGULAREM NEQUITIAM ATQUE +
IMPROBISSIMAM CUPIDITATEM.
<S 77>
IAM IAM, $DOLABELLA, NEQUE ME TUI NEQUE TUORUM LIBERORUM, +
QUOS TU MISEROS IN EGESTATE ATQUE IN SOLITUDINE RELIQUISTI, +
MISERERI POTEST. $VERRESNE TIBI TANTI FUIT UT EIUS LIBIDINEM +
HOMINUM INNOCENTIUM SANGUINE LUI VELLES? IDCIRCONE EXERCITUM +
ATQUE HOSTEM RELINQUEBAS UT TUA VI ET CRUDELITATE ISTIUS +
HOMINIS IMPROBISSIMI PERICULA SUBLEVARES? QUOD ENIM EUM +
TIBI QUAESTORIS IN LOCO CONSTITUERAS, IDCIRCO TIBI AMICUM IN +
PERPETUUM FORE PUTASTI? NESCIEBAS AB EO $CN. $CARBONEM CONSULEM, +
CUIUS RE VERA QUAESTOR FUERAT, NON MODO RELICTUM SED ETIAM +
SPOLIATUM AUXILIIS, PECUNIA, NEFARIE OPPUGNATUM ET PRODITUM? +
EXPERTUS IGITUR ES ISTIUS PERDIDIAM TUM CUM IPSE SE AD +
INIMICOS TUOS CONTULIT, CUM IN TE HOMO IPSE NOCENS ACERRIMUM +
TESTIMONIUM DIXIT, CUM RATIONES AD AERARIUM NISI DAMNATO TE +
REFERRE NOLUIT.
<S 78>
TANTAE-NE TUAE, $VERRES, LIBIDINES ERUNT UT EAS CAPERE AC +
SUSTINERE NON PROVINCIAE POPULI $ROMANI, NON NATIONES +
EXTERAE POSSINT? TUNE QUOD VIDERIS, QUOD AUDIERIS, QUOD +
CONCUPIERIS, QUOD COGITARIS, NISI ID AD NUTUM TUUM PRAESTO +
FUERIT, NISI LIBIDINI TUAE CUPIDITATI-QUE PARUERIT, IMMITTENTUR +
HOMINES, EXPUGNABUNTUR DOMUS, CIVITATES NON MODO PACATAE, +
VERUM ETIAM SOCIORUM ATQUE AMICORUM AD VIM ATQUE AD +
ARMA CONFUGIENT, UT AB SE ATQUE A LIBERIS SUIS LEGATI POPULI +
QUAERO ABS TE CIRCUMSESSUS-NE SIS $LAMPSACI, COEPERITNE +
DOMUM IN QUA DEVERSABARE ILLA MULTITUDO INCENDERE, COLUETINTNE +
LEGATUM POPULI $ROMANI COMBURERE VIVUM $LAMPSACENI? NEGARE NON +
POTES; HABEO ENIM TESTIMONIUM TUUM QUOD APUD NERONEM DIXISTI, +
HABEO QUAS AD EUNDEM LITTERAS MISISTI.
<S 79>
RECITA HUNC IPSUM LOCUM DE TESTIMONIO. TESTIMONIUM $C. $VERRIS IN $ARTEMIDORUM. +
NON MULTO POST IN DOMUM -. BELLUM-NE POPULO $ROMANO $LAMPSACENA +
CIVITAS FACERE CONABATUR? DEFICERE AB IMPERIO AC NOMINE +
NOSTRO VOLEBAT? VIDEO ENIM ET EX IIS QUAE LEGI ET AUDIVI +
INTELLEGO, IN QUA CIVITATE NON MODO LEGATUS POPULI $ROMANI +
CIRCUMSESSUS, NON MODO IGNI, FERRO, MANU, COPIIS OPPUGNATUS, +
SED ALIQUA EX PARTE VIOLATUS SIT, NISI PUBLICE SATIS FACTUM SIT, +
EI CIVITATI BELLUM INDICI ATQUE INFERRI SOLERE.
<S 80>
QUAE FUIT IGITUR CAUSA CUR CUNCTA CIVITAS $LAMPSACENORUM DE CONTIONE, +
QUEM AD MODUM TUTE SCRIBIS, DOMUM TUAM CONCURRERET? TU +
ENIM NEQUE IN LITTERIS QUAS $NERONI MITTIS, NEQUE IN TESTIMONIO +
CAUSAM TANTI TUMULTUS OSTENDIS ULLAM. OBSESSUM TE DICIS, +
IGNEM ADLATUM, SARMENTA CIRCUMDATA, LICTOREM TUUM OCCISUM +
ESSE DICIS, PRODEUNDI TIBI IN PUBLICUM POTESTATEM FACTAM +
NEGAS: CAUSAM HUIUS TANTI TERRORIS OCCULTAS. NAM SI QUAM +
RUBRIUS INIURIAM SUO NOMINE AC NON IMPULSU TUO ET TUA +
CUPIDITATE FECISSET, DE TUI COMITIS INIURIA QUESTUM AD TE +
POTIUS QUAM TE OPPUGNATUM VENIRENT. CUM IGITUR QUAE CAUSA +
ILLIUS TUMULTUS FUERIT TESTES A NOBIS PRODUCTI DIXERINT, +
IPSE CELARIT, NONNE CAUSAM HANC QUAM NOS PROPOSUIMUS CUM +
ILLORUM TESTIMONIA TUM ISTIUS TACITURNITAS PERPETUA CONFIRMAT?
<S 81>
HUIC HOMINI PARCETIS IGITUR, IUDICES, CUIUS TANTA PECCATA +
SUNT UT II QUIBUS INIURIAS FECERIT NEQUE LEGITIMUM TEMPUS +
EXSPECTARE AD ULCISCENDUM NEQUE VIM TANTAM DOLORIS IN +
POSTERUM DIFFERRE POTUERINT? CIRCUMSESSUS ES. A QUIBUS? +
A $LAMPSACENIS. BARBARIS HOMINIBUS, CREDO _, AUT IIS QUI +
POPULI $ROMANI NOMEN CONTEMNERENT. IMMO VERO AB HOMINIBUS ET NATURA ET +
CONSUETUDINE ET DISCIPLINA LENISSIMIS, PORRO AUTEM POPULI +
$ROMANI CONDICIONE SOCIIS, FORTUNA SERVIS, VOLUNTATE SUPPLICIBUS: +
UT PERSPICUUM SIT OMNIBUS, NISI TANTA ACERBITAS INIURIAE, TANTA +
VIS SCELERIS FUISSET UT $LAMPSACENI MORIENDUM SIBI POTIUS QUAM +
PERPETIENDUM PUTARENT, NUMQUAM ILLOS IN EUM LOCUM PROGRESSUROS +
FUISSE UT VEHEMENTIUS ODIO LIBIDINIS TUAE QUAM LEGATIONIS METU +
MOVERENTUR.
<S 82>
NOLITE, PER DEOS IMMORTALIS, COGERE SOCIOS ATQUE EXTERAS +
NATIONES HOC UTI PERFUGIO, QUO, NISI VOS VINDICATIS, +
UTENTUR NECESSARIO. $LAMPSACENOS IN ISTUM NUMQUAM ULLA +
RES MITIGASSET NISI EUM POENAS $ROMAE DATURUM CREDIDISSENT: +
ETSI TALEM ACCEPERANT INIURIAM, QUAM NULLA LEGE SATIS DIGNE +
PERSEQUI POSSENT, TAMEN INCOMMODA SUA NOSTRIS COMMITTERE LEGIBUS +
ET IUDICIIS QUAM DOLORI SUO PERMITTERE MALUERUNT. TU MIHI, +
CUM CIRCUMSESSUS A TAM INLUSTRI CIVITATE SIS PROPTER TUUM +
SCELUS ATQUE FLAGITIUM, CUM COEGERIS HOMINES MISEROS ET +
CALAMITOSOS QUASI DESPERATIS NOSTRIS LEGIBUS ET IUDICIIS +
AD VIM, AD MANUS, AD ARMA CONFUGERE, CUM TE IN OPPIDIS ET +
CIVITATIBUS AMICORUM NON LEGATUM POPULI $ROMANI, SED TYRANNUM +
LIBIDINOSUM CRUDELEM-QUE PRAEBUERIS, CUM APUD EXTERAS NATIONES +
IMPERI NOMINIS-QUE NOSTRI FAMAM TUIS PROBRIS FLAGITIIS-QUE +
VIOLARIS, CUM TE EX FERRO AMICORUM POPULI $ROMANI ERIPUERIS +
ATQUE EX FLAMMA SOCIORUM EVOLARIS, HIC TIBI PERFUGIUM SPERAS FUTURUM? +
ERRAS: UT HUC INCIDERES, NON UT HIC CONQUIESCERES, ILLI TE VIVUM EXIRE +
PASSI SUNT.
<S 83>
ET AIS IUDICIUM ESSE FACTUM TE INIURIA CIRCUMSESSUM ESSE +
LAMPSACI, QUOD PHILODAMUS CUM FILIO CONDEMNATUS SIT. +
QUID, SI DOCEO, SI PLANUM FACIO TESTE HOMINE NEQUAM, VERUM +
AD HANC REM TAMEN IDONEO-TE IPSO, INQUAM, TESTE DOCEBO +
TE HUIUS CIRCUMSESSIONIS TUAE CAUSAM ET CULPAM IN ALIOS +
TRANSTULISSE, NEQUE IN EOS QUOS TU INSIMULARAS, ESSE ANIMADVERSUM.
IAM NIHIL TE IUDICIUM $NERONIS ADIUVAT. RECITA +
QUAS AD $NERONEM LITTERAS MISIT. EPISTVLA $C. $VERRIS AD +
NERONEM. THEMISTAGORAS ET THESSALVS -. THEMISTAGORAM ET +
THESSALUM SCRIBIS POPULUM CONCITASSE. QUEM POPULUM? +
QUI TE CIRCUMSEDIT, QUI TE VIVUM COMBURERE CONATUS EST. +
UBI HOS PERSEQUERIS, UBI ACCUSAS, UBI DEFENDIS IUS NOMEN-QUE +
LEGATI? IN PHILODAMI IUDICIO DICES ID ACTUM?
<S 84>
CEDO MIHI IPSIUS $VERRIS TESTIMONIUM: VIDEAMUS QUID IDEM +
ISTE IURATUS DIXERIT. RECITA. AB ACCVSATORE ROGATVS +
RESPONDIT IN HOC IUDICIO NON PERSEQUI: SIBI IN ANIMO +
ESSE ALIO TEMPORE PERSEQUI. QUID IGITUR TE IUVAT NERONIS +
IUDICIUM, QUID PHILODAMI DAMNATIO? LEGATUS CUM ESSES +
CIRCUMSESSUS, CUM-QUE, QUEM AD MODUM TUTE AD $NERONEM +
SCRIPSISTI, POPULO $ROMANO COMMUNI-QUE CAUSAE LEGATORUM +
FACTA ESSET INSIGNIS INIURIA, NON ES PERSECUTUS: DICIS TIBI +
IN ANIMO ESSE ALIO TEMPORE PERSEQUI. QUOD FUIT ID TEMPUS? +
QUANDO ES PERSECUTUS? CUR IMMINUISTI IUS LEGATIONIS, CUR +
CAUSAM POPULI $ROMANI DESERUISTI AC PRODIDISTI, CUR INIURIAS +
TUAS CONIUNCTAS CUM PUBLICIS RELIQUISTI? NON TE AD SENATUM +
CAUSAM DEFERRE, NON DE TAM ATROCIBUS INIURIIS CONQUERI, +
NON EOS HOMINES QUI POPULUM CONCITARANT CONSULUM LITTERIS +
EVOCANDOS CURARE OPORTUIT?
<S 85>
NUPER $M. AURELIO SCAURO PSOTULANTE, QUOD IS EPHESI SE +
QUAESTOREM VI PROHIBITUM ESSE DICEBAT QUO MINUS E +
FANO DIANAE SERVUM SUUM, QUI IN ILLUD ASYLUM CONFUGISSET, ABDUCERET, PERICLES +
EPHESIUS, HOMO NOBILISSIMUS, $ROMAM EVOCATUS EST, QUOD AUCTOR +
ILLIUS INIURIAE FUISSE ARGUEBATUR: TU, SI TE LEGATUM ITA +
LAMPSACI TRACTATUM ESSE SENATUM DOCUISSES UT TUI COMITES +
VULNERARENTUR, LICTOR OCCIDERETUR, IPSE CIRCUMSESSUS PAENE +
INCENDERERE, EIUS AUTEM REI DUCES ET AUCTORES PRINCIPES FUISSE, +
QUOS SCRIBIS, THEMISTAGORAM ET THESSALUM, QUIS NON COMMOVERETUR, +
QUIS NON EX INIURIA QUAE TIBI ESSET FACTA SIBI PROVIDERET, +
QUIS NON IN EA RE CAUSAM TUAM, PERICULUM COMMUNE AGI +
ARBITRARETUR? ETENIM NOMEN LEGATI EIUS MODI ESSE DEBET QUOD +
NON MODO INTER SOCIORUM IURA, SED ETIAM INTER HOSTIUM TELA +
INCOLUME VERSETUR.
<S 86>
MAGNUM HOC $LAMPSACENUM CRIMEN EST LIBIDINIS ATQUE +
IMPROBISSIMAE CUPIDITATIS: ACCIPITE NUNC AVARITIAE PROPE +
MODUM IN SUO GENERE NON LEVIUS. MILESIOS NAVEM POPOSCIT, +
QUAE EUM PRAESIDI CAUSA MYNDUM PROSEQUERETUR: ILLI STATIM +
$MYOPARONEM EGREGIUM DE SUA CLASSE ORNATUM ATQUE ARMATUM +
DEDERUNT. HOC PRAESIDIO MYNDUM PROSEQUERETUR: ILLI +
STATIM $MYOPARONEM EGREGIUM DE SUA CLASSE ORNATUM ATQUE +
ARMATUM DEDERUNT. HOC PRAESIDIO MYNDUM PROFECTUS EST. +
NAM QUID A MILESIIS LANE_AE PUBLICE ABSTULERIT, ITEM DE SUMPTU +
IN ADVENTUM, DE CONTUMELIIS ET INIURIIS IN MAGISTRATUM +
MILESIUM TAMETSI DICI CUM VERE TUM GRAVITER ET VEHEMENTER +
POTEST, TAMEN DICERE PRAETERMITTAM EA-QUE OMNIA TESTIBUS +
INTEGRA RESERVABO: ILLUD, QUOD NEQUE TACERI ULLO MODO NEQUE +
DICI PRO DIGNITATE POTEST, COGNOSCITE.
<S 87>
MILITES REMIGES-QUE MILETUM MYNDO PEDIBUS REVERTI IUBET: +
IPSE MYOPARONEM PULCHERRIMUM DE DECEM MILESIORUM NAVIBUS +
ELECTUM $L. $MAGIO ET $L. $FANNIO, QUI $MYNDI HABITABANT, VENDIDIT. +
HI SUNT HOMINES QUOS NUPER SENATUS IN HOSTIUM NUMERO HABENDOS +
CENSUIT: HOC ILLI NAVIGIO AD OMNIS POPULI $ROMANI HOSTIS USQUE +
AB DIANIO [QUOD IN HISPANIA EST] AD $SINOPAM [QUAE IN PONTO +
EST] NAVIGAVERUNT. O, DI IMMORTALES, INCREDIBILEM AVARITIAM +
SINGULAREM-QUE AUDACIAM. NAVEM TU DE CLASSE POPULI $ROMANI, QUAM TIBI +
MILESIA CIVITAS UT TE PROSP@EQUERETUR DEDISSET, AUSUS ES VENDERE? +
SI TE MAGNITUDO MALEFICI, SI HOMINUM EXISTIMATIO NON MOVEBAT, +
NE ILLUD QUIDEM COGITABAS, HUIUS IMPROBISSIMI FURTI SIVE +
ADEO NEFARIAE PRAEDAE TAM INLUSTREM AC TAM NOBILEM CIVITATEM +
TESTEM FUTURAM?
<S 88>
AN QUIA TUM CN. $DOLABELLA IN EUM QUI EI MYOPARONI PRAEFUERAT, +
$MILESIIS-QUE REM GESTAM RENUNTIARAT, ANIMADVERTERE TUO ROGATU +
CONATUS EST, RENUNTIATIONEM-QUE EIUS, QUAE ERAT IN PUBLICAS +
LITTERAS RELATA ILLORUM LEGIBUS, TOLLI IUSSERAT, IDCIRCO TE +
EX HOC CRIMINE ELAPSUM ESSE ARBITRABARE? MULTUM TE ISTA FEFELLIT +
OPINIO, ET QUIDEM MULTIS IN LOCIS. MULTUM TE ISTA FEFELLIT OPINIO, +
ET QUIDEM MULTIS IN LOCIS. SEMPER ENIM EXISTIMASTI, ET MX_AXIME +
IN $SICILIA, SATIS CAUTUM TIBI AD DEFENSIONEM FORE, SI AUT REFERRI +
ALIQUID IN LITTERAS PUBLICAS VETUISSES, AUT QUOD RELATUM ESSET +
TOLLI COEFISSES. HOC QUAM NIHIL SIT, TAMETSI EX MULTIS +
$$SICILIAE CIVITATIBUS PRIORE ACTIONE DIDICISTI, TAMEN ETIAM IN +
HAC IPSA CIVITATE COGNOSCE. SUNT ILLI QUIDEM DICTO AUDIENTES, +
QUAM DIU ADSUNT II QUI IMPERANT: SIMUL AC DISCESSERUNT, NON +
SOLUM ILLUD PERSCRIBUNT QUOD TUM PROHIBITI SUNT, SED ETIAM +
CAUSAM ADSCRIBUNT CUR NON TUM IN LITTERAS RELATUM SIT. +
<S 89>
MANENT ISTAE LITTERAE MILETI, MANENT, ET DUM ERIT ILLA CIVITAS +
MANEBUNT. DECEM ENIM NAVIS IUSSU $L. $MURENAE POPULUS +
MILESIUS EX PECUNIA VECTIGALI POPULO $ROMANO FECERAT, SICUT +
PRO SUA QUAEQUE PARTE ASIAE CETERAE CIVITATES. QUAM OB +
REM UNAM EX DECEM, NON PRAEDONUM REPENTINO ADVENTU SED +
LEGATI LATROCINIO, NON VI TEMPESTATIS SED HAC HORRIBILI TEM+
PESTATE SOCIORUM AMISSAM IN LITTERAS PUBLICAS RETTULERUNT.
<S 90>
SUNT $ROMAE LEGATI MILESII, HOMINES NOBILISSIMI AC PRINCIPES +
CIVITATIS, QUI TAMETSI MENSEM FEBRUARIUM ET CONSULUM +
DESIGNATORUM NOMEN EXSPECTANT, TAMEN HOC TANTUM FACINUS +
NON MODO NEGARE INTERROGATI, SED NE PRODUCTI QUIDEM +
DOMESTICARUM LEGUM METU, QUID ILLO MYOPARONE FACTUM SIT, +
OSTENDENT $C. $VERREM, IN EA CLASSE QUAE CONTRA PIRATAS +
AEDIFICATA SIT, PIRATAM IPSUM CONSCELERATUM FUISSE. +
$C. $MALLEOLO, QUAESTORE $CN. $DOLABELLAE, OCCISO DUAS SIBI +
HEREDITATES VENISSE ARBITRATUS EST, UNAM QUAESTORIAE +
PROCURATIONIS, NAM A $DOLABELLA STATIM PRO QUAESTORE IUSSUS EST +
ESSE; ALTERAM TUTELAE, NAM CUM PUPILLI MALLEOLI TUTOR ESSET, +
IN BONA EIUS IMPETUM FECIT.
<S 91>
NAM MALLEOLUS PROVINCIAM SIC COPIOSE PROFECTUS ERAT UT DOMI +
PRORSUS NIHIL RELINQUERET; PRAETEREA PECUNIAS OCCUPARAT APUD +
POPULOS ET SYNGRAPHAS FECERAT, ARGENTI OPTIMI CAELATI GRANDE +
PONDUS SECUM TULERAT, NAM ILLE QUOQUE SODALIS ISTIUS ERAT IN HOC +
MORBO ET CUPIDITATE; GRANDE PONDUS ARGENTI, FAMILIAM MAGNAM, +
MULTOS ARTIFICES, MULTOS FORMOSOS HOMINES RELIQUIT. ISTE QUOD +
ARGENTI PLACUIT INVASIT; QUAE MANCIPIA VOLUIT ABDUXIT; VINA CETERA-QUE QUAE +
IN ASIA FACILLIME COMPARANTUR, QUAE ILLE RELIQUERAT, ASPORTAVIT; +
RELIQUA VENDIDIT, PECUNIAM EXEGIT.
<S 92>
CUM AD HS VICIENS QUINQUIENS REDEGISSE CONSTARET, UT $ROMAM REDIIT, +
NULLAM LITTERAM PUPILLO, NULLAM MATRI EIUS, NULLAM TUTORIBUS +
REDDIDIT; SERVOS ARTIFICES PUPILLI CUM HABERET DOMI, CIRCUM PEDES +
AUTEM HOMINES FORMOSOS ET LITTERATOS, SUOS ESSE DICEBAT, SE +
EMISSE. CUM SAEPIUS MATER ET AVIA PUERI POSTULARENT UTI, +
SI NON REDDERET PECUNIAM NEC RATIONEM DARET, DICERET SALTEM +
QUANTUM PECUNIAE MALLEOLI DEPORTASSET, A MULTIS EFFLAGITATUS +
ALIQUANDO DIXIT HS DECIENS; DEINDE IN CODICIS EXTREMA CERA +
NOMEN INFIMUM IN FLAGITIOSA LITURA FECIT; EXPENSA CHRYSOGONO +
SERVO HS SESCENTA MILIA, ACCEPTA PUPILLO MALLEOLO RETTULIT. +
QUO MODO EX DECIENS HS SESCENTA SINT FACTA, QUO MODO +
DC EODEM MODO QUADRARINT UT ILLA DE $CN. $CARBONIS PECUNIA +
RELIQUA HS SESCENTA FACTA SINT, QUO MODO CHRYSOGONO +
EXPENSA LATA SINT, CUR ID NOMEN INFIMUM IN LITURA-QUE SIT, +
VOS EXISTIMABITIS.
<S 93>
TAMEN HS SESCENTA MILIA CUM ACCEPTA RETTULISSET, HS +
QUINQUAGINTA MILIA SOLUTA NON SUNT; HOMINES, POSTEAQUAM +
REUS FACTUS EST, REDDITI ALII, ALII ETIAM NUNC RETINENTUR; +
PECULIA OMNIUM VICARII-QUE RETINENTUR. HAEC EST ISTIUS PRAECLARA +
TUTELA. EN CUI TUOS LIBEROS COMMITTAS, EN MEMORIAM MORTUI +
SODALIS, EN METUM VIVORUM EXISTIMATIONIS. CUM TIBI SE TOTA +
ASIA SPOLIANDAM AC VEXANDAM PRAEBUISSET, CUM TIBI EXPOSITA +
ESSET OMNIS AD PRAEDANDUM PAMPHYLIA, CONTENTUS HIS TAM OPIMIS +
REBUS NON FUISTI? MANUS A TUTELA, MANUS A PUPILLO, MANUS A +
SODALIS FILIO ABSTINERE NON POTUISTI? IAM TE NON SICULI, NON ARATORES, UT +
DICTITAS, CIRCUMVENIUNT, NON HI QUI DECRETIS EDICTIS-QUE TUIS +
IN TE CONCITATI INFESTI-QUE SUNT: MALLEOLUS A ME PRODUCTUS EST +
ET MATER EIUS ATQUE AVIA, QUAE MISERAE FLENTES EVERSUM A TE +
PUERUM PATRIIS BONIS ESSE DIXERUNT.
<S 94>
QUID EXSPECTAS? AN DUM AB INFERIS IPSE MALLEOLUS EXSISTAT, ATQUE ABS TE OFFICIA +
TUTELAE SODALITATIS FAMILIARITATIS-QUE FLAGITET? IPSUM PUTATO ADESSE. +
HOMO AVARISSIME ET SPURCISSIME, REDDE BONA SODALIS FILIO, SI +
NON QUAE ABSTULISTI, AT QUAE CONFESSUS ES. CUR COGIS SODALIS +
FILIUM HANC PRIMAM IN FORO VOCEM CUM DOLORE ET QUERIMONIA +
EMITTERE? CUR SODALIS UXOREM, SODALIS SOCRUM, DOMUM DENIQUE +
TOTAM SODALIS MORTUI CONTRA TE TESTIMONIUM DICERE? CUR +
PUDENTISSIMAS LECTISSIMAS-QUE FEMINAS IN TANTUM VIRORUM +
CONVENTUM INSOLITAS INVITAS-QUE PRODIRE COGIS? RECITA +
OMNIUM TESTIMONIA. TESTIMONIUM MATRIS ET AVIAE.
<S 95>
PRO QUAESTORE VERO QUO MODO ISTE COMMUNE MYLYADUM +
VEXARIT, QUO MODO LYCIAM, PAMPHYLIAM, PISIDIAM PHRY+
GIAM-QUE TOTAM FRUMENTO IMPERANDO, AESTIMANDO, HAC SUA, +
QUAM TUM PRIMUM EXCOGITAVIT, $SICILIENSI AESTIMATIONE +
ADFLIXERIT, NON EST NECESSE DEMONSTRARE VERBIS: HOC SCITOTE, +
[HIS NOMINIBUS-QUAE RES PER HUNC GESTAE SUNT] CUM ISTE +
CIVITATIBUS FRUMENTUM, CORIA, CILICIA, SACCOS IMPERARET, NEQUE +
EA SUMERET PRO-QUE IIS REBUS PECUNIAM EXIGERET - HIS NOMINIBUS +
SOLIS $CN. $DOLABELLAE HS AD TRICIENS LITEM ESSE AESTIMATAM. +
QUAE OMNIA, ETIAMSI VOLUNTATE $DOLABELLAE FIEBANT, PER +
ISTUM TAMEN OMNIA GEREBANTUR.
<S 96>
CONSISTAM IN UNO NOMINE; MULTA ENIM SUNT EX EODEM GENERE. +
RECITA. DE TITIBUS AESTIMATIS $CN. $DOLABELLAE PR. PECUNIAE +
REDACTAE. QUOD A COMMUNI MILYADUM -. TE HAEC COEGISSE, TE +
AESTIMASSE, TIBI PECUNIAM NUMERATAM ESSE DICO, EADEM-QUE +
VI ET INIURIA, CUM PECUNIAS MAXIMAS COGERES, PER OMNIS +
PARTIS PROVINCIAE TE TAMQUAM ALIQUAM CALAMITOSAM TEMPESTATEM +
PESTEM-QUE PERVASISSE DEMONSTRO.
<S 97>
ITAQUE $M. $SCAURUS, QUI $CN. $DOLABELLAM ACCUSAVIT, ISTUM IN SUA +
POTESTATE AC DICIONE TENUIT. HOMO ADULESCENS CUM ISTIUS IN +
INQUIRENDO MULTA FURTA AC FLAGITIA COGNOSSET, FECIT PERITE ET +
CALLIDE; VOLUMEN EIUS RERUM GESTARUM MAXIMUM ISTI OSTENDIT; +
AB HOMINE QUAE VOLUIT IN $DOLABELLAM ABSTULIT; ISTUM TESTEM +
PRODUXIT; DIXIT ISTE QUAE VELLE ACCUSATOREM PUTAVIT. QUO EX +
GENERE MIHI TESTIUM QUI CUM ISTO FURATI SUNT, SI UTI VOLUISSEM, +
MAGNA COPIA FUISSET; QUI UT SE PERICULO LITIUM, CONIUNCTIONE +
CRIMINUM LIBERARENT, QUO EGO VELLEM DESCENSUROS POLLICEBANTUR.
<S 98>
EORUM EGO VOLUNTATEM OMNIUM REPUDIAVI; NON MODO PRODITORI, SED +
NE PERFUGAE QUIDEM LOCUS IN MEIS CASTRIS CUIQUAM FUIT. FORSITAN +
MELIORES ILLI ACCUSATORES HABENDI SINT, QUI HAEC OMNIA FECERUNT. +
ITA EST; SED EGO DEFENSOREM IN MEA PERSONA, NON ACCUSATOREM +
MAXIME LAUDARI VOLO. RATIONES AD AERARIUM, ANTEQUAM $DOLABELLA +
CONDEMNATUS EST, NON AUDET REFERRE; IMPETRAT A SENATU UT +
DIES SIBI PROROGARETUR, QUOD TABULAS SUAS AB ACCUSATORIBUS +
$DOLABELLAE OBSIGNATAS DICERET, PROINDE QUASI EXSCRIBENDI +
POTESTATEM NON HABERET. SOLUS EST HIC QUI NUMQUAM RATIONES +
AD AERARIUM REFERAT. AUDISTIS QUAESTORIAM RATIONEM, TRIBUS +
VERSICULIS RELATAM; LEGATIONIS, NON NISI CONDEMNATO ET +
EIECTO EO QUI POSSET REPREHENDERE; NUNC DENIQUE PRAETURAE, QUAM EX SENATUS +
CONSULTO STATIM REFERRE DEBUIT, USQUE AD HOC TEMPUS NON RETTULIT.
<S 99>
QUAESTOREM SE IN SENATU EXSPECTARE DIXIT, PROINDE QUASI +
NON, UT QUAESTOR SINE PRAETORE POSSIT RATIONEM REFERRE, +
-UT TU, $HORTENSI, UT OMNES - EODEM MODO SINE QUAESTORE +
PRAETOR. DIXIT IDEM $DOLABELLAM IMPETRASSE. OMEN MAGIS +
PATRIBUS CONSCRIPTIS QUAM CAUSA PLACUIT: PROBAVERUNT. +
VERUM QUAESTORES QUOQUE IAM PRIDEM VENERUNT: CUR NON RE+
RETTULISTI? ILLARUM RATIONUM EX EA FAECE LEGATIONIS QUAE+
STORIAE-QUE TUAE PROCURATIONIS ILLA SUNT NOMINA, QUAE +
$DOLABELLAE NECESSARIO SUNT AESTIMATA.
<S 100>
EX LITIBUS AESTIMATIS $DOLABELLAE PR. ET PRO PR.: QUOD MINUS +
$DOLABELLA $VERRI ACCEPTUM RETTULIT QUAM $VERRES ILLI EXPENSUM +
TULERIT, HS QUINGENTA TRIGINTA QUINQUE MILIA, ET QUOD PLUS FECIT +
$DOLABELLA $VERREM ACCEPISSE QUAM ISTE IN SUIS TABULIS HABUIT, HS +
DUCENTA TRIGINITA DUO MILIA, ET QUOD PLUS FRUMENTI FECIT +
ACCEPISSE ISTUM, HS DECIENS ET OCTINGENTA MILIA, QUOD TU +
HOMO CASTISSIMUS ALIUD IN TABULIS HABEBAS. HINC ILLAE +
EXTRAORDINARIAE PECUNIAE, QUAS NULLO DUCE TAMEN ALIQUA EX +
PARTICULA INVESTIGAMUS, REDUNDARUNT, HINC RATIO CUM $Q. ET +
$CN. $POSTUMIS CURTIIS MULTIS NOMINIBUS, QUORUM IN TABULIS +
ISTE HABET NULLUM; HINC HS QUATER DECIENS $P. TADIO +
NUMERATUM ATHENIS TESTIBUS PLANUM FACIAM; HINC EMPTA +
APERTISSIME PRAETURA, NISI FORTE ID ETIAM DUBIUM EST, QUO +
MODO ISTE PRAETOR FACTUS SIT.
<S 101>
HOMO SCILICET AUT INDUSTRIA AUT OPERA PROBATA AUT FRUGALITATIS +
EXISTIMATIONE PRAECLARA AUT DENIQUE, ID QUOD LEVISSIMUM EST, +
ADSIDUITATE, QUI ANTE QUAESTURAM CUM MERETRICIBUS LENONIBUS-QUE +
VIXISSET, QUAESTURAM ITA GESSISSET QUEM AD MODUM COGNOVISTIS, +
ROMAE POST QUAESTURAM ILLAM NEFARIAM VIX TRIDUUM CONSTITISSET, +
ABSENS NON IN OBLIVIONE IACUISSET SED IN ADSIDUA COMMEMORATIONE +
OMBIUM FLAGITIORUM FUISSET, IS REPENTE, UT $ROMAM VENIT, GRATIIS +
PRAETOR FACTUS EST. ALIA PORRO PECUNIA NE ACCUSARETUR DATA. CUI +
SIT DATA, NIHIL AD ME, NIHIL AD REM PERTINERE ARBITROR: DATAM QUIDEM ESSE TUM +
INTER OMNIS RECENTI NEGOTIO FACILE CONSTABAT.
<S 102>
HOMO STULTISSIME ET AMENTISSIME, TABULAS CUM CONFICERES ET CUM +
EXTRAORDINARIAE PECUNIAE CRIMEN SUBTERFUGERE VELLES, SATIS TE +
ELAPSURUM OMNI SUSPICIONE ARBITRABARE SI, QUIBUS PECUNIAM +
CREDEBAS, IIS EXPENSUM NON FERRES, NEQUE IN TUAS TABULAS ULLUM +
NOMEN REFERRES, CUM TOT TIBI NOMINIBUS ACCEPTUM CURTII REFERRENT? +
QUID PRODERAT TIBI TE EXPENSUM ILLIS NON TULISSE? AN TUIS SOLIS +
TABULIS TE CAUSAM DICTURUM EXISTIMASTI?
<S 103>
VERUM AD ILLAM IAM VENIAMUS PRAECLARAM PRAETURAM, CRIMINA-QUE +
EA QUAE NOTIORA SUNT HIS QUI ADSUNT QUAM NOBIS QUI MEDITATI +
AD DICENDUM PARATI-QUE VENIMUS; IN QUIBUS NON DUBITO QUIN +
OFFENSIONEM NEGLEGENTIAE VITARE ATQUE EFFUGERE NON POSSIM. MULTI +
ENIM ITA DICENT, 'DE ILLO NIHIL DIXIT IN QUO EGO INTERFUI; +
ILLAM INIURIAM NON ATTIGIT QUAE MIHI AUT QUAE AMICO MEO FACTA +
EST, QUIBUS EGO IN REBUS INTERFUI'. HIS OMNIBUS QUI ISTIUS +
INIURIAS NORUNT, HOC EST POPULO $ROMANO UNIVERSO, ME VEHEMENTER +
EXCUSATUM VOLO NON NEGLEGENTIA MEA FORE UT MULTA PRAETEREAM, SED +
QUOD ALIA TESTIBUS INTEGRA RESERVARI VELIM, MULTA AUTEM +
PROPTER RATIONEM BREVITATIS AC TEMPORIS PRAETERMITTENDA +
EXISTIMEM. FATEBOR ETIAM ILLUD INVITUS, ME PRORSUS, CUM +
ISTE PUNCTUM TEMPORIS NULLUM VACUUM PECCATO PRAETERIRE +
PASSUS SIT, OMNIA QUAE AB ISTO COMMISSA SINT NON POTUISSE +
COGNOSCERE. QUAPROPTER ITA ME DE PRAETURAE CRIMINIBUS +
AUDITOTE UT EX UTROQUE GENERE, ET IURIS DICENDI ET SARTORUM +
TECTORUM EXIGENDORUM, EA POSTULETIS QUAE MAXIME DIGNA +
SINT EO REO CUI PARVUM AC MEDIOCRE OBICI NIHIL OPORTEAT. +
<S 104>
NAM UT PRAETOR FACTUS EST, URBANAE PROVINCIAE MAGIS EX SUA +
$CHELIDONIS-QUE QUAM EX POPULI $ROMANI VOLUNTATE. QUI PRINCIPIO +
QUALIS IN EDICTO CONSTITUENDO FUERIT COGNOSCITE. $P. ANNIUS +
ASELLUS MORTUUS EST $C. SACERDOTE PRAETORE. IS CUM HABERET UNICAM FILIAM +
NEQUE CENSUS ESSET, QUOD EUM NATURA HORTABATUR, LEX NULLA +
PROHIBEBAT, FECIT UT FILIAM BONIS SUIS HEREDEM INSTITUERET. +
HERES ERAT FILIA. FACIEBANT OMNIA CUM PUPILLA, LEGIS AEQUITAS, +
VOLUNTAS PATRIS, EDICTA PRAETORUM, CONSUETUDO IURIS EIUS QUOD +
ERAT TUM CUM ASELLUS EST MORTUUS.
<S 105>
ISTE PRAETOR DESIGNATUS - UTRUM ADMONITUS AN TEMPTATUS AN, QUA +
EST IPSE SAGACITATE IN HIS REBUS, SINE DUCE ULLO, SINE INDICE +
PERVENERIT AD HANC IMPROBITATEM, NESCIO: VOS TANTUM HOMINIS +
AUDACIAM AMENTIAM-QUE COGNOSCITE - APPELLAT HEREDEM $L. $ANNIUM, +
QUI ERAT INSTITUTUS SECUNDUM FILIAM (NON ENIM MIHI PERSUADETUR +
ISTUM AB ILLO PRIUS APPELLATUM); DICIT SE POSSE EI CONDONARE EDICTO +
HEREDITATEM; DOCET HOMINEM QUID POSSIT FIERI. ILLI BONA RES, HUIC +
VENDIBILIS VIDEBATUR. ISTE, TAMETSI SINGULARI EST AUDACIA, +
TAMEN AD PUPILLAE MATREM SUBMITTEBAT; MALEBAT PECUNIAM +
ACCIPERE, NE QUID NOVI EDICERET, QUAM UT HOC EDICTUM TAM +
IMPROBUM ET TAM INHUMANUM INTERPONERET.
<S 106>
TUTORES PECUNIAM PRAETORI SI PUPILLAE NOMINE DEDISSENT, GRANDEM +
PRAESERTIM, QUEM AD MODUM IN RATIONEM INDUCERENT, QUEM AD +
MODUM SINE PERICULO SUO DARE POSSENT, NON VIDEBANT; +
SIMUL ET ISTUM FORE TAM IMPROBUM NON ARBITRABANTUR; SAEPE +
APPELLATI PERNEGAVERUNT. ISTE AD ARBITRIUM EIUS CUI +
CONDONABAT HEREDITATEM EREPTAM A LIBERIS QUAM AEQUUM +
EDICTUM CONSCRIPSERIT, QUAESO, COGNOSCITE. CUM INTELLEGAM +
LEGEM $VOCONIAM-. QUIS UMQUAM CREDERET MULIERUM +
ADVERSARIUM $VERREM FUTURUM? AN IDEO ALIQUID CONTRA +
MULIERES FECIT NE TOTUM EDICTUM AD CHELIDONIS ARBITRIUM +
SCRIPTUM VIDERETUR? CUPIDITATI HOMINUM AIT SE OBVIAM IRE. +
QUIS POTIUS NON MODO HIS TEMPORIBUS, SED ETIAM APUD +
MAIORES NOSTROS? QUIS TAM REMOTUS FUIT A CUPIDITATE? DIC, +
QUAESO, CETERA; DELECTAT ENIM ME HOMINIS GRAVITAS, SCIENTIA +
IURIS PRAETORII, AUCTORITAS. RECITA. QUI AB $A. $POSTUMIO $Q. +
$FULVIO CENSORIBVS POSTVE EA - FECIT FECERIT.
<S 107>
'FECIT FECERIT'? QUIS UMQUAM EDIXIT ISTO MODO? QUIS UMQUAM +
EIUS REI FRAUDEM AUT PERICULUM PROPOSUIT EDICTO, QUAE +
NEQUE POST EDICTUM REPREHENDI NEQUE ANTE EDICTUM PROVIDERI +
POTUIT? IURE, LEGIBUS, AUCTORITATE OMNIUM QUI CONSULEBANTUR, +
TESTAMENTUM $P. ANNIUS FECERAT NON IMPROBUM, NON INOFFICIOSUM, +
NON INHUMANUM: QUODSI ITA FECISSET, TAMEN POST ILLIUS +
MORTEM NIHIL DE TESTAMENTO ILLIUS NOVI IURIS CONSTITUI +
OPORTERET. VOCONIA LEX TE VIDELICET DELECTABAT. IMITATUS +
ESSES IPSUM ILLUM $C. VOCONIUM, QUI LEGE SUA HEREDITATEM +
ADEMIT NULLI NEQUE VIRGINI NEQUE MULIERI: SANXIT IN POSTERUM, +
QUI POST EOS CENSORES CENSUS ESSET, NE QUIS HEREDEM VIRGINEM +
NE-VE MULIEREM FACERET.
<S 108>
IN LEGE $VOCONIA NON EST 'FECIT FECERIT', NEQUE IN ULLA PRAETERITUM +
TEMPUS REPREHENDITUR NISI EIUS REI QUAE SUA SPONTE TAM SCELERATA +
ET NEFARIA EST UT, ETIAMSI LEX NON ESSET, MAGNOPERE VITANDA +
FUERIT. ATQUE IN HIS IPSIS REBUS MULTA VIDEMUS ITA SANCTA +
ESSE LEGIBUS UT ANTE FACTA IN IUDICIUM NON VOCENTUR; $CORNELIA +
TESTAMENTARIA, NUMMARIA, CETERAE COMPLURES, IN QUIBUS NON +
IUS ALIQUOD NOVUM POPULO CONSTITUITUR, SED SANCITUR UT, QUOD +
SEMPER MALUM FACINUS FUERIT, EIUS QUAESTIO AD POPULUM +
PERTINEAT EX CERTO TEMPORE.
<S 109>
DE IURE VERO CIVILI SI QUIS NOVI QUID INSTITUIT, IS NON OMNIA +
QUAE ANTE ACTA SUNT RATA ESSE PATIETUR? CEDO MIHI LEGES ATINIAS, +
FURIAS, FUSIAS, IPSAM, UT DIXI, VOCONIAM, OMNIS PRAETEREA DE +
IURE CIVILI: HOC REPERIES IN OMNIBUS STATUI IUS QUO POST EAM LEGEM POPULUS +
UTATUR. QUI PLURIMUM TRIBUUNT EDICTO, PRAETORIS EDICTUM +
LEGEM ANNUAM DICUNT ESSE: TU EDICTO PLUS AMPLECTERIS QUAM +
LEGE. SI FINEM EDICTO PRAETORIS ADFERUNT KALENDAE IANUARIAE, +
CUR NON INITIUM QUOQUE EDICTI NASCITUR A KALENDIS IANUARIIS? +
AN IN EUM ANNUM PROGREDI NEMO POTERIT EDICTO QUO PRAETOR +
ALIUS FUTURUS EST, IN ILLUM QUO ALIUS PRAETOR FUIT REGREDIETUR? +
<S 110>
AC SI HOC IURIS, NON UNIUS HOMINIS CAUSA EDIXISSES, CAUTIS +
COMPOSUISSES. SCRIBIS, QUI HEREDEM FECIT FECERIT. QUID, +
SI PLUS LEGARIT QUAM AD HEREDEM HEREDESVE PERVENIAT? +
QUOD PER LEGEM VOCONIAM EI QUI CENSUS NON SIT LICET; CUR +
HOC, CUM IN EODEM GENERE SIT, NON CAVES? QUIA NON +
GENERIS, SED HOMINIS CAUSAM VERBIS AMPLECTERIS, UT FACILE +
APPAREAT TE PRETIO, NON IURE ESSE COMMOTUM. ATQUE HOC +
SI IN POSTERUM EDIXISSES, ETSI MINUS ESSET NEFARIUM, TAMEN +
ESSET IMPROBUM; SED TUM VITUPERARI POSSET, IN DISCRIMEN +
VENIRE NON POSSET; NEMO ENIM COMMITTERET. NUNC EST EIUS +
MODI EDICTUM UT QUIVIS INTELLEGAT NON POPULO ESSE SCRIPTUM, +
SED $P. ANNI SECUNDIS HEREDIBUS.
<S 111>
ITAQUE CUM ABS TE CAPUT ILLUD TAM MULTIS VERBIS MERCENNARIO-QUE +
PROOEMIO ESSET ORNATUM, ECQUIS INVENTUS EST POSTEA PRAETOR QUI +
IDEM ILLUD EDICERET? NON MODO NEMO EDIXIT, SED NE METUIT QUIDEM +
QUISQUAM NE QUIS EDICERET. NAM POST TE PRAETOREM MULTI +
IN ISDEM CAUSIS FUERUNT; IN HIS NUPER ANNAEA DE MULTORUM +
PROPINQUORUM SENTENTIA, PECUNIOSA MULIER, QUOD CENSA NON +
ERAT, TESTAMENTO FECIT HEREDEM FILIAM. IAM HOC MAGNUM +
IUDICIUM HOMINUM DE ISTIUS SINGULARI IMPROBITATE, QUOD +
$C. $VERRES SUA SPONTE INSTITUISSET, ID NEMINEM METUISSE NE +
QUIS REPERIRETUR QUI ISTIUS INSTITUTUM SEQUI VELLET; SOLUS +
ENIM TU INVENTUS ES CUI SATIS NON FUERIT CORRIGERE TESTAMENTA +
VIVORUM, NISI ETIAM RESCINDERES MORTUORUM. TU IPSE EX +
$SICILIENSI EDICTO HOC SUSTULISTI; VOLUISTI, EX IMPROVISO SI +
QUAE RES NATA ESSET, EX URBANO EDICTO DECERNERE. QUAM +
POSTEA TU TIBI DEFENSIONEM RELINQUEBAS, IN EA MAXIME OFFENDISTI, +
CUM TUAM AUCTORITATEM TUTE IPSE EDICTO PROVINCIALI REPUDIABAS. +
ATQUE EGO NON DUBITO QUIN, UT MIHI, CUI MEA FILIA MAXIME +
CORDI EST, RES HAEC ACERBA VIDETUR ATQUE INDIGNA, SIC UNI +
CUIQUE VESTRUM, QUI SIMILI SENSU ATQUE INDULGENTIA FILIARUM +
COMMOVEMINI. QUID ENIM NATURA NOBIS IUCUNDIUS, QUID +
CARIUS ESSE VOLUIT? QUID EST DIGNIUS IN QUO OMNIS NOSTRA +
DILIGENTIA INDULGENTIA-QUE CONSUMATUR?
<S 113>
HOMO IMPORTUNIS SIME, CUR TANTAM INIURIAM $P. ANNIO MORTUO +
FECISTI? CUR HUNC DOLOREM CINERI EIUS ATQUE OSSIBUS INUSSISTI, +
UT LIBERIS EIUS BONA PATRIA-VOLUNTATE PATRIS, IURE, LEGIBUS +
TRADITA - ERIPERES, ET CUI TIBI ESSET COMMODUM CONDONARES? +
QUIBUSCUM VIVI BONA NOSTRA PARTIMUR, IIS PRAETOR ADIMERE NOBIS MORTUIS +
NONA FORTUNAS-QUE POTERIT? NEC PETITIONEM, INQUIT, NEC POSSESSIONEM +
DABO. ERIPIES IGITUR PUPILLAE TOGAM PRAETEXTAM, DETRAHES +
ORNAMENTA NON SOLUM FORTUNAE SED ETIAM INGENUITATIS? MIRAMUR +
AD ARMA CONTRA ISTUM HOMINEM $LAMPSACENOS ISSE, MIRAMUR ISTUM +
DE PROVINCIA DECEDENTEM CLAM SYRACUSIS PROFUGISSE? NOS SI ALIENAM +
VICEM PRO NOSTRA INIURIA DOLEREMUS, VESTIGIUM ISTIUS IN FORO +
NULLUM ESSET RELICTUM.
<S 114>
PATER DAT FILIAE, PROHIBES; LEGES SINUNT, TAMEN TE INTERPONIS. +
DE SUIS BONIS ITA DAT UT AB IURE NON ABEAT; QUID HABES QUOD REPREHENDAS? +
NIHIL, OPINOR. AT EGO CONCEDO; PROHIBE, SI POTES, SI HABES QUI +
TE AUDIAT, SI POTEST TIBI DICTO AUDIENS ESSE QUISQUAM. ERIPIAS TU VOLUNTATEM +
MORTUIS, BONA VIVIS, IUS OMNIBUS? HOC POPULUS $ROMANUS NON MANU VINDICASSET, +
NISI TE HUIC TEMPORI ATQUE HUIC IUDICIO RESERVASSET? POSTEAQUAM +
IUS PRAETORIUM CONSTITUTUM EST, SEMPER HOC IURE USI SUMUS: +
SI TABULAE TESTAMENTI NON PROFERRENTUR, TUM UT, UTI QUEMQUE +
POTISSIMUM HEREDEM ESSE OPORTERET, SI IS INTESTATUS MORTUUS ESSET, +
ITA SECUNDUM EUM POSSESSIO DARETUR. QUARE HOC SIT AEQUISSIMUM +
FACILE EST DICERE, SED IN RE TAM USITATA SATIS EST OSTENDERE +
OMNIS ANTEA IUS ITA DIXISSE, ET HOC VETUS EDICTUM TRANSLATICIUM-QUE +
ESSE.
<S 115>
COGNOSCITE HOMINIS ALIUD IN RE VETERE EDICTUM NOVUM, ET SIMUL, +
DUM EST UNDE IUS CIVILE DISCATUR, ADULESCENTIS IN DISCIPLINAM EI +
TRADITE: MIRUM EST HOMINIS INGENIUM, MIRA PRUDENTIA. MINUCIUS +
QUIDAM MORTUUS EST ANTE ISTUM PRAETOREM; EIUS TESTAMENTUM ERAT +
NULLUM; LEGE HEREDITAS AD GENTEM MINUCIAM VENIEBAT. +
SI HABUISSET ISTE EDICTUM, QUOD ANTE ISTUM ET POSTEA OMNES +
HABUERUNT, POSSESSIO MINUCIAE GENTI ESSET DATA: SI QUIS TESTAMENTO +
SE HEREDEM ESSE ARBITRARETUR QUOD TUM NON EXSTE_ARET, LEGE AGERET +
IN HEREDITATEM, AUT, PRO PRAEDE LITIS VINDICIARUM CUM SATIS +
ACCEPISSET, SPONSIONEM FACERET ET ITA DE HEREDITATE CERTARET. +
HOC, OPINOR, IURE ET MAIORES NOSTRI ET NOS SEMPER USI SUMUS. +
VIDETE UT HOC ISTE CORREXERIT.
<S 116>
COMPONIT EDICTUM HIS VERBIS UT QUIVIS INTELLEGERE POSSIT UNIUS +
HOMINIS CAUSA CONSCRIPTUM ESSE, TANTUM QUOD HOMINEM NON +
NOMINAT; CAUSAM QUIDEM TOTAM PERSCRIBIT, IUS, CONSUETUDINEM, +
AEQUITATEM, EDICTA OMNIUM NEGLEGIT. EX EDICTO URBANO. SI DE +
HEREDITATE AMBIGITUR - - SI POSSESSOR SPONSIONEM NON FACIET. +
IAM QUI ID AD PRAETOREM, UTER POSSESSOR SIT? NONNE ID QUAERI +
OPORTET, UTRUM POSSESSOREM ESSE OPORTEAT? ERGO, QUIA POSSESSOR +
EST, NON MOVES POSSESSIONE: SI POSSESSOR NON ESSET, NON DARES? +
NUSQUAM ENIM SCRIBIS, NEQUE TU ALIUD QUICQUAM EDICTO AMPLECTERIS +
NISI EAM CAUSAM PRO QUA PECUNIAM ACCEPERAS.
<S 117>
IAM HOC RIDICULUM EST: SI DE HEREDITATE AMBIGETUR ET +
TABVLAE TESTAMENTI OBSIGNATAE NON MINVS MVLTIS +
SIGNIS QUAM E LEGE OPORTET AD ME PROFERENTUR, SECUNDUM +
TABULAS TESTAMENTI POTISSIMUM POSSESSIONEM DABO. HOC +
TRANSLATICIUM EST: SEQUI ILLUD OPORTET, SI TABULAE +
TESTAMENTI NON PROFERENTUR. QUID AIT? SE EI DATURUM +
QUI SE DICAT HEREDEM ESSE. QUID ERGO INTEREST PROFERANTUR +
NECNE? SI PROTULERIT, UNO SIGNO UT SIT MINUS QUAM +
EX LEGE OPORTET, NON DES POSSESSIONEM: SI OMNINO +
TABULAS NON PROFERET, DABIS? QUID NUNC DICAM? NEMINEM +
UMQUAM HOC POSTEA ALIUM EDIXISSE? VALDE SIT MIRUM +
NEMINEM FUISSE QUI ISTIUS SE SIMILEM DICI VELLET. IPSE +
IN $SICILIENSI EDICTO HOC NON HABET; EXEGERAT ENIM IAM +
MERCEDEM; ITEM UT ILLO EDICTO DE QUO ANTE DIXI, IN $SICILIA +
DE HEREDITATUM POSSESSIONIBUS DANDIS EDIXIT IDEM QUOD OMNES +
$ROMAE PRAETER ISTUM. EX EDICTO $SICILIENSI. SI DE HEREDITATE +
AMBIGITUR -.
<S 118>
AC, PER DEOS IMMORTALIS. QUID EST QUOD DE HOC DICI POSSIT? +
ITERUM ENIM IAM QUAERO ABS TE, SICUT MODO IN ILLO CAPITE +
ANNIANO DE MULIERUM HEREDITATIBUS, NUNC IN HOC DE +
HEREDITATUM POSSESSIONIBUS, CUR EA CAPITA IN EDICTUM +
PROVINCIALE TRANSFERRE NOLUERIS. UTRUM DIGNIORES HOMINES +
EXISTIMASTI EOS QUI HABITANT IN PROVINCIA QUAM NOS QUI AEQUO +
IURE UTEREMUR, AN ALIUD $ROMAE AEQUUM EST, ALIUD IN $SICILIA? +
NON ENIM HOC POTEST HOC LOCO DICI, MULTA ESSE IN PROVINCIIS +
ALITER EDICENDA; NON DE HEREDITATUM QUIDEM POSSESSIONIBUS, +
NON DE MULIERUM HEREDITATIBUS. NAM IN UTROQUE GENERE +
VIDEO NON MODO CETEROS, SED TE IPSUM TOTIDEM VERBIS +
EDIXISSE QUOT VERBIS EDICI $ROMAE SOLET. QUAE $ROMAE MAGNA +
CUM INFAMIA PRETIO ACCEPTO EDIXERAS, EA SOLA TE, NE GRATIS IN +
PROVINCIA MALE AUDIRES, EX DICTO $SICILIENSI SUSTULISSE VIDEO.
<S 119>
ET CUM EDICTUM TOTUM EORUM ARBITRATU, QUAM DIU FUIT +
DESIGNATUS, COMPONERET QUI AB ISTO IUS AD UTILITATEM SUAM +
NUNDINARENTUR, TUM VERO IN MAGISTRATU CONTRA ILLUD IPSUM +
EDICTUM SUUM SINE ULLA RELIGIONE DECERNEBAT. ITAQUE $L. +
$PISO MULTOS CODICES IMPLEVIT EARUM RERUM IN QUIBUS ITA +
INTERCESSIT, QUOD ISTE ALITER ATQUE UT EDIXERAT DECREVISSET; +
QUOD VOS OBLITOS ESSE NON ARBITROR, QUAE MULTITUDO, QUI ORDO +
AD $PISONIS SELLAM ISTO PRAETORE SOLITUS SIT CONVENIRE; QUEM +
ISTE CONLEGAM NISI HABUISSET, LAPIDIBUS COOPERTUS ESSET IN +
FORO. SED EO LEVIORES ISTIUS INIURIAE VIDEBANTUR QUOD ERAT IN +
AEQUITATE PRUDENTIA-QUE $PISONIS PARATISSIMUM PERFUGIUM, QUO +
SINE LABORE, SINE MOLESTIA, SINE IMPENSA, ETIAM SINE PATRONO +
HOMINES UTERENTUR.
<S 120>
NAM, QUAESO, REDITE IN MEMORIAM, IUDICES, QUAE LIBIDO ISTIUS IN +
IURE DICUNDO FUERIT, QUAE VARIETAS DECRETORUM, QUAE NUNDINATIO, QUAM INANES +
DOMUS EORUM OMNIUM QUI DE IURE CIVILI CONSULI SOLENT, QUAM PLENA +
AC REFERTA CHELIDONIS; A QUA MULIERE CUM ERAT AD EUM VENTUM ET +
IN AUREM EIUS INSUSURRATUM, ALIAS REVOCABAT EOS INTER QUOS +
IAM DECREVERAT, DECRETUM-QUE MUTABAT, ALIAS INTER ALIQUOS +
CONTRARIUM SINE ULLA RELIGIONE DECERNEBAT AC PROXUMIS PAULO +
ANTE DECREVERAT.
<S 121>
HINC ILLI HOMINES ERANT QUI ETIAM RIDICULI INVENIEBANTUR EX +
DOLORE; QUORUM ALII, ID QUOD SAEPE AUDISTIS, NEGABANT MIRANDUM +
ESSE IUS TAM NEQUAM ESSE $VERRINUM+ ALII ETIAM FRIGIDIORES +
ERANT, SED QUIA STOMACHABANTUR RIDICULI VIDEBANTUR ESSE, CUM +
SACERDAOTEM EXSECRABANTUR QUIVERREM TAM NEQUAM RELIQUISSET. +
QUAE EGO NON COMMEMORAREM, - NEQUE ENIM PERFACETE DICTA NEQUE +
PORRO HAC SEVERITATE DIGNA SUNT, - NISI VOS ILLUD VELLEM RECORDARI, +
ISTIUS NEQUITIAM ET INIQUITATEM TUM IN ORE VULGI ATQUE IN +
COMMUNIBUS PROVERBIIS ESSE VERSATAM.
<S 122>
IN PLEBEM VERO $ROMANAM UTRUM SUPERBIAM PRIUS COMMEMOREM +
AN CRUDELITATEM? SINE DUBIO CRUDELITAS GRAVIOR EST ATQUE +
ATROCIOR. OBLITOS-NE IGITUR HOS PUTATIS ESSE QUEM AD MODUM +
SIT ISTE SOLITUS VIRGIS PLEBEM $ROMANAM CONCIDERE? QUAM +
REM ETIAM TRIBUNUS PLEBIS IN CONTIONE EGIT, CUM EUM QUEM +
ISTE VIRGIS CECIDERAT IN CONSPECTUM POPULI $ROMANI PRODUXIT; +
CUIUS REI RECOGNOSCENDAE FACIAM VOBIS SUO TEMPORE POTESTATEM. +
<S 123>
SUPERBIA VERO QUAE FUERIT QUIS IGNORAT? QUEM AD MODUM ISTE +
TENUISSIMUM QUEMQUE CONTEMPSERIT, DESPEXERIT, LIBERUM ESSE +
NUMQUAM DUXERIT? $P. TREBONIUS VIROS BONOS ET HONESTOS COMPLURIS +
FECIT HEREDES; IN IIS FECIT SUUM LIBERTUM. IS A. TREBONIUM FRATREM +
HABUERAT PROSCRIPTUM. EI CUM CAUTUM VELLET, SCRIPSIT UT HEREDES +
IURARENT SE CURATUROS UT EX SUA CUIUSQUE PARTE NE MINUS +
DIMIDIUM AD A. TREBONIUM ILLUM PROSCRIPTUM PERVENIRET. +
LIBERTUS IURAT; CETERI HEREDES ADEUNT AD $VERREM, DOCENT NON +
OPORTERE SE ID IURARE FACTUROS ESSE QUOD CONTRA LEGEM $CORNELIAM +
ESSET, QUAE PROSCRIPTUM IUVARI VETARET; IMPETRANT UT NE +
IURENT; DAT HIS POSSESSIONEM. ID EGO NON REPREHENDO; ETENIM +
ERAT INIQUUM HOMINI PROSCRIPTO EGENTI DE FRATERNIS BONIS +
QUICQUAM DARI.
<S 124>
LIBERTUS, NISI EX TESTAMENTO PATRONI IURASSET, SCELUS SE +
FACTURUM ARBITRABATUR; ITAQUE EI $VERRES POSSESSIONEM +
HEREDITATIS NEGAT SE DATURUM, NE POSSET PATRONUM SUUM +
PROSCRIPTUM IUVARE, SIMUL UT ESSET POENA QUOD ALTERIUS +
PATRONI TESTAMENTO OBTEMPERASSET. DAS POSSESSIONEM EI +
QUI NON IURAVIT; QUO EXEMPLO? PROSCRIPTIM IUVAT; LEX +
EST, POENA EST. QUID AD EUM QUI IUS DICIT? UTRUM REPREHENDIS +
QUOD PATRONUM IUVABAT EUM QUI TUM IN MISERIIS ERAT, AN +
QUOD ALTERIUS PATRONI MORTUI VOLUNTATEM CONSERVABAT, A +
QUO SUMMUM BENEFICIUM ACCEPERAT? UTRUM HORUM REPREHENDIS? +
ET HOC TUM DE SELLA VIR OPTIMUS DIXIT:'EQUITI $ROMANO TAM +
LOCUPLETI LIBERTINUS HOMO SIT HERES.' O MODESTUM ORDINEM, +
QUOD ILLINC VIVUS SURREXERIT.
<S 125>
POSSUM SESCENTA DECRETA PROFERRE IN QUIBUS, UT EGO NON +
DICAM, PECUNIAM INTERCESSISSE IPSA DECRETORUM NOVITAS INI+
QUITAS-QUE DECLARAT; VERUM UT EX UNO DE CETERIS CONIECTURAM +
FACERE POSSITIS, ID QUOD PRIORE ACTIONE DIDICISTIS, AUDITE. +
$C. $SULPICIUS $OLYMPUS FUIT; IS MORTUUS EST $C. $SACERDOTE PRAETORE, +
NESCIO AN ANTEQUAM $VERRES PRAETURAM PETERE COEPERIT; FECIT +
HEREDEM $M. OCTAVIUM LIGUREM. LIGUS HEREDITATEM ADIIT; +
POSSEDIT SACERDOTE PRAETORE SINE ULLA CONTROVERSIA. +
POSTEAQUAM $VERRES MAGISTRATUM INIIT, EX EDICTO ISTIUS, QUOD +
EDICTUM SACERDOS NON HABUERAT, SULPICI PATRONI FILIA SEXTAM +
PARTEM HEREDITATIS AB LIGURE PETERE COEPIT. LIGUS NON +
ADERAT. $L. FRATER EIUS CAUSAM AGEBAT; ADERANT AMICI, +
PROPINQUI. DICEBAT ISTE, NISI CUM MULIERE DECIDERETUR, IN +
POSSESSIONEM SE IRE IUSSURUM. $L. $GELLIUS CAUSAM $LIGURIS +
DEFENDEBAT; DOCEBAT EDICTUM EIUS NON OPORTERE IN EAS +
HEREDITATES VALERE QUAE ANTE EUM PRAETOREM VENISSENT; SI +
HOC TUM FUISSET EDICTUM, FORTASSE LIGUREM HEREDITATEM +
ADITURUM NON FUISSE. AEQUA POSTULATIO, SUMMA HOMINUM +
AUCTORITAS PRETIO SUPERABATUR. VENIT $ROMAM LIGUS; NON +
DUBITABAT QUIN, SI IPSE $VERREM CONVENISSET, AEQUITATE CAUSAE, +
AUCTORITATE SUA COMMOVERE HOMINEM POSSET. DOMUM AD +
EUM VENIT, REM DEMONSTRAT, QUAM PRIDEM SIBI HEREDITAS +
VENISSET DOCET; QUOD FACILE HOMINI INGENIOSO IN CAUSA +
AEQUISSIMA FUIT, MULTA QUAE QUEMVIS COMMOVERE POSSENT +
DIXIT; AD EXTREMUM PETERE COEPIT NE USQUE EO SUAM +
AUCTORITATEM DESPICERET GRATIAM-QUE CONTEMNERET UT SE TANTA +
INIURIA ADFICERET. HOMO LIGUREM ACCUSARE COEPIT, QUI IN +
RE ADVENTICIA ATQUE HEREDITARIA TAM DILIGENS, TAM ATTENTUS +
ESSET; DEBERE EUM AIEBAT SUAM QUOQUE RATIONEM DUCERE; +
MULTA SIBI OPUS ESSE, MULTA CANIBUS SUIS, QUOS CIRCA SE +
HABERET. NON POSSUM ILLA PLANIUS COMMEMORARE QUAM +
IPSUM LIGUREM PRO TESTIMONIO DICERE AUDISTIS.
<S 127>
QUID EST, $VERRES? UTRUM NE HIS QUIDEM TESTIBUS CREDETUR, +
AN HAEC AD REM NON PERTINENT? NON CREDEMUS $M. OCTAVIO, +
NON $L. $LIGURI? QUIS NOBIS CREDET, CUI NOS? QUID EST QUOD +
PLANUM FIERI TESTIBUS POSSIT, SI HOC NON FIT? AN ID QUOD +
DICUNT LEVE EST? NIHIL LEVIUS QUAM PRAETOREM URBANUM HOC +
IURIS IN SUO MAGISTRATU CONSTITUERE, OMNIBUS QUIBUS HEREDITAS +
VENERIT COHEREDEM PRAETOREM ESSE OPORTERE. AN VERO DUBITAMUS +
QUO ORE ISTE CETEROS HOMINES INFERIORES LOCO, AUCTORITATE, +
ORDINE, QUO ORE HOMINES RUSTICANOS EX MUNICIPIIS, QUO DENIQUE +
ORE, QUOS NUMQUAM LIBEROS PUTAVIT, LIBERTINOS HOMINES SOLITUS +
SIT APPELLARE, QUI OB IUS DICENDUM $M. OCTAVIUM LIGUREM, +
HOMINEM ORNATISSIMUM LOCO, ORDINE, NOMINE, VIRTUTE, INGENIO, +
COPIIS, POSCERE PECUNIAM NON DUBITAVIT? IN SARTIS TECTIS VERO +
QUEM AD MODUM SE GESSERIT QUID EGO DICAM? DIXERUNT QUI SENSERUNT; +
SUNT ALII QUI DICANT; NOTAE RES AC MANIFESTAE PROLATAE SUNT ET +
PROFERENTUR.
<S 128>
DIXIT $CN. $FANNIUS, EQUES $ROMANUS, FRATER GERMANUS $Q. +
TITINI, IUDICIS TUI, TIBI PECUNIAM SE DEDISSE. RECITA. CN. +
$FANNI TESTIMONIUM. NOLITE $CN. $FANNIO DICENTI CREDERE, +
NOLI, INQUAM, TU, $Q. $TITINI, $CN. $FANNIO, FRATRI TUO, CREDERE; DICIT +
ENIM REM INCREDIBILEM; $C. $VERREM INSIMULAT AVARITIAE ET +
AUDACIAE, QUAE VITIA VIDENTUR IN QUEMVIS POTIUS QUAM IN +
ISTUM CONVENIRE. DIXIT $Q. TADIUS, HOMO FAMILIARISSIMUS +
PATRIS ISTIUS, NON ALIENUS A MATRIS EIUS GENERE ET NOMINE; +
TABULAS PROTULIT, QUIBUS PECUNIAM SE DEDISSE OSTENDIT. +
RECITA. NOMINA $Q. $TADI, RECITA. TESTIMONIUM $Q. $TADI. +
NE TADI QUIDEM TABULIS NEC TESTIMONIO CREDEMUS? QUID +
IGITUR IN IUDICIIS SEQUEMUR? QUID EST ALIUD OMNIBUS OMNIA +
PECCATA ET MALEFICIA CONCEDERE NISI HOC, HOMINUM HONESTORUM +
TESTIMONIIS ET VIRORUM BONORUM TABULIS NON CREDERE?
<S 129>
NAM QUID EGO DE COTIDIANO SERMONE QUERIMONIA-QUE +
POPULI $ROMANI LOQUAR, DE ISTIUS IMPUDENTISSIMO FURTO SEU +
POTIUS NOVO AC SINGULARI LATROCINIO? AUSUM ESSE IN AEDE +
CASTORIS, CELEBERRIMO CLARISSIMO-QUE MONUMENTO - QUOD +
TEMPLUM IN OCULIS COTIDIANO-QUE ASPECTU POPULI $ROMANI +
POSITUM EST, QUO SAEPE NUMERO SENATUS CONVOCATUR, QUO +
MAXIMARUM RERUM FREQUENTISSIMAE COTIDIE ADVOCATIONES +
FIUNT-IN EO LOCO IN SERMONE HOMINUM AUDACIAE SUAE +
MONUMENTUM AETERNUM RELINQUERE.
<S 130>
AEDEM CASTORIS, IUDICES, $P. $IUNIUS HABUIT TUENDAM DE $L. +
$SULLA $Q. $METELLO CONSULIBUS IS MORTUUS EST; RELIQUIT PUPILLUM +
PARVUM FILIUM. CUM $L. $OCTAVIUS $C. $AURELIUS CONSULES AEDIS SACRAS +
LOCAVISSENT NEQUE POTUISSENT OMNIA SARTA TECTA EXIGERE, +
NEQUE II PRAETORES QUIBUS ERAT NEGOTIUM DATUM, $C. $SACERDOS +
ET $M. CAESIUS, FACTUM EST SENATUS CONSULTUM, QUIBUS DE +
SARTIS TECTIS COGNITUM ET IUDICATUM NON ESSET, UTI $C. $VERRES +
$P. $CAELIUS PRAETORES COGNOSCERENT ET IUDICARENT. QUA +
POTESTATE ISTE PERMISSA SIC ABUSUS EST UT EX $C. FANNIO +
ET EX $Q. TADIO COGNOVISTIS, VERUM TAMEN CUM ESSET OMNIBUS +
IN REBUS APERTISSIME IMPUDENTISSIME-QUE  PRAEDATUS, +
HOC VOLUIT CLARISSIMUM RELINQUERE INDICIUM LATROCINIORUM +
SUORUM, DE QUO NON AUDIRE ALIQUANDO SED VIDERE COTIDIE POSSEMUS.
<S 131>
QUAESIVIT QUIS AEDEM CASTORIS SARTAM TECTAM DEBERET TRADERE. +
IUNIUM IPSUM MORTUUM ESSE SCIEBAT; SCIRE VOLEBAT AD QUEM ILLA +
RES PERTINERET. AUDIT PUPILLUM ESSE FILIUM. HOMO QUI SEMPER ITA +
PALAM DICTITASSET, PUPILLOS ET PUPILLAS CERTISI_SIMAM PRAEDAM +
ESSE PRAETORIBUS, OPTATUM NEGOTIUM SIBI IN SINUM DELATUM ESSE +
DICEBAT. MONUMENTUM ILLA AMPLITUDINE, ILLO OPERE, QUAMVIS SARTUM +
TECTUM INTEGRUM-QUE ESSET, TAMEN ALIQUID SE INVENTURUM IN +
QUO MOLIRI PRAEDARI-QUE POSSET ARBITRABATUR. $L. $HABONIO +
AEDEM CASTORIS TRADI OPORTEBAT: IS CASU PUPILLI IUNI TUTOR +
ERAT TESTAMENTO PATRIS: CUM EO SINE ULLO INTERTRIMENTO +
CONVENERAT IAM QUEM AD MODUM TRADERETUR. ISTE AD SE +
HABONIUM VOCAT; QUAERIT ECQUID SIT QUOD A PUPILLO TRADITUM +
NON SIT, QUOD EXIGI DEBEAT. CUM ILLE, ID QUOD ERAT, +
DICERET FACILEM PUPILLO TRADITIONEM ESSE, SIGNA ET DONA +
COMPARERE OMNIA, IPSUM TEMPLUM OMNI OPERE ESSE INTEGRUM, +
INDIGNUM ISTI VIDERI COEPIT EX TANTA AEDE TANTO-QUE OPERE +
SE NON OPIMUM PRAEDA, PRAESERTIM A PUPILLO, DISCEDERE.
<S 133>
VENIT IPSE IN AEDEM CASTORIS, CONSIDERAT TEMPLUM; VIDET +
UNDIQUE TECTUM PULCHERRIME LAQUEATUM, PRAETEREA CETERA +
NOVA ATQUE INTEGRA. VERSAT SE; QUAERIT QUID AGAT. DICIT +
QUIDAM EX ILLIS CANIBUS QUOS ISTE LIGURI DIXERAT ESSE CIRCA SE +
MULTOS, 'TU, $VERRES, HIC QUOD MOLIARE NIHIL HABES, NISI +
FORTE VIS  AD PERPENDICULUM COLUMNAS EXIGERE.' HOMO +
OMNIUM RERUM IMPERITUS QUAERIT, QUID SIT 'AD PERPENDICULUM': +
DICUNT EI FERE NULLAM ESSE COLUMNAM QUAE AD PERPENDICULUM ESSE+
POSSIT. 'NAM MEHERCULE,' INQUIT, 'SIC AGAMUS; COLUMNAE AD +
PERPENDICULUM EXIGANTUR.'
<S 134>
HABONIUS, QUI LEGEM NOSSET-QUA IN LEGE NUMERUS TANTUM +
COLUMNARUM TRADITUR, PERPENDICULI MENTIO FIT NULLA-ET QUI +
NON PUTARET SIBI EXPEDIRE ITA ACCIPERE, NE EODEM MODO +
TRADENDUM ESSET, NEGAT ID SIBI DEBERI, NEGAT OPORTERE EXIGI. +
ISTE $HABONIUM QUIESCERE IUBET ET SIMUL EI NON NULLAM SPEM +
SOCIETATIS OSTENDIT; HOMINEM MODESTUM ET MINIME PERTINACEM +
FACILE COERCET; COLUMNAS ITA SE EXACTURUM ESSE CONFIRMAT.
<S 135>
NOVA RES ATQUE IMPROVISA PUPILLI CALAMITAS NUNTIATUR STATIM +
$C. $MUSTIO, VITRICO PUPILLI, QUI NUPER EST MORTUUS, $M. $IUNIO +
PATRUO, $P. TITIO TUTORI, HOMINI FRUGALISSIMO; HI REM AD +
$M. $MARCELLUM, QUI ERAT PUPILLI TUTOR, DEFERUNT. VENIT AD +
$VERREM $M. $MARCELLUS; PETIT AB EO PRO SUA FIDE AC DILIGENTIA +
PLURIBUS VERBIS NE PER SUMMAM INIURIAM PUPILLUM IUNIUM +
FORTUNIS PATRIIS CONETUR EVERTERE. ISTE, QUI IAM SPE ATQUE +
OPINIONE PRAEDAM ILLAM DEVORASSET, NEQUE ULLA AEQUITATE +
ORANTIONIS NEQUE AUCTORITATE $M. $MARCELLI COMMOTUS EST; +
ITAQUE QUEM AD MODUM OSTENDISSET SE ID EXACTURUM ESSE RESPONDIT.
<S 136>
CUM SIBI OMNIS AD ISTUM ADLEGATIONES DIFFICILIS, OMNIS +
ADITUS ARDUOS AC POTIUS INTERCLUSOS VIDERENT - APUD QUEM +
NON IUS, NON AEQUITAS, NON MISERICORDIA, NON PROPINQUI ORATIO, +
NON ACI VOLUNTAS, NON CUIUSQUAM AUCTORITAS [PRO PRETIO], +
NON GRATIA VALERET-STATUUNT ID SIBI ESSE OPTIMUM FACTU, QUOD +
CUIVIS VENISSET IN MENTEM, PETERE AUXILIUM A CHELIDONE, QUAE +
ISTO PRAETORE NON MODO IN IURE CIVILI PRIVATORUM-QUE OMNIUM +
CONTROVERSIIS POPULO $ROMANO PRAEFUIT, VERUM ETIAM IN HIS +
TECTIS-QUE DOMINATA EST.
<S 137>
VENIT AD CHELIDONEM $C. MUSTIUS, EQUES $ROMANUS, PUBLICANUS, +
HOMO CUM PRIMIS HONESTUS; VENIT $M. IUNIUS, PATRUUS PUERI, +
FRUGALISSIMUS HOMO ET CASTISSIMUS; VENIT HOMO SUMMO PUDORE, SUMMO +
OFFICIO, SPECTATISSIMUS ORDINIS SUI, $P. TITIUS TUTOR. O MULTIS ACERBAM, +
O MISERAM ATQUE INDIGNAM PRAETURAM TUAM. UT OMITTAM CETERA, QUO TANDEM +
PUDORE TALIS VIROS, QUO DOLORE MERETRICIS DOMUM VENISSE ARBITRAMINI? +
QUI NUMQUAM ULLA CONDICIONE ISTAM TURPITUDINEM SUBISSENT NISI +
OFFICI NECESSITUDINIS-QUE RATIO COEGISSET. VENIUNT, UT DICO, AD +
CHELIDONEM. DOMUS ERAT PLENA; NOVA IURA, NOVA DECRETA, NOVA +
IUDICIA PETEBANTUR. 'MIHI DET POSSESSIONEM, MIHI NE ADIMAT, IN +
ME IUDICIUM NE DET, MIHI BONA ADDICAT.' ALII NUMMOS NUMERABANT, +
AB ALIIS TABELLAE OBSIGNABANTUR; DOMUS ERAT NON MERETRICIO +
CONVENTU SED PRAETORIA TURBA REFERTA.
<S 138>
SIMUL AC POTESTAS PRIMUM DATA EST, ADEUNT HI QUOS DIXI. LOQUITUR +
$C. $MUSTIUS, REM DEMONSTRAT, PETIT AUXILIUM, PECUNIAM POLLICETUR. +
RESPONDIT ILLA UT MERETRIX NON INHUMANITER; LIBENTER AIT SE +
FACTURAM, ET SE CUM ISTO DILIGENTER SERMOCINATURAM; REVERTI IUBET. +
TUM DISCEDUNT: POSTRIDIE REVERTUNTUR. NEGAT ILLA POSSE HOMINEM +
EXORARI; PERMAGNAM EUM DICERE EX ILLA RE PECUNIAM CONFICI POSSE. +
VEREOR NE QUIS FORTE DE POPULO, QUI PRIORE ACTIONE NON ADFUIT, +
HAEC, QUIA PROPTER INSIGNEM TURPITUDINEM SUNT INCREDIBILIA, FINGI +
A ME ARBITRETUR. EA VOS ANTEA, IUDICES, COGNOVISTIS.
<S 139>
DIXIT IURATUS $P. TITIUS, TUTOR PUPILLI IUNI, DIXIT $M. +
IUNIUS TUTOR ET PATRUUS; MUSTIUS DIXISSET, SI VIVERET, +
SED RECENTI RE DE MUSTIO AUDITUM EST; DIXIT $L. $DOMITIUS, +
QUI CUM SCIRET ME EX MUSTIO VIVO AUDISSE, QUOD EO SUM +
USUS PLURIMUM (ETENIM IUDICIUM, QUOD PROPE OMNIUM FORTUNARUM +
SUARUM $C. MUSTIUS HABUIT, ME UNO DEFENDENTE VICIT), CUM HOC, +
UT DICO, SCIRET $L. $DOMITIUS, ME SCIRE AD EUM RES OMNIS +
MUSTIUM SOLITUM ESSE DEFERRE, TAMEN DE CHELIDONE RETICIUT +
QUOAD POTUIT, ALIO RESPONSIONEM SUAM DERIVAVIT. TANTUS IN +
ADULESCENTE CLARISSIMO AC PRINCIPE IUVENTUTIS PUDOR FUIT +
UT ALIQUAM DIU, CUM A ME PREMERETUR, OMNIA POTIUS RESPONDERET +
QUAM CHELIDONEM NOMINARET; PRIMO NECESSARIOS ISTIUS AD +
EUM ADLEGATOS ESSE DICEBAT, DEINDE ALIQUANDO COACTUS +
CHELIDONEM NOMINAVIT.
<S 140>
NON TE PUDET, $VERRES, EIUS MULIERIS ARBITRATU GESSISSE PRAETURAM +
QUAM $L. $DOMITIUS AB SE NOMINARI VIX SIBI HONESTUM ESSE ARBITRABATUR? +
REIECTI A CHELIDONE CAPIUNT CONSILIUM NECESSARIUM, UT SUSCIPIANT +
IPSI NEGOTIUM. CUM $HABONIO TUTORE, QUOD ERAT VIX HS QUADRAGINTA +
MILIUM, TRANSIGUNT HS DUCENTIS MILIBUS. DEFERT AD ISTUM REM +
HABONIUS: UT SIBI VIDEATUR, SATIS GRANDEM PECUNIAM ET SATIS +
IMPUDENTEM ESSE. ISTE, QUI ALIQUANTO PLUS COGITASSET, MALE +
ACCIPIT VERBIS $HABONIUM, NEGAT EUM SIBI ILLA DECISIONE SATIS +
FACERE POSSE; NE MULTA, LOCATURUM SE ESSE CONFIRMAT.
<S 141>
TUTORES HAEC NESCIUNT; QUOD ACTUM ERAT CUM $HABONIO, PUTANT ID +
ESSE CERTISSIMUM; NULLAM MAIOREM PUPILLO METUUNT CALAMITATEM. +
ISTE VERO NON PROCRASTINAT; LOCARE INCIPIT NON PROSCRIPTA NEQUE +
EDICTA DIE, ALIENISSIMO TEMPORE, LUDIS IPSIS $ROMANIS, FORO ORNATO. +
ITAQUE RENUNTIAT $HABONIUS ILLAM DECISIONEM TUTORIBUS. ACCURRUNT +
TAMEN AD TEMPUS TUTORES; DIGITUM TOLLIT IUNIUS PATRUUS; ISTI COLOR +
IMMUTATUS EST, VULTUS, ORATIO, MENS DENIQUE EXCIDIT. QUID AGERET +
COEPIT COGITARE; SI OPUS PUPILLO REDIMERETUR, SI RES ABIRET AB +
EO MANCIPE QUEM IPSE ADPOSUISSET, SIBI NULLAM PRAEDAM ESSE. ITAQUE +
EXCOGITAT - QUID? NIHIL INGENIOSE, NIHIL UT QUISQUAM POSSET DICERE, +
'IMPROBE, VERUM CALLIDE'; NIHIL AB ISTO VAFRUM, NIHIL VETERATORIUM +
EXSPECTAVERITIS; OMNIA APERTA, OMNIA PERSPICUA REPERIENTUR, IMPUDENTIA, +
AMENTIA, AUDACIA. 'SI PUPILLO OPUS REDIMITUR, MIHI PRAEDA DE MANIBUS +
ERIPITUR. QUOD EST IGITUR REMEDIUM? QUOD? NE LICEAT PUPILLO REDIMERE.' +
UBI ILLA CONSUETUDO IN BONIS PRAEDIBUS PRAEDIIS-QUE VENDUNDIS +
OMNIUM CONSULUM, CENSORUM, PRAETORUM, QUAESTORUM DENIQUE, UT +
OPTIMA CONDICIONE SIT IS CUIA RES SIT, CUIUM PERICULUM? EXCLUDIT +
EUM SOLUM CUI PROPE DICAM SOLI POTESTATEM FACTAM OPORTEBAT. +
QUID ENIM? QUISQUAM AD MEAM PECUNIAM ME INVITO ADSPIRAT, QUISQUAM +
ACCEDIT? LOCATUR OPUS ID QUOD EX MEA PECUNIA REFICIATUR; EGO ME +
REFECTURUM DICO; PROBATIO FUTURA EST TUA, QUI LOCAS; PRAEDIBUS +
ET PRAEDIIS POPULO CAUTUM EST; ET, SI NON PUTAS CAUTUM, SCILICET +
TU, PRAETOR, IN MEA BONA QUOS VOLES IMMITTES, ME AD MEAS FORTUNAS DEFENDENDAS +
ACCEDERE NON SINES.
<S 143>
OPERAE PRETIUM EST LEGEM IPSAM COGNOSCERE; DICETIS EUNDEM +
CONSCRIPSISSE QUI ILLUD EDICTUM DE HEREDITATE. RECITA. LEX +
OPERI FACIUNDO. QVAE PUPILLI $IUNI -. DIC, DIC, QUAESO, CLARIUS. +
$C. $VERRES PRAETOR URBANUS ADDIDIT. CORRIGUNTUR LEGES CENSORIAE. +
QUID ENIM? VIDEO IN MULTIS VETERIBUS LEGIBUS, $CN. $DOMITIUS. $L. +
$METELLUS CENSORES ADDIDERUNT, $L. $CASSIUS $CN. $SERVILIUS CENSORES +
ADDIDERUNT: VULT ALIQUID EIUS MODI $C. $VERRES. DIC: QUID ADDIDIT? +
RECITA. QUI DE $L. $MARCIO $M. $PERPERNA CENSORIBUS -- SOCIUM NE ADMITTITO +
NEVE PARTEM DATO NEVE REDIMITO. QUID ITA? NE VITIOSUM OPUS FIERET? +
AT ERAT PROBATIO TUA. NE PARUM LOCUPLES ESSET? AT ERAT ET ESSET +
AMPLIUS, SI VELLES, POPULO CAUTUM PRAEDIBUS ET PRAEDIIS.
<S 144>
HIC TE SI RES IPSA, SI INDIGNITAS INIURIAE TUAE NON COMMOVEBAT, SI +
PUPILLI CALAMITAS, SI PROPINQUORUM LACRIMAE, SI D. BRUTI, CUIUS +
PRAEDIA SUBERANT, PERICULUM, SI $M. MARCELLI TUTORIS AUCTORITAS +
APUD TE PONDERIS NIHIL HABEBAT, NE ILLUD QUIDEM ANIMADVERTEBAS, +
EIUS MODI FORE HOC PECCATUM TUUM QUOD TU NEQUE NEGARE POSSES, +
 - IN TABULAS ENIM LEGEM RETTULISTI, - NEQUE CUM DEFENSIONE ALIQUA +
CONFITERI? ADDICITUR OPUS HS DLX MILIBUS, CUM TUTORES HS. +
CCI)) CCI)) CCI)) CCI)) ID OPUS AD ILLIUS INIQUISSIMI HOMINIS +
ARBITRIUM SE EFFECTUROS ESSE CLAMARENT.
<S 145>
ETENIM QUID ERAT OPERIS? ID QUOD VOS VIDISTIS; OMNES ILLAE +
COLUMNAE, QUAS DEALBATAS VIDETIS, MACHINA ADPOSITA NULLA +
IMPENSA DEIECTAE EISDEMQUE LAPIDIBUS REPOSITAE SUNT. HOC +
TU HS DLX MILIBUS LOCAVISTI. ATQUE IN ILLIS COLUMNIS DICO +
ESSE QUAE A TUO REDEMPTORE COMMOTAE NON SINT; DICO ESSE EX +
QUA TANTUM TECTORIUM VETUS DEIECTUM SIT ET NOVUM INDUCTUM. +
QUODSI TANTA PECUNIA COLUMNAS DEALBARI PUTASSEM, CERTE +
NUMQUAM AEDILITATEM PETIVISSEM.
<S 146>
AT UT VIDEATUR TAMEN RES AGI ET NON ERIPI PUPILLO: SI QUID +
OPERIS CAVSA RESCIDERIS, REFICITO. QUID ERAT QUOD RESCINDERET, +
CUM SUO QUEMQUE LOCO LAPIDEM REPONERET? QUI REDEMERIT SATIS +
DET DAMNI INFECTI EI QUI A VETERE REDEMPTORE ACCEPIT. DERIDET, +
CUM SIBI IPSUM IUBET SATIS DARE $HABONIUM. PECVNIA PRAESENS +
SOLVETUR. QUIBUS DE BONIS? EIUS QUI, QUOD TU HS DLX MILIBUS +
LOCASTI, SE HS CCI)) CCI)) CCI)) CCI)) EFFECTURUM ESSE +
PUPILLI, CUIUS AETATEM ET SOLITUDINEM, ETIAMSI TUTORES NON +
ESSENT, DEFENDERE PRAETOR DEBUIT. TUTORIBUS DEFENDENTIBUS NON +
MODO PATRIAS EIUS FORTUNAS, SED ETIAM BONA TUTORUM ADEMISTI. +
HOC OPUS BONUM SUO CUIQUE FACITO.
<S 147>
QUID EST 'SUO CUIQUE'? LAPIS ALIQUI CAEDENDUS ET ADPORTANDUS +
FUIT MACHINA SUA; NAM ILLO NON SAXUM, NON MATERIES ULLA ADVECTA EST; +
TANTUM OPERIS IN ISTA LOCATIONE FUIT QUANTUM PAUCAE OPERAE FABRORUM +
MERCEDIS TULERUNT, ET MANUSPRETIUM MACHINAE. UTRUM EXISTIMATIS +
MINUS OPERIS ESSE UNAM COLUMNAM EFFICERE AB INTEGRO NOVAM NULLO +
LAPIDE REDIVIVO AN QUATTUOR ILLAS REPONERE? NEMO DUBITAT QUIN MULTO MAIUS +
SIT NOVAM FACERE. OSTENDAM IN AEDIBUS PRIVATIS LONGA DIFFICILI-QUE +
VECTURA COLUMNAS SINGULAS AD IMPLUVIUM HS CCI)) CCI)) NON MINUS +
MAGNAS LOCATAS.
<S 148>
SED INEPTUM EST DE TAM PERSPICUA EIUS IMPUDENTIA PLURIBUS VERBIS +
DISPUTARE, PRAESERTIM CUM ISTE APERTE TOTA LEGE OMNIUM SERMONEM +
ATQUE EXISTIMATIONEM CONTEMPSERIT, QUI ETIAM AD EXTREMUM ADSCRIPSERIT: +
REDIVIVA SIBI HABETO; QUASI QUICQUAM REDIVIVI EX OPERE ILLO +
TOLLERETUR AC NON TOTUM OPUS EX REDIVIVIS CONSTITUERETUR. AT +
ENIM SI PUPILLO REDIMI NON LICEBAT NON NECESSE ERAT REM AD IPSUM +
PERVENIRE; POTERAT ALIQUIS AD ID NEGOTIUM DE POPULO ACCEDERE. +
OMNES EXCLUSI SUNT NON MINUS APERTE QUAM PUPILLUS. DIEM PRAESTITUIT +
OPERI FACIUNDO KALENDAS DECEMBRIS, LOCAT CIRCITER IDUS SEPTEMBRIS; +
ANGUSTIIS TEMPORIS EXCLUDUNTUR OMNES.
<S 149>
QUID ERGO? $HABONIUS ISTAM DIEM QUO MODO ADSEQUITUR? NEMO $HABONIO +
MOLESTUS EST NEQUE KALENDIS DECEMBRIBUS NEQUE NONIS NEQUE IDIBUS; +
DENIQUE ALIQUANTO ANTE IN PROVINCIAM ISTE PROFICISCITUR QUAM OPUS EFFECTUM EST. +
POSTEAQUAM REUS FACTUS EST, PRIMO NEGABAT SE OPUS IN ACCEPTUM REFERRE POSSE; +
CUM INSTARET $HABONIUS, IN ME CAUSAM CONFEREBAT, QUOD EUM CODICEM +
OBSIGNASSEM. PETIT A ME $HABONIUS ET AMICOS ADLEGAT: FACILE IMPETRAT. +
ISTE, QUID AGERET, NESCIEBAT; SI IN ACCEPTUM NON RETTULISSET, PUTABAT +
SE ALIQUID DEFENSIONIS HABITURUM; $HABONIUM PORRO INTELLEGEBAT REM +
TOTAM ESSE PATEFACTURUM, - TAMETSI QUID POTERAT ESSE APERTIUS QUAM +
NUNC EST?-UT UNO MINUS TESTE AGERET, $HABONIO OPUS IN ACCEPTUM +
RETTULIT QUADRIENNIO POST QUAM DIEM OPERI DIXERAT.
<S 150>
HAC CONDICIONE, SI QUIS DE POPULO REDEMPTOR ACCESSISSET, +
NON ESSET USUS; CUM DIE CETEROS REDEMPTORES EXCLUSISSET, +
TUM IN EIUS ARBITRIUM AC POTESTATEM VENIRE NOLEBANT QUI SIBI +
EREPTAM PRAEDAM ARBITRARETUR. NUNC NE ARGUMENTEMUR, QUO ISTA +
PECUNIA PERVENERIT FACIT IPSE INDICIUM. PRIMUM CUM VEHEMENTIUS +
CUM EO D. BRUTUS CONTENDERET, QUI DE SUA PECUNIA HS DLX MILIA +
NUMERAVIT, QUOD IAM ISTE FERRE NON POTERAT, OPERE ADDICTO, +
PRAEDIBUS ACCEPTIS DE HS DLX MILIBUS REMISIT D. BRUTO HS CX +
MILIA. HOC, SI ALIENA RES ESSET, CERTE FACERE NON POTUISSET. +
DEINDE NUMMI NUMERATI SUNT CORNIFICIO, QUEM SCRIBAM SUUM FUISSE +
NEGARE NON POTEST. POSTREMO IPSIUS $HABONI TABULAE PRAEDAM ILLAM +
ISTIUS FUISSE CLAMANT. RECITA. NOMINA $HABONI.
<S 151>
HIC ETIAM PRIORE ACTIONE $Q. $HORTENSIUS PUPILLUM IUNIUM +
PRAETEXTATUM VENISSE IN VESTRUM CONSPECTUM ET STETISSE CUM +
PATRUO TESTIMONIUM DICENTE QUESTUS EST, ET ME POPULARITER +
AGERE ATQUE INVIDIAM COMMOVERE, QUOD PUERUM PRODUCEREM, +
CLAMITAVIT. QUID ERAT, $HORTENSI, TANDEM IN ILLO PUERO +
POPULARE, QUID INVIDIOSUM? GRACCHI, CREDO, AUT SATURNINI +
AUT ALICUIUS HOMINIS EIUS MODI PRODUXERAM FILIUM, UT NOMINE +
IPSO ET MEMORIA PATRIS ANIMOS IMPERITAE MULTITUDINIS COM+
MOVEREM. P. IUNI ERAT, HOMINIS DE PLEBE $ROMANA, FILIUS, +
QUEM PATER MORIENS CUM TUTORIBUS ET PROPINQUIS, TUM LEGIBUS +
TUM AEQUITATI MAGISTRATUUM, TUM IUDICIIS VESTRIS COMMENDATUM +
PUTAVIT.
<S 152>
HIC ISTIUS SCELERATO NEFARIO-QUE LATROCINIO BONIS PATRIIS FORTUNIS-QUE +
OMNIBUS SPOLIATUS VENIT IN IUDICIUM, SI NIHIL ALIUD, SALTEM UT EUM CUIUS +
OPERA IPSE MULTOS ANNOS ESSET IN SORDIBUS PAULO TAMEN OBSOLETIUS VESTITUM +
VIDERET. ITAQUE TIBI, $HORTENSI, NON ILLIUS AETAS, SED CAUSA, +
NON VESTITUS, SED FORTUNA POPULARIS VIDEBATUR, NEQUE TE TAM +
COMMOVEBAT QUOD ILLE CUM TOGA PRAETEXTA, QUAM QUOD SINE +
BULLA VENERAT. VESTITUS ENIM NEMINEM COMMOVEBAT IS QUEM +
ILLI MOS ET IUS INGENUITATIS DABAT; QUOD ORNAMENTUM PUERITIAE PATER +
DEDERAT, INDICIUM ATQUE INSIGNE FORTUNAE, HOC AB ISTO PRAEDONE +
EREPTUM ESSE GRAVITER TUM ET ACERBE HOMINES FEREBANT.
<S 153>
NEQUE ERANT ILLAE LACRIMAE POPULARES MAGIS QUAM NOSTRAE, +
QUAM TUAE, $Q. $HORTENSI, QUAM HORUM QUI SENTENTIAM LATURI +
SUNT, IDEO QUOD COMMUNIS EST CAUSA, COMMUNE PERICULUM; +
COMMUNI PRAESIDIO TALIS IMPROBITAS TAMQUAM ALIQUOD +
INCENDIUM RESTINGUENDUM EST. HABEMUS ENIM LIBEROS PARVOS; +
INCERTUM EST QUAM LONGA CUIUSQUE NOSTRUM VITA FUTURA SIT; +
CONSULERE VIVI AC PROSPICERE DEBEMUS UT ILLORUM SOLITUDO ET +
PUERITIA QUAM FIRMISSIMO PRAESIDIO MUNITA SIT. QUIS EST ENIM +
QUI TUERI POSSIT LIBERUM NOSTRORUM PUERITIAM CONTRA IMPROBITATEM +
MAGISTRATUUM? MATER, CREDO. SCILICET MAGNO PRAESIDIO FUIT ANNIAE +
MATER, FEMINA PRIMARIA: MINUS ILLA DEOS HOMINES-QUE IMPLORANTE +
ISTE INFANTI PUPILLAE FORTUNAS PATRIAS ADEMIT. TUTORESNE +
DEFENDENT? PERFACILE VERO APUD ISTIUS MODI PRAETOREM, A QUO +
M. MARCELLI TUTORIS IN CAUSA PUPILLI IUNI ET ORATIO ET +
VOLUNTAS ET AUCTORITAS REPUDIATA EST.
<S 154>
QUAERIMUS ETIAM QUID ISTE IN ULTIMA PHRYGIA, QUID IN +
EXTREMIS PAMPHYLIAE PARTIBUS FECERIT, QUALIS IN BELLO +
PRAEDONUM PRAEDO IPSE FUERIT QUI IN FORO POPULI $ROMANI PIRATA +
NEFARIUS REPERIATUR? DUBITAMUS QUID ISTE IN HOSTIUM PRAEDA +
MOLITUS SIT, QUI MANUBIAS SIBI TANTAS EX L. $METELLI MANUBIIS +
FECERIT, QUI MAIORE PECUNIA QUATTUOR COLUMNAS DEALBANDAS +
QUAM ILLE OMNIS AEDIFICANDAS LOCAVERIT? EXSPECTEMUS QUID +
DICANT EX SICILIA TESTES? QUIS UMQUAM TEMPLUM ILLUD ASPEXIT +
QUIN AVARITIAE TUAE, QUIN INIURIAE, QUIN AUDACIAE TESTIS +
ESSET? QUIS A SIGNO VORTUMNI IN CIRCUM MAXIMUM VENIT QUIN +
IS UNO QUOQUE GRADU DE AVARITIA TUA COMMONERETUR? QUAM TU +
VIAM TENSARUM ATQUE POMPAE EIUS MODI EXEGISTI UT TU IPSE +
ILLA IRE NON AUDEAS. TE PUTET QUISQUAM, CUM AB ITALIA FRETO +
DIIUNCTUS ESSES, SOCIIS TEMPERASSE, QUI AEDEM CASTORIS TESTEM +
TUORUM FURTORUM ESSE VOLUERIS? QUAM POPULUS $ROMANUS COTIDIE, +
IUDICES ETIAM TUM CUM DE TE SENTENTIAM FERENT, VIDEBUNT.
<S 155>
ATQUE ETIAM IUDICIUM IN PRAETURA PUBLICUM EXERCUIT; NON +
ENIM PRAETEREUNDUM EST NE ID QUIDEM. PETITA MULTA EST +
APUD ISTUM PRAETOREM A $Q. OPIMIO; QUI ADDUCTUS EST IN +
IUDICIUM, VERBO QUOD, CUM ESSET TRIBUNUS PLEBIS, INTERCESSISSET +
CONTRA LEGEM $CORNELIAM, RE VERA QUOD IN TRIBUNATU +
DIXISSET CONTRA ALICUIUS HOMINIS NOBILIS VOLUNTATEM. DE +
QUO IUDICIO SI VELIM DICERE OMNIA, MULTI APPELLANDI +
LAEDENDI-QUE SINT, ID QUOD MIHI NON EST NECESSE; TANTUM +
DICAM, PAUCOS HOMINES, UT LEVISSIME APELLEM, ADROGANTES +
HOC ADIUTORE $Q. OPIMIUM PER LUDUM ET IOCUM FORTUNIS +
OMNIBUS EVERTISSE.
<S 156>
IS MIHI ETIAM QUERITUR QUOD A NOBIS IX SOLIS DIEBUS PRIMA +
ACTIO SUI IUDICI TRANSACTA SIT, CUM APUD IPSUM TRIBUS HORIS +
Q. OPIMIUS, SENATOR POPULI $ROMANI, BONA, FORTUNAS, ORNAMENTA +
OMNIA AMISERIT? CUIUS PROPTER INDIGNITATEM IUDICI SAEPISSIME +
EST ACTUM IN SENATU UT GENUS HOC TOTUM MULTARUM ATQUE EIUS MODI +
IUDICIORUM TOLLERETUR. IAM VERO IN BONIS $Q. OPIMI VENDENDIS QUAS ISTE +
PRAEDAS, QUAM APERTE, QUAM IMPROBE FECERIT, LONGUM EST DICERE: +
HOC DICO, NISI VOBIS ID HOMINUM HONESTISSIMORUM TABULIS PLANUM +
FECERO, FINGI A ME HOC TOTUM TEMPORIS CAUSA PUTATOTE.
<S 157>
IAM QUI EX VALAMITATE SENATORIS POPULI $ROMANI, CUM PRAETOR +
IUDICIO EIUS PRAEFUISSET, SPOLIA DOMUM SUAM REFERRE ET +
MANUBIAS DETRAHERE CONATUS SIT, IS ULLAM AB SESE CALAMITATEM +
POTERIT DEPRECARI?
NAM DE SUBSORTITIONE ILLA IUNIANA IUDICUM NIHIL DICO. QUID +
ENIM? CONTRA TABULAS QUAS TU PROTULISTI AUDEAM DICERE? +
DIFFICILE EST; NON ENIM ME TUA SOLUM ET IUDICUM AUCTORITAS, +
SED ETIAM ANULUS AUREUS SCRIBAE TUI DETERRET. NON DICAM +
ID QUOD PROBARE DIFFICILE EST; HOC DICAM QUOD OSTENDAM +
MULTOS EX TE VIROS PRIMARIOS AUDISSE, CUM DICERES IGNOSCI +
TIBI OPORTERE QUOD FALSUM CODICEM PROTULERIS; NAM QUA +
INVIDIA C. IUNIUS CONFLAGRAVIT, EA, NISI PROVIDISSES, TIBI IPSI +
TUM PEREUNDUM FUISSET. HOC MO
<S 158>
HOC MODO ISTE SIBI ET SALUTI SUAE PROSPICERE DIDICIT REFERENDO IN +
TABULAS ET PRIVATAS ET PUBLICAS QUOD GESTUM NON ESSET, TOLLENDO +
QUOD ESSET, ET SEMPER ALIQUID DEMENDO, MUTANDO, INTERPOLANDO; +
EO ENIM USQUE PROGREDITUR UT NE DEFENSIONEM QUIDEM MALEFICIORUM +
SUORUM SINE ALIIS MALEFICIIS REPERIRE POSSIT. EIUS MODI SUBSORTI+
TIONEM HOMO AMENTISSIMUS SUORUM QUOQUE IUDICUM FORE PUTAVIT +
PER SODALEM SUUM $Q. CURTIUM, IUDICEM QUAESTIONIS SUAE; CUI EGO +
NISI VI POPULI ATQUE HOMINUM CLAMORE ATQUE CONVICIO RESTITISSEM, +
EX HAC DECURIA VESTRA, CUIUS MIHI COPIAM QUAM LARGISSIME FACTAM +
OPORTEBAT, QUOS ISTE ADNUERAT IN SUUM CONSILIUM SINE CAUSA +
SUBSORTIEBATUR.
<B 2>
<S 1 >
MULTA MIHI NECESSARIO, IUDICES, PRAETERMITTENDA SUNT, +
UT POSSIM ALIQUO MODO ALIQUANDO DE HIS REBUS QUAE MEAE +
FIDEI COMMISSAE SUNT DICERE. RECEPI ENIM CAUSAM $SICILIAE: +
EA ME AD HOC NEGOTIUM PROVINCIA ATTRAXIT. EGO TAMEN HOC +
ONERE SUSCEPTO ET RECEPTA CAUSA $SICILIENSI AMPLEXUS ANIMO +
SUM ALIQUANTO AMPLIUS. SUSCEPI ENIM CAUSAM TOTIUS ORDINIS, +
SUSCEPI CAUSAM REI PUBLICAE, QUOD PUTABAM TUM DENIQUE +
RECTE IUDICARI POSSE SI NON MODO REUS IMPROBUS ADDUCERETUR, +
SED ETIAM DILIGENS AC FIRMUS ACCUSATOR AD IUDICIUM VENIRET.
<S 2>
QUO MIHI MATURIUS AD $SICILIAE CAUSAM VENIENDUM EST RELICTIS +
CETERIS EIUS FURTIS ATQUE FLAGITIIS, UT ET VIRIBUS QUAM +
INTEGERRIMIS AGERE ET AD DICENDUM TEMPORIS SATIS HABERE +
POSSIM. ATQUE ANTEQUAM DE INCOMMODIS $SICILIAE DICO, PAUCA MIHI +
VIDENTUR ESSE DE PROVINCIAE DIGNITATE, VETUSTATE, UTILITATE +
DICENDA. NAM CUM OMNIUM SOCIORUM PROVINCIARUM-QUE RATIONEM DILIGENTER HABERE +
DEBETIS, TUM PRAECIPUE $SICILIAE, IUDICES, PLURIMIS IUSTISSIMIS-QUE +
DE CAUSIS, PRIMUM QUOD OMNIUM NATIONUM EXTERARUM PRINCEPS +
$SICILIA SE AD AMICITIAM FIDEM-QUE POPULI $ROMANI ADPLICAVIT. +
PRIMA OMNIUM, ID QUOD ORNAMENTUM IMPERI EST, PROVINCIA EST +
APPELLATA; PRIMA DOCUIT MAIORES NOSTROS QUAM PRAECLARUM ESSET +
EXTERIS GENTIBUS IMPERARE; SOLA FUIT EA FIDE BENIVOLENTIA-QUE +
ERGA POPULUM $ROMANUM UT CIVITATES EIUS INSULAE, QUAE SEMEL IN +
AMICITIAM NOSTRAM VENISSENT, NUMQUAM POSTEA DEFICERENT, PLERAEQUE +
AUTEM ET MAXIME INLUSTRES IN AMICITIA PERPETUO MANERENT.
<S 3>
ITAQUE MAIORIBUS NOSTRIS IN $AFRICAM EX HAC PROVINCIA GRADUS +
IMPERI FACTUS EST; NEQUE ENIM TAM FACILE OPES $CARTHAGINIS TANTAE CONCIDISSENT NISI +
ILLUD ET REI FRUMENTARIAE SUBSIDIUM ET RECEPTACULUM CLASSIBUS NOSTRIS +
PATERET. QUARE $P. $AFRICANUS CARTHAGINE DELETA $SICULORUM +
URBIS SIGNIS MONUMENTIS-QUE PULCHERRIMIS EXORNAVIT, UT, +
QUOS VICTORIA POPULI $ROMANI MAXIME LAETARI ARBITRABATUR, +
APUD EOS MONUMENTA VICTORIAE PLURIMA CONLOCARET.
<S 4>
DENIQUE ILLE IPSE $M. MARCELLUS, CUIUS IN $SICILIA VIRTUTEM +
HOSTES, MISERICORDIAM VICTI, FIDEM CETERI $SICULI PERSPEXERUNT, +
NON SOLUM SOCIIS IN EO BELLO CONSULUIT, VERUM ETIAM SUPERATIS +
HOSTIBUS TEMPERAVIT. VRBEM PULCHERRIMAM $SYRACUSAS,-QUAE CUM +
MANU MUNITISSIMA ESSET, TUM LOCI NATURA TERRA AC MARI +
CLAUDERETUR, - CUM VI CONSILIO-QUE CEPISSET, NON SOLUM +
INCOLUMEM PASSUS EST ESSE, SED ITA RELIQUIT ORNATAM UT ESSET +
IDEM MONUMENTUM VICTORIAE, MANSUETUDINIS, CONTINENTIAE, +
PEPERCISSET ET QUAE RELIQUISSET: TANTUM ILLE HONOREM +
HABENDUM $SICILIAE PUTAVIT UT NE HOSTIUM QUIDEM URBEM EX +
SOCIORUM INSULA TOLLENDAM ARBITRARETUR.
<S 5>
ITAQUE AD OMNIS RES SIC ILLA PROVINCIA SEMPER USI SUMUS UT, +
QUICQUID EX SESE POSSET EFFERRE, ID NON APUD NOS NASCI, SED DOMI NOSTRAE CONDITUM +
IAM PUTAREMUS. QUANDO ILLA FRUMENTUM QUOD DEBERET NON AD DIEM DEDIT? QUANDO +
ID QUOD OPUS ESSE PUTARET NON ULTRO POLLICITA EST? QUANDO +
ID QUOD IMPERARETUR RECUSAVIT? ITAQUE ILLE $M. CATO SAPIENS +
CELLAM PENARIAM REI PUBLICAE NOSTRAE, NUTRICEM PLEBIS $ROMANAE +
$SICILIAM NOMINABAT. NOS VERO EXPERTI SUMUS ITALICO MAXIMO +
DIFFICILLIMO-QUE BELLO $SICILIAM NOBIS NON PRO PENARIA CELLA, +
SED PRO AERARIO ILLO MAIORUM VETERE AC REFERTO FUISSE; NAM
SINE ULLO SUMPTU NOSTRO, CORIIS, TUNICIS, FRUMENTO-QUE SUPPEDITANDO, +
MAXIMOS EXERCITUS NOSTROS VESTIVIT, ALUIT, ARMAVIT.
<S 6>
QUID? ILLA QUAE FORSITAN NE SENTIAMUS QUIDEM, IUDICES, +
QUANTA SUNT. QUOD MULTIS LOCUPLETIORIBUS CIVIBUS UTIMUR, +
QUOD HABENT PROPINQUAM FIDELEM FRUCTUOSAM-QUE PROVINCIAM, +
QUO FACILE EXCURRANT, UBI LIBENTER NEGOTIUM GERANT; +
QUOS ILLA PARTIM MERCIBUS SUPPEDITANDIS CUM QUAESTU +
COMPENDIO-QUE DIMITTIT, PARTIM RETINET, UT ARARE, UT PASCERE, +
UT NEGOTIARI LIBEAT, UT DENIQUE SEDES AC DOMICILIUM CONLOCARE; +
QUOD COMMODUM NON MEDIOCRE REI PUBLICAE EST, TANTUM CIVIUM +
NUMERUM TAM PROPE A DOMO TAM BONIS FRUCTUOSIS-QUE REBUS DETINERI.
<S 7>
ET QUONIAM QUASI QUAEDAM PRAEDIA POPULI $ROMANI SUNT VECTIGALIA NOSTRA +
ATQUE PROVINCIAE, QUEM AD MODUM VOS PROPINQUIS VESTRIS PRAEDIIS +
MAXIME DELECTAMINI, SIC POPULO $ROMANO IUCUNDA SUBURBANITAS EST +
HUIUSCE PROVINCIAE. IAM VERO HOMINUM IPSORUM, IUDICES, EA PATIENTIA +
VIRTUS FRUGALITAS-QUE EST UT PROXIME AD NOSTRAM DISCIPLINAM ILLAM VETEREM, +
NON AD HANC QUAE NUNC INCREBRUIT VIDEANTUR ACCEDERE: NIHIL CETERORUM +
SIMILE GRAECORUM, NULLA DESIDIS, NULLA LUXURIES, CONTRA SUMMUS +
LABOR IN PUBLICIS PRIVATIS-QUE REBUS, SUMMA PARSIMONIA, SUMMA +
DILIGENTIA. SIC PORRO NOSTROS HOMINES DILIGUNT UT IIS SOLIS +
NEQUE PUBLICANUS NEQUE NEGOTIATOR ODIO SIT.
<S 8>
MAGISTRATUUM AUTEM NOSTRORUM INIURIAS ITA MULTORUM +
TULERUNT UT NUMQUAM ANTE HOC TEMPUS AD ARAM LEGUM +
PRAESIDIUM-QUE VESTRUM PUBLICO CONSILIO CONFUGERINT, +
TAMETSI ET ILLUM ANNUM PERTULERANT QUI SIC EOS ADFLIXERAT +
UT SALVI ESSE NON POSSENT, NISI $C. MARCELLUS QUASI ALIQUO FATO +
VENISSET, UT BIS EX EADEM FAMILIA SALUS $SICILIAE CONSTITUERETUR, +
ET POST $M. ANTONI INFINITUM ILLUD IMPERIUM SENSERANT. SIC +
A MAIORIBUS SUIS ACCEPERANT, TANTA POPULI $ROMANI IN $SICULOS +
ESSE BENEFICIA UT ETIAM INIURIAS NOSTRORUM HOMINUM PERFERENDAS +
PUTARENT.
<S 9>
IN NEMINEM CIVITATES ANTE HUNC TESTIMONIUM PUBLICE DIXERUNT; HUNC DENIQUE +
IPSUM PERTULISSENT, SI HUMANO MODO, SI USITATO MORE, SI DENIQUE +
UNO ALIQUO IN GENERE PECCASSET. SED CUM PERFERRE NON POSSENT LUXURIEM, +
CRUDELITATEM, AVARITIAM, SUPERBIA,_M, CUM OMNIA SUA COMMODA, IURA, +
BENEFICIA SENATUS POPULI-QUE $ROMANI UNIUS SCELERE AC LIBIDINE PERDIDISSENT, +
HOC STATUERUNT, AUT ILLIUS INIURIAS PER VOS ULCISCI AC +
PERSEQUI, AUT, SI VOBIS INDIGNI ESSENT VISI QUIBUS OPEM +
AUXILIUM-QUE FERRETIS, URBIS AC SEDES SUAS RELINQUERE, +
QUANDOQUIDEM AGROS IAM ANTE ISTIUS INIURIIS EXAGITATI +
RELIQUISSENT.
<S 10>
HOC CONSILIO AB $L. $METELLO LEGATIONES UNIVERSAE PETIVERUNT +
UT QUAM PRIMUM ISTI SUCCEDERET, HOC ANIMO TOTIENS APUD PATRONOS +
DE SUIS MISERIIS DEPLORARUNT, HOC COMMOTI +
DOLORE POSTULATA CONSULIBUS, QUAE NON POSTULATA SED IN ISTUM +
CRIMINA VIDERENTUR ESSE, EDIDERUNT. FECERUNT ETIAM UT ME, CUIUS +
FIDEM CONTINENTIAM-QUE COGNORANT, PROPE DE VITAE MEAE STATU DOLORE +
AC LACRIMIS SUIS DEDUCERENT UT EGO ISTUM ACCUSAREM, A QUO MEA +
LONGISSIME RATIO VOLUNTAS-QUE ABHORREBAT; QUAMQUAM IN HAC CAUSA MULTO +
PLURIS PARTIS MIHI DEFENSIONIS QUAM ACCUSATIONIS SUSCEPISSE VIDEOR.
<S 11>
POSTREMO EX TOTA PROVINCIA HOMINES NOBILISSIMI PRIMI-QUE +
PUBLICE PRIVATIM-QUE VENERUNT, GRAVISSIMA ATQUE AMPLISSIMA +
QUAEQUE CIVITAS VEHEMENTISSIME SUAS INIURIAS PERSECUTA EST. +
AT QUEM AD MODUM, IUDICES, VER_NERUNT? VIDEOR ENIM MIHI +
IAM LIBERIUS APUD VOS PRO $SICULIS LOQUI DEBERE QUAM +
VOLUNTATI. ECQUEM EXISTIMATIS UMQUAM ULLA IN PROVINCIA +
REUM ABSENTEM CONTRA INQUISITIONEM ACCUSATORIS TANTIS +
OPIBUS, TANTA CUPIDITATE ESSE DEFENSUM? QUAESTORES UTRI+
USQUE PROVINCIAE QUI ISTO PRAETORE FUERANT CUM FASCIBUS MIHI +
PRAESTO FUERUNT: HIS PORRO QUI SUCCESSERUNT, VEHEMENTER +
ISTIUS CUPIDI, LIBERALITER EX ISTIUS CIBARIIS TRACTATI, NON +
MINUS ACRES CONTRA ME FUERUNT.
Y
<S 12>
VIDETE QUID POTUERIT QUI QUATTUOR IN UNA PROVINCIA +
QUAESTORES STUDIOSISSIMOS DEFENSORES PROPUGNATORES-QUE +
HABUERIT, PRAETOREM VERO COHORTEM-QUE TOTAM SIC STUDIOSAM +
UT FACILE APPARERET NON TAM ILLIS $SICILIAM, QUAM INANEM +
OFFENDERANT, QUAM $VERREM IPSUM, QUI PLENUS DECESSERAT, +
PROVINCIAM FUISSE. MINARI $SICULIS SI DECREVISSENT LEGATIONES +
QUAE CONTRA ISTUM DICERENT, MINARI SI QUI ESSENT PROFECTI, +
ALIIS SI LAUDARENT BENIGNISSIME PROMITTERE, GRAVISSIMOS +
PRIVATARUM RERUM TESTIS, QUIBUS NOS PRAESENTIBUS DENUNTIA+
VIMUS, EOS VI CUSTODIIS-QUE RETINERE.
<S 13>
QUAE CUM OMNIA FACTA SINT, TAMEN UNAM SOLAM SCITOTE ESSE +
CIVITATEM MAMERTINAM QUAE PUBLICE LEGATOS, QUI ISTUM +
LAUDARENT, MISERIT. EIUS AUTEM LEGATIONIS PRINCIPEM, +
CIVITATIS NOBILISSIMUM CIVEM, $C. HEIUM, IURATUM DICERE +
AUDISTIS ISTI NAVEM ONERARIAM MAXIMAM MESSANAE ESSE +
PUBLICE COACTIS OPERIS AEDIFICATAM; IDEM-QUE MAMERTINORUM +
LEGATUS, ISTIUS LAUDATOR, NON SOLUM ISTUM BONA SUA, VERUM +
ETIAM SACRA DEOS-QUE PENATIS A MAIORIBUS TRADITOS EX AEDIBUS +
SUIS ERIPUISSE DIXIT. PRAECLARA LAUDATIO, CUM DUABUS IN REBUS +
LEGATORUM UNA OPERA CONSUMITUR, IN LAUDANDO ATQUE REPETENDO. +
ATQUE EA IPSA CIVITAS QUA RATIONE ISTI AMICA SIT, DICETUR CERTO +
LOCO; REPERIETIS ENIM, QUAE CAUSAE BENIVOLENTIAE MAMERTINIS ERGA +
ISTUM SINT, EAS IPSAS CAUSAS SATIS IUSTAS ESSE DAMNATIONIS. +
ALIA CIVITAS NULLA, IUDICES, PUBLICO CONSILIO LAUDAT.
<S 14>
VIS ILLA SUMMI IMPERI TANTUM POTUIT APUD PERPAUCOS HOMINES, NON CIVITATES, UT AUT +
LEVISSIMI QUIDAM EX MISERRIMIS DESERTISSIMIS-QUE OPPIDIS +
INVENIRENTUR QUI INIUSSU POPULI AC SENATUS PROFICISCERENTUR, +
AUT II QUI CONTRA ISTUM LEGATI DECRETI ERANT, ET TESTIMONIUM +
PUBLICUM MANDATA-QUE ACCEPERANT, VI AC METU RETINERENTUR. QUOD +
EGO IN PAUCIS TAMEN USU VENISSE NON MOLESTE TULI, QUO RELIQUAE +
TOT ET TANTAE ET TAM GRAVES CIVITATES, TOTA DENIQUE $SICILIA PLUS +
AUCTORITATIS APUD VOS HABERET, CUM VIDERETIS NULLA VI RETINERI, +
NULLO PERICULO PROHIBERI POTUISSE QUO MINUS EXPERIRENTUR ECQUID +
APUD VOS QUERIMONIAE VALERENT ANTIQUISSIMORUM FIDELISSIMORUM-QUE +
SOCIORUM.
<S 15>
NAM QUOD FORTASSE NON NEMO VESTRUM AUDIERIT, ISTUM A $SYRACUSANIS +
PUBLICE LAUDARI, ID TAMETSI PRIORE ACTIONE EX HERACLII $SYRACUSANI +
TESTIMONIO CUIUS MODI ESSET COGNOVISTIS, TAMEN VOBIS ALIO LOCO UT +
SE TOTA RES HABEAT, QUOD AD EAM CIVITATEM ATTINEAT, DEMONSTRABITUR. +
INTELLEGETIS ENIM NULLIS HOMINIBUS QUEMQUAM TANTO ODIO QUANTO +
ISTUM $SYRACUSANIS ET ESSE ET FUISSE. ET ENIM ISTUM $SICULI SOLI +
PERSEQUUNTUR: CIVES $ROMANI QUI NEGOTIANTUR IN $SICILIA DEFENDUNT, +
DILIGUNT, SALVUM ESSE CUPINT. PRIMUM, SI ITA ESSET, TAMEN VOS IN +
HAC QUAESTIONE DE PECUNIIS REPETUNDIS, QUAE SOCIORUM CAUSA +
CONSTITUTA EST LEGE IUDICIO-QUE SOCIALI, SOCIORUM QUERIMONIAS +
AUDIRE OPORTERET.
<S 16>
SED INTELLEGERE POTUISTIS PRIORE ACTIONE CIVIS $ROMANOS +
HONESTISSIMOS EX $SICILIA PLURIMIS MAXIMIS-QUE DE REBUS, +
ET QUAS IPSI ACCEPISSENT INIURIAS ET QUAS SCIRENT ESSE +
ALIIS FACTAS, PRO TESTIMONIO DICERE. EGO HOC QUOD INTELLEGO, +
IUDICES, SIC CONFIRMO. VIDEOR MIHI GRATUM FECISSE $SICULIS +
QUOD EORUM INIURIAS MEO LABORE, INIMICITIIS, PERICULO +
SIM PERSECUTUS: NON MINUS HOC GRATUM ME NOSTRIS CIVIBUS +
INTELLEGO FECISSE, QUI HOC GRATUM EXISTIMANT, +
IURIS LIBERTATIS RERUM FORTUNARUM-QUE SUARUM SALUTEM IN +
IN ISTIUS DAMNATIONE CONSISTERE.
<S 17>
QUAPROPTER DE ISTIUS PRAETURA $SICILIENSI NON RECUSO QUIN +
ITA ME AUDIATIS UT, SI CUIQUAM GENERI HOMINUM SIVE +
ARATORUM SIVE PECUARIORUM SIVE MERCATORUM PROBATUS SIT, +
SI NON HORUM OMNIUM COMMUNIS HOSTIS PRAEDO-QUE FUERIT, +
SI CUIQUAM DENIQUE IN RE UMQUAM ULLA TEMPERARIT, UT VOS +
QUOQUE EI TEMPERETIS. QUI SIMUL ATQUE EI SORTE PROVINCIA $SICILIA +
OBVENIT, STATIM $ROMAE, AB URBE ANTEQUAM PROFICISCERETUR, +
QUAERERE IPSE SECUM ET AGITARE CUM SUIS COEPIT QUIBUSNAM +
REBUS IN EA PROVINCIA MAXIMAM UNO ANNO PECUNIAM FACERE POSSET. +
NOLEBAT IN AGENDO DISCERE,-TAMETSI NON PROVINCIAE RUDIS +
ERAT ET TIRO: [SED $SICILIAE] PARATUS AD PRAEDAM MEDITATUS-QUE +
VENIRE CUPIEBAT.
<S 18>
O PRAECLARE CONIECTUM A VULGO IN ILLAM PROVINCIAM OMEN +
COMMUNIS FAMAE ATQUE SERMONIS, CUM EX NOMINE ISTIUS QUID +
ISTE IN PROVINCIA FACTURUS ESSET PERRIDICULE HOMINES AUGURABANTUR. +
ETENIM QUIS DUBITARE POSSET, CUM ISTIUS IN QUAESTURA FUGAM +
ET FURTUM RECOGNOSCERET, CUM IN LEGATIONE OPPIDORUM FANORUM-QUE +
SPOLIATIONES COGITARET, CUM VIDERET IN FORO LATROCINIA +
PRAETURAE, QUALIS ISTE IN QUARTO ACTU IMPROBITATIS FUTURUS +
ESSET? ATQUE UT INTELLEGATIS EUM NOMINA CERTISSIMA, ACCIPITE +
ARGUMENTUM QUO FACILIUS DE SINGULARI EIUS IMPUDENTIA +
EXISTIMARE POSSITIS.
<S 19>
QUO DIE $SICILIAM ATTIGIT - VIDETE SATISNE PARATUS EX ILLO +
OMINE URBANO AD EVERRENDAM PROVINCIAM VENERIT,-STATIM +
MESSANA LITTERAS HALAESAM MITTIT (QUAS EGO ISTUM IN ITALIA +
CONSCRIPSISSE ARBITROR; NAM SIMUL ATQUE E NAVI EGRESSUS EST +
DIDIT), HALAESINUS AD SE DIO CONTINUO VENIRET; SE DE +
HEREDITATE VELLE COGNOSCERE QUAE EIUS FILIO A PROPINQUO +
HOMINE, $APOLLODORO $LAPHIRONE, VENISSET.
<S 20>
EA ERAT, IUDICES, PERGRANDIS PECUNIA. HIC EST DIO, IUDICES, NUNC BENEFICIO +
$Q. $METELLI CIVIS $ROMANUS FACTUS; DE QUO MULTIS VIRIS +
PRIMARIIS TESTIBUS MULTORUM-QUE TABULIS VOBIS PRIORE ACTIONE +
SATIS FACTUM EST, HS DECIENS NUMERATA ESSE UT EAM CAUSAM, +
IN QUA NE TENUISSIMA QUIDEM DUBITATIO POSSET ESSE, ISTO +
COGNOSCENTE OBTINERET; PRAETEREA GREGES NOBILISSIMARUM +
EQUARUM ABACTOS, ARGENTI VESTIS-QUE STRAGULAE DOMI QUOD +
FUERIT ESSE DIREPTUM; ITA HS DECIENS $Q. DIONEM, QUOD +
HEREDITAS EI VENISSET, NULLAM ALIAM OB CAUSAM PERDIDISSE.
<S 21>
QUID? HAEC HEREDITAS QUO PRAETORE DIONIS FILIO VENERAT? +
EODEM QUO ANNIAE, $P. ANNI SENATORIS FILIAE, EODEM QUO +
$M. $LIGURI SENATORI, $C. $SACERDOTE PRAETORE. QUID? TUM +
NEMO MOLESTUS F_DIONI FUERAT? NON PLUS QUAM LIGURI +
SACERDOTE PRAETORE. QUID? TUM AD $VERREM QUIS DETULIT? +
NEMO; NISI FORTE EXISTIMATIS EI QUADRUPLATORES AD FRETUM +
PRAESTO FUISSE. AD URBEM CUM ESSET, AUDIVIT DIONI CUIDAM +
$SICULO PERMAGNAM VENISSE HEREDITATEM; HEREDEM STATUAS +
IUSSUM ESSE IN FORO PONERE; NISI POSUISSET, VENERI ERYCINAE +
ESSE MULTATUM. TAMETSI POSITAE ESSENT EX TESTAMENTO, +
TAMEN PUTABAT, QUONIAM VENERIS NOMEN ESSET, CAUSAM +
CALUMNIAE SE REPERTURUM.
<S 22>
ITAQUE ADPONIT QUI PETAT $VENERI $ERYCINAE ILLAM HEREDITATEM. +
NON ENIM QUAESTOR PETIT, UT EST CONSUETUDO, IS QUI ERYCUM +
MONTEM OBTINEBAT: PETIT, NAEVIUS TURPIO QUIDAM, ISTIUS +
EXCURSOR ET EMISSARIUS, HOMO OMNIUM EX ILLO CONVENTU +
QUADRUPLATORUM DETERRIMUS, $C. SACERDOTE PRAETORE CONDEMNATUS +
INIURIARUM; ETENIM ERAT EIUS MODI CAUSA UT IPSE PRAETOR, CUM +
QUAERERET CALUMNIATOREM, PAULO TAMEN CONSIDERATIOREM REPERIRE +
NON  POSSET. HUNC HOMINEM VENERI ABSOLVIT, SIBI CONDEMNAT. +
MALUIT VIDELICET HOMINES PECCARE QUAM DEOS: SE POTIUS +
A DIONE QUOD NON LICEBAT, QUAM VENEREM QUOD NON DEBEBATUR +
AUFERRE.
<S 23>
QUID EGO HIC NUNC SEX. POMPEI CHLORI TESTIMONIUM RECITEM, +
QUI CAUSAM DIONIS EGIT, QUI OMNIBUS REBUS INTERFUIT, +
HOMINIS HONESTISSIMI, TAMETSI CIVIS $ROMANUS VIRTUTIS +
CAUSA IAM DIU EST, TAMEN OMNIUM $SICULORUM PRIMI AC +
NOBILISSIMI? QUID IPSIUS $Q. CAECILI DIONIS, HOMINIS PROBATISSIMI +
AC PUDENTISSIMI? QUID $L. CAECILI, $L. LIGURIS, T. MANILI, $L. CALENI? +
QUORUM OMNIUM TESTIMONIIS DE HAC DIONIS PECUNIA CONFIRMATUM +
EST. DIXIT HOC IDEM $M. LUCULLUS, SE DE HIS DIONIS INCOMMODIS +
PRO HOSPITIO QUOD SIBI CUM EO ESSET IAM ANTE COGNOSSE. +
<S 24>
QUID? LUCULLUS, QUI TUM IN MACEDONIA FUIT, MELIUS HAEC COGNIVIT +
QUAM TU, $HORTENSI, QUI $ROMAE FUISTI, AD QUEM DIO CONFUGIT, QUI +
DE $DIONIS INIURIIS GRAVISSIME PER LITTERAS CUM $VERRE QUESTUS +
ES? NOVA TIBI HAEC SUNT? INOPINATA? NUNC PRIMUM HOC AURES TUAE +
CRIMEN ACCIPIUNT? NIHIL EX DIONE, NIHIL EX SOCRU TUA, +
FEMINA PRIMARIA, SERVILIA, VETERE $DIONIS HOSPITA, +
AUDISTI? NONNE MULTA MEI TESTES QUAE TU SCIS NESCIUNT? +
NONNE TE MIHI TESTEM IN HOC CRIMINE ERIPUIT NON ISTIUS +
INNOCENTIA, SED LEGIS EXCEPTIO? RECITA. TESTIMONIA +
LVCVLLI, CHLORI, DIONIS. SATISNE VOBIS MAGNAM PECUNIAM +
VENERIUS HOMO, QUI E CHELIDONIS SINU IN PROVINCIAM +
PROFECTUS ESSET, VENERIS NOMINE QUAESIISE VIDETUR?
Y
<S 25>
ACCIPITE ALIAM IN MINORE PECUNIA NON MINUS IMPUDENTEM +
CALUMNIAM. $SOSIPPUS ET $PHILOCRATRATRES SUNT +
$AGYRINENSES. HORUM PATER ABHINC DUO ET XX ANNOS EST +
MORTUUS; IN CUIUS TESTAMENTO, QUODAM LOCO SI COMMISSUM +
QUID ESSET, MULTA ERAT VENERI. IPSO VICENSIMO ANNO, CUM +
TOT INTEREA PRAETORES, TOT QUAESTORES, TOT CALUMNIATORES IN +
PROVINCIA FUISSENT, HEREDITAS AB HIS VENERIS NOMINE PETITA +
EST. CAUSAM $VERRES COGNOSCIT, PECUNIAM PER VOLCATIUM +
ACCIPIT, FERE AD HS CCCC MILIA, A DUOBUS FRATRIBUS. +
MULTORUM TESTIMONIA AUDISTIS ANTEA. VICERUNT AGYRINENSES +
FRATRES ITA UT EGENTES INANES-QUE DISCEDERENT.
<S 26>
AT ENIM AD $VERREM PECUNIA ISTA NON PERVENIT. QUAE ISTA +
DEFENSIO EST? UTRUM ADSEVERATUR IN HOC AN TEMPTATUR? MIHI +
ENIM RES NOVA EST. $VERRES CALUMNIATOREM ADPONEBAT, $VERRES +
ADESSE IUBEBAT, $VERRES COGNOSCEBAT, $VERRES IUDICABAT +
PECUNIAE MAXIMAE DABANTUR; QUI DABANT CAUSAS OBTINEBANT. +
TU MIHI ITA DEFENDAS, 'NON EST ISTA $VERRI NUMERATA +
PECUNIA?' ADIUVO TE; MEI QUOQUE TESTES IDEM DICUNT; +
VOLCATIO DICUNT SESE DEDISSE. QUAE VIS ERAT IN VOLCATIO +
TANTA UT HS CCCC MILIA DUOBUS HOMINIBUS AUFERRET? +
ECQUIS VOLCATIO, SI SUA SPONTE VENISSET, UNAM LIBELLAM +
DEDISSET? VENIAT NUNC, EXPERIATUR: TECTO RECIPIET NEMO. +
AT EGO AMPLIUS DICO: HS QUADRINGENTIENS CEPISSE TE ARGUO +
CONTRA LEGES; NEGO TIBI IPSI ULLUM NUMMUM ESSE NUMERATUM; +
SED CUM OB TUA DECRETA, OB EDICTA, OB IMPERIA, OB IUDICIA +
PECUNIAE DABANTUR, NON ERAT QUAERENDUM CUIUS MANU +
NUMERARENTUR, SED CUIUS INIURIA COGERENTUR.
<S 27>
COMITES ILLI TUI DELECTI MANUS ERANT TUAE; PRAEFECTI, SCRIBAE, +
ACCENSI, MEDICI, HARUSPICES, PRAECONES MANUS ERANT TUAE; UT +
QUISQUE TE MAXIME COGNATIONE ADFINITATE NECESSITUDINE ALIQUA +
ATTINGEBAT, ITA MAXIME MANUS TUA PUTABATUR; COHORS TOTA ILLA, +
QUAE PLUS MALI $SICILIAE DEDIT QUAM SI CENTUM COHORTES +
FUGITIVORUM FUISSENT, TUA MANUS SINE CONTROVERSIA FUIT. +
QUICQUID AB HORUM QUOPIAM CAPTUM EST, ID NON MODO +
TIBI DATUM, SED TUA MANU NUMERATUM IUDICARI NECESSE EST. +
NAM SI HANC DEFENSIONEM PROBABITIS, 'NON ACCEPIT IPSE,' +
LICET OMNIA DE PECUNIIS REPETUNDIS IUDICIA TOLLATIS. NEMO +
UMQUAM REUS TAM NOCENS ADDUCETUR QUI ISTA DEFENSIONE +
NON POSSIT UTI; ETENIM CUM $VERRES UTATUR, QUIS ERIT UMQUAM +
POSTHAC REUS TAM PERDITUS QUI NON AD $Q. MUCI INNOCENTIAM +
REFERATUR, SI CUM ISTO CONFERATUR? NEQUE NUNC TAM ISTI +
MIHI $VERREM DEFENDERE VIDENTUR QUAM IN $VERRE DEFENSIONIS +
TEMPTARE RATIONEM.
<S 28>
QUA DE RE, IUDICES, MAGNOPERE VOBIS PROVIDENDUM EST: +
PERTINET HOC AD SUMMAM REM PUBLICAM ET AD EXISTIMATIONEM +
ORDINIS NOSTRI SALUTEM-QUE SOCIORUM. SI ENIM INNOCENTES +
EXISTIMARI VOLUMUS, NON SOLUM NOS, SED ETIAM NOSTROS +
COMITES PRAESTARE DEBEMUS. PRIMUM OMNIUM OPERA DANDA +
EST UT EOS NOBISCUM EDUCAMUS QUI NOSTRAE FAMAE CAPITI-QUE +
CONSULANT; DEINDE, SI IN HOMINIBUS ELIGENDIS NOS SPES +
AMICITIAE FEFELLERIT, UT VINDICEMUS, MISSOS FACIAMUS, SEMPER +
ITA VIVAMUS UT RATIONEM REDDENDAM NOBIS ARBITREMUS. +
AFRICANI EST HOC, HOMINIS LIBERALISSIMI-VERUM TAMEN EA +
LIBERALITAS EST PROBANDA QUAE SINE PERICULO EXISTIMATIONIS +
EST, UT IN ILLO FUIT: CUM AB EO QUIDAM VETUS ADSECTATOR +
ET EX NUMERO AMICORUM NON IMPETRARET UTI SE PRAEFECTUM +
IN $AFRICAM DUCERET, ET ID FERRET MOLESTE, 'NOLI,' INQUIT, +
'MIRARI SI TU HOC A ME NON IMPETRAS.
<S 29>
EGO IAM PRIDEM AB EO CUI MEAM EXISTIMATIONEM CARAM FORE ARBITROR +
PETO UT MECUM PRAEFECTUS PROFICISCATUR, ET ADHUC IMPETRARE NON +
POSSUM.' ETENIM RE VERA MULTO MAGIS EST PETENDUM AB +
HOMINIBUS, SI SALVI ET HONESTI ESSE VOLUMUS, UT EANT NOBISCUM +
IN PROVINCIAM, QUAM IN BENEFICI LOCO DEFERENDUM. SED TU +
CUM ET TUOS AMICOS IN PROVINCIAM QUASI IN PRAEDAM INVITABAS ET +
CUM IIS AC PER EOS PRAEDABARE ET EOS IN CONTIONE ANULIS +
AUREIS DONABAS, NON STATUEBAS TIBI NON SOLUM DE TUIS, +
SED ETIAM DE ILLORUM FACTIS RATIONEM ESSE REDDENDAM?
<S 30>
CUM HOS SIBI QUAESTUS CONSTITUISSET MAGNOS ATQUE UBERES +
EX HIS CAUSIS QUAS IPSE INSTITUERAT CUM CONSILIO, HOC EST CUM +
SUA COHORTE, COGNOSCERE, TUM ILLUD INFINITUM GENUS INVENERAT +
AD INNUMERABILEM PECUNIAM CORRIPIENDAM. DUBIUM NEMINI EST +
QUIN OMNES OMNIUM PECUNIAE POSITAE SINT IN EORUM POTESTATE +
QUI IUDICIA DANT, ET EORUM QUI IUDICANT, QUIN NEMO +
VESTRUM POSSIT AEDIS SUAS, NEMO FUNDUM, NEMO BONA PATRIA +
OBTINERE, SI, CUM HAEC A QUOPIAM VESTRUM PETITA SINT, +
PRAETOR IMPROBUS, CUI NEMO INTERCEDERE POSSIT, DET QUEM +
VELIT IUDICEM, IUDEX NEQUAM ET LEVIS QUOD PRAETOR IUSSERIT +
IUDICET.
<S 31>
SI VERO ILLUD QUOQUE ACCEDIT, UT PRAETOR IN EA VERBA +
IUDICIUM DET UT VEL $L. $OCTAVIUS $BALBUS IUDEX, HOMO ET IURIS +
ET OFFICI PERITISSIMUS, NON POSSIT ALITER IUDICARE, - SI +
IUDICIUM SIT EIUS MODI
$L. $OCTAVIUS IUDEX ESTO. SI PARET FUNDUM $CAPENATEM, QUO DE AGITUR, +
EX IURE QUIRITIUM $P. $SERVILI ESSE, NEQUE IS FUNDUS $Q. $CATULO +
RESTITUETUR,
NON NECESSE ERIT $L. OCTAVIO IUDICI COGERE $P. SERVILIUM +
$Q. $CATULO FUNDUM RESTITUERE, AUT CONDEMNARE EUM QUEM +
NON OPORTEAT? EIUS MODI TOTUM IUS PRAETORIUM, OMNIS RES +
IUDICIARIA FUIT IN $SICILIA PER TRIENNIUM $VERRE PRAETORE. +
DECRETA EIUS MODI, SI NON ACCIPIT QVOD TE DEBERE DICIS, +
ACCVSES; SI PETIT, DVCAS: $C. FUFICIUM DUCI IUSSIT +
PETITOREM, $L. SUETTIUM, $L. RACILIUM. IUDICIA EIUS MODI: +
QUI CIVES $ROMANI ERANT IUDICABANT SI $SICULI ESSENT, CUM +
$SICULOS EORUM LEGIBUS DARI OPORTERET, QUI $SICULI, SI CIVES +
$ROMANI ESSENT.
<S 32>
VERUM UT TOTUM GENUS AMPLECTAMINI IUDICIORUM, PRIUS IURA +
$SICULORUM, DEINDE ISTIUS INSTITUTA COGNOSCITE. $SICULI HOC +
IURE SUNT UT, QUOD CIVIS CUM CIVE AGAT, DOMI CERTET SUIS +
LEGIBUS, QUOD $SICULUS CUM $SICULO NON EIUSDEM CIVITATIS, +
UT DE EO PRAETOR IUDICES EX $P. RUPILI DECRETO, QUOD IS DE +
DECEM LEGATORUM SENTENTIA STATUIT, QUAM ILLI LEGEM +
RUPILIAM VOCANT, SORTIATUR. QUOD PRIVATUS A POPULO PETIT AUT +
POPULUS A PRIVATO, SENATUS EX ALIQUA CIVITATE QUI IUDICET +
DATUR, CUM ALTERNAE CIVITATES REIECTAE SUNT; QUOD CIVIS +
$ROMANUS A $SICULO PETIT, $SICULUS IUDEX, QUOD $SICULUS A CIVI +
$ROMANO, CIVIS $ROMANUS DATUR; CETERARUM RERUM SELECTI IUDICES +
EX CONVENTU CIVIUM $ROMANORUM PROPONI SOLENT. INTER ARATORES ET +
DECUMANOS LEGE FRUMENTARIA, QUAM HIERONICAM APPELLANT, IUDICIA +
FIUNT.
<S 33>
HAEC OMNIA ISTO PRAETORE NON MODO PERTURBATA, SED PLANE ET $SICULIS ET +
CIVIBUS $ROMANIS EREPTA SUNT. PRIMUM SUAE LEGES: QUOD +
CIVIS CUM CIVI AGERET, AUT EUM IUDICEM QUEM COMMODUM +
ERAT,-PRAECONEM, HARUSPICEM, MEDICUM SUUM,-DABAT, AUT +
SI LEGIBUS ERAT IUDICIUM CONSTITUTUM ET AD CIVEM SUUM +
IUDICEM VENERANT, LIBERE CIVI IUDICARE NON LICEBAT. EDICTUM +
ENIM HOMINIS COGNOSCITE, QUO EDICTO OMNIA IUDICIA +
REDEGERAT IN SUAM POTESTATEM, SI QVI PERPERAM IVDICASSET, SE +
COGNITURUM; CUM COGNOSSET, ANIMADVERSURUM. ID-QUE CUM +
FACIEBAT, NEMO DUBITABAT QUIN, CUM IUDEX ALIUM DE +
SUO IUDICIO PUTARET IUDICATURUM SE-QUE IN EO CAPITIS +
PERICULUM ADITURUM, VOLUNTATEM SPECTARET EIUS QUEM STATIM +
DE CAPITE SUO PUTARET IUDICATURUM.
<S 34>
SELECTI EX CONVENTU AUT PROPOSITI EX NEGOTIATORIBUS IUDICES +
NULLI: HAEC COPIA, QUAM DICO, IUDICUM COHORS NON $Q. SCAEVOLAE, +
QUI TAMEN DE COHORTE SUA DARE NON SOLEBAT, SED $C. $VERRIS. CUIUS +
MODI COHORTEM PUTATIS HOC PRINCIPE FUISSE? SICUBI VIDETIS +
EDICTUM, SI QUI PERPERAM IUDICARIT SENATUS, EUM QUOQUE +
OSTENDAM, SI QUANDO SIT DATUS, COACTU ISTIUS QUOD NON +
SENSERIT IUDICASSE. EX LEGE RUPILIA SORTITIO NULLA, NISI CUM +
NIHIL INTERERAT ISTIUS; LEGE HIERONICA IUDICIA PLURIMARUM +
CONTROVERSIARUM SUBLATA UNO NOMINE OMNIA; DE CONVENTU AC +
NEGOTIATORIBUS NULLI IUDICES. QUANTAM POTESTATEM HABUERIT +
VIDETIS, QUAS RES GESSERIT COGNOSCITE.
<S 35>
HERACLIUS EST HIERONIS FILIUS $SYRACUSANUS, HOMO IN PRIMIS +
DOMI SUAE NOBILIS ET ANTE HUNC PRAETOREM VEL PECUNIOSISSIMUS +
SYRACUSANORUM, NUNC NULLA ALIA CALAMITATE NISI ISTIUS AVARITIA +
ATQUE INIURIA PAUPERRIMUS. HUIC HEREDITAS AD HS FACILE +
TRICIENS VENIT TESTAMENTO PROPINQUI SUI HERACLII, PLENA DOMUS +
CAELATI ARGENTI OPTIMI MULTAE-QUE STRAGULAE VESTIS PRETIOSORUM-QUE +
MANCIPIORUM; QUIBUS IN REBUS ISTIUS CUPIDITATES ET INSANIAS QUIS +
IGNORAT? ERAT IN SERMONE RES, MAGNAM HERACLIO PECUNIAM RELICTAM; +
NON SOLUM HERACLIUM DIVITEM, SED ETIAM ORNATUM SUPELLECTILE, +
ARGENTO, VESTE, MANCIPIIS FUTURUM.
<S 36>
AUDIT HAEC ETIAM $VERRES, ET PRIMO ILLO SUO LENIORE ARTIFICIO +
HERACLIUM ADGREDI CONATUR, UT EUM ROGET INSPICIENDA, QUAE NON +
REDDAT. DEINDE A QUIBUSDAM $SYRACUSANIS ADMONETUR,-HI AUTEM +
QUIDAM ERANT ADFINES ISTIUS, QUORUM ISTE UXORES NUMQUAM ALIENAS +
EXISTIMAVIT, CLEOMENES ET AESCHRIO, QUI QUANTUM APUD ISTUM +
ET QUAM TURPI DE CAUSA POTUERINT EX RELIQUIS CRIMINIBUS +
INTELLEGETIS: HI, UT DICO, HOMINEM ADMONENT REM ESSE +
PRAECLARAM, REFERTAM OMNIBUS REBUS, IPSUM AUTEM HERACLIUM +
HOMINEM ESSE MAIOREM NATU, NON PROMPTISSIMUM; EUM +
PRAETER MARCELLOS PATRONUM, QUEM SUO IURE ADIRE AUT +
APPELLARE POSSET, HABERE NEMINEM; ESSE IN EO TESTAMENTO +
QUO ILLE HERES ESSET SCRIPTUS, UT STATUAS IN PALAESTRA DEBERET +
PONERE. 'FACIEMUS UT PALAESTRITAE NEGENT EX TESTAMENTO +
ESSE POSITAS, PETANT HEREDITATEM, QUOD EAM PALAESTRAE +
COMMISSAM ESSE DICANT.'
<S 37>
PLACUIT RATIO $VERRI; NAM HOC ANIMO PROVIDEBAT, CUM TANTA HEREDITAS +
IN CONTROVERSIAM VENISSET IUDICIO-QUE PETERETUR, FIERI NON +
POSSE UT SINE PRAEDA IPSE DISCEDERET. ADPROBAT CONSILIUM; AUCTOR EST +
UT QUAM PRIMUM AGERE INCIPIANT, HOMINEM-QUE ID AETATIS MINIME +
LITIGIOSUM QUAM TUMULTUOSISSIME ADORIANTUR. SCRIBITUR +
HERACLIO DICA. PRIMO MIRANTUR OMNES IMPROBITATEM CALUMNIAE; +
DEINDE QUI ISTUM NOSSENT PARTIM SUSPICABANTUR, PARTIM +
PLANE VIDEBANT ADIECTUM ESSE OCULUM HEREDITATI. INTEREA +
DIES ADVENIT QUO DIE SESE EX INSTITUTO AC LEGE RUPILIA +
DICAS SORTITURUM $SYRACUSIS ISTE EDIXERAT. PARATUS AD +
HANC DICAM SORTIENDAM VENERAT. TUM EUM DOCET HERACLIUS +
NON POSSE EO DIE SORTIRI, QUOD LEX RUPILIA VETARET DIEBUS +
XXX SORTIRI DICAM QUIBUS SCRIPTA ESSET. DIES XXX NONDUM +
FUERANT. SPERABAT HERACLIUS, SI ILLUM DIEM EFFUGISSET, +
ANTE ALTERAM SORTITIONEM $Q. ARRIUM, QUEM PROVINCIA TUM +
MAXIME EXSPECTABAT, SUCCESSURUM. ISTE OMNIBUS DICIS +
<S 38>
ISTE OMNIBUS DICIS DIEM DISTULIT, ET EAM DIEM CONSTITUIT UT +
J_HANC HERACLII DICAM SORTIRI POST DIES TRIGINTA EX LEGE POSSET. +
POSTEAQUAM EA DIES VENIT, ISTE INCIPIT SIMULARE SE VELLE SORTIRI. +
HERACLIUS CUM ADVOCATIS ADIT ET POSTULAT UT SIBI CUM PALAESTRITIS, +
HOC EST CUM POPULO $SYRACUSANO, AEQUO IURE DISCEPTARE LICEAT. +
ADVERSARII POSTULANT UT IN EAM REM IUDICES DENTUR, EX IIS +
CIVITATIBUS QUAE IN ID FORUM CONVENIRENT ELECTI, QUI $VERRI +
VIDERENTUR: HERACLIUS CONTRA, UT IUDICES EX LEGE RUPILIA +
DENTUR, UT AB INSTITUTIS SUPERIORUM, AB AUCTORITATE SENATUS, +
AB IURE OMNIUM $SICULORUM NE RECEDATUR.
<S 39>
QUID EGO ISTIUS IN IURE DICUNDO LIBIDINEM ET SCELERA DEMONSTREM? +
QUIS VESTRUM NON IN URBANA IURIS DICTIONE COGNOVIT? QUIS +
UMQUAM ISTO PRAETORE CHELIDONE INVITA LEGE AGERE POTUIT ?
NON ISTUM, UT NON NEMINEM, PROVINCIA CORRUPIT; IDEM FUIT +
QUI $ROMAE. CUM ID QUOD OMNES INTELLEGEBANT DICERET HERACLIUS, +
IUS ESSE CERTUM $SICULIS INTER SE QUO IURE CERTARENT, LEGEM +
ESSE RUPILIAM QUAM $P. RUPILIUS CONSUL DE DECEM LEGATORUM +
SENTENTIA DEDISSET, HANC OMNIS SEMPER IN $SICILIA CONSULES +
PRAETORES-QUE SERVASSE, NEGAVIT SE E LEGE $RUPILIA SORTITURUM: QUINQUE IUDICES, QUOS +
COMMODUM IPSI FUIT, DEDIT.
<S 40>
QUID HOC HOMINE FACIAS? QUOD SUPPKICIUM DIGNUM LIBIDINE EIUS INVENIAS? +
PRAESCRIPTUM TIBI CUM ESSET, HOMO DETERRIME ET IMPUDENTISSIME, +
QUEM AD MODUM IUDICES INTER $SICULOS DARES, CUM IMPERATORIS +
POPULI $ROMANI AUCTORITAS, LEGATORUM DECEM, SUMMORUM HOMINUM, +
DIGNITAS, SENATUS CONSULTUM INTERCEDERET, QUO SENATUS CONSULTO +
$P. $RUPILIUS DE DECEM LEGATORUM SENTENTIA LEGES IN $SICILIA +
CONSTITUERAT, CUM OMNES ANTE TE PRAETOREM RUPILIAS LEGES ET +
IN CETERIS REBUS ET IN IUDICIIS MAXIME SERVASSENT, TU AUSUS ES PRO +
NIHILO PRAE TUA PRAEDA TOT RES SANCTISSIMAS DUCERE? TIBI NULLA +
LEX FUIT, NULLA RELIGIO, NULLUS EXISTIMATIONIS PUDOR, NULLUS +
IUDICI METUS? NULLIUS APUD TE GRAVIS AUCTORITAS, NULLUM EXEMPLUM +
QUOD SEQUI VELLES?
<S 41>
VERUM, UT INSTITUI DICERE, QUINQUE IUDICIBUS NULLA LEGE, NULLO +
INSTITUTO, NULLA REIECTIONE, NULLA SORTE EX LIBIDINE ISTIUS DATIS, +
NON QUI CAUSAM COGNOSCERENT, SED QUI QUOD IMPERATUM ESSET +
IUDICARENT, EO DIE NIHIL ACTUM EST; ADESSE IUBENTUR POSTRIDIE. +
HERACLIUS INTEREA, CUM OMNIS INSIDIAS FORTUNIS SUIS A PRAETORE +
FIERI VIDERET, CAPIT CONSILIUM DE AMICORUM ET PROPINQUORUM +
SENTENTIA NON ADESSE AD IUDICIUM; ITAQUE ILLA NOCTE $SYRACUSIS +
PROFUGIT. ISTE POSTRIDIE MANE, CUM MULTO MATURIUS QUAM UMQUAM +
ANTEA SURREXISSET, IUDICES CITARI IUBET. VBI COMPERIT HERACLIUM +
NON ADESSE, COGERE INCIPIT EOS UT ABSENTEM HERACLIUM CONDEMNENT. +
ILLI EUM COMMONEFACIUNT UT, SI SIBI VIDEATUR, UTATUR INSTITUTO +
SUO NEC COGAT ANTE HORAM DECIMAM DE ABSENTE SECUNDUM PRAESENTEM +
IUDICARE: IMPETRANT.
<S 42>
INTEREA SANE PERTURBATUS ET IPSE ET EIUS AMICI ET CONSILIARII +
MOLESTE FERRE COEPERUNT HERACLIUM PROFUGISSE; PUTABANT ABSENTIS +
DAMNATIONEM, PRAESERTIM TANTAE PECUNIAE, MULTO INVIDIOSIOREM +
FORE QUAM SI PRAESENS DAMNATUS ESSET. EO ACCEDEBAT QUOD IUDICES +
E LEGE RUPILIA DATI NON ERANT; MULTO ETIAM REM TURPIOREM FORE +
ET INIQUIOREM VISUM IRI INTELLEGEBANT. ITAQUE HOC DUM CORRIGERE +
VULT, APERTIOR EIUS CUPIDITAS IMPROBITAS-QUE FACTA EST. NAM ILLIS +
QUINQUE IUDICIBUS UTI SE NEGAT; IUBET, ID QUOD INITIO LEGE +
RUPILIA FIERI OPORTUERAT, CITARI HERACLIUM ET EOS QUI DICAM +
SCRIPSERANT; AIT SE IUDICES EX LEGE VELLE SORTIRI. QUOD AB EO PRIDIE +
CUM MULTIS LACRIMIS CUM ORARET ATQUE OBSECRARET, $HERACLIUS +
IMPETRARE NON POTUERAT, ID EI POSTRIDIE VENIT IN MENTEM, EX LEGE +
RUPILIA SORTIRI DICAS OPORTERE. EDUCIT EX URNA TRIS; HIS UT +
ABSENTEM $HERACLIUM CONDEMNENT IMPERAT; ITAQUE CONDEMNANT.
<S 43>
QUAE, MALUM, ISTA FUIT AMENTIA. ECQUANDO TE RATIONEM FACTORUM +
TUORUM REDDITURUM PUTASTI? ECQUANDO HIS DE REBUS TALIS VIROS +
AUDITUROS EXISTIMASTI? PETATUR HEREDITAS EA, QUAE NULLA +
DEBETUR, IN PRAEDAM PRAETORIS? INTERPONATUR NOMEN CIVITATIS? +
IMPONATUR HONESTAE CIVITATI TURPISSIMA PERSONA CALUMNIAE? +
NEQUE HOC SOLUM, SED ITA RES AGATUR UT NE SIMULATIO QUIDEM +
AEQUITATIS ULLA ADHIBEATUR? NAM, PER DEOS IMMORTALIS, QUID +
INTEREST UTRUM PRAETOR IMPERET VI-QUE COGAT ALIQUEM DE SUIS +
BONIS OMNIBUS DECEDERE, AN HUIUSCE MODI IUDICIUM DET, QUO +
IUDICIO INDICTA CAUSA FORTUNIS OMNIBUS EVERTI NECESSE SIT? +
PROFECTO ENIM NEGARE NON POTES TE EX LEGE RUPILIA SORTIRI +
IUDICES DEBUISSE, CUM PRAESERTIM HERACLIUS ID POSTULARET. SIN +
ILLUD DICIS, TE HERACLII VOLUNTATE AB LEGE RECESSISSE, IPSE +
TE IMPEDIES, IPSE TUA DEFENSIONE IMPLICABERE; QUARE ENIM PRIMUM ILLE +
ADESSE NOLUIT, CUM EX EO NUMERO IUDICES HABERET QUOS POSTULARAT? DEINDE +
TU CUR POST ILLIUS FUGAM IUDICES ALIOS SORTITUS ES, SI EOS QUI +
ERANT ANTEA DATI UTRIUSQUE DEDERAS VOLUNTATE? DEINDE CETERAS +
DICAS OMNIS ILLO FORO $M. POSTUMIUS QUAESTOR SORTITUS EST: HANC +
SOLAM TU ILLO CONVENTU REPERIERE SORTITUS.
<S 45>
ERGO, INQUIET ALIQUIS, DONAVIT POPULO $SYRACUSANO ILLAM +
HEREDITATEM. PRIMUM, SI ID CONFITERI VELIM, TAMEN ISTUM +
CONDEMNETIS NECESSE EST; NEQUE ENIM PERMISSUM EST UT +
IMPUNE NOBIS LICEAT, QUOD ALICUI ERIPUERIMUS, ID ALTERI +
TRADERE. VERUM EX ISTA REPERIETIS HEREDITATE ITA ISTUM +
PRAEDATUM UT PERPAUCA OCCULTE FECERIT; POPULUM $SYRACUSANUM +
IN MAXIMAM INVIDIAM SUA INFAMIA, ALIENO PRAEMIO PERVENISSE, +
PAUCOS $SYRACUSANOS, - EOS QUI NUNC SE PUBLICE LAUDATIONIS CAUSA VENISSE +
DICUNT, - ET TUNC PARTICIPES PRAEDAE FUISSE ET NUNC NON AD ISTIUS +
LAUDATIONEM, SED AD COMMUNEM LITIUM AESTIMATIONEM VENISSE. +
POSTEAQUAM DAMNATUS EST ABSENS, NON SOLUM ILLIUS HEREDITATIS +
DE QUA AMBIGEBATUR, QUAE ERAT HS TRICIENS, SED OMNIUM +
BONORUM PATERNORUM IPSIUS HERACLII, QUAE NON MINOR ERAT PECUNIA, +
PALAESTRAE $SYRACUSANORUM, HOC EST $SYRACUSANIS, POSSESSIO +
TRADITUR.
<S 46>
QUAE EST ISTA PRAETURA? ERIPIS HEREDITATEM QUAE VENERAT A +
PROPINQUO, VENERAT TESTAMENTO, VENERAT LEGIBUS; QUAE BONA IS +
QUI TESTAMENTUM FECERAT HUIC HERACLIO, ALIQUANTO ANTE QUAM +
EST MORTUUS, OMNIA UTENDA AC POSSIDENDA TRADIDERAT, CUIUS +
HEREDITATIS, CUM ILLE ALIQUANTO ANTE TE PRAETOREM ESSET +
MORTUUS, CONTROVERSIA FUERAT NULLA, MENTIONEM FECERAT NEMO. +
VERUM ESTO. ERIPE HEREDITATEM PROPINQUIS, DA PALAESTRITIS, +
PRAEDARE IN BONIS ALIENIS NOMINE CIVITATIS, EVERTE LEGES, +
TESTAMENTA, VOLUNTATES MORTUORUM, IURA VIVORUM: NUM ETIAM +
PATRIIS HERACLIUM BONIS EXTURBARE OPORTUIT? QUI SIMUL AC +
PROFUGIT, QUAM IMPUDENTER, QUAM PALAM, QUAM ACERBE, DI +
IMMORTALES, ILLA BONA DIREPTA SUNT. QUAM ILLA RES CALAMITOSA +
$HERACLIO, QUAESTUOSA $VERRI, TURPIS $SYRACUSANIS, MISERANDA +
OMNIBUS VIDEBATUR. NAM ILLUD QUIDEM STATIM CURATUR, UT QUICQUID +
CAELATI ARGENTI FUIT IN ILLIS BONIS AD ISTUM DEFERATUR, QUICQUID +
CORINTHIORUM VASORUM, STRAGULAE VESTIS: HAEC NEMO DUBITABAT QUIN +
NON MODO EX ILLA DOMO CAPTA ET OPPRESSA, VERUM EX TOTA PROVINCIA +
AD ISTUM COMPORTARI NECESSE ESSET. MANCIPIA QUAE VOLUIT ABDUXIT, +
ALIA DIVISIT; AUCTIO FACTA EST, IN QUA COHORS ISTIUS INVICTA DOMINATA +
EST.
<S 47>
VERUM ILLUD EST PRAECLARUM. $SYRACUSANI QUI PRAEFUERANT HIS +
HERACLII BONIS VERBO REDIGENDIS, RE DISPERTIENDIS, REDDEBANT +
EORUM NEGOTIORUM RATIONEM IN SENATU; DICEBANT SCYPHORUM PARIA +
COMPLURA, HYDRIAS ARGENTEAS PRETIOSAS, VESTEM STRAGULAM MULTAM, +
MANCIPIS PRETIOSA DATA ESSE $VERRI; DICEBANT QUANTUM CUIQUE EIUS +
IUSSU NUMMORUM ESSET DATUM. GEMEBANT $SYRACUSANI, SED TAMEN +
PATIEBANTUR. REPENTE RECITATUR UNO NOMINE HS CCC IUSSU PRAETORIS +
DATA ESSE. FIT MAXIMUS CLAMOR OMNIUM, NON MODO OPTIMI CUIUSQUE +
NEQUE EORUM QUIBUS INDIGNUM SEMPER VISUM ERAT BONA PRIVATI POPULI +
NOMINE PER SUMMAM INIURIAM EREPTA, VERUM ETIAM IPSI ILLI AUCTORES +
INIURIAE ET EX ALIQUA PARTICULA SOCII PRAEDAE AC RAPINARUM +
CLAMARE COEPERUNT SIBI UT HABERET HEREDITATEM. TANTUS IN CURIA +
CLAMOR FACTUS EST UT POPULUS CONCURRERET.
<S 48>
RES AB OMNI CONVENTU COGNITA CELERITER ISTIDOMUM NUNTIATUR. HOMO +
INIMICUS IIS QUI RECITASSENT, HOSTIS OMNIBUS QUI ACCLAMASSENT, +
EXARSIT IRACUNDIA AC STOMACHO; VERUM TAMEN FUIT TUM SUI DISSIMILIS. +
NOSTIS OS HOMINIS, NOSTIS AUDACIAM; TAMEN TUM RUMORE POPULI ET CLAMORE ET +
MANIFESTO FURTO GRANDIS PECUNIAE PERTURBATUS EST. VBI SE COLLEGIT, +
VOCAT AD SE $SYRACUSANOS; QUI NON POSSET NEGARE AB ILLIS PECUNIAM +
DATAM, NON QUAESIVIT PROCUL ALICUNDE, (NEQUE ENIM PROBARET), SED +
PROXIMUM, PAENE ALTERUM FILIUM, QUEM ILLAM PECUNIAM DICERET ABSTULISSE; +
OSTENDIT SE REDDERE COACTURUM. QUI POSTEAQUAM ID AUDIVIT, HABUIT ET +
DIGNITATIS ET AETATIS ET NOBILITATIS SUAE RATIONEM; VERBA APUD SENATUM +
FECIT, DOCUIT AD SE NIHIL PERTINERE; DE ISTO, ID QUOD OMNES VIDEBANT, +
NE ILLE QUIDEM OBSCURE LOCUTUS EST. ITAQUE ILLI $SYRACUSANI STATUAM POSTEA +
STATUERUNT, ET IS UT PRIMUM POTUIT, ISTUM RELIQUIT DE PROVINCIA-QUE +
DECESSIT.
<S 49>
ET TAMEN AIUNT EUM QUERI SOLERE NON NUMQUAM SE MISERUM QUOD NON +
SUIS, SED SUORUM PECCATIS ET CRIMINIBUS PREMATUR. TRIENNIUM PROVINCIAM OBTINUISTI; +
GENER, LECTUS ADULESCENS, UNUM ANNUM TECUM FUIT; SODALES, VIRI FORTES, +
LEGATI TUI PRIMO ANNO TE RELIQUERUNT; UNUS LEGATUS $P. TADIUS QUI +
ERAT RELIQUUS NON ITA TECUM MULTUM FUIT; QUI SI SEMPER UNA FUISSET, +
TAMEN SUMMA CURA CUM TUAE, TUM MULTO ETIAM MAGIS SUAE FAMAE +
PEPERCISSET. QUID EST QUOD TU ALIOS ACCUSES? QUID EST QUAM OB REM PUTES TE TUAM +
CULPAM NON MODO DERIVARE IN ALIQUEM, SED COMMUNICARE CUM ALTERO +
POSSE?
<S 50>
NUMERANTUR ILLA HS CCC $SYRACUSANIS. EA QUEM AD MODUM AD ISTUM +
POSTEA PER $PSEUDOTHYRUM REVERTANTUR, TABULIS VOBIS TESTIBUS-QUE, +
IUDICES, PLANUM FACIAM. EX HAC INIQUITATE ISTIUS ET IMPROBITATE, +
IUDICES, QUOD PRAEDA EX ILLIS BONIS AD MULTOS $SYRACUSANOS INVITO +
POPULO SENATU-QUE $SYRACUSANO VENERAT, ET ILLA SCELERA QUAE PER +
$THEOMNASTUM ET $AESCHRIONEM ET $DIONYSODORUM ET $CLEOMENEM +
INVITISSIMA CIVITATE ILLA FACTA SUNT: PRIMUM UT URBS TOTA +
SPOLIARETUR, QUA DE RE ALIUS MIHI LOCUS AD DICENDUM EST +
CONSTITUTUS; UT OMNIA SIGNA ISTE PER EOS HOMINES QUOS +
NOMINAVI, OMNE EBUR EX AEDIBUS SACRIS, OMNIS UNDIQUE +
TABULAS PICTAS, DEORUM DENIQUE SIMULACRA QUAE VELLET +
AUFERRET; DEINDE UT IN CURIA $SYRACUSIS, QUEM LOCUM ILLI +
BOUAEVTYPIOV NOMINE APPELLANT, HONESTISSIMO LOCO ET APUD +
ILLOS CLARISSIMO, UBI ILLIUS IPSIUS $M. MARCELLI,-QUI EUM +
SYRACUSANIS LOCUM, QUEM ERIPERE BELLI AC VICTORIAE LEGE +
POSSET, CONSERVAVIT ET REDDIDIT,-STATUA [EX AERE FACTA] +
EST, IBI INAURATAM ISTIUS ET ALTERAM FILIO STATUAM PONERENT, +
UT DUM ISTIUS HOMINIS MEMORIA MANERET SENATUS $SYRACUSANUS SINE +
LACRIMIS ET GEMITU IN CURIA ESSE NON POSSET.
<S 51>
PER EOSDEM ISTIUS FURTORUM INIURIARUM UXORUM-QUE SOCIOS +
ISTIUS IMPERIO $SYRACUSIS $MARCELLIA TOLLUNTUR MAXIMO GEMITU +
LUCTU-QUE CIVITATIS, QUEM ILLI DIEM FESTUM CUM RECENTIBUS +
BENEFICIIS $C. MARCELLI DEBITUM REDDEBANT, TUM GENERI NOMINI +
FAMILIAE $MARCELLORUM MAXIMA VOLUNTATE TRIBUEBANT. +
MITHRIDATES IN ASIA, CUM EAM PROVINCIAM TOTAM OCCUPASSET, +
MUCIA NON SUSTULIT. HOSTIS, ET HOSTIS IN CETERIS REBUS +
NIMIS FERUS ET IMMANIS, TAMEN HONOREM HOMINIS DEORUM +
RELIGIONE CONSECRATUM VIOLARE NOLUIT: TU $SYRACUSANOS +
UNUM DIEM FESTUM MARCELLIS IMPERTIRE NOLUISTI, PER QUOS +
ILLI ADEPTI SUNT UT CETEROS DIES FESTOS AGITATE POSSENT?
<S 52>
AT VERO PRAECLARUM DIEM ILLIS REPOSUISTI VERRIA UT AGERENT, +
ET UT AD EUM DIEM QUAE SACRIS EPULIS-QUE OPUS ESSENT IN +
COMPLURIS ANNOS LOCARENTUR. IAM IN TANTA ISTIUS IMPUDENTIA +
REMITTENDUM ALIQUID VIDETUR, NE OMNIA CONTENDAMUS, NE OMNIA +
CUM DOLORE AGERE VIDEAMUR. NAM ME DIES VOX LATERA DEFICIANT, SI +
HOC NUNC VOCIFERARI VELIM, QUAM MISERUM INDIGNUM-QUE SIT ISTIUS +
NOMINE APUD EOS DIEM FESTUM ESSE QUI SE ISTIUS OPERA FUNDITUS +
EXSTINCTOS ESSE ARBITRENTUR. O VERRIA PRAECLARA. QUO ACCESSISTI, QUAESO, QUO +
NON ATTULERIS TECUM ISTUM DIEM? ETENIM QUAM TU DOMUM, QUAM +
URBEM ADISTI, QUOD FANUM DENIQUE, QUOD NON EVERSUM ATQUE +
EXTERSUM RELIQUERIS? QUARE APPELLENTUR SANE ISTA VERRIA, +
QUAE NON EX NOMINE SED EX MANIBUS NATURA-QUE TUA CONSTITUTA +
ESSE VIDEANTUR.
<S 53>
QUAM FACILE SERPAT INIURIA ET PECCANDI CONSUETUDO, QUAM +
NON FACILE REPRIMATUR, VIDETE, IUDICES. BIDIS OPPIDUM EST +
TENUE SANE, NON LONGE A $SYRACUSIS. HIC LONGE PRIMUS CIVITATIS +
EST EPICRATES QUIDAM. HUIC HEREDITAS HS QUINGENTORUM +
MILIUM VENERAT A MULIERE QUADAM PROPINQUA, ATQUE ITA +
PROPINQUA UT, EA ETIAMSI INTESTATA ESSET MORTUA, EPICRATEM +
BIDINORUM LEGIBUS HEREDEM ESSE OPORTERET. RECENS ERAT +
ILLA RES QUAM ANTE DEMONSTRAVI, DE HERACLIO $SYRACUSANO, +
QUI BONA NON PERDIDISSET NISI EI VENISSET HEREDITAS.
<S 54>
HUIC QUOQUE $EPICRATI VENERAT, UT DIXI, HEREDITAS. COGITARE +
COEPERUNT EIUS INIMICI NIHILO MINUS EODEM PRAETORE HUNC +
EVERTI BONIS POSSE QUO HERACLIUS ESSET EVERSUS. REM OCCULTE +
INSTITUUNT; AD $VERREM PER EIUS INTERPRETES DEFERUNT. ITA +
CAUSA COMPONITUR UT ITEM PALAESTRITAE BIDINI PETERENT AB +
EPICRATE HEREDITATEM, QUEM AD MODUM PALAESTRITAE $SYRACUSANI +
AB HERACLIO PETIVISSENT. NUMQUAM VOS PRAETOREM TAM PALAESTRICUM +
VIDISTIS; VERUM ITA PALAESTRITAS DEFENDEBAT UT AB ILLIS IPSE +
ANCTIOR ABIRET. QUI STATIM, QUO QUID PRAESENS ESSET, IUBET +
CUIDAM AMICORUM SUORUM NUMERARI HS LXXX.
<S 55>
RES OCCULTARI SATIS NON POTUIT; PER QUENDAM EORUM QUI +
INTERFUERANT FIT EPICRATES CERTIOR. PRIMO CONTEMNERE ET +
NEGLEGERE COEPIT, QUOD CAUSA PRORSUS QUOD DISPUTARI POSSET +
NIHIL HABEBAT. DEINDE CUM DE HERACLIO COGITARET ET ISTIUS +
LIBIDINEM NOSSET, COMMODISSIMUM PUTAVIT ESSE DE PROVINCIA +
CLAM ABIRE; ITAQUE FECIT; PROFECTUS EST $REGIUM. QUOD UBI +
AUDITUM EST, AESTUARE ILLI QUI PECUNIAM DEDERANT, PUTARE NIHIL AGI +
POSSE ABSENTE EPICRATE; NAM HERACLIUS TAMEN ADFUERAT, CUM PRIMO SUNT DATI +
IUDICES; DE HOC QUI, ANTEQUAM ADITUM IN IUS ESSET, ANTEQUAM MENTIO +
DENIQUE CONTROVERSIAE FACTA ESSET ULLA, DISCESSISSET, PUTABANT +
NIHIL AGI POSSE. HOMINES REGIUM PROFICISCUNTUR; EPICRATEM +
CONVENIUNT; DEMONSTRANT, ID QUOD ILLE SCIEBAT, SE HS LXXX +
DEDISSE; ROGANT EUM UT SIBI ID QUOD AB IPSIS ABISSET PECUNIAE +
CURET, AB SESE CAVEAT QUEM AD MODUM VELIT, DE ILLA HEREDITATE +
CUM EPICRATE NEMINEM ESSE ACTURUM.
<S 56>
EPICRATES HOMINES MULTIS VERBIS AB SE MALE ACCEPTOS DIMITTIT; +
REDEUNT ILLI REGIO $SYRACUSAS, QUERI CUM MULTIS, UT FIT, +
INCIPIUNT SE HS LXXX NUMMUM FRUSTRA DEDISSE. RES PERCREBRUIT +
ET IN ORE ATQUE SERMONE OMNIUM COEPIT ESSE. $VERRES REFERT ILLAM +
SUAM $SYRACUSANAM; AIT SE VELLE DE ILLIS HS LXXX COGNOSCERE; ADVOCAT MULTOS. +
DICUNT BIDINI VOLCATIO SE DEDISSE; ILLUD NON ADDUNT, 'IUSSU +
ISTIUS.' VOLCATIUM VOCAT, PECUNIAM REFERRI IMPERAT. VOLCATIUS +
ANIMO AEQUISSIMO NUMMOS ADFERT, QUI NIHIL AMITTERET, REDDIT +
INSPECTANTIBUS MULTIS: BIDINI NUMMOS AUFERUNT.
<S 57>
DICET ALIQUIS, 'QUID ERGO IN HOC $VERREM REPREHENDIS, QUI NON +
MODO IPSE FUR NON EST, SED NE ALIUM QUIDEM PASSUS EST ESSE?' +
ATTENDITE; IAM INTELLEGETIS HANC PECUNIAM, QUAE VIA MODO +
VISA EST EXIRE AB ISTO, EODEM SEMITA REVERTISSE. QUID ENIM +
DEBUIT PRAETOR FACERE, CUM CONSILIO RE COGNITA CUM COMPERISSET +
SUUM COMITEM IURIS DECRETI IUDICI CORRUMPENDI CAUSA,-QUA +
IN RE IPSIUS PRAETORIS CAPUT EXISTIMATIO-QUE AGERETUR, - PECUNIAM +
ACCEPISSE, BIDINOS AUTEM PECUNIAM CONTRA PRAETORIS FAMAM AC +
FORTUNAS DEDISSE? NON ET IN EUM QUI ACCEPISSET ANIMADVERTISSET +
ET IN EOS QUI DEDISSENT? TU, QUI INSTITUERAS IN EOS ANIMADVERTERE +
QUI PERPERAM IUDICASSENT,-QUOD SAEPE PER IMPRUDENTIAM FIT,-HOS +
PATERIS IMPUNE DISCEDERE QUI OB TUUM DECRETUM, OB TUUM IUDICIUM +
PECUNIAM AUT DANDAM AUT ACCIPIENDAM PUTARANT?
<S 58>
VOLCATIUS IDEM APUD TE POSTEA FUIT, EQUES $ROMANUS, TANTA ACCEPTA +
IGNOMINIA; NAM QUID EST TURPIUS INGENUO, QUID MINUS LIBERO +
DIGNUM QUAM IN CONVENTU MAXIMO COGI A MAGISTRATU FURTUM +
REDDERE? QUI SI EO ANIMO ESSET QUO NON MODO EQUES $ROMANUS, +
SED QUIVIS LIBER DEBET ESSE, ASPICERE TE POSTEA NON POTUISSET; +
INIMICUS, HOSTIS ESSET TANTA CONTUMELIA ACCEPTA, NISI TECUM +
TUM CONLUSISSET ET TUAE POTIUS EXISTIMATIONI SERVISSET QUAM +
SUAE. QUI QUAM TIBI AMICUS NON MODO TUM FUERIT QUAM DIU TECUM +
IN PROVINCIA FUIT, VERUM ETIAM NUNC SIT CUM IAM A CETERIS AMICIS +
RELICTUS ES, ET TU INTELLEGIS ET NOS EXISTIMARE POSSUMUS. AN +
HOC SOLUM ARGUMENTUM EST NIHIL ISTO IMPRUDENTE FACTUM, QUOD +
VOLCATIUS EI NON SUCCENSUIT? QUOD ISTE NEQUE IN VOLCATIUM +
NEQUE IN BIDINOS ANIMADVERTIT?
<S 59>
EST MAGNUM ARGUMENTUM, VERUM ILLUD MAXIMUM, QUOD ILLIS IPSIS +
BIDINIS, QUIBUS ISTE IRATUS ESSE DEBUIT, A QUIBUS COMPERIT, QUOD +
IURE AGERE CUM EPICRATE NIHIL POSSENT, ETIAMSI ADESSET, IDCIRCO +
SUUM DECRETUM PECUNIA ESSE TEMPTATUM: IIS, INQUAM, IPSIS NON +
MODO ILLAM HEREDITATEM QUAE EPICRATI VENERAT, SED, UT IN +
HERACLIO $SYRACUSANO, ITEM IN HOC,-PAULO ETIAM ATROCIUS, +
QUOD EPICRATES APPELLATUS OMNINO NON ERAT, - BONA PATRIA FORTUNAS-QUE EIUS +
BIDINIS TRADIDIT. OSTENDIT ENIM NOVO MODO, SI QUIS QUID DE +
ABSENTE PETERET, SE AUDITURUM. ADEUNT BIDINI, PETUNT HEREDITATEM; +
PROCURATORES POSTULANT UT SE AD LEGES SUAS REICIAT AUT EX LEGE +
P_RUPILIA DICAM SCRIBI IUBEAT. ADVERSARII NON AUDEBANT CONTRA +
DICERE: EXITUS NULLUS REPERIEBATUR. INSIMULANT HOMINEM FRAUDANDI +
CAUSA DISCESSISSE; POSTULANT UT BONA POSSIDERE IUBEAT.
<S 60>
DEBEBAT EPICRATES NUMMUM NULLUM NEMINI; AMICI, SI QUIS QUID PETERET, +
IUDICIO SE PASSUROS, IUDICATUM SOLVI SATIS DATUROS ESSE DICEBANT. +
CUM OMNIA CONSILIA FRIGERENT, ADMONITU ISTIUS INSIMULARE +
COEPERUNT EPICRATEM LITTERAS PUBLICAS CORRUPISSE, A QUA +
SUSPICIONE ILLE ABERAT PLURIMUM: ACTIONEM EIUS REI POSTULANT. AMICI RECUSARE +
NE QUOD IUDICIUM NEVE IPSIUS COGNITIO ILLO ABSENTE DE EXISTIMATIONE +
EIUS CONSTITUERETUR, ET SIMUL ILLUD IDEM POSTULARE NON DESISTEBANT +
UT SE AD LEGES SUAS REICERET.
<S 61>
ISTE AMPLAM NACTUS, UBI VIDET ESSE ALIQUID QUOD AMICI ABSENTE +
EPICRATE NOLLENT DEFENDERE, ADSEVERAT SE EIUS REI IN PRIMIS +
ACTIONEM DATURUM. CUM OMNES PERSPICERENT AD ISTUM NON MODO ILLOS +
NUMMOS QUI PER SIMULATIONEM AB ISTO EXIERANT REVERTISSE, SED MULTO +
ETIAM PLURIS EUM POSTEA NUMMOS ABSTULISSE, AMICI EPICRATEM +
DEFENDERE DESTITERUNT, ISTE EPICRATIS BONA BIDINOS OMNIA POSSIDERE +
ET SIBI HABERE IUSSIT. AD ILLA HS D HEREDITARIA ACCESSIT IPSIUS +
ANTIQUA HS QUINDECIENS PECUNIA. VTRUM RES AB INITIO ITA +
DUCTA EST AN AD EXTREMUM ITA PERDUCTA, AN ITA PARVA EST +
PECUNIA, AN IS HOMO $VERRES UT HAEC QUAE DIXI GRATIIS FACTA +
ESSE VIDEANTUR?
<S 62>
HIC NUNC DE MISERIA $SICULORUM, IUDICES, AUDITE. ET HERACLIUS +
ILLE $SYRACUSANUS ET HIC BIDINUS EPICRATES EXPULSI BONIS +
OMNIBUS $ROMAM VENERUNT; SORDIDATI, MAXIMA BARBA ET CAPILLO, +
$ROMAE BIENNIUM PROPE FUERUNT. CUM $L. $METELLUS IN PROVINCIAM +
PROFECTUS EST, TUM ISTI BENE COMMENDATI CUM $METELLO UNA +
PROFICISCUNTUR. $METELLUS, SIMUL AC VENIT $SYRACUSAS, +
UTRUMQUE RESCIDIT, ET DE EPICRATE ET DE HERACLIO. IN +
UTRIUSQUE BONIS NIHIL ERAT QUOD RESTITUI POSSET, NISI SI +
QUID MOVERI LOCO NON POTUERAT.
<S 63>
FECERAT HOC EGREGIE PRIMO ADVENTU $METELLUS, UT OMNIS +
INIURIAS, QUAS MODO POSSET, RESCINDERET ET INRITAS FACERET. +
QUOD HERACLIUM RESTITUI IUSSERAT AC NON RESTITUEBATUR, QUISQUIS +
ERAT EDUCTUS SENATOR $SYRACUSANUS AB $HERACLIO, DUCI IUBEBAT; ITAQUE PERMULTI +
DUCTI SUNT. EPICRATES QUIDEM CONTINUO EST RESTITUTUS. ALIA +
IUDICIA LILYBAEI, ALIA AGRIGENTI, ALIA PANHORMI RESTITUTA SUNT. +
CENSUS QUI ISTO PRAETORE SUNT HABITI NON SERVATURUM SE +
$METELLUS OSTENDERAT; DECUMAS QUAS ISTE CONTRA LEGEM $HIERONICAM +
VENDIDERAT SESE VENDITURUM HIERONICA LEGE EDIXERAT. OMNIA ERANT +
$METELLI EIUS MODI UT NON TAM SUAM PRAETURAM GERERE QUAM ISTIUS +
PRAETURAM RETEXERE VIDERETUR. SIMUL ATQUE EGO IN $SICILIAM VENI, +
MUTATUS EST.
<S 64>
VENERAT AD EUM ILLO BIDUO LAETILIUS QUIDAM, HOMO NON ALIENUS A +
LITTERIS; ITAQUE EO ISTE TABELLARIO SEMPER USUS EST. IS EPISTULAS +
COMPLURIS ATTULERAT, IN HIS UNAM DOMO QUAE TOTUM MUTARAT HOMINEM. +
REPENTE COEPIT DICERE SE OMNIA $VERRIS CAUSA VELLE; SIBI CUM EO AMICITIAM +
COGNATIONEM-QUE ESSE. MIRABANTUR OMNES HOC EI TUM DENIQUE IN MENTEM +
VENISSE, POSTEAQUAM TAM MULTIS EUM FACTIS DECRETIS-QUE IUGULASSET. +
ERANT QUI PUTARENT $LAETILIUM LEGATUM A $VERRE VENISSE, QUI GRATIAM +
AMICITIAM COGNATIONEM-QUE COMMEMORARET. EX ILLO TEMPORE A CIVITATIBUS +
LAUDATIONES PETERE, TESTIS NON SOLUM DETERRERE VERBIS, SED ETIAM +
VI RETINERE COEPIT. QUOD NISI EGO MEO ADVENTU ILLIUS CONATUS +
ALIQUANTUM REPRESSISSEM, ET APUD $SICULOS NON $METELLI, SED $GLABRIONIS +
LITTERIS AC LEGE PUGNASSEM, TAM MULTOS [TESTIS] HUC EVOCARE NON +
POTUISSEM. VERUM, QUOD INSTITUI DICERE, MISERIAS COGNOSCITE +
SOCIORUM.
<S 65>
HERACLIUS ELLE ET EPICRATES LONGE MIHI OBVIAM CUM SUIS OMNIBUS +
PROCESSERUNT, VENIENTI $SYRACUSAS EGERUNT GRATIAS FLENTES, $ROMAM +
MECUM DECEDERE CUPIVERUNT. QUOD ERANT OPPIDA MIHI COMPLURA ETIAM +
RELIQUA QUAE ADIRE VELLEM, CONSTITUI CUM HOMINIBUS QUO DIE MIHI +
MESSANAE PRAESTO ESSENT. EO MIHI NUNTIUM MISERUNT SE A PRAETORE +
RETINERI. QUIBUS EGO TESTIMONIUM DENUNTIAVI, QUORUM EDIDI NOMINA +
$METELLO, CUPIDISSIMI VENIENDI, MAXIMIS INIURIIS ADFECTI, ADHUC +
NON VENERUNT. HOC IURE SUNT SOCII UT IIS NE DEPLORARE QUIDEM +
DE SUIS INCOMMODIS LICEAT.
<S 66>
IAM $HERACLII CENTURIPINI, OPTIMI NOBILISSIMI-QUE ADULESCENTIS, +
TESTIMONIUM AUDISTIS; A QUO HS C PER CALUMNIAM MALITIAM-QUE +
PETITA SUNT. ISTE POENIS COMPROMISSIS-QUE INTERPOSITIS HS CCCC +
EXTORQUENDA CURAVIT, QUOD-QUE IUDICIUM SECUNDUM HERACLIUM DE +
COMPROMISSO FACTUM ERAT, CUM CIVIS CENTURIPINUS INTER DUOS +
CIVIS DIIUDICASSET, ID INRITUM IUSSIT ESSE EUM-QUE IUDICEM +
FALSUM IUDICASSE IUDICAVIT; IN SENATU ESSE, LOCIS COMMODIS-QUE +
PUBLICIS UTI VETUIT; SI QUIS EUM PULSASSET, EDIXIT SESE IUDICIUM +
INIURIARUM NON DATURUM; QUICQUID AB EO PETERETUR, IUDICEM DE SUA +
COHORTE DATURUM, IPSI AUTEM NULLIUS ACTIONEM REI SE DATURUM.
<S 67>
QUAE ISTIUS AUCTORITAS TANTUM VALUIT UT NEQUE ILLUM PULSARET QUISQUAM, +
CUM PRAETOR IN PROVINCIA SUA VERBO PERMITTERET, RE HORTARETUR, +
NEQUE QUISQUAM AB EO QUICQUAM PETERET, CUM ISTE CALUMNIAE +
LICENTIAM SUA AUCTORITATE OSTENDISSET; IGNOMINIA AUTEM ILLA +
GRAVIS TAM DIU IN ILLO HOMINE FUIT, QUAM DIU ISTE IN PROVINCIA +
MANSIT. HOC INIECTO METU IUDICIBUS NOVO MORE, NULLO EXEMPLO, +
ECQUAM REM PUTATIS ESSE IN $SICILIA NISI AD NUTUM ISTIUS +
IUDICATAM? UTRUM ID SOLUM VIDETUR ESSE ACTUM, QUOD EST TAMEN +
ACTUM, UT HAEC HERACLIO PECUNIA ERIPERETUR, AN ETIAM ILLUD, IN +
QUO PRAEDA ERAT MAXIMA, UT NOMINE IUDICIORUM OMNIUM BONA ATQUE +
FORTUNAE IN ISTIUS UNIUS ESSENT POTESTATEM?
<S 68>
IAM VERO IN RERUM CAPITALIUM QUAESTIONIBUS QUID EGO +
UNAM QUAMQUE REM COLLIGAM ET CAUSAM? EX MULTIS SIMILIBUS +
EA SUMAM QUAE MAXIME IMPROBITATE EXCELLERE VIDEBUNTUR. +
SOPATER QUIDAM FUIT HALICYENSIS, HOMO DOMI SUAE CUM PRIMIS +
LOCUPLES ATQUE HONESTUS; IS AB INIMICIS SUIS APUD $C. $SACERDOTEM +
PRAETOREM REI CAPITALIS CUM ACCUSATUS ESSET, FACILE EO IUDICIO +
EST LIBERATUS. HUIC EIDEM SOPATRO IDEM INIMICI AD $C. $VERREM, +
CUM IS SACERDOTI SUCCESSISSET, EIUSDEM REI NOMEN DETULERUNT. +
RES SOPATRO FACILIS VIDEBATUR, ET QUOD ERAT INNOCENS ET QUOD +
SACERDOTIS IUDICIUM IMPROBARE ISTUM AUSURUM NON ARBITRABATUR. +
CITATUR REUS; CAUSA AGITUR $SYRACUSIS; CRIMINA TRACTANTUR AB +
ACCUSATORE EA QUAE ERANT ANTEA NON SOLUM DEFENSIONE, VERUM +
ETIAM IUDICIO DISSOLUTA.
<S 69>
CAUSAM SOPATRI DEFENDEBAT $Q. MINUCIUS, EQUES $ROMANUS IN +
PRIMIS SPLENDIDUS ATQUE HONESTUS, VOBIS-QUE, IUDICES, NON +
IGNOTUS. NIHIL ERAT IN CAUSA QUOD METUENDUM AUT OMNINO +
QUOD DUBITANDUM VIDERETUR. INTEREA ISTIUS LIBERTUS ET +
ACCENSUS $TIMARCHIDES, QUI EST, ID QUOD EX PLURIMIS TESTIBUS +
PRIORE ACTIONE DIDICISTIS, RERUM HUIUSCE MODI OMNIUM TRANSACTOR +
ET ADMINISTER, AD SOPATRUM VENIT; MONET HOMINEM NE NIMIS  +
IUDICIO SACERDOTIS ET CAUSAE SUAE CONFIDAT; ACCUSATORES +
INIMICOS-QUE EIUS HABERE IN ANIMO PECUNIAM PRAETORI DARE; +
PRAETOREM TAMEN OB SALUTEM MALLE ACCIPERE, ET SIMUL MALLE, +
SI FIERI POSSET, REM IUDICATAM NON RESCINDERE. SOPATER, CUM +
HOC ILLE IMPROVISUM ATQUE INOPINATUM ACCIDISSET, COMMOTUS +
EST SANE NEQUE IN PRAESENTIA $TIMARCHIDI QUID RESPONDERET +
HABUIT, NISI SE CONSIDERATURUM QUID SIBI ESSET FACIENDUM, +
ET SIMUL OSTENDIT SE IN SUMMA DIFFICULTATE ESSE NUMMARIA. +
POST AD AMICOS RETTULIT; QUI CUM EI FUISSENT AUCTORES +
REDIMENDAE SALUTIS, AD TIMARCHIDEM VENIT. EXPOSITIS SUIS +
DIFFICULTATIBUS HOMINEM AD HS LXXX PERDUCIT, EAM-QUE EI +
PECUNIAM NUMERAT.
<S 70>
POSTEAQUAM AD CAUSAM DICENDAM VENTUM EST, TUM VERO SINE +
METU SINE CURA OMNES ERANT QUI SOPATRUM DEFENDEBANT. +
CRIMEN NULLUM ERAT, RES ERAT IUDICATA, $VERRES NUMMOS +
ACCEPERAT: QUIS POSSET DUBITARE QUIDNAM ESSET +
FUTURUM? RES ILLO DIE NON PERORATUR, IUDICIUM DIMITTITUR. +
ITERUM AD SOPATRUM TIMARCHIDES VENIT, AIT ACCUSATORES EIUS +
MULTO MAIOREM PECUNIAM PRAETORI POLLICERI QUAM QUANTAM +
HIC DEDISSET; PROINDE, SI SAPERET, VIDERET [QUID SIBI ESSET +
FACIENDUM]. HOMO, QUAMQUAM ERAT ET $SICULUS ET REUS, HOC +
EST ET IURE INIQUO ET TEMPORE ADVERSO, FERRE TAMEN ATQUE +
AUDIRE DIUTIUS TIMARCHIDEM NON POTUIT. 'FACITE,' INQUIT, +
'QUOD LIBET; DATURUS NON SUM AMPLIUS.' IDEM-QUE HOC +
AMICIS EIUS ET DEFENSORIBUS VIDEBATUR, ATQUE EO ETIAM MAGIS +
QUOD ISTE, QUOQUO MODO SE IN EA QUAESTIONE PRAEBEBAT, +
TAMEN IN CONSILIO HABEBAT HOMINES HONESTOS E CONVENTU +
$SYRACUSANO, QUI SACERDOTI QUOQUE IN CONSILIO FUERANT TUM +
CUM EST IDEM HIC SOPATER ABSOLUTUS. HOC RATIONIS HABEBANT, +
FACERE EOS NULLO MODO POSSE UT EODEM CRIMINE EISDEM +
TESTIBUS SOPATRUM CONDEMNARENT IDEM HOMINES QUI ANTEA +
ABSOLVISSENT. ITAQUE HAC UNA SPE AD IUDICIUM VENITUR.
<S 71>
QUO POSTEAQUAM EST VENTUM, CUM IN CONSILIUM FREQUENTES +
CONVENISSENT IDEM QUI SOLEBANT, ET HAC UNA SPE TOTA DEFENSIO +
SOPATRI NITERETUR, CONSILI FREQUENTIA ET DIGNITATE, ET QUOD +
ERANT, UT DIXI, IDEM QUI ANTEA SOPATRUM EODEM ILLO CRIMINE +
LIBERARANT, COGNOSCITE HOMINIS APERTAM AC NON MODO NON +
RATIONE, SED NE DISSIMULATIONE QUIDEM TECTAM IMPROBITATEM +
ET AUDACIAM. $M. PETILIUM, EQUITEM $ROMANUM, QUEM HABEBAT +
IN CONSILIO, IUBET OPERAM DARE, QUOD REI PRIVATAE IUDEX +
ESSET. PETILIUS RECUSABAT, QUOD SUOS AMICOS, QUOS SIBI IN +
CONSILIO ESSE VELLET, IPSE $VERRES RETINERET IN CONSILIO. +
ISTE HOMO LIBERALIS NEGAT SE QUEMQUAM RETINERE EORUM QUI +
$PETILIO VELLENT ADESSE. ITAQUE DISCEDUNT OMNES; NAM CETERI +
QUOQUE IMPETRANT NE RETINEANTUR; QUI SE VELLE DICEBANT +
ALTERUTRI EORUM QUI TUM ILLUD IUDICIUM HABEBANT ADESSE. +
ITAQUE ISTE SOLUS CUM SUA COHORTE NEQUISSIMA RELINQUITUR.
<S 72>
NON DUBITABAT $MINUCIUS, QUI SOPATRUM DEFENDEBAT, QUIN +
ISTE, QUONIAM CONSILIUM DIMISISSET, ILLO DIE REM ILLAM QUAE+
SITURUS NON ESSET, CUM REPENTE IUBETUR DICERE. RESPONDET, +
'AD QUOS?' 'AD ME,' INQUIT, 'SI TIBI IDONEUS VIDEOR QUI DE +
HOMINE $SICULO AC GRAECULO IUDICEM.' 'IDONEUS ES,' INQUIT, +
'SED PERVELLEM ADESSENT II QUI ADFUERANT ANTEA CAUSAM-QUE +
COGNORANT.' 'DIC,' INQUIT; 'ILLI ADESSE NON POSSUNT.' +
'NAM $HERCULE,' INQUIT $MINUCIUS, 'ME QUOQUE $PETILIUS UT +
SIBI IN CONSILIO ADESSEM ROGAVIT', ET SIMUL A SUBSELLIIS ABIRE +
COEPIT.
<S 73>
ISTE IRATUS HOMINEM VERBIS VEHEMENTIORIBUS PROSEQUITUR, +
ATQUE EI GRAVIUS ETIAM MINARI COEPIT QUOD IN SE TANTUM +
CRIMEN INVIDIAM-QUE CONFLARET. $MINUCIUS, QUI $SYRACUSIS +
SIC NEGOTIARETUR UT SUI IURIS DIGNITATIS-QUE MEMINISSET, +
ET QUI SCIRET SE ITA IN PROVINCIA REM AUGERE OPORTERE UT NE +
QUID DE LIBERTATE DEPERDERET, HOMINI QUAE VISA SUNT, ET QUAE +
TEMPUS ILLUD TULIT ET CAUSA, RESPONDIT, CAUSAM SESE DIMISSO +
ATQUE ABLEGATO CONSILIO DEFENSURUM NEGAVIT. ITAQUE A SUBSELLIIS +
DISCESSIT, IDEM-QUE HOC PRAETER $SICULOS CETERI SOPATRI AMICI +
ADVOCATI-QUE FECERUNT.
<S 74>
ISTE QUAMQUAM EST INCRDIBILI IMPORTUNITATE ET AUDACIA, TAMEN +
SUBITO SOLUS DESTITUTUS PERTIMUIT ET CONTURBATUS EST; QUID AGERET +
QUO SE VERTERET NESCIEBAT. SI DIMISISSET EO TEMPORE QUAESTIONEM, +
POST, ILLIS ADHIBITIS IN CONSILIUM QUOS ABLEGARAT, ABSOLUTUM +
IRI SOPATRUM VIDEBAT; SIN AUTEM HOMINEM MISERUM ATQUE INNOCENTEM +
ITA CONDEMNASSET, CUM IPSE PRAETOR SINE CONSILIO, REUS AUTEM +
SINE PATRONO ATQUE ADVOCATIS FUISSET, IUDICIUM-QUE $C. $SACERDOTIS +
RESCIDESSET, INVIDIAM SE SUSTINERE TANTAM NON POSSE ARBITRABATUR. +
ITAQUE AESTUABAT DUBITATIONE, VERSABAT SE UTRAMQUE IN PARTEM +
NON SOLUM MENTE, VERUM ETIAM CORPORE, UT OMNES QUI ADERANT +
INTELLEGERE POSSENT IN ANIMO EIUS METUM CUM CUPIDITATE PUGNARE. +
ERAT HOMINUM CONVENTUS MAXIMUS, SUMMUM SILENTIUM, SUMMA EXSPECTATIO +
QUONAM ESSET EIUS CUPIDITAS ERUPTURA; CREBRO SE ACCENSUS DEMITTEBAT +
AD AUREM TIMARCHIDES.
<S 75>
TUM ISTE ALIQUANDO 'AGE DIC.' INQUIT. REUS ORARE ATQUE OBSECRARE +
UT CUM CONSILIO COGNOSCERET. TUM REPENTE ISTE TESTIS CITARI +
IUBET; DICIT UNUS ET ALTER BRV_EVITER; NIHIL INTERROGATUR; PRAECO +
DIXISSE PRONUNTIAT. ISTE, QUASI METUERET NE PETILIUS PRIVATO +
ILLO IUDICIO TRANSACTO AUT PROLATO CUM CETERIS IN CONSILIUM +
REVERTERETUR, ITA PROPERANS DE SELLA EXSILIT, HOMINEM INNOCENTEM +
A $C. SACERDOTE ABSOLUTUM INDICTA CAUSA DE SENTENTIA SCRIBAE +
MEDICI HARUSPICIS-QUE CONDEMNAT.
<S 76>
TETINETE, RETINETE HOMINEM IN CIVITATE, IUDICES, PARCITE ET +
CONSERVATE, UT SIT QUI VOBISCUM RES IUDICET, QUI IN SENATU +
SINE ULLA CUPIDITATE DE BELLO ET PACE SENTENTIAM FERAT. +
TAMETSI MINUS ID QUIDEM NOBIS, MINUS POPULO $ROMANO LABORANDUM +
EST, QUALIS ISTIUS IN SENATU SENTENTIA FUTURA SIT. QUAE +
ENIM EIUS AUCTORITAS ERIT? QUANDO ISTE SENTENTIAM DICERE +
AUDEBIT AUT POTERIT? QUANDO AUTEM HOMO TANTAE LUXURIAE +
ATQUE DESIDIAE NISI $FEBRUARIO MENSE ASPIRABIT IN CURIAM? +
VERUM VENIAT SANE, DECERNAT BELLUM CRETENSIBUS, LIBERET +
BYSANTIOS, REGEM APPELLET PTOLOMAEUM, QUAE VULT $HORTENSIUS +
OMNIA DICAT ET SENTIAT; MINUS HAEC AD NOS, MINUS AD VITAE +
NOSTRAE DISCRIMEN, MINUS AD FORTUNARUM NOSTRARUM +
PERICULUM PERTINENT.
<S 77>
ILLUD EST CAPITALE, ILLUD FORMIDOLOSUM, ILLUD OPTIMO CUIQUE +
METUENDUM, QUOD ISTE, EX HOC IUDICIO SI ALIQUA VI SE ERIPUERIT, +
IN IUDICIBUS SIT NECESSE EST, SENTENTIAM DE CAPITE CIVIS $ROMANI +
FERAT, SIT IN EIUS EXERCITU SIGNIFER QUI IMPERIUM IUDICIORUM +
TENERE VULT. HOC POPULUS $ROMANUS RECUSAT, HOC FERRE NON POTEST; +
CLAMAT PERMITTIT-QUE VOBIS UT, SI ISTIS HOMINIBUS DELECTEMINI, +
SI EX EO GENERE SPLENDOREM ORDINI ATQUE ORNAMENTUM CURIAE +
CONSTITUERE VELITIS, HABEATIS SANE ISTUM VOBISCUM SENATOREM, +
ETIAM DE VOBIS IUDICEM, SI VULTIS, HABEATIS; DE SE HOMINES, +
SI QUI EXTRA ISTUM ORDINEM SUNT, QUIBUS NE REICIENDI QUIDEM +
AMPLIUS QUAM TRIUM IUDICUM PRAECLARAE LEGES CORNELIAE FACIUNT +
POTESTATEM, HUNC HOMINEM TAM CRUDELEM, TAM SCELERATUM, TAM +
NEFARIUM NOLUNT IUDICARE.
<S 78>
ETENIM SI ILLUD EST FLAGITIOSUM, QUOD MIHI OMNIUM RERUM +
TURPISSIMUM MAXIME-QUE NEFARIUM VIDETUR, OB REM IUDICANDAM +
PECUNIAM ACCIPERE, PRETIO HABERE ADDICTAM FIDEM ET RELIGIONEM, +
QUANTO ILLUD FLAGITIOSIUS IMPROBIUS INDIGNIUS, EUM A QUO +
PECUNIAM OB ABSOLVENDUM ACCEPERIS CONDEMNARE, UT NE PRAEDONUM +
QUIDEM PRAETOR IN FIDE RETINENDA CONSUETUDINEM CONSERVET. +
SCELUS EST ACCIPERE AB REO: QUANTO MAGIS AB ACCUSATORE, +
QUANTO ETIAM SCELERATIUS AB UTROQUE. FIDEM CUM PROPOSUISSES +
VENALEM IN PROVINCIA, VALUIT APUD TE PLUS IS QUI PECUNIAM +
MAIOREM DEDIT. CONCEDO; FORSITAN ALIQUIS ALIQUANDO EIUS MODI +
QUIDPIAM FECERIT. CUM VERO FIDEM AC RELIGIONEM TUAM IAM +
ALTERI ADDICTAM PECUNIA ACCEPTA HABUERIS, POSTEA EANDEM +
ADVERSARIO TRADIDERIS MAIORE PECUNIA, UTRUMQUE FALLES, ET +
TRADES CUI VOLES, ET EI QUEM FEFELLERIS NE PECUNIAM QUIDEM +
REDDES?
<S 79>
QUEM MIHI TU BULBUM, QUEM STAIENUM? QUOD UMQUAM HUIUSCE MODI +
MONSTRUM AUT PRODIGIUM AUDIVIMUS AUT VIDIMUS, QUI CUM REO +
TRANSIGAT, POST CUM ACCUSATORE DECIDAT, HONESTOS HOMINES, +
QUI CAUSAM NORINT, ABLEGET A CONSILIO-QUE DIMITTAT, IPSE +
SOLUS REUM ABSOLUTUM, A QUO PECUNIAM ACCEPERIT, CONDEMNET +
PECUNIAM-QUE NON REDDAT? HUNC HOMINEM IN IUDICUM NUMERO +
HABEBIMUS? HIC ALTERAM DECURIAM SENATORIAM IUDEX OBTINEBIT? +
HIC DE CAPITE LIBERO IUDICABIT? HUIC IUDICIALIS TABELLA +
COMMITTETUR? QUAM ISTE NON MODO CERA, VERUM ETIAM SANGUINE, SI +
VISUM ERIT, NOTABIT.
<S 80>
QUID ENIM HORUM SE NEGAT FECISSE? ILLUD VIDELICET UNUM, +
QUOD NECESSE EST, PECUNIAM ACCEPISSE. QUIDNI ISTE NEGET? +
AT EQUES $ROMANUS, QUI SOPATRUM DEFENDIT, QUI OMNIBUS +
EIUS CONSILIIS REBUS-QUE INTERFUIT, $Q. $MINUCIUS, IURATUS DICIT +
PECUNIAM DATAM, IURATUS DICIT $TIMARCHIDEM DIXISSE MAIOREM +
PECUNIAM AB ACCUSATORIBUS DARI; DICENT HOC MULTI $SICULI, +
DICENT OMNES HALICYENSES, DICET ETIAM PRAETEXTATUS SOPATRI +
FILIUS, QUI AB ISTO HOMINE CRUDELISSIMO PATRE INNOCENTISSIMO +
PECUNIA-QUE PATRIA PRIVATUS EST.
<S 81>
VERUM SI DE PECUNIA TESTIBUS PLANUM FACERE NON POSSEM, ILLUD +
NEGARE POSSES AUT NUNC NEGABIS, TE CONSILIO TUO DIMISSO, VIRIS +
PRIMARIIS QUI IN CONSILIO $C. $SACERDOTI FUERANT TIBI-QUE ESSE +
SOLEBANT REMOTIS, DE RE IUDICATA IUDICAVISSE? TE-QUE EUM QUEM +
$C. $SACERDOS ADHIBITO CONSILIO CAUSA COGNITA ABSOLVISSET, EUNDEM +
REMOTO CONSILIO CAUSA INCOGNITA CONDEMNASSE? CUM HAEC CONFESSUS +
ERIS, QUAE IN FORO PALAM $SYRACUSIS IN ORE ATQUE IN OCULIS +
PROVINCIAE GESTA SUNT, NEGATO TUM SANE, SI VOLES, TE PECUNIAM +
ACCEPISSE: REPERIES, CREDO, ALIQUEM QUI, CUM HAEC QUAE PALAM +
GESTA SUNT VIDEAT, QUAERAT QUID TU OCCULTE EGERIS, AUT QUI +
DUBITET UTRUM MALIT MEIS TESTIBUS AN TUIS DEFENSORIBUS CREDERE.
<S 82>
DIXI IAM ANTE ME NON OMNIA ISTIUS QUAE IN HOC GENERE ESSENT +
ENUMERATURUM, SED ELECTURUM EA QUAE MAXIME EXCELLERENT. +
ACCIPITE NUNC ALIUD EIUS FACINUS NOBILE ET MULTIS LOCIS +
SAEPE COMMEMORATUM, ET EIUS MODI UT IN UNO OMNIA MALEFICIA +
INESSE VIDEANTUR. ATTENDITE DILIGENTER; INVENIETIS ENIM ID +
FACINUS NATUM A CUPIDITATE, AUCTUM PER STUPRUM, CRUDELITATE +
PERFECTUM ATQUE CONCLUSUM.
<S 83>
$STHENIUS EST, HIC QUI NOBIS ADSIDET, $THERMITANUS, ANTEA MULTIS +
PROPTER SUAM CALAMITATEM ATQUE ISTIUS INSIGNEM INIURIAM +
OMNIBUS NOTUS. HUIUS HOSPITIO $VERRES CUM ESSET USUS, ET CUM +
APUD EUM NON SOLUM THERMIS SAEPENUMERO FUISSET, SED ETIAM +
HABITASSET, OMNIA DOMO EIUS ABSTULIT QUAE PAULO MAGIS ANIMUM +
CUIUSPIAM AUT OCULOS POSSENT COMMOVERE. ETENIM $STHENIUS AB +
ADULESCENTIA PAULO STUDIOSIUS HAEC COMPARARAT: SUPELLECTILEM +
EX AERE ELEGANTIOREM ET DELIACAM ET CORINTHIAM, TABULAS +
PICTAS, ETIAM ARGENTI BENE FACTI, PROUT THERMITANI HOMINIS +
FACULTATES FEREBANT, SATIS. QUAE CUM ESSET IN ASIA ADULESCENS +
STUDIOSE, UT DIXI, COMPARARAT, NON TAM SUAE DELECTATIONIS +
CAUSA QUAM AD INVITATIONES ADVENTUS-QUE NOSTRORUM HOMINUM, +
[SUORUM] AMICORUM ATQUE HOSPITUM.
<S 84>
QUAE POSTEAQUAM ISTE OMNIA ABSTULIT, ALIA ROGANDO, ALIA +
POSCENDO, ALIA SUMENDO, FEREBAT $STHENIUS UT POTERAT; +
ANGEBATUR ANIMI NECESSARIO QUOD DOMUM EIUS EXORNATAM ET +
INSTRUCTAM FERE IAM ISTE REDDIDERAT NUDAM ATQUE INANEM; +
VERUM TAMEN DOLOREM SUUM NEMINI IMPERTIEBAT; PRAETORIS +
INIURIAS TACITE, HOSPITIS PLACIDE FERENDAS ARBITRABATUR.
<S 85>
INTEREA ISTE CUPIDITATE ILLA SUA NOTA ATQUE APUD OMNIS +
PERVAGATA, CUM SIGNA QUAEDAM PULCHERRIMA ATQUE ANTIQUISSIMA +
THERMIS IN PUBLICO POSITA VIDISSET, ADAMAVIT; A $STHENIO +
PETERE COEPIT UT AD EA TOLLENDA OPERAM SUAM PROFITERETUR +
SE-QUE ADIUVARET. $STHENIUS VERO NON SOLUM NEGAVIT, SED +
ETIAM OSTENDIT FIERI ID NULLO MODO POSSE UT SIGNA ANTIQUISSIMA, +
MONUMENTA $P. $AFRICANI, EX OPPIDO THERMITANORUM INCOLUMI +
ILLA CIVITATE IMPERIO-QUE POPULI $ROMANI TOLLERENTUR.
<S 86>
ETENIM UT SIMUL $AFRICANI QUOQUE HUMANITATEM ET AEQUITATEM +
COGNOSCATIS, OPPIDUM HIMERAM CARTHAGINIENSES QUONDAM +
CEPERANT, QUOD FUERAT IN PRIMIS $SICILIAE CLARUM ET +
ORNATUM. $SCIPIO, QUI HOC DIGNUM POPULO $ROMANO ARBITRARETUR, +
BELLO CONFECTO SOCIOS SUA PER NOSTRAM VICTORIAM RECUPERARE, +
CURAVIT. HIMERA DELETA QUOS CIVIS BELLI CALAMITAS RELIQUOS +
FECERAT, II SE THERMIS CONLOCARANT IN ISDEM AGRI FINIBUS +
NEQUE LONGE AB OPPIDO ANTIQUO, ET SE PATRUM FORTUNAS ET +
DIGNITATEM RECUPERARE ARBITRABANTUR CUM ILLA MAIORUM +
ORNAMENTA IN EORUM OPPIDO CONLOCABANTUR.
<S 87>
ERANT SIGNA EX AERE COMPLURA; IN HIS EXIMIA PULCHRITUDINE +
IPSA HIMERA IN MULIEBREM FIGURAM HABITUM-QUE FORMATA EX +
OPPODI NOMINE ET FLUMINIS. ERAT ETIAM STESICHORI POETAE +
STATUA SENILIS INCURVA CUM LIBRO SUMMO, UT PUTANT, ARTIFICIO +
FACTA, QUI FUIT HIMERAE, SED ET EST ET FUIT TOTA GRAECIA +
SUMMO PROPTER INGENIUM HONORE ET NOMINE. HAEC ISTE +
AD INSANIAM CONCUPIVERAT. ETIAM, QUOD PAENE PRAETERII, +
CAPELLA QUAEDAM EST, EA QUIDEM MIRE, UT ETIAM NOS QUI +
RUDES HARUM RERUM SUMUS INTELLEGERE POSSUMUS, SCITE +
FACTA ET VENUSTE. HAEC ET ALIA $SCIPIO NON NEGLEGENTER +
ABIECERAT, UT HOMO INTELLEGENS $VERRES AUFERRE POSSET, SED +
THERMITANIS RESTITUERAT, NON QUO IPSE HORTOS AUT SUBURBANUM +
AUT LOCUM OMNINO UBI EA PONERET NULLUM HABERET, SED QUOD, +
SI DOMUM ABSTULISSET, NON DIU $SCIPIONIS APPELLARENTUR, +
SED EORUM AD QUOSCUMQUE ILLIUS MORTE VENISSENT: NUNC IIS +
LOCIS POSITA SUNT UT MIHI SEMPER $SCIPIONIS FORE VIDEANTUR +
ITAQUE DICANTUR.
<S 88>
HAEC CUM ISTE POSCERET AGERETUR-QUE EA RES IN SENATU, $STHENIUS +
VEHEMENTISSIME RESTITIT MULTA-QUE, UT IN PRIMIS $SICULORUM +
IN DICENDO COPIOSUS EST, COMMEMORAVIT: URBEM RELINQUERE +
THERMITANIS ESSE HONESTIUS QUAM PATI TOLLI EX URBE +
MONUMENTA MAIORUM, SPOLIA HOSTIUM, BENEFICIA CLARISSIMI +
VIRI, INDICIA SOCIETATIS POPULI $ROMANI ATQUE AMICITIAE. +
COMMOTI ANIMI SUNT OMNIUM; REPERTUS EST NEMO QUIN MORI +
DICERET  SATIUS ESSE. ITAQUE HOC ADHUC OPPIDUM $VERRES INVENIT +
PROPE SOLUM IN ORBE TERRARUM UNDE NIHIL EIUS MODI RERUM DE +
PUBLICO PER VIM, NIHIL OCCULTE, NIHIL IMPERIO, NIHIL GRATIA, NIHIL +
PRETIO POSSET AUFERRE. VERUM HASCE EIUS CUPIDITATES EXPONAM ALIO +
LOCO; NUNC AD $STHENIUM REVERTAR.
<S 89>
IRATUS ISTE VEHEMENTER $STHENIO ATQUE INCENSUS HOSPITIUM EI +
RENUNTIAT, DOMO EIUS EMIGRAT ATQUE ADEO EXIT; NAM IAM ANTE +
EMIGRARAT. EUM AUTEM STATIM INIMICISSIMI $STHENI DOMUM SUAM +
INVITANT, UT ANIMUM EIUS IN $STHENIUM INFLAMMARENT EMENTIENDO +
ALIQUID ET CRIMINANDO. HI AUTEM ERANT INIMICI AGATHINUS, HOMO +
NOBILIS, ET $DOROTHEUS, QUI HABEBAT IN MATRIMONIO $CALLIDAMAM, +
$AGATHINI EIUS FILIAM; DE QUA ISTE AUDIERAT, ITAQUE AD GENERUM +
AGATHINI MIGRARE MALUIT. VNA NOX INTERCESSERAT CUM ISTE +
DOROTHEUM SIC DILIGEBAT UT DICERES OMNIA INTER EOS ESSE +
COMMUNIA, $AGATHINUM ITA OBSERVABAT UT ALIQUEM ADFINEM +
ATQUE PROPINQUUM; CONTEMNERE ETIAM SIGNUM ILLUD HIMERAE IAM VIDEBATUR, +
QUOD EUM MULTO MAGIS FIGURA ET LINIAMENTA HOSPITAE DELECTABANT.
<S 90>
ITAQUE HORTARI HOMINES COEPIT UT ALIQUID $STHENIO PERICULI +
CREARENT CRIMINIS-QUE CONFINGERENT. DICEBANT SE ILLI NIHIL +
HABERE QUOD DICERENT. TUM ISTE IIS APERTE OSTENDIT ET +
CONFIRMAVIT EOS IN $STHENIUM QUIDQUID VELLENT, SIMUL ATQUE +
AD SE DETULISSENT, PROBATUROS. ITAQUE ILLI NON PROCRASTINANT, +
$STHENIUM STATIM EDUCUNT, AIUNT AB EO LITTERAS PUBLICAS ESSE +
CORRUPTAS. $STHENIUS POSTULAT UT, CUM SECUM SUI CIVES AGANT DE +
LITTERIS PUBLICIS CORRUPTIS, EIUS-QUE REI LEGIBUS $THERMITANORUM +
ACTIO SIT, SENATUS-QUE ET POPULUS $ROMANUS $THERMITANIS, QUOD +
SEMPER IN AMICITIA FIDE-QUE MANSISSENT, URBEM AGROS LEGES-QUE +
SUAS REDDIDISSET $PUBLIUS-QUE $RUPILIUS POSTEA LEGES ITA $SICULIS +
EX SENATUS CONSULTO DE X LEGATORUM SENTENTIA DEDISSET UT CIVES +
INTER SESE LEGIBUS SUIS AGERENT, IDEM-QUE HOC HABERET $VERRES IPSE +
IN EDICTO: UT DE HIS OMNIBUS CAUSIS SE AD LEGES REICERET.
<S 91>
ISTE HOMO OMNIUM AEQUISSIMUS ATQUE A CUPIDITATE REMOTISSIMUS SE +
COGNITURUM ESSE CONFIRMAT; PARATUM AD CAUSAM DICENDAM VENIRE +
HORA NONA IUBET. BON ERAT OBSCURUM QUID HOMO IMPROBUS AC NEFARIUS +
COGITARET; NEQUE ENIM IPSE SATIS OCCULTARAT, NEC MULIER TACERE +
POTUERAT. INTELLECTUM EST ID ISTUM AGERE UT, CUM $STHENIUM SINE +
ULLO ARGUMENTO AC SINE TESTE DAMNASSET, TUM HOMO NEFARIUS DE +
HOMINE NOBILI ATQUE ID AETATIS SUO-QUE HOSPITE VIRGIS SUPPLICIUM +
CRUDELISSIME SUMERET. QUOD CUM ESSET PERSPICUUM, DE AMICORUM +
HOSPITUM-QUE SUORUM SENTENTIA THERMIS $STHENIUS $ROMAM PROFUGIT: +
HIEMI FLUCTIBUS-QUE SESE COMMITTERE MALUIT QUAM NON ISTAM COMMUNEM +
$SICULORUM TEMPESTATEM CALAMITATEM-QUE VITARET.
<S 92>
ISTE HOMO CERTUS ET DILIGENS AD HORAM NANAM PRAESTO EST, +
$STHENIUM CITARI IUBET. QUEM POSTEAQUAM VIDET NON ADESSE, DOLORE +
ARDERE ATQUE IRACUNDIA FURERE COEPIT, VENERIOS DOMUM $STHENI +
MITTERE, EQUIS CIRCUM AGROS EIUS VILLAS-QUE DIMITTERE. ITAQUE +
DUM EXSPECTAT QUIDNAM SIBI CERTI ADFERATUR, ANTE HORAM TERTIAM +
NOCTIS DE FORO NON DISCEDIT. POSTRIDIE MANE DESCENDIT; +
AGATHINUM AD SE VOCAT; IUBET EUM DE LITTERIS PUBLICIS IN +
ABSENTEM $STHENIUM DICERE. ERAT EIUS MODI CAUSA UT ILLE +
NE SINE ADVERSARIO QUIDEM APUD INIMICUM IUDICEM REPERIRE +
POSSET QUID DICERET; ITAQUE TANTUM VERBO POSUIT, SACERDOTE +
PRAETORE $STHENIUM LITTERAS PUBLICAS CORRUPISSE.
<S 93>
VIX ILLE HOC DIXERAT CUM ISTE PRONUNTIAT $STHENIVM +
LITTERAS PVBLICAS CORRVPISSE VIDERI; ET HOC PRAETEREA +
ADDIT HOMO VENERIUS NOVO MODO NULLO EXEMPLO, OB EAM +
REM HS D VENERI ERYCINAE DE $STHENI BONIS SE EXACTVRVM, +
BONA-QUE EIUS STATIM COEPIT VENDERE; ET VENDIDISSET, +
SI TANTULUM MORAE FUISSET QUO MINUS EI PECUNIA ILLA +
NUMERARETUR. EA POSTEAQUAM NUMERATA EST, CONTENTUS +
HAC INIQUITATE ISTE NON FUIT; PALAM DE SELLA AC +
TRIBUNALI PRONUNTIAT, SE QVIS ABSENTEM $STHENIVM REI +
CAPITALIS REVM FACERE VELLET, SESE EIVS NOMEN RECEPTVRVM, +
ET SIMUL UT AD CAUSAM ACCEDERET NOMEN-QUE DEFERRET, +
$AGATHINUM, NOVUM ADFINEM ATQUE HOSPITEM, COEPIT HORTARI. +
TUM ILLE CLARE OMNIBUS AUDIENTIBUS SE ID NON ESSE FACTURUM, +
NEQUE SE USQUE EO $STHENIO ESSE INIMICUM UT EUM REI +
CAPITALIS ADFINEM ESSE DICERET. HIC TUM REPENTE PACILIUS +
QUIDAM, HOMO EGENS ET LEVIS, ACCEDIT; AIT, SI LICERET, ABSENTIS +
NOMEN DEFERRE SE VELLE. ISTE VERO ET LICERE ET FIERI SOLERE, ET
SE RECEPTURUM; ITAQUE DEFERTUR; EDICIT STATIM UT $KALENDIS +
DECEMBRIBUS ADSIT $STHENIUS $SYRACUSIS.
<S 95>
HIC QUI $ROMAM PERVENISSET, SATIS-QUE FELICITER ANNI IAM +
ADVERSO TEMPORE NAVIGASSET, OMNIA-QUE HABUISSET AEQUIORA ET +
PLACABILIORA QUAM ANIMUM PRAETORIS ATQUE HOSPITIS, REM AD +
AMICOS SUOS DETULIT, QUAE, UT ERAT ACERBA ATQUE INDIGNA, SIC +
VIDEBATUR OMNIBUS. ITAQUE IN SENATU CONTINUO $CN. $LENTULUS ET +
$L. $GELLIUS CONSULES FACIUNT MENTIONEM PLACERE STATUI, SI PATRIBUS +
CONSCRIPTIS VIDERETUR, NE ABSENTES HOMINES IN PROVINCIIS REI +
FIERENT RERUM CAPITALIUM; CAUSAM $STHENI TOTAM ET ISTIUS +
CRUDELITATEM ET INIQUITATEM SENATUM DOCENT. ADERAT IN +
SENATU $VERRES PATER ISTIUS, ET FLENS UNUM QUEMQUE SENATORUM +
ROGABAT UT FILIO SUO PACERET; NEQUE TAMEN MULTUM PROFICIEBAT; +
ERAT ENIM SUMMA VOLUNTAS SENATUS. ITAQUE SENTENTIAE DICEBANTUR: +
CVM $STHENIVS ABSENS REVS FACTVS ESSET, DE ABSENTE IVDICIVM +
NVLLVM FIERI PLACERE, ET, SI QVOD ESSET FACTVM, ID RATVM ESSE +
NON PLACERE.
<S 96>
EO DIE TRANSIGI NIHIL POTUIT, QUOD ET ID TEMPORIS ERAT ET ILLE +
PATER ISTIUS INVENERAT HOMINES QUI DICENDO TEMPUS CONSUMERENT. +
POSTEA SENEX $VERRES DEFENSORES ATQUE HOSPITES OMNIS $STHENI +
CONVENIT, ROGAT EOS ATQUE ORAT NE OPPUGNENT FILIUM SUUM, DE +
$STHENIO NE LABORENT; CONFIRMAT IIS CURATURUM SE ESSE NE QUID +
EI PER FILIUM SUUM NOCERETUR; SE HOMINES CERTOS EIUS REI +
CAUSA IN $SICILIAM ET TERRA ET MARI ESSE MISSURUM. ET ERAT +
SPATIUM DIERUM FERE XXX ANTE KALENDAS DECEMBRIS, QUO DIE +
ISTE UT $SYRACUSIS $STHENIUS ADESSET EDIXERAT.
<S 97>
COMMOVENTUR AMICI $STHENI; SPERANT FORE UT PATRIS LITTERIS +
NUNTIIS-QUE FILIUS AB ILLO FURORE REVOCETUR. IN SENATU POSTEA +
CAUSA NON AGITUR. VENIUNT AD ISTUM DOMESTICI NUNTII LITTERAS-QUE +
A PATRE ADFERUNT ANTE KALENDAS DECEMBRIS, CUM ISTI ETIAM +
TUM DE $STHENIO IN INTEGRO TOTA RES ESSET, EODEM-QUE EI +
TEMPORE DE EADEM RE LITTEREA COMPLURES A MULTIS EIUS +
AMICIS AC NECESSARIIS ADFERUNTUR. HIC ISTE, QUI PRAE +
CUPIDITATE NEQUE OFFICI SUI NEQUE PERICULI NEQUE PIETATIS +
NEQUE HUMANITATIS RATIONEM HABUISSET UMQUAM, NEQUE IN +
EO QUOD MONEBATUR AUCTORITATEM PATRIS NEQUE IN EO QUOD +
ROGABATUR VOLUNTATEM ANTEPONENDAM PUTAVIT LIBIDINI SUAE, +
MANE KALENDIS DECEMBRIBUS, UT EDIXERAT, $STHENIUM CITARI +
IUBET.
<S 98>
SI ABS TE ISTAM REM PARENS TUUS ALICUIUS AMICI ROGATU +
BENIGNITATE AUT AMBITIONE ADDUCTUS PETISSET, GRAVISSIMA +
TAMEN APUD TE VOLUNTAS PATRIS ESSE DEBUISSET; CUM VERO +
ABS TE TUI CAPITIS CAUSA PETERET HOMINES-QUE CERTOS DOMO +
MISISSET, HI-QUE EO TEMPORE AD TE VENISSENT CUM TIBI IN +
INTEGRO TOTA RES ESSET, NE TUM QUIDEM TE POTUIT SI +
NON PIETATIS, AT SALUTIS TUAE RATIO AD OFFICIUM SANITATEM-QUE +
REDUCERE? CITAT REUM +; NON RESPONDIT; CITAT ACCUSATOREM; (ATTENDITE, QUAESO, +
IUDICES, QUANTO OPERE ISTIUS AMENTIAE FORTUNA IPSA ADVERSATA SIT, +
ET SIMUL VIDETE QUI $STHENI CAUSAM CASUS ADIUVERIT); CITATUS +
ACCUSATOR, $M. PACILIUS, NESCIO QUO CASU NON RESPONDIT, NON ADFUIT.
<S 99>
SI PRAESENS $STHENIUS REUS ESSET FACTUS, SI MANIFESTO IN +
MALEFICIO TENERETUR, TAMEN, CUM ACCUSATOR NON ADESSET, +
$STHENIUM CONDEMNARI NON OPORTERET. ETENIM SI POSSET REUS ABSENTE +
ACCUSATORE DAMNARI, NON EGO A VIBONE VELIAM PARVULO NAVIGIO INTER +
FUGITIVORUM AC PRAEDONUM AC TUA TELA VENISSEM, QUO TEMPORE OMNIS ILLA +
MEA FESTINATIO FUIT CUM PERICULO CAPITIS, OB EAM CAUSAM NE TU EX +
REIS EXIMERERE SI EGO AD DIEM NON ADFUISSEM. QUOD IGITUR +
TIBI ERAT IN TUO IUDICIO OPTATISSIMUM, ME CUM CITATUS ESSEM +
NON ADESSE, CUR $STHENIO NON PUTASTI PRODESSE OPORTERE, +
CUM EIUS ACCUSATOR NON ADFUISSET? ITAQUE FECIT UT EXITUS +
PRINCIPIO SIMILLIMUS REPERIRETUR: QUEM ABSENTEM REUM +
FECERAT, EUM ABSENTE ACCUSATORE CONDEMNAT.
<S 100>
NUNTIABATUR ILLI PRIMIS ILLIS TEMPORIBUS, ID QUOD PATER +
QUOQUE AD EUM PLURIBUS VERBIS SCRIPSERAT, AGITATAM REM +
ESSE IN SENATU; ETIAM IN CONTIONE TRIBUNUM PLEBIS DE +
CAUSA $STHENI, $$M. $PALICANUM, ESSE QUESTUM; POSTREMO ME +
IPSUM APUD HOC COLLEGIUM TRIBUNORUM PLEBIS, CUM EORUM +
OMNIUM EDICTO NON LICERET $ROMAE QUEMQUAM ESSE QUI +
REI CAPITALIS CONDEMNATUS ESSET, EGISSE CAUSAM $STHENI, +
ET, CUM ITA REM EXPOSUISSEM QUEM AD MODUM NUNC APUD +
VOS, DOCUISSEM-QUE HANC DAMNATIONEM DUCI NON OPORTERE, X +
TRIBUNOS PLEBIS HOC STATUISSE, ID-QUE DE OMNIUM SENTENTIA +
PRONUNTIATUM ESSE, NON VIDERI $STHENIVM IMPEDIRI EDICTO +
QVO MINVS EI $ROMAE LICERET ESSE.
<S 101>
CUM HAEC AD ISTUM ADFERRENTUR, PERTIMUIT ALIQUANDO ET COMMOTUS +
EST; VERTIT STILUM IN TABULIS SUIS, QUO FACTO CAUSAM OMNEM +
EVERTIT SUAM; NIHIL ENIM SIBI RELIQUI FECIT QUOD DEFENDI ALIQUA RATIONE +
POSSE. NAM SI ITA DEFENDERET, 'RECIPI NOMEN ABSENTIS LICET; HOC FIERI IN +
PROVINCIA NULLA LEX VETAT,' MALA ET IMPROBA DEFENSIONE, VERUM ALIQUA TAMEN +
UTI VIDERETUR; POSTREMO ILLO DESPERATISSIMO PERFUGIO UTI +
POSSET, SE IMPRUDENTEM FECISSE, EXISTIMASSE ID LICERE. +
QUAMQUAM HAEC PERDITISSIMA DEFENSIO EST, TAMEN ALIQUID DICI +
VIDERETUR. TOLLIT EX TABULIS ID QUOD ERAT, ET FACIT CORAM +
ESSE DELATUM. HIC VIDETE IN QUOT SE LAQUEOS INDUERIT, QUORUM +
EX NULLO SE, IUDICES, UMQUAM EXPEDIET.
<S 102>
PRIMUM IPSE IN $SICILIA SAEPE ET PALAM DE LOCO SUPERIORE +
DIXERAT ET IN SERMONE MULTIS DEMONSTRARAT LICERE NOMEN +
RECIPERE ABSENTIS; SE EXEMPLO FECISSE QUOD FECISSET. HAEC +
EUM DICTITASSE PRIORE ACTIONE ET SEX. POMPEIUS CHLORUS +
DIXIT, DE CUIUS VIRTUTE ANTEA COMMEMORAVI, ET $CN. POMPEIUS +
THEODORUS, HOMO ET $CN. POMPEI, CLARISSIMI VIRI, IUDICIO +
PLURIMIS MAXIMIS-QUE IN REBUS PROBATISSIMUS ET OMNIUM +
EXISTIMATIONE ORNATISSIMUS, ET POSIDES MACRO SOLUNTINUS, +
HOMO SUMMA NOBILITATE EXISTIMATIONE VIRTUTE ORNATISSIMUS, +
ET HAC ACTIONE QUAM VOLETIS MULTI DECENT, ET QUI EX ISTO +
IPSO AUDIERUNT VIRI PRIMARII NOSTRI ORDINIS, ET ALII QUI +
INTERFUERUNT CUM ABSENTIS NOMEN RECIPERETUR. DEINDE $ROMAE, +
CUM HAEC ACTA RES ESSET IN SENATU, OMNES ISTIUS AMICI, IN +
HIS ETIAM PATER EIUS HOC DEFENDEBAT, LICERE FIERI SAEPE +
ESSE FACTUM; ISTE QUOD FECISSET ALIORUM EXEMPLO INSTITUTO-QUE +
FECISSE.
<S 103>
DICIT PRAETEREA TESTIMONIUM TOTA $SICILIA, QUAE IN COMMUNIBUS +
POSTULATIS CIVITATUM OMNIUM CONSULIBUS EDIDIT, ROGARE ATQUE +
ORARE PATRES CONSCRIPTOS UT STATUERENT NE ABSENTIUM NOMINA +
RECIPERENTUR. QUA DE RE $CN. LENTULUM, PATRONUM $SICILIAE, +
CLARISSIMUM ADULESCENTEM, DICERE AUDISTIS, $SICULOS, CUM SE +
CAUSAM QUAE SIBI IN SENATU PRO HIS AGENDA ESSET DOCERENT, +
DE $STHENI CALAMITATE QUESTOS ESSE, PROPTER-QUE HANC INIURIAM +
QUAE $STHENIO FACTA ESSET EOS STATUISSE UT HOC QUOD DICO +
POSTULARETUR.
<S 104>
QUAE CUM ITA ESSENT, TANTANE AMENTIA PRAEDITUS ATQUE +
AUDACIA FUISTI UT IN RE TAM CLARA, TAM TESTATA, TAM ABS +
TE IPSO PERVULGATA TABULAS PUBLICAS CORRUMPERE AUDERES? +
AT QUEM AD MODUM CORRUPISTI? NONNE ITA UT OMNIBUS NOBIS +
TACENTIBUS IPSAE TUAE TE TABULAE CONDEMNARE POSSENT? CEDO, +
QUAESO, CODICEM, CIRCUMFER, OSTENDE. VIDETISNE TOTUM HOC +
CORAM UBI FACIT DELATUM, ESSE IN LITURA? CORREXIT? QUID A +
NOBIS, IUDICES, EXSPECTATIS ARGUMENTA HUIUS CRIMINIS? NIHIL +
DICIMUS; TABULAE SUNT IN MEDIO, QUAE SE CORRUPTAS ATQUE INTERLITAS +
ESSE CLAMANT.
<S 105>
EX ISTIS ETIAM TU REBUS EFFUGERE TE POSSE CONFIDIS, CUM +
TE NOS NON OPINIONE DUBIS, SED TUIS VESTIGIIS PERSEQUAMUR, +
QUAE TU IN TABULIS PUBLICIS EXPRESSA AC RECENTIA RELIQUISTI? +
IS MIHI ETIAM $STHENIUM LITTERAS PUBLICAS CORRUPISSE CAUSA +
INCOGNITA IUDICAVIT, QUI DEFENDERE NON POTERIT SE NON IN +
IPSIUS $STHENI NOMINE LITTERAS PUBLICAS CORRUPISSE _?
<S 106>
VIDETE PORRO ALIAM AMENTIAM; VIDETE UT, DUM EXPEDIRE +
SESE VULT, INDUAT. COGNITOREM ADSCRIBIT $STHENIO - QUEM? +
COGNATUM ALIQUEM AUT PROPINQUUM? NON. THERMITANUM +
ALIQUEM, HONESTUM HOMINEM AC NOBILEM? NE ID QUIDEM. +
AT $SICULUM, IN QUO ALIQUIS SPLENDOR DIGNITAS-QUE ESSET? +
NEMINEM. QUID IGITUR? CIVEM $ROMANUM. CUI HOC PROBARI +
POTEST? CUM ESSET $STHENIUS CIVITATIS SUAE NOBILISSIMUS, +
AMPLISSIMA COGNATIONE, PLURIMIS AMICITIIS, CUM PRAETEREA +
TOTA $SICILIA MULTUM AUCTORITATE ET GRATIA POSSET, INVENIRE +
NEMINEM $SICULUM POTUIT QUI PRO SE COGNITOR FIERET? HOC +
PROBABIS? AN IPSE CIVEM $ROMANUM MALUIT? CEDO CUI +
$SICULO, CUM IS REUS FIERET, CIVIS $ROMANUS COGNITOR FACTUS +
UMQUAM SIT. OMNIUM PRAETORUM LITTERAS QUI ANTE TE +
FUERUNT PROFER, EXPLICA; SI UNUM INVENERIS, EGO HOC TIBI, +
QUEM AD MODUM IN TABULIS SCRIPTUM HABES, ITA GESTUM ESSE +
CONCEDAM.
<S 107>
AT, CREDO, $STHENIUS HOC SIBI AMPLUM PUTAVIT, ELIGERE EX +
CIVIUM $ROMANORUM NUMERO, EX AMICORUM ATQUE HOSPITUM SUORUM +
COPIA, QUEM COGNITOREM DARET. QUEM DELEGIT? QUIS IN TABULIS +
SCRIPTUS EST? $C. CLAUDIUS $C. F. PALATINA. NON QUAERO QUIS HIC +
SIT CLAUDIUS, QUAM SPLENDIDUS, QUAM HONESTUS, QUAM IDONEUS +
PROPTER CUIUS AUCTORITATEM ET DIGNITATEM $STHENIUS AB OMNIUM +
$SICULORUM CONSUETUDINE DISCEDERET ET CIVEM $ROMANUM COGNITOREM +
DARET. NIHIL HORUM QUAERO; FORTASSE ENIM $STHENIUS NON SPLENDOREM +
HOMINIS, SED FAMILIARITATEM SECUTUS EST. QUID? SI OMNIUM +
MORTALIUM $STHENIO NEMO INIMICIOR QUAM HIC $C. CLAUDIUS CUM +
SEMPER TUM IN HIS IPSIS REBUS ET TEMPORIBUS FUIT, SI DE +
LITTERIS CORRUPTIS CONTRA VENIT, SI CONTRA OMNI RATIONE +
PUGNAVIT, UTRUM POTIUS PRO $STHENIO INIMICUM COGNITOREM +
ESSE FACTUM AN TE AD $STHENI PERICULUM INIMICI EIUS NOMINE +
ABUSUM ESSE CREDEMUS?
<S 108>
AC NE QUI FORTE DUBITET CUIUS MODI HOC TOTUM SIT NEGOTIUM, +
TAMETSI IAM DUDUM OMNIBUS ISTIUS IMPROBITATEM PERSPICUAM +
ESSE CONFIDO, TAMEN PAULUM ETIAM ATTENDITE. VIDETIS ILLUM +
SUBCRISPO CAPILLO, NIGRUM, QUI EO VULTU NOS INTUETUR UT +
SIBI IPSE PERACUTUS ESSE VIDEATUR, QUI TABULAS TENET, +
QUI SCRIBIT, QUI MONET, QUI PROXIMUS EST. IS EST CLAUDIUS, +
QUI IN $SICILIA SEQUESTER ISTIUS, INTERPRES, CONFECTOR +
NEGOTIORUM, PROPE CONLEGA TIMARCHIDI NUMERABATUR, NUNC +
OBTINET EUM LOCUM UT VIX APRONIO ILLI DE FAMILIARITATE +
CONCEDERE VIDEATUR, EI QUI SE NON TIMARCHIDI SED IPSIUS +
$VERRIS CONLEGAM ET SOCIUM ESSE DICEBAT.
<S 109>
DUBITATE ETIAM, SI POTESTIS, QUIN EUM ISTE POTISSIMUM EX OMNI +
NUMERO DELEGERIT CUI HANC COGNITORIS FALSI IMPROBAM PERSONAM +
IMPONERET, QUEM ET HUIC INIMICISSIMUM ET SIBI AMICISSIMUM +
ESSE ARBITRARETUR. HIC VOS DUBITABITIS, IUDICES, TANTAM +
ISTIUS AUDACIAM, TANTAM CRUDELITATEM, TANTAM INIURIAM +
VINDICARE? DUBITABITIS EXEMPLUM ILLORUM IUDICUM SEQUI QUI +
DAMNATO $CN. DOLABELLA DAMNATIONEM PHILODAMI OPUNTII +
RESCIDERUNT, QUOD IS NON ABSENS REUS FACTUS ESSET, QUAE +
RES INIQUISSIMA ATQUE ACERBISSIMA EST, SED CUM EI LEGATIO +
IAM $ROMAM A SUIS CIVIBUS ESSET DATA? QUOD ILLI IUDICES +
MULTO IN LEVIORE CAUSA STATUERUNT AEQUITATEM SECUTI, VOS +
ID STATUERE IN GRAVISSIMA CAUSA, PRAESERTIM ALIORUM +
AUCTORITATE IAM CONFIRMATUM, DUBITABITIS?
<S 110>
AT QUEM HOMINEM, $C. $VERRES, TANTA TAM INSIGNI INIURIA +
ADFECISTI? QUEM HOMINEM ABSENTEM DE LITTERIS CORRUPTIS +
CAUSA INCOGNITA CONDEMNASTI? CUIUS ABSENTIS NOMEN +
RECEPISTI? QUEM ABSENTEM NON MODO SINE CRIMINE ET SINE +
TESTE, VERUM ETIAM SINE ACCUSATORE DAMNASTI? QUEM +
HOMINEM? DI IMMORTALES. NON DICAM AMICUM TUUM, QUOD APUD +
HOMINES CLARISSIMUM EST, NON HOSPITEM, QUOD SANCTISSIMUM +
EST; NIHIL ENIM MINUS LIBENTER DE $STHENIO COMMEMORO, +
NIHIL ALIUD IN EO QUOD REPREHENDI POSSIT INVENIO NISI QUOD +
HOMO FRUGALISSIMUS ATQUE INTEGERRIMUS TE, HOMINEM PLENUM +
STUPRI FLAGITI SCELERIS, DOMUM SUAM INVITAVIT, NISI QUOD, QUI +
$C. $MARI, $CN. POMPEI, $C. MARCELLI, $L. SISENNAE, TUI DEFENSORIS, +
CETERORUM VIRORUM FORTISSIMORUM HOSPES FUISSET ATQUE ESSET, +
AD EUM NUMERUM CLARISSIMORUM HOMINUM TUUM QUOQUE NOMEN ADSCRIPSIT.
<S 111>
QUARE DE HOSPITIO VIOLATO ET DE TUO ISTO SCELERE NEFARIO NIL QUEROR; HOC +
DICO NON IIS QUI $STHENIUM NORUNT, HOC EST NEMINI EORUM QUI IN +
$SICILIA FUERUNT, - NEMO ENIM IGNORAT QUO HIC IN CIVITATE SUA +
SPLENDORE, QUA APUD OMNIS $SICULOS DIGNITATE ATQUE EXISTIMATIONE +
SIT; SED UT ILLI QUOQUE QUI IN EA PROVINCIA NON FUERUNT +
INTELLEGERE POSSINT IN QUO HOMINE TU STATUERIS EXEMPLUM +
EIUS MODI, QUOD CUM PROPTER INIQUITATEM REI TUM ETIAM +
PROPTER HOMINIS DIGNITATEM ACERBUM OMNIBUS ATQUE INTOLERANDUM +
VIDERETUR.
<S 112>
ESTNE $STHENIUS IS QUI, OMNIS HONORES DOMI SUAE FACILLIME CUM ADEPTUS +
ESSET, AMPLISSIME AC MAGNIFICENTISSIME GESSIT, QUI OPPIDUM NON +
MAXIMUM MAXIMIS EX PECUNIA SUA LOCIS COMMUNIBUS MONUMENTIS-QUE +
DECORAVIT, CUIUS DE MERITIS IN REM PUBLICAM THERMITANORUM +
$SICULOS-QUE UNIVERSOS FUIT AENEA TABULA FIXA THERMIS IN CURIA, +
IN QUA PUBLICE ERAT DE HUIUS BENEFICIIS SCRIPTUM ET INCISUM? +
QUAE TABULA TUM IMPERIO TUO REVULSA, NUNC A ME TAMEN +
DEPORTATA EST, UT OMNES HUIUS HONORES INTER SUOS ET +
AMPLITUDINEM POSSENT COGNOSCERE.
<S 113>
EST-NE HIC QUI APUD $CN. $POMPEIUM, CLARISSIMUM VIRUM, CUM +
ACCUSATUS ESSET, QUOD PROPTER $C. MARI FAMILIARITATEM ET +
HOSPITIUM CONTRA REM PUBLICAM SENSISSE EUM INIMICI ET +
ACCUSATORES EIUS DICERENT, CUM-QUE MAGIS INVIDIOSO CRIMINE +
QUAM VERO ARCESSERETUR, ITA A $CN. POMPEIO ABSOLUTUS EST UT IN +
EO IPSO IUDICIO POMPEIUS HUNC HOSPITIO SUO DIGNISSIMUM +
STATUERET? ITA PORRO LAUDATUS DEFENSUS-QUE AB OMNIBUS +
$SICULIS UT IDEM POMPEIUS NON AB HOMINE SOLUM, SED ETIAM A +
PROVINCIA TOTA SE HUIUS ABSOLUTIONE INIRE GRATIAM ARBITRARETUR? +
POSTREMO ESTNE HIC QUI ET ANIMUM IN REM PUBLICAM HABUIT EIUS MODI +
ET TANTUM AUCTORITATE APUD SUOS CIVIS POTUIT UT PERFICERET IN +
$SICILIA SOLUS TE PRAETORE, QUOD NON MODO $SICULUS NEMO SED +
NE $SICILIA QUIDEM TOTA POTUISSET, UT EX OPPIDO THERMIS +
NULLUM SIGNUM, NULLUM ORNAMENTUM, NIHIL EX SACRO, NIHIL +
DE PUBLICO ATTINGERES, CUM PRAESERTIM ET ESSENT MULTA +
PRAECLARA ET TU OMNIA CONCUPISSES?
<S 114>
DENIQUE NUNC VIDE QUID INTER TE, CUIUS NOMINE APUD $SICULOS +
DIES FESTI AGUNTUR ET PRAECLARA ILLA VERRIA CELEBRANTUR, CUI STATUAE +
$ROMAE STANT INAURATAE A COMMUNI $SICILIAE, QUEM AD MODUM +
INSCRIPTUM VIDEMUS, DATAE-VIDE, INQUAM, QUID INTER TE ET HUNC +
$SICULUM, QUI ABS TE EST, PATRONO $SICILIAE, CONDEMNATUS, +
INTERSIT. HUNC CIVITATES EX $SICILIA PERMULTAE TESTIMONIO SUO +
LEGATIONIBUS-QUE AB EAM REM MISSIS PUBLICE LAUDANT: TE, +
OMNIUM $SICULORUM PATRONUM, UNA MAMERTINA CIVITAS, SOCIA +
FURTORUM AC FLAGITIORUM TUORUM, PUBLICE LAUDAT-ITA TAMEN +
NOVO MORE UT LEGATI LAEDANT, LEGATIO LAUDET-CETEREA QUIDEM +
CIVITATES PUBLICE LITTERIS LEGATIONIBUS TESTIMONIIS ACCUSANT, +
QUERUNTUR, ARGUUNT: SI TU ABSOLUTUS SIS, SE FUNDITUS EVERSAS +
ESSE ARBITRANTUR.
<S 115>
HOC DE HOMINE AC DE HUIUS BONIS ETIAM IN ERYCO MONTE +
MONUMENTUM TUORUM [FURTORUM,] FLAGITIORUM CRUDELITATIS-QUE +
POSUISTI, IN QUO $STHENI THERMITANI NOMEN ADSCRIPTUM EST. +
VIDI ARGENTEUM CUPIDINEM CUM LAMPADE. QUID TANDEM +
HABUIT ARGUMENTI AUT RATIONIS RES QUAM OB REM IN EO POTISSIMUM +
$STHENIANUM PRAEMIUM PONERETUR? UTRUM HOC SIGNUM CUPIDITATIS +
TUAE AN TROPAEUM NECESSITUDINIS ATQUE HOSPITI AN AMORIS +
INDICIUM ESSE VOLUISTI? FACIUNT HOC HOMINES QUOS IN SUMMA +
NEQUITIA NON SOLUM LIBIDO ET VOLUPTAS, VERUM ETIAM IPSIUS +
NEQUITIAE FAMA DELECTET, UT MULTIS IN LOCIS NOTAS AC VESTIGIA +
SUORUM FLAGITIORUM RELINQUI VELINT.
<S 116>
ARDEBAT AMORE ILLIUS HOSPITAE PROPTER QUAM HOSPITI IURA +
VIOLARAT; HOC NON SOLUM SCIRI TUM, VERUM ETIAM COMMEMORARI +
SEMPER VOLEBAT; ITAQUE EX ILLA IPSA RE QUAM ACCUSANTE $AGATHINO +
GESSERAT VENERI POTISSIMUM DEBERI PRAEMIUM STATUIT, QUAE +
ILLAM TOTAM ACCUSATIONEM IUDICIUM-QUE CONFLARAT. PUTAREM +
TE GRATUM IN DEOS SI HOC DONUM VENERI NON DE $STHENI BONIS +
DEDISSES, SED DE TUIS; QUOD FACERE DEBUISTI, PRAESERTIM CUM +
TIBI ILLO IPSO ANNO A CHELIDONE VENISSET HEREDITAS.
<S 117>
HIC EGO, SI HANC CAUSAM NON OMNIUM $SICULORUM ROGATU +
RECEPISSEM, SI HOC A ME MUNERIS NON UNIVERSA PROVINCIA +
POPOSCISSET, SI ME ANIMUS ATQUE AMOR IN REM PUBLICAM +
EXISTIMATIO-QUE OFFENSA NOSTRI ORDINIS AC IUDICIORUM NON +
HOC FACERE COEPISSET, ATQUE HAEC UNA CAUSA FUISSET QUOD +
AMICUM ATQUE HOSPITEM MEUM $STHENIUM, QUEM EGO IN +
QUAESTURA MEA SINGULARITER DILEXISSEM, DE QUO OPTIME +
EXISTIMASSEM, QUEM IN PROVINCIA EXISTIMATIONIS MEAE +
STUDIOSISSIMUM CUPIDISSIMUM-QUE COGNOSSEM, TAM CRUDELITER +
SCELERATE NEFARIE-QUE TRACTASSES, TAMEN DIGNA CAUSA VIDERETUR +
CUR INIMICITIAS HOMINIS IMPROBISSIMI SUSCIPEREM, UT HOSPITIS +
SALUTEM FORTUNAS-QUE DEFENDEREM.
<S 118>
FECERUNT HOC MULTI APUD MAIORES NOSTROS, FECIT ETIAM NUPER +
HOMO CLARISSIMUS, $CN. DOMITIUS, QUI $M. SILANUM, CONSULAREM HOMINEM, +
ACCUSAVIT PROPTER AEGRITOMARI TRANSALPINI HOSPITIS INIURIAS. +
PUTAREM ME IDONEUM QUI EXEMPLUM SEQUERER HUMANITATIS +
ATQUE OFFICI, PROPONEREM-QUE SPEM MEIS HOSPITIBUS AC +
NECESSARIIS QUO TUTIOREM SESE VITAM MEO PRAESIDIO VICTUROS +
ESSE ARBITRARENTUR; CUM VERO IN COMMUNIBUS INIURIIS TOTIUS +
PROVINCIAE $STHENI QUOQUE CAUSA CONTINEATUR, MULTI-QUE UNO +
TEMPORE A ME HOSPITES ATQUE AMICI PUBLICE PRIVATIM-QUE +
DEFENDANTUR, PROFECTO VERERI NON DEBEO NE QUIS HOC QUOD +
FACIO NON EXISTIMET ME SUMMI OFFICI RATIONE IMPULSUM +
COACTUM-QUE SUSCEPISSE. ATQUE UT ALIQUANDO DE REBUS AB +
ISTO COGNITIS IUDICATIS-QUE ET DE IUDICIIS DATIS DICERE +
DESISTAMUS, ET, QUONIAM FACTA ISTIUS IN HIS GENERIBUS +
INFINITA SUNT, NOS MODUM ALIQUEM ET FINEM ORATIONI NOSTRAE +
CRIMINIBUS-QUE FACIAMUS, PAUCA EX ALIIS GENERIBUS SUMEMUS.
<S 119>
AUDISTIS OB IUS DICENDUM $Q. VARIUM DICERE PROCURATORES SUOS +
ISTI CENTUM TRIGINTA MILIA NUMMUM DEDISSE, MEMINISTIS $Q. VARI +
TESTIMONIUM, REM-QUE HANC TOTAM $C. $SACERDOTIS, HOMINIS ORNATISSIMI, +
TESTIMONIO COMPROBARI, SCITIS $CN. SERTIUM, $M. MODIUM, +
EQUITES $ROMANOS, SESCENTOS PRAETEREA CIVIS $ROMANOS +
MULTOS-QUE $SICULOS DIXISSE SE ISTI PECUNIAM OB IUS DICENDUM +
DEDISSE. DE QUO CRIMINE QUID EGO DISPUTEM, CUM ID TOTUM +
POSITUM SIT IN TESTIBUS? QUID PORRO ARGUMENTER, QUA DE RE +
DUBITARE NEMO POSSIT? AN HOC DUBITABIT QUISQUAM OMNIUM, +
QUIN IS VENALEM IN $SICILIA IURIS DICTONEM HABUERIT QUI +
$ROMAE TOTUM EDICTUM ATQUE OMNIA DECRETA VENDIDERIT? +
ET QUIN IS AB $SICULIS OB DECRETA INTERPONENDA PECUNIAS +
CEPERIT, QUI $M. OCTAVIUM LIGUREM PECUNIAM OB IUS +
DICENDUM POPOSCERIT?
<S 120>
QUOD ENIM ISTE PRAETEREA GENUS PECUNIAE COGENDAE PRAETERIIT? +
QUOD NON AB OMNIBUS ALIIS PRAETERITUM EXCOGITAVIT? ECQUA RES +
APUD CIVITATES $SICULAS EXPETITUR, IN QUA AUT HONOS ALIQUIS +
SIT AUT POTESTAS AUT PROCURATIO, QUIN EAM REM TU AD TUUM +
QUAESTUM NUNDINATIONEM-QUE HOMINUM TRADUXERIS? DICTA SUNT +
PRIORE ACTIONE ET PRIVATIM ET PUBLICE TESTIMONIA; LEGATI +
$CENTURIPINI, $HALAESINI, $CATINENSES, $PANHORMITANI-QUE DIXERUNT, +
MULTARUM PRAETEREA CIVITATUM, IAM VERO PRIVATIM PLURIMI. +
QUORUM EX TESTIMONIIS COGNOSCERE POTUISTIS TOTA $SICILIA PER +
TRIENNIUM NEMINEM ULLA IN CIVITATE SENATOREM FACTUM ESSE GRATIIS, +
NEMINEM, UT LEGES EORUM SUNT, SUFFRAGIIS, NEMINEM NISI +
ISTIUS IMPERIO AUT LITTERIS; ATQUE IN HIS OMNIBUS SENATORIBUS +
COOPTANDIS NON MODO SUFFRAGIA NULLA FUISSE, SED NE GENERA +
QUIDEM SPECTATA ESSE EX QUIBUS IN EUM ORDINEM COOPTARI +
LICERET, NEQUE CENSUS NEQUE AETATES NEQUE CETERA $SICULORUM +
IURA VALUISSSE;
<S 121>
QUICUMQUE SENATOR VOLUERIT FIERI, QUAMVIS PUER, QUAMVIS +
INDIGNUS, QUAMVIS EX EO LOCO EX QUO NON LICERET, SI IS PRETIO +
APUD ISTUM [IDONEUS] VINCERET, FACTUM ESSE SEMPER; NON MODO +
$SICULORUM NIHIL IN HAC RE VALUISSE LEGES, SED NE AB SENATU +
QUIDEM POPULO-QUE $ROMANO DATAS. QUAS ENIM LEGES SOCIIS AMICIS-QUE +
DAT IS QUI HABET IMPERIUM A POPULO $ROMANO, AUCTORITATEM LEGUM +
DANDARUM AB SENATU, EAE DEBENT ET POPULI $ROMANI ET SENATUS +
EXISTIMARI.
<S 122>
$HALAESINI PRO MULTIS AC MAGNIS SUIS MAIORUM-QUE SUORUM +
IN REM PUBLICAM NOSTRAM MERITIS ATQUE BENEFICIIS SUO IURE +
NUPER, $L. LICINIO $Q. MUCIO CONSULIBUS, CUM HABERENT INTER +
SE CONTROVERSIAS DE SENATU COOPTANDO, LEGES AB SENATUS +
NOSTRO PETIVERUNT. DECREVIT SENATUS HONORIFICO SENATUS +
CONSULTO UT IIS $C. CLAUDIUS APPI FILIUS PULCHER PRAETOR DE +
SENATU COOPTANDO LEGES CONSCRIBERET. $C. CLAUDIUS, ADHIBITIS +
OMNIBUS MARCELLIS QUI TUM ERANT, DE EORUM SENTENTIA LEGES +
HALAESINIS DEDIT, IN QUIBUS MULTA SANXIT DE AETATE HOMINUM, +
NE QUI MINOR XXX ANNIS NATUS, DE QUAESTU, QUEM QUI FECISSET +
NE LEGERETUR, DE CENSU, DE CETERIS REBUS: QUAE OMNIA ANTE +
ISTUM PRAETOREM ET NOSTRORUM MAGISTRATUUM AUCTORITATE ET +
HALAESINORUM SUMMA VOLUNTATE VALUERUNT. AB ISTO ET PRAECO, +
QUI VOLUIT, ILLUM ORDINEM PRETIO MERCATUS EST, ET PUERI +
ANNORUM SENUM SEPTENUM-QUE DENUM SENATORIUM NOMEN NUNDINATI +
SUNT; ET QUOD HALAESINI, ANTIQUISSIMI ET FIDELISSIMI SOCII +
ATQUE AMICI, $ROMAE IMPETRARANT, UT APUD SE NE SUFFRAGIIS QUIDEM +
FIERI LICERET, ID PRETIO UT FIERI POSSET EFFECIT.
<S 123>
AGRIGENTINI DE SENATU COOPTANDO $SCIPIONIS LEGES ANTIQUAS +
HABENT, IN QUIBUS ET ILLA EADEM SANCTA SUNT ET HOC AMPLIUS: +
CUM AGRIGENTINORUM DUO GENERA SINT, UNUM VETERUM, ALTERUM +
COLONORUM QUOS T. MANLIUS PRAETOR EX SENATUS CONSULTO DE +
OPPIDIS $SICULORUM DEDUXIT AGRIGENTUM, CAUTUM EST IN +
$SCIPIONIS LEGIBUS NE PLURES ESSENT IN SENATU EX COLONORUM +
NUMERO QUAM EX VETERE AGRIGENTINORUM. ISTE, QUI OMNIA +
IURA PRETIO EXAEQUASSET OMNIUM-QUE RERUM DILECTUM ATQUE +
DISCRIMEN PECUNIA SUSTULISSET, NON MODO ILLA QUAE ERANT +
AETATIS ORDINIS QUAESTUS-QUE PERMISCUIT, SED ETIAM IN HIS +
DUOBUS GENERIBUS CIVIUM NOVORUM VETERUM-QUE TURBAVIT.
<S 124>
NAM CUM ESSET EX VETERE NUMERO QUIDAM SENATOR DEMORTUUS, +
ET CUM EX UTROQUE GENERE PAR NUMERUS RELIQUUS ESSET, +
VETEREM COOPTARI NECESSE ERAT LEGIBUS, UT IS AMPLIOR +
NUMERUS ESSET. QUAE CUM ITA SE RES HABERET, TAMEN AD +
ISTUM EMPTUM VENERUNT ILLUM LOCUM SENATORIUM NON SOLUM +
VETERES, VERUM ETIAM NOVI. FIT UT PRETIO NOVUS VINCAT +
LITTERAS-QUE A PRAETORE ADFERAT AGRIGENTUM. AGRIGENTINI AD +
ISTUM LEGATOS MITTUNT QUI EUM LEGES DOCEANT CONSUETUDINEM-QUE +
OMNIUM ANNORUM DEMONSTRENT, UT ISTE INTELLEGERET EI SE ILLUM +
LOCUM VENDIDISSE CUI NE COMMERCIUM QUIDEM ESSE OPORTERET; +
QUORUM ORATIONE ISTE, CUM PRETIUM IAM ACCEPISSET, NE TANTULUM +
QUIDEM COMMOTUS EST.
<S 125>
IDEM FECIT $HERACLEAE. NAM EO QUOQUE COLONIS $P. RUPILIUS DEDUXIT, +
LEGES-QUE SIMILIS DE COOPTANDO SENATU ET DE NUMERO VETERUM +
AC NOVORUM DEDIT. IBI NON SOLUM ISTE UT APUD CETEROS +
PECUNIAM ACCEPIT, SED ETIAM GENERA VETERUM AC NOVORUM +
NUMERUM-QUE PERMISCUIT. NOLITE EXSPECTARE DUM OMNIS OBEAM +
ORATIONE MEA CIVITATES: HOC UNO COMPLECTOR OMNIA, NEMINEM +
ISTO PRAETORE SENATOREM FIERI POTUISSE NISI QUI ISTI +
PECUNIAM DEDISSET.
<S 126>
HOC IDEM TRANSFERO IN MAGISTRATUS, CURATIONES, SACERDOTIA; +
QUIBUS IN REBUS NON SOLUM HOMINUM IURA, SED ETIAM +
DEORUM IMMORTALIUM RELIGIONES OMNIS REPUDIAVIT. $SYRACUSIS +
LEX EST DE RELIGIONE, QUAE IN ANNOS SINGULOS IOVIS SACERDOTEM +
SORTITO CAPI IUBEAT, QUOD APUD ILLOS AMPLISSIMUM SACERDOTIUM +
PUTATUR: CUM SUFFRAGIIS TRES EX TRIBUS GENERIBUS CREATI SUNT, +
RES REVOCATUR AD SORTEM.
<S 127>
PERFECERAT ISTE IMPERIO UT PRO SUFFRAGIO $THEOMNASTUS, FAMILIARIS +
SUUS, IN TRIBUS ILLIS RENUNTIARETUR: IN SORTE, CUI IMPERARE NON POTUERAT, +
EXSPECTABANT HOMINES QUIDNAM ACTURUS ESSET. HOMO, ID QUOD +
ERAT FACILLIMUM, PRIMO VETAT SORTIRI: IUBET EXTRA SORTEM +
THEOMNASTUM RENUNTIARI. NEGANT ID $SYRACUSANI PER RELIGIONES +
SACRORUM ULLO MODO FIERI POSSE, FAS DENIQUE NEGANT ESSE. +
IUBET ISTE SIBI LEGEM RECITARI. RECITATUR; IN QUA SCRIPTUM +
ERAT UT, QUOT ESSENT RENUNTIATI, TOT IN HYDRIAM SORTES +
CONICERENTUR; CUIUM NOMEN EXISSET, UT IS HABERET ID +
SACERDOTIUM. ISTE HOMO INGENIOSUS ET PERACUTUS, 'OPTIME,' +
INQUIT, 'NEMPE SCRIPTUM ITA EST, QVOT RENVNTIATI ERVNT. +
QUOT ERGO, INQUIT, SUNT RENUNTIATI?' RESPONDENT, 'TRES.' +
'NUMQUID IGITUR OPORTET NISI TRES SORTIS CONICI, UNAM +
EDUCI?' 'NIHIL.' CONICI IUBET TRES, IN QUIBUS OMNIBUS +
ESSET INSCRIPTUM NOMEN THEOMNASTI. FIT CLAMOR MAXIMUS, +
CUM ID UNIVERSIS INDIGNUM AC NEFARIUM VIDERETUR. ITA +
IOVIS ILLUD SACERDOTIUM AMPLISSIMUM PER HANC RATIONEM +
THEOMNASTO DATUR.
<S 128>
CEPHALOEDI MENSIS EST CERTUS, QUO MENSE SACERDOTEM +
MAXIMUM CREARI OPORTEAT. ERAT EIUS HONORIS CUPIDUS +
ARTEMO QUIDAM, CLIMACHIAS COGNOMINE, HOMO SANE LOCUPLES +
ET DOMI NOBILIS. SED IS FIERI NULLO MODO POTERAT SI +
$HERODOTUS QUIDAM ADESSET: EI LOCUS ILLE ATQUE HONOS IN +
ILLUM ANNUM ITA DEBERI PUTABATUR UT NE CLIMACHIAS QUIDEM+
CONTRA DICERET. RES AD ISTUM DEFERTUR ET ISTIUS MORE +
DECIDITUR: TOREUMATA SANE NOTA ET PRETIOSA AUFERUNTUR. +
HERODOTUS $ROMAE ERAT; SATIS PUTABAT SE AD COMITIA TEMPORE +
VENTURIM SI PRIDIE VENISSET. ISTE, NE AUT ALIO MENSE AC +
FAS ERAT COMITIA HABERENTUR, AUT HERODOTO PRAESENTI HONOS +
ADIMERETUR, (ID QUOD ISTE NON LABORABAT, CLIMACHIAS MINIME +
VOLEBAT), EXCOGITAT-DIXI IAM DUDUM, NON EST HOMO ACUTIOR +
QUISQUAM NEC FUIT-EXCOGITAT, INQUAM, QUEM AD MODUM MENSE +
ILLO LEGITIMO COMITIA HABERENTUR NEC TAMEN HERODOTUS ADESSE +
POSSET.
<S 129>
EST CONSUETUDO $SICULORUM CETERORUM-QUE GRAECORUM, +
QUOD SUOS DIES MENSIS-QUE CONGRUERE VOLUNT CUM SOLIS +
LUNAE-QUE RATIONE, UT NON NUMQUAM, SI QUID DISCREPET, +
EXIMANT UNUM ALIQUEM DIEM AUT SUMMUM BIDUUM EX MENSE, +
QUOS ILLI EXAERESIMOS DIES NOMINANT; ITEM NON NUMQUAM +
UNO DIE LONGIOREM MENSEM FACIUNT AUT BIDUO. QUAE CUM +
ISTE COGNOSSET NOVUS ASTROLOGUS, QUI NON TAM CAELI RATIONEM +
QUAM CAELATI ARGENTI DUCERET, EXIMI IUBET NON DIEM EX MENSE, +
SED EX ANNO UNUM DIMIDIATUM-QUE MENSEM HOC MODO UT, QUO DIE +
VERBI CAUSA ESSE OPORTERET IDUS IANUARIAS, IS EO DIE KALENDAS +
$MARTIAS PROSCRIBI IUBERET: ITAQUE FIT OMNIBUS RECUSANTIBUS ET +
PLORANTIBUS. DIES IS ERAT LEGITIMUS COMITIIS HABENDIS. EO +
MODO SACERDOS CLIMACHIAS RENUNTIATUS EST.
<S 130>
$HERODOTUS CUM $ROMA REVERTITUR, DIEBUS, UT IPSE PUTABAT, XV ANTE +
COMITIA, OFFENDIT EUM MENSEM QUI CONSEQUITUR MENSEM +
COMITIALEM, COMITIIS IAM ABHINC XXX DIEBUS FACTIS. TUNC +
$CEPHALOEDITANI FECERUNT INTERCALARIUM XXXXV DIES LONGUM, +
UT RELIQUI MENSES IN SUAM RATIONEM REVERTERENTUR. HOC SI +
$ROMAE FIERI POSSET, CERTE ALIQUA RATIONE EXPUGNASSET ISTE UT +
DIES XXXV INTER BINOS LUDOS TOLLERENTUR, PER QUOS SOLOS +
IUDICIUM FIERI POSSET.
<S 131>
IAM VERO CENSORES QUEM AD MODUM ISTO PRAETORE IN $SICILIA +
CREATI SINT, OPERAE PRETIUM EST COGNOSCERE. ILLE ENIM +
EST MAGISTRATUS APUD $SICULOS QUI DILIGENTISSIME MANDATUR +
A POPULO PROPTER HANC CAUSAM, QUOD OMNES $SICULI EX CENSU +
QUOTANNIS TRIBUTA CONFERUNT, IN CENSU HABENDO POTESTAS +
OMNIS AESTIMATIONIS HABENDAE SUMMAE-QUE FACIENDAE CENSORI +
PERMITTITUR. ITAQUE ET POPULUS CUI MAXIMAM FIDEM SUARUM +
RERUM HABEAT MAXIMA CURA DELIGIT, ET PROPTER MAGNITUDINEM +
POTESTATIS HIC MAGISTRATUS A POPULO SUMMA AMBITIONE CONTENDITUR.
<S 132>
IN EA RE ISTE NIHIL OBSCURE FACERE VOLUIT, NON IN SORTITIONE +
FALLERE NEQUE DIES DE FASTIS EXIMERE. NIHIL SANE VAFRE NEC +
MALITIOSE FACERE CONATUS EST; SED UT STUDIA CUPIDITATES-QUE +
HONORUM ATQUE AMBITIONES EX OMNIBUS CIVITATIBUS TOLLERET, +
QUAE RES EVERTENDAE REI PUBLICAE SOLENT ESSE, OSTENDIT SESE +
IN OMNIBUS CIVITATIBUS CENSORES ESSE FACTURUM.
<S 133>
TANTO MERCATU PRAETORIS INDICTO CONCURRITUR UNDIQUE AD ISTUM +
SYRACUSAS; FLAGRABAT DOMUS TOTA PRAETORIA STUDIO HOMINUM ET +
CUPIDITATE; NEC MIRUM OMNIBUS COMITIIS TOT CIVITATUM UNAM +
IN DOMUM REVOCATIS, TANTA-QUE AMBITIONE PROVINCIAE TOTIUS +
IN UNO CUBICULO INCLUSA. EXQUISITIS PALAM PRETIIS ET LICITATIONIBUS +
FACTIS, DISCRIBEBAT CENSORES BINOS IN SINGULAS CIVITATES +
$TIMARCHIDES. IS SUO LABORE SUIS-QUE ACCESSIONIBUS HUIUS NEGOTI +
ATQUE OPERIS MOLESTIA CONSEQUEBATUR UT AD ISTUM SINE ULLA +
SOLLICITUDINE SUMMA PECUNIAE REFERRETUR. IAM HIC TIMARCHIDES +
QUANTAM PECUNIAM FECERIT PLANE ADHUC COGNOSCERE NON +
POTUISTIS; VERUM TAMEN PRIORE ACTIONE QUAM VARIE, QUAM +
IMPROBE PRAEDATUS ESSET, MULTORUM TESTIMONIIS COGNOVISTIS.
<S 134>
SED NE MIREMINI QUA RATIONE HIC TANTUM APUD ISTUM LIBERTUS +
POTUERIT, EXPONAM VOBIS BREVITER QUID HOMINIS SIT, UT ET +
ISTIUS NEQUITIAM QUI ILLUM SECUM HABUERIT, EO PRAESERTIM +
NUMERO AC LOCO, ET CALAMITATEM PROVINCIAE COGNOSCATIS. +
IN MULIERUM CORRUPTELIS ET IN OMNI EIUS MODI LUXURIA ATQUE +
NEQUITIA MIRANDUM IN MODUM REPERIEBAM HUNC TIMARCHIDEM AD +
ISTIUS FLAGITIOSAS LIBIDINES SINGULAREM-QUE NEQUITIAM NATUM +
ATQUE APTUM FUISSE; INVESTIGARE, ADIRE, APPELLARE, CORRUMPERE, +
QUIDVIS FACERE IN EIUS MODI REBUS QUAMVIS CALLIDE, QUAMVIS +
AUDACTER, QUAMVIS IMPUDENTER; EUNDEM MIRA QUAEDAM EXCOGITARE +
GENERA FURANDI; NAM IPSUM $VERREM TANTUM AVARITIA SEMPER HIANTE +
ATQUE IMMINENTE FUISSE, INGENIO ET COGITATIONE NULLA, UT +
QUICQUID SUA SPONTE FACIEBAT, ITEM UT VOS $ROMAE COGNOVISTIS, +
ERIPERE POTIUS QUAM FALLERE VIDERETUR.
<S 135>
HAEC VERO HUIUS ERAT ARS ET MALITIA MIRANDA, QUOD ACCURATISSIME +
TOTA PROVINCIA QUID CUIQUE ACCIDISSET, QUID CUIQUE OPUS ESSET, +
INDAGARE ET ODORARI SOLEBAT; OMNIUM ADVERSARIOS, OMNIUM INIMICOS +
DILIGENTER COGNOSCERE, CONLOQUI, ATTEMPTARE; EX UTRAQUE PARTE +
CAUSAS COLUNTATES PERSPICERE, FACULTATES ET COPIAS; QUIBUS +
OPUS ESSET METUM OFFERRE, QUIBUS EXPEDIRET SPEM OSTENDERE; +
ACCUSATORUM ET QUADRUPLATORUM QUICQUID ERAT, HABEBAT IN POTESTATE; +
QUOD CUIQUE NEGOTI CONFLARE VOLEBAT, NULLO LABORE FACIEBAT; ISTIUS +
OMNIA DECRETA IMPERIA LITTERAS PERITISSIME ET CALLIDISSIME +
VENDITABAT.
<S 136>
AC NON SOLUM ERAT ADMINISTER ISTIUS CUPIDITATUM, VERUM ETIAM IPSE SUI +
MEMINERAT, NEQUE SOLUM NUMMOS, SI QUI ISTI EXCIDERANT, TOLLERE +
SOLEBAT, EX QUIBUS PECUNIAM MAXIMAM FECIT, SED ETIAM VOLUPTATUM +
FLAGITIORUM-QUE ISTIUS IPSE RELIQUIAS COLLIGEBAT. ITAQUE IN +
$SICILIA NON ATHENIONEM, QUI NULLUM OPPIDUM CEPIT, SED +
TIMARCHIDEM FUGITIVUM OMNIBUS OPPIDIS PER TRIENNIUM +
SCITOTE REGNASSE; IN TIMARCHIDI POTESTATE SOCIORUM +
POPULI $ROMANI ANTIQUISSIMORUM ATQUE AMICISSIMORUM LIBEROS, +
MATRES FAMILIAS, BONA FORTUNAS-QUE OMNIS FUISSE. IS IGITUR, +
UT DICO, TIMARCHIDES IN OMNIS CIVITATES ACCEPTO PRETIO +
CENSORES DIMISIT: COMITIA ISTO PRAETORE CENSORUM NE +
SIMULANDI QUIDEM CAUSA FUERUNT.
<S 137>
IAM HOC IMPUDENTISSIME: PALAM-LICEBAT ENIM VIDELICET +
LEGIBUS-SINGULIS CENSORIBUS DENARII TRECENI AD STATUAM +
PRAETORIS IMPERATI SUNT. CENSORES CXXX FACTI SUNT; PECUNIAM +
ILLAM OB CENSURAM CONTRA LEGES CLAM DEDERUNT; HAEC DENARIUM +
XXXVIIII MILIA PALAM SALVIS LEGIBUS CONTULERUNT IN STATUAM. +
PRIMUM QUO TANTAM PECUNIAM? DEINDE QUAM OB REM CENSORES AD +
STATUAM TIBI CONFEREBANT? ORDO ALIQUI CENSORUM EST, CONLEGIUM, +
GENUS ALIQUOD HOMINUM? NAM AUT PUBLICE CIVITATES ISTOS HONORES +
HABENT AUT, SI HOMINES, GENERATIM, UT ARATORES, UT MERCATORES, +
UT NAVICULARII; CENSORES QUIDEM QUI MAGIS QUAM AEDILES? OB +
BENEFICIUM? ERGO HOC FATEBERE, ABS TE HAEC PETITA ESSE - NAM EMPTA NON +
AUDEBIS DICERE;TE EOS MAGISTRATUS HOMINIBUS BENEFICI, NON +
REI PUBLICAE CAUSA PERMISISSE? HOC CUM TUTE FATEARE, QUISQUAM +
DUBITABIT QUIN TU ISTAM APUD POPULOS PROVINCIAE TOTIUS INVIDIAM +
ATQUE OFFENSIONEM NOM AMBITIONIS NEQUE BENEFICIORUM CONLOCANDORUM, +
SED PECUNIAE CONCILIANDAE CAUSA SUSCEPERIS?
<S 138>
ITAQUE ILLI CENSORES FECERUNT IDEM QUOD IN NOSTRA RE PUBLICA +
SOLENT II QUI PER LARGITIONEM MAGISTRATUS ADEPTI SUNT: DEDERUNT +
OPERAM UT ITA POTESTATEM GERERENT UT ILLAM LACUNAM REI FAI_MILIARIS +
EXPLERENT. SIC CENSUS HABITUS EST TE PRAETORE UT EO CENSU NULLIUS +
CIVITATIS RES PUBLICA POSSET ADMINISTRARI; NAM LOCUPLETISSIMI +
CUIUSQUE CENSUM EXTENUARANT, TENUISSIMI AUXERANT. ITAQUE IN +
TRIBUTIS IMPERANDIS TANTUM ONERIS PLEBI IMPONEBATUR UT, ETIAMSI +
HOMINES TACERENT, RES IPSA ILLUM CENSUM REPUDIARET, ID QUOD +
INTELLEGI FACILLIME RE IPSA POTEST. NAM $L. $METELLUS, QUI, +
POSTEAQUAM EGO INQUIRENDI CAUSA IN $SICILIAM VENI, REPENTE +
$L. $LAETILI ADVENTU ISTIUS NON MODO AMICUS, VERUM ETIAM +
COGNATUS FACTUS EST,-IS, QUOD VIDEBAT ISTIUS CENSU STARI NULLO +
MODO POSSE, EUM CENSUM OBSERVARI IUSSIT QUI VIRO FORTISSIMO +
ATQUE INNOCENTISSIMO, $SEX. $PEDUCAEO, PRAETORE HABITUS ESSET. +
ERANT ENIM TUM CENSORES LEGIBUS FACTI DELECTI A SUIS CIVITATIBUS, +
QUIBUS, SI QUID COMMISISSENT, POENAE LEGIBUS ERANT +
CONSTITUTAE.
<S 139>
TE AUTEM PRAETORE QUIS CENSOR AUT LEGEM METUERET QUA NON +
TENEBATUR, QUONIAM CREATUS LEGE NON ERAT, AUT ANIMADVERSIONEM +
TUAM, CUM ID QUOD ABS TE EMERAT VENDIDISSET? TENEAT IAM SANE +
MEOS TESTIS $METELLUS, COGAT ALIOS LAUDARE, SICUT IN MULTIS +
CONATUS EST; MODO HAEC FACIAT QUAE FACIT. QUIS ENIM UMQUAM +
TANTA A QUOQUAM CONTUMELIA, QUIS TANTA IGNOMINIA ADFECTUS EST? +
QUINTO QUOQUE ANNO $SICILIA TOTA CENSETUR. ERAT VENSA PRAETORE +
PEDUCAEO; QUINTUS ANNUS CUM IN TE PRAETOREM INCIDISSET, +
CENSA DENUO EST. POSTERO ANNO $L. $METELLUS MENTINEM TUI +
CENSUS FIERI VETAT; CENSORES DICIT DE INTEGRO SIBI CREARI +
PLACERE; INTEREA PEDUCAEANUM CENSUM OBSERVARI IUBET. +
HOC SI TUUS INIMICUS FECISSET, TAMEN, SI ANIMO AEQUO +
<S 139>
PROVINCIA TULISSET, INIMICI IUDICIUM GRAVE VIDERETUR. FECIT +
AMICUS RECENS ET COGNATUS VOLUNTARIUS; ALITER ENIM, SI +
PROVINCIAM RETINERE, SI SALVUS IPSE IN PROVINCIA VELLET ESSE, +
FACERE NON POTUIT.
<S 140>
EXSPECTAS ETIAM QUID HI IUDICENT? SI TIBI MAGISTRATUM ABROGASSET, +
MINORE IGNOMINIA TE ADFECISSET QUAM CUM EA QUAE IN MAGISTRATU +
GESSISTI SUSTULIT ATQUE INRITA IUSSIT ESSE. NEQUE IN HAC RE SOLA +
FUIT EIUS MODI, SED, ANTEQUAM EGO IN $SICILIAM VENI, IN MAXIMIS +
REBUS AC PLURIMIS; NAM ET HERACLIO $SYRACUSANOS TUOS ILLOS +
PALAESTRITAS BONA RESTITUERE IUSSIT, ET EPICRATI BIDINOS, ET +
PUPILLO DREPANITANO A. CLAUDIUM, ET, NISI MATURE LAETILIUS IN +
$SICILIAM CUM LITTERIS VENISSET, MINUS XXX DIEBUS $METELLUS +
TOTAM TRIENNI PRAETURAM TUAM RESCIDISSET.
<S 141>
ET QUONIAM DE EA PECUNIA QUAM TIBI AD STATUAM CENSORES +
CONTULERUNT DIXI, NON MIHI PRAETERMITTENDUM VIDETUR NE +
ILLUD QUIDEM GENUS PECUNIAE CONCILIATAE QUAM TU A CIVITATIBUS +
STATUARUM NOMINE COEGISTI. VIDEO ENIM EIUS PECUNIAE SUMMAM +
ESSE PERGRANDEM, AD HS VICIENS: TANTUM CONFICIETUR EX +
TESTIMONIIS ET LITTERIS CIVITATUM. ET ISTE HOC CONCEDIT +
NEC POTEST ALITER DICERE. QUARE CUIUS MODI PUTAMUS ESSE +
ILLA QUAE NEGAT, CUM HAEC TAM IMPROBA SINT QUAE FAETUR? +
QUID ENIM VIS CONSTITUI? CONSUMPTAM ESSE ISTAM OMNEM +
PECUNIAM IN STATUIS? FAC ITA ESSE; TAMEN HOC FERENDUM +
NULLO MODO EST, TANTAM A SOCIIS PECUNIAM AUFERRI UT +
OMNIBUS IN ANGIPORTIS PRAEDONIS IMPROBISSIMI STATUA +
PONATUR, QUA VIX TUTO TRANSIRI POSSE VIDEATUR.
<S 142>
VERUM UBI TANDEM AUT IN QUIBUS STATUIS ISTA TANTA PECUNIA +
CONSUMPTA EST? 'CONSUMETUR,' INQUIES. SCILICET EXSPECTEMUS +
LEGITIMUM ILLUD QUINQUENNIUM; SI HOC INTERVALLO NON CONSUMPSERIT, +
TUM DENIQUE NOMEN EIUS DE PECUNIIS REPETUNDIS STATUARUM +
NOMINE DEFEREMUS. REUS EST MAXIMUS PLURIMIS-QUE CRIMINIBUS +
IN IUDICIUM VOCATUS: HS VICIENS EX HOC UNO GENERE CAPTUM +
VIDEMUS. SI CONDEMNATUS ERIS, NON, OPINOR, ID AGES UT +
ISTA PECUNIA IN QUINQUENNIO CONSUMATUR IN STATUIS; +
SIN ABSOLUTUS ERIS, QUIS ERIT TAM AMENS QUI TE EX TOT +
TANTIS-QUE CRIMIBUS ELAPSUM POST QUINQUENNIUM STATUARUM +
NOMINE ARCESSAT? ITA SI NEQUE ADHUC CONSUMPTA EST ISTA +
PECUNIA ET EST PERSPICUUM NON CONSUMPTUM IRI, LICET IAM +
INTELLEGAMUS INVENTAM ESSE RATIONEM QUARE ET ISTE HS +
VICIENS EX HOC UNO GENERE CONCILIARIT ET CEPERIT, ET CETERI- +
SI HOC A VOBIS ERIT COMPROBATUM-QUAM VOLENT MAGNAS +
HOC NOMINE PECUNIAS CAPERE POSSINT; UT IAM VIDEAMUR NON +
A PECUNIIS CAPIENDIS HOMINES ABSTERRERE, SED, CUM GENERA +
QUAEDAM PECUNIARUM CAPIENDARUM COMPROBARIMUS, HONESTA +
NOMINA TURPISSIMIS REBUS IMPONERE.
<S 143>
ETENIM, SI $C. $VERRES HS C MILIA POPULUM VERBI GRATIA CENTURIPINUM +
POPOSCISSET EAM-QUE AB IIS PECUNIAM ABSTULISSET, NON, OPINOR, +
ESSET DUBIUM QUIN EUM, CUM ID PLANUM FIERET, CONDEMNARI +
NECESSE ESSET. QUID? SI EUNDEM POPULUM HS CC MILIA +
POPOSCIT EA-QUE COEGIT ATQUE ABSTULIT, NUM IDCIRCO ABSOLVETUR +
QUOD ADSCRIPTUM EST EAM PECUNIAM DATAM STATUARUM NOMINE? +
NON, OPINOR; NISI FORTE ID AGIMUS, NON UT MAGISTRATIBUS NOSTRIS +
MORAM ACCIPIENDI, SED UT SOCIIS CAUSAM DANDI ADFERRE VIDEAMUR. +
QUODSI QUEM STATUAE MAGNO OPERE DELECTANT, ET SI QUIS +
EARUM HONORE AUT GLORIA DUCITUR, IS HAEC TAMEN CONSTITUAT +
NECESSE EST, PRIMUM AVERTI PECUNIAM DOMUM NON PLACERE, +
DEINDE IPSARUM STATUARUM MODUM QUENDAM ESSE OPORTERE, +
DEINDE ILLUD, CERTE AB INVITIS EXIGI NON OPORTERE. AC DE +
AVERTENDA PECUNIA QUAERO ABS TE UTRUM IPSAE CIVITATES +
SOLITAE SINT STATUAS TIBI FACIUNDAS LOCARE EI CUI POSSENT +
OPTIMA CONDICIONE LOCARE, AN ALIQUEM PROCURATOREM PRAEFICERE +
QUI STATUIS FACIUNDIS PRAEESSET, AN TIBI, AN CUI TU IMPERASSES, +
ADNUMERARE PECUNIAM? NAM SI PER EOS STATUAE FIEBANT A QUIBUS +
TIBI ISTE HONOS HABEBATUR, AUDIO; SIN TIMARCHIDI PECUNIA +
NUMERABATUR, DESINE, QUAESO, SIMULARE TE, CUM IN MANIFESTISSIMO +
FURTO TENEARE, GLORIAE STUDIOSUM AC MONUMENTORUM FUISSE. +
QUID VERO> MODUM STATUARUM HABERI NULLUM PLACET? ATQUI +
HABEATUR NECESSE EST.
<S 145>
ETENIM SIC CONSIDERATE. $SYRACUSANA CIVITAS, UT EAM POTISSIMUM +
NOMINEM, DEDIT IPSI STATUAM - EST HONOS - ET PATRI-BELLA HAEC +
PIETATIS ET QUAESTUOSA SIMULATIO-ET FILIO-FERRI HOC POTEST, HUNC +
ENIM PUERUM NON ODERANT; VERUM QUOTIENS ET QUOT NOMINIBUS +
A $SYRACUSANIS STATUAS AUFERES? VT IN FORO STATUERENT, ABSTULISTI, +
UT IN CURIA, COEGISTI, UT PECUNIAM CONFERRENT IN EAS STATUAS QUAE $ROMAE +
PONERENTUR IMPERASTI; UT IDEM DARENT HOMINES ARATORUM NOMINE, +
DEDERUNT; UT IDEM PRO PARTE IN COMMUNE $SICILIAE CONFERRENT, +
ETIAM ID CONTULERUNT. VNA CIVITAS CUM TOT NOMINIBUS PECUNIAM +
CONTULERIT IDEM-QUE HOC CIVITATES CETERAE FECERINT, NONNE RES +
IPSA VOS ADMONET UT PUTETIS MODUM ALIQUEM HUIC CUPIDITATI +
CONSTITUI OPORTE? QUID? SI HOC VOLUNTATE SUA NULLA CIVITAS +
FECIT, SI OMNES IMPERIO, METU, VI MALO ADDUCTAE TIBI PECUNIAM +
STATUARUM NOMINE CONTULERUNT, PER DEOS IMMORTALIS, NUM CUI +
DUBIUM ESSE POTERIT QUIN, ETIAMSI STATUERIT ACCIPERE AD +
STATUAS LICERE, IDEM TAMEN STATUAT ERIPERE CERTE NON LICERE?
<S 146>
PRIMUM IGITUR IN HANC REM TESTEM TOTAM $SICILIAM CITABO, +
QUAE MIHI UNA VOCE STATUARUM NOMINE MAGNAM PECUNIAM PER +
VIM COACTAM ESSE DEMONSTRAT. NAM LEGATIONES OMNIUM +
CIVITATUM IN POSTULATIS COMMUNIBUS, QUAE FERE OMNIA +
EX TUIS INIURIIS NATA SUNT, ETIAM HOC EDIDERUNT, VT +
STATVAS NE CVI, NISI CVM IS DE PROVINCIA DECESSISSET, +
POLLICERENTVR. TOT PRAETORES IN $SICILIA FUERUNT, TOTIENS +
APUD MAIORES NOSTROS $SICULI SENATUM ADIERUNT, TOTIENS HAC +
MEMORIA: TAMEN HUIUSCE NOVI POSTULATI GENUS ATQUE PRINCIPIUM +
TUA PRAETURA ATTULIT. QUID ENIM TAM NOVUM NON SOLUM RE, SED +
GENERE IPSO POSTULANDI? NAM CETERA QUAE SUNT IN ISDEM POSTULATIS DE +
INIURIIS TUIS SUNT NOVA, SED TAMEN NON NOVO MODO POSTULANTUR. +
ROGANT ET ORANT $SICULI PATRES CONSCRIPTOS UT NOSTRI MAGISTRATUS +
POSTHAC DECUMAS LEGE HIERONICA VENDANT. TU PRIMUS CONTRA VENDIDERAS. +
AUDIO. NE IN CELLAM QUOD IMPERATUR AESTIMENT. HOC QUOQUE +
PROPTER TUOS TERNOS DENARIOS NUNC PRIMUM POSTULATUR, SED GENUS +
IPSUM POSTULANDI NON EST NOVUM. NE ANSEMTOS MP,EM RECIPIATUR. EX +
$STHENI CALAMITATE ET TUA NATUM EST INIURIA. CETERA NON COLLIGAM. SUNT +
OMNIA $SICULORUM POSTULATA EIUS MODI UT CRIMINA COLLECTA IN +
UNUM REUM TE ESSE VIDEANTUR, QUAE TAMEN OMNIA NOVAS INIURIAS +
HABENT, SED POSTULATIONUM FORMAULAS USITATAS; HOC POSTULATUM DE +
STATUIS RIDICULUM ESSE VIDEATUR EI QUI REM SENTENTIAM-QUE +
NON PERSPICIAT.
<S 148>
POSTULANT ENIM, NON UTI NE COGANTUR STATUERE; QUID IGITUR? +
UT IPSIS NE LICEAT. QUID EST HOC? PETIS A ME, QUOD IN TUA +
POTESTATE EST, UT ID TIBI FACERE NE LICEAT; PETE POTIUS NE +
QUIS TE INVITUM POLLICERI AUT FACERE COGAT. 'NIHIL EGERO,' +
INQUIT; 'NEGABUNT ENIM OMNES SE COEGISSE; SI ME SALVUM +
SSE VIS, MIHI IMPONE ISTAM VIM UT OMNINO MIHI +
NE LICEAT POLLICERI.' EX TUA PRAETURA PRIMUM HAEC EST NATA +
POSTULATIO; QUA CUM UTUNTUR, HOC SIGNIFICANT ATQUE ADEO +
APERTE OSTENDUNT, SESE AD STATUAS TUAS PECUNIAM METU AC +
MALO COACTOS INVITISSIMOS CONTULISSE.
<S 149>
QUID? SI HOC NON DICANT, TIBI NON NECESSE SIT IPSI ID CONFITERI? +
VIDE ET PERSPICE QUA DEFENSIONE SIS USURUS: IAM INTELLEGES HOC +
TIBI DE STATUIS CONFITENDUM ESSE. MIHI ENIM RENUNTIATUR ITA +
CONSTITUI A TUIS PATRONIS, HOMINIBUS INGENIOSIS, CAUSAM TUAM, +
ET ITA EOS ABS TE INSTITUI ET DOCERI, UT QUISQUE EX PROVINCIA +
$SICILIA GRAVIOR HOMO ATQUE HONESTIOR TESTIMONIUM VEHEMENTIUS +
DIXERIT, SICUTI MULTI PRIMARII VIRI MULTA DIXERUNT, TE STATIM +
HOC ISTIS TUIS DEFENSORIBUS DICERE, 'INIMICUS EST PROPTEREA +
QUOD ARATOR EST.' ITAQUE UNO GENERE, OPINOR, CIRCUMSCRIBERE +
HABETIS IN ANIMO GENUS HOC ARATORUM, QUOD EOS INFENSO ANIMO +
ATQUE INIMICO VENISSE DICATIS QUIA FUERIT IN DECUMIS ISTE +
VEHEMENTIOR. ERGO ARATORES INIMICI OMNES ET ADVERSARII SUNT: +
NEMO EST EORUM QUIN PERISSE TE CUPIAT? OMNINO PRAECLARE TE +
HABES CUM IS ORDO ATQUE ID HOMINUM GENUS, QUOD OPTIMUM ATQUE +
HONESTISSIMUM EST, A QUO UNO ET SUMMA RES PUBLICA ET ILLA +
PROVINCIA MAXIME CONTINETUR, TIBI EST INIMICISSIMUM.
<S 150>
VERUM ESTO; ALIO LOCO DE ARATORUM ANIMO ET INIURIIS VIDERO; NUNC, +
QUOD MIHI ABS TE DATUR, ID ACCIPIO, EOS TIBI ESSE INIMICISSIMOS. +
NEMPE ITA DICIS: PROPTER DECUMAS. CONCEDO: NON QUAERO, IURE AN +
INIURIA SINT INIMICI. QUID ERGO? ILLAE QUID SIBI STATUAE EQUESTRES +
INAURATAE VOLUNT, QUAE POPULI $ROMANI OCULOS ANIMOS-QUE +
MAXIME OFFENDUNT, PROPTER AEDEM VOLCANI? NAM INSCRIPTUM ESSE +
VIDEO QUANDAM EX HIS STATUIS ARATORES DEDISSE. SI HONORIS +
CAUSA STATUAM DEDERUNT, INIMICI NON SUNT; CREDAMUS TESTIBUS; +
TUM ENIM HONORI TUO, NUNC IAM RELIGIONI SUAE CONSULUNT. SIN +
AUTEM METU COACTI DEDERUNT, CONFITEARE NECESSE EST TE IN +
PROVINCIA PECUNIAS STATUARUM NOMINE PER VIM AC METUM COEGISSE. +
VTRUM TIBI COMMODUM EST ELIGE.
<S 151>
EQUIDEM LIBENTER HOC IAM CRIMEN DE STATUIS RELINQUAM, +
UT MIHI TU ILLUD CONCEDAS, QUOD TIBI HONESTISSIMUM EST, +
ARATORES TIBI AD STATUAM HONORIS TUI CAUSA VOLUNTATE SUA +
CONTULISSE. DA MIHI HOC; IAM TIBI MAXIMAM PARTEM DEFENSIONIS +
PRAECIDERIS; NON ENIM POTERIS ARATORES TIBI IRATOS ESSE +
ATQUE INIMICOS DICERE. O CAUSAM SINGULAREM. O DEFENSIONEM MISERAM AC PERDITAM. +
NOLLE HOC ACCIPERE REUM AB ACCUSATORE, ET EUM REUM QUI PRAETOR +
IN $SICILIA FUERIT, ARATORES EI STATUAM SUA VOLUNTATE STATUISSE, +
ARATORES DE EO BENE EXISTIMARE, AMICOS ESSE, SALVUM CUPERE METUIT +
NE HOC VOS EXISTIMETIS; OBRUITUR ENIM ARATORUM TESTIMONIIS.
<S 152>
VTAR EO QUOD DATUR. CERTE HOC VOBIS ITA IUDICANDUM EST, +
EOS QUI ISTI INIMICISSIMI SUNT, UT IPSE EXISTIMARI VULT, AD +
ISTIUS HONORES ATQUE MINUMENTA PECUNIAS VOLUNTATE SUA NON +
CONTULISSE. ATQUE UT HOC TOTUM FACILLIME INTELLEGI POSSIT, +
QUEM VOLES EORUM TESTIUM QUOS PRODUXERO, QUI EX $SICILIA +
TESTES SUNT, SIVE TOGATUM SIVE $SICULUM, ROGATO ET EUM QUI +
TIBI INIMICISSIMUS ESSE VIDEBITUR, QUI SE SPOLIATUM ABS TE +
ESSE DICET, ECQUID SUO NOMINE IN TUAM STATUAM CONTULERIT; +
NEMINEM REPERIES QUI NEGET; ETENIM OMNES DEDERUNT.
<S 153>
QUEMQUAM IGITUR PUTAS DUBITATURUM QUIN IS QUEM TIBI +
INIMICISSIMUM ESSE OPORTEAT, QUI ABS TE GRAVISSIMAS INIURIAS +
ACCEPERIT, PECUNIAM STATUAE NOMINE DEDERIT VI ATQUE IMPERIO +
ADDUCTUS, NON OFFICIO AC VOLUNTATE? HUIUS EGO PECUNIAE, +
IUDICES, QUAE PERMAGNA EST IMPUDENTISSIME-QUE COACTA AB +
INVITIS, NON HABUI RATIONEM NEQUE HABERE POTUI, - QUANTUM +
AB ARATORIBUS, QUANTUM AB NEGOTIATORIBUS QUI $SYRACUSIS, +
QUI AGRIGENTI, QUI PANHORMI, QUI LILYBAEI NEGOTIANTUR ESSET +
COACTUM: EAM IAM INTELLEGITIS IPSIUS QUOQUE CONFESSIONE AB +
INVITISSIMIS COACTAM ESSE.
<S 154>
VENIO NUNC AD CIVITATES $SICILIAE, DE QUIBUS FACILLIME +
IUDICIUM FIERI VOLUNTATIS POTEST. AN ETIAM $SICULI INVITI +
CONTULERUNT? NON EST PROBABILE. ETENIM SIC $C. $VERREM +
PRAETURAM IN $SICILIA GESSISSE CONSTAT UT, CUM UTRISQUE SATIS +
FACERE NON POSSET, ET $SICULIS ET TOGATIS, OFFICI POTIUS IN +
SOCIOS QUAM AMBITIONIS IN CIVIS RATIONEM DUXERIT. ITAQUE EUM +
NON SOLUM PATRONVM ILLIUS INSULAE, SED ETIAM SOTERA +
INSCRIPTUM VIDI $SYRACUSIS. HOC QUANTUM EST? ITA MAGNUM +
UT LATINE UNO VERBO EXPRIMI NON POSSIT. IS EST NIMIRUM +
SOTER QUI SALUTEM DEDIT. HUIUS NOMINE ETIAM DIES FESTI +
AGITANTUR, PULCHRA ILLA VERRIA, NON QUASI MARCELLIA, SED +
PRO MARCELLIIS, QUAE ILLI ISTIUS IUSSU SUSTULERUNT; HUIUS +
FORNIX IN FORO $SYRACUSIS EST, IN QUO NUDUS FILIUS STAT, IPSE +
AUTEM EX EQUO NUDATAM AB SE PROVINCIAM PROSPICIT; HUIUS +
STATUAE LOCIS OMNIBUS, QUAE HOC DEMONSTRARE VIDEANTUR, +
PROPE MODUM NON MINUS MULTAS STATUAS ISTUM POSUISSE +
SYRACUSIS QUAM ABSTULISSE; HUIC ETIAM $ROMAE VIDEMUS +
IN BASI STATUARUM MAXIMIS LITTERIS INCISUM, A COMMVNI +
$SICILIAE DATAS.
<S 155>
QUAM OB REM QUI HOC PROBARE POTES CUIQUAM, TANTOS HONORES +
HABITOS ESSE AB INVITIS? HIC TIBI ETIAM MULTO MAGIS QUAM +
PAULO ANTE IN ARATORIBUS VIDENDUM ET CONSIDERANDUM EST QUID VELIS. +
MAGNA RES EST UTRUM TIBI $SICULOS PUBLICE PRIVATIM-QUE AMICOS, +
AN INIMICOS EXISTIMARI VELIS. SI INIMICOS, QUID TE FUTURUM EST? +
QUO CONFUGIES? UBI NITERE? MODO ARATORUM, HONESTISSIMORUM +
HOMINUM AC LOCUPLETISSIMORUM ET $SICULORUM ET CIVIUM $ROMANORUM, +
MAXIMUM NUMERUM ABS TE ABALIENASTI: NUNC DE $SICULIS CIVITATIBUS +
QUID AGES? DICES TIBI $SICULOS ESSE AMICOS? QUI POTERIS? QUI, +
QUOD NULLO IN HOMINE ANTEA FECERANT, UT IN EUM PUBLICE +
TESTIMINIUM DICERENT,-CUM PRAESERTIM EX EA PROVINCIA +
CONDEMNATI SINT COMPLURES QUI IBI PRAETORES FUERUNT, +
DUO SOLI ABSOLUTI,-HI NUNC VENIUNT CUM LITTERIS, VENIUNT +
CUM MANDATIS, VENIUNT CUM TESTIMONIIS PUBLICIS; QUI, +
SI TE PUBLICE LAUDARENT, TAMEN ID MORE POTIUS SUO QUAM +
MERITO TUO FACERE VIDERENTUR, HI CUM DE TUIS FACTIS +
PUBLICE CONQUERUNTUR, NONNE HOC INDICANT, TANTAS ESSE +
INIURIAS UT MULTO MALUERINT DE SUO MORE DECEDERE QUAM DE +
TUIS MORIBUS NON DICERE?
<S 156>
CONDITENDUM IGITUR EST TIBI NECESSARIO $SICULOS INIMICOS ESSE, +
QUI QUIDEM [ET] IN TE GRAVISSIMA POSTULATA CONSULIBUS EDIDERINT, +
ET ME UT HANC CAUSAM SALUTIS-QUE SUAE DEFENSIONEM SUSCIPEREM +
OBSECRARINT; QUI CUM A PRAETORE PROHIBERENTUR, A QUATTUOR +
QUAESTORIBUS IMPEDIRENTUR, OMNIUM MINAS ATQUE AMNIA PERICULA +
PRAE SALUTE SUA LEVIA DE_UXERINT; QUI PRIORE ACTIONE ITA TESTIMINIA +
GRAVITER VEHEMENTER-QUE DIXERINT UT ARTEMINEM CENTURIPINUM +
LEGATUM ET PUBLICE TESTEM $Q. $HORTENSIUS ACCUSATOREM, NON +
TESTEM ESSE DICERET. ETENIM ILLE CUM PROPTER VIRTUTEM ET +
FIDEM CUM ANDRONE, HOMINE HONESTISSIMO ET CERTISSIMO, +
TUM ETIAM PROPTER ELOQUENTIAM LEGATUS A SUIS CIVIBUS ELECTUS +
EST, UT POSSET MULTAS ISTIUS ET VARIAS INIURIAS QUAM APERTISSIME +
VOBIS PLANISSIME-QUE EXPLICARE. DIXERUNT $HALAESINI, $CATINENSES, +
TYNDARITANI, HENNENSES, HERBITENSES, Q_AGYRINENSES, NETINI, +
$SEGESTANI: ENUMERARE OMNIS NON EST NECESSE. SCITIS QUAM MULTI ET +
QUAM MULTA PRIORE ACTIONE DIXERINT: NUNC ET ILLI ET RELIQUI DICENT.
<S 157>
OMNES DENIQUE HOC IN HAC CAUSA INTELLEGENT, HOC ANIMO ESSE +
$SICULOS UT, SI IN ISTUM ANIMADVERSUM NON SIT, SIBI +
RELINQUENDAS DOMOS AC SEDES SUAS ET EX $SICILIA DECEDENDUM +
ATQUE ADEO FUGIENDUM ESSE ARBITRENTUR. HOS HOMINES TU +
PERSUADEBIS AD HONOREM ATQUE AMPLITUDINEM TUAM PECUNIAS +
MAXIMAS VOLUNTATE SUA CONTULISSE? CREDO, QUI TE IN TUA +
CIVITATE INCOLUMEM ESSE NOLLENT, HI MONUMENTA TUAE FORMAE +
AC NOMINIS IN SUIS CIVITATIBUS ESSE CUPIEBANT. RES DECLARABIT +
UT CUPIERINT. IAM DUDUM ENIM MIHI NIMIUM TENUITER $SICULORUM +
ERGA TE VOLUNTATIS ARGUMENTA COLLIGERE VIDEOR, UTRUM +
STATUAS VOLUERINT TIBI STATUERE AN COACTI SINT.
<S 158>
DE QUO HOC HOMINE AUDITUM EST UMQUAM, QUOD TIBI ACCIDIT, +
UT EIUS IN PROVINCIA STATUAE IN LOCIS PUBLICIS POSITAE, +
PARTIM ETIAM IN AEDIBUS SACRIS, PER VIM ET PER UNIVERSAM +
MULTITUDINEM DEICERENTUR? TOT HOMINES IN ASIA NOCENTES, +
TOT IN $AFRICA, TOT IN HISPANIA, GALLIA, SARDINIA, TOT IN IPSA +
$SICILIA FUERUNT: ECQUO DE HOMINE HOC UMQUAM AUDIVISTIS? +
NOVUM EST, IUDICES, IN $SICULIS QUIDEM ET IN OMNIBUS GRAECIS +
MONSTRI SIMILE. NON CREDEREM HOC DE STATUIS NISI IACENTIS +
REVULSAS-QUE VIDISSEM, PROPTEREA QUOD APUD OMNIS GRAECOS HIC +
MOS EST, UT HONOREM HOMINIBUS HABITUM IN MONUMENTIS EIUS MODI +
NON NULLA RELIGIONE DEORUM CONSECRARI ARBITRENTUR.
<S 159>
ITAQUE RHODII, QUI PROPE SOLI BELLUM ILLUD SUPERIUS CUM +
$MITHRIDATE REGE GESSERINT, OMNIS-QUE EIUS COPIAS ACERRIMIM-QUE +
IMPETUM MOENIBUS LITORIBUS CLASSIBUS-QUE SUIS EXCEPERINT, TAMEN, CUM +
EI REGI INIMICI PRAETER CETEROS ESSENT, STATUAM EIUS, QUAE ERAT +
APUD IPSOS IN CELEBERRIMO URBIS LOCO, NE TUM QUIDEM IN IPSIS +
URBIS PERICULIS ATTIGERUNT. AC FORSITAN VIX CONVENIRE VIDERETUR, QUEM +
IPSUM HOMINEM CUPERENT EVERTERE, EIUS EFFIGIEM SIMULACRUM-QUE SERVARE; SED TAMEN +
VIDEBAM, APUD EOS CUM ESSEM, ET RELIGIONEM ESSE QUANDAM IN HIS +
REBUS A MAIORIBUS TRADITAM, ET HOC DISPUTARI, CUM STATUA SE +
EIUS HABUISSE TEMPORIS RATIONEM QUO POSITA ESSET, CUM HOMINE +
EIUS QUO GERERET BELLUM ATQUE HOSTIS ESSET. VIDETIS IGITUR +
CONSUETUDINEM RELIGIONEM-QUE GRAECORUM, QUAE MONUMENTA +
HOSTIUM IN BELLO IPSO SOLEAT DEFENDERE, EAM SUMMA IN PACE +
PRAETORIS POPULI $ROMANI STATUIS PRAESIDIO NON FUISSE.
<S 160>
TAUROMENITANI, QUORUM EST CIVITAS FOEDERATA, HOMINES QUIETISSIMI, +
QUI MAXIME AB INIURIIS NOSTRORUM MAGISTRATUUM REMOTI CONSUERANT +
ESSE CIVITAS FOEDERATA, HOMINES QUIETISSIMI, QUI MAXIME AB INIURIIS +
NOSTRORUM MAGISTRATUUM REMOTI CONSUERANT ESSE PRAESIDIO FOEDERIS,- +
HI TAMEN ISTIUS EVERTERE STATUAM NON DUBITARUNT; QUA ABIECTA BASIM +
TAMEN IN FORO MANERE VOLUERUNT, QUOD GRAVIUS IN ISTUM FORE +
PUTABANT SI SCIRENT HOMINES STATUAM EIUS A TAUROMENITANIS ESSE +
DEIECTAM QUAM SI NULLAM IMQUAM POSITAM ESSE ARBITRARENTUR. +
TYNDARITANI DEIECERUNT IN FORO ET EADEM DE CAUSA EQUUM +
INANEM RELIQUERUNT. LEONTINIS, MISERA IN CIVITATE ATQUE +
ATQUE INANI, TAMEN ISTIUS IN GYMANASIO STATUA DEIECTA EST. +
NAM QUID EGO DE $SYRACUSANIS LOQUAR? QUOD NON EST PROPRIUM +
SYRACUSANORUM, SED ET ILLORUM ET COMMUNE CONVENTUS ILLIUS +
AC PROPE TOTIUS PROVINCIAE. QUANTA ILLUC MULTITUDO, QUANTA +
VIS HOMINUM CONVENISSE DICEBATUR TUM CUM STATUAE SUNT ILLIUS +
DEIECTAE ET EVERSAE. AT QUO LOCO. CELEBERRIMO AC RELIGIOSISSIMO, +
ANTE IPSUM SERAPIM, IN PRIMO ADITU VESTIBULO-QUE TEMPLI. +
QUOD NISI $METELLUS HOC TAM GRAVITER EGISSET ATQUE ILLAM REM +
IMPERIO EDICTO-QUE PROHIBUISSET, VESTIGIUM STATUARUM ISTIUS +
IN TOTA $SICILIA NULLUM ESSET RELICTUM.
<S 161>
ATQUE EGO HOC NON VEREOR, NE QUID HORUM NON MODO +
IMPULSU VERUM OMNINO ADVENTU MEO FACTUM ESSE VIDEATUR. +
OMNIA ISTA ANTE FACTA SUNT NON MODO QUAM EGO $SICILIAM, +
VERUM ETIAM QUAM ISTE ITALIAM ATTIGIT. DUM EGO IN $SICILIA +
SUM, NULLA STATUA DEIECTA EST: POSTEAQUAM ILLINC DECESSI, +
QUAE SINT GESTA COGNOSCITE. CENTURIPINORUM SENATUS +
DECREVIT POPULUS-QUE IUSSIT UT, QUAE STATUAE $VERRIS IPSIUS +
ET PATRIS EIUS ET FILII ESSENT, EAS QUAESTORES DEMOLIENDAS +
LOCARENT, DUM-QUE EA DEMOLITIO FIERET, SENATORES NE MINUS +
TRIGINTA ADESSENT. VIDETE GRAVITATEM CIVITATIS AC DIGNITATEM. +
NEQUE EAS IN URBE SUA STATUAS ESSE VOLUERUNT QUAS INVITI +
PER VIM ATQUE IMPERIUM DEDISSENT, NEQUE EIUS HOMINIS +
IN QUEM IPSI CUM GRAVISSIMO TESTIMONIO PUBLICE, QUOD +
NUMQUAM ANTEA, $ROMAM MANDATA LEGATOS-QUE MISISSENT; +
ET ID GRAVIUS ESSE PUTARUNT SI PUBLICO CONSILIO, QUAM SI +
PER VIM MULTITUDINIS FACTUM ESSE VIDERETUR.
<S 162>
CUM HOC CONSILIO STATUAS VENTURIPINI PUBLICE SUSTULISSENT, +
AUDIT $METELLUS; GRAVITER FERT; EVOCAT AD SE CENTURIPINORUM +
MAGISTRATUS ET DECEM PRIMOS; NISI RESTITUISSENT STATUAS, +
VEHEMENTER MINATUR. ILLI AD SENATUM RENUNTIANT: STATUAE, QUAE +
ISTIUS CAUSAE NIHIL PRODESSENT, REPONUNTUR; DECRETA CENTURI+
PINORUM, QUAE DE STATUIS ERANT FACTA, NON TOLLUNTUR. HIC EGO +
ALIUD ALII CONCEDO: $METELLO, HOMINI SAPIENTI, PRORSUS NON +
POSSUM IGNOSCERE SI QUID STULTE FACIT. QUID? ILLE HOC PUTABAT +
$VERRI CRIMINOSUM FORE, SI STATUAE EIUS ESSENT DEIECTAE, QUOD +
SAEPE VENTO AUT ALIQUO CASU FIERI SOLET? NON ERAT IN HOC NEQUE CRIMEN +
ULLUM NEQUE REPREHENSIO. EX QUO IGITUR CRIMEN ATQUE ACCUSATIO +
NASCITUR? EX HOMINUM IUDICIO ET VOLUNTATE.
<S 163>
EGO, SI $METELLUS STATUAS CENTURIPINOS REPONERE NON COEGISSET, HAEC DICEREM, +
VIDETE, IUDICES, QUANTUM ET QUAM ACERBUM DOLOREM SOCIORUM ATQUE +
AMICORUM ANIMIS INUSSERINT ISTIUS INIURIAE, CUM CENTURIPINORUM +
AMICISSIMA AC FIDELISSIMA CIVITAS, QUAE TANTIS OFFICIIS +
CUM POPULO $ROMANO CONIUNCTA EST UT NON SOLUM REM PUBLICAM +
NOSTRAM, SED ETIAM IN QUOVIS HOMINE PRIVATO NOMEN IPSUM +
$ROMANUM SEMPER DILEXERIT, EA PUBLICO CONSILIO ATQUE +
AUCTORITATE IUDICARIT $C. $VERRIS STATUAS ESSE IN URBE +
SUA NON OPORTERE. RECITAREM DECRETA CENTURIPINORUM; +
LAUDAREM ILLAM CIVITATEM, ID QUOD VERISSIME POSSEM; +
COMMEMORAREM DECEM MILIA CIVIUM ESSE CENTURIPINORUM, +
FORTISSIMORUM FIDELISSIMORUM-QUE SOCIORUM; EOS OMNIS HOC +
STATUISSE, MONUMENTUM ISTIUS IN SUA CIVITATE NULLUM ESSE +
OPORTERE.
<S 164>
HAEC TUM DICEREM, SI STATUAS $METELLUS NON REPOSUISSET: VELIM QUAERERE NUNC +
EX IPSO $METELLO, QUIDNAM SUA VI ET AUCTORITATE MIHI EX HAC ORATIONE +
PRAECIDERIT. EADEM OPINOR OMNIA CONVENIRE. NEQUE ENIM, SI +
MAXIME STATUAE DEIECTAE ESSENT EGO EAS VOBIS POSSEM IACENTIS +
OSTENDERE; HOC UNO UTERER, CIVITATEM TAM GRAVEM IUDICASSE STATUAS $C. +
$VERRIS DEMOLIENDAS. HOC MIHI $METELLUS NON ERIPUIT; HAEC ETIAM +
ADDIDIT, UT QUERERER, SI MIHI VIDERETUR, TAM INIQUO IURE SOCIIS ATQUE AMICIS +
IMPERARI UT IIS NE IN SUIS QUIDEM BENEFICIIS LIBERO IUDICIO UTI LICERET, +
VOS ROGAREM UT CONIECTURAM FACERETIS QUALEM IN HIS REBUS IN +
ME $L. $METELLUM FUISSE PUTARETIS, IN QUIBUS [REBUS] OBESSE +
MIHI POSSET, CUM IN HAC RE TAM APERTA CUPIDITATE FUERIT, +
IN QUA NIHIL OBFUIT. SED EGO $METELLO NON IRASCOR NEQUE +
EI SUAM VACATIONEM ERIPIO, QUA ILLE APUD OMNIS UTITUR, UT +
NIHIL MALITIOSE NEQUE CONSULTO FECISSE VIDEATUR.
<S 165>
IAM IGITUR EST ITA PERSPICUUM UT NEGARE NON POSSIS NULLAM +
TIBI STATUAM VOLUNTATE CUIUSQUAM DATAM, NULLAM PECUNIAM +
STATUARUM NOMINE NISI VI EXPRESSAM ET COACTAM. QUO +
QUIDEM IN CRIMINE NON ILLUD SOLUM INTELLEGI VOLO, TE AD +
STATUAS HS VICIENS COEGISSE, SED MULTO ETIAM ILLUD MAGIS, +
QUOD SIMUL DEMONSTRATUM EST QUANTUM ODIUM IN TE ARATORUM, +
QUANTUM OMNIUM $SICULORUM SIT ET FUERIT. IN QUO QUAE +
VESTRA DEFENSIO FUTURA SIT CONIECTURA ADSEQUI NON QUEO. +
'ODERUNT $SICULI; TOGATORUM ENIM CAUSA MULTA FECI.' AT HI +
QUIDEM ACERRIMI INIMICI SUNT. 'INIMICOS HABEO CIVIS +
$ROMANOS, QUOD SOCIORUM COMMODA AC IURA DEFENDI.' AT +
SOCII IN HOSTIUM NUMERO SESE ABS TE HABITOS QUERUNTUR. +
'ARATORES INIMICI SUNT PROPTER DECUMAS.' QUID? QUI AGROS +
IMMUNIS LIBEROS-QUE ARANT, CUR ODERUNT? CUR HALAESINI, CUR +
CENTURIPINI, CUR SG_EGESTANI, CUR HALICYENSES? QUOD GENUS +
HOMINUM, QUEM NUMERUM, QUEM ORDINEM PROFERRE POSSUM +
QUI TE NON ODERIT, SIVE CIVIUM $ROMANORUM SIVE $SICULORUM? +
UT, ETIAMSI CAUSAS CUR TE ODERINT NON POSSIM DICERE, TAMEN +
ILLUD DICENDUM PUTEM, QUEM OMNES MORTALES ODERINT, EUM +
VOBIS QUOQUE ODIO ESSE OPORTERE.
<S 167>
AN HOC DICERE AUDEBIS, UTRUM DE TE ARATORES, UTRUM DENIQUE +
$SICULI UNIVERSI BENE EXISTIMENT, AUT QUO MODO EXISTIMENT, AD +
REM ID NON PERTINERE? NEQUE TU HOC DICERE AUDEBIS, NEC SI +
CUPIAS LICEBIT; ERIPIUNT ENIM TIBI ISTAM ORATIONEM CONTEMNEN+
DORUM $SICULORUM ATQUE ARATORUM STATUAE ILLAE EQUESTRES, +
QUAS TU PAULO ANTE QUAM AD URBEM VENIRES PONI INSCRIBI-QUE +
IUSSISTI, UT OMNIUM INIMICORUM TUORUM ANIMOS ACCUSATORUM-QUE +
TARDARES.
<S 168>
QUIS ENIM TIBI MOLESTUS ESSET AUT QUIS APPELLARE TE AUDERET, CUM VIDERET STATUAS +
AB NEGOTIATORIBUS, AB ARATORIBUS, A COMMUNI $SICILIAE POSITAS? +
QUOD EST ALIUD IN ILLA PROVINCIA GENUS HOMINUM? NULLUM. ERGO +
AB UNIVERSA PROVINCIA, GENERATIM-QUE A SINGULIS EIUS PARTIBUS, +
NON SOLUM DILIGITUR, SED ETIAM ORNATUR. QUIS HUNC ATTINGERE +
AUDEAT? POTES IGITUR DICERE NIHIL TIBI OBESSE OPORTERE +
ARATORUM, NEGOTIATORUM, $SICULORUM-QUE OMNIUM TESTIMONIA, +
CUM EORUM NOMINIBUS IN STATUARUM INSRIPTIONE OPPOSITIS +
OMNEM TE SPERARIS INVIDIAM ATQUE INFAMIAM TUAM POSSE +
EXSTINGERE? AN, QUORUM TU AUCTORITATE STATUAS COHONESTARE +
TUAS CONATUS ES, EORUM EGO DIGNITATE ACCUSATIONEM MEAM +
COMPROBARE NON POTERO?
NISI FORTE QUOD APUD PUBLICANOS GRATIOSUS FUISTI, IN EA +
RE SPES TE ALIQUA CONSOLATUR. QUAE GRATIA NE QUID TIBI +
PRODESSE POSSET EGO MEA DILIGENTIA PERFECI; UT ETIAM OBESSE +
DEBERET TU TUA SAPIENTIA CURASTI. ETENIM REM TOTAM, IUDICES, +
BREVITER COGNOSCITE. IN SCRIPTURA $SICILIAE PRO MAGISTRO EST +
QUIDAM $L. CARPINATIUS, QUI ET SUI QUAESTUS CAUSA, ET FORTASSE +
QUOD SOCIORUM INTERESSE ARBITRABATUR, BENE PENITUS IN ISTIUS +
FAMILIARITATEM SESE DEDIT. IS CUM PRAETOREM CIRCUM OMNIA FORA +
SECTARETUR NEQUE AB EO UMQUAM DISCEDERET, IN EAM IAM VENERAT +
[FAMILIARITATEM] CONSUETUDINEM[QUE] IN VENDENDIS ISTIUS +
DECRETIS ET IUDICIIS TRANSIGENDIS-QUE NEGOTIIS,
<S 170>
UT PROPE ALTER TIMARCHIDES NUMERARETUR; HOC ERAT ETIAM +
CAPITALIOR, QUOD IDEM PECUNIAS IIS QUI AB ISTO ALIQUID +
MERCABANTUR FAENORI DABAT. EA AUTEM FAENERATIO ERAT EIUS +
MODI, IUDICES, UT ETIAM IS QUAESTUS HUIC CEDERET; NAM QUAS +
PECUNIAS FEREBAT IIS EXPENSAS QUIBUSCUM CONTRAHEBAT, EAS +
AUT SCRIBAE ISTIUS AUT TIMARCHIDI AUT ETIAM ISTI IPSI REFEREBAT +
ACCEPTAS. IDEM PRAETEREA PECUNIAS ISTIUS EXTRAORDINARIAS +
GRANDIS SUO NOMINE FAENERABATUR.
<S 171>
HIC PRIMO CARPINIATIUS, ANTEQUAM IN ISTIUS FAMILIARITATEM +
TANTAM PERVENISSET, ALIQUOTIENS AD SOCIOS LITTERAS DE +
ISTIUS INIURIIS MISERAT; CANULEIUS VERO, QUI IN PORTU +
SYRACUSIS OPERAS DABAT, FURTA QUOQUE ISTIUS PERMULTA +
NOMINATIM AD SOCIOS PERSCRIPSERAT, EA QUAE SINE PORTORIO +
SYRACUSIS ERANT EXPORTATA; PORTUM AUTEM ET SCRIPTURAM EADEM +
SOCIETAS HABEBAT. ITA FACTUM EST UT ESSENT PERMULTA QUAE EX +
SOCIETATIS LITTERIS DICERE IN ISTUM ET PROFERRE POSSEMUS.
<S 172>
VERUM ACCIDIT UT CARPINATIUS, QUI IAM CUM ISTO SUMMA +
CONSUETUDINE, PRAETEREA RE AC RATIONE CONIUNCTUS ESSET, +
CREBRAS POSTEA LITTERAS AD SOCIOS DE ISTIUS SUMMIS OFFICIIS +
IN REM COMMUNEM BENEFICIIS-QUE MITTERET. ETENIM CUM ISTE +
OMNIA QUAECUMQUE $CARPINATIUS POSTULABAT FACERE AC DECERNERE +
SOLEBAT, TUM ILLE ETIAM PLURA SCRIBEBAT AD SOCIOS, UT, SI +
POSSET, QUAE ANTEA SCRIPSERAT, EA PLANE EXSTINGUERET. AD +
EXTREMUM VERO, CUM ISTE IAM DECEDEBAT, EIUS MODI LITTERAS +
AD EOS MISIT: UT HUIC FREQUENTES OBVIAM PRODIRENT, GRATIAS +
AGERENT, FACTUROS SE IS QUID IMPERASSET STUDIOSE POLLICERENTUR. +
ITAQUE SOCII FECERUNT VETERE INSTITUTO PUBLICANORUM, NON QUO +
ISTUM ULLO HONORE DIGNUM ARBITRARENTUR, SED QUOD SUA INTERESSE +
PUTABANT SE MEMORES GRATOS-QUE EXISTIMARI: GRATIAS ISTI EGERUNT, +
CARPINATIUM SAEPE AD SE DE EIUS OFFICIIS LITTERAS MISISSE +
DIXERUNT.
<S 173>
ISTE CUM RESPONDISSET EA SE LIBENTER FECISSE OPERAS-QUE +
CARPINATI MAGNO OPERE LAUDASSET, DAT AMICO SUO CUIDAM +
NEGOTIUM, QUI TUM MAGISTER ERAT EIUS SOCIETATIS, UT DILIGENTER +
CAVERET ATQUE PROSPICERET NE QUID ESSET IN LITTERIS SOCIORUM +
QUOD CONTRA CAPUT SUUM AUT EXISTIMATIONEM VALERE POSSET. ITAQUE +
ILLE MULTITUDINE SOCIORUM REMOTA DECUMANOS CONVOCAT, REM +
DEFERT. STATUUNT ILLI ATQUE DECERNUNT UT EAE LITTERAE QUIBUS +
EXISTIMATIO $C. $VERRIS LAEDERETUR REMOVERENTUR, OPERA-QUE DARETUR +
NE EA RES $C. $VERRI FRAUDI ESSE POSSET.
<S 174>
SI OSTENDO HOC DECREVISSE DECUMANOS, SI PLANUM FACIO HOC +
DECRETO REMOTAS ESSE LITTERAS, QUID EXSPECTATIS AMPLIUS? +
POSSUMNE MAGIS REM IUDICATAM ADFERRE, MAGIS REUM CONDEMNATUM +
IN IUDICIUM ADDUCERE? AT QUORUM IUDICIO CONDEMNATUM. NEMPE +
EORUM QUOS II QUI SEVERIORA IUDICIA DESIDERANT ARBITRANTUR +
RES IUDICARE OPORTERE [PUBLICANORUM IUDICIO]; QUOS VIDELICET +
NUNC POPULUS IUDICES POSCIT, DE QUIBUS, UT EOS IUDICES +
HABEAMUS, LEGEM AB HOMINE NON NOSTRI GENERIS, NON EX EQUESTRI +
LOCO PROFECTO, SED NOBILISSIMO PROMULGATAM VIDEMUS; DECUMANI, +
HOC EST PRINCIPES ET QUASI SENATORES PUBLICANORUM, REMOVENDAS +
DE MEDIO LITTERAS CENSUERUNT.
<S 175>
HABEO EX IIS QUI ADFUERUNT QUOS PRODUCAM, QUIBUS HOC COMMITTAM, +
HOMINES HONESTISSIMOS AC LOCUPLETISSIMOS, ISTOS IPSOS PRINCIPES +
EQUESTRIS ORDINIS, QUORUM SPLENDORE VEL MAXIME ISTIUS QUI LEGEM +
PROMULGAVIT ORATIO ET CAUSA NITITUR. VENIENT IN MEDIUM, DICENT QUID +
STATUERINT; PROFECTO, SI RECTE HOMINES NOVI, NON MENTIENTUR; LITTERAS +
ENIM COMMUNIS DE MEDIO REMOVERE POTUERUNT, FIDEM SUAM ET RELIGIONEM +
REMOVERE NON POSSUNT. ERGO EQUITES $ROMANI, QUI TE SUO IUDICIO +
CONDEMNARUNT, HORUM IUDICIO CONDEMNARI NOLUERUNT: VOS NUNC UTRUM +
ILLORUM IUDICIUM AN VOLUNTATEM SEQUI MALITIS, CONSIDERATE.
<S 176>
AT VIDE QUID TE AMICORUM TUORUM STDIUM, QUID TUUM +
CONSILIUM, QUID SOCIORUM VOLUNTAS ADIUVET. DICAM PAULO +
PROMPTIUS; NEQUE ENIM IAM VEREOR NE QUIS HOC ME +
MAGIS ACCUSATORIE QUAM LIBERE DIXISSE ARBITRETUR. SI ISTAS +
LITTERAS NON DECRETO DECUMANORUM MAGISTRI REMOVISSENT, +
TANTUM POSSEM IN TE DICERE QUANTUM IN LITTERIS INVENISSEM: +
NUNC DECRETO ISTO FACTO LITTERIS-QUE REMOTIS TANTUM MIHI LICET +
DICERE QUANTUM POSSUM, TANTUM IUDICI SUSPICARI QUANTUM VELIT. +
DICO TE MAXIMUM PONDUS AURI ARGENTI EBORIS PURPURAE, PLURIMAM +
VESTEM MELITENSEM, PLURIMAM STRAGULAM, MULTAM DELIACAM +
SUPELLECTILEM, PLURIMA VASA CORINTHIA, MAGNUM NUMERUM FRUMENTI, +
VIM MELLIS MAXIMAM $SYRACUSIS EXPORTASSE; HIS PRO REBUS QUOD +
PORTORIUM NON ESSET DATUM, LITTERAS AD SOCIOS MISISSE $L. +
$CANULEIUM, QUI IN PORTU OPERAS DARET.
<S 177>
SATISNE MAGNUM CRIMEN HOC VIDETUR? NULLUM, OPINOR, MAIUS. QUI +
DEFENDET $HORTENSIUS? POSTULABIT UT LITTERAS CANULEI PROFERAM? +
CRIMEN EIUS MODI NISI LITTERIS CONFIRMETUR INANE ESSE DICET? +
CLAMABO LITTERAS REMOTAS ESSE DE MEDIO, DECRETO SOCIORUM +
EREPTA MIHI ESSE ISTIUS INDICIA AC MONUMENTA FURTORUM. AUT +
HOC CONTENDAT NUMQUAM ESSE FACTUM, AUT OMNIA TELA EXCIPIAT +
NECESSE EST. NEGAS ESSE FACTUM? PLACET ISTA MIHI DEFENSIO, +
DESCENDO; AEQUA ENIM CONTENTIO, AEQUUM CERTAMEN PROPONITUR. +
PRODUCAM TESTIS, ET PRODUCAM PLURIS EODEM TEMPORE; QUONIAM TUM +
CUM ACTUM EST UNA FUERUNT, NUNC QUOQUE UNA SINT; CUM INTERROGABUNTUR, +
OBLIGENTUR NON SOLUM IURIS IURANDI ATQUE EXISTIMATIONIS PERICULO, +
SED ETIAM COMMUNI INTER SE CONSCIENTIA.
<S 178>
SI PLANUM FIT HOC ITA QUEM AD MODUM DICO ESSE FACTUM, NUM +
POTERIS DICERE, $HORTENSI, NIHIL IN ISTIS FUISSE LITTERIS QUOD +
VERREM LAEDERET? NON MODO ID NON DICES, SED NE ILLUD QUIDEM +
TIBI DICERE LICEBIT, TANTUM QUANTUM EGO DICAM NON FUISSE. +
ERGO HOC VESTRO CONSILIO ET GRATIA PERFECISTIS, UT, QUEM AD +
MODUM PAULO ANTE DIXI, ET MIHI SUMMA FACULTAS AD ACCUSANDUM +
DARETUR, ET IUDICI LIBERA POTESTAS AD CREDENDUM.
<S 179>
QUOD CUM ITA SIT, NIHIL FINGAM TAMEN. MEMINERO ME NON SUMPSISSE +
QUEM ACCUSAREM, SED RECEPISSE QUOS DEFENDEREM; VOS EX ME +
CAUSAM NON A ME PROLATAM, SED AD ME DELATAM AUDIRE OPORTERE; ME +
$SICULIS SATIS ESSE FACTURUM SI QUAE COGNOVI IN $SICILIA, QUAE +
ACCEPI AB IPSIS, DILIGENTER EXPOSUERO, POPULO $ROMANO SI NULLIUS +
VIM, NULLIUS POTENTIAM PERTIMUERO, VOBIS SI FACULTATEM VERE ATQUE +
HONESTE IUDICANDI FIDE ET DILIGENTIA MEA FECERO, MIHIMET SI NE +
MINIMUM QUIDEM DE MEO CURRICULO VITAE, QUOD MIHI SEMPER PROPOSITUM +
FUIT, DECESSERO.
<S 180>
QUAPROPTER NIHIL EST QUOD METUAS NE QUID IN TE CONFINGAM: +
ETIAM QUOD LAETERE HABES. MULTA ENIM QUAE SCIO A TE ESSE +
COMMISSA, QUOD AUT NIMIUM TURPIA AUT PARUM CREDIBILIA SUNT, +
PRAETERMITTAM. TANTUM AGAM DE HOC TOTO NOMINE SOCIETATIS. +
VT IAM SCIRE POSSIS, QUAERAM DECRETUMNE SIT. CUM ID INVENERO, +
QUAERAM REMOTAENE SINT LITTERAE. CUM ID QUOQUE SONSTABIT, VOS +
IAM HOC ME TACITO INTELLEGETIS: SI ILLI QUI HOC ISTIUS CAUSA +
DECREVERUNT EQUITES $ROMANI NUNC IDEM IN EUM IUDICES ESSENT, +
ISTUM SINE DUBIO CONDEMNARENT, DE QUO LITTERAS EAS QUAE ISTIUS +
FURTA INDICARENT ET AD SE MISSAS ET SUO DECRETO REMOTAS SCIRENT +
ESSE. QUEM IGITUR AB IIS EQUITIBUS $ROMANIS, QUI ISTIUS CAUSA +
CUPOINT OMNIA, QUI AB EO BENIGNISSIME TRACTATI SUNT, CONDEMNARI +
NECESSE ESSET, IS A VOBIS, IUDICES, ULLA VIA AUT RATIONE ABSOLVI +
POTEST?
<S 181>
AC NE FORTE EA, QUAE REMOTA DE MEDIO ATQUE EREPTA NOBIS SUNT, OMNIA ITA CONDITA FUISSE +
FUISSE ATQUE ITA ABDITA LATUISSE VIDEANTUR UT HAEC DILIGENTIA, QUAM EGO A ME +
EXSPECTARI MAXIME PUTO, NIHIL EORUM INVESTIGARE, NIHIL ADSEQUI +
POTUERIT, - QUAE CONSILIO ALIQUO AUT RATIONE INVENIRI POTUERUNT +
INVENTA SUNT, IUDICES; MANIFESTIS IN REBUS HOMINEM IAM TENERI VIDEBITIS. +
NAM QUOD IN PUBLICANORUM CAUSIS VEL PLURIMUM AETATIS MEAE VERSOR +
VEHEMENTER-QUE ILLIM ORDINEM OBSERVO, SATIS COMMODE MIHI VIDEOR EORUM +
CONSUETUDINEM USU TRACTANDO-QUE COGNOSSE. ITAQUE UT HOC COMPERI, +
REMOTAS ESSE LITTERAS SOCIETATIS, HABUI RATIONEM EORUM ANNORUM +
PER QUOS ISTE IN $SICILIA FUISSET; DEIN QUAESIVI, QUOD ERAT +
INVENTU FACILLIMUM, QUI PER EOS ANNOS MAGISTRI ILLIUS SOCIETATIS +
FUISSENT, APUD QUOS TABULAE FUISSENT. SCIEBAM ENIM HANC +
MAGISTRORUM QUI TABULAS HABERENT CONSUETUDINEM ESSE, UT, +
CUM TABULAS NOVO MAGISTRO TRADERENT, EXEMPLA LITTERARUM +
IPSI HABERE NON NOLLENT. ITAQUE AD $L. $VIBIUM, EQUITEM +
$ROMANUM, VIRUM PRIMARIUM, QUEM REPERIEBAM MAGISTRUM FUISSE +
EO IPSO ANNO QUI MIHI MAXIME QUAERENDUS ERAT, PRIMUM VENI. +
SANE HOMINI PRAETER OPINIONEM IMPROVISO IND_CIDI. SCRUTATUS +
SUM QUAE POTUI ET QUAESIVI OMNIA: INVENI DUOS SOLOS LIBELLOS +
A $L. CANULEIO MISSOS SOCIIS EX PORTU $SYRACUSIS, IN QUIBUS ERAT SCRIPTA +
RATIO MENSUUM COMPLURIUM RERUM EXPORTATARUM ISTIUS NOMINE SINE +
PORTORIO: ITAQUE OBSIGNAVI STATIM.
<S 183>
NON ERAT HAEC EX EODEM GENERE QUOD EGO MAXIME GENUS EX +
SOCIORUM LITTERIS REPERIRE CUPIEBAM; VERUM TANTUM INVENI, +
IUDICES, QUOD APUD VOS QUASI EXEMPLI CAUSA PROFERRE POSSEM. +
SED TAMEN QUICQUID ERIT IN HIS LIBELLIS, QUANTULUMCUMQUE +
VIDEBITUR ESSE, HOC QUIDEM CERTE MANIFESTUM ERIT: DE CETERIS +
EX HOC CONIECTURAM FACERE DEBEBITIS. RECITA MIHI, QUAESO, HUNC +
PRIMUM LIBELLUM, DEINDE ILLUM ALTERUM. LIBELLI CANVLEIANI.
NON QUAERO UNDE CCCC AMPHORAS MELLIS HABUERIS, UNDE TANTUM +
MELITENSIUM, UNDE L TRICLINIORUM LECTOS, UNDE TOT CANDELABRA; +
NON, INQUAM, IAM QUAERO UNDE HAEC HABUERIS, SED QUO TANTUM +
TIBI OPUS FUERIT, ID QUAERO. OMITTO DE MELLE, SED TANTUMNE +
MELITENSIUM, QUASI ETIAM AMICORUM UXORES, TANTUM LECTORUM, +
QUASI OMNIUM ISTORUM VILLAS ORNATURUS ESSES?
<S 184>
ET CUM HAEC PAUCORUM MENSUUM RATIO IN HIS LIBELLIS SIT, +
FACITE UT VOBIS TRIENNI TOTIUS VENIAT IN MENTEM. SIC CONTENDO, +
EX HIS PARVIS LIBELLIS APUD UNUM MAGISTRUM SOCIETATIS REPERTIS +
VOS IAM CONIECTURA ADSEQUI POSSE CUIUS MODI PRAEDO ISTE IN ILLA +
PROVINCIA FUERIT, QUAM MULTAS CUPIDITATES, QUAM VARIAS, QUAM +
INFINITAS HABUERIT, QUANTAM PECUNIAM NON SOLUM NUMERATAM, VERUM +
ETIAM IN HUIUSCE MODI REBUS POSITAM CONFECERIT; QUAE VOBIS ALIO +
LOCO PLANIUS EXPLICABUNTUR. NUNC HOC ATTENDITE.
<S 185>
HIS EXPORTATIONIBUS QUAE RECITATAE SUNT SCRIBIT HS LX SOCIOS +
PERDIDISSE EX VECENSIMA PORTORI $SYRACUSIS. PAUCULIS IGITUR +
MENSIBUS, UT HI PUSILLI ET CONTEMPTI LIBELLI INDICANT, FURTA +
PRAETORIS, QUAE ESSENT HS OOCC, EX UNO OPPIDO SOLO EXPORTATA +
SUNT. COGITATE NUNC,-CUM ILLA $SICILIA SIT, HOC EST INSULA QUAE +
UNDIQUE EXITUS MARITIMOS HABEAT, - QUID EX CETERIS LOCIS +
EXPORTATUM PUTETIS, QUID AGRIGENTO, QUID LILYBAEO, QUID +
PANHORMO, QUID THERMIS, QUID HALAESA, QUID CATINA, QUID +
EX CETERIS OPPIDIS, QUID VERO MESSANA, QUEM ISTE SIBI LOCUM +
MAXIME TUTUM ESSE ARBITRABATUR, UBI ANIMO SEMPER SOLUTO +
LIBERO-QUE ERAT, QUOD SIBI ISTE MAMERTINOS DELEGERAT AD QUOS +
OMNIA QUAE AUT DILIGENTIUS SERVANDA AUT OCCULTIUS EXPORTANDA +
ERANT DEPORTARET. HIS INVENTIS LIBELLIS CETERI REMOTI ET +
DILIGENTIUS SUNT RECONDITI; NOS TAMEN, UT OMNES INTELLEGANT +
HOC NOS SINE CUPIDITATE AGERE, HIS IPSIS LIBELLIS CONTENTI +
SUMUS.
<S 186>
NUNC AD SOCIORUM TABULAS ACCEPTI ET EXPENSI, QUAS REMOVERE HONESTE NULLO +
MODO POTUERUNT, ET AD AMICUM TUUM CARPINATIUM REVERTEMUR. +
INSPICIEBAMUS $SYRACUSIS A CARPINATIO CONFECTAS TABULAS SOCIETATIS, +
QUAE SIGNIFICABANT MULTIS NOMINIBUS EOS HOMINES VERSURAM A +
CARPINATIO FECISSE QUI PECUNIAS $VERRI DEDISSENT; QUOD ERIT VOBIS LUCE CLARIUS, +
IUDICES, TUM CUM EOS IPSOS PRODUXERO QUI DEDERUNT; INTELLEGETIS +
ENIM ILLA TEMPORA PER QUAE, CUM ESSENT IN PERICULO, PRETIO SESE +
REDEMERUNT CUM SOCIETATIS TABULIS NON SOLUM CONSULIBUS VERUM +
ETIAM MENSIBUS CONVENIRE.
<S 187>
CUM HAEC MAXIME COGNOSCEREMUS ET IN MANIBUS TABULAS HABEREMUS, +
REPENTE ASPICIMUS LITURAS EIUS MODI QUASI QUAEDAM VULNERA TABULARUM +
RECENTIA. STATIM SUSPICIONE OFFENSI AD EA IPSA NOMINA OCULOS +
ANIMUM-QUE TRANSTULIMUS. ERANT ACCEPTAE PECUNIAE $C. $VERRUCIO $C. F., +
SIC TAMEN UT USQUE AD ALTERUM $R. LITTERAE CONSTARENT INTEGRAE, +
RELIQUAE OMNES ESSENT IN LITURA; ALTERUM, TERTIUM, QUARTUM, PERMULTA +
ERANT EIUSDEM MODI NOMINA. CUM MANIFESTO RES FLAGITIOSA LITURA +
TABULARUM ATQUE INSIGNIS TURPITUDO TENERETUR, QUAERERE INCIPIMUS +
DE CARPINATIO QUISNAM IS ESSET $VERRUCIUS QUICUM TANTAE PECUNIAE +
RATIONEM HABERET. HAERERE HOMO, VERSAIR, RUBERE. QUOD LEGE EXCIPIUNTUR +
TABULAE PUBLICANORUM QUO MINUS $ROMAM DEPORTENTUR, UT RES QUAM +
MAXIME CLARA ET TESTATA ESSE POSSET, IN IUS AD $METELLUM CARPINATIUM +
VOCO TABULAS-QUE SOCIETATIS IN FORUM DEFERO. FIT MAXIMUS CONCURSIS +
HOMINUM, ET, QUOD ERAT CARPINATI NOTA CUM ISTO PRAETORE SOCIETAS AC +
FAENERATIO, SUMME EXPECTABANT OMNES QUIDNAM IN TABULIS TENERETUR.
<S 188>
REM AD $METELLUM DEFERO, ME TABULAS PERSPEXISSE SOCIORUM; IN HIS +
TABULIS MAGNAM RATIONEM $C. $VERRUCI PERMULTIS NOMINIBUS ESSE, ME-QUE +
HOC PERSPICERE EX CONSULUM MENSUUM-QUE RATIONE, HUNC $VERRUCIUM +
NEQUE ANTE ADVENTUM $C. $VERRIS NEQUE POST DECESSIONEM +
QUICQUAM CUM CARPINATIO RATIONIS HABUISSE; POSTULO UT +
MIHI RESPONDEAT QUI SIT IS $VERRUCIUS, MERCATOR AN NEGOTIATOR +
AN ARATOR AN PECUARIUS, IN $SICILIA SIT AN IAM DECESSERIT. +
CLAMARE OMNES EX CONVENTU NEMINEM UMQUAM IN $SICILIA +
FUISSE $VERRUCIUM. EGO INSTARE UT MIHI RESPONDERET QUIS +
ESSET, UBI ESSET, UNDE ESSET; CUR SERVUS SOCIETATIS QUI +
TABULAS CONFICERET SEMPER IN $VERRUCI NOMINE CERTO EX LOCO +
MENDOSUS ESSET.
<S 189>
ATQUE HAEC POSTULABAM, NON QUO ILLUM COGI PUTAREM OPORTERE +
UT AD EA MIHI RESPONDERET INVITUS, SED UT OMNIBUS ISTIUS +
FURTA, ILLIUS FLAGITIUM, UTRIUSQUE AUDACIA PERSPICUA ESSE +
POSSET. ITAQUE EXANIMATUM AC VIX VIVUM RELINQUO, TABULAS +
IN FORO SUMMA HOMINUM FREQUENTIA EXSCRIBO; ADHIBENTUR IN +
SCRIBENDO EX CONVENTU VIRI PRIMARII, LITTERAE LITURAE-QUE +
OMNES ADSIMULATAE ET EXPRESSAE DE TABULIS IN LIBROS TRANSFERUNTUR.
<S 190>
HAEC OMNIA SUMMA CURA ET DILIGENTIA RECOGNITA ET COLLATA ET +
AB HOMINIBUS HONESTISSIMIS OBSIGNATA SUNT. SI CARPINATIUS +
MIHI TUM RESPONDERE NOLUIT, RESPONDE TU MIHI NUNC, $VERRES, +
QUEM ESSE HUNC TUUM PAENE GENTILEM $VERRUCIUM PUTES. FIERI +
NON POTEST UT, QUEM VIDEO TE PRAETORE IN $SICILIA FUISSE ET +
QUEM EX IPSA RATIONE INTELLEGO LOCUPLETEM FUISSE, EUM TU IN +
TUA PROVINCIA NON COGNOVERIS. ATQUE ADEO, NE HOC AUT LONGIUS +
AUT OBSCURIUS ESSE POSSIT, PROCEDITE IN E_MEDIUM ATQUE EXPLICATE +
DESCRIPTIONEM IMAGINEM-QUE TABULARUM, UT OMNES MORTALES ISTIUS +
AVARITIAE NON IAM VESTIGIA SED IPSA CUBILIA VIDERE POSSINT. +
LIBER EXPLICETUR.
<S 191>
VIDETIS $VERRUCIUM? VIDETIS PRIMAS LITTERAS INTEGRAS? VIDETIS +
EXTREMAM PARTEM NOMINIS, CODAM ILLAM $VERRINAM TAMQUAM IN +
LUTO DEMERSAM ESSE IN LITURA? SIC HABENT SE TABULAE, IUDICES, +
UT VIDETIS. QUID EXSPECTATIS, QUID QUAERITIS AMPLIUS? TU IPSE, +
$VERRES, QUID SEDES, QUID MORARIS? NAM AUT EXHIBEAS NOBIS $VERRUCIUM +
NECESSE EST AUT TE $VERRUCIUM ESSE FATEARE. LAUDANTUR ORATORES +
VETERES, CRASSI ILLI ET ANTONII, QUOD CRIMINA DILUERE DILUCIDE, +
QUOD COPIOSE REORUM CAUSAS DEFENDERE SOLERENT: NIMIRUM ILLI NON +
INGENIO SOLUM HIS PATRONIS, SED FORTUNA ETIAM PRAESTITERUNT. +
NEMO ENIM TUM ITA PECCABAT UT DEFENSIONI LOCUM NON RELINQUERET; +
NEMO ITA VIVEBAT UT NULLA EIUS VITAE PARS SUMMAE TURPITUDINIS ESSET +
EXPERS; NEMO ITA IN MANIFESTO PECCATO TENEBATUR UT, CUM IMPUDENS +
FUISSET IN FACTO, TUM IMPUDENTIOR VIDERETUR SI NEGARET.
<S 192>
NUNC VERO QUID FACIAT #HORTENSIUS? AVARITIAENE CRIMINA FRUGALITATIS +
LAUDIBUS DEPRECETUR? AT HOMINEM FLAGITIOSISSIMUM LIBIDINOSISSIMUM +
NEQUISSIMUM-QUE DEFENDIT. AN AB HAC EIUS INFAMIA NEQUITIA VESTROS +
ANIMOS IN ALIAM PARTEM FORTITUDINIS COMMEMORATIONE TRADUCAT? AT HOMO +
INERTIOR, IGNAVIOR, MAGIS VIR INTER MULIERES, IMPURA INTER VIROS +
MULIERCULA PROFERRI NON POTEST. AT MORES COMMODI. QUIS CONTUMACIOR, +
QUIS INHUMANIOR, QUIS SUPERBIOR? AT HAEC SINE CUIUSQUAM MALO. QUIS +
ACERBIOR, QUIS INSIDIOSIOR, QUIS CRUDELIOR UMQUAM FUIT? IN HOC +
HOMINE ATQUE IN EIUS MODI CAUSA QUID FACERENT OMNES CRASSI ET +
$ANTONII? TANTUM, OPINOR, $HORTENSI: AD CAUSAM NON ACCEDERENT NEQUE IN +
ALTERIUS IMPUDENTIA SUI PUDORIS EXISTIMATIONEM AMITTERENT. LIBERI +
ENIM AD CAUSAS SOLUTI-QUE VENIEBANT, NEQUE COMMITTEBANT UT, SI +
IMPUDENTES IN DEFENDENDO ESSE NOLUISSENT, INGRATI IN DESERENDO +
EXISTIMARENTUR.
****